Porfavor nr1 def lr by miriam snijder

POR FAVOR Het mooiste van Spanje

No 1 • Lente/zomer 2017 • 1ste jaargang • € 5,75

¡Nuevo!

€ 5,75

Ontdekkingen aan de

Costa de la Luz

Culinair genieten met

José Pizarro

Veelzijdig Valencia Heerlijke zomerfeesten

De adembenemende schoonheid van

Extremadura Por Favor | 1

Mediterrane muziek in Muziekgebouw Eindhoven ZA 03 JUN ’17

Totó La Momposina Afro-latin / cumbia

ZA 24 JUN ’17

Fiesta Latino Americana Orkest Zuid latin ZA 07 OKT ’17

Paco Peña

flamenco

VR 10 NOV ’17

Dorantes

flamenco / jazz

DO 30 NOV ’17

Mariza

fado

WO 28 FEB ’18

I Muvrini

Corsicaanse folk

DO 01 MRT ’18

Gisela João

fado

DO 05 APR ’18

Sara Tavares

soul / world

ZA 07 APR ’18

Cristina Branco

fado

TICKETS & INFO | MUZIEKGEBOUWEINDHOVEN.NL | 040.244 2020 2 | Por Favor

Por Favor – Het Mooiste van Spanje Por Favor - Het mooiste van Spanje! Een gloednieuw magazine, opgedragen aan en gericht op de vele liefhebbers van het Spaanse levensgevoel. De enorme diversiteit van dit zonnige land verdient een veelzijdig magazine. Een platform dat alle ‘pareltjes’ voor u – als lezer en genieter – ontdekt en beschrijft. Wat kunt u verwachten van Por Favor? Interviews en artikelen op het gebied van reizen, natuur, kunst & cultuur, wijn & spijs, sport, politiek en design. Een professionele redactie, die zowel vanuit Spanje als Nederland werkt, zal voor u de beste locaties, de leukste steden, de lekkerste restaurants, de aantrekkelijkste eilanden en de mooiste stranden gaan opzoeken. Kleurrijke en interessante artiesten, kunstenaars, schrijvers, sporters en politici krijgen uitgebreid het woord. Via pakkende artikelen en columns van gerenommeerde schrijvers zoals bijvoorbeeld de in Barcelona woonachtige Edwin Winkels, en uiteraard geïllustreerd met schitterend fotomateriaal, zorgt Por Favor voor een welkome aanvulling voor de in Spanje geïnteresseerde lezer. Naast dit magazine start Uitgeverij Edicola met een nieuwe 18-delige boekenreeks over Spaanse regio’s en steden, in navolging van de succesvolle en inmiddels 25-delige boekenreeks over Italië. Want net als dat andere mediterrane land is ook Spanje een ongekend populair vakantieland, dat elk jaar zo’n 65 miljoen buitenlandse toeristen verwelkomt. Logisch, want er staan maar liefst 44 bezienswaardigheden op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Vorig jaar kozen 1.606.555 Nederlanders en 1.266.489 Belgen Spanje als vakantiebestemming. Daarnaast verhuisden enkele honderdduizenden Nederlanders en Belgen het afgelopen decennium naar Spanje, vanwege het aangename klimaat en de relaxte manier van leven. En natuurlijk vanwege de tapas, jamón serrano, en calamares a la romana. Wist u trouwens dat Spanje sinds kort de grootste wijnproducent ter wereld is? In dit op Zwitserland na meest bergachtige land van Europa wonen slechts 82 mensen per vierkante kilometer. Heel anders dan in ons koude kikkerlandje, waar we met 495 personen op hetzelfde stukje grond leven. En Spanje heeft dan ook nog eens een kustlijn van maar liefst 4964 kilometer! Spanje is daarom de perfecte bestemming. En voor de voor- én de napret is er dan nu Por favor – het Mooiste van Spanje! Ik wens u een mooie (Spaanse) zomer toe.

Aernoud Oosterholt Uitgever aernoud@edicola.nl

Inhoud Indice

REIZEN

ADEMBENEMEND EXTREMADURA

EL CAMINITO DEL REY

VEELZIJDIG VALENCIA

COSTA DE LA LUZ

MÁLAGA

BARCELONA VOOR KINDEREN

Een miraculeus gebied waar de tijd lijkt stil te staan

Prachtige panorama’s met ruige rotsen, dichtbegroeide hellingen en oplichtende stuwmeren Laat je verbazen door de Valencianen en hun eeuwenoude tradities In de meest ongerepte streek van Andalusië, stap je pardoes in het echte Spaanse leven ¡FIESTA! De remmen los in de lange Zuid-Spaanse zomer Maffe ontwerpen van Gaudi en geinige tekeningen; geen kind verveelt zich in Barcelona

CULINAIR

36 BASQUE

Culinair genieten met de recepten van José Pizarro

SPRANKELENDE VOORJAARSWIJNEN

LEKKER LANG MEDITERRAANS LEVEN

Juweeltjes van Spaanse bodem

Geheimen van de mediterrane leefstijl 4 | Por Favor

Colofon Por Favor - Het Mooiste van Spanje 1ste jaargang, editie 1, 2017 Uitgever/Hoofdredacteur Aernoud Oosterholt

Eindredacteur/Coördinatie Evert de Rooij Bladmanagement Thea van Dartel Art direction/Vormgeving creativefacilities.nl | Miriam Snijder Marketing Marieke Brueker Sales Virtu media bv | Yvonne van Veenendaal 030 3072249 yvanveenendaal@virtumedia.nl

80 CULTUUR & DESIGN

MARIA CRISTINA HOTEL, SAN SEBASTIÁN

¡NUNCA FALTA LA FIESTA!

Waar sterren en foodies thuis zijn

Tien heerlijke zomerfeesten in Spanje

COLUMNS

EDWIN WINKELS

RICK TREFFERS

EMMIE DECLERCK

ELSE BEEKMAN

Het Percebes paradijs Spaans benauwd

¡Un café con leche, por favor! Spaans lapland

EN VERDER

6 VARIA 98 VOLGEND NUMMER

Aan dit nummer werkten mee Emmie Declerck, Rick Treffers, Else Beekman, Pieter Jan van der Linden, Pauline Blom, Fleur van de Put, Edwin Winkels, Carmen Revuelta, Ruud de Meer, Jose Pizarro, Job de Swart, Manuel Castro Cabezas, Ewout Kieckens Redactie Por Favor magazine Postbus 2013 7420 AA Deventer 0570 607561 Distributie Nederland: Aldipress bv, De Meern Belgie: AMP bvba, Brussel Prijzen Abonnementsprijs (4 nummers per jaar) op basis van automatische incasso: Nederland € 19,95, België € 22,95, Spanje € 25,95, rest Europa € 28,95. Het abonnementsgeld dient vooraf te worden voldaan. Opzegging schriftelijk per brief of mail en minimaal acht weken voor het verstrijken van de abonnementsperiode Por Favor is een uitgave van Edicola Magazines bv Postbus 2013 7420 AA Deventer info@edicola.nl www.edicola.nl 0570 – 607561 © Por favor Het Mooiste van Spanje. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever

Por Favor | 5

Events Fiestas

Tekst | Evert de Rooij en Carmen Revualte

WERELD TAPAS DAG

¡Buen provecho! Eet smakelijk!

De oorsprong van de tapa is omstreden, maar vaststaat dat het woord tapa (meervoud tapas) is afgeleid van het Spaanse werkwoord tapar, afdekken of bedekken. Tapa is dan ook letterlijk vertaald deksel. Op basis hiervan wordt verondersteld dat tapas zijn ontstaan uit de gewoonte om een drankje letterlijk met een stuk brood en/of een plakje ham of kaas af te dekken. Dit om te voorkomen dat er vliegen of wespen in het glas zouden komen. Oorspronkelijk waren tapas kleine, zeer eenvoudige en vaak klassieke gerechtjes. Tijdens de Wereld Tapas Dag op 15 juni kun je in diverse steden kennis maken met deze typisch Spaanse culinaire ervaring. Op de Facebook pagina van dit evenement kun je zien welke Spaanse restaurants in juni een tapas proeverij menu aanbieden voor een vaste prijs. Kaarten zijn te koop op: spaanseevenementen.nl/evenement/de-wereld-tapas-dag-conferentie/ www.facebook.com/wereldtapasdag/

SÓNAR FESTIVAL BARCELONA

DAG VAN HET SPAANS

FERIA DE AMSTERDAM

Sónar is een multimediaal muziekfestival met Música Avanzada en New Media Art, dat van 15 tot 17 juni in Barcelona voor de 24ste keer wordt georganiseerd. Vanaf de start in 1994 domineert elektronische muziek met stromingen als elektro, house en techno. Het festival wordt overdag en 's avonds op verschillende locaties in de stad gehouden. Het programma begint in de middag en duurt tot ongeveer 24.00 uur. Concerten, workshops, congressen, exposities en films maken allemaal deel van uit van Sónar by Night, dat georganiseerd wordt gehouden bij de Fira Gran Via L'Hospitalet. Met een Sónar ticket van € 180 ben je drie dagen onder de pannen. Een ticket voor twee avonden kost je € 125.

Op 17 juni wordt over de hele wereld El Día E, de Dag van het Spaans, georganiseerd. Op die dag wordt wereldwijd de aandacht op het belang van het Spaans als wereldtaal – op het Engels na de meest gesproken taal – gevestigd. Ruim 70 centra van Instituto Cervantes, waaronder die aan het Domplein 3 in Utrecht, openen hun deuren voor het publiek en organiseren activiteiten als flamenco, workshops, proeflessen en proeverijen. De Dag van het Spaans werd geboren als een project van het Instituto Cervantes om haar bestaan te vieren. Vanaf 2009 viert men het feest op laatste zaterdag van het voorjaar. Alle centra van Insituto Cervantes in vijf continenten vieren op deze dag dit feest om de Spaanse taal en cultuur te eren.

Op 15 juli wordt in Amsterdam de Feria de Amsterdam, het grootste Spanjefeest van Nederland, gehouden. De énige échte Feria de Holanda! Eén keer per jaar pakt La Casa Sevillana groots uit met de organisatie van deze vijfde Feria de Amsterdam. Voor de zomer van 2017 staat er weer veel fraais op het programma, zoals paarden, flamenco, heel veel mooie jurken, het lekkerste Spaanse bier, de coolste Cava, en Spaanse en Nederlandse topartiesten. Ook vinden er de Nederlandse Kampioenschappen Sevillanasdansen plaats. Plaats van handeling is Buurtboerderij Ons Genoegen, Spaarndammerdijk 319 in Amsterdam. De poort gaat om 14 uur open en kaarten à € 12,50 zijn te reserveren bij de organisatie:

sonar.es

www.utrecht.cervantes.es

6 | Por Favor

feriatickets@gmail.com www.casasevillana.nl

Muziek Música

AANSTEKELIJKE POP & RUMBA De 36-jarige Manuel Carrasco uit Huelva (Andalusië) beleefde in 2003 zijn doorbraak toen hij als tweede eindigde in de finale van Operación Triunfo, de Spaanse versie van ´The Voice´. Hetzelfde jaar bracht hij zijn eerste album uit, Quiéreme. In 2015 won hij La Voz Kids. Niet als zanger, maar als coach van José Maria. De zoetgevooisde Carrasco bracht in 2015 pas zijn negende album uit, Bailar el viento, Dansen in de wind. Hij ging daarna op tournee en dat resulteerde in een live cd + dvd, die voor een enthousiast publiek van 45.000 fans werd opgenomen in het Estadio Olimpico in Sevilla. Zijn ´poppy´ songs liggen makkelijk in het gehoor. Een paar nummers van zijn cd Inercia fueron (2008) werden gebruikt in de populaire soap Cuando me enamoro. En van zijn laatste cd is het melancholieke Quando llegó el momento de soundtrack van de love story van de hoofdrolspelers van de soap Quiro vivir tu lado.

Ramón Melendi Espina, kortweg Melendi, werd op 21 januari 1979 in Oviedo (Asturië) geboren. Hij zat in de klas met de latere wereldkampioen F1 Fernando Alonso, die hij eerde met de song Magic Alonso. Zelf kroop hij ook achter het stuur van een bolide maar voetbal bleek zijn ware roeping. Omdat hij geen Messi was moest hij de kost verdienen als ober, tot hij in 2001 zanger werd. Twee jaar later bracht hij zijn eerste soloplaat uit, Sin noticias de Holanda. Van zijn tweede cd, Que el cielo espere sentao, werden 200.000 exemplaren verkocht, maar echt bekend werd hij door een incident tijdens een vlucht van Madrid naar Mexico. Onder invloed van drank maakte hij zoveel stennis dat de piloot het vliegtuig om moest keren! In 2016 scoorde hij een nummer één met de titelsong van zijn laatste cd, Quitate las gafas. Als je zijn mix van pop & rumba nog niet kent kijk dan naar het filmpje van zijn in Havana spelende Desde que estamos juntos. Je bent gelijk verkocht!

Bailar el viento - Manuel Carrasco (Universal Music Japan, 2015)

Quítate las gafas – Melendi (Sony Local)

DANSEN IN DE WIND

VROEG GELEERD Aan de basis van de carrière van de 36-jarige Vanesa Martín staat haar vader, die haar op 6-jarige leeftijd haar eerste gitaar schonk. Als tiener schreef ze haar eerste songs die ze ten gehore bracht in de bars en café´s van haar geboortestad Málaga. Toen ze in 2003 in Madrid haar geluk ging beproeven als zangeres werd ze tijdens een optreden in El Búho Real ontdekt. Dat leidde tot de opname van haar eerste cd Agua, geproduceerd door DJ Carlos Jean. Met haar vierde album, Crónica de un baile, scoorde ze platina. Haar populariteit dankt de brunette niet alleen aan haar kwaliteiten als singer-songwriter maar ook aan haar medewerking aan het populaire tv-programma Hit-La Canción. Vorig jaar bracht ze een nieuw album uit, Munay. Die werd in Los Angeles opgenomen met musici die meespeelden op platen van onder meer Alanis Morissette, Lenny Kravits en Robbie Williams. Complicidad werd als single uitgebracht, met als ondersteuning een prachtige videoclip, opgenomen in een Spaans maanlandschap. Munay – Vanesa Martín

MUZIKALE FAMILIE Ze is niet alleen mooi maar heeft ook nog eens een stem die klinkt als een klok. Door die gelukkige combinatie heeft María Lucía Sánchez Benítez, beter bekend als Malú, al vele miljoenen platen verkocht in haar vaderland. De 35-jarige zangeres uit Madrid komt uit een muzikaal nest. Haar vader is de flamencozanger Pepe de Lucía en haar oom de beroemde flamencocomponist en – gitarist Paco de Lucía. Met haar eerste album scoorde ze in 1998 maar liefst vier keer platina! In haar succesvolle carrière scoorde ze diverse hitsingles, zoals Blanco y Negro in 2010 en Vuelvo a verte in 2012. Eind 2015 bracht ze een nieuw album uit, Caos, met daarop de hit Quiero. De cd bevat 12 nummers die zij deels schreef met hulp van haar broer José. Al na twee maanden kon Malú een nieuwe platina plaat aan haar verzameling toevoegen. In december 2016 verscheen er een documentaire op dvd met een cd over haar ontwikkeling als zangeres, Malú, ni un paso atrás. Malú – Caos (Sony Music) Por Favor | 7

Design Disegno

LZF

POTT Achter de naam POTT (The Pottery Project) schuilt Miguel Ángel Garciá Belmonte, een Spaanse ontwerper die prachtige hanglampen maakt van terracotta: ideaal voor in de woonkamer of boven de eettafel. Garciá Belmonte gelooft in traditioneel handwerk en natuurlijke materialen. Heel populair is zijn hanglamp SpongeUp! Die is zo genoemd vanwege de textuur van de keramiek: de lamp heeft een zachte organische vorm met ontelbare gaatjes, waardoor hij wat weg heeft van een zeespons. Als de lamp brandt ontstaat er door die gaatjes een prachtig lichtspel. De SpongeUp! kost € 285 en is verkrijgbaar in drie maten en in de kleuren wit, terracotta, bruin en rood. De iets minder dure Flame (€ 159) is een hanglamp die van buiten zijn natuurlijke terracotta vorm heeft, terwijl de binnenkant wit geglazuurd is. De lampen zijn onder meer te koop bij Lamptwist.be. www.lamptwist.be

Onder de prozaïsche naam LZF worden heel poëtische designlampen geproduceerd. Het merk werd in 1994 opgericht door Marivi Caloo en Sandro Tothill onder de naam Luzifer. Ze begonnen in een garage en verhuisden later naar een omgebouwde wijnmakerij in de provincie Valencia, waar nog altijd het hoofdkantoor van LZF gevestigd is. Vanaf de start maakte Luzifer decoratieve armaturen van gefineerd hout. De nadruk ligt op de productie van unieke lampen met inspirerende ontwerpen, die samen met diverse freelance designers worden ontworpen. Zo is de Orbit A (€ 224) een wandlamp die door zijn houten fineer een warme atmosfeer over de ruimte verspreidt. De Escape is een van de pronkjuwelen van de collectie. Met zijn diffuse licht speelt de lamp (€ 470) een aantrekkelijk spel met de textuur van het hout waarvan hij gemaakt is: wood touched by light. www.lzf-lamps.com

8 | Por Favor

MAGERIT Madrid werd vroeger Magerit genoemd, letterlijk vertaald 'plaats van vele stromen'. Onder die oude, mystieke naam werd in 1994 een bedrijf opgericht waar men op ambachtelijke wijze de meest fantastische en originele juwelen maakt. De oprichters haalden hun inspiratie uit de essentie van de de oude Iberische cultuur, maar stonden wel open voor andere culturen. De mix die daaruit ontstond is werkelijk uniek te noemen. Juwelen die uit de koker van Magarit komen zijn pure kunstobjecten. Mede daarom hebben ze een eigen serienummer, zodat je precies weet hoeveel er van een stuk gemaakt zijn. Inmiddels is Magarit een grote speler op de wereldmarkt, maar gelukkig doen ze nog steeds geen water bij hun artistieke wijn. www.mageritjoyas.com

Eten & drinken Comida y bebida

PATA NEGRA In Spanje is de lunch erg belangrijk. Die traditie probeert de uit Orense afkomstige Soli Avila Lama in haar Spaanse lunchroom Pata Negra in de Ameidestraat 4 in Helmond te combineren met de beroemde Brabantse gezelligheid. Bij Pata Negra kun je niet alleen genieten van echte Spaanse koffie en lekkere broodjes, maar je kunt er ook op zoek gaan naar een speciale olijfolie of er een prachtig cadeautje samenstellen. Als oudste van zes dochters kookte Soli Avila Lama dagelijks voor het gezin, waarbij de gerechten werden doorgegeven van moeder op dochter. ´Ik vind het heerlijk om te zien hoe anderen van mijn gerechten genieten. Eten is niet alleen proeven maar ook beleven. Vrienden vroegen mij waarom ik er niet mijn beroep van maakte. Zo is het idee ontstaan om Pata Negra te beginnen, een winkel waar vers, gezond en ambachtelijk eten centraal staan´, aldus Soli Avila Lama. Pata Negra opent zijn deuren van dinsdag tot en met donderdag van 11 tot 17.30 uur, op vrijdag van 11 tot 20.30 uur en op zaterdag van 10 tot 17 uur. Pata Negra – Spaanse delicatessen Ameidestraat 4, 5701 NP Helmond T: 0492-77 56 12 E: patanegra.helmond@gmail.com www.patanegra-helmond.nl

IBÉRICA – LA ESPAÑOLA

HOLLANDALUZ

Aan de rand van de Afrikaanderbuurt, in hartje Rotterdam, vind je in de Putselaan 57 de Spaanse delicatessenwinkel Ibérica. De winkel bestaat al sinds het eind van de jaren ’60 en is sinds 1992 gevestigd op de huidige locatie. Het is een familiebedrijf dat recent is overgedragen aan een nieuwe generatie, die er trots op is om klanten uit heel Nederland te voorzien van Spaanse lekkernijen zoals Jamon Serrano, Jamon Iberico en Pata Negra. Op de uitgebreide kaasafdeling vind je onder andere Manchego, Mahon en Tetilla. Voor echte kenners zijn er de Mantecados, Churros en Bacalao. Ibérica beschikt ook over een eigen wijntapperij met zes verschillende kwaliteitswijnen, die tijdens je bezoek aan de zaak worden gebotteld en voorzien van een etiket. Je kunt er in de wijntapperij gezellig een glaasje proeven uit het vat om zelf te beslissen wat voor jou de lekkerste wijn is. Ibérica is geopend van dinsdag tot en met donderdag van 9 tot 17.30 uur, op vrijdag van 9 tot 18 uur en op zaterdag van 9 tot 16 uur.

In de Amsterdamse Haarlemmerstraat - een van de leukste winkelstraten van Nederland - is op nummer 71 de delicatessenwinkel Hollandaluz gevestigd. Hier hebben ze het zonnige Andalusië via handgeschilderde tegeltjes, verrukkelijke pata negra en smakelijke hammen naar binnen gehaald. Naast tapas en sherry’s verkoopt Hollandaluz ook handgeschilderd aardewerk en lampen uit Granada. Maar top of the bill zijn de heerlijke Spaanse stokbroodjes. Belegd met schapenkaas en kweepeer bijvoorbeeld, of met Spaanse kroketjes, tomaat en aioli. Onlangs werd in Het Parool het broodje Sierra Nevada - barra gallegabrood, kipfilet gemarineerd in knoflook, citroen en peterselie en zelfgemaakte aioli voor de prijs van € 4,50 – bewierookt. Ook voor Spaanse worsten, olijfolie, soepen, zoetigheden en wijn kun je terecht bij Hollandaluz dat op de website gul recepten deelt. Hollandaluz opent zijn deuren op maandag van 12 tot 19 uur, van dinsdag tot en met vrijdag van 11 tot 19 uur en op zaterdag van 10.30 tot 17 uur.

