Militaire Courant editie september 2021

NO. 13, SEPTEMBER 2021, € 4,– WWW.MILITAIRECOURANT.NL

MILITAIRE COURANT

WEG UIT AFGHANISTAN HOOFDKRIJGSMACHTRAADSMAN ERWIN KAMP OVER ZINGEVING ROND AFGHANISTAN, P.4

Onbekende Helden, Derk Boswijk en Verloren luchtruim DEFENSIE

2 – MILITAIRE COURANT

Betrokken zijn en blijven

V

anaf het voorjaar, na de aankondiging van president Biden dat de Amerikaanse troepen Afghanistan definitief zouden verlaten, zong het nieuws rond dat de Taliban nu vrij spel hadden. In de zomer, wat normaal de komkommertijd heet, laaide het vuur in de media op: ‘het wordt in dat land te gevaarlijk voor tolken en ander Afghaans defensiepersoneel’. De betrokken ministeries van Defensie, Buitenlandse Zaken en Veiligheid en Justitie leken niet thuis te geven, waarop de Tweede Kamer midden in het zomerreces dringende debatten aanvroeg. De climax werd half augustus bereikt toen de Taliban de algehele machtsovername verkondigden en het internationale vliegveld vol stond met wanhopige mensen. Wat een beelden.

Net als vele anderen voelden we ons op de redactie van de Militaire Courant betrokken. Maar wat kun je doen? Het voelde goed om naar het Nederlands Veteraneninstituut te gaan voor een gesprek met Hoofdkrijgsmachtraadsman Erwin Kamp. Overal om ons heen werd de vraag gesteld ‘of de missie wel zin gehad had’, alsof je een twintig jaar durende missie kunt afmeten aan absolute cijfers. Erwin Kamp stelt dat zingeving te maken heeft met meerdere (persoonlijke) factoren. Daarover leest u meer op pagina 6.

Het thema Afghanistan komt vaker voor in deze editie, onder andere in het

interview met politicus Derk Boswijk, CDA-Kamerlid (p.20). Hij heeft een duidelijke mening over de rol van de politiek in het Afghanistandebat: ‘We moeten onszelf een spiegel voorhouden.’

Onbekende Helden Op een ander moment in het Veteraneninstituut spraken we met enkele personen achter Onbekende Helden (p.28).

Deze stichting zet zich in voor veteranen die buiten Defensie aan de slag willen, maar niet goed weten hoe ze hun militaire competenties moeten vertalen naar het burgerbestaan. Klazina, Ap en Rob geven daarom workshops om hen op weg te helpen; je kunt ze met recht ook onbekende helden noemen!

Bij het innovatiebedrijf TNO werken eveneens vele medewerkers achter de schermen aan belangrijke onderwerpen.

Omdat er vele aandachtsgebieden zijn waar zij met Defensie samenwerken, lichten we nu één thema uit: maritieme veiligheid (p.26).

Tot slot wil ik u wijzen op het boekenkatern van de Militaire Courant. Vanaf p.35 staan er boekrecensies en een interview over diverse titels voor u klaar.

Ik wens u veel lees- en kijkplezier met deze editie van de Militaire Courant!

MIREILLE BREGMAN

Redacteur Militaire Courant mireille@militairecourant.nl

SEPTEMBER 2021 – 3

HHH De Zr.Ms. Holland had een paar weken terug een bijzonder drukke en succesvolle week. De ­mariniers aan boord van het schip hadden drie vangsten in één week, waarin ze in totaal 2160 kilo aan cocaïne in beslag namen. Het ging om drie verschillende go-fasts die respectievelijk 1.000, 800 en 360 kilo drugsbalen aan boord hadden. De contrabande en de verdachten zijn overgedragen aan de US Coast Guard. HHH Afgelopen maand was Nederland druk bezig met het evacueren van personen uit Afghanistan, met name Afghaanse mensen die samenwerkten met Defensie.

Op 26 augustus kwam de laatste vlucht met evacués aan op Schiphol. In totaal zijn zo’n 2.500 mensen geëvacueerd, waarvan 1.600 Nederland ook als bestemming hebben. Er worden ook plannen opgezet om de achtergebleven mensen alsnog te evacueren. HHH Begin september begon het academisch jaar op de Nederlandse Defensie Academie (NLDA), en de Commandant der Strijdkrachten hield hiervoor traditiegetrouw een speech. Hij sprak de cadetten en adelborsten toe over de machocultuur, refererend aan de scriptie van Irina Tziamali, die daar kritiek op leverde. ‘De grootste verandering naar een betere cultuur komt van jullie,’ vertelde hij hen. HHH Op vrijdag 3 september kwam de noodhulp die Nederlandse militairen boden op Haïti na een grote aardbeving ten einde.

Daarmee volbrachten ze de twee weken lange noodhulpoperatie die van start was gegaan op 20 augustus. Ze hielpen onder andere met verkenningsopdrachten om de schade en hulpbehoeftes in beeld te brengen, en het vervoeren van noodgoederen zoals water, medisch materiaal en zogenoemde ‘family kits’. Haïti gaat nu over tot wederopbouw. HHH

FOTO DEFENSIE

BEELD: MINISTERIE VAN DEFENSIE

KORT NIEUWS

Humanistisch raadsman Erwin Kamp over zingeving, p.6.

Inhoud Zingeving rond Afghanistan

6

Actuele missies

10

Stichting Homoseksualiteit en Krijgsmacht

12

Column Han ten Broeke

17

Mijn functie: Subject Matter Expert

18

Politiek: Derk Boswijk

20

Factsheet: Bandvagn 206-rupsvoertuig

24

In bedrijf: TNO

26

Onbekende Helden

28

NIMH 30 Column Marc Bentinck

33

Kazemattenmuseum

44

Column Niels Roelen

45

Prijsvraag en colofon

47

Boeken Recensie Zwarte vogel

35

Recensie Verloren luchtruim

37

Interview Sander Aarts Missie mindset

38

Veteranenscheurkalender 2022 41 Recensie Cézembre

42

4 – MILITAIRE COURANT

Iconisch beeld van een vol Hercules C-130-vliegtuig.

De Nederlandse krijgsmacht had een luchtbrug opgezet van Kabul naar omliggende landen om Afghanen en internationale medewerkers te evacueren.

SEPTEMBER 2021 – 5

ACTUEEL

6 – MILITAIRE COURANT

Luisteren zonder oordeel De ontwikkelingen in Afghanistan hebben, zeker in defensiekringen, de afgelopen weken veel teweeggebracht. Zo ook op de redactie van de Militaire Courant. Wat opviel was dat de vraag of de missie zin heeft gehad vaak wordt gesteld in de media. Om meer inzicht in deze zinvraag te krijgen spraken wij Hoofdkrijgsmachtraadsman, hoofd van de humanistisch geestelijke verzorging, Erwin Kamp.

DOOR DE REDACTIE

E

rwin vertelt dat men eigenlijk aan andere vragen voorbijgaat als we ons gelijk afvragen of de missie zin heeft gehad. ‘In de hele discussie rond de vraag naar de zin of onzin van de missie naar Afghanistan, gaan we eigenlijk aan twee vragen voorbij. Ik merk ook dat mensen van de snelle antwoorden zijn, maar ik ben meer van de trage vragen. Ik zie het als mijn opdracht om uit te leggen wat zingeving is. Het begint met de vraag waaruit zingeving bestaat. We horen mensen heel vaak de vraag stellen: “Was het zinvol dat we daar waren?” Maar dan vindt er ook heel snel een antwoord plaats op basis van beelden die je bijvoorbeeld op de televisie ziet. En: wie bepaalt dat dan? Langs welke manier van kijken bepaal je of iets zinvol is of niet zinvol is?’

Daarnaast is er een belangrijk verschil tussen zin en nut. ‘Zin heeft meer met waarde te maken. Als je het over nut hebt, wordt er heel snel gekeken naar materiële bijdragen; iets is nuttig of niet nuttig. Hier zit een belangrijk onderscheid in: de vraag naar het nut van iets, of de vraag naar de zin van iets. Ik denk dat de vraag naar de zin dieper is en verder gaat, dan de vraag of iets nuttig is.

‘Zingeving heeft dus heel erg met immateriële waarde te maken, dus wat voor jou betekenisvol is, wat voor jou het leven de moeite waard maakt. Ik denk dat dat een heel belangrijk onderdeel is van zingeving.’

Vier onderdelen van zingeving

naartoe gingen, gaat daar eigenlijk aan vooraf. Wat was de reden? Dat had te maken met de aanslag op de Twin Towers en Washington, toen Al Qaida Amerika aanviel en zij met islamitisch terrorisme een bedreiging vormden voor de wereldvrede. Dus de morele rechtvaardiging voor de missie was om de Taliban, die onderdak gaf aan Al Qaida, te verdrijven, en te zorgen dat ze dat niet meer zouden doen. Wij hechten heel erg aan vrijheid in het Westen, dus die morele rechtvaardiging waarom wij daarnaartoe gingen was omdat onze vrijheid bedreigd werd, en wij die vrijheid voor onszelf willen behouden en veiligstellen.

Dat vind ik eigenlijk nog het sterkste argument voor mijzelf voor die uitzending naar Afghanistan; de morele rechtvaardiging daarvan.

