Duurzame nieuwbouw De locatie, het gebouw, de materialen en de toegepaste constructies en installaties staan in het teken van duurzaamheid. In deze publicatie wordt deze duurzaamheid toegelicht.
Inhoudsopgave
Nieuwbouw
4
Duurzaamheid
5
Omvang en gebruik Tijdspad
Algemeen Geschikte locatie Duurzaam ontwerp Verantwoorde materialen Duurzame maatregelen Een goede buur Bouw, bouwplaats en zijn omgeving Duurzaamheid en educatie
Energie- en watergebruik
4 4
5 6 6 7 8 9 10 10
11
Nieuwbouw De nieuwbouw voor het Mondial College betreft de bouw van een school en een sportgebouw. Het schoolgebouw voor het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs biedt plaats aan 800 leerlingen. Deze leerlingen werken er in kleinschalige en herkenbare afdelingen. Naast de traditionele leslokalen heeft de school centrale ruimtes per afdeling waar individueel of in groepen gewerkt kan worden. Verder is er voorzien in een ruim aanbod aan praktijklokalen. In het sportgebouw bevinden zich 3 sportzalen met bergingen en kleedruimtes. Het gebouw is in augustus 2014 in gebruik genomen.
Verkeersruimte
Omvang en gebruik Oppervlak
Het schoolgebouw heeft een bruto vloeroppervlak van 8.633 m2. Het sportgebouw is 1.398 m2 groot. Het totale terrein waarop het bouwplan is gerealiseerd heeft een omvang van 11.439 m2. Hiervan is 5.122 m2 bebouwd.
Gebruiksfuncties
Het schoolgebouw heeft verschillende gebruiksfuncties. Alle functies staan ten dienste van het onderwijs. Naast onderwijsruimten (6.290 m2 aan gebruiksoppervlak (g.o.)) zijn er ook vergadervertrekken en ruimten voor schoolleiding, onderwijsondersteunende diensten en administratie (673 m2). De centrale aula heeft een bijeenkomstfunctie, kent 2 niveaus en is in totaal 621 m2 groot.
Praktijklokaal
Het gebouw telt verder 990 m2 aan specifieke verkeersruimte en 207 m2 aan toilet en schoonmaakruimte. Deze ruimten liggen verspreid in het gebouw en zijn onderdeel van de oppervlaktes van de verschillende gebruiksfuncties. Voor de gebouwinstallaties en opslag zijn ruimten opgenomen totaal groot 85 m2 g.o.
Tijdspad Besluit tot het bouwen van een nieuwe school in 2007 Start planvoorbereiding in 2009 Aanbesteding bouw november 2012 Uitvoering gestart in december 2012 Oplevering in juli 2014
4 - Duurzaam Mondial Breeam Case Study
Sportgebouw
Duurzaamheid Algemeen Duurzaamheid is in het bouwplan een belangrijk item geweest. Een duurzaamheidexpert is al in de ontwerpfase ingeschakeld om de duurzaamheid van het bouwplan inzichtelijk te maken en te monitoren. In de voorbereiding is besloten voor dit gebouw een erkend duurzaamheidlabel te behalen. Er is in deze fase een pre assessment uitgevoerd met als resultaat dat een kwalificatie ‘2 sterren/Good’ Breeam duurzaamheidlabel (www.breeam.nl) haalbaar is voor het schoolgebouw. Dit 2 sterren label is de ambitie geworden van opdrachtgever en ontwerpteam. De duurzaamheidexpert heeft samen met een commissioning manager het voorbereidingstraject en de uitvoering op het gebied van duurzaamheid begeleid. Het ontwerpteam heeft in de voorbereiding gezamenlijk gezocht naar de technische oplossingen binnen de gestelde ambitie. In de uitvoering zijn de voor het label noodzakelijke credits bewaakt. Zowel in het ontwerpproces als in de uitvoering is bewustwording van alle betrokken partijen op het gebied van duurzaamheid en de gestelde ambitie een vereiste. Vooraf moeten alle betrokken partijen geïnformeerd worden over de ambitie en de daarbij van hen verwachte inspanningen. Dat is essentieel voor het daadwerkelijk behalen van de credits. De duurzaamheidscore uit het preassessment voor het schoolgebouw is uiteindelijk gehaald zodat het Breeam duurzaamheidcertificaat verstrekt kan worden . Naast de Breeam kwalificatie wordt voor de duurzaamheidprestatie berekend volgens GPR gebouw (www.gprgebouw.nl), een score gehaald van gemiddeld 8,3.
in de meest brede zin, in het plan.
Breeam Case Study Duurzaam Mondial - 5
Geschikte locatie Bij de locatiekeuze voor de nieuwbouw is o.a. belangrijk geweest:
Locatie
Centrale ligging van de locatie voor leerlingen uit Nijmegen, Wijchen en Beuningen. Goede en veilige bereikbaarheid van de locatie. Nabijheid van de hoofdvestiging van het Mondial College Leuvensbroek. Infrastructureel knooppunt van fiets, openbaar vervoer en auto. Ecologie in de omgeving. Mogelijkheden van gecombineerd gebruik van sportvelden op die plek.