Ibérica – La Española Putselaan 57, 3072 CB Rotterdam T: 010-48 40 127 E: informatie@iberica.nl iberica.nl

Hollandaluz Haarlemmerstraat 71 T: 020-330 28 88 E: info@hollandaluz.nl www.hollandaluz.nl

ORIGINAL ANDALUCÍA Original Andalucía is een Spaanse webwinkel die sinds 2007 gevestigd is in de Tramweg 3 in het Limburgse Gulpen. Je kunt er olijfolie, paellarijst, Spaanse wijn, gerookte paprikapoeder en nog veel meer Spaanse lekkernijen uit Andalusië vinden. Alle producten die bij Original Andalucía worden verkocht, worden rechtstreeks afgenomen bij de producenten die persoonlijk worden uitgekozen en bezocht door de eigenaren, de Andalusische Maria en de Limburger Pierre. Op de website van Original Andalucía is naast informatie over de aangeboden producten ook veel te vinden over de cultuur, de taal en wat je beslist moet bezoeken in het authentieke Andalusië. Veel van de producten zijn biologisch en afkomstig van kleine fabrikanten, zoals de Mojama, gedroogde tonijn, waarvan de vangst beperkt is, honingproducten uit natuurparken in Malagá en zuidvruchten uit de regio Cartama. Daarnaast biedt Original Andalucía op de website originele Spaanse recepten aan. Original Andalucía Tramweg 3, 6271 JM Gulpen T: 0645-09 25 69 E: bestelling@spaansewinkel.nl www.spaansewinkel.nl Por Favor | 9

Boeken Libros MOED & VOLHARDING Onlangs verschenen er twee boeken met hetzelfde thema: vluchten uit je land en de moed en volharding die daarvoor nodig is. Aura Xilonen was pas 19 jaar oud toen ze in 2015 de roman Campeon gabacho schreef. Het verhaal gaat over de Mexicaanse jongen Liborio, die naar de VS vluchtte om iets van zijn leven te maken. Dat gaat niet van een leien dakje: voor Liborio is het alles of niets. De Cowboykampioen (Wereldbibliotheek, € 19,99) is een filmisch geschreven roman, waarin de straattaal langzaam verandert in literatuur. In Tot hier en nu verder is de 30-jarige Pablo een zoon van Chileense ouders die hun land moesten verlaten tijdens de dictatuur van Pinochet. Als hij als kind thuis door de atlas bladert, groeit zijn verlangen om ooit het verloren vaderland van zijn ouders te bezoeken. Op zijn dertigste is het zover. Met als enig kompas een oud dagboek en zijn jeugdherinneringen doorkruist hij Chili, van Patagonië in het uiterste zuiden tot de woestijn in het noorden. Tot hier en nu verder ( 19,95) is een fascinerende persoonlijke zoektocht van Camilo Penrroz (33) – hij studeerde Internationale Betrekkingen in Groningen, maar is nu fulltime schrijver en fietskoerier in Den Haag – naar vrijheid en de moed die daarvoor nodig is.

KLEINE HELDEN In een volksbuurt van Madrid wonen kleine helden die door Almudena Grandes met liefde worden beschreven. Ze proberen in tijden van crisis het hoofd boven water te houden. Omdat de ouderen hun herinneringen aan de burgeroorlog en de dictatuur hebben weggestopt, zitten de jongeren met een gat in hun collectieve geheugen. En omdat zij het gewend zijn om in barre tijden te overleven, zijn de oudjes beter bestand tegen de crisis. In de praktijk blijkt dat mededogen, solidariteit en menselijkheid betere middelen zijn om je staande te houden in tijden van crisis dan vasthouden aan regels. Grandes weet met mooie, lange zinnen (knap vertaald door Mia Buursma) hun levens te schilderen. In het laatste deel laat ze haar personages opkrabbelen om met meer of minder succes hun weg te vervolgen, in hun volksbuurt of daarbuiten. In Spanje werden van Kleine helden (Los besos en el pan) al bijna 150.000 exemplaren verkocht. Almudena Grandes – Kleine helden (Signatuur) Paperback, 268 blz. €19,99

10 | Por Favor

Hola! ¿Cómo estás? Wat leuk dat u ook dit nieuwe magazine van Por Favor heeft gekocht. En dat wij ons hierin mogen voorstellen. Want wij zijn Mevrouw de Aankoopmakelaar Barcelona. Wij helpen vanuit Nederland met onze partners in Barcelona nederlandse kopers bij het aankopen van een leuke woning in Barcelona en directe omgeving. Het hele proces – van zoeken naar een geschikte woning tot en met de handtekening bij de notaris – is toch net even anders in Spanje. En daar begeleiden wij u graag bij. Wij werken samen vanuit Nederland met onze Nederlandse makelaar in Barcelona, onze Nederlandse advocaat en ook onze Nederlandse hypotheekadviseur. Allen met veel ervaring met aankopen in Barcelona. En dat allemaal vanuit Nederland door onze aankoopmakelaar in Den Haag. Dus laat u goed adviseren en kom naar de specialist op het gebied van aankopen: Mevrouw de Aankoopmakelaar Barcelona, gevestigd in Den Haag en Barcelona.

DE GROND ONDER ONZE VOETEN De tweede roman van Jesús Carrasco, die in 2013 succesvol debuteerde met De vlucht, speelt zich af in het begin van de twintigste eeuw, als Spanje deel uitmaakt van een fictief imperium. Net als in De vlucht heeft Carrasco de handeling gesitueerd in Extremadura, zijn geboortestreek. Militairen die het bevel voerden bij de bezetting krijgen een dorp toegewezen waar zij zich met hun gezinnen kunnen vestigen. Eva Holman is de echtgenote van zo´n militair. Zij leidt een teruggetrokken bestaan maar dat verandert geleidelijk als een zwijgzame man toenadering tot haar zoekt. Hij krijgt steeds meer invloed op haar leven. Beiden delen een verlies en ze vinden bij elkaar de kracht om op zoek te gaan naar de zin van het leven. In De grond onder onze voeten (vertaald door Arie van der Wal) verkent Carrasco onze verbondenheid met de aarde, de plek waar we geboren zijn en waar onze wortels liggen in hetzelfde rijke proza als in De vlucht. Jesús Carrasco – De grond onder onze voeten (Meulenhoff) Hardcover, 256 blz. € 19,99

EL SIERD El Sierd – de titel verwijst met een knipoog naar El Cid, de Spaanse ridder uit de elfde eeuw en nog altijd een nationale held – is een amusant boek met de eigenwijze Sierd de Vos in de hoofdrol. Dennis Mulkens heeft daarin zijn belevenissen als televisiemaker en commentator met smakelijke anekdotes geboekstaafd. Zijn bijnaam El Sierd kreeg hij door zijn liefde voor Spanje in het algemeen en zijn kennis van de Spaanse Primera División in het bijzonder. In zijn show Bodega El Sierd bij Ziggo Sport Totaal geeft hij wekelijks een inkijkje van zijn liefde voor het land en zijn voetballers. En dat doet hij in dit boek nog eens dunnetjes over. De Vos beperkt zich niet tot voetbal, maar geeft zijn fans ook tips over waar ze na het bezoeken van een wedstrijd kunnen gaan eten. En drinken uiteraard. El Sierd is een boek vol sappige verhalen over de voetbalwereld en de grote Spaanse voetbalsteden zoals Madrid, Barcelona, Sevilla, Valencia en Málaga. Een aanrader voor iedereen die een Spaanse (voetbal)stedentrip wil gaan maken. Dennis Mulkens – El Sierd (VIPerson) Paperback, 320 blz. € 19,95

MIJN SPAANSE NACHTMERRIE

Op 2 september 2003 werd Romano van der Dussen na een ochtendje zonnen op een strand van de Costa del Sol door twee agenten staande gehouden. Hij had een korte broek en een T-shirt aan en liep op slippers. In zijn hand een plastic tasje met een handdoek, zonnebrandcrème en een blikje bier. Het gevolg van deze arrestatie was rampzalig: ruim twaalf jaar zou de 30-jarige Nederlander in een Spaanse cel doorbrengen, ten onrechte verdacht van en veroordeeld voor verkrachting en aanranding. In de gevangenis kon hij als ‘verkrachter’ op een brute behandeling van zijn medegevangenen en de cipiers rekenen. Pas in februari 2016 sprak het Hooggerechtshof in Madrid hem alsnog vrij na een Kafkaesk proces vol rechterlijke dwalingen. Zijn ongelooflijke verhaal over een Spaanse droom die in een nachtmerrie veranderde, werd opgetekend door de in Spanje woonachtige schrijver en journalist Edwin Winkels. Twaalf jaar onschuldig in de cel – Edwin Winkels (Uitgeverij Brandt) Paperback, 256 blz. € 17,50

Por Favor | 11

12 | Por Favor

De adembenemende schoonheid vanâ&#x20AC;Ś

Extremadura Ver weg van de traditionele Spaanse costaÂ´s ligt een miraculeus gebied waar de tijd lijkt stil te staan. Een oase van authentieke Spaanse cultuur, vol historie, wonderbaarlijke landschappen en natuurgetrouwe gastronomie. Een lustoord voor alle zintuigen. Por Favor | 13

Extremadura Tekst en foto’s | Pieter Jan van der Linden

In de reisgids Extremadura neemt Pieter Jan van der Linden je op boeiende en verhalende wijze mee naar de vele uitdagende dimensies van deze prachtige Spaanse regio. Omdat hij er al tien jaar woont weet hij van binnenuit te vertellen over de vele facetten van de talloze bezienswaardigheden, de lokale cultuur, de pure natuurgebieden, de uitgebreide plaatselijke gastronomie en het ongekend aantal pittoreske stadjes en dorpjes in Extramadura. Zijn boek is een ware eye opener voor iedereen die deze streek in Spanje nog nooit heeft bezocht. Op de nu volgende pagina’s vind je een aantal passages uit zijn boeiende reisgids.

14 | Por Favor

VERRASSEND AUTHENTIEK Extremadura heeft als deel van Spanje altijd wat achter de rest aangelopen. Steeds was Extremadura als laatste jochie van de klas aan de beurt. En dat is tot op de dag van vandaag nog altijd het geval. Maar voor mij is dat juist het mooie van dit gebied. Alles is nog precies zoals het was, zeker de natuur en de vele grandioze producten uit Extremadura. Hier heb je nog steeds geen moderne fabriek nodig om kaas te maken. Kaas wordt hier nog met de hand, cultuur en passie gemaakt. Precies zoals ze dat hier al honderden jaren doen. Dat beleef je, dat ruik je en dat proef je. En dat is zo met alles hier.

Dat is ook het verrassende aan deze streek. En daarom is het zo´n genot om in deze moderne tijd weer eens even een moment terug te gaan naar een gebied waar alles nog altijd stil lijkt te staan. Hoe was het hier vroeger? Het mooie van Extremadura is dat dit verleden nog steeds tastbaar is. Het bestaat, hier, in het achterland van Spanje. Extremadura bestaat uit meer dan 20 streken, de comarcas de Extremadura. Stuk voor stuk hebben ze hun eigen karakter. Het noorden is in vergelijking met het zuiden totaal anders. Toch zijn ze samen onderdeel van het oogverblindende Extremadura. Dat is juist het mooie van deze regio: voor alles en iedereen is er wat wils. En dat geldt ook voor de verrassende flora en fauna.

Het is heerlijk weer in Extremadura. Bijna altijd is er een blauwe lucht.

16 | Por Favor

DE PROVINCIE CÁCERES In het uiterste noorden van Cáceres liggen de gebieden Sierra de Gata, met prachtige heuvels vol bossen, Las Hurdes en Valle del Ambroz, met hun rijke en gevarieerde inheemse flora, Valle del Jerte, met de jaarlijkse bloei van meer dan een miljoen kersenbomen, La Vera, met zijn natuurlijke zwembaden, en Valle del Alagón, met een gedeelte van het beschermde natuurpark Monfragüe. De streken in het uiterste noorden kenmerken zich door hun eigen kleine subklimaten. In de warme zomers kan het hier stukken frisser zijn dan in de rest van Extremadura. Vooral in de nachten is het er koeler. Er bevindt zich niet voor niets een ander soort vegetatie en deze streken zijn dan ook heel erg geschikt voor het telen van allerlei soorten fruitbomen. De noordelijke landschappen zijn ook de meest bezochte van Extremadura. Net daaronder, maar nog steeds in de provincie Cáceres, bevinden zich de gebieden Plasencia en Campo Arañuelo, met het beschermde natuurpark Monfragüe. Het San Pedro gebergte is een goed voorbeeld van een mediterraan bos, terwijl Llanos de Cáceres en Trujillo een van de twee grootste beschermde steppegebieden van Extremadura te bieden hebben. Het beschermde natuurgebied Los Barruecos wordt gedomineerd door grote granieten rotsblokken, terwijl Ibores wordt overheerst door prachtige natuur met beschermde broedgebieden voor vogels. In het uiterste oosten vind je La Siberia met haar waterrijke gebieden, voorzien van wetlands, weiden en vlakten die deel uitmaken van de meest bio-diverse enclaves van Extremadura.

DE PROVINCIE BADAJOZ In het meest westelijke deel van deze provincie vind je aan de grens met Portugal Los Baldíos, Lácara en Badajoz, streken vol prachtige natuur, vogels en rivierlandschappen. Ook vind je hier de Tierras de Mérida of uitgestrekte landstreken vol kenmerkende steen- en kurkeiken. In Vegas Altas is het Parque Periurbano, een natuurpark met een sociaal en recreatief karakter. En dan is er nog La Serena, waar het vee in oneindig lijkende landschappen aan het grazen is. Hier contrasteert de diep okergele kleur van de hete zomer met het frisse groen in het voorjaar. Onderlangs weer naar het westen zijn er de gebieden Campiña Sur en Tierra de Barros, met La Sierra Grande de Horna-

chos, waar de moerassen en rivieren de grandioze kleiachtige grond voorzien van alle benodigdheden voor de grootschalige wijnbouw. Er is Zafra met zijn middeleeuwse kastelen, Tentudía met het klooster van Tentudía en als laatste weer richting de Portugese grens de Sierra Suroeste en Olivenza met zijn verpletterende gebergten en spectaculaire landschappen.

MEDITERRAAN KLIMAAT Die twee woorden alleen al: mediterraan klimaat. Het klinkt bijna als uit een sprookje. Bijna altijd is het heerlijk weer in Extremadura. Bijna altijd is er een blauwe lucht. En bijna altijd komt weer die zon weer in volle glorie op. Niet altijd, maar zo rond de 300 dagen per jaar is er licht. Puur en zuiver zonlicht. Dag in, dag uit. Is dat niet geweldig? Zeker als je uit Nederland of België komt. Daar is het altijd maar afwachten hoe de volgende dag of week het weer eruitziet. Wat een verademing is het om Extremadura in dit prachtige stukje Spanje te mogen bezoeken. Wat mag je hier van het weer verwachten? In tegenstelling tot wat veel mensen denken, heeft Extremadura een typisch mediterraan klimaat en geen landklimaat. Een landklimaat heeft hele warme zomers en hele strenge winters, tot wel 25 graden onder nul. Denk maar aan grote delen van Rusland. Bij een landklimaat hebben de oceanen geen directe invloed meer op het land. Een mediterraan klimaat daarentegen heeft wel flink warme zomers maar ook hele zachte winters. Dit is trouwens een leuk onderwerp voor op verjaardagen, want hierover zijn de meningen nogal eens verdeeld...

FRAAIE LENTE Het voorjaar is misschien wel de mooiste tijd om Extremadura te bezoeken. Alles is dan nog groen, fris en fruitig, met bijna altijd een strak blauwe lucht met volop zon erboven. De temperatuur is zacht. Gewoon ideaal om op verkenning te gaan naar dorpjes en stadjes en naar de diversiteit binnen de verschillende streken in Extremadura. De fruitbomen in Valle del Jerte in het noorden, waaronder veel kersenbomen, staan op een gegeven moment allemaal tegelijk in bloei. Werkelijk adembenemend. Duizenden en duizenden bomen, totaal overdekt met deze hemelse witte bloesem. Het is van een ongekende schoonheid. Een absolute must om gezien te hebben. Al in de hele vroege lente - en zolang de zon maar schijnt - is het altijd genoeglijk om in het voorjaarszonnetje op een terras te genieten. De temperatuur maakt helemaal niet uit. Het Por Favor | 17

ALS DE ZON MAAR SCHIJNT

gaat al snel weer naar de 20 graden Celsius. Denk maar eens aan de wintersport. Een soortgelijk gevoel, maar lang niet zo koud. Op de torens van bijna alle eeuwenoude kerken, op elektriciteitstorens of waar ook maar mogelijk, zul je tienduizenden ooievaars bovenop hun kolossale nesten zien broeden. Meestal zijn ze er eind december alweer en tijdens de laatste dagen van juli zal zo´n 95 procent Extremadura weer verruilen voor een aantal maanden Afrika. In elk dorp of stadje hoor je op de achtergrond constant het geluid van de vele zwaluwen. Tijdens elke auto- of bustrip binnen Extremadura is het bovendien een bijzondere ervaring om de uitgestrekte velden met de honderdduizenden steeneiken en kurkeiken te zien, midden in een tijdelijk groen grastapijt, vol bloemen met ongekende kleuren en van een maagdelijke schoonheid. Op de velden staan ontelbare aantallen schapen en koeien. Je zou bijna spreken van goddelijke panorama’s. Jammer dat Vincent van Gogh hier nooit echt geweest is, denk je in een flits. Dan plots, nog voor de zomer is begonnen, is het alweer gedaan met het groene tapijt. Ergens in juni, vaak binnen het tijdsbestek van twee weken, verandert de horizon drastisch. Alles wat eerst nog een groene zweem had, verdroogt dan razendsnel en krijgt die specifieke goudgele tint. De typische kleur van hooi en stro. 18 | Por Favor

De zomers kunnen hier verraderlijk heet zijn. Temperaturen die wekenlang flink boven de 30 graden blijven steken; 35, 36 of 37 graden is heel normaal, en in juli, augustus en september meer dan vanzelfsprekend. Er zijn zelfs regelmatig uitschieters van boven de 40 graden. Maar het is een uiterst draaglijke, droge warmte. Maandenlang kan het er zelfs niet regenen. Misschien valt er heel af en toe een bui, maar eigenlijk gebeurt dat bijna nooit. De nazomer (herfst) geeft een gelukzalig gevoel, net als eerder de lente. Uiteraard gaat dit jaargetijde gepaard met andere kleuren. September, oktober en zelfs november zijn prachtmaanden. Met temperaturen van vaak nog rond de 25 graden in september en oktober zijn dit eigenlijk de beste dagen om hier rond te reizen en van alles te bezoeken. Je moet misschien hooguit een vest of een trui meenemen voor als de avond valt. De kans op wat onweer of flinke buien neemt ietsje toe, maar over het algemeen duurt dat nooit langer dan twee of drie dagen. Hoewel in de winter de temperatuur in de nacht soms kan dalen tot twee of drie graden, en op de uitgestrekte vlaktes in het buitengebied zelfs tot min een of twee graden, hoeft het overdag niet echt koud te zijn. Als de zon maar schijnt, dan zijn er onder de blauwe lucht en zonder wolken zelfs constant mogelijkheden om nog buiten te lunchen. Weliswaar kun je dan beter een jas of trui aan hebben, maar in januari en in februari kan die vaak alweer uit.

WAANZINNIG MOOI CÁCERES Als je met de auto aan komt rijden, zie je het al liggen, half verscholen tussen een aantal heuvels. In het centrum proberen te parkeren is een lastige opgave, maar sinds kort is er een tweede parkeergarage in de stad. Volg de borden waarop die aangegeven wordt. Als eerste ga je wandelend naar de Plaza Mayor, het grote plein in het oude centrum. Om even bij te komen van deze indrukwekkend mooie historische plek neem je een kop koffie of iets fris terwijl je deze Plaza Mayor volop op je laat inwerken. Terrasjes in overvloed. Is dit niet geweldig? Een glaasje wijn of een ander alcoholisch drankje bewaar je maar voor iets later, want er moeten nog flink wat trappen beklommen worden. Na zo’n kleine adempauze is het de hoogste tijd om het monumentale historische gedeelte van Cáceres (niet voor niks UNESCO Werelderfgoed) te gaan bezoeken. Haal daarvoor eerst even een plattegrondje op bij het bureau van toerisme op de Plaza Mayor zelf, direct rechts naast de trappen. Loop daarna de trappen op en binnen vijf minuten

begrijp je waarom dit bij het UNESCO Werelderfgoed hoort. Je waant je gelijk in de middeleeuwen! Je zal de eerste indruk waarschijnlijk als een soort shock ervaren. Cáceres is gebouwd op de overblijfselen van een ommuurde Romeinse stad. Daarna was de stad zo´n 900 jaar in handen van de Moren om later in de middeleeuwen te worden afgebouwd, waarna Cáceres eigenlijk nooit meer echt veranderd is. Dit oudste gedeelte van de stad is een ware lust voor het oog! Loop nu wat verder met de kleine stroom wandelaars mee, verder omhoog. Kijk maar op je plattegrond, want je kunt vrijwel direct een aantal oude kerken bezoeken, zoals de Ig-

lesia de Santiago, de Iglesia de San Francisco Javier en de Iglesia de San Mateo. Je komt ze vanzelf tegen. Verder omhoog langs allerlei paleizen kom je uit op de Plaza de San Mateo. Daar tref je de uiterst zeldzame combinatie aan van een restaurant en een hotel: Atrio is het enige (twee)sterren Michelin restaurant van Extremadura. In mijn gids beschrijf ik de geweldige gastronomische ervaring die ik in Atrio mocht ondervinden. Je zult even moeten zoeken naar Atrio, want hoewel het in een nieuw jasje steekt, is het gebouw totaal aangepast aan de stokoude omgeving. En dus valt het niet op.

Por Favor | 19

ETEN EN DRINKEN IN EN CÁCERES COMIDA Y BEBIDA CÁCERES EEN DRANKJE MET EEN TAPA Pal naast Atrio zit La Tapería, een geweldige tapasbar die je echt even aan moet doen bij je bezoek aan Cáceres. Je geniet er van royale tapas met een heerlijke huiswijn. La Taperia heeft een groot terras, maar kijk ook even binnen. Kom wel op tijd, want rond twee uur in de middag stroomt het hier vol. Gluur ook even binnen bij hun restaurant Torre de Sande. Het heeft een geweldige binnenplaats (patio) waar je half overdekt in de buitenlucht kunt lunchen. Via diverse mogelijke looproutes daal je vanzelf weer af naar de Plaza Mayor.

20 | Por Favor

WAAR KUN JE LUNCHEN? Voor een moderne en betaalbare toplunch in de buitenlucht doe je Restaurant La Minerva aan. Ook hier geldt dat je op tijd moet zijn, tenzij je een half uur of langer wilt wachten. La Minerva is een culinair pareltje en dus zit het er altijd vol. Als je klassiek extremeño wilt eten, ga je iets verderop naar restaurant El Pato. Keuze genoeg op de Plaza Mayor. In de kleine straatjes en steegjes naast en achter het grote plein bevinden zich tal van barretjes en restaurantjes die de moeite waard zijn. Het krioelt ervan en stuk voor stuk hebben ze bestaansrecht. Cáceres is de moeite van een bezoek dubbel en dwars waard, zeker voor fijnproevers: Cáceres werd in 2015 uitgeroepen tot Gastronomische Hoofdstad van Spanje.