‘Het derde element dat bepaalt of iets zingevend is of niet, is dat mensen een bepaald gevoel van regie moeten hebben, dus dat je op een situatie invloed kan uitoefenen. Wat ik voor Afghanistan belangrijk vind van de inzet van Nederland is dat wij de Dutch Approach hebben geïntroduceerd. Dus het ging over defense, development en diplomacy. Dat leidde tot een “3D-aanpak”. Maar ook heel praktisch gezien: wij als Nederland kozen ervoor om bijvoorbeeld bepaalde momenten zonder helm rond te lopen. We hadden heel snel door dat als je voet aan de grond wilt krijgen in Afghanistan, je iets moet doen om de hearts and minds van Afghanen te winnen. Dus niet met je geweer op je borst een dorp binnenvallen, maar misschien met dat geweer naast je, en misschien met voedsel of een goed gesprek.

Op die manier kom je veel sneller binnen, en bereik je eerder je doel dan wanneer je heel agressief binnenkomt. Er is een groot verschil tussen de Nederlandse en de Amerikaanse aanpak, waarbij Amerikanen toch de neiging hebben om er direct met gestrekt been in te gaan, en al snel ook naar een wapen te grijpen. Wij hebben die eigen regie dus gehad, omdat we gekozen hebben voor deze aanpak. We hadden ook de Amerikaanse aanpak, maar we hadden enige speelruimte om daarvoor te kiezen.

‘Het laatste punt is ook een heel belangrijk onderdeel

‘Dus de morele rechtvaardiging voor de missie was om de Taliban, die onderdak gaf aan Al Qaida, te verdrijven.’

Zingeving is dus veel gecompliceerder dan een ja- of neevraag, legt Erwin uit. ‘Wat voor mij altijd heel erg behulpzaam is, is de theorie van Roy Baumeister, een Canadese filosoof die zingeving heeft uitgelegd aan de hand van vier elementen. Ten eerste moet er sprake zijn van een doel dat je voor ogen hebt, iets moet een richting hebben.

‘Het tweede is dat er een soort morele rechtvaardiging moet zijn. Er wordt nog gediscussieerd wat ons doel was in Afghanistan, of het een vechtmissie of opbouwmissie was, maar de vraag waarom we daar-

SEPTEMBER 2021 – 7

INTERVIEW

Hoofdkrijgsmachtraadsman, hoofd van de humanistisch geestelijke verzorging, Erwin Kamp

8 – MILITAIRE COURANT

Geestelijk verzorgers gaan mee op missie. Op deze foto humanistisch raadsman G. Hengelaar in Afghanistan. voor of je iets als zinvol ervaart. Dat heeft te maken met erkenning en zelfbeeld. Daarom vind ik de rol van de media en politiek hierin ook belangrijk. Of iets zinvol is, dat bepaal je uiteindelijk zelf, maar je wordt ook vaak gevoed door je omgeving, door allerlei beelden. Dus voor zingeving is het ook belangrijk dat er enige vorm van zelfrespect is, dat je ook het idee moet hebben dat wat je gedaan hebt, van betekenis is geweest.

‘Al die vier dingen, doelgerichtheid, morele rechtvaardiging, eigen regie en zelfrespect, maken samen uiteindelijk uit of iets door iemand als zinvol of zinloos wordt ervaren. Want ontbreekt het aan al die vier elementen, dan zul je zien dat mensen heel snel tot de conclusie komen dat het zinloos was.’

opbouwmissie geweest,” dat is niet waar. De Nederlandse regering en ook het parlement hebben in 2006 gezegd: “Wij gaan deelnemen onder de voorwaarde dat het een opbouwmissie is.” Het mocht geen vechtmissie heten. In de media werd ook alleen maar over een opbouwmissie gesproken. Dus het is heel raar dat wij blijkbaar in Nederland met elkaar spraken over een opbouwmissie, terwijl Amerika zegt dat het dat nooit is geweest. Maar volgens mij was dat ook een beetje een verkooppraatje. Wat heel lastig was voor veteranen die in de periode 2006-2008 in Afghanistan hebben gezeten, is dat de publieke opinie in Nederland, de media, de politiek, zeiden: “Nee, we zijn aan het opbouwen, er wordt niet gevochten,” terwijl de militairen in Afghanistan echt aan het vechten waren. De publieke opinie en politiek zijn erg bepalend voor wat wij in Nederland wel en niet mogen denken. In het licht van wat er nu in Afghanistan gebeurt, is dat extra pijnlijk, omdat ik denk dat twee dingen heel belangrijk zijn voor militairen: eerlijk zijn en duidelijk zijn. Dat er bij militairen nu een zeker wantrouwen jegens de

‘Wij gaan deelnemen onder de voorwaarde dat het een opbouwmissie is: het mocht geen vechtmissie heten.’

Morele verwonding Volgens Erwin is vooral de manier waarop er gereageerd wordt op de inzet van veteranen leidend voor hoe zij zich daar zelf over voelen. ‘Wat ik belangrijk vind is dat ik verschillende opvattingen hoor over het doel van de missie. Wat gingen we daar nou doen?

Zoals president Biden nu zegt: “Het is nooit een

NIMH

SEPTEMBER 2021 – 9

INTERVIEW

Een religieuze dienst of “soldatenkerk” te velde. politiek ontstaat, komt doordat de politiek nu zelf soms niet eerlijk is over wat ze willen bewerkstelligen met een missie. Ik ken heel veel collega’s die bereid zijn hun leven te geven voor de vrijheid, of voor een ander land, maar niet onder valse voorwendselen.

‘Regelmatig valt het woord posttraumatische stressstoornis (PTSS), maar het is mijn overtuiging dat we nog veel vaker te maken hebben met een moral injury, een morele verwonding.

PTSS is een angststoornis. Een morele verwonding is dat niet; het heeft te maken met geschonden vertrouwen. Dat is op het eerste gezicht niet zo zichtbaar.

Bij PTSS kun je last krijgen van herbelevingen, van nachtmerries.

De uitwerking van een morele verwonding is dat mensen last kunnen krijgen van schuld en schaamte. Gelukkig is daar de laatste jaren iets meer aandacht voor in de hulp en zorgverlening, maar ik vind het nog veel te weinig.

Officieel erkent Defensie wel PTSS, maar er is nog geen officiële lijn hoe met morele verwonding om te gaan. Zelf denk ik overigens dat je morele verwondingen niet moet behandelen, maar dat je veteranen

moet leren dat te integreren in hun leven. Je gaat dus niet cognitieve gedragstherapie toepassen. Het is ook niet een ziekte, of iets medisch. Dat jij je vertrouwen verliest in iemand, dat komt niet doordat jij ziek bent. Het heeft met menselijke emoties en verhoudingen te maken.’

‘Ik ken veel collega’s die bereid zijn hun leven te geven voor de vrijheid, maar niet onder valse voorwendselen.’

Zonder oordeel

Wat zou Erwin iedereen mee willen geven? ‘Er wordt over Afghanistanveteranen gesproken, er wordt een oordeel over hen gegeven, maar er wordt niet geluisterd.

Er is geen vrije ruimte waarin mensen zelf tot een verhaal kunnen komen. De kunst is om zonder oordeel naar iemand te luisteren.

Want mensen vullen snel het plaatje in. Het is bepalend welke richting je opgaat om iemand met een morele verwonding te begeleiden. Het begint met luisteren. Je werkt eigenlijk ook aan die vertrouwensband. Iemand die snel een oordeel over je heeft, iemand die je wegduwt, dat zijn mensen die vaak een kwetsuur hebben in die vertrouwensband. En dat vertrouwen moet weer hersteld worden.’

10 – MILITAIRE COURANT

LITOUWEN (eFP)

Mali (EUTM, EUCAP Sahel en Minusma) Nederland draagt met vijf militairen bij aan de EU-trainingsmissie in Mali (EUTM Mali). Die traint Malinese strijdkrachten en adviseert om de zogeheten G5-troepenmacht operationeel te maken. Deze G5 bestaat uit Mali, Burkina Faso, Mauritanië, Niger, Tsjaad. Ook levert Nederland maximaal vijftien functionarissen voor de civiele missies van de EU in de Sahel (EUCAP Sahel).

Die zijn gericht op versterking van de binnenlandse veiligheidssectoren in Mali en Niger. Daarnaast levert Nederland aan de VN-missie Minusma maximaal tien functionarissen van politie en Koninklijke Marechaussee, en twee tot drie militaire stafofficieren.

OEGANDA (ACOTA) Nederland neemt soms deel aan het Global Peace Operations Initiative (voorheen Africa Contingency Operations Training & Assistance (ACOTA)-programma). Het programma vergroot de capaciteiten van 25 Afrikaanse landen door instructie en training, zodat deze in Afrika vredesmissies kunnen uitvoeren (met een mandaat van de Verenigde Naties en de Afrikaanse Unie).

Defensie levert een bijdrage aan de versterkte militaire aanwezigheid van de NAVO in Litouwen, de zogeheten enhanced Forward Presence.

Het gaat om 270 militairen voor een multinationale battle­group. Het bataljon waarvan Nederland deel uitmaakt, staat onder Duitse leiding en is gestationeerd in Rukla. Het is een van de ‘geruststellende maatregelen’ voor de Oost-Europese bondgenoten.

LIBANON, SYRIË EN ISRAËL (UNTSO) De United Nations Truce Supervision Organization (UNTSO) observeert de afgesproken bestandslijnen tussen Libanon, Syrië en Israël.

UNTSO opereert in hetzelfde gebied als UNDOF (United Nations Disengagement Observer Force). En in ZuidLibanon in hetzelfde gebied als UNIFIL (United Nations International Force In Lebanon). Nederland levert twaalf militairen aan deze missie.

GAZASTROOK (EU BAM en USSC) De European Union Border Assistance Mission (EU BAM) is een missie van de Europese Unie. De missie helpt bij het grensbeheer aan de grensovergang bij Rafah in de Gazastrook.

