4
Human Body
ส่วนประกอบของเซลล์ ส่วนนอกสุดของเซลล์ คือ เยือ่ หุม้ เซลล์ ซึง่ เป็นเยือ่ บางๆ ประกอบด้วยไขมันประมาณครึง่ หนึง่ และโปรตีน อีกประมาณครึง่ หนึง่ โมเลกุลไขมันจะเรียงตัวเป็น 2 ชัน้ ประกบกันโดยมีโมเลกุลโปรตีนฝังอยู่ เยือ่ หุม้ เซลล์จะยอม ให้สารบางชนิดผ่านเข้าออกเซลล์ได้เท่านัน้ สารทีล่ ะลายในไขมันได้มากจะผ่านชัน้ ไขมันของเยือ่ หุม้ เซลล์ได้งา่ ย แต่ สารอืน่ ๆ อาจต้องอาศัยโปรตีนทีฝ่ งั อยูเ่ พือ่ ท�ำหน้าทีเ่ ป็นช่องทางให้สารผ่านได้ นอกจากนีโ้ ปรตีนบางโมเลกุลในเยือ่ หุม้ เซลล์กท็ �ำหน้าทีเ่ ป็นตัวรับ (receptor) ให้สารหลายชนิด เช่น ฮอร์โมนในร่างกาย ยา สารเคมี มาจับแล้วสือ่ สาร กับเซลล์โดยไม่ตอ้ งผ่านเข้าไปในเซลล์ ใกล้กบั ส่วนฐานของเซลล์จะเป็นโครงสร้างทรงกลมขนาดใหญ่เรียกว่า นิวเคลียส มีเยือ่ หุม้ นิวเคลียสเป็นเยือ่ 2 ชัน้ ล้อมรอบอยู่ ภายในนิวเคลียสจะมีโครโมโซมซึง่ เป็นทีอ่ ยูข่ องจีน (gene) โครโมโซมประกอบขึน้ จากสารบางชนิดรวม กับกรดดีออกซีไรโบนิวคลีอกิ หรือทีเ่ รียกสัน้ ๆ ว่า ดีเอ็นเอ เป็นโมเลกุลสายคูแ่ ละขดเป็นเกลียว ในนิวเคลียสยังมีโครงสร้าง ทรงกลมทีเ่ รียกว่า นิวคลีโอลัส อยูด่ ว้ ย นิวคลีโอลัสนีป้ ระกอบด้วย กรดไรโบนิวคลีอกิ หรือทีเ่ รียกสัน้ ๆ ว่า อาร์เอ็นเอ เป็นหลัก เนื้อที่ระหว่างเยื่อหุ้มเซลล์กับนิวเคลียสเรียกว่า ไซโทพลาซึม ประกอบด้วยส่วนประกอบต่างๆ ทีอ่ ยูก่ นั เป็นสัดส่วน และแบ่งหน้าทีก่ ารท�ำงานไว้เรียกว่า ออร์แกเนลล์ ออร์แกเนลล์ ทีส่ �ำคัญ เช่น ร่างแหเอนโดพลาซึม (endoplasmic reticulum) ไรโบโซม (ribosome) ไมโทคอนเดรีย (mitochondrion) กอลไจแอปพาราตัส (golgi apparatus) และไลโซโซม (lysosome)
◌ ร่างแหเอนโดพลาซึม
ชนิดที่มีไรโบโซม ติดอยูจ่ ะท�ำหน้าทีส่ งั เคราะห์โปรตีน ส่วนชนิดทีไ่ ม่มไี ร โบโซมจะสังเคราะห์ไขมันและสเตียรอยด์
◌ ไรโบโซม เป็นต�ำแหน่งทีม่ กี ารสังเคราะห์โปรตีน ◌ ไมโทคอนเดรีย เป็นแหล่งพลังงานหลักของเซลล์ ◌ กอลไจแอปพาราตัส เกีย่ วข้องกับการล�ำเลียง โปรตีนบางชนิดภายในเซลล์
◌ ไลโซโซม ท�ำหน้าทีย่ อ่ ยวัสดุแปลกปลอม (เช่น แบคทีเรีย) และออร์แกเนลล์ทที่ �ำหน้าทีไ่ ม่ได้แล้ว
Cells and Tissues
ภาพตัวอย่างเซลล์ชนิดต่างๆ เซลล์รปู ทรงกระสวย เซลล์ชนิดนีม้ กั พบใน กล้ามเนือ้ เรียบ
เซลล์ประสาท เซลล์ชนิดนีม้ กั พบในระบบ ประสาท
เซลล์เม็ดเลือดแดง เป็นเซลล์ทไี่ ม่มนี วิ เคลียส
เซลล์กล้ามเนือ้ ลาย เซลล์ชนิดนีพ้ บในกล้ามเนือ้ ลาย จะมีนวิ เคลียสหลายอัน