DUIZEND BARRETJES & RESTAURANTS Liefhebbers van moderne loungebars met buitentuinen en palmbomen (in het oude gedeelte) moeten zeker naar een van de volgende etablissementen gaan: Gastrobar Mastropiero aan de Calle Fuente Nueva 4, El Corral de las Cigüeñas aan de Calle Cuesta de Aldana 6 of de meer dan honderd jaar oude paardenstal met tuin La Caballeriza aan de Calle Pizarro 12. Op de bijna 100.000 inwoners die de

stad telt, zijn er 1000 barretjes en restaurantjes. Ik woon nu 10 jaar in Cáceres en heb ze bij lange na nog niet allemaal kunnen bezoeken, hoewel ik er wel al heel veel van binnen gezien heb. Als ik het hele jaar lang, ieder weekend weer, er twee zou bezoeken, dan kostte me dat 9,5 jaar tijd. Niet te geloven, toch? Niet voor niets is Cáceres mijn favoriete stad.

Tapasrestaurantje Trinidad

Gastrobar Mario & Marieta

La Abaceria de Juan

Restobar Arandel

Dit is een top eetgelegenheid. Piepklein, uiterst gezellig en helemaal in de sfeer van het rooms-katholieke gebeuren. Maar dan wel met een knipoog, want de echte lokale priesters komen hier ook graag een tapa eten. De uiterst charmante mannelijke bediening is ook helemaal gekleed in katholieke sfeer, behalve dan hun Schotse rokken. Een kleine kaart vol huisgemaakte verrassingen, vanaf vijf euro per tapa, om te delen. Met vier tapas heb je voor twee personen meer dan genoeg. Reserveren kan niet, want deze tent zit altijd vol. Op tijd zijn, dus. Trinidad zit aan de Calle Pizarra 21. Je weet niet wat je overkomt.

Deze gastrobar is maar tien minuten wandelen vanaf de Plaza Mayor. Het is een heerlijke tent, waar chef-eigenaar Pino zijn zaakjes prima op orde heeft. Het is er altijd stampvol tijdens de reguliere tapas-uurtjes, want niet voor niets zijn de geweldige tapas het visitekaartje van Pino. Je kunt ze aan de bar nuttigen, maar er is ook een aantal tafeltjes als je nog meer wil relaxen. Reserveren kan, maar dan moet je wel even bellen. Gewoon op tijd zijn, dan komt alles goed. Enig minpuntje: er is geen terras. Gastrobar Mario & Marieta zit aan de Avenida de España 22 op een heerlijk lelijk ‘jaren zeventig’ pleintje.

Voor absolute topkwaliteit moet je hier zijn. Ze zijn nog maar net verhuisd naar een nieuw adres. Een beetje sjiekde-friemel, maar Juan weet wel waar hij zijn spulletjes koopt… Wat een extremeño heerlijkheden! Niet alleen de tapas maar ook de wijnen zijn voortreffelijk. De tapas kunnen overal gegeten worden maar er is ook een aantal tafeltjes in de afgeschermde comedor (eetruimte). Deze zaak is gelegen aan de Calle de Sta Joaquina de Vedruna 17. En ook hier geldt: op tijd zijn. Een leuk wandelingetje van maar 10 minuten vanaf de Plaza Mayor.

Aan de Plaza de San Juan, een prachtig pleintje vlakbij de Plaza Mayor, is het altijd goed toeven. Hier is sinds kort Restobar Arandel geopend, een leuk zaakje met heerlijke tapas. Probeer de gegrilde tonijn maar eens. Tjonge, wat een heerlijkheid! En dat voor maar 8 euro, om samen te delen. Deze zaak heeft een flink terras vanwaar je heerlijk ontspannen naar de langs flanerende mensen kunt kijken. Ga de stokoude kerk San Juan ook even in, want je bent er nu toch. Arandel zit op de Plaza de San Juan 15. Mocht je er niet van houden, kijk dan maar eens naar de overkant van het plein. Daar zijn namelijk nog veel meer terrasjes met tal van mogelijkheden. Por Favor | 21

Column

Bericht uit Barcelona

Het percebes-paradijs Het was alweer vijftien jaar geleden dat ik er was geweest. En ik wilde er per se nog eens terugkeren. Misschien had de herinnering het geïdealiseerd, zou de betovering minder zijn als de eerste keer, de omgeving minder indrukwekkend, het eten minder spectaculair. Ik móest het weten. De eerste keer had een vriend uit La Coruña het me aanbevolen. Ik verbleef voor een reportage een paar dagen in één van de leukste, maar onder toeristen minst bekende steden van Spanje. Op mijn vrije dag moest ik een auto huren, zei de vriend, en langs de Costa da Morte naar Finisterre rijden. En natuurlijk wat eten; hij schreef de naam van het restaurant voor me op. Alleen de namen al. De Kust des Doods, en dan eindigen in Finisterre, Fisterre op zijn Galicisch. Van Finis Terrae, het einde van de wereld. De kaap is in ieder geval één van de eindes van Europa, het meest westelijke puntje van het continent. En ja, dat was eeuwenlang tevens het einde van de wereld. Zo moet je ook kijken naar het water, naar de horizon, als je Finisterre hebt bereikt, aan de voet van de vuurtoren. En elke keer opnieuw is er die bekoring. Maar dáár ging het me dit keer niet om. “Even vóór het binnenrijden van het dorp Finisterre, aan de linkerkant, een huis aan het strand. Dat is het,” had de vriend gezegd. “Tira do Cordel, zo heet het.” Trek aan het koord, letterlijk vertaald. Die dag, begin 1999, at ik er de lekkerste vis ooit. Een grote zeebaars. Het was de enige vis op de kaart, een kaart die er eigenlijk niet was. De eigenaar zei: dit was de enige vis die ze die ochtend hadden gevangen, voor de wilde kust van Finisterre. En vooraf kreeg ik percebes, natuurlijk; het enige voorgerecht. Met risico voor eigen leven door vissers van de door de golven geteisterde rotsen geschraapt. Eendenmosselen, in het Nederlands. Je trekt ze uit hun omhulsel en proeft de zee.

Puur Vijftien jaar later was er wel een kaart. Ik bestelde exact hetzelfde, natuurlijk. En ik keerde terug in de tijd. De betovering, het genot, het uitzicht. De smaak van de wilde zee. Het was er weer.

Edwin Winkels

Edwin Winkels is freelance journalist en schrijver en sinds 1988 woonachtig in Barcelona.

Gratis bij een abonnement Word nu abonnee op Por Favor en kies voor een gratis boek uit de Spanje reeks van uitgeverij Edicola

Costa de la Luz

Extremadura

Málaga

Valencia

Stap in het echte Spaanse leven, aan de Costa de la Luz. De meest zuidelijke, en meest ongerepte, streek van Andalusië. Een reeks eindeloze stranden aan de oevers van de Atlantische Oceaan, tegen de achtergrond van Moorse bergdorpen en verscholen oases. Met in het hart de oudste stad van de westerse beschaving: Cádiz. En met Sevilla binnen handbereik.

Een overweldigend, en toch onontdekt autonoom gebied in Spanje. Net boven westelijk Andalusië en pal tegen de Portugese grens is deze streek niet te vergelijken met de talloze costa´s en druk bezochte steden. Waar het oorspronkelijke Spanje haar unieke karakter behouden heeft: met een vrijwel ongekende overvloed aan authenticiteit, natuur en historische schatten. Met gedeelten die terecht op de UNESCO Werelderfgoedlijst staan. Een anoniem en verscholen gebied, waar ondanks de hedendaagse vooruitgang het nog steeds lijkt of de tijd in haar voordeel heeft stilgestaan.

Málaga is allang niet meer alleen de vliegbestemming voor strandvertier aan de Costa del Sol. De Zuid-Spaanse stad wordt steeds geliefder. En terecht! De perfecte mix van cultuur, gastronomie, klimaat en ligging aan de Middellandse Zee biedt uiteenlopende mogelijkheden voor een erg veelzijdige stedentrip. En dat alles op loop- of fietsafstand! Heb je meer tijd, vergeet dan vooral de omgeving van Málaga niet. Hier liggen bruisende kustplaatsen, zonovergoten natuurparken, spectaculaire berggebieden, schitterend witte dorpjes en onvergetelijke routes op je te wachten.

Valencia is de derde stad van Spanje en één van de meest zon zekere reisbestemmingen van Europa. Valencia heeft een uitgestrekt strand, een gezellig oud centrum en indrukwekkende futuristische architectuur. De veelzijdige stad ligt in de gelijknamige provincie. Verscholen in het achterland vind je authentieke dorpjes, verlaten kastelen vol verhalen en ongerepte natuur, waar het lijkt of de tijd er decennia lang stil is blijven staan. Ontdek het land van El Cid en de Borgias.

Auteur: Pieter Jan van der Linden ISBN: 978-94-92500-18-2 Prijs: € 19,95

Auteur: Else Beekman ISBN: 978-94-92500-24-3 Prijs: € 19,95

Auteur: Pauline Blom ISBN: 978-94-92500-21-2 Prijs: € 19,95

Auteur: Fleur van de Put ISBN: 978-94-92500-14-4 Prijs: € 19,95

Verkrijgbaar in de boekhandel, reiswinkels, bol.com en www.edicola.nl

POR Het mooiste van Spanje

FAVOR

Enkele reis Spanje? Begin met een abonnement op Por Favor - Het Mooiste van Spanje! Waan je in Spanje en laat je verrassen door het mooiste wat dit land te bieden heeft. Ieder kwartaal in Por Favor het beste op het gebied van Reizen, Wijnen & Spijzen, Mode, Cultuur en Design. Kies daarom nu voor een voordelig abonnement!

4 nummers (normaal € 23,-)

+ reisgids

€ 25,-

van € 42,95

naar keuze (winkelwaarde € 19,95)

4 nummers (normaal € 23,-)

nu voor slechts

€ 19,95

ABONNEREN? Ga naar www.edicola.nl/por-favor Dit aanbod geldt in Nederland. Abonnementen in andere landen hebben een ander tarief. Zie www.edicola.nl/por-favor of bel (0570) 607561 of mail naar info@edicola.nl. Jaarabonnementen kunnen op ieder gewenst moment ingaan en worden automatisch verlengd voor een jaar. Opzeggen minimaal acht weken voor het verstrijken van de abonnementsperiode en kan telefonisch of per email.

InSPANJE.nl

SPAANS NIEUWS EN PRAKTISCHE INFORMATIE OVER LEVEN IN SPANJE

Family Tours

Uniek vakantieaanbod Zuid-Europa MeerSPANJE.nl

Op zoek naar een bijzondere vakantie met jouw kinderen? Moe van overvolle en schreeuwende campings? Family Tours biedt een mooie selectie uit het niet-gangbare aanbod: weg van het massatoerisme en voor ieder wat wils.

Wat kun je vinden bij Family Tours:

REIS- EN • Vrijblijvend en persoonlijk advies CULTUURBLOG • Offerte op maat; voor individuele rondreizen OVER SPANJE • Ruim aanbod uit kleinschalige en

sfeervolle accommodaties • Keuze uit zowel luxe als betaalbare verblijven • Altijd in de buurt van andere speelkameraatjes • Ouders blij, kinderen blij

InSPANJE.nl

Informeer naar onze mogelijkheden Tel.MeerSPANJE.nl 020-6232163 | www.familytours.nl

€ 19,9

Dit boek geeft informatie over gezonde voeding vanuit het mediterrane perspectief. Hiervoor worden de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen toegelicht en voorbeelden gegeven van de dagelijkse praktijk van de auteur die als internist werkzaam is. Het is geschreven vanuit een diepe overtuiging dat gezonde Mediteraanse voeding leidt tot een gezond lichaam en een hogere kwaliteit van leven. Natuurlijk bevat Lekker Lang Mediterraans Leven een groot aantal originele recepten uit het Mediterraans gebied die makkelijk te bereiden zijn en bovendien heerlijk smaken. Nu verkrijgbaar in de boekhandel, op edicola.nl/llml en bol.com

26 | Por Favor

El Caminito del Rey een andere wereld Tekst en foto’s | Else Beekman In een uur rijden van de Zuid-Spaanse stad Málaga beland je in een heel andere wereld. De drukte van de kust laat je ver achter je en je wordt getrakteerd op prachtige panorama’s met ruige rotsen, dichtbegroeide hellingen met daartussen turkooize oplichtende stuwmeren. Midden in dit bergachtige gebied ligt wat inmiddels dé toeristische trekpleister van het Zuid-Spaanse binnenland genoemd kan worden: de Caminito del Rey. Dit ‘pad van de koning’ is op zichzelf al een belevenis, maar de weergaloos mooie omgeving vormt de bekroning. De wandeling leidt je niet alleen door een schitterend, onaangetast natuurgebied maar ook door de diepe kloof Los Gaitanes. Tot de zeer omvangrijke restauratie en de heropening in maart 2015, was het pad levensgevaarlijk om te betreden en, na een tiental dodelijke ongevallen in de afgelopen decennia, ook verboden terrein. Herhaaldelijk werd het verbod door waaghalzen genegeerd zodat ze vervolgens op grote hoogte over de resten van wat ooit een pad was hun dood tegemoet klauterden.

Spectaculair zonder gevaar Gelukkig hadden de autoriteiten oog voor het enorme toeristische potentieel van het pad. Met financiële hulp van de regionale regering van Andalusië werd de route op zeer esthetisch verantwoorde wijze veilig en geschikt gemaakt voor dagelijks ruim duizend bezoekers. Met die restauratie verdween ook het gevaar. Spectaculair is het pad echter nog steeds. De wandeling duurt tussen de drie en vier uur en is daarom perfect te combineren met een lunch in een van de restaurants in de buurt, zoals El Mirador, El Kiosko of La Posada del Conde. Ook een bezoek aan het mooie dorpje Álora, het bezichtigen van de grot van Ardales of een wandeling naar de ruïnes van het Moorse fort Bobastro kunnen met de Caminito del Rey worden gecombineerd. Vanuit Parque Ardales kun je diverse watersporten beoefenen op de meren of je wandelt eromheen langs de oevers.

Por Favor | 27

Caminito del Rey praktisch Via Caminitodelrey.info kun je maximaal drie maanden van tevoren kaarten boeken. Boek zo snel mogelijk, want talloze mensen vistten vanwege de enorme populariteit van het pad al achter het net. Vraag eventueel aan je reisbureau om kaarten te reserveren. Sommige reisorganisaties, zoals Ambiancetravel.nl, zijn officieel agent en beschikken over een eigen voorraad kaarten maar verkopen deze kaarten alleen in combinatie met een reis die bij hun wordt geboekt. Toegang is 10 euro per persoon of 18 euro inclusief gids. Het pad is toegankelijk voor kinderen vanaf 8 jaar. Het pad is lineair dus je boekt het beste bij de toegang meteen een buskaartje voor 1,55 euro. De bus brengt je van de uitgang weer naar je auto. Vlakbij restaurant El Mirador is de officiële parkeerplaats. Zorg dat je hier drie kwartier voor de echte aanvangsttijd bent. Vanaf hier is het nog anderhalve kilometer lopen tot de ingang. Daar krijg je op vertoon van je entreebewijs en je ID-kaart een helm en uitleg over alle do’s en dont’s van het pad. Het pad is op maandag gesloten en ook als de weersomstandigheden slecht zijn. Kijk daarom altijd op de dag zelf voor actueel nieuws even op de website.

Ambiance Travel is specialist in maatwerk rondreizen met een bijzonder karakter en bijzondere hotels www.ambiancetravel.nl

28 | Por Favor

Caminito del Rey Na de hoofdingang wandel je nog een stukje over een gewoon bospad. Dit gaat al snel over in een pad van houten vlonders. Verderop kun je naast en onder het pad waarop je loopt het oorspronkelijke pad nog zien. Erg fascinerend want het wordt al snel duidelijk waaraan het pad zijn reputatie als een van de gevaarlijkste wandelpaden ter wereld dankt. Links van je – en later recht onder je – baant het water zich kabbelend een weg vanuit het stuwmeer Gaitanejo door de kloof richting het stuwmeer van de Tajo de la Encantada bij El Chorro.

Koning Begin vorige eeuw werd het pad op deze schijnbaar onmogelijke plek aangelegd om spullen over te vervoeren voor de aanleg van de Conde Del Guadalhorce-dam en de waterkrachtcentrales. In 1921 volgde de officiële opening door koning Alfonso XIII waarna het tot ‘paadje van de koning’ werd gedoopt. Vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw raakte het in onbruik en steeds verder in verval. Bij heldhaftige sporters of overmoedige jeugd won het daarmee echter flink aan aantrekkingskracht. Veilig wandelend over het nieuwe pad en kijkend naar de resten van het oude gedeelte, lijkt het onvoorstelbaar dat iemand op slechts wat uitstekende stalen balken met hier en daar een zieltogend verbindingsplankje zijn leven wenst te wagen.

Transparant plateau In het midden van de route kom je door de schilderachtige vallei Valle del Hoyo met een ruïne van een oude finca. Het dal wordt steeds smaller en komt uit bij de dramatisch tegenover elkaar gelegen rotswanden van de Los Gaitanes kloof. Verder omhoog slingerend, ziet alles er steeds indrukwekkender uit. Door de spleten van de planken zie je diep onder je de rivier schitteren in de zon. Het eerste echt spectaculaire punt is het op tachtig meter hoogte aan de rotswand bevestigde transparante plateau. Niet geschikt voor mensen met hoogtevrees. Het helpt ook niet dat er vlakbij een herdenkingsbord hangt voor drie twintigers die hier zeventien jaar geleden verongelukten. De oude, verroeste kabelbaan naar de overkant van de kloof hield hun gewicht niet en de jongens stortten bijna honderd meter de diepte in.

Hangbrug Verderop zie je de meestgenomen foto van de Caminito: de hangbrug met daarachter de helblauwe lucht en het blauwgroene water van het stuwmeer van El Chorro. In de rotswand toont een fossiel van een prehistorisch zeewezen dat dit gesteente miljoenen jaren geleden de zeebodem vormde. Die hangbrug is ook een geval apart. Hj wiebelt in de wind en het pad bestaat hier uit een stalen rooster, waardoor je mooi de diepte eronder overziet. Als je je mede-wandelaars observeert, ontkom je hier niet aan het nemen van een selfie. Die moderne gewoonte zorgt zelfs voor enige wachttijd alvorens je de brug over kunt. Daarna is het spektakel voorbij. Dan loop je richting de uitgang waar je wacht op de bus die je in een kwartier terugbrengt naar je auto.

Por Favor | 29

30 | Por Favor

Het Maria Cristina hotel in San Sebastiรกn Waar sterren en foodies thuis zijn De elegante badstad San Sebastiรกn was al in de 19de eeuw een koninklijk vakantieoord. Jaarlijks trekt San Sebastiรกn vele sterren tijdens het Internationale Film- en Jazzfestival, die steevast verblijven in het Maria Cristina, het schitterende vijfsterrenhotel dat genoemd is naar koningin Maria Cristina.

Por Favor | 31

Tekst | Emmie Declerck

Aan het roer van Hotel Maria Cristina staat de Vlaming Stijn Oyen. Ook werkt Femke van den Bogaard, een Nederlandse, als conciërge in dit historische sterrenhotel in San Sebastián. Deze kleine, gezellige badstad in het groene noorden van Spanje, is de laatste jaren een referentie geworden in de internationale pers. Vorig jaar nog als Culturele Hoofdstad van Europa, en daarvoor al een tijd als dé culinaire hoofdstad van Spanje. De stad met de meeste Michelinsterren per capita in de wereld is booming en er worden veel hotels bijgebouwd. Geen enkel nieuw hotel zal echter de geschiedenis van dat van het Maria Cristina kunnen overtreffen. Het hotel is ruim een eeuw oud en ontving in zijn lange geschiedenis vele populaire sterren, politieke figuren en koninklijke familieleden.

BESTE STRAND VAN EUROPA Onlangs nog is de Concha, de majestueuze strandbaai in het stadscentrum, door Tripadvisor als ‘Beste Strand van Europa’ en ‘Zesde Beste Strand ter Wereld’ gekozen. De New York Times had de Concha eerder al in het lijstje ‘Mooiste Stranden ter Wereld’ geplaatst en zo kunnen we wel doorgaan. Het begon eigenlijk met Koningin Isabel II, die dit strand in 1845 uitkoos voor haar therapie aan zee. Daardoor groeide San Sebastián uit tot adellijk zomeroord. De ‘Belle Epoque’ bloeide er vooral tijdens de Eerste Wereldoorlog, toen de Europese adel er haar toevlucht zocht, en tijdens de happy jaren ‘20. Daarom verrezen begin vorige eeuw sierlijke gebouwen als het casino (het huidige stadhuis), het Maria Cristina en het Victoria Eugenia theater ernaast. Het Maria Cristina werd in 1912 ingehuldigd door Koningin Maria Cristina, die haar zomers eveneens in San Sebastián doorbracht. Het hotel vierde zijn honderdjarige bestaan dan ook in 2012 met een grondige renovatie. De ‘Belle Epoque’ van San Sebastián kwam dan wel tot einde met de start van de Spaanse burgeroorlog in 1936, maar met het eerste Internationale Filmfestival in 1953 keerde de glamour terug.

‘Beste Strand van Europa’ en ‘Zesde Beste Strand ter Wereld’

32 | Por Favor

HET GOEDE LEVEN Ondertussen heeft het toerisme in San Sebastián een opmerkelijke vlucht genomen - ook vanuit België en Nederland - dankzij de groeiende gastronomische en culturele faam. Het Maria Cristina is dan ook echt een hotel waar mensen op vakantie komen. San Sebastián trekt immers meer foodies dan zakenmensen. Dat maakt de sfeer in het hotel heel ontspannen. Alles straalt luxe en genieten uit, met daarachter de wetenschap dat hier ook de grootste wereldsterren verblijven. Wat een ervaring! De Vlaming Stijn Oyen, afkomstig uit Hasselt, woont ondertussen meer dan drie jaar in San Sebastián. Wanneer ik hem spreek in zijn kantoor in het hotel, staat hij op het punt naar Barcelona te verhuizen om daar het W Hotel te gaan runnen. Een moeilijk afscheid? “Toch wel. Vooral van het lekkere eten.” Stijn Oyen had eigenlijk de ambitie chef te worden, maar via een stage in een tweesterren Michelinrestaurant kwam hij in contact met de hotelwereld. En die beviel hem. Van Polen tot Zweden, Tenerife en wereldstad Londen, zijn werk als directeur voor Starwood hotels leverde hem verschillende woonplaatsen op. San Sebastián veroverde een bijzondere plek in zijn hart. “Wat we vooral zullen missen, zijn onze goede vrienden van hier, de schoonheid van de stad, de pintxos (Baskische tapas), de etentjes in de sociedades gastronómicas (privé-kookclubs), onze favoriete bars en restaurants, de culturele evenementen...” Het goede leven dus. Die 16 Michelinsterren die de charmante stad van zowat 180.000 inwoners telt, heeft Stijn allemaal uitgetest. Op één restaurant met één ster na.