Nederland draagt in de regio ook bij aan de United States Security Coordinator (USSC). Deze missie vindt plaats in Ramallah op de Westelijke Jordaanoever.

Het programma verbetert het functioneren van de veiligheidsdiensten en de Presidentiële Garde van de Palestijnse Autoriteit.

SEPTEMBER 2021 – 11

NEDERLANDSE MISSIES IRAK (Militaire trainers) De Nederlandse Luchtmobiele Brigade ondersteunt het speciale operaties-trainingscentrum in de omgeving van Bagdad. Inmiddels is er een compagnie van 120 militairen gearriveerd in Noord-Irak op vliegveld Erbil om deze locatie te beveiligen.

Ook in Erbil geven Nederlanders trainingen samen met partnerlanden. Twee Nederlandse militaire adviseurs vervullen een functie binnen de NAVO-capaciteitsopbouwmissie in Irak. Er nemen ook vier Nederlandse civiele experts aan deel.

VERENIGDE ARABISCHE EMIRATEN (FSE Mirage) Met het Forward Support Element (FSE) Mirage heeft Defensie een strategische positie in het Midden-Oosten. Het vierkoppige detachement levert onder meer (logistieke) ondersteuning aan beveiligingsteams van mariniers voor de antipiraterijmissie bij Somalië.

BAHREIN (CMF) Bij Combined Maritime Forces (CMF) werken marines uit 25 verschillende landen samen. CMF opereert in de wateren rond het Arabisch schiereiland en bestrijdt gewelddadig extremisme en terrorisme, piraterij, smokkel en mensenhandel en verbetert samen met lokale en andere partners de maritieme veiligheid en stabiliteit in de regio.

AFGHANISTAN (Resolute Support) Op 31 augustus 2021 was het zover: de laatste buitenlandse militair verliet de internationale luchthaven ­Hamid Karzai in Kabul. In de twee weken ervoor kwam een grootscheepse evacuatie-actie op gang om internationale en Afghaanse medewerkers van Defensie en hulporganisaties het land uit te krijgen. Hiermee kwam een eind aan een tijdperk van twintig jaar interventie in Afghanistan.

SOMALIË (VPD) JORDANIË (beveiligingseenheid)

BRON: DEFENSIE

Terwijl u dit leest, zetten militairen zich in verschillende delen van de wereld in voor vrede en veiligheid.

Op korte termijn ten behoeve van de lokale bevolking, maar op lange termijn draagt globale stabiliteit ook bij aan veiligheid in Nederland.

Nederlandse militairen bewaken Belgische F-16’s op een basis in Jordanië. De gevechtsvliegtuigen nemen deel aan de luchtcampagne van de anti-ISIS-coalitie in Irak en Syrië. De Nederlandse beveiligingseenheid bestaat uit ongeveer 35 militairen.

Marineschepen vergroten de veiligheid langs de scheepvaartroutes door de Golf van Aden en de Hoorn van Afrika bij Somalië. Zij verstoren en ontmoedigen hiermee zeerovers. Het aantal gekaapte schepen is sinds 2012 sterk gedaald. Defensie stuurt in sommige gevallen militaire beveiligingsteams mee op Nederlandse zeetransporten.

12 – MILITAIRE COURANT

‘Je weet gewoon, er is een way of no return. Als je uit de kast komt, dan is het ook zo, en dan verandert het nooit meer.’

Brigadegeneraal Arco Solkesz

SEPTEMBER 2021 – 13

ARTIKEL

LHBT+ en Defensie: hoe werkt dat?

In 1974 werd het verbod op homoseksualiteit in de krijgsmacht opgeheven. Daarmee was de discriminatie tegen LHBT+-collega’s natuurlijk niet per se voorbij. Om de emancipatie van homoseksuelen binnen Defensie te bevorderen is in 1987 de Stichting voor Homoseksualiteit en Krijgsmacht (SHK) opgericht. Daar wordt nog iedere dag aan gewerkt. Om hiervan een beter beeld te krijgen, hield ik verschillende interviews met bestuursleden van de SHK en ervaringsdeskundigen.

DOOR INGE KOMMEREN

D

e SHK bestaat al 34 jaar, en is daarmee de oudste organisatie van haar soort ter wereld.

Ik sprak met bestuurslid Martijn om meer te weten te komen over de doelstellingen en werkzaamheden van de stichting.

Het belangrijkste waar de SHK naar streeft, is gelijkheid voor LHBT+-collega’s op de werkvloer.

‘Wij vinden dat het normaal moet worden,’ zegt Martijn. ‘Je moet kunnen doen wat je wilt.

Als jij toevallig bij Defensie wilt werken, moet je dat kunnen doen met dezelfde rechten, plichten en mogelijkheden die ieder ander heeft. Wat jij verder in je privé­ leven doet, zou geen invloed moeten hebben op jouw mogelijke carrière.’

Dit doen ze op verschillende manieren. ‘Het begint heel basic.

We geven weleens een voorlichting over de SHK. Daarnaast zijn er ook mensen die zeggen: “Ik behoor tot die doelgroep en ik ondervind problemen met mijn baas of collega’s, wat moet ik nu doen?” Dan hebben we dus gericht mensen die naar een bijeenkomst toe kunnen gaan waar ze een gesprek kunnen hebben over wat de mogelijkheden zijn. Daarnaast is het grootste deel gewoon hulpverlening en opvang. Er zijn ook mensen die daadwerkelijk problemen ondervinden, in depressie schieten, et cetera. Daarom hebben we ook nauw contact met geestelijke hulpverlening en met bedrijfsmaatschappelijk werk. Op het moment dat iemand met dat soort problemen kampt, kunnen

we ze ook gericht naar mensen toe sturen.’

Daan van de Koninklijke Marechaussee Ik sprak ook Daan, die tijdens zijn loopbaan bij de KMar in transitie ging van vrouw naar man. Er zit een lang proces tussen uitvogelen dat je transgender bent, uit de kast komen en in transitie gaan, zo vertelt Daan. ‘Toen ik bij Defensie begon, was ik er nog niet helemaal over uit naar mezelf toe. Ik wist dat ik als vrouw op vrouwen viel.

‘Toen ik bij Defensie begon, was ik er nog niet helemaal over uit naar mezelf toe.’

Ik had altijd wel in mijn achterhoofd gehouden dat er misschien ooit een moment zou kunnen komen dat ik zou besluiten om in transitie te gaan, maar daar heb ik eigenlijk in de opleidingsperiode weinig mensen over verteld. Toen heb ik ervoor gekozen, aangezien ik in februari 2019 naar een nieuwe positie ging, daar eerst een paar maanden te gaan werken en het toen daar te vertellen. Dus dat is denk ik in april geweest, 2019, dat ik het echt op werk heb verteld.’

Daan merkte dat de reacties op zijn uit de kast komen heel erg varieerden. ‘Gedurende de periode dat ik met mijn transitie begon, merkte ik toch wel verschil in reacties. Bepaalde mensen vonden het sowieso nieuw. Heel veel mensen hadden er nog nooit van gehoord. Anderen hadden wel een interesse, maar vonden het moeilijk om er iets over te vragen. Ik merkte dat ik met de vrouwelijke

vanaf 14 feb 2020 Het verhaal van een Canadees en een Duitser

vanaf 14 feb 2020

Het verhaal van een Canadees en een Duitser

SEPTEMBER 2021 – 15

ARTIKEL

De personen op de foto’s zijn deel van een fotoshoot voor de SHK en komen niet voor in de interviews.

‘Nou, Arco, fijn dat je het vertelt, maar dat wisten we al jaren.’ collega die toentertijd in mijn team zat er makkelijker over kon praten, omdat zij gewoon heel empathisch was, oprecht interesse had. De ene pikte het sneller op dan de ander qua gebruik van andere naam en andere voornaamwoorden. Dat varieert per persoon.’

Brigadegeneraal Arco Solkesz Uit de kast komen was voor brigade­generaal Arco Solkesz, net als ieder ander, erg spannend, zeker in een tijd waarin homo­ seksualiteit bij Defensie nog steeds minder ‘normaal’ was dan nu. Ik sprak hem over zijn ervaringen. ‘Dan spreken we over 1998,’ vertelt hij, ‘ik was toen vierender-

tig jaar. Ik had toen mijn huidige vriend Daniël al, die ik sinds eind 1995 ken. Je weet gewoon, er is een way of no return. Als je uit de kast komt, dan is het ook zo, en dan verandert het nooit meer.

Die keuze had ik natuurlijk voor mezelf al wel gemaakt, maar ja, dan is het toch nog erg spannend.

Hoe gaat de omgeving reageren?

Hoe gaan je ouders reageren? En voor Defensie was het vooral: hoe gaan de collega’s reageren? En wat gebeurt er verder met mijn loopbaan? Heeft het consequenties voor mijn opleiding? Ik had natuurlijk al wat jaren bij Defensie erop zitten, maar die onzekerheid bracht toch een vorm van stress met zich mee.

‘De reacties waren uiteindelijk heel divers; een groot aantal mensen zeiden: “Nou, Arco, fijn dat je het vertelt, maar dat wisten we al jaren”, tot “Goh, wat stoer en wat dapper dat je dat doet”. Dat is dan een beetje hoe het uiteindelijk is gegaan. Maar het was ook een spannende periode, dat moge dui-

delijk zijn. Ik denk overigens dat dit voor iedereen geldt, hoe oud je ook bent.’

Een veilige werkomgeving is met name belangrijk voor LHBT+collega’s, en die creëren, zit hem volgens generaal Solkesz vooral in het leidinggeven. ‘Ik blijf het zeggen, alles valt of staat met leiderschap. Want als leidinggevenden zich duidelijk tegen elke vorm van ongewenst gedrag keren, dat ook uitspreken en ernaar handelen, dan draagt dat er in ieder geval aan bij dat de stap om bijvoorbeeld uit de kast te komen ook makkelijker te zetten is.’