Duurzaam ontwerp Bij het ontwerp hebben de volgende zaken een belangrijke rol gespeeld:
Lichtstraat met zonnepanelen
Situering van het schoolgebouw ten opzichte van de omliggende verkeerswegen. Sportgebouw als (geluids)buffer voor het schoolgebouw. Compact bouwvolume en daardoor gunstige vormfactoren. Robuuste uitstraling en vormgeving. Situering van de onderwijsruimten rondom de centraal gelegen aula. Ruime toetreding van daglicht.
Het gebouw bestaat uit veel verschillende materialen. Sommige zijn gerecycled en de meeste kunnen in de toekomst gerecycled worden.
6 - Duurzaam Mondial Breeam Case Study
Maximale openheid in het gebouw. Zichtlijnen door het gebouw. Lichtstraat op het dak voor lichtverspreiding in het hart van het schoolgebouw. Toepassen van Photo Voltaïsch cellen (PV-cellen of zonnepanelen), zichtbaar in de school. Ruimteakoestiek. Toepassen van ‘groene’ daken (sedum) op de dakvlakken welke vanuit de school zichtbaar zijn. Afkoppelen van het regenwater. Regenwater wordt geloosd op oppervlaktewater. Gesloten grondbalans. Er hoeft geen grond afgevoerd te worden. Toepassen ven geïntegreerde liggers in de vloeren ter beperking van de bouwhoogte. Flora en fauna bij de inrichting van het terrein. Gescheiden verkeersstromen. Hierdoor een veilig en toegankelijk schoolterrein. Flexibiliteit: • Grote vrijheid voor het plaatsen en weghalen van binnenwanden. • Verhoogde vloerbelasting. Hierdoor meer mogelijkheden voor eventuele bestemmingswijzigingen in de toekomst.
Verantwoorde materialen Bij de keuzes voor de materialen is onder andere gekeken naar:
Duurzame en/of verantwoorde materialen. Toepassen van vernieuwbare grondstoffen. Toepassen van herbruikbare en recyclebare producten. Emissie van schadelijke stoffen.
Levenscyclus analyses (LCA) hebben bij de materiaalkeuzes een rol gespeeld. Dit alles heeft geleid tot een besparing van CO2 uitstoot op de toegepaste materialen van 24.172 kg (31 %) ten opzichte van een ‘referentieschool’.
Breeam Case Study Duurzaam Mondial - 7
De laag isolatie houdt de meeste warmte vast, of kou tegen.
Stel dat het buiten vriest, dan wil je dat het binnen lekker warm is. De gevel helpt hierbij. Hier zie je hoe dat werkt.
18,6°C
Duurzame maatregelen Een aantal van de genomen duurzaamheidmaatregelen:
Verhoogde isolatiewaarde van de gebouwschil. (Rc= 5,0 m2.K/W). Verbeterde luchtdichting van de gebouwschil. Vloerverwarming en vloerkoeling. Benutten van bodemwarmte en -koeling middels een WKO (warmte-koudeopslag) installatie. Duurzame energie derhalve. Hoogrendement warmteterugwinning uit gebruikte ventilatielucht. Waterbesparende kranen en toiletten. Lekdetectie voor de waterinstallatie. Onderhoudsvrije en onderhoudsarme materialen en constructies. Zonnepanelen, zichtbaar in de school. Voorzieningen om grootschaliger plaatsen van zonnepanelen mogelijk te maken. ‘Groene’ sedumdaken. Tussenbemetering voor gas, water en elektra. Geavanceerd gebouwbeheer- en domotica systeem. Hierdoor kunnen: • Prestaties van gebouwgebonden installaties en de kwaliteit van het binnenklimaat worden gemonitord en zo nodig geoptimaliseerd. • Verbruiken van gas, water en elektra worden gemonitord. Hoogfrequent verlichting. Led verlichting in delen van het gebouw. Daglichtgestuurde verlichting. Aanwezigheidsdetectie voor de schakeling van een deel van de verlichting. Aanbrengen van nestkasten. Spouw in de buitenmuren bereikbaar gemaakt voor vleermuizen. Bijenkasten op platte daken. Toepassen van FSC hout. De geluidsuitstraling van het gebouw naar de omgeving is zoveel mogelijk beperkt. Beperken van lichtvervuiling door buitenverlichting.
8 - Duurzaam Mondial Breeam Case Study
buiten -10°C
-8,9°C -7,9°C
binnen +20°C
Ventilatie
Led verlichting
Zonne-energie
Een goede buur Tijdens de uitvoering is aandacht besteed aan de impact van de bouw en de bouwplaats op de omgeving.