ZICHTBAAR ICOON

MEMORABELE ONTMOETINGEN Ook tijdens de culturele evenementen in de stad beleefde Stijn onvergetelijke momenten. Als directeur van het Maria Cristina kwam hij in persoonlijk contact met de filmsterren die er verbleven tijdens het jaarlijkse Filmfestival in september. De meest memorabele ontmoetingen waren voor hem die met Denzel Washington, Hugh Grant, Monica Belluci “een wonderschone vrouw” - Ewan McGregor en Bruce Springsteen. Zo bleek Denzel Washington enorm gefascineerd te zijn door de geschiedenis van het hotel, de stad en de omgeving. Vanaf het balkon van zijn suite stelde hij Stijn zó veel vragen dat de producer ongeduldig aan Denzels mouw kwam trekken omdat andere mensen op hem zaten te wachten. Hugh Grant kwam op Stijn dan weer ontzettend vriendelijk over. Hij was ook een van die sterren die, net als Bruce Springsteen trouwens, gewoon op zijn eentje de stad introk, incognito. “Dat doen wel meer sterren hier en dat kunnen ze echt niet in elke stad doen. Maar hun verblijf hier is veelal kort, San Sebastián is kleinschalig en de mensen zijn hier respectvol.” Misschien is dat ook omdat San Sebastián al zo lang een stad van koningen, adel en sterren is? Dat betekent echter niet dat een evenement als het Internationale Filmfestival zonder aanpassingen verloopt. “Er lopen dan veel veiligheidsmensen rond in het hotel, ook incognito. Nieuwsgierigen die bij hun idool proberen te komen, moeten we op afstand houden.” Tijdens het Filmfestival kunnen andere gasten gewoon in het hotel verblijven. Toch wel spannend als daar dan tegelijkertijd grote namen als Richard Gere slapen. Of Jamie Cullum, tijdens het Jazzfestival in juli. 34 | Por Favor

Wat maakt een verblijf in dit hotel nog zo bijzonder? “Dit is een historisch en tegelijk heel luxueus hotel. Toch is het geen traditioneel tophotel waar je je misschien niet zo op je gemak voelt. Hier voelen mensen zich juist meteen thuis.” De renovatie van 2012 draagt daar volgens Stijn Oyen ook toe bij. “De prachtige façade en de oude charme zijn gebleven maar het hotel doet niet stoffig aan. We hebben gekozen voor andere tinten, dat wel. Voordien lag de klemtoon op goud, marmer, donker hout en rood. Nu is die eleganter en lichter: grijs, gebroken wit. De badkamers hebben bijvoorbeeld nog steeds marmer maar de kleuren zijn anders geworden.” Historisch is bijvoorbeeld nog altijd de ‘Bette Davis Suite’, waar de Amerikaanse actrice ooit verbleef - tegen de zin van haar dokters, want ze hield zo van de plek dat ze ondanks haar ziekte in 1989 toch een prijs in ontvangst kwam nemen. Haar laatste publieke foto is toen in het Maria Cristina genomen, want ze moest van daaruit naar Parijs worden overgebracht, waar ze overleed. Vandaag is Bette Davis hier nog steeds een zichtbaar icoon.

MIMO SAN SEBASTIÁN Toen Femke van den Bogaard in 2010 vanuit Limburg naar San Sebastián verhuisde, dacht ze bij zichzelf dat ze wel voor het Maria Cristina hotel zou willen werken. Nu werkt ze er bijna een jaar. “Ik ben eerst terechtgekomen bij San Sebastian Food, het bedrijf voor culinaire tours dat nu onder het hotel zit als Mimo San Sebastián. Ik hield echter altijd al van de hotelwereld, zeker sinds mijn werkervaring in een resort in Mexico.” Hoe ze in San Sebastian terechtkwam? “Ik ben eigenlijk gewoon een vriendin hiernaartoe gevolgd. Na onze rondreis in Spanje, met een driedaags bezoek aan San Sebastián tijdens het zomerfeest Semana Grande in augustus, was ik verliefd op de stad.” Haar vriendin keerde na vijf jaar terug, maar Femke bleef. En net toen ze overwoog om misschien toch naar

San Sebastián, stad van gastronomie en koninklijke verwennerij Hotel Maria Cristina www.hotel-mariacristina.com Mimo San Sebastian In samenwerking met Stijn Oyen installeerde Jon Warren zijn culinaire gidsbedrijf, compleet met eigen kookschool, onderin het hotel waar voordien een spa was. Mimo biedt gastronomische activiteiten als ‘pintxotours’ (met een gids naar bars met Baskische tapas), kooklessen en ‘Demo & Dinner’, een sociale avondactiviteit met onder meer kookdemonstraties. Onlangs kwamen er twee nieuwe vestigingen bij, in Sevilla en Mallorca. Meer info op mimofood.com

Amsterdam te verhuizen, kon ze conciërge worden in het Maria Cristina. Een taak die ze graag vervult. “Luxe betekent voor mij vooral dat mensen hun vakantie hier nooit meer vergeten. Elke wens of vraag om een aanbeveling voor bijvoorbeeld een restaurant, hulp bij een huwelijksaanzoek of een romantische picknick, is voor mij een fijne uitdaging.” Ook bijzonder: honden krijgen een eigen hondenbed op de kamer en indien nodig een oppas.

Spa La Perla Dé spa van de stad, op het befaamde Concha strand, waar Koningin Isabel II ooit haar badtherapie genoot: www.la-perla.net Jazzfestival San Sebastián 20 tot 25 juli 2017: heinekenjazzaldia.eus Filmfestival San Sebastián 22 tot 30 september 2017: www.sansebastianfestival.com

Por Favor | 35

Basque Spaanse recepten uit San Sebastiรกn & omstreken

36 | Por Favor

Spaans Baskenland is beroemd om zijn keuken, van tapasbar tot sterrenrestaurant. De noordelijke regio staat bekend om zijn pintxos, cider, prachtige markten en zijn heerlijke visgerechten. Chef kok José Pizarro laat in zijn heerlijke kookboek Basque zien hoe makkelijk het is om de lekkerste gerechten uit Spaans Baskenland zelf thuis te maken, van pintxos tot en met verfijnde voor-, hoofden nagerechten. Chef-kok José Pizarro haalde zijn inspiratie uit traditionele en lokale gerechten en gaf er zijn eigen draai aan. Ingedeeld in Vlees, Vis, Groenten en Nagerechten, geeft hij in Basque handige menuplanners voor elke gelegenheid. In Por Favor geven we alvast een heerlijk voorproefje wat je met Basque in je eigen keuken kunt binnenhalen: het culinaire mekka van Baskenland. José Pizarro is afkomstig uit Extramadura, een arme streek vlakbij Portugal.

Hij woonde 16 jaar in Engeland, waar hij in een aantal van de meest vooraanstaande Spaanse restaurants werkte. Inmiddels heeft hij zelf drie restaurants in Londen, José, Pizarro en José Pizarro, dat in 2015 zijn deuren opende. In 2014 trad hij toe tot het Gotha der Spanjaarden, toen hij werd geselecteerd voor de prestigieuze lijst van ‘100 españoles’. Op deze erelijst staan Spanjaarden uit de hele wereld die dit plekje verdiend hebben aan de manier waarop

zij hun talent voor het voetlicht weten te brengen en hun Spaanse trots en ‘roots’ laten zien in hun werk. In 2010 verscheen zijn eerste boek onder de titel ‘Pizarro: de authentieke Spaanse seizoenskeuken’ (2010). Omdat het Baskenland bekend staat om de ‘pintxos’ (kleine tapasgerechten) zijn die uiteraard ruimschoots in het boek vertegenwoordigd. De gerechten worden aangeduid met ‘pintxo’ of ‘aan tafel’ (voor de wat uitgebreidere hoofdgerechten). Per recept

is er een inleiding, een ingrediëntenlijst, een vermelding van het aantal eters en de bereidingswijze. Het boek is rijk geïllustreerd met prachtige en sfeervolle foto’s en wordt afgesloten met een aantal voorbeelden van Baskische menu’s en een register. Basque – een uitgave van Good Cook uit Hilversum – is een fraai uitgegeven boek dat in geen enkele keuken mag ontbreken, vinden wij.

Tomatensoep met serranoham & idiazábal VOOR 6 PERSONEN 2 kg mooie, rijpe trostomaten 1 bolletje knoflook, teentjes losgehaald olijfolie zeezout en versgemalen zwarte peper 1 banaansjalot, gesnipperd een handvol tijmtakjes, plus een paar extra ter garnering 1 l verse ham- of kippenbouillon 6 sneetjes stokbrood 6 plakjes serranoham kaaskrullen van idiazábal of manchego olijfolie extra vierge, om te besprenkelen takje tijm, ter garnering

Verwarm de oven voor tot 160 °C. Halveer de tomaten en verdeel met de knoflook over twee grote bakplaten. Sprenkel er aardig wat olijfolie overheen en breng op smaak met voldoende peper en zout. Zet de bakplaten in de oven en wissel ze halverwege de baktijd om. Rooster de tomaten en knoflook 45 tot 60 minuten totdat ze enigszins gekaramelliseerd zijn. Verhit nog wat olie in een diepe pan en bak de sjalot ongeveer 10 minuten op laag vuur. Druk de zachte knoflook uit de schil en voeg die samen met de geroosterde tomaten toe aan de sjalot.

Doe de tijm erbij en schenk de bouillon erover. Breng het geheel aan de kook en laat 10 minuten zachtjes koken. Verhit ondertussen wat olie in een koekenpan, bak de sneetjes stokbrood tot ze goudbruin en krokant zijn en breek ze vervolgens in stukjes. Schep de soep in warme kommen. Bestrooi de soep met de stokbroodkruimels, de plakjes serranoham en wat kaaskrullen. Besprenkel met wat olijfolie extra vierge en garneer met een takje tijm.

Por Favor | 37

38 | Por Favor

Sardines a la plancha VOOR 4 PERSONEN 16-20 verse sardines zeezout en versgemalen zwarte peper

Spanjaarden eten sardines a la plancha bij voorkeur buitenshuis en ik begrijp wel een beetje waarom: als je geen goed geventileerde keuken hebt, kan de geur erg blijven

olijfolie, om te bestrijken

hangen! Maar ze zijn het toch echt wel waard. Je kunt ze

olijfolie extra vierge, om te besprenkelen

ook barbecueën, ze krijgen dan een heerlijk bittere smaak.

zeezoutvlokken, om te bestrooien

Maak het gerecht af met wat olijfolie en citroensap. Als je

citroenpartjes, om erbij te serveren knapperig brood, om erbij te serveren

ooit in de haven van San Sebastián bent, ga dan naar het restaurant Mariñela en geniet van een schotel met deze beauty’s, daar weten ze echt hoe je ze klaar moet maken.

Schraap onder de koude kraan met je vingertoppen de schubben van de sardines en dep de vissen droog. Bestrooi ze met peper en zout en bestrijk ze met olijfolie. Steek de barbecue aan of verhit een pan met dikke bodem of grillpan boven hoog vuur. Bak de sardines een paar minuten, keer ze een keer om, tot ze geblakerd en net gaar zijn.

Haal de sardines uit de pan, besprenkel ze met wat olijfolie extra vierge, bestrooi ze met zeezoutvlokken en knijp er een citroenpartje bovenuit. Serveer met knapperig brood.

Por Favor | 39

40 | Por Favor

Croquetas met spinazie & geitenkaas VOOR 32 TOT 34 CROQUETAS 500 g bladspinazie 400 ml volle melk 100 ml sterke verse groentebouillon

Croquetas, croquetas, croquetas. Ik hoor vaak dat mensen naar een Spaans restaurant gaan voor de croquetas en de tortilla. Wij zijn heel trots op die van ons, het zijn enkele van de populairste smaakmakers in het restaurant, ze zijn zo

80 g boter

romig en lekker. Je kunt ze van tevoren invriezen en voor het

125 g bloem

frituren gewoon laten ontdooien.

80 g geitenkaas, verbrokkeld zeezout en versgemalen zwarte peper versgeraspte nootmuskaat 2 grote scharreleieren, losgeklopt 125 g paneermeel olijfolie, om in te frituren

Verhit een grote koekenpan op middelhoog vuur en voeg de spinazie met een klein scheutje water toe. Bak de spinazie 3 tot 4 minuten of tot hij helemaal is geslonken, spoel af onder de koude kraan. Als de spinazie is afgekoeld, knijp je al het vocht eruit. Hak de spinazie fijn en zet apart. Verwarm de melk met de bouillon in een pan. Smelt de boter op middelhoog vuur in een steelpan, voeg de bloem toe en bak 2 tot 3 minuten. Wanneer het bloemmengsel bruin begint te kleuren, schenk je heel langzaam de melk met bouillon erbij tot je een zijdezacht sausje krijgt. Dit duurt ongeveer 10 minuten. Meng de kaas er voorzichtig door, voeg dan de spinazie toe en blijf roeren tot alles goed is gemengd. Breng op smaak met peper, zout en wat geraspte nootmuskaat.

Spreid de vulling uit over een ondiepe schaal en druk er een velletje plasticfolie op. Zet de schaal 2 uur in de koelkast. Doe wat olie in je handpalm en rol kleine balletjes (30 gram elk) van de vulling. Als ze wat zacht zijn, laat ze dan nog even 30 minuten in de vriezer opstijven. Doe de losgeklopte eieren en het paneermeel in twee verschillende kommen. Doop de croquetas eerst in het ei en dan in het paneermeel. Verhit de olie tot 180 Â°C en frituur de croquetas in ongeveer 2 minuten goudbruin. Laat ze op keukenpapier uitlekken en serveer meteen.

Por Favor | 41

42 | Por Favor

Gebakken uien gevuld met peterselie & knoflookmigas Voor 4 personen 8 kleine uien

Uien kom je niet zo vaak op de menukaart of in kookboeken tegen als een opzichzelfstaand recept en dat is eigenlijk wel erg jammer omdat je er zo veel mee kunt doen. Ik vul uien

olijfolie

graag met gebakken runder- of lamsgehakt, of met kaas

2 knoflookteentjes, fijngehakt

en walnoten en bak ze vervolgens in de oven. Dit specifieke

50 g oud brood, in kleine blokjes gesneden

recept is ideaal als pintxo en je kunt er indruk mee maken op

25 g gedroogde abrikozen, fijngehakt 50 g geroosterde pijnboompitten

je gasten omdat ze het waarschijnlijk niet verwachten.

zeezout en versgemalen zwarte peper

Migas zijn kleine, gebakken broodkruimels die je aan

een kleine handvol fijngehakte peterselie

gerechten toevoegt voor wat meer structuur. Ze worden meestal gemaakt met een ruime hoeveelheid olijfolie, knoflook en peper. Ik heb erg goede herinneringen aan de gesprekken die ik met mijn opa voerde terwijl hij het oude brood in kleine stukjes sneed. Mijn moeder maakte er dan de volgende ochtend migas van, heerlijke klompjes goud!

Snijd de boven- en onderkant van de uien af en blancheer ze 20 minuten in zachtjes kokend water zodat ze zacht worden. Verwijder de schil. Snijd met een klein mes het hart uitz elke ui en hak fijn. Verwarm de oven voor tot 170 °C. Verhit een beetje olie in een koekenpan en bak de fijngehakte uienharten met de knoflook een paar minuten. Voeg het brood, de abrikozen en de geroosterde pijnboompitten toe en bak nog een paar minuten. Breng op smaak met peper en zout en voeg de peterselie toe. Schep de vulling in de uien en zet ze op een bakplaat. Besprenkel met olie en bak 20 tot 25 minuten tot de uien zacht en goudbruin zijn. Bestrooi met zeezout en serveer.

Winnen! Mail en win het boek ‘Basque - Spaanse recepten uit San Sebastián & omstreken’ van José Pizarro. We mogen er drie weggeven. Mail je naam en adresgegevens naar info@edicola.nl en maak kans op dit prachtige receptenboek. ISBN: 978-94-61431-52-3 Uitgever: Good Cook Prijs: € 24,95

Por Favor | 43

44 | Por Favor

Ontdek de veelzijdigheid van

Valencia

Zon, paella en sinaasappels zijn de iconen van Valencia. Maar er is meer. Duik iets dieper in de geschiedenis, verlaat het gangbare pad en laat je verbazen door de Valencianen en hun eeuwenoude tradities. Geniet daarnaast van al het moois dat deze vooruitstrevende kuststad te bieden heeft. Por Favor | 45

Valencia Tekst en foto’s | Fleur van de Put

In de reisgids ‘Valencia, hoogtepunten uit de stad en regio’ (Uitgeverij Edicola) zoekt Fleur van de Put het water op en ontdekt ze gigantische stuwmeren, spectaculaire watervallen, natuurlijke zwembaden, snelstromende rivieren, zorgvuldig aangelegde irrigatiekanalen en romantische fonteintjes. De rivier de Turia stroomt dwars door bergdorpen en mondt uiteindelijk in de stad Valencia uit in zee. Het contrast tussen het eeuwenoude dorp Chelva en de supermoderne Stad van Kunst en Wetenschappen toont de veelzijdigheid en belicht de verrassende kanten van de provincie Valencia.

46 | Por Favor

GEZELLIG DRUK IN HET PARK Vandaag is het zondag en dan zoeken veel Valenciaanse families het park op. De zon staat fel aan de hemel en het is eigenlijk wat warm voor de tijd van het jaar. Maar het is heerlijk buiten en daarom besluit ik ook het park in te gaan. De geur van kruiden en bloemen komt me tegemoet en de zon brandt op mijn gezicht. Er zijn veel hardlopers die zich niet druk lijken te maken over de warmte. Zij zijn hogere temperaturen wel gewend. Velen van hen trainen voor de marathon van Valencia die half november plaatsvindt. Ik word wakker geschud uit mijn gedachten door een groepje spelende kinderen. Ze steppen in een rijtje achter elkaar aan en hebben veel lol samen. Verderop springen een aantal honden in en uit het water. Ze spelen met een bal. Nu passeert er een groepje fietsers. Zij rijden netjes in een rijtje achter een collega-gids aan. Het is gezellig druk in het park, maar ik kan nog net een plekje op het terras bemachtigen. ‘Un café americano, por favor’, zeg ik tegen de ober en hij knikt lachend. ‘¿Como siempre?’ ‘Zoals altijd?’ Ik lach en knik vriendelijk terug. Op dat moment besef ik hoe blij ik ben met deze geweldige achtertuin op nog geen twee minuten lopen van mijn appartement. Veel mensen genieten net als ik van deze stadstuin. Ruim 60 jaar geleden was dit nog de bedding van de rivier de Turia. Het water uit de Turia is noodzakelijk en geliefd, maar zorgde door hoogwater en overstromingen ook vaak voor overlast in de stad. Spanje wordt nu niet meteen geassocieerd met regen en overstromingen. Maar iedereen die

hier een jaar of wat woont, weet dat het ook hier kan spoken. Wateroverlast is een jaarlijks terugkerend probleem in landen rondom de Middellandse Zee. En ieder jaar weer lijkt Spanje onvoorbereid te zijn op het natuurgeweld. De zomers zijn droog en april en oktober zijn de regenmaanden. Door een omleiding van de rivier de Turia in de stad Valencia, zal hoogwater hier gelukkig nooit meer voor overstromingen zorgen.

KUNST EN WETENSCHAPPEN Het eerste dat we zien is L’Hemisferic. Het is vandaag windstil, wat van het water een spiegel maakt. Het boogvormige gebouw reflecteert in het water en lijkt hierdoor op een oog. Door een ingenieus hydraulisch systeem kan het voorste gedeelte omhoog worden getrokken. In de binnenste bol zit een IMAX-bioscoop, waar dagelijks films worden gedraaid in meerdere talen. Ze zijn in te stellen via een futuristische koptelefoon.

We lopen door het park naar de Ciudad de las Artes y las Ciencias, een project van architect Santiago Calatrava. Tijdens mijn fietstoers door de stad is het altijd mijn favoriete moment als we de Stad van Kunst en Wetenschappen bereiken. Ik bouw dat moment graag op door in het park vanaf een afstand al te wijzen naar de Opera. Die doemt tussen de bomen op als een gigantische UFO. De glooiing in het park zorgt dat het echte ‘wow’-gevoel lang wordt uitgesteld. Eenmaal over de laatste heuvel heen, zie je ineens de enorme waterpartijen en de spierwitte gebouwen afsteken tegen de blauwe lucht. Ja, dat moment, als je de mensen achter je hoort roepen: “Wow, dit is echt gaaf!”. Ook al zie ik het dagelijks, toch verveelt het nooit.

Por Favor | 47

Links zien we het Museo de las Ciencias, het wetenschapsmuseum. Hier kunnen kinderen zelf wetenschappelijke experimenten uitvoeren en leren over alle aspecten van de wetenschap. Het gebouw doet denken aan een walvisgeraamte. De Disneyfilm Tomorrowland (of Project-T) is voor een groot gedeelte hier opgenomen. In de film zie je George Clooney en Brad Bird in de toekomst, waar Disney deze locatie voor koos.

PRESTIGEPROJECT

Rechts voor ons staat Palau de les Arts Reina Sofía, het Operagebouw. Dit is lang het paradepaardje van de architect geweest. Het 75 meter hoge gebouw telt vier zalen en is bedoeld voor concerten van klassieke muziek, opera-, ballet- en theatervoorstellingen. De constructie bestaat uit beton en staal. De schil is een staalplaat bedekt met trencadís (gebroken tegeltjes samengevoegd als mozaïek). In 2013 viel tijdens een najaarsstorm een gedeelte van het tegelwerk naar beneden. Om de veiligheid te garanderen, besloot men om de gevel aan

De bouw van de Stad van Kunst en Wetenschappen ging van start in 1994 en in 2008 werd de laatste hand gelegd aan dit complex. Dit prestigeproject kwam er dus net voor de Spaanse bouwcrisis, die rond 2008 begon. Er kwam al snel veel commentaar op de exorbitante bedragen die uitgegeven zijn aan de bouw ervan. Dit project van Calatrava viel bijvoorbeeld ook samen met de aanleg van het vliegveld in Castellón (2011), dat tot voor kort niet eens werd gebruikt, en het pretpark Terra Mítica in Benidorm (2000), dat kampt met teleurstellende bezoekersaantallen. Faillissementen, fraude en corruptie liggen

48 | Por Favor

weerszijden compleet te strippen. Inmiddels is het tegelwerk opnieuw aangebracht. Door de problemen en de hoge kosten ontstond in de jaren van crisis veel kritiek op het werk van Calatrava.

aan de basis van veel financiële problemen in de Comunidad Valenciana. De keerzijde van de medaille is dat Santiago Calatrava met zijn ontwerp van de Stad van Kunst en Wetenschappen ervoor heeft gezorgd dat Valencia nu meetelt als volwaardige stad in Spanje en het in populariteit wint van veel andere grote steden. Niet alleen qua toerisme, maar ook als vestigingsplaats voor kantoren van gerenommeerde bedrijven. Voorbij het wetenschapsmuseum zien we de Àgora, een evenementenhal. De gevel van dit bouwwerk is ook bekleed met trencadís, maar in dit geval met blauwe steentjes. Nog verder ligt L’Oceanogràfic, het zeeaquarium. Dit is het grootste aquarium van Europa, waar de belangrijkste ecosystemen met de bijbehorende dieren getoond worden. Félix Candela is de architect van dit park, maar door zijn vroegtijdige overlijden heeft Calatrava ook dit gebouw voltooid.

ROUTE VAN HET WATER De volgende dag staan we vroeg op en rijden we over de CV-35 naar het dorpje Chelva. Je kunt de auto hier makkelijk kwijt in de openluchtparking die vanaf de hoofdweg staat aangegeven. We ontbijten bij El Rinconcito. Veel restaurants of barretjes heten hier El Rincón of Rinconcito (’t hoekje). Voor deze ’Route van het Water’ dalen we af langs een landelijke weg in het dorp, tot we aankomen bij de rivier de Turia. We staan nu ongeveer in het midden van de wandelroute en we kunnen nu twee kanten op: links of rechts. Wij kiezen voor de

halve wandeling en gaan voorbij de rivier naar rechts. De Turia begeleidt ons op onze weg, tussen de bomen door, tot we bij een open veld aankomen met een steile rotswand die ons de weg verspert. Tussen de rotswanden door stroomt water dat uitkomt in een natuurlijk zwembad. In de zomer wordt hier bij het strandje (playeta), dat onder de lokale bevolking een grote populariteit geniet, veel gezwommen. De tocht gaat verder met een kleine klim. Op de borden is de route duidelijk afgebeeld. Boven komen we weer bij een steile rotswand, maar hier is een opening in de vorm van een tunnel. Een groepje kinderen dat ons voorgaat is helemaal enthousiast. Ze zwaaien wild met hun zaklampen. Wij hebben geen zaklamp bij ons, maar gebruiken onze mobiel voor een klein beetje zicht. De tunnel is 107 meter lang en halverwege niet meer dan 1,40 meter hoog. We wandelen verder en horen het water beneden via watervallen zijn weg zoeken richting het dorp. We lopen door tot we aankomen bij de fábrica de la luz, destijds de eerste elektriciteitscentrale in de wijde omgeving die Chelva en de omliggende plaatsen voorzag van elektriciteit. Nu is die nog slechts een ruïne. Op onze weg terug zien we Chelva in de verte liggen. Als je tijd hebt, is het zeker aan te raden om de andere kant van de route ook te doen. Vandaag wandelen wij echter terug naar het dorp. Onderweg stoppen we nog even bij de olijvenperserij. De beheerder van de perserij geeft ons vriendelijk een vrijblijvende rondleiding en laat ons het proces van A tot Z zien. Hier kopen we twee flessen ecologische olijfolie.

50 | Por Favor

SPECIAAL PLEKJE Chelva heeft een speciaal plekje in mijn hart. Zeven jaar geleden kwam ik hier voor het eerst om de Nederlandse Simone en Peter te helpen bij de olijvenpluk. Ik zal die dag in november nooit vergeten. We reden over een onverhard pad naar een veld op een helling, waar op een aangelegd terras olijfbomen stonden te wachten om geplukt te worden. Het was koud. Op de grond werd een net gelegd om de olijven op te vangen. Gewapend met een plastic olijvenharkje (vergelijkbaar met een strandharkje) en een keukentrapje harkten

EENENTWINTIG FONTEINTJES

we de takken leeg. Nadat de boom kaalgeplukt

Voor de lunch genieten we van enkele lokale tapas en een biertje bij El Rinconcito, waar ze ons inmiddels kennen. Na de lunch maken we een wandeling door de verschillende wijken van Chelva. We beginnen op de Plaza Mayor met de kerk en het stadhuis. De Iglesia de los Ángeles is een opvallende kerk door haar omvang (groot voor een relatief klein dorp met een kleine 1.500 inwoners) en de 60 meter hoge klokkentoren met oranje details en een originele klok die het uur, de dag en de maand aangeeft. Het is een van de belangrijkste werken uit de Valenciaanse barok, wat vooral te zien is aan het druk versierde interieur. Het houten altaarstuk werd in 1936 compleet verwoest en is in 2013 gereconstrueerd met geld dat voor 90 procent werd ingezameld binnen de eigen gemeenschap. Door de San Cristóbal poort lopen we onder het stadhuis door de 11de-eeuwse Arabische wijk Benacacira in. Met onze rug naar het van oorsprong Arabische Palacio Vizcondal kijken we over de oude stadsmuur naar de lager gelegen middeleeuwse en destijds christelijke wijk. De straatjes zijn hier smal en aan de balkonnetjes van de witgekalkte huizen hangt schone was te drogen. We dalen wat af en passeren een aantal van de 21 fonteintjes die Chelva telt. De kleine joodse wijk Azoque valt ook binnen de stadsmuren en ligt tegen het oude stadhuis. Die loop je binnen via een lage poort.

en leegden we de netten in plastic kratten. Aan

was, raapten we de punten van de netten bijeen het einde van de ochtend brachten we de oogst naar het coöperatief, waar de olijven direct geperst werden (extra virgen). Omdat deze plantage ecologisch is, werden de door ons geoogste olijven apart gehouden van de andere oogst. Een paar leuke weetjes over olijven die ik in de daaropvolgende jaren tijdens de olijfoogst heb geleerd: •

De terrassen en het irrigatiesysteem zijn afkomstig uit de Moorse tijd en daarmee soms al meer dan duizend jaar oud.

•

Je kan een olijf niet rechtstreeks uit de boom eten. De vrucht moet eerst ingelegd worden, anders is hij heel bitter.

•

Na ongeveer vijf jaar geven de bomen voor het eerst vruchten en ze kunnen wel honderden jaren oud worden.

•

De olijf kleurt eerst groen en daarna zwart. De groene olijf is eigenlijk een onrijpe vrucht en dus geen aparte soort.

•

Vroeger werden de olijven later in het jaar geplukt en geperst. Tegenwoordig worden ze al geoogst als ze nog groen/paars zijn. De laatste rijping voegt weinig toe aan de smaak en de kwaliteit van de olie.

•

De kwaliteitsbepaling ‘extra virgen’ heeft te maken met de zuurtegraad van de olijfolie (onder 0,8%). Belangrijk voor de kwaliteit is ook een koude persing (onder 28 graden) en dat dit direct na de pluk gebeurt.

Por Favor | 51

MUDÉJAR BOUWKUNST Uiterst rechts ga je naar de mudéjar-morisco wijk Arrabal. Mudéjares zijn Arabieren die na de overwinning van de christenen in de 13de eeuw in de regio achterbleven en zich moesten aanpassen aan de regels van de christenen. Deze mudéjares werden toen vaak ingezet als arbeiders voor de bouw van kerken. De bouwstijl die hierdoor ontstond heet ook mudéjar. Je kunt het herkennen aan de Arabische elementen die verwerkt zijn in christelijke bouwwerken. De moriscos zijn de Arabieren die na de val van Granada in 1492 in Spanje achterbleven. Zij werden gedwongen zich te laten dopen. In deze wijk vind je ook de Ermita de la Santa Cruz. Deze moskee, mezquita de Benaeça, dateert uit de 14de eeuw en is omgedoopt tot kerkje. Ook al is het officieel geen moskee meer, de constructie ervan is een van de best bewaard gebleven moskeeën in de provincie Valencia uit die tijd. Het is nu tijd om richting auto te gaan en terug te keren naar Valencia stad. De dag kan niet lang genoeg duren en we nemen ons voor om snel terug te komen. Chelva is een geweldige combinatie van natuur, geschiedenis en cultuur.

52 | Por Favor

Wat te doen in de stad van kunst wetenschappen ¿Quéen hacer en la Ciudad de las Artes y las Ciencias?

CONTRAPUNTO Het restaurant Contrapunto aan de Avenida del Professor López Piñero 1 in Valencia, is gehuisvest in het Operagebouw van Valencia. Het interieur is een verlengstuk van de moderne bouwstijl van Calatrava. De gerechten zijn stuk voor stuk plaatjes en smaken heerlijk. De kans is groot dat je de artiesten hier na de voorstelling ook tegenkomt. CIUTAT DE LES ARTS I LES CIÈNCIES De Ciutat de les Arts i les Ciències (www.cac.es) is niet alleen mooi om doorheen te wandelen. Je kunt er de opera bezoeken tijdens een voorstelling of voor een rondleiding. Bekijk een film in de IMAX bioscoop, bezoek het wetenschapsmuseum of ga een dagje vissen kijken in het aquarium. Met een combinatieticket krijg je leuke kortingen. ALQUERÍA DEL POU De lekkerste paella eet je bij Alquería del Pou in de Entrada Rico 6 in Valencia. Dit restaurant ligt op nog geen 100 meter van de Stad van Kunst en Wetenschappen, maar dan midden in het landbouwgebied. In de modern ingerichte boerderij met een patio en tuin eten de Valencianen tussen de middag graag hun favoriete maal. FITIN VALENCIA Boek een fietstour bij FitIn Valencia (www.fitinvalencia.com). Ikzelf, Fleur (of een van mijn collega’s) laat je op de fiets kennismaken met de stad en de omgeving. Al fietsend leer je de stad van binnen en buiten kennen.

Adresjes in en rond Chelva LA ALDEA Geniet van een fantastisch menu bij restaurant La Aldea, Mirador 9 in Calles (www.restaurantelaaldea.es). Heb je geen zin om ‘s avonds nog terug naar de stad Valencia te rijden, dan kun je hier ook prima overnachten in gezellige moderne blokhutten. EL RINCONCITO Bar El Rinconcito aan de Avenida Madereros 26 in Chelva is een echte buurtkroeg waar je na de tweede keer al geen vreemde meer bent. Vraag naar het dagmenu en ga lekker in de zon op het terras zitten. EL POZO Hostal en restaurant El Pozo, in de Calle Arrabal 7 in Chulilla, voelt als een warm bad in dit rustige bergdorp. Boek direct een tafel voor de avond. Ze serveren doordeweeks namelijk alleen maaltijden voor gasten van het hostal. CAMPER HUREN IN SPANJE Met de camper rondtrekken is erg leuk. Kamperen is dicht bij de natuur leven en toch met het comfort van thuis. Daarvoor helpt Gert van Camper huren in Spanje (www.camperhureninspanje.nl) je graag aan de beste camper.

Por Favor | 53

¡Nunca falta la fiesta! Tien heerlijke zomerfeesten in Spanje Tekst | Emmie Declerck

De zomer is in Spanje één groot feest: ¡Nunca falta la fiesta! Het woord fiesta kreeg niet voor niets wereldwijd faam, want nergens zijn de feesttradities zó talrijk en zo origineel als in Spanje. Om de eerste uitgave van ons magazine Por Favor op gepaste en feestelijke wijze te vieren maakten we een top-tien van Spaanse zomerfeesten.

Por Favor | 55

Top 10 zomerfeesten! Fiestas 1

JUNI - NOCHE DE SAN JUAN

Vuur en rituelen op het strand San Juan is een van de oudste en meest magische feesten in Spanje. Het wordt gevierd door het hele land, maar het best beleef je het San Juan feest aan de kust. Tijdens de nacht van 23 juni verwelkomen Spanjaarden de zomer immers met enorme vreugdevuren en veel eten en drinken op het strand. Ook zul je ze rond middernacht over het vuur of de golven van de zee heen zien springen, want volgens de traditie brengt dat geluk. In steden als Barcelona, Sitges of Valencia komt er ook nog vuurwerk bij te pas.

JUNI – BATALLA DEL VINO

Gooi eens met wijn (La Rioja) Al eens een Rioja geproefd? In het wijnstadje Haro kun je er de ochtend van 29 juni ook mee gooien, samen met meer dan 10.000 andere deelnemers aan de Batalla del Vino, de Slag van de Wijn. Je trekt dus maar beter geen nieuwe kleren aan (wit, met een rood sjaaltje) voor dit spectaculairste wijnfeest van Spanje. Duizenden liters wijn spatten er in het rond tijdens een strijd tussen twee kampen, net zolang tot het tijd is voor de lunch. Van een aperitief gesproken!

JULI - SAN FERMÍN IN PAMPLONA

Rennen met de stieren (Navarra) Al sinds 1385 viert een - eveneens rood-witte - menigte de heilige Fermín in Pamplona, een feest dat om 12 uur ‘s middags van start gaat met de knal van ‘el chupinazo’. San Fermín 56 | Por Favor

duurt wel acht dagen en het is vooral bekend om het rennen met de stieren, een spel voor durfallen en niet zonder gevaar.

AUGUSTUS - NOCHEVIEJA IN BÉRCHULES

Oudjaar vieren in de zomer (Granada) In Spanje is het altijd feest... ¡Nunca falta la fiesta! Je kunt nooit iets te vaak vieren, vinden de inwoners van Bérchules, een dorpje in de provincie Granada. En dus vieren zij elke eerste zaterdag van augustus gewoon opnieuw... Oudjaar! Hoe komen ze erbij? Wel, in 1994 konden de bewoners van Bérchules de traditionele nieuwjaarsdruiven (elke klokslag om middernacht een druifje slikken geeft een nieuw jaar vol geluk) niet innemen als gevolg van een foutje in het klokkenspel. Daarom besloten ze om de komst van het nieuwe jaar dan maar in augustus te vieren. En dat doen ze nog steeds, samen met de meer dan 10.000 mensen die hierop afkomen. Want wie zegt nu nee tegen druiven, zandkoekjes, anijs en feest in augustus?

De Feria de Agosto (‘Feest van Augustus’) of de Feria de Málaga vult in hartje zomer de straten van deze zuiderse stad met honderden bloemen en marktstalletjes. Parades met muziek en traditionele dans doorkruisen het centrum en overal zijn er workshops, theater en andere leuke dingen om te doen. ‘s Avonds is er kermis en weerklinkt de beste flamenco in de casetas, tentjes waar zoals op de beroemde Feria van Sevilla vol overgave gedanst en gegeten wordt!

Elke wijk in Barcelona bouwt zo zijn eigen feestje in de zomer, maar geen enkel wijkfeest is zo creatief en verbazingwekkend mooi als de Fiestas de Gracia. De wijk Gracia transformeert dan tot een spektakel van kleur, kunst en overvloedige weelde dankzij een wedstrijd in de straten om de mooiste decoratie. Naast al die versierpracht zijn er uiteraard parades, tentoonstellingen, traditionele marktjes en vuurspektakels. Met ‘s avonds ook nog eens tal van concerten en feesten op de vele pleintjes in de wijk.

AUGUSTUS - FERIA DE MÁLAGA

Flamenco en meer tijdens het Feest van Augustus

AUGUSTUS - LA FIESTA MAYOR DE GRACIA

Het mooiste wijkfeest van Barcelona

Por Favor | 57

With the permission of Bilbao Turismo

AUGUSTUS - LA TOMATINA IN BUÑOL

Een gigantisch tomatengevecht (Valencia) Tomaten zijn niet alleen lekker om te eten, maar het zijn ook nog eens perfecte wapens, vinden ze in Buñol. Daar gaan de inwoners helemaal los tijdens een reuze tomatengevecht op de laatste woensdag van augustus, samen met duizenden andere deelnemers die hierop afkomen. Zet vooral een duikbril op om je ogen te beschermen. Koop je ticket ook ruim van tevoren online, want het maximale aantal deelnemers (20.000) is beperkt en de meeste schrijven zich steeds sneller in.

AUGUSTUS - SEMANA GRANDE DE BILBAO

Een groots stadsfeest (Baskenland) In Baskenland is het aangenaam vertoeven in de zomer. Het blijft er lekker koel en in augustus viert de stad Bilbao negen dagen lang een groot feest tijdens de Semana Grande (‘Grote Week’), met concerten, tentoonstellingen, theater, tal van activiteiten en knallend vuurwerk.

SEPTEMBER – LA MERCÉ

Een bruisend feest in Barcelona Eind september barst in Barcelona een groot feest los. Een van de hoogtepunten is de parade van de gigantes y cabezudos, reuzen en figuren met grote hoofden. Let ook op voor de correfoc, waarbij verklede deelnemers door de straten rennen met vuurwerk. Onvergetelijk is vooral El Piromusical, een combinatie van vuurwerk en een lichtshow met muziek aan de Magische Fontein van Montjuïc.

JUNI TOT SEPTEMBER – EL JALEO

Dansende paarden op Menorca Gedurende de hele zomer, van juni tot september, vinden verspreid over het eiland Menorca spectaculaire paardenfeesten plaats. Keurig geklede ruiters en glanzend zwarte raspaarden tonen dan hun dansen steigerkunsten op het centrale plein van charmante dorpen en steden als Ciutadella en Mahón. Menorca heeft namelijk een lange paardentraditie die teruggaat tot de Middeleeuwen. Die staat centraal staat tijdens dit zomerfeest, onder begeleiding van orkestmuziek.

Por Favor | 59

Column

Bericht uit Valencia

Spaans benauwd Soms klus ik bij als gids in Valencia, stad van vuurwerk en uitzinnig licht. Fietstoertjes met Nederlanders en Vlamingen. Tussen het fietsen door vertel ik dan in geuren & kleuren over de Valenciaanse volksaard, de rijke geschiedenis, de unieke Fallas, de aparte eet- en drinkgewoonten, noem maar op. Ook het weer komt geheid voorbijfietsen. ‘Het is hier per jaar gemiddeld 18 graden, met maar 40 bewolkte dagen’, luidt een standaardzinnetje uit mijn doorgaans zonnige repertoire. De persoonlijke band die er met de kleinere groepjes fietsers al gauw ontstaat, verschaft mij de gelegenheid om meer in detail te treden. Zo kan ik ze tijdens de bier-, cortado- of tortillastop deelgenoot maken van de keerzijde van het klimaatverhaal. Want zodra de zomer nadert begint menig Valenciaan steen en been te klagen over de hitte. ¡Qué calor!’ Met een beetje pech is het van juni tot medio oktober 30 graden of warmer. ‘Maar dat is toch juist hééérlijk?, pareren de enthousiaste, naar maximale baktemperatuur snakkende toeristen. ‘Dan rekenen jullie buiten de extreem hoge vochtigheidsgraad hier, stelletje betweters!’, flap ik er dan bijna uit, terwijl ik wijselijk op mijn tong bijt. Dat Valenciaanse plakweer gaat je namelijk niet in de koude kleren zitten. Elke beweging gaat gepaard met dijkdoorbraken van gutsend zweet en acute ademnood. Werken zonder airco is hier gekkenwerk. In augustus zijn de enige wandelaars in de uitgestorven straten helden van het kaliber Engelsman met melkwitte benen en zonder pet. De Valencianen zelf zitten zo roerloos mogelijk thuis met de luiken potdicht of zoeken verkwikking aan zee. ’s Nachts proberen ze met ramen en deuren open wat slaap te pakken, omringd door gezellig zoemende mugjes. Gelukkig zijn er in de zomer ook dagen waarop er een ‘lekker windje’ waait: de poniente. Deze verzengende landwind drukt die verlammende vochtigheid eventjes weg uit de atmosfeer. In ruil bieden de Valenciaanse weergoden ons gratis en voor niets een temperatuurtje van een graad of 40 dat via een föhn van formaat zonder pardon constant in onze gezichten geblazen wordt. Hééérlijk! De zonjunkies uit de noordelijke landen zijn de enigen die deze ondraaglijke meteorologische omstandigheden zonder een centje pijn lijken te trotseren. Zij zijn hier gekomen om énorm bij te tanken en zoveel mogelijk zon te scoren. Ik overweeg hen komende zomer een énorme hittetoeslag in rekening te brengen. Weer of geen weer, ik sta voor jullie klaar, mensen!

Rick Treffers

Rick Treffers is zanger, liedjesschrijver, muzikant, producer, schrijver, vertaler, entertainer, gids en ongediplomeerd Spanjofiel.

Sprankelende voorjaarswijnen!

Disfrutarlos JUWEELTJES VAN SPAANSE BODEM Spanje was met een oogst van meer dan 50 miljoen hectoliter in 2016 het grootste wijnproducerende land ter wereld, voor Italië en Frankrijk. Druifsoorten als airén, tempranillo, grenache, godello, macabeo, xarel.lo, mazuelo en graciano gedijen prima in de zeer uiteenlopende klimaten op het Iberisch schiereiland – van regenachtig en gematigd in het noordwesten tot heet en droog in het zuiden. Voor dit eerste nummer van Por Favor selecteerden we een paar juweeltjes van Spaanse bodem.

62 | Por Favor

Por Favor | 63

La Maldita, Rioja Garnacha 2015 Pure Garnacha uit Rioja is een zeldzaamheid. Om zijn lage opbrengst wordt de druif er soms wel ‘la maldita’ genoemd, de vervloekte. Veel stokken zijn daarom gerooid ten gunste van de meer modieuze tempranillo. Gelukkig zijn er nog wat producenten overgebleven die juist wel hun oude stokken garnacha koesteren. En die daar ook nog eens een verleidelijk lekkere wijn van maken. Zoals de robijnrode La Maldita, barstensvol rijp rood fruit en met subtiele aardsheid. Vol en tegelijk levendig van smaak en met een voorbeeldige zuiverheid. Geen gedoe met houtsaus maar een en al framboos en aardbei. Goede vulling, zachte tannine, frisse zuren, mooie lengte. Wat wil je nog meer? Een jovén (jeugdige wijn) om vrolijk van te worden. Lekker bij de barbecue, inclusief een visje van de gril. Koel serveren. € 7,35

64 | Por Favor

Obergo | Somontano Gewürztraminer 2016 Wijn van gewürztraminer, die verwacht je niet zo een, twee, drie uit een land als Spanje. En eerlijk is eerlijk, je vindt die druif daar eigenlijk alleen maar aangeplant in Somontano, het gebied ‘onder aan de berg’ – lees: de Pyreneeën. Hij is daar een nieuwkomer. Maar wat in het laatste kwart van de 20e eeuw als een experimenteel aardigheidje begon, is verrassend goed uitgepakt. Gewürztraminer bleek (en blijkt) zich in Somontano namelijk wonderwel thuis te voelen. Het resultaat is een verleidelijk aromatische wijn, bloemig en fruitig. In de droge smaak met zijn zachte zuren is het sap, sap en nog eens sap wat de klok slaat. Je proeft wit fruit als lychee en ‘spicy’ kruidnagel. Kortom, een ietwat exotische wijn die prima aansluit bij exotische gerechten.

€ 11,55

El Pájaro Rojo | Bierzo Mencía 2015 Pájaro betekent in het Spaans vogel. El Pajáro Rojo wordt dan de rode vogel. Een toepasselijke naam voor een verrukkelijke wijn van mencía uit Bierzo. Rood uit Bierzo is een van de meest trendy Spaanse wijnen van dit moment. Een beetje een cultwijn zelfs, maar dan wel met prijzen die normale mensen ook kunnen betalen. Het gebied is te vinden in het noordoosten van Castilla y León, tegen Galicië aan. Het geheim van Pájaro? Oude wijnstokken en malolactische vergisting in nieuwe eiken vaten. Als je ‘m ruikt en proeft, denk je onwillekeurig aan rode Rhône van syrah. In de smaak prachtig fruit in combinatie met een fijne minerale toets. Heel fijn en soepel, mooi afgerond door een discreet vleugje vanille van het hout én met de nodige inhoud. Onweerstaanbaar bij harde (Spaanse) kazen als Manchego of vlees van de gril. € 9,95

Albet i Noya | Curiósos, Penedés Xare.lo 2016 Een eigenzinnig volkje, die Catalanen. Trots op hun regio, op hun taal, op hun Barça en op hun eigen druiven. Neem bijvoorbeeld een wijn als deze Xarel.lo, ecològic en collit a mà. Die xarel. lo – met dat rare puntje in zijn naam – is een van de drie regionale Catalaanse druiven die de basis vormen voor Cava. Maar hij kan net zo goed tot een stille wijn verwerkt worden. Bij trendsetter Albet i Nyia gebeurt dat al sinds zo’n 40 jaar biologisch. Ecològic, zoals ze dat in het Catalaans zeggen. En dat collit a mà? Geplukt met de hand. Het is maar een weet. De wijn zelf? Ook een beetje eigenzinnig. Hartig kruidig met een fijn bittertje en heel veel spanning. Een toonbeeld van zuiverheid, energiek en vitaal. Heel Catalaans en een prima partner voor zo ongeveer alles wat uit zee komt. € 9,50

Castelo Rosé | Castilla y León 2016 Anders dan veel Spaanse rosados met hun diepe kleur is dit nu nog eens wat je noemt een pink drink! Letterlijk, want lichtroze van tint, of op z’n Spaans pálido. Maar vergis je niet, deze assemblage van garnacha en tempranillo heeft meer inhoud dan zijn lichte kleur misschien doet vermoeden. Je hebt namelijk te maken met een verrassend volle wijn, die over de nodige ‘body’ beschikt. Bijna vanzelfsprekend ruik en proef je zacht rood fruit – zowat standaard bij alle rosé wijnen – met een mooi pittig accent en de nodige lengte. Kortom, een rosé die frisheid combineert met een stevige ‘bite’. Op zijn best bij een mediterrane zomerse lunch op het terras. € 7,95

Abadía de Nostín | Valdeorras Godello 2015 Godello in Valdeorras is in zekere zin de witte tegenhanger van de blauwe mencía in Bierzo. Allebei zijn ze pas recent (her)ontdekt als druiven die prachtige, karaktervolle wijnen kunnen opleveren. Wijnen die authentiek en zo door hun terroir getypeerd zijn dat ze nergens anders te kopiëren zijn. Voor dat Valdeorras, wat zoveel betekent als vallei van het goud, moeten we naar het dal van de rivier de Sil in Galicië. Wijngaarden liggen er op hellingen met leisteenbodems en een Atlantisch klimaat. Met zijn Godello laat Valdeorras zien dat Galicië nog wat meer in huis heeft dan alleen maar Albariño uit Rías Baixas. Het is een wijn met goede fraîcheur en ziltige mineraliteit, houtvrij en boordevol karakter. Hij voelt zich gegarandeerd thuis bij vis of wit vlees. € 9,30

Al deze wijnen zijn te koop bij wijnspeciaalzaken die aangesloten zijn bij Les Généreux. Zie voor adressen: www.lesgenereux.nl Por Favor | 65

Column

Bericht uit San Sebastián

¡Un café con leche, por favor! Het Spaanse ‘por favor’ kennen we allemaal. Van ‘España por favor’ in de zomerhit ‘Y viva España’, die befaamde Nederlandstalige ode aan Spanje. Of misschien van je eerste Spaanse les. ‘Un café con leche, por favor.’ Dat was het eerste Spaanse zinnetje dat ik samen met mijn opa leerde, toen we beiden Spaans oefenden met een cursusboek en het bijhorende cassettebandje. Ik was toen tien en we studeerden wat in voorbereiding op onze vakantie in Valencia. Want dat jaar ging opa ook mee. Wist ik toen veel dat ik dat zinnetje standaard zou uitspreken, elke ochtend wanneer het tijd is voor mijn koffie en tostada con tomate buiten de deur - toast met verse tomatenpuree, extra virgen olijfolie en een snufje zout. Het beste ontbijt ter wereld! Spanjaarden gebruiken ‘por favor’ (afgekort soms ook ‘porfa’) lang niet altijd om iets te vragen, en al helemaal niet in Spaanse bars. Want juist in de beste Spaanse tapasbars is het vaak chaos. Chaos op zijn best. Bestellingen worden vanuit de menigte geschreeuwd, de barman roept die weer naar de keuken, vervolgens schreeuwt hij die terug naar jou, met uitgestrekte arm boven de glazen en hoofden aan de bar om je de tapa aan te reiken... Wanneer de bestelling van eten en drank gepaard gaat met de uitdaging om eerst de aandacht van de barman te trekken en er dan voor te zorgen dat hij die tussen al het rumoer begrijpt, kan ‘por favor’ er soms gewoon niet meer bij. ‘Dos cervezas, por favor’ wordt dan ‘Dos cervezas, una de patatas bravas...’ Heel snel uitgesproken en met handgebaren. Een sfeervol strijdtoneel waar bijvoorbeeld een schuchtere Engelsman moeilijk bovenuit steekt. In Spanje zijn ze ook gewoon direct. Wel hartelijk, warm en sociaal. Vaak heb je ‘por favor’ niet eens nodig om iets te vragen, want hier stappen ze vanzelf op je af. Ben je aan het worstelen met een kaart (of tegenwoordig je smartphone) om de weg te vinden? Onbekenden houden zomaar bij je halt. ‘¿Qué buscas?’ vragen ze dan vriendelijk. ‘Vertel het maar, wat zoek je? Kan ik helpen?’ En wie wordt niet graag ‘guapa’ genoemd bij het bestellen van een brood of een ontbijtje aan de bar? Het is bijna niet te vertalen in deze context, want in het noorden zijn we het niet gewoon dat de ober of verkoopster zich tot ons richt met woorden als ‘schoonheid’ of ‘schat’ (cariño). Dat is het mooie van Spanje. Dat en nog veel meer. Elke dag opstaan, uitkijken naar mijn ontbijt buiten de deur, de hartelijkheid van de mensen achter de bar en het terrasje in de zon. Zo eenvoudig is het om blij te worden van Spanje!

Emmie Declerck

Emmie woont sinds 2006 in Spanje. Haar vaste blog: www.vakantiehuizenspanje.nl/artikels/u/emmie-declerck

68 | Por Favor

Costa de la Luz Authentiek Andalusië in Cádiz Aan de Costa de la Luz, de meest zuidelijke en meest ongerepte streek van Andalusië, stap je pardoes in het echte Spaanse leven. Hier vind je een reeks eindeloze stranden aan de kust van de Atlantische Oceaan, tegen de achtergrond van Moorse bergdorpen en verscholen oases. Por Favor | 69

AUTORIT LANGS DE KUST

Van Tarifa tot Zahara de los Atunes Tekst en foto’s | Pauline Blom

De playas, de stranden van de Costa de la Luz in de provincie Cádiz, worden gerekend tot de mooiste van Spanje en zelfs van Europa. Het zijn brede en kilometerslange stroken met zacht geel zand, omringd door duinen en pijnboombossen, gevoed door kristalhelder water uit de Atlantische Oceaan. Doordat grote delen van de kustlijn zijn uitgeroepen tot beschermd natuurgebied of Parque Natural is er slechts op een paar plekken gebouwd tot op het strand zelf. Met als resultaat een kuststrook vol vrijwel maagdelijke stranden, verborgen baaien, hoge kliffen en bizarre zandheuvels.

De Costa de la Luz in Zuid-Spanje begint

Met de auto kun je het best in korte tijd verschillende stranden verkennen. Parkeren kan altijd dichtbij de kust en het openbaar vervoer stopt meestal niet op de mooiste plekken. Alle stranden langs deze route zijn bereikbaar via de tweebaansweg N340 langs de kust, de levensader van het lokale toerisme: druk in de zomer maar een stuk rustiger in de maanden daarbuiten. Niet alle afslagen zijn goed aangegeven, dus houd vooral de kilometerpalen in de gaten. Reken voor de autorit van Tarifa tot Zahara de los

dorpen die als plukken wol in het land-

Atunes op ongeveer een halve dag, tussenstops niet meegerekend. 70 | Por Favor

in kitesurf-stad Tarifa en loopt door tot aan de grens met Portugal. De streek telt bijna 80 brede en witte zandstranden, zonder ontsierende hoogbouw en massatoerisme. Maar mét prachtige steden als Cádiz en Jerez de la Frontera, witte berg-

schap verspreid liggen, en ongekend fraaie plekken voor wie bereid is op ontdekkingstocht te gaan. Pauline Blom, auteur van de eerste Nederlandstalige reisgids over de Costa de la Luz, neemt je mee.

Por Favor | 71

DE KUST VANAF TARIFA

Neem vanaf Tarifa de N340 richting Cádiz, met de zee en het strand van Los Lances Sur aan je linkerhand. Neem na het passeren van de rivier Río de Jara de eerste afslag links. Daarvoor moet je eerst even de inham aan de rechterkant van de weg in rijden om veilig de oversteek van de N340 te maken. Via een verhard zandpad tussen de pijnbomen kom je op playa Los Lances Norte, een breed zandstrand met een relaxte sfeer en een in de zomermaanden drukbezochte strandtent: Chiringuito Agua. Het strand is door de gemeente Tarifa aangewezen voor windsurfers en kitesurfers en is het vertrekpunt van een wandeling door het aangrenzende duingebied en de door trekvogels veel gebruikte lagune. De route Los Lances staat aangegeven op een bord aan de meest zuidelijke kant van de grote parkeerplaats.

ARTE Y VIDA

De volgende afslag aan de N340, net voorbij Camping Tarifa en vlak voor kilometerpaal 80, leidt naar een verrassende oase. Met onder de pijnbomen een área recreativa, een openbare picknickplaats, waar in de weekeinden Spanjaarden in grote groepen neerstrijken voor een barbecue aan de houten tafels. Aan het einde van het pad, direct aan de oevers van de Atlantische Oceaan, ligt Arte y Vida, Kunst en Leven. Een als een museum voor moderne kunst ingericht hotel en restaurant, plus kitesurfschool, met zeezicht vanaf het terras, eetzaal en hotelkamers. Vergeet naast de muurschilderingen en schilderijen, vooral niet het plafond van de bar te bezichtigen. (Hotelartevidatarifa.com) De volgende stop, het strand van Valdevaqueros, staat goed aangegeven op de borden en is te bereiken via een afslag verderop: Punta Paloma. Deze vrijwel standaard in de top 10 van mooiste stranden van Spanje opgenomen playa is een icoon van de Costa de la Luz en wereldwijd beroemd als hotspot voor kitesurfers. Het is een maagdelijk strand, op enkele chiringuitos, strandtentjes, na in de zomer. Het wordt begrensd door het hoge, wandelende zandduin met dezelfde naam en het is dé plek om – bij stevige wind – de internationale kitesurf-top over het water te zien scheren. Pas wel op voor de loslopende koeien door de duinen en over het strand. In je handen klappen is genoeg om ze de andere kant op te sturen.

PUNTA PALOMA

De volgende afslag langs de N340 is een magische plek, een mini-versie van de Sahara: je waant je er midden in de woestijn. Rijd na de afslag door, over de smalle brug, langs de camping en zoek een parkeerplaats langs de 72 | Por Favor

De laatste stop: Zahara de los Atunes, een kleine, authentiek Spaanse nederzetting, direct gelegen aan de kust van de Atlantische Oceaan. weg tussen de hoge zandduinen. Zet je auto wel op een verharde ondergrond, want als de Levante, de oostenwind, dagen achter elkaar aanhoudt, dan wordt een deel van de weg ´overstroomd´ met zand. De uitgestrekte zandvlakte van Punta Paloma ligt hoog boven het strand van Valdevaqueros, waardoor het uitzicht onovertroffen is. Op heldere dagen kun je de licht grijs getinte Jebel Musa, de 2.285 meter hoge Berg van Mozes in Marokko zien liggen. Aan het einde van het pad langs Punta Paloma ligt restaurant El Mirlo. Laat je niet afschrikken door de borden zona militar, militaire zone, maar volg de hobbelige, smalle weg tot aan de parkeerplaats. Met als beloning niet alleen goed bereide, traditionele (vis)gerechten, maar ook een prachtig uitzicht vanaf het terras (Elmirlo.es) De volgende stop, Bolonia, is bereikbaar na een pittige bergrit vanaf de gelijknamige afslag aan de N340. Met tijdens het laatste stuk zicht op de grote baai, een van de laatste maagdelijke stranden in het zuiden van Spanje: bijna 4 kilometer lang en 70 meter breed, in het oosten begrensd door de rotsen van Punta Camarinal en het 30 meter hoge duin van Bolonia. Sla bij het inrijden van het dorp rechtsaf en parkeer op een van de aangegeven parkeerplaatsen links naast de weg. Het strand van Bolonia staat bekend om het rustige, kristalheldere water en de Duna de Bolonia, sinds 2001 een nationaal monument. De Levante heeft het duin, 200 meter breed en 500 meter lang, tot 30 meter hoog geblazen. Het zand verovert nog steeds stap voor stap terrein op de pijnbomen bovenaan het duin, dat bereikbaar is via een houten wandelpad. Het is een stevige beklimming naar Punta Camarinal maar het uitzicht is fenomenaal.

BAELO CLAUDIA

Naast de playa herbergt Bolonia nog een belangrijke attractie: Baelo Claudia, een van de best bewaard gebleven Romeinse steden in Europa. Een ruim opgezette archeologische vindplaats

- met museum - met onder meer een forum, drie tempels, een theater en een visfabriek uit de tweede eeuw voor Christus. In de Romeinse tijd maakte Baelo Claudia deel uit van de provincie Hispania Baetica. De stad werd ongeveer 2000 jaar geleden gesticht en was oorspronkelijk een vissersplaats, waar onder meer de door de Romeinen bijzonder gewaardeerde vissaus Garum werd bereid. In de tijd van keizer Claudius was het een welvarende gemeenschap maar door een aantal aardbevingen en vloedgolven raakte de stad in de 6e eeuw in verval. Parkeren kan voor de ingang van het museum, dat op maandag gesloten is en gratis toegang biedt aan EU-burgers. Absolute aanrader!

FACINAS

Als je de N340, na terugkeer uit Bolonia, verder volgt, zie je rechts een klein dorp dat tegen de berg op is gebouwd: Facinas. Op zich geen bijzonder dorp, maar wel een van de toegangspoorten tot het natuurgebied Parque de los Alcornocales. Een uitgestrekt, bergachtig bosgebied, dat met 170.000 hectare een van de grootste van Spanje is. In het park zijn, onder meer vanuit Facinas, verschillende wandelroutes uitgezet en ook met de auto is een deel van los Alcornocales te ontdekken. Dat doe je door de bochtige bergweg CA221 te volgen, die uitkomt op de snelweg A381 van Algeciras naar Jerez de la Frontera. Stop voor een smakelijke stoofpot, bereid met het vlees van de herten uit het natuurpark, vooral bij Ventorillo El Nene, waar de venado onweerstaanbaar is. Neem vanaf de N340 de tweede afslag Facinas, het met opgezette stierenkoppen getooide restaurant ligt vlak voor het inrijden van het dorp aan de linkerkant van de weg.

ZAHARA DE LOS ATUNES

De volgende afslag aan de N340 leidt naar de laatste stop van de tocht: Zahara de los Atunes, een kleine, authentiek Spaanse nederzetting, direct gelegen aan de kust van de Atlantische Oceaan. Buiten de zomermaanden is parkeren hier geen probleem. Zoek vooral een plek dichtbij het strand. Bijvoorbeeld na het inrijden van het dorp meteen rechts, aan de weg langs de rivier Río del Cachón. Vanaf daar wandel je zo het dorp of de duinen in. Het dorp is bij Spanjaarden uit de streek door het grote aanbod van goede keukens geliefd als gastronomische dagtrip. Een paar tips: Casa José María (Calle Doctor Sánchez Rodriguez), La Jabega (Calle Tomillo) en La Taberna de El Campero (Calle María Luisa). Jaarlijks wordt in mei de tapasroute Ruta del Atún, tonijn, georganiseerd en eind september de Ruta del Retinto, lokaal rundvlees, die samenvalt met een polo-toernooi en paardenrennen op het strand. Por Favor | 73

ALMADRABA

WALVISSEN SPOTTEN

STRANDWANDELING

Dat is een bijzondere ervaring. Met behulp van sonar worden de dieren opgespoord, waarna de motor op stil gezet wordt en je in alle rust dobbert op de golven, kijkend naar de vissen en zoogdieren die dichterbij komen of gewoon voorbij zwemmen. Succes is niet altijd verzekerd, maar op een mooie dag kun je dolfijnen, orka´s en walvissen tegenkomen die op jacht zijn naar voedsel in de diepe, vruchtbare wateren. Een preventieve pil tegen zeeziekte, gratis verstrekt voor de afvaart, is overigens geen overbodige luxe. Turmares.com, firmm.org, whalewatchtarifa.net

In de maanden april, mei en juni zie je vanaf het strand houten palen die in een vast patroon zijn uitgezet in het water, net voor de kust. Met behulp van die palen is een doolhof van netten gebouwd, bedoeld om tonijn te vangen. Die trekt in dat deel van het jaar naar de Middellandse Zee om daar te gaan paren. Zodra zich genoeg vissen hebben vast gezwommen in de netten, vormt een vloot van vissersbootjes een cirkel en wordt het net omhoog gehaald. Waarna de vissers in het water springen om de tonijnen binnen te halen. Alleen in een paar dorpen langs de Costa de la Luz wordt de Almadraba, zoals deze eeuwenoude manier van vissen heet, nog actief beoefend. Het levert in het wild gevangen tonijn op, een unieke delicatesse die tegenwoordig voor het grootste deel – voor veel geld - rechtstreeks verdwijnt in de Japanse sushi en sashimi. Maar deze verrukkelijke tonijn is ook nog steeds op de menukaart van restaurants in Zahara de los Atunes te vinden. We sluiten onze tocht af met een strandwandeling. Vanaf Playa Zahara de los Atunes kun je kilometers langs de branding lopen, met de zee aan je rechterhand, tot aan het strand Playa Atlanterra, aan de rand van de gelijknamige nieuwbouwwijk. Maar je kunt ook de auto weer pakken en kiezen voor een wandeling bij de prachtige en rustige grote baai Playa de Los Alemanes. Volg de weg CA2216 langs de kust, vanaf het dorp in zuidelijke richting, tot waar de weg omhoog loopt. Hier staan hoog op de kliffen luxe villa´s, die gebouwd zijn in de jaren ‘70 en ‘80, met uitzicht op Playa de Los Alemanes, het strand van de Duitsers, dat doorloopt tot aan de vuurtoren Caraminal. Vanaf de weg kun je de trappen nemen naar het strand.

74 | Por Favor

De Straat van Gibraltar, de plek waar de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan elkaar treffen, is een uniek gebied. De zee-engte, 14 tot 44 kilometer breed en rond de 60 kilometer lang, is genoemd naar de Engelse rots op het meest zuidoostelijke landpunt. De oude Grieken noemden het de Estrecho, zoals de Spanjaarden zeggen, de Zuilen van Hercules, die het einde van de wereld markeerden. In de doorgangsroute tussen beide zeeën foerageren dolfijnen (het hele jaar door), orka´s (tijdens de zomermaanden) en walvissen (het hele jaar door). Vanuit de haven van Tarifa varen dagelijks boten uit om de dieren van dichtbij te bekijken.

Eten en drinkenComida aan deyCosta bebidade enlalaLuz Costa de la Luz KUNSTIG NMAC

We volgen de N340 vanaf Zahara de los Atunes richting Cádiz. Net voorbij kilometerpaal 42 stoppen we bij het NMAC, centrum voor hedendaagse kunst. Even later staan we wandelend door een bosachtig park - ineens oog in oog met een brug van Delfts blauw porselein. Die is gebouwd over een drooggevallen kreek. Een brug met een twist, blijkt als we dichterbij komen. Want lopen naar de overkant is hier geen optie door de draai die het ´wegdek´ maakt van de ene naar de andere oever. Eerder al werden we verblind door een zilveren populier - die vreemd genoeg niet eens misstaat in het landschap en grote blokken spiegelend glas. Je moet het wel weten te vinden, want hoewel NMAC grootse plannen en een bijzonder strakke website heeft, is het ook een goed verborgen geheim. De legergroene barakken met wisselende tentoonstellingen, naast het beeldenbos, zijn namelijk neergezet binnen de hekken van Dehesa Montenmedio. Dat landgoed is befaamd om de golfbaan en het jaarlijkse paardenconcours Circuito del Sol, waar in februari springruiters uit de hele wereld de aanzet geven voor een nieuw seizoen. Bij de toegangsprijs voor het beeldenbos en de exposities in de barakken is een uitgebreide handleiding en een gratis drankje inbegrepen. Fundacionnmac.org

GASTRONOMISCHE HOOFDSTAD Het witte bergdorp Vejer de la Frontera, op tien minuten rijden van het NMAC langs de N340 richting Cádiz, staat bekend als de gastronomische hoofdstad van de Costa de la Luz. Dat is te danken aan het brede aanbod van restaurants uit alle windstreken en de overdaad aan verse, lokale producten. Buiten eten kan het hele jaar door, vrijwel alle restaurants hebben een terras en de seizoenen bepalen wat er op de menukaart verschijnt. Hier volgt een greep uit het overweldigende aanbod.