Dit artikel is een compilatie van een aantal interviews die door de Militaire Courant zijn gehouden ter ere van de Canal Pride. Lees deze interviews volledig, en andere interviews van deze serie, op onze website: www.militairecourant.nl.

Voor meer informatie, kijk op www.shk.nl of www.werkenbij­ defensie.nl/lhbt.

DE MISSIE: VER WEG EN TOCH DICHTBIJ GRATIS BINNENKORT OP JOUW SCHOOL? Deze nieuwe schoolvoorstelling voor leerlingen van 10 tot 14 jaar vertelt - met beeld en livemuziek van een militair orkest - het verhaal van Marlies, dochter van een veteraan, die net terug is uit Afghanistan. We volgen ze tijdens zijn uitzending en na zijn thuiskomst. De show geeft jonge mensen een beeld van het leven van veteranen en hun gezin en past goed binnen burgerschapsvorming, CKV en bij thema’s als ‘Vrede en Veiligheid.’

De voorstelling duurt 45 minuten en wordt live gespeeld door de Regimentsfanfare Garde Grenadiers en Jagers van de Koninklijke Landmacht, met medewerking van rapper Pjotr.

Gratis boeken is mogelijk voor grotere groepen leerlingen (100-500), mits de aanvrager zorgt voor passende accommodatie. De productie wordt aangeboden voor de schooljaren 21/22 en 22/23.

‘De Missie: ver weg en toch dichtbij’ is een samenwerkingsverband van de Militaire Muziek Krijgsmacht en het Nationaal Comité Veteranendag. Het vfonds, hoofdpartner van het Nationaal Comité, ondersteunt de productie.

Meer info en reserveren: info@veteranendag.nl

SEPTEMBER 2021 – 17

COLUMN

Vechten tot de laatste Amerikaan

I

n 2016 dwong ik mezelf enkele lessen te formuleren voor een realistisch buitenland- en veiligheidsbeleid voor Nederland. Ten aanzien van militaire interventies concludeerde ik ;“damned if you do and damned if you don’t”. De afwezigheid van militaire interventies is immers een vrijbrief voor wetteloosheid, misdaden tegen de menselijkheid of eigen bevolking en grote terreuraanslagen, zoals 9/11. Maar militair ingrijpen in andere landen leidt tegelijk zelden of nooit tot het beoogde resultaat. Toch vraagt niemand aan de Amsterdamse politie of ze nu eindelijk eens een einde hebben gemaakt aan de georganiseerde misdaad. Die is er gewoon. En dat geldt ook voor de “War on Terror”, of eigenlijk tegen Islamterreur. Die is nooit ten einde, valt niet te echt te winnen, laat staan weg te bombarderen, maar moet toch gevoerd worden.

Niettemin werd ik vanaf 2016 veel kritischer op de redenen waarmee Nederlandse militairen werden uitgestuurd en formuleerde ik voor mijn partij (VVD) vier voorwaarden waaronder militaire missies konden plaatsvinden; 1) de doelen moeten helder en haalbaar omschreven staan en er worden geen einddata, maar eindstadia geformuleerd werden (“no end date, but end state”), 2) we accepteren dat we soms ergens zijn, simpelweg omdat we in een coalitie met bondgenoten opereren, 3) we geven de regering ruimte om de krijgsmacht in te zetten als een instrument voor een geïntegreerd en realistisch buitenlandbeleid ter bevordering van (vitale) Nederlandse belangen en tenslotte; 4) houden we als parlement afstand.

Dus geen ‘leunstoelgeneraals’ in de Kamerbankjes die elke buitenlandse militaire missie optuigen met binnenlandse politieke waanbeelden over het vestigen van rechtsstaat en democratie. Hiermee uitgerust konden we de motieven van de regering voor militaire uitzendingen kritisch beoordelen en zouden we alert zijn op verwatering of “mission creep”.

Het leidde ertoe dat ik de “opbouwmissie” in Uruzgan consequent een “vechtmissie” noemde, omdat er immers een gevechtsbataljon, pantserhouwitsers en Apaches werden meegestuurd, terwijl de regering de nadruk legde op “schooltjes bouwen”. Voor mij was

ook contact met lokale Afghaanse warlords denkbaar toen er vooral Nederlands geld ging naar saffraanprojecten. En ik vond onderhandelen met en bestuur door Taliban noodzakelijk toen de internationale gemeenschap alleen de Afghaanse regering in Kabul erkende. De “Taliban eronder en al-Qaida” eruit, was immers -na de vergelding voor de aanslagen op 9/11het centrale doel van de aanwezige internationale militaire coalitie in ISAF. Ondanks dit realisme, moet ook ik nu erkennen dat de werkelijkheid na het desastreuze vertrek uit Kabul in augustus, mij dwingt een nog veel hardere les te trekken dan ik in 2016 al deed.

Keihard terugslaan na 9/11 en al-Qaida verdrijven was eigenlijk na twee maanden Amerikaanse militaire inzet al geslaagd. De operatie “enduring freedom” was in die zin een zuivere militaire missie (die ook voldeed aan de vier voorwaarden die ik hierboven aangaf ). Daar hadden we het bij moeten laten.

Toen in Den Haag nog helemaal niemand nadacht over een exit uit Afghanistan, vond de politieke legitimatie van de Taliban al plaats in Doha, februari 2020, waar de regering Trump vredesbesprekingen met hen voerde zonder daarbij de Afghaanse regering Ghani te betrekken. Feitelijk werd de ruggengraat van het centrale gezag toen al gebroken. Het mag niet verbazen dat lokale Afghaanse gouverneurs de snel oprukkende Taliban sindsdien hun sleutels gaven, of nog liever – hen de weg naar Kabul wezen.

De Doha-deal van Trump was een dekmantel voor een overhaast Amerikaans vertrek uit de laatste “forever war” die Obama niet aandurfde, waarvoor Trump de wankele basis legde en die Biden catastrofaal uitvoerde. Dat is een feitelijke vaststelling en geen kritiek op de Amerikanen. De VS laten zich terecht niet langer als een vermoeide sheriff naar elke achterbuurt van de wereld sturen en waarschuwen ons al jaren daarvoor. De beschuldigende vinger moet dus nu naar onszelf. Geen van de NAVO-partners stak immers de hand op om de geleidelijke terugtrekking van de Amerikanen de afgelopen vijf jaar op te vangen of te stoppen. Zoals altijd waren wij slechts bereid te vechten … tot de laatste Amerikaan.

HAN TEN BROEKE

Han ten Broeke was van 2006-2018 Tweede Kamerlid voor de VVD. Nu werkt hij als Director Political Affairs bij het Haags Centrum voor Strategische Studies. Dit is zijn laatste column.

18 – MILITAIRE COURANT

Subject Matter Expert Defensie biedt een grote verscheidenheid aan functies. Deze keer in de schijnwerpers: de werkzaamheden van een burgermedewerker Subject Matter Expert bij een nieuwe cybereenheid van de Koninklijke Landmacht.

Wie Bob Wat SME CEMA (Subject Matter Expert, Cyber and ElectroMagnetic Activities), Burger Waar Stroe en Amersfoort

D

e CEMA-eenheid is een in 2021 nieuw opgerichte compagnie die valt onder het Command & Control Ondersteuningscommando (C2OstCo).

De CEMA-eenheid heeft een defensieve en een offensieve taakstelling. Het defensieve deel gaat Security Operations Centre (SOC) capaciteiten ontwikkelen en uitbrengen wanneer nodig, houden zij zich bezig met CyberAwareness voor de eenheden van de Koninklijke Landmacht. Het offensieve onderdeel houdt zich bezig met het ontwikkelen en uitbrengen van capaciteiten waarbij zij de eenheden op tactisch niveau ondersteunen en daarbij Cyber als effectenbrenger inzetten.

Functie ‘Ik werk bij het offensieve onderdeel van de CEMA-eenheid. In mijn functie ben ik als tech-lead onder andere verantwoordelijk voor het bedenken, maken en testen van middelen en procedures die ingezet kunnen worden in een tactisch scenario. Dit doe ik uiteraard niet alleen, maar samen met andere collega’s (hackers) binnen de compagnie die allemaal hun eigen specialisaties hebben binnen het vakgebied Cyber. In de praktijk houdt dit in dat ik me veel bezighoud met bedenken hoe we een bepaald cybereffect kunnen brengen ter ondersteuning van de landmachteenheden. Wanneer dat helder is, kijken we welke middelen daarvoor nodig zijn.

Bijvoorbeeld het ontwikkelen van middelen waarmee we toegang kunnen verkrijgen tot een netwerk van de tegenstander, zodat we de informatie op dat netwerk

kunnen analyseren of aanpassen.

Zo kunnen we ICT-systemen van de vijand beïnvloeden, zodat de operationele eenheden ter plaatse hier tactisch voordeel uit kunnen halen.

‘In een tactisch scenario bevind ik en/of mijn collega’s zich in de, wat wij noemen, “Reachback”.

Van hieruit staan we in verbinding met de tactische commandant en geven we uitvoering aan het daadwerkelijk brengen van cybereffecten.’

Opleiding ‘Er is geen specifieke vooropleiding om in dit vakgebied terecht te komen, het is wel wenselijk dat je technisch onderlegd bent en in staat bent om jezelf nieuw materie eigen te maken. En deze mentaliteit is ook nodig om succes te beleven. We worden vaak geconfronteerd met een probleem waar een technische oplossing voor nodig is en juist dan wordt de mindset om door te zetten erg belangrijk. Over het algemeen beschikken onze mensen over een relevante technische hbo- of mbo-opleiding.