De buurt is betrokken geweest in het planvormingsproces. De buurt is ge誰nformeerd over het bouwproces en de impact die dat op hen zou hebben. Er is voor hen gelegenheid geweest voor het inwinnen van informatie dan wel voor het uiten eventuele klachten. De buurt en toekomstige gebruikers hebben de bouwplaats gedurende de bouwwerkzaamheden bezocht. Er is voor gezorgd dat het bouwen geen negatieve invloed heeft gehad op de bereikbaarheid van de buurt. Het parkeerterrein van de school kan worden gebruikt bij activiteiten in de omgeving/buurt. Het sportgebouw kan mede door de buurt worden gebruikt. Wekelijks is er in het schoolrestaurant, voor buurt en andere belangstellenden gelegenheid om er te eten. Leerlingen verzorgen dan de maaltijd.
Breeam Case Study Duurzaam Mondial - 9
Nestkasten
Positie WKO bronnen Bouw, bouwplaats en zijn omgeving
Het casco/de draagconstructie van het gebouw is voornamelijk gerealiseerd uit prefab onderdelen. Hierdoor is de impact van de bouwactiviteiten op het milieu en de omgeving sterk geminimaliseerd. Er is gewerkt met trillingvrije, in de grond gevormde funderingspalen. Bij het bouwrijp maken van het terrein is besloten om ecologisch te maaien. Er is bewuster gebruikgemaakt van energie en water tijdens de bouw. Die gebruiken zijn gemonitord. Er zijn maatregelen genomen ter beperking van de afvalstromen tijdens de bouw. Er is sprake geweest van verregaande afvalscheiding. Ook zijn de afvalstromen gemonitord. Dit alles o.a. ter bewustwording. Er zijn uitsluitend VCA gecertificeerde bedrijven werkzaam geweest.
Duurzaamheid en educatie
Ter educatie zijn in het gebouw de belangrijkste en meest aansprekende duurzaamheidmaatregelen tentoongesteld. Bronnen van de WKO installatie zijn zichtbaar in het terrein. De energieverbruiken en de opbrengst van de zonnepanelen zijn voor iedereen zichtbaar in de aula. Sedumdaken zijn voor de leerlingen en medewerkers zichtbaar. Er zijn zichtbare voorzieningen aangebracht voor vogels in de vorm van nestkasten voor gierzwaluwen. Bijenkasten zijn zichtbaar voor de leerlingen, geplaatst op de platte daken.
10 - Duurzaam Mondial Breeam Case Study
Energie- en watergebruik Het elektraverbruik voor verlichting en ventilatie van het schoolgebouw wordt geschat op 43 kWh/m2 bruto vloeroppervlak (BVO).
CO2
In het schoolgebouw wordt voor de verwarming en koeling gebruik gemaakt van bodemwarmte en koeling (WKO (warmte-koudeopslag) installatie). Het energieverbruik dat noodzakelijk is om de energie vanuit het grondwater om te zetten in de benodigde warmte voor het gebouw is naar schatting 17,3 kWh/ m2 BVO. Door gebruik te maken van deze duurzame bodemwarmte wordt voor de verwarming een besparing gerealiseerd van 52,12 kWh/m2 BVO en daarmee een beperking van de CO2 uitstoot van totaal 204.727 kg. Er is een beperkt aantal verwarmingsketels opgesteld voor de cv installatie. Deze zijn een aanvulling op de WKO installatie. De geschatte hoeveelheid fossiele brandstoffen (gas) voor deze cv ketels bedraagt 15,29 kWh/m2 BVO.
Waterdamp
Zuurstof
Water
Afgebroken fijnstof
WKO zorgt ervoor dat 10.000 bomen een jaar lang CO2 uitstoot van anderen op kunnen nemen.
Het verwachte watergebruik voor deze school bedraagt 4-6 m3/leerling.
Als Het er in de water geeft winter behoefte zijn warmte af is aan verwarming aan het gebouw, Het wordt het water uit waardoor het afkoelt de warme bron water en wordt vervolgens opgepompt. wordt opgeslagen in opgepompt de koude bron. uit de bron.
In de zomer is er behoefte aan koeling, dan Het kan er water uit Het koude de koude bron water water warmt gebruikt wordt langzaam op terwijl worden. opgepompt zij het gebouw uit de afkoelt. Vervolgens bron. wordt dit water opgeslagen in de warme bron.
Breeam Case Study Duurzaam Mondial - 11
Het bouwteam dat de nieuwbouw heeft gerealiseerd: Alliantie Voortgezet Onderwijs Voor Nijmegen en het Land van Maas en Waal te Nijmegen Gebruiker: Mondial College Nijmegen Architect: Factor Architecten Duiven Constructeur: IA Bouwkunde Duiven Adviseurs installaties: IA Groep Duiven Duurzaamheidadviseur: Duurzaamheidscoach.nl Wijchen Bouwkundig aannemer: Muller Bouw Oss E - installateur: Unica Arnhem W - installateur: Megens Installaties Druten
Duurzaam Mondial Breeam Case Study
IA Groep Duiven
Opdrachtgever: