TOM I – Zasoby ryb i rybołówstwo
Bałtyckie rejsy badawcze jako podstawa oceny rozmieszczenia i liczebności rekrutujących pokoleń dorszy, śledzi, szprotów i storni z uwagi na długi ciąg historyczny gromadzenia danych. Wyniki polskich połowów badawczych uzyskane przy użyciu włoka dennego (rejsy BITS) pozwalają na możliwie szybkie uzyskanie wstępnych wskaźników zmian geograficznych i czasowych liczebności oraz rozmieszczenia dorszy, storni i ryb śledziowatych z pokoleń rekrutujących do eksploatowanych stad już na wczesnym etapie rozwoju osobniczego tych ryb. Wyniki tych rejsów są użyteczne do analiz retrospektywnych.
Wnioski • W Basenie Bornholmskim notowano wzrost, a w Basenie Gdańskim – spadek liczebności młodych śledzi wiosennego tarła z populacji południowych wybrzeży Bałtyku, lecz tylko z pokoleń 2008-2013. Wydajność połowów (w szt. h-1) młodych dorszy z tego samego pokolenia, przeciwnie niż szprotów i storni, była większa w Basenie Bornholmskim niż w Basenie Gdańskim, co wskazuje na geograficznie różną liczebność każdego z tych gatunków w południowym Bałtyku w odniesieniu do rekrutujących pokoleń. • Z reguły mniejsze wydajności połowowe młodych dorszy z tego samego pokolenia (2009-2014) uzyskiwano w lutym-marcu niż listopadzie. Analogiczna tendencja wystąpiła u śledzi, szprotów i storni. • Wyniki polskich badań zmian wydajności połowów młodych śledzi i szprotów wskazują na duże fluktuacje liczebności kolejnych pokoleń urodzonych w latach 2000-2015 i rekrutujących do eksploatowanych stad. • Wyniki wieloletnich połowów badawczych dorszy, śledzi, szprotów i storni z pokoleń rekrutujących do eksploatowanych stad są użyteczne do analiz retrospektywnych zmian geograficznych i czasowych liczebności oraz ich rozmieszczenia w POM. Ponadto pozwalają na możliwie szybkie uzyskanie wstępnych wskaźników tych zmian już na wczesnym etapie rozwoju osobniczego ww. ryb.
Podziękowania Autorzy dziękują pracownikom naukowo-technicznym MIR – PIB w Gdyni, uczestnikom polskich rejsów badawczych typu BITS i BIAS na statku „Baltica” za współpracę przy zbieraniu materiałów badawczych służących za podstawę opracowania. Dane wykorzystane w opracowaniu zostały zebrane w ramach Wieloletniego Programu Zbioru Danych Rybackich oraz tematu statutowego P6-1 „Stan zasobów ważniejszych morskich i dwuśrodowiskowych ryb użytkowych eksploatowanych przez Polskę”.
31
Literatura ICES. 1998a. Report of the 2nd Workshop on Standard Trawls for Baltic International Fish Surveys. ICES CM 1998/H:1. ICES. 1998b. Report of the Baltic Fisheries Assessment Working Group. ICES C.M. 1998/ACFM:16. ICES. 2001. Report of the Baltic International Fish Survey Working Group. ICES CM 2001/H:2, Ref.: D. ICES. 2014a. Report of the Baltic International Fish Survey Working Group (WGBIFS). ICES CM 2014/SSGESST:13; REF. SCICOM, Gdynia, 24-28.03.2014. pp. 437. ICES. 2014b. Report of the Baltic Fisheries Assessment Working Group (WGBFAS). ICES CM 2014/ACOM:10; 03-10.04.2014, Copenhagen. pp. 829. ICES. 2015a. First Interim Report of the Baltic International Fish Survey Working Group (WGBIFS). ICES CM 2015/ SSGIEOM:07; REF. SCICOM, ACOM; Öregrund, 23-27.03.2015. Praca zespołowa pod redakcją W. Grygiela. pp. 622. ICES. 2015b. Report of the Baltic Fisheries Assessment Working Group (WGBFAS). ICES CM 2015\ACOM:10, ref. ACOM, ICES HQ, Copenhagen 14-21 April 2015. pp. 816. Elwertowski, J., Orłowski, A. 1983. Distribution of juvenile sprat in May, 1983 in the southern Baltic. ICES C.M. 1983/J:10, B.F.C. Grygiel, W. 1997a. Metody badań rozmieszczenia ryb śledziowatych Bałtyku. W: Wiadomości Rybackie, 10, pismo Stow. Rozw. Ryb. Gdynia. s. 11-12. Grygiel, W. 1997b. Retrospektywny przegląd badań dotyczących rozmieszczenia i liczebności rekrutujących pokoleń ryb śledziowatych Bałtyku. W: Raporty Mor. Inst. Ryb. 1996, Gdynia. s. 142-149. Grygiel, W. 1999. Rozmieszczenie i liczebność młodych śledzi i szprotów w południowym Bałtyku (lata 1976-1991). Monografia; Wydaw. Mor. Inst. Ryb., Gdynia. s. 166. Grygiel, W. 2004. Analysis of variation in the fishing efficiency (CPUE) of the TV-3#930 bottom trawl using the alternate hauls method. Bulletin of the Sea Fish. Inst. Gdynia. No. 2(162): 3-12. Grygiel, W., Orłowski, A. 2009. The clupeoid stocks size and distribution in the southern and eastern Baltic (autumn 2005-2007), determined by the acoustic method. Poster at the scientific session: “Fisheries and environmental impacts on stock structure, reproductive potential and recruitment dynamics” of the ICES/ PICES/UNCOVER Symposium (3-6 November 2009, Warnemünde/Rostock); http://www.uncover.eu/index. php?id=195; http://www.uncover.eu/fileadmin/exchange/ symposium_2009/ UNCOVER_Book_of_Abstra-cts.pdf. Grygiel, W. 2010. Rejsy badawcze typu BIAS i BITS na statku „Baltica” w 2009 roku – cele, zadania, realizacja i zarys wyników. Wiadomości Rybackie, 5-6(175), Pismo MIR Gdynia. s. 16-20. Grygiel, W. 2014. Udział i znaczenie statku „Baltica” w badaniach ichtiologicznych (lata 1993-2014). Wiadomości Rybackie. nr 11-12 (202). Pismo MIR – PIB. Gdynia. s. 17-25. Grygiel, W. 2015. Zasoby i liczebność rekrutujących pokoleń bałtyckich śledzi, szprotów i dorszy, na podstawie rejsów badawczych. Wiadomości Rybackie. nr 9-10 (207). Pismo MIR – PIB, Gdynia. s. 19-23.