‘Ikzelf ben in 1994 begonnen als soldaat bij de luchtmobiele brigade, na diverse functies ben ik doorgestroomd naar de Koninklijke Militaire School om tot onderofficier Genie te worden opgeleid. Omdat mijn interesse

‘Ik werk met hoogtechnische mensen die over enorm veel vakkennis beschikken, desondanks heeft niemand de wijsheid in pacht.’

altijd bij computers en beveiliging lag, heb ik na een aantal jaar de overstap gemaakt naar onderofficier Verbindingsdienst. Binnen de Verbindingsdienst heb ik diverse functies en uitzendingen gedraaid waarbij ik voornamelijk werkte met het TITAAN-systeem.

‘In 2009 ben ik begonnen aan een hbo-deeltijdopleiding Informatica (Software Engineering) en deze heb ik succesvol afgerond in 2013. Op dat moment was ik commandant van het C2Ost peloton bij het 12e Bataljon Luchtmobiel in de rang van sergeant-majoor.

In die tijd was er sprake van de oprichting van het Defensie Cyber Commando (DCC), om hier mensen voor te werven werd er een soort “Hacker”-competitie uitgeschreven. Een select aantal mensen werd uitgekozen aan de hand van het resultaat van deze competitie en mocht een jaar lang een aanvullende opleiding volgen. Ik ben hiervoor geselecteerd en heb vervolgens zo’n vijf jaar binnen het DCC gewerkt.

Aansluitend ben ik bij de CEMAeenheid begonnen.’

Taken ‘Het begeleiden van technische collega’s binnen de eenheid. We zijn een nieuwe eenheid dus er moet op dit moment nog veel gebeuren op het gebied van interne procedures. Daarnaast het coördineren en afstemmen van de diverse projecten die we in uitvoering hebben. Maar ook veel sparren met collega’s over hoe we een bepaald probleem kunnen oplossen. Daarnaast werken we ook veel samen met bijvoorbeeld het bedrijf TNO en andere eenheden binnen Defensie, daar gaat ook de nodige tijd in zitten. We hebben tevens op diverse momenten hbostagiairs en/of -afstudeerstudenten die werken aan interessante projecten, ik en mijn collega’s begeleiden hen in dit traject.’

SEPTEMBER 2021 – 19

MIJN FUNCTIE

DEFENSIE

Leukste bezigheid ‘Ik werk met hoog-technische mensen die over enorm veel vakkennis beschikken, desondanks heeft niemand de wijsheid in pacht. De momenten waarop we samen tot een werkbare oplossing voor een probleem komen zijn geweldig. We bevinden ons in een vakgebied dat voor veel mensen maar lastig te begrijpen is. In deze functie krijgen we de kans om samen te werken met de tactische eenheden van Defensie en dat is, zeker met mijn achtergrond,

geweldig. En wanneer we de mogelijkheid krijgen hen te laten zien dat wij nerds daadwerkelijk een bijdrage kunnen leveren aan hun optreden te velde geeft zeer veel voldoening. We zijn nog maar net begonnen, werken in een zeer uitdagend en afwisselend vakgebied, dus de toekomst ziet er wat mij betreft goed uit!’

Altijd op zoek ‘Goed technisch personeel vinden en behouden is binnen ons vakgebied lastig. Er zijn binnen

Defensie diverse onderdelen die op zoek zijn naar hoog-technisch personeel, denk bijvoorbeeld aan het DCC. En de vraag buiten Defensie is niet minder, wat dat betreft zijn er mogelijk­heden genoeg voor technisch goed onderlegd personeel.’

De rubriek ‘Mijn functie’ is mede mogelijk gemaakt door Noventas verzekeringen.

20 – MILITAIRE COURANT

‘Er zijn partijen die heel hard roepen om een Europees leger.

Deze partijen zien zo’n leger vooral als een middel om te kunnen bezuinigen.’

SEPTEMBER 2021 – 21

POLITIEK Derk Boswijk: ‘We moeten onszelf een spiegel voorhouden’ Derk Boswijk is sinds maart dit jaar Kamerlid voor het CDA, als woordvoerder van onder andere Defensie. Zijn achtergrond als reserveofficier bij de landmacht komt daarbij goed van pas. Hoe ziet hij de toekomst van Defensie voor zich?

DOOR NIELS ROELEN Het was een verrassing, de emotionele bijdrage van CDA-kamerlid Derk Boswijk in het debat over de Afghaanse tolken. Als jongen droomde hij al van een baan bij Defensie, maar omdat hij na zijn vmbo-opleiding nog te jong was, ging hij bouwkunde studeren.

Hij richtte een ingenieursbureau op, schreef twee boeken en werd in 2019 reserveofficier bij de landmacht. Een functie waarvoor hij vanwege zijn verkiezing tot Kamerlid met bijzonder verlof ging. Liever had hij zijn vaardigheden op de hindernis- en schietbanen bijgehouden, maar dat gaat nu eenmaal niet omdat de militaire functie bevroren wordt als men de politiek in gaat. De Militaire Courant sprak met hem over de NAVO, een Europees leger en de toekomst van het Nederlandse leger.

Bij het CDA vind je relatief veel oud-militairen, hoe komt dat?

‘Dat is geen toeval en heeft denk ik te maken met gemeenschapszin. In de kern zijn wij geen partij van individualisme, iets wat je bij vooral liberale partijen wel terugvindt. Dat je niet voor jezelf leeft, het omzien naar elkaar is toch wel een rode draad binnen onze partij.

Iets wat overigens ook in het leger een heel belangrijke waarde is.’

Je kwam in beeld door het Afghanistandebat, dat nogal wat zaken blootlegt. Wat vertelt het ons over ons eigen leger?

‘Allereerst verplicht dit debacle, want zo mag je het wel noemen,

ons om een grote spiegel voor te houden richting onze bewindspersonen; Bijleveld, Kaag en BroekersKnol. Ondanks dat wij als Kamer constant hebben gezegd, “Dit zit er aan te komen”, is er te weinig gebeurd. Zelfs toen ik ruim een week voor de val van Kabul aangaf dat er signalen zijn dat het echt misging daar, dat we een probleem hadden, was er binnen de ministeries geen enkel gevoel van urgentie. Er was ook niemand die de regie voerde of leiderschap toonde.

‘Maar ook wij als CDA en de Tweede Kamer moeten nu na gaan denken. Kijk bijvoorbeeld naar de twee Hercules-vliegtuigen die we stuurden voor de evacuaties.

Het feit dat de een kapot is en eerst gerepareerd moet worden en de ander kapotgaat tijdens die operatie, zegt heel veel. Het is symbolisch voor de staat van onze gehele krijgsmacht en daar zijn wij als Kamer verantwoordelijk voor.

Natuurlijk, ook het CDA heeft in voorgaande kabinetten bezuinigd op Defensie, maar al een aantal jaren pleiten wij voor een verhoging van het budget. Die is er nu

‘Het feit dat de een kapot is en eerst gerepareerd moet worden en de ander kapotgaat tijdens die operatie, zegt heel veel.’

ook wel, maar dat is nog veel te weinig. Juist nu je ziet hoe belangrijk Defensie is en waar ze voor nodig zijn, staat het bij de meeste partijen toch niet hoog op het lijstje en dat is vreemd. Sterker, de partijen die nu heel hard roepen dat er meer had moeten gebeuren, er meer mensen geëvacueerd hadden moeten worden, zijn ook de partijen die zeggen dat er bij Defensie nog wel wat vanaf kan.

‘Als je ook kijkt naar de vergaderingen van de Vaste Kamercommissie Defensie, zijn de meeste partijen niet bij die vergaderingen aanwezig. Pas als het fout gaat, zitten ze er allemaal. Dan gaat het dus om beeldvorming.’

De situatie in Afghanistan laat ook zien dat wij als Europa geen vuist kunnen maken. Dit terwijl er ook barsten in de NAVO lijken te verschijnen. Is wat er nu gebeurt een waarschuwing?

‘Dat is inderdaad wel iets waar ik me zorgen over maak, de geopolitieke kaarten zijn met de macht van China en Rusland anders geschud. Tegelijkertijd lijkt Amerika zich meer op zichzelf te richten en de terugtrekking is daar een voorbeeld van. Als je kijkt naar de troepenmacht die de Amerikanen daar nog hadden, dan had Europa die rol makkelijk over kunnen nemen.

‘Er zijn partijen die juist daarom nu heel hard roepen om een Europees leger. Deze partijen zien zo’n leger vooral als een middel om te kunnen bezuinigen. Wat ze zich niet realiseren is dat als je een Europees leger wilt zonder Amerika, je eerder richting de vier

Speciale verzekeringen voor jou als militair

Speciaal Family & Friends programma

Als militair kun je optimaal gebruik maken van het voordeel dat Noventas op het gebied van verzekeringen biedt.

Noventas is de ideale partner voor jouw schadeverzekeringen; militair, privé, beroep, bedrijf of als vereniging.

Verzekeringen Defensie Het militaire beroep kent bijzondere risico’s. Noventas kent als verzekeringsspecialist de militaire beroepsrisico’s en heeft hierop een uitgebreid pakket verzekeringen afgestemd. Het Defensie Aanvullings Plan (DAP) en Defensie Ongevallen Plan (DOP) dekken deze beroeps­ risico’s af. PTSS en oorlogsrisico zijn in het DOP zelfs meeverzekerd. Zonder poespas via Noventas te regelen. Als Defensiemedewerker krijg je bij Noventas bovendien KORTING op al jouw privé schadeverzekeringen.

Verzekeringen Privé De schadeverzekeringen die Noventas aanbiedt zijn voor zowel militair­ als burgerpersoneel en hun gezin als ook voor veteranen en reservisten en hun gezin. Dus ook voor jou privé. Bovenop de collectivi­ teitskorting ontvang je ook nog een pakketkorting.

Ook een eventuele zorgverzekering kun je gemakkelijk via Noventas regelen.

Ook voor veteranen en reservisten

Waarom Noventas

• Uniek in Nederland: Ongevallenverzekering • Persoonlijk onafhankelijk met PTSS ­dekking maatwerkadvies • Gratis uitzendcertificaat • Pakketkorting op privé­ • Snelle schadeafhandeling verzekeringen • Geen abonnementskosten • Gratis juridische adviesdesk • 24/7 bereikbaar • Extra korting voor • Ook dekking bij missies Veteranen en bergingsopdracht

Vrijblijvende offerte?

• Bel +31(0)880 300 100 of • Stuur een kopie van je polis naar: info@noventas.nl of • Vul het formulier in op noventas.nl/particulier/ verzekeringscheck/ of

• Scan de QR code

VERZEKERINGEN

Noventas is partner van Onbekende Helden

www.noventas.nl 0880 300 100

Postbus 200 5660 AE Geldrop

SEPTEMBER 2021 – 23

POLITIEK

Derk Boswijk als reservist.

DERK BOSWIJK

‘Ik ben niet tegen meer samenwerking binnen de EU, maar niet ten koste van de NAVO.’ procent van je bbp zult moeten investeren, dan de twee procent die er binnen de NAVO is afgesproken. Ik ben niet tegen meer samenwerking binnen de EU, maar niet ten koste van de NAVO. Wij hebben Amerika gewoon heel hard nodig. Net als zij ons ook nodig hebben.’

Kunnen wij eigenlijk na Afghanistan nog wel meedoen aan missies?

‘Op dit moment niet, maar we moeten het wel. Als handelsland heeft Nederland het ook nodig.

Het laat zien dat je internationaal je verantwoordelijkheden neemt en dat moet je niet onderschatten. Maar het leger heeft het ook nodig om hun vaardigheden te onderhouden. We krijgen natuurlijk geen leger meer zoals in de jaren tachtig, maar het moet wel veranderen.’

Hoe bedoel je?

‘Om te beginnen moeten we er gewoon simpelweg veel meer geld voor uittrekken. Dat is niet alleen om te herstellen wat er is, je moet dat geld ook vooral gebruiken om de krijgsmacht gereed te maken voor de dreigingen van de toekomst. De wereld is veranderd, complexer. De rol van de militair wordt ook minder zwart-wit, meer grijs. Je zal misschien wel

meer reservisten gaan krijgen, vooral op specifieke gebieden.

Denk bijvoorbeeld aan hackers en mensen met verstand van hybride oorlogsvoering waardoor je als het ware een flexibele schil creëert waar je uit kunt putten.

We hoeven niet meer het Zwitserse zakmes te zijn dat echt alles moet kunnen, maar we zouden meer kunnen focussen op een specialisme binnen een bondgenootschap. Tot slot zie ik graag dat er meer waardering komt voor de militairen, niet alleen financieel, maar ook vanuit de maatschappij.’

We hebben nog geen kabinet, maar gaan we jou terugzien als minister van Defensie?

‘Je moet nooit “nooit” zeggen, maar nu zeker nog niet. Ik ben echt een volksvertegenwoordiger en geen bestuurder.’

24 – MILITAIRE COURANT

Bandvagn 206rupsvoertuig

Defensie maakt gebruik van speciaal materieel. Dit keer presenteren wij het Bandvagn 206-rupsvoertuig.

D

e Bandvagn heeft vier verschillende soorten voertuigen. Het basisvoertuig, waarvan de specificaties hieronder staan, is vooral bedoeld voor het vervoeren van militairen. Daarnaast zijn er nog drie voertuigen voor specifieke taken: een bergings- en reparatievoertuig, een transportvoertuig en een mortierplatform. Het bergings- en reparatievoertuig bezit een hydraulische lier en opbergruimte voor gereedschap. Daarnaast kan het, net als het basisvoertuig, na voorbereiding varen. Het transportvoertuig is een flat bed dat kan worden gebruikt voor vervoer van bijvoorbeeld munitie, brandstoffen of milieuonvriendelijke stoffen.

Het mortierplatform kan worden voorzien van 81mm-mortier­ opstelling en 106 mortiergranaten (high explosive). De achterwagen heeft een speciale stabilisatieinrichting voor het afvuren van 81mm-mortier.

SPECIFICATIES

Lengte 6,9 meter Breedte 1,87 meter Hoogte 2,46 meter Gewicht 4.538 kilo (leeg), 2.172 kilo (laadvermogen) Motortype Mercedes OM603, 6 cilinder turbodiesel Motorvermogen 100 kilowatt (136 pk) bij 4.600 omwentelingen per minuut Brandstofverbruik 70 liter per 100 kilometer Zitplaatsen 16

Bandvagn 206- rupsvoertuig

SEPTEMBER 2021 – 25

FACTSHEET

DEFENSIE

26 – MILITAIRE COURANT

Maritieme veiligheid De organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO) is bij velen bekend als een van de grootste onderzoeksinstituten van Nederland. De Militaire Courant publiceerde twee jaar geleden een artikel over Man-Machine teaming, deze keer zoomen we in op maritieme veiligheid.

DOOR MIREILLE BREGMAN

V

oor dit onderwerp spreek ik met Jeroen de Jonge, die eerst uitlegt hoe TNO in elkaar steekt. ‘TNO werkt al zeventig jaar aan innovaties voor Defensie, onder andere met de Koninklijke Marine. We hebben veel in huis om de maritieme veiligheid in de wereld te vergroten.

Na de Tweede Wereldoorlog zijn alle onderzoekslaboratoria van Defensie samengevoegd onder de naam TNO Defensie. Deze afdeling is geconcentreerd op vier locaties in Nederland, met in totaal ongeveer 900 medewerkers.

‘Wat we TNO-breed doen, is kennis die bij universiteiten en onszelf wordt opgebouwd, omzetten in kennis die de samenleving kan gebruiken. Denk aan energietransitie, windenergie, slim wegtransport en ICT (mobiele communicatie). De afdeling waar ik werk is Defensie en Veiligheid, waar we veel werk verrichten voor de Ministeries van Defensie en van Justitie en Veiligheid. We zetten kennis in die Defensie kan gebruiken voor het werk dat zij moeten doen.’

Nieuw fregat De Koninklijke Marine wil graag rond 2025 een nieuw fregat in bedrijf hebben. Wat betekent dit concreet voor TNO? ‘Omdat de wereld om ons heen snel verandert op allerlei gebieden, moet het fregat mee kunnen komen met de nieuwste technologieën. We zijn daar dus al jaren mee bezig, onder meer met het platform: hoe zorgen we ervoor dat de bemanning veilig in een schip zit? Voorkomen

van kwetsbaarheid is een van de doelen. Je wilt ook voorkomen dat het fregat gezien wordt door de vijand; signaturen heet dat.

Het schip wordt zo gebouwd dat het allerlei eigenschappen heeft waardoor radar erop afketst en het vaartuig stil is onder water. Op patrouille, in de rol van politie op zee, moet het schip juist zichtbaar zijn, maar het moet zich ook heimelijk kunnen voortbewegen.

‘Een belangrijke innovatie van Nederlandse makelij is de radar op onze marineschepen. Deze wordt gemaakt door het bedrijf Thales, maar er zit ook veel TNOonderzoek in. We spreken ook wel over Nederland-Radarland: met overheid, onderzoeksinstituten en bedrijfsleven kijken we wat er in de toekomst nodig is. Het is in nationaal veiligheidsbelang dat we een eigen radarindustrie hebben.

Door deze goede uitwisseling en samenwerking kan Nederland marineschepen leveren die qua capaciteiten tien à twintig jaar voorlopen op de rest van de wereld, tegen de laagste kosten.

‘Wat we TNO-breed doen, is kennis die bij universiteiten en onszelf wordt opgebouwd, omzetten in kennis die de samenleving kan gebruiken.’

‘Op marinegebied werkt Nederland nauw samen met België. Er is de afspraak dat België zorgt voor de aanschaf van mijnen­ bestrijdingsschepen en Nederland voor de fregatten. Dat heeft ertoe geleid dat België de markt op ging en een Franse aanbieder heeft gevonden. Nederland en daarmee TNO houdt zich bezig met de “toolkit” van het schip, want er is sprake van een nieuw concept van mijnenbestrijding. Er zal meer gewerkt worden met onbemande systemen, waar constant innovatie in nodig is. TNO’ers varen op alle soorten vaartuigen mee om te begrijpen wat de behoeftes aan boord zijn en die te kunnen verbinden aan onderzoek.’

‘Binnen het Korps Mariniers innoveren we ook. Hier gaat het om aanpassingen op persoonlijk niveau. Op oefening varen we mee en analyseren we de situatie ter plekke. Het genetwerkt opereren krijgt ook een groter aandeel: duikers communiceren onder water met een waterdichte tablet, om nog zo lang mogelijk op de hoogte te blijven van de situatie boven het oppervlak.

