De Staatsliedenbuurt verandert. Aan de Talmalaan wordt nieuwbouw gepleegd, in de nabije toekomst zullen ook andere delen van de buurt plaatsmaken voor mooie nieuwe woningen. Maar in dit boek gaan we niet in op de toekomst van deze buurt. Hier maken we een stand van zaken op. Voordat de buurt radicaal verandert, leggen we die vast op foto’s en in de verhalen van bewoners. De Staatsliedenbuurt is een woongebied als vele andere naoorlogse wijken. Net na de oorlog moest er gebouwd worden. Er was woningnood. Jonge mensen, alleenstaanden en gezinnen woonden in kleine, versleten woningen en op kamers, vaak bij hun ouders. Velen hadden zelfs geen eigen toilet of douche. De Staatsliedenbuurt was voor hen een winnend lot uit de loterij. De woningen waren groot, licht, ruim en van alle moderne gemakken voorzien, zoals een ruime keuken en een apart badkamer met een douche. Nu zijn we ruim 55 jaar later. Het zijn nog steeds dezelfde woningen, maar de buurt is intussen danig veranderd. Veel bewoners trokken in de jaren zestig en zeventig naar nieuwbouw aan de rand van Utrecht en naar groeigemeenten buiten de stad. De positie van de Staatsliedenbuurt op de woningmarkt veranderde hierdoor. De buurt kreeg een ander sociaal karakter. Door de relatief lage huur, in vergelijking met de rest van Utrecht, kwamen er mensen terecht met weinig financiële middelen die vaak snel een woning nodig hadden, bijvoorbeeld door een echtscheiding. Omdat het een kleine buurt is, had de overheid weinig oog voor de neerwaartse spiraal waarin de buurt terechtkwam. Grote herstructureringsgebieden als Overvecht en Kanaleneiland kregen alle aandacht. In de jaren negentig leek het uit de hand te lopen in de flats aan de Talmalaan. Er woonden verslaafden. Er werd drugs gedeald. De politie kwam handen tekort. Uiteindelijk besloten gemeente en corporatie om de buurt fors te herstructureren, te beginnen met de flats aan de Talmalaan. Die werden als eerste gesloopt.
Vervolgens maakten rede en daadkracht plaats voor absurditeit en stilstand. Door mismanagement, politiek geharrewar en bestuurlijke besluiteloosheid heeft de herstructurering tien jaar stilgelegen. Geen nieuwe woning kwam erbij. Voor veel bewoners was het onduidelijk wat hun te wachten stond. De problemen in de buurt stapelden zich op. Huishoudens met weinig draagkracht verhuisden uit de grote aandachtswijken naar de Staatsliedenbuurt en namen sociale problemen met zich mee. Problematische gezinnen zorgden voor structurele overlast en hangjongeren maakten het leven van bewoners meer dan zuur. De overheid greep in met een plan van aanpak voor de periode 2007-2010. Een miljoen euro werd vrijgemaakt om gezinnen met problemen te ondersteunen, de criminaliteit tegen te gaan en de betrokkenheid van bewoners bij hun buurt te versterken. In die periode veranderde de bewonerssamenstelling van de buurt. In vijf woonblokken verhuisden de reguliere bewoners en maakten zij plaats voor studenten. Voor hen zijn de woningen overigens ook een lot uit de loterij. Immers, voor weinig geld wonen ze in een ruime studentenwoning vlakbij het centrum. De laatste jaren lijkt de rust weergekeerd in de buurt, wellicht mede door de inspanning van de gemeente. In deze periode hebben wij, fotografe Lotte Sprengers en stadssocioloog Thaddeus Müller, de buurt vaak bezocht. We hopen dat de combinatie van ons beider benadering een gelaagd en genuanceerd beeld geeft van de buurt en zijn bewoners aan de vooravond van grootschalige fysieke en sociale veranderingen.