MERCADO SAN FRANCISCO

Een intieme, overdekte gourmetmarkt (tien kiosken) met statafels in het midden als uitvalsbasis om alle specialiteiten te proeven. Van wijnen uit Cádiz en sushi van lokaal gevangen tonijn tot tartaar van de plaatselijke Retinto-koeien en voor de kust gevangen oesters. Geopend rond lunchen dinertijd. Plaza San Francisco

VIÑA Y MAR Dit is een sherry- en wijnbar met een op het eerste gezicht onmogelijk terras. Het is gebouwd tegen de muur van een van de steilste straatjes van het historische centrum. Sherry-kenner Ramon geeft vanachter de bar advies en schenkt de glazen vol. Onderwijl serveert kok Kiko in zijn glazen keuken-stolp onder meer brood van bieten met tonijn om je vingers bij af te likken. Calle Ntra. Sra. de la Oliva 8

EL JARDIN DEL CALIFA Dit is het restaurant dat hoort bij het gelijknamige hotel aan de Plaza de España, met Marokkaans geïnspireerde gerechten die worden geserveerd in een sprookjesachtige tuin. Probeer vooral de mezze en een van de tajines. In het hoogseizoen is reserveren noodzakelijk Califavejer.com

DE FERIA VAN SEVILLA Aan de westelijke oever van de rivier Guadalquivir ligt in Sevilla – een leuke dagtrip, op anderhalf uur rijden van de Costa de la Luz - een terrein van een miljoen vierkante meter dat maar één keer per jaar wordt gebruikt tijdens de Feria de Abril, het Festival van April. Voor het grootste stadsfeest van heel Andalusië, goed voor rond een miljoen bezoekers, reizen Spanjaarden uit het hele land speciaal naar Sevilla. Dus wanneer je rond die tijd in de buurt bent, ga dan vooral naar de Campo de Feria om compleet ondergedompeld te worden in een groots, puur Spaans evenement. Overigens heeft de Feria van Sevilla een belangrijke bijrol gespeeld binnen ons eigen Koninklijk Huis. Bij de ingang van een van de feesttenten ontmoetten Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima elkaar in 1999 voor de eerste keer. Later dat weekeinde sloeg de vonk tussen de twee over op de houten dansvloer van een Sevillaanse Caseta. De Feria wordt een of twee weken na Semana Santa gevierd, de Heilige Week voor Pasen, dus de data wisselen per jaar. Voor meer informatie: turismosevilla.org.

Por Favor | 75

¡Fiesta!

De remmen los in de lange Zuid-Spaanse zomer Het lijkt soms wel eens alsof de dorpjes en steden in de Zuid-Spaanse provincie Málaga hun feestelijkheden vooral uit de kast trekken om toeristen te behagen. Niets is echter minder waar, want Malagueños zijn namelijk uit zichzelf grote feestvarkens. 76 | Por Favor

Tekst | Else Beekman

FERIA’S Of het nu de naamdag van de beschermheilige is, de dag waarop van oudsher de mispels worden geoogst of de dag waarop de druiven en masse worden geplet: er is altijd wel een reden voor een feestje. De drie belangrijkste ingrediënten voor een goed feest in de provincie Málaga zijn eten, drinken en muziek. Vaak wordt het gerecht waar zo’n gehucht, dorp of stad beroemd om is, gratis uitgedeeld en klinken er flamenco melodieën door de straten. Op de jaarfeesten, die bijna altijd rond de beschermheilige draaien, tonen ‘locals’ hun mooi opgetuigde paarden en hun traditionele klederdracht. Vrouwen – van piepjong tot hoogbejaard – zwieren rond in hun flamencojurken. Hele families komen samen om te eten en kinderen gaan uit hun dak op de kermis. Mocht je deze zomer een vakantie doorbrengen in en rond Málaga, dan hoef je nu geen feest meer te missen.

Feria-kalender Ronda Marbella Estepona Torre del Mar

19 - 21 mei 5 - 11 juni 4 - 9 juli 22 - 26 juli

Mijas

26 - 30 juli

Nerja

12 - 19 augustus

Antequera

16 - 20 augustus

Mijas Pueblo

7 - 11 september

Vélez-Málaga 26 september - 1 oktober Torremolinos Fuengirola

27 - 30 september 6 - 12 oktober

Allereerst zijn er de feria’s. Elke plaats, hoe klein ook, viert zijn eigen feestje. Met een goede routeplanner is het in Zuid-Spanje theoretisch mogelijk om de hele zomer non-stop door te feesten. De jaarlijkse zomerfeesten stammen uit de middeleeuwen en hadden als voornaamste doel locale producten binnen een bepaalde regio uit te wisselen of vee te verhandelen. Vrijwel alle feria’s in de grotere plaatsen worden gehouden op een speciaal daartoe ingericht terrein: ‘el recinto ferial’. Als de nacht valt, komt hier het leven op gang met concerten, kermis, eet- en drinkkraampjes en hele straten vol met ‘casetas’ (feesttenten). En elke caseta viert zijn eigen feestje. Sommige feesttenten zijn openbaar toegankelijk, andere zijn afgehuurd door speciale groepen of verenigingen. Elke gemeente heeft een openbare caseta waar iedereen welkom is. Overdag zijn de feestelijkheden vaak in het centrum van stad of dorp geconcentreerd. Plaatsen met een arena vieren bovendien nog apart hun ‘feria taurina’: een programma met stierengevechten of stierenrennen.

GASTRONOMISCHE FEESTEN Bijna elk dorp of stad organiseert een feest rond het lokale of streekproduct. Deze feesten hangen vaak samen met de oogst of het einde daarvan. De provincie Málaga kent druivenfeesten, amandelfeesten, wijnfeesten, mispelfeesten, olijffeesten en rozijnenfeesten. Daarnaast zijn er feesten die gericht zijn op de gerechten die typisch zijn voor een gehucht, dorp of stad zoals: ajoblanco (knoflook-amandelsoep), boquerones (ansjovis) of olijven. Vanzelfsprekend is het ingrediënt of gerecht dat de hoofdrol speelt altijd rijkelijk en vaak gratis aanwezig. Heb je veel tijd en ben je flexibel, dan kun je overal je maag vullen en pimpelen tot je erbij neervalt. Naast het eten staan er vanzelfsprekend muziek en andere feestelijkheden op het programma. Hier is een lijst van de voornaamste feesten: Colmenar: Día de la Pipa op 3 mei. Een pipa is een bol broodje met een hard gekookt ei erin, gemaakt op houtvuur Sayalonga: Día del Níspero (dag van de mispel) op 7 mei Alhaurín del Grande: Fiesta de la Cachorreña (een dikke, voedzame soep) op 14 mei Coín: Fiesta de la Naranja (dag van de sinaasappel) op 14 mei Riogordo: Día del Caracol (dag van de slak) op 28 mei Alfarnate: Día de la Cereza (dag van de kers) op 17 juni Periana: Día del Melocotón (dag van de perzik) op 1 augustus Alfarnatejo: Día del Gazpacho (dag van

Por Favor | 77

de koude tomatensoep) op 4 augustus Iznate: Día del Moscatel (dag van de muskaatwijn/druif) op de eerste zaterdag in augustus Cómpeta: Noche del Vino op 15 augustus Almáchar: Fiesta del Ajoblanco (koude knoflook-amandelsoep) op 2 september El Borge: Día de la Pasa (dag van de rozijn) op 17 september Rincón de la Victoria: 2e helft september Fiesta del Boquerón Victoriano (een week lang worden honderden gratis ansjovisjes, zowel gefrituurd als ingelegd in azijn, uitgedeeld Almogía: Día de la Almendra (dag van de amandel) op 24 september Álora: Día de la Sopa Perota (voedzame soep) op de eerste zaterdag van oktober

MUZIEKFESTIVALS Omdat het in de zomer bijna te heet is in het zuiden van Spanje, vinden veel muziekfestivals en concerten plaats in de buitenlucht: in arena’s, het lokale kasteel, een Romeins theater, een grot of gewoon op het dorps- of stadsplein. Erg bijzonder zijn de vijf optredens in de grot van Nerja. De akoestiek is er verrassend goed en de omgeving magisch. Een kathedraal is er niets bij! Dit zijn de belangrijkste evenementen in de buitenlucht:

Provincie Málaga: tot 9 september Flamenco Biënnale op verschillende locaties (malagaenflamenco.com) Torremolinos: Espeto Festival op 13 mei (facebook.com/espetofestival) Nerja: 10, 17, 22, 25 juni – 1 juli Festival Cueva de Nerja (cuevadenerja.es) Ojén: 30 juni – 1 juli Ojeando Festival (ojeando-festival.es) Torre del Mar: 5 – 8 juli Weekend Beach Festival (facebook.com/canelaparty) Marbella: 13 juli - 26 augustus Starlite Marbella (starlitemarbella.com) Málaga: 3, 4, 5 augustus Canelaparty (canelaparty.com) Nerja: 1, 2, 3 september Chanqueta World Music Festival (facebook.com/ chanqueteworldmusic) Guaro: 8, 9 september Luna Mora Festival (guaro.es) Alhaurín de la Torre: juni Festival Flamenco Torre del Cante (torredelcante.es)

SPECIALE FEESTEN Tenslotte zijn er in de provincie Málaga ook nog enkele speciale feesten, zoals San Juan en Virgen del Carmen. Op de avond van 23 juni wordt op alle stranden van de provincie Málaga feest gevierd ter ere van de heilige San Juan. Duizenden mensen verzamelen zich met eten en drank rond zelfgemaakte vuren. Om twaalf uur precies lopen mensen, al dan niet met kleding aan, achteruit het water in. Dit zou ervoor zorgen dat je het komende jaar hetzelfde uiterlijk houdt. Anderen nemen gewoon een plons, nadat ze een wens hebben gedaan. Schrik niet van mensen die na een aanloop over de vuren springen, ook niet als daar kinderen tussen zitten. Deze (over)moed hoort bij deze midzomernachtviering. Houd er rekening mee dat 24 juni een feestdag is en dat er dus veel winkels gesloten zijn.

PRAKTISCHE TIPS Omdat Spanjaarden over het algemeen niet zo ver van tevoren dingen plannen, zijn niet alle data - laat staan details over programma’s van feesten en festivals – nu al bekend. Daarom loont het de moeite om dichterbij de datum of maand even op internet te zoeken op de naam van het feest of navraag te doen bij de plaatselijke toeristeninformatie. Touroperators of hotelreceptionisten zijn meestal ook goed op de hoogte.

VIRGEN DEL CARMEN Heilige Maagden zijn ongekend populair in Spanje, vooral die van hout, porselein en kunststof. Zo heeft elk vissersdorp in het zuiden een eigen Virgen del Carmen. Meestal verlaat deze Maagd van de vissers en zeelieden slechts één keer per jaar haar nis in de plaatselijke kerk. Dan neemt ze plaats op een met verse bloemen, kandelaars en lichtjes versierde draagbaar. Bij het krieken van de dag dragen leden van de broederschap haar onder luid gejuich en applaus naar buiten. Een dag lang wordt ze geadoreerd en toegezongen door een groot deel van de lokale bevolking. Het hoogtepunt is wanneer de Maagd van de draagbaar in een boot wordt getild om op zee het water te zegenen. Het bootje wordt vergezeld door tientallen met lampjes verlichte en met bloemen versierde bootjes en door moedige zwemmers. Verlicht door vuurwerk en lichtkogels meert het bootje een tijdje later weer aan en vervolgt de Maagd haar processie terug naar de kerk. Ondertussen viert de commercie haar eigen feestje en rennen obers zich in het zweet om hun klanten op uitpuilende terrassen te bedienen. De beroemdste feesten rond deze Maagd zijn in Torre del Mar, Nerja, de visserswijk Pedregalejo van Málaga, in Torremolinos en in de wijk Los Boliches in Fuengirola en in Marbella.

Voor regionale evenementen kun je terecht op visitcostadelsol.com en op portalfiesta.com of cuandopasa.com. Wil je weten wat er nog meer te doen is op het gebied van cultuur, natuur en gastronomie in en rond Málaga, koop dan de gids Málaga, de leukste trips door stad en omgeving geschreven door ‘local’ Else Beekman.

Málaga Meer lezen over Málaga? Koop het boek Málaga van Else Beekman, uitgave Edicola Publishing € 19,95 via boekhandel, bol.com of edicola.nl.

Por Favor | 79

Lekker Lang Mediterraans Leven Mediterraans genieten

80 | Por Favor

Mediterraans genieten is meer dan lekker eten en een goed wijntje. Het gaat vooral om de mediterrane leefstijl die daarbij hoort. Manuel Castro Cabezas, een vasculair specialist met Spaanse 'roots', schreef een boek vol recepten die de geheimen van de mediterrane leefstijl ontsluiten voor lekkerbekken uit de Lage Landen die gezond oud willen worden.

Dr. Manuel Castro Cabezas is als internist-endocrinoloog werkzaam in het Franciscus Gasthuis & Vlietland in Rotterdam, maar zijn wieg stond in 1964 in Vigo, Galicië. Toen hij een jaar of tien was verhuisde hij met zijn ouders naar Nederland, waar hij in 1989 zijn artsenexamen haalde en drie jaar later promoveerde. Nadat hij in zijn praktijk jarenlang over leefstijl en gezonde voeding had gepraat met patiënten en collega's, besloot hij dat het de hoogste tijd was om een boek te gaan schrijven over de weldadige effecten van de mediterraanse lijfstijl. Daarin staat niet het gewicht, maar langer leven op een prettige manier centraal. En geef toe, wie wil dat nou niet?

vorderen, Later in de middag (rond een uur of vijf) gaat men naar buiten om te flaneren (‘pasear’). Met een snack komt men de tijd door tot het (late) avondeten. Dit zijn allemaal belangrijke onderdelen van deze prettige mediterrane leefstijl.

FAMILIE & VRIENDEN

Opvallend is de houding van de gemiddelde Spanjaard ten aanzien van verplichtingen. Iedereen kent in dat verband de uitdrukking ‘mañana’. Spanjaarden hebben geen haast. En als ze een afspraak maken op een bepaald tijdstip, moet je ervan uitgaan dat het altijd later wordt. Op tijd ergens komen is zelfs onbeleefd. Een ander belangrijk

verschil is ook het bezoek aan familie en vrienden. In Nederland zijn we gewend aan te kondigen dat we langskomen. We leven meer op afspraak. Dat is in Spanje volstrekt anders. Overigens zijn de familiebanden in Spanje zeer hecht. “Als ik weer eens een vakantie doorbreng met mijn Spaanse familie, is het opmerkelijk hoe de gesprekken beginnen waar ze de laatste keer (soms jaren geleden) opgehouden waren. Het is of ik nooit weg ben geweest”, aldus Manuel Castro Cabezas. Mediterraans genieten in optima forma!

EENVOUDIG ONTBIJT

In het warme zuiden begint de ochtend wat later dan in Noord-Europa. De gemiddelde Spanjaard begint met een eenvoudig ontbijt, dat bestaat uit brood en koffie. Soms wordt wat knoflook en verse tomaat op het brood gesmeerd, met een scheutje olijfolie erbij. Rond 11 uur volgt een versnapering om de tijd tot de warme maaltijd vol te maken. Dat is meestal een koffie met iets zoets, dat staand genuttigd kan worden in een café of bar. En natuurlijk gaat dat gepaard met een praatje over het laatste nieuws, de voetbalwedstrijd of de toestand in de wereld. Er wordt 's middags warm gegeten en daarna volgt een siësta om de spijsvertering te be-

Lekker Lang Mediterraans Leven De laatste jaren is de belangstelling voor voeding enorm gegroeid. Mensen worden zich steeds meer bewust van de gunstige effecten die gezonde voeding op een gezonde leefstijl heeft. Maar men weet vaak niet wat de achtergronden zijn van bepaalde adviezen. Bovendien lijkt ‘gezonde voeding’ bijna synoniem aan ‘afvallen’. Niets is minder waar, zegt Manuel Castro Cabezas. Hij is ervan overtuigd dat gezonde mediterraanse voeding leidt tot een gezond lichaam én een hogere kwaliteit van leven. En van een beetje overgewicht schrikt hij niet zo snel. Zijn boek bevat recepten uit het mediterraans gebied die makkelijk te bereiden zijn en ook nog eens heerlijk smaken! Lekker Lang Mediterraans Leven Dr. Manuel Castro Cabezas Uitgeverij Edicola Publishing BV ISBN 978-94-92500-03-8

Por Favor | 81

82 | Por Favor

Octopus volgens Galicisch recept (Pulpo a la Gallega) BEREIDING

Snijd de tentakels van de octopus. Breng een grote pan met water aan de kook, samen met het citroensap, het laurierblaadje, de peperkorrels en wat zout en kook hierin de kop en de tentakels van de octopus ca. 45 minuten op laag vuur. Controleer de gaarheid door met een vork in het vlees te prikken.

Benodigdheden INGREDIĂ&#x2039;NTEN VOOR 4 PERSONEN 1 grote octopus (of 2 kleinere) van ca. 500 g 1 el citroensap

Kook de aardappels in de schil gaar, spoel koud af, laat afkoelen en verwijder de schilletjes. Snijd ze vervolgens in stukjes. Snijd de tentakels van de octopus in stukken van ca. 2 centimeter en de kop in kleine stukjes.

1 laurierblaadje 6 peperkorrels snufje zout

Serveer met de gekookte aardappels met een beetje zeezout en garneer het geheel royaal met mild paprikapoeder en een scheutje extra vierge olijfolie. Tip dit gerecht wordt ook als hoofdgerecht gegeten, maar dan met gekookte rijst.

ca. 400 g vastkokende aardappeltjes VOOR GARNEREN mild paprikapoeder extra vierge olijfoliee

Winnen! We mogen vijf exemplaren van Lekker Lang Mediterraans Leven van Dr. Manuel Castro Cabezas weggeven. Wil je graag de geheimen van de mediterrane leefstijl ontdekken? Mail dan je naam en adresgegevens naar info@edicola.nl.

ISBN: 978-94-92500-03-8 Uitgever: Edicola Publishing Prijs: â&#x201A;Ź 19,95

Por Favor | 83

84 | Por Favor

Rijstschotel met zeevruchten, kip en vlees uit Valencia (Paella mixta) Benodigdheden INGREDIĂ&#x2039;NTEN VOOR 6-8 PERSONEN 3 el olijfolie om te bakken 2 grote uien, gesnipperd 1 groene en 1 rode paprika, ontzaad en in stukken gesneden 4 tenen knoflook, fijngehakt 1 laurierblaadje 200 g kip, in kleine stukjes gesneden 300 g mager rundvlees, in blokjes gesneden en ca.50 minuten gegaard in licht gezouten bouillon van 1 liter water en 1 bouillonblokje 300 g zeevruchten (inktvisringen, mosselen, kokkels, coquilles) waarvan de helft gegaard 4 tomaten, in kleine blokjes gesneden 2 glazen witte wijn saffraanpoeder peper en zout naar smaak 250 g paella rijst of andere langkorrelige rijst 100 g doperwten 8 grote garnalen (of langoustines), gekookt 1 el fijngehakte peterselie 2 citroenen, in parten gesneden

BEREIDING Tip gebruik een elektrische pizzapan of elektrische hapjespan. Verhit de olijfolie en bak hierin de ui en de paprika gedurende enkele minuten. Voeg dan de knoflook en het laurierblaadje toe en laat deze even meebakken. Doe de kip er bij en bak alles nog 10 minuten door. Voeg vervolgens de gare rundvleesblokjes, de helft van de nog rauwe zeevruchten, de tomaten, de wijn, het saffraanpoeder, de peper en het zout toe en laat alles nog even onafgedekt doorsudderen. Voeg dan de rijst en zoveel runderbouillon toe aan het geheel tot alles ruim onder staat in de pan.

Tip Dit recept kent vele variaties. Het is mogelijk om in plaats van een gemengde paella, er ook een te maken op basis van alleen vlees. Dan wordt meer kip en rundvlees toegevoegd en vaak ook plakjes chorizo worst. Sommigen gebruiken stukjes konijn. Andere geven de voorkeur aan paella met alleen vis en zeevruchten. Dan worden meestal stevige vissoorten gebruikt, zoals zeewolf en zeeduivel of kabeljauw. Vaak worden dan ook verschillende soorten schelpdieren gebruikt en zelfs krab of kreeft. De basis van het recept echter blijft verder gelijk.

Kook het geheel tot de rijst gaar is en bijna droog gebakken en voeg dan de doperwten toe. Leg de andere helft van de zeevruchten (de reeds gegaarde) en de garnalen (of langoustines) erop en strooi wat fijngehakte peterselie over het geheel. Serveer in de pan samen met de partjes citroen.

Por Favor | 85

86 | Por Favor

Sangria met Cava (Sangria al Cava) Dit heb ik in Barcelona eens gedronken op een warme zomeravond aan de Ramblas. Hier moet je langzaam van genieten en zorg ervoor dat je daarna niet te veel meer moet doen.

Benodigdheden

BEREIDING Doe de suiker, de brandy, de triple sec en het sinaasappelsap in een kan en roer dit door tot de suiker is opgelost. Voeg de helft van de citroenen sinaasappelplakken er aan toe en schenk vervolgens langzaam de Cava erbij.

INGREDIĂ&#x2039;NTEN 2 el suiker 2 el brandy 2 el triple sec sap van een sinaasappel of koolzuurhoudende sinaasappellimonade 2 citroenen, in dunne plakken gesneden

Doe in ieder glas een gehalveerd plakje citroen en sinaasappel, schenk de sangria erin en vul aan met een ijsblokje.