‘Heel relevant, ook voor de maatschappij in het algemeen, is het onderzoek naar de hele snelle vaartuigen, de FRISC. Ze gaan met een noodvaart over de golven, waardoor de klappen op je lichaam enorm zijn. In het laboratorium hebben we onderzocht hoe je de fysieke belasting tijdens een tocht in de FRISC kunt reduceren. Dat proberen we te doen door de hele keten te beschouwen: hoe beweegt het vaartuig en hoe werkt golfslag? Er is een tool

SEPTEMBER 2021 – 27

IN BEDRIJF

Een fast raiding ­interception and special forces craft (FRISC).

DEFENSIE

ontwikkeld die voorspelt hoe je het best tussen golven door kunt varen. De operator krijgt directe aanwijzingen van de technologie over wanneer hij gas moet terugnemen. In combinatie met nieuwe, beter meeverende stoelen, leidt dit er uiteindelijk toe dat de lichamen van de opvarenden beter beschermd worden tegen harde klappen.’

Toekomstbeeld TNO is ook met de toekomst van verder dan tien jaar bezig. Voor langetermijnprojecten wordt internationaal samengewerkt in het European Defense Fund.

‘Een groep van marinewerven uit vijf landen investeert gezamenlijk in tijd en geld om het ultieme schip te ontwikkelen dat bestand is tegen alle gevaren – met maximaal resultaat tot gevolg. Nationale onderzoeken kunnen dit ondersteunen en vice versa. Uiteraard wordt gevoelig onderzoek voor projecten zoals onderzeeboten binnenslands gehouden; anders verspeelt men de nationale voorsprong in de informatiepositie. De dreiging van de toekomst zit vooral in het cyberinformatie­domein.

Door hybride oorlogsvoering en information warfare wordt de

tegenstander zijn informatiepositie ontnomen. De eerste gevechtshandelingen vinden straks niet meer op locatie plaats, maar in het informatiedomein: wie heeft de beste informatie? De toekomst van oorlogsvoering bestaat uit het begrijpen van dreigingen en de karakteristieken ervan, wat maakt dat de industrie er slimmer op kan inspelen.’

Meer weten over het aandachtsgebied Defensie bij TNO? Kijk op www.tno.nl/nl/aandachtsgebieden/ defensie-veiligheid/

28 – MILITAIRE COURANT

Klazina

Rob

Onbekende Helden: de organisatie die veteranen op weg helpt Je hebt een of meerdere missies gedraaid en besluit dat het tijd is om verder te gaan, iets anders te gaan doen. Bij het opstellen van je CV vraag je je ineens af hoe je jouw militaire opleiding, ervaring en competenties vertaalt naar civiele competenties en kwaliteiten. Tijd voor een gesprek met Ap, Klazina en Rob van de hiervoor opgerichte stichting Onze Helden.

DOOR NIELS ROELEN

G

eïnspireerd door het Amerikaanse veteranenbeleid, begon ondernemer Jasper Schoenmaker een project om ook praktische uiting te geven aan de waardering voor veteranen. Binnen Defensie is er volgens hem op een bepaalde manier minder aandacht voor het ‘ik’ en de behoeftes van het individu, het ‘wat wil ik?’.

Om veteranen die de organisatie verlaten te helpen met het beantwoorden van die vraag en het vinden van een passende baan, begon Jasper Onze Helden.

Waar de stichting in het begin nog vaak zelf actief op zoek moest naar werkgevers die mee wilden werken aan het project, ligt dat nu anders.

Steeds meer bedrijven weten de stichting te vinden en melden zich nu zelf aan. Op de site van Onze

Helden vind je daardoor een uitgebreid vacatureaanbod, dat ook steeds beter door oud-militairen gevonden wordt. Maar de stichting doet meer.

Trainers (of coaches) Ap, Klazina en Rob hebben ieder hun eigen kwaliteiten en verzorgen samen de workshops. Een tweetal mini­ coachingsreizen, zoals ze het zelf noemen, die beide drie dagen

SEPTEMBER 2021 – 29

ARTIKEL Zowel voor militairen als voor bedrijven blijkt het vaak lastig om de militaire vaardigheden te vertalen naar civiele competenties.

Ap Buiten de coachingstrajecten zijn er nog een aantal vrijwilligers werkzaam bij de stichting Onbekende Helden die kortingen voor veteranen bij bedrijven bedingen. Er zijn ondertussen meer dan 550 winkels, herkenbaar aan het OH-logo, die op vertoon van je veteranenpas daadwerkelijk een korting bieden. Voordeelacties die je ook op de social media en in de Checkpoint terugvindt. duren, en op elkaar aansluiten.

De workshops helpen de veteranen om hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten door ze meer inzicht in hun eigen kwaliteiten te geven. Zo is de eerste cursus ‘Wie ben ik?’ gericht op het ontdekken van jezelf. In een aantal opdrachten en gesprekken leer je wat je talenten, je valkuilen, maar ook je verlangens en uitdagingen zijn.

De vervolgcursus ‘Solliciteren’ is misschien wat pragmatischer, maar zeker niet minder belangrijk en gaat onder andere over het schrijven van sollicitatiebrieven, een CV of jezelf presenteren.

Zowel voor militairen als voor bedrijven blijkt het namelijk

vaak lastig om de militaire vaardigheden te vertalen naar civiele competenties.

Beide workshops vinden verspreid over drie dagen plaats en bevatten veel mentaal werk. De groepen, van maximaal zes mensen, bieden veel ruimte voor personal coaching, maar de interactie met de groep is essentieel. Zoals het ook cruciaal is dat de veteraan zelf voor deze cursus kiest.

‘Meedoen omdat het van een ander moet, werkt nu eenmaal niet. Dat houdt de groep op,’ vertelt Rob. Het is iets wat ze op de eerste dag aanvoelen, waar de cursisten en de trainers zich aan elkaar voorstellen. De tijd die ze daarvoor nemen

leidt tot veel openheid en vaak ook emoties. ‘Die mogen er ook zijn,’ laat Ap weten. ‘Wij werken niet vanuit een dossier, maar vanuit de mens. Wie staat hier voor ons en waar wil je naartoe.’

‘Soms raak je daarbij echt een gevoelige snaar, stuit je op iets waar wij niet voor opgeleid zijn,’ vult Rob aan. ‘Omdat we werken vanuit het Veteraneninstituut kunnen we die mensen ook vaak direct in contact brengen met de hulpinstanties die hier aanwezig zijn. Het belangrijkste woord voor groei is helpen en groeien doet nu soms eenmaal pijn.’

Om te komen waar ze willen zijn, maken ze gebruik van het levenspanorama dat bestaat uit vier lijnen: de leer-, emotionele, gezondheids-, en werklijn. Lijnen die ze onder ander uitwerken met een opdracht waarin de cursisten persoonlijk in gesprek moeten met vijf mensen uit hun omgeving. Aan elk van die mensen vragen ze om vijf kwaliteiten en één tip. ‘Natuurlijk levert dat geen dertig nieuwe inzichten op,’ legt Klazina uit, ‘maar wel een stuk bewustzijn.’

‘Als je ziet wat het effect van zo’n opdracht is,’ knikt Rob, ‘dat wij merken dat je iets bij een ander bereikt: dat is wat ons drijft, waar wij het voor doen.’

De nieuwe data voor de work­ shops zijn: 29 september, 6 en 13 oktober en vinden plaats op het Veteraneninstituut. De data zijn ook terug te vinden op de website www.onbekendehelden.nl onder het kopje workshops. Hier vind je ook de profielen van Klazina, Rob en Ap.

30 – MILITAIRE COURANT

Een afschrift van het geheime decreet Aktion Kugel.

Krijgsgevangendossiers

T

ijdens de Tweede Wereldoorlog houdt het Duitse leger voor administratieve doeleinden een persoonlijk dossier bij van Nederlandse militairen in krijgsgevangenschap. Een deel van deze administratie is na de Duitse capitulatie in Nederland terechtgekomen. Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) heeft deze krijgsgevangenendossiers nu digitaal beschikbaar gemaakt.

Het gaat om 22.500 dossiers, voornamelijk van militairen die

tijdens de Meidagen van 1940 of in het voorjaar van 1943 krijgsgevangen zijn gemaakt. In de database is informatie te vinden over in welke krijgsgevangenenkampen en Arbeitskommandos een krijgsgevangene heeft gezeten. Ook vermelden de dossiers personalia met betrekking tot rang, eenheid en familiebetrekkingen. De kaarten bevatten informatie over eventuele vergrijpen en de bijbehorende straffen. Een deel van de dossiers bevat pasfoto’s.

Collecties Ook andere NIMH-collecties over Nederlanders in Duitse krijgsgevangenschap zijn vanaf nu digitaal toegankelijk. Het gaat onder meer om egodocumenten zoals dagboeken en brieven, verslagen over ontsnappingspogingen en kampcorrespondentie. Deze collectiestukken bieden een unieke kijk in het dagelijks leven in de krijgsgevangenkampen. De database en collecties zijn digitaal raadpleegbaar via www.archieven.nl.

Tekst en beeld: NIMH.

SEPTEMBER 2021 – 31

NIMH

De persoonskaart van marineofficier Rutger Stuffken. Hij wordt in 1942 krijgsgevangen gemaakt en overgebracht naar krijgsgevangenkamp Stanislau. Na bijna twee jaar gevangenschap weet Stuffken te ontsnappen.

De vrijheid is van korte duur, hij wordt al snel opnieuw opgepakt. Inmiddels hebben de Duitse autoriteiten een geheim bevel afgekondigd: Aktion Kugel. Op ontsnappingen van krijgsgevangen officieren staat voortaan de kogel. Stuffken wordt overgebracht naar concentratiekamp Mauthausen, waar hij op 2 mei 1944 wordt geëxecuteerd. Hij wordt slechts 38 jaar.

Krijgsgevangenkamp Stalag 371 Stanislau.

VETERANEN Paul de Graaff

In Veteranen geeft fotograaf Paul de Graaff meer dan honderd (oud)militairen een gezicht. Ze dienden in landen als Afghanistan, Libanon, Bosnië, Kosovo en andere conflictgebieden in de wereld. De Graaffs indringende portretfoto’s spreken boekdelen over wat de veteranen daar hebben meegemaakt.

Met dit boek hoopt Paul de Graaff ervoor te zorgen dat nog meer veteranen hun herinneringen zullen delen, en dat familie en vrienden hun het respect bewijzen dat ze verdienen.

€ 14,50 korting

met npas!

Veterane

Dit boek is bedoeld voor veteranen, hun familieleden en vrienden, en iedereen die geïnteresseerd is in pure verhalen van Nederlandse veteranen over hun missies.

228 pagina’s | ISBN 978-94-90951-68-9 € 49,50 | Met Veteranenpas € 35,Bestellen via www.2010uitgevers.nl

“Ik hoop dat door dit boek nog meer mensen vragen aan veteranen gaan stellen. Ogenschijnlijk normale vragen als: “Hoe gaat het?” of “Hoe was het daar?” Dit boek laat zien dat het het waard is om naar die verhalen te luisteren.” Peter van Uhm, voormalig commandant der Strijdkrachten, in het voorwoord

Blind fury

Gevangen in gevoel Patrick van der Wal, politieagent, veteraan én hoogsensitief. Op de vlucht voor zijn emoties maakte hij een heftige tijd door in de oorlogsgebieden in Bosnië en Afghanistan.

v 22,00

Verkrijgbaar bij uw lokale boekhandel of via www.we-publishing.nl

Blind fury vertelt het verhaal van Léo Major en volgt hem via de landingsstranden in Normandië tot aan de bevrijding van Zwolle. Een man die een vriend verliest, maar doorvecht.

v 36,95

Verkrijgbaar via de lokale boekhandel of via www.nmm.nl

SEPTEMBER 2021 – 33

COLUMN

De Bundeswehr na Merkel

O

p 26 september kiest Duitsland een nieuw parlement – en verlaat bondskanselier Angela Merkel na zestien jaar de Duitse politiek. Merkel – die bondskanselier Kohl destijds nog Das Mädchen noemde – laat haar opvolger een Duitsland na dat binnen de EU ongetwijfeld het meeste gewicht in de schaal legt.

Duitslands onbetwiste leiderschap op economisch gebied en zijn zware politieke stem binnen de EU en daarbuiten gelden evenwel niet op het gebied van veiligheid en defensie – thema’s die Merkel systematisch wist te ontwijken gedurende haar opeenvolgende kanselierschappen. De gevolgen van Merkels non-leiderschap op dit gebied zijn dan ook patent. Naar algemeen oordeel is de Bundeswehr inmiddels uitgehold tot een onder-bemenste, onder-uitgeruste en ondergefinancierde krijgsmacht, die de verdediging van nationaal en bondgenootschappelijk grondgebied – haar primaire taak – niet meer goed aan kan. En bij haar inzet out-of-area (onder meer in Afghanistan) mag de Bundeswehr van de Duitse politiek doorgaans niet, of slechts onder strikte voorwaarden, in het hogere deel van het geweldsspectrum opereren. Dit militair wegglijden kan de NAVO zich niet permitteren. Het Duitse grondgebied vormt nu eenmaal een cruciaal achter­ land bij het bondgenootschappelijk weerstaan van Russische agressie tegen een Baltische staat – momen­ teel het meest waarschijnlijke scenario voor een toekomstige, beperkte conventionele oorlog in Europa.

De zorgen over de Bundeswehr zijn binnenskamers in het NAVO-hoofdkwartier, Washington, Londen en ­Parijs dan ook zeer reëel.

Of diezelfde zorgen ook in Den Haag leven, is onduidelijk. Juist ook Nederland zou zich de verwaarlozing van de Bundeswehr moeten aantrekken. Dankbaar gebruikmakend van het Duitse framework nation-­ concept dat in 2014 werd aangenomen bij de NAVO, hebben wij destijds twee van onze drie brigades bij Duitse divisies ondergebracht. Daarmee konden wij in weerwil van even kortzichtige als straffe bezuinigingen de drie brigade-structuur van de Koninklijke Landmacht in stand houden. En om op legerkorpsniveau te kunnen blijven optreden, is de landmacht aangewezen op het Duits-Nederlandse legerkorps in Münster. De bedroevende operationele inzetbaarheid van beide krijgsmachten staat dan in schril contrast tot hetgeen Berlijn en Den Haag als voorbeelden van toekomstgerichte Europese defensiesamenwerking in Brussel presenteren.

Intussen moet de liberale internationale orde dringend worden verdedigd tegen totalitair Chinees expansionisme én tegen Russisch revanchisme. Door in het Europese theater een groter deel van de

bondgenootschappelijke defensielast over te nemen, kan Europa de VS tot op zekere hoogte vrijspelen om in Azië de groeiende Chinese militaire dreiging op te vangen. De Europese NAVO-leden zullen met andere woorden een groter aandeel in de bondgenootschappelijke afschrikking, en zo nodig bestrijding, van de Russische militaire dreiging op zich moeten nemen. Het gaat hier om een harde wake-up call, waarop de Europanen verschillend reageren. Militair gesproken voeren de meesten hun defensie-inspanningen weliswaar weer op, onder druk van de nieuwe, harde geopolitieke realiteiten. Toch halen van alle 27 ­Europese NAVO-bondgenoten maar tien de gezamenlijk overeengekomen norm voor de hoogte van de ­defensie-uitgaven, te weten 2% van het bruto binnenlands product in 2025. Duitsland staat nog ver af van die 2%-doelstelling: in 2020 besteedde het 1,56 % aan defensie. Met dat laatste stelt Duitsland zich bloot aan beschuldigingen van free rider-gedrag – gedrag dat pijnlijk contrasteert met de leidende rol die het land anderszins in Europa en daarbuiten speelt.

Welke regeringscoalitie straks ook aantreedt in Berlijn, zij zal Merkels struisvogelpolitiek op defensiegebied niet veel langer kunnen voortzetten. Immers, door na de conflictueuze Trump-jaren de relatie met Duitsland terecht weer centraal te stellen, confronteert de Biden-administratie de Duitsers óók met de verwachtingen die op hen rusten. En met hun toegeven in de omstreden Russische gaspijpleiding­kwestie – voor Washington beslist geen gemakkelijke concessie – voeren de Amerikanen de druk op Duitsland verder op om in de toekomst strategische en morele overwegingen zo nodig te laten prevaleren boven commerciële belangen.

Wil Duitsland post-Merkel zijn veiligheids- en defensie­beleid overtuigend herijken, dan zal het allereerst de Bundeswehr willen retoolen en sterker profileren als een legitiem instrument ter bevordering van (bondgenootschappelijke) strategische doelstellingen. Daarvoor zal, nog belangrijker, vanuit de Duitse politiek een mentale omslag moeten worden gemaakt – weg van het naar onmachtig pacifisme neigende Äquidistanz-denken. Bij dat laatste wordt voor Duitsland/Europa feitelijk een soort middenkoers tussen de VS en China/Rusland bepleit. In plaats daarvan zouden Merkels opvolgers werk moeten zien te maken van consequentere naleving van een geostrategisch én moreel imperatief uit de Koude Oorlog dat niets van zijn gelding heeft verloren: de Westbindung van Duitsland.

MARC BENTINCK

Marc Bentinck is oud-diplomaat. Tussen 1983 en 2010 diende hij in de multilaterale veiligheidsdiplomatie (CVSE, VN, NAVO, EU), op welk terrein hij gastcolleges en seminars geeft, in combinatie met internationale onderzoeksopdrachten.

Vooroorlogs Nederland zoals je nog nooit eerder hebt gezien.

NEdErLaNd u i t d E L u c h t g E S c h ot E N Judith Moortgat/ NEdErLaNdS iNStituut Voor MiLitairE hiStoriE

iSbN 9789024430222 | € 45,00

SEPTEMBER 2021 – 35

BOEKRECENSIE

Indringend, urgent, maar toch luchtig romandebuut Het zal niemand zijn ontgaan dat in Afghanistan de Taliban met veel geweld de ruimte innemen die de VN en NAVO achter zich hebben gelaten. Niels Roelen heeft de Koninklijke Militaire Academie (KMA) doorlopen en werd destijds diverse keren als majoor in het Nederlandse leger naar deze brandhaard uitgezonden.

DOOR MARJON NOOIJ

H

et schrijven is Roelen niet vreemd; over de missie in Uruzgan hield hij voor Defensie een weblog bij, werkte hij mee aan een aantal verhalenbundels en schreef hij artikelen voor diverse kranten en tijdschriften. Na vijfentwintig jaar gediend te hebben, is hij fulltime schrijver geworden. Daarnaast geeft hij trainingen en lezingen op het gebied van leiderschap.

Over zijn ervaringen schreef hij eerder Soldaat in Uruzgan en Leven na Uruzgan, waarin hij op rauwe en indringende wijze verslag doet van de trainingen, voorbereidingen en doelstelling van de missies, de lamgeslagen, desolate bevolking, het werken onder continue dreiging en extreme druk, en in het bijzonder over de psychische belasting van de militairen. Met zijn romandebuut Zwarte vogel slaat Roelen een andere ‘schrijversweg’ in, door de overstap te maken naar fictie.

Olav van Bergen en Immo van der Kammen leren elkaar kennen op de KMA, waar ze beiden fanatiek lid worden van de roeivereniging.