2 sinaasappels, in dunne plakken gesneden 1 fles Cava ijsblokjes

Sinaasappels met olijfolie (naranjas con aceite de oliva) Benodigdheden INGREDIĂ&#x2039;NTEN VOOR 4 PERSONEN 4 sinaasappels extra vierge olijfolie honing

BEREIDING Schil de sinaasappels en maak er partjes van en leg deze op de borden. Giet er wat extra vierge olijfolie erover en vervolgens wat honing. Garneer met een paar muntblaadjes

voor garneren: wat muntblaadjes

Por Favor | 87

Column

Bericht uit Málaga

Spaans Lapland: heilzaam middel tegen moderne kwalen Sinds ik hier in Spanje iets over verlaten dorpen lees of zie op tv, ben ik door het fenomeen gefascineerd. Ruim drieduizend dorpen in het binnenland staan leeg. In de jaren vijftig begon de exodus naar de stad en de kust en die is nog steeds niet ten einde. Ik scroll over de websites pueblosabandonados.com of aldeasabandonadas.com die verlaten dorpen in kaart en in beeld brengen. Sommige staan te koop: een heel dorp inclusief kerk in Huesca voor 59.000 euro. Het hart van Spanje is een demografische woestijn. In een gebied dat twee keer zo groot is als België wonen amper meer dan zeven personen per vierkante kilometer. De helft van alle dorpen heeft minder dan 100 inwoners. Het wordt dan ook Spaans Lapland genoemd. In het ontvolkte Spanje wonen vooral erg oude mensen. Met hen en hun dorpen staan dus ook de tradities, de kennis, de cultuur en de waarden van het plattelandsleven op het punt te verdwijnen. Ondertussen rukt de bebouwing aan de Costa’s en in de steden op en barst de mediterrane kust uit zijn voegen. Druk is het ook aan de kust waar ik woon, helemaal in het zuiden. Toch kom je na twintig minuten rijden richting het binnenland terecht in een paradijs. Niet zo dunbevolkt als het Spaanse Lapland maar wel rustig en met uitgestrekte natuur, ruige bergketens, kleine dorpjes en herders met hun kuddes. Geen druk toeterende en whatsappende automobilisten, geen eindeloze aaneenschakeling van beton en geen grote shopping malls die je tot hebberige consument reduceren en je verleiden tot het eten van bewerkt voedsel uit plastic. Nee, hier heerst een oorverdovende stilte die enkel doorbroken wordt door de geluiden van de natuur. Die stilte is echter minder fijn voor de burgemeester die bij gebrek aan kinderen zijn school moet sluiten. Of voor de supermarkt die dicht moet omdat alle producten al over datum zijn voor er een klant een blik op heeft geworpen. Of voor de loodgieter die vanwege uitblijvende klandizie naar de stad vertrekt. In een derde van de ruim achtduizend Spaanse gemeenten klinken geen kinderstemmetjes meer, crosst geen jeugd meer rond op scooters en kwekken geen oude besjes meer met elkaar op het dorpsplein. Slechts vervallen woningen, dichtgetimmerde ramen, straten met kuilen en afgebladderde reclameborden herinneren nog aan de vroegere levendigheid. Dit indachtig raak ik geïnspireerd door verhalen over dorpen die zich wél in leven weten te houden. Of die hun gemeenschap nieuw leven weten in te blazen. Ineens zie ik tal van mogelijkheden: leer hier gestresste mensen uit de stad hoe zij kunnen onthaasten, breng hier drukke schoolkinderen wat waarden van de natuur bij, laat ze eieren rapen, groente zaaien, schapen scheren en oeverloos ravotten, geef vluchtelingen hier een woning en aangepast werk zodat ze niet hun tijd hoeven uit te zitten in een opvangcentrum. Kortom: mogelijkheden en doelgroepen genoeg! Het Spaanse Lapland als hét antwoord op de kwalen van de moderne samenleving. Mij lijkt het wel wat.

Else Beekman Else Beekman woont sinds 2003 in Spanje, is moeder van twee zoontjes, freelance journalist en blogger en zij beheert haar eigen websites InSpanje.nl en MeerSpanje.nl.

90 | Por Favor

Barcelona voor kinderen Geen kind verveelt zich in Barcelona. Er zijn de maffe ontwerpen van GaudĂŹ en de geinige tekeningen van graffitikunstenaars. Mocht dat geen garantie zijn voor een geslaagde dag, dan biedt het pretpark of de dierentuin wel soelaas.

Por Favor | 91

Gaudi en graffiti Tekst en foto’s | Ewout Kieckens

Een man met een paardenstaart schudt een spuitbus. Dan stromen er groene stroken verf op een witte muur. De eerste contouren van een graffititekening ontstaan. “Wat goed, joh,” zegt mijn dochter, die eerder zat te gapen bij de schilderijen van Picasso in het gelijknamige museum, enthousiast. Dit is pas gaaf, waarschijnlijk omdat het zelf tekenen en (in)kleuren zo herkenbaar is. We zitten op het gras van Jardins de Walter Benjamin, niet ver van de haven waar passagiersschepen aanleggen. De graffitikunstenaar werkt in alle rust. Dan staat hij op een zelf meegenomen laddertje, dan weer doet hij een paar stappen achteruit om het geheel in zich op te nemen. Ik dacht dat graffiti altijd in de gauwigheid en in de kou van de nacht werden aangebracht. En dat de ‘artistas’ met gierende adrenaline in hun lijf telkens over hun schouder keken of er geen bewakers in aantocht waren. Maar niet in Barcelona. De graffitimuur vormt de omheining van een school en een sportclub en is in keurig rechthoekige vlakken ingedeeld. Ik durf te wedden dat er een app bestaat of misschien ook wel een loket bij de gemeente waar je een graffitivlak kunt aanvragen. Je haalt dan eerst met witte verf de voorgaande afbeelding weg. Er zal wel een regel bestaan die bepaalt dat een graffiti er een poosje mag ‘hangen’.

“Wat goed, joh,” zegt mijn dochter, die eerder zat te gapen bij de schilderijen van Picasso

92 | Por Favor

MONTJUÏC De graffitimuur ligt op loopafstand van het station waar de funicular, de ondergrondse kabelspoorweg naar Montjuïc, start. Montjuïc is de ruim 180 meter hoge heuvel, van oudsher een uitgekiende plek om de stad te verdedigen. Het kasteel doet nog denken aan die tijd. Kinderen kunnen in Rincón del Niño spelen dat ze het kasteel innemen. Er is ook een kinderspeelplaats. Daar zijn er wel meer van op Montjuïc. Trouwens, Barcelona is alom prima uitgerust met speelplaatsen. Er gaat een gondel naar de top van de Montjuïc. Hij sluit perfect aan op de funicular en ook met de gondelbaan naar het strand van Barceloneta. Die (rode) kabelbaan is een echte onderneming: alleen voor kinderen met een sterke maag. Je zeilt op grote hoogte over de haven, terwijl het monument van Columbus (waarin je met een lift omhoog kunt) en de rest van Barcelona’s glorie aan je voorbij schieten.

Por Favor | 93

Praktisch Castell de Montjuïc Carretera de Montjuïc 66, castillomontjuic.com. Geopend: 10.00-20.00 (winter: 10.00-18.00). Gratis t/m 15 jaar. Teleferica del Porto de kabelbaan tussen Montjuïc (Avenida Miramar) en het strand van Barceloneta (de toren van San Sebastiaan). Gevarieerde openingstijden. In de zomer tussen 11.00 en 20.00 uur. Monument van Colombus Plaza Portal de la Pau. Geopend 8.30-20.30 (winter: 8.30-19.30). Gratis t/m 3 jaar. Park Guëll, Carrer de Larrard (hoofdingang), www.parkguell.cat/en Gevarieerde openingstijden. In de zomer tussen 8.00-21.30. Koop tickets vooraf wegens beperktheid toegangsbiljetten. Gratis t/m 6 jaar. Attractiepark Tibidabo Placa del Tibidabo. Te bereiken met o.a. de metro (halte Vall d’Hebron) en bus T2B. Tickets via bcnsshop.barcelonaturisme.com. Openingstijden zijn variabel, check de site. Kinderen kleiner dan 90 centimeter zijn gratis.

94 | Por Favor

Museum Cosmo Caixa Carrer Isaac Newton 26. Te bereiken per metro (halte Av. Tibidabo) en daarna de historische blauwe tram (Tramvia Blau) Museu Picasso Montcada 15, museupiacasso.bcn.cat. Geopend van 9.00-19.00. Donderdag: 9.00-21.30. Maandag dicht. Gratis t/m 18 jaar. Fietshuur bij Budget Bikes Plaça de la Llana 3 (en vier andere locaties), budgetbikes.eu. Parc de la Ciutadella hoofdingang aan de Passeig de Picasso. Geopend:10.00 tot zonsondergang. Sagrada Família Carrer de la Marina (hoofdingang), sagradafamilia. org. Gevarieerde openingstijden. In de zomer: 9.00-20.00. Kinderen t/m 10 jaar zijn gratis. Het openbaar vervoer is goedkoop. Een carnet met tien ritten kost 9,95 euro. Kinderen reizen gratis t/m vier jaar.

PARK GUËLL

FIETSEN

Barcelona is gezegend met vele heuvels. De heuvel van Carmel ligt aan de noordzijde van de stad. Hij is bekend om het wereldberoemde Park Guëll. De aanleg en de naam van het park hebben we te danken aan Eusebi Guëll, een textielondernemer die Antoni Gaudì de opdracht gaf voor de aanleg van het park. Gaudì’s stijl wordt gekenmerkt door de vrijheid van vaststaande vormen en de kleurrijke versieringen. Een voorbeeld is de reuze salamander aan het begin van het. Park Guëll, althans het gedeelte waar Gaudì’s hand zichtbaar is (de rest onderscheidt zich niet van enig ander park), is sinds een paar jaar niet meer vrij toegankelijk. Je moet een toegangskaartje hebben. Het park is niet heel gemakkelijk begaanbaar, zelfs niet met een kinderwagen. Het is hier en daar smal en er zijn nogal wat trappen. Maar voor kinderen is het een onvergetelijke ervaring. Op weg naar en van Park Guëll zijn weer graffiti’s op de openbare weg te zien. Zo is een nondescripte muur in de troosteloze Carrer de Cambrils (bij metrohalte Vallcarca) opgefleurd met de muralis van een stad. Een weg leidt naar een ‘echt’ Frans balkon. Ergens anders groeit er elegant een stronk uit de grond, waarop een soort Woody Woodpecker zit. Gaudì en graffiti. Het lijkt wel een wedstrijd in originaliteit en fleurigheid.

En nu de Ciutat Vella, het historisch centrum, in. Ik wilde naar het mammoetmuseum. Mammoeten zijn met dinosaurussen de all time favorieten van kinderen. Helaas, het museum heeft sinds kort zijn deuren definitief gesloten. Dan naar het Picassomuseum, dat er vlakbij ligt. Mijn kleine is meer van de mammoets maar andere kinderen kunnen zich in het kubisme en surrealisme van Picasso vast prima vinden. We pakken de fiets. Zoals in veel Europese steden is de fiets het domein van Nederlanders en de landgenoten van Eddy Merckx. We huren beiden een degelijk exemplaar bij een Nederlands bedrijf. Uiteraard zijn het oranje fietsen. We krijgen zelfs een Nederlandstalige routebeschrijving mee. Maar het is niet moeilijk de weg te vinden. Het hart van de stad is vlak en (afgezien van de ‘Oude Stad’) gebouwd alsof de Newyorkers (of voor mijn part Romeinen) aan de gang zijn geweest. Wegen snijden elkaar in regelmatige hoeken van 90 graden en het is allemaal rechttoe-rechtaan. Eerst gaan we door het mooie stadspark aan de oostkant van de Oude Stad, met onder andere een prachtige 19de-eeuwse fontein. Er is ook een meer waar je een roeiboot kunt huren. In het park is eveneens de plaatselijke dierentuin gevestigd. Mijn kind van acht jaar ging op in de vrij rondvliegende papegaaien net buiten de Umbracle, het plantenhuis, dat trouwens een prachtig gebouw is. Daar kan geen zoo tegenop. Daarna door de triomfboog uit 1888 over een heus fietspad naar de Sagrada Família. Deze kathedraal is al 135 jaar in aanbouw. Kinderen willen altijd maar de tijd vooruitzetten maar hier blijkt dat tijd ook bijna stil kan staan. Dat zei ik tegen mijn dochter. Maar deze les ging er bij haar niet in. Voor haar telde het gekke ontwerp met gedraaide trappen, de funny vormen uit de plantenwereld en de kleurige opsmuk. De kleine bestelt op de gemeente app vast binnenkort een plek op de graffitimuur.

TIBIDABO Nu we toch aan de noordkant van Barcelona zijn, maken we een uitstapje naar nog een heuvel, naar Tibidabo. Je zou het ook kunnen lopen (een wandeling van drie kwartier). Zo’n grappige naam belooft veel goeds. Uiteraard is er een prachtig uitzicht over Barcelona maar kinderen vinden uitzichten zelden interessant. Nee, Tibidabo is een succes omdat er een attractiepark is. Geef er een educatieve draai aan door ook het wetenschapsmuseum mee te pikken. Dat ligt op een tramritje afstand van het reuzenrad. Dit museum (Cosmo Caixa geheten) is ingesteld op oud en zeker jong. Je wordt ingevoerd in de geschiedenis van onze beschaving, in de sterrenhemel maar ook de Amazone is bijvoorbeeld nagebootst. Bijzonder is het onderdeel dat Toca Toca (‘raak aan’) heet. Onder leiding van een medewerker kunnen kinderen zand, een slang, een kikker en nog veel meer aanraken. Mijn kleine vond het meeslepend, en soms ook ‘vies’ (de glibberige kikker).

Ewout Kieckens is schrijver in Rome. Zijn dochter woont in Barcelona.

Por Favor | 95

MODERNE VILLA’S SPANJE

Ben je 50+ met vragen over: leven, werk, zingeving, pensioen? Onze retraite met coachende gesprekken geeft je antwoorden, inspiratie en energie.

Op de mooiste locaties in Spanje Ook individueel

BY FRANS MULDER

Por Fa ontv vor leze a r € 10 ngen s kort 0,ing

www.strategievoorhetleven.nl

FRANS MULDER HUIZEN IN SPANJE B.V. UW NEDERLANDSE MAKELAAR IN SPANJE WIJ INFORMEREN U GRAAG VRIJBLIJVEND OVER: • Het vinden van uw droomhuis • Kopen zonder risico (25 JAAR ERVARING) • Bijkomende kosten (notaris, kadaster, etc.) ERVAREN • Jaarlijkse kosten (belasting, eventueel VVE, etc.) BETROUWBAAR DESKUNDIG • Hypotheek mogelijkheden • Procedure bij aankoop (eventueel verhuur) • Onze begeleiding in Spanje en doorlopende aftersales KANTOOR IN NEDERLAND ÉN SPANJE: Tel. +31 (0)184 63 06 44 E-mail: info@fransmulder.nl l WWW.FRANSMULDER.NL

FransMulder_adv_PorFavor_Mei2017.indd 1

uw aankoop in Barcelona is onze zorg

10-4-2017 15:22:57

mevrouwdeaankoopmakelaar: • • • • • •

barcelona

Werkt puur in het belang van u als koper Kent de markt goed Geeft juridisch advies Geeft u zekerheid Bespaart u tijd, geld en ontzorgt Persoonlijk en betrokken

De makelaar voor de koper

mevrouwdeaankoopmakelaarbarcelona | 06 - 517 144 95 | barcelona@mevrouwdeaankoopmakelaar.nl | www.mevrouwdeaankoopmakelaar.nl/Barcelona

advertorial

tWEEdE HuiS iN SpANjE?

Lees waarom de Costa Blanca Noord het ideale gebied is voor een tweede huis. Het hele jaar door geopend Een van de belangrijkste redenen dat het gebied zo in trek is bij mensen die er (een deel van) de winter doorbrengen, is dat het voorzieningenpeil geldt voor alle jaargetijden. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Noord Spanje of de eilanden Ibiza en Mallorca, waar de boel na eind September op slot gaat, blijft aan de Costa Blanca Noord alles gewoon open. Alhoewel de temperatuur van het zeewater in Januari slechts 14 graden is, is het op het strand en op het terras wel goed toeven.

Mildste klimaat van Europa – ook van Spanje

Zeer schone lucht

De Costa Blanca kenmerkt zich door een aangename temperatuur. De gevoelstempe ratuur in de winter wordt met name bepaald door de zon. Zolang je in de zon verblijft is het aangenaam warm, ook bij ‘slechts’ 16 graden. Zodra de zon echter weg is zal het direct frisser aanvoelen. De zon schijnt volop, met als laagste gemiddelde in December nog steeds 5 uur zon per dag! Uiteraard zijn de zomermaanden warm, maar extreme hitte zoals in het Zuiden en midden van Spanje komt niet voor.

Door het weinige verkeer, het gebrek aan industrie en het vele groen blijkt de Costa Blanca Noord over zeer schone lucht te beschikken. Het gebied komt dan ook in de hoogste regionen voor van de lijstjes van de Wereld Gezondheids organisatie (WHO). Het verschil met dichtbevolkte gebieden in het Noorden van Europa is dagelijks merkbaar.

Zeer goede infrastructuur De internationale luchthavens Alicante en Valencia liggen op respectievelijk 80 en 110 kilometer van de Costa Blanca Noord. Op beiden wordt vanaf meerdere luchthavens in Nederland en België gevlogen, ook door de goedkope maatschappijen en ook in de winter. De bereikbaarheid van beide luchthavens is zeer goed, door gebruik te maken van de A(P)7 tolweg, met afritten bij Altea, Benissa en Denia. Daarnaast worden de dorpen onderling ver bonden via de Provinciale weg N332 en tal van goede andere verbindingswegen. Hierdoor is de reistijd ook binnen de regio zeer aanvaardbaar.

Spanjaarden vakantie houden, is als druk aan te merken, maar dit valt ten opzichte van andere delen van Spanje doorgaans nog mee. Men kan een parkeerplaats vinden en een plek in het restaurant. Ook hier zijn wel plaatselijke verschillen; wij vertellen u dit graag in detail.

Meer weten? Maak een afspraak op ons kantoor in Nederland (Baarn) of in Spanje (Costa Blanca). Costa Select M +31 (0)6 83 707 000 E marc@costaselect.com

Goede Verhuuropbrengsten Met name in de maanden Juli en Augustus (hoogseizoen), maar ook in de maanden Mei, Juni, September en Oktober (middensizoen) kan een behoorlijke opbrengst worden behaald door uw vakantiehuis te verhuren. Het is daarnaast zeker ook mogelijk om in de wintermaanden te verhuren, al dan niet voor een langere termijn.

Geen Massatoerisme De Costa Blanca als geheel verwerkt een hoop toeristen per jaar, waarvan echter een groot deel naar het verderop gelegen Benidorm gaat. De hoek van Denia tot Altea kenmerkt zich door veel laagbouw (op Calpe en een deel van Denia na), waardoor er nooit extreme drukte heerst. Alleen de maand Augustus, wanneer alle

“De eerste aangename gesprekken met Marc Stam waren in Nederland. Het was voor ons van belang om zowel een aanspreekpunt in Nederland te hebben als in Spanje. Onze zoektocht in de omgeving van Javea werd volledig begeleid door Jasmijn. Na een intensieve zoektocht van 3 dagen waren wij eruit. Dankzij de deskundigheid van het volledige team van Costa Select was het vertrouwen 100%. Bovendien was het voor ons bijzonder prettig dat alle leden van het team Nederlands spraken. Dit gold ook voor de bank en de advocaat. Het is nu ruim 6 maanden geleden dat wij ons droomhuis hebben gekocht en nog steeds kunnen wij met onze vragen terecht bij Costa Select. - Marjorie en Edwin”

Costa Select is uw Nederlandse aankoopmakelaar aan de Costa Blanca. Wij helpen u van A tot Z bij de aankoop of bouw van uw huis in Spanje. www . c osta s e l e ct . c o m

t e l +31 (0)33 258 46 17

POR FAVOR Het mooiste van Spanje

In het volgende nummer:

EDWIN WINKELS reist door CATALONIË en we beleven de DE HERFST IN ANDALUSIË. STEPHAN MITSCH kookt uit de KEUKEN VAN BARCELONA en ISABEL MENINO uit de KEUKEN VAN GALICIË. Ruim aandacht voor 100 jaar BALENCIAGA, de befaamde modeontwerper uit Gretaria en we praten uitgebreid met onder meer STEPHAN BRIJS over zijn ANDALUSISCHE LOGBOEK en flamencopianist en componist DORANTES vertelt over zijn komende concerten in Nederland en Vlaanderen

Editie 2 ligt op 14 september in de winkel!

Spaanse wijnen met een bijzonder verhaal Het verhaal van Neleman Derrick Neleman (40) zit al ruim 15 jaar in de wereld van biologische wijn en is nog steeds even gepassioneerd. Spanje is qua klimaat en capaciteit een ideaal land om biologische wijn te maken. Ik volg nu mijn droom en maak mijn eigen wijn in Valencia, samen met vrienden en ik verkoop het in 8 landen onder mijn eigen naam: Neleman. Wij van Neleman geloven in aandacht. Aandacht voor mens, milieu én economie. Onze Spaanse wijnen zijn biologisch, vegan friendly en CO2 –neutraal. We planten bomen in Valencia en we bezorgen de wijn in Nederland waar het kan op de fiets! Ook vinden we dat goed best mooi mag zijn. Daarom werken we samen met jonge, veelbelovende ontwerpers voor het design van onze flessen en het interieur van onze winkel. Elke wijn die we maken is uniek. Dus vind je bij ons wijnen die je niet in de supermarkt vindt.

Wijnkenners over Neleman: “De wijnstreek Valencia is als het ware herontdekt door de Nederlandse wijnimporteur, nu ook wijnproducent, Derrick Neleman. Die er, geholpen door een Spaanse keldermeester, tegenwoordig aardige wijnen samenstelt van organisch geteelde druiven.” - Hubrecht Duijker, wijnschrijver, hubrechtduijker.com -

“Neleman maakte biologische wijn groot in Nederland en heeft sinds een paar jaar eigen wijngaarden in Oost-Spanje.” - Onno Kleyn, wijnschrijver van de Volkskrant -

“Derrick Neleman weet wat hij doet.” - Harold Hamersma, wijnschrijver van o.a. Parool en NRC Handelsblad -

€ 10,-

Maak nu voordelig kennis met Neleman: 10 euro korting op een proefpakket!

KORTIN G+ BEZORG GRATIS ING

+ Ontvang eenmalig maar liefst 10 euro korting op een van onze drie proefpakketten met 6 flessen wijn (rood, wit of een mix) + gratis wijn DVD! Zo betaal je voor het Neleman Proefpakket Mix Organic 6 flessen + gratis wijn DVD geen €47,50 maar slechts €37,50! Vul de code PORFAVOR10 in in het kortingscode veld. De 10 euro korting wordt dan verrekend met je bestelling.

Neleman Aandacht voor goede wijn

Hulp nodig? Bel met Neleman: T 0575 845 380 Groenmarkt 10 / 7201 HX Zutphen / hallo@neleman.org / www.neleman.org

Kijk voor de actievoorwaarden op onze site.

Bestel via: www.neleman.org/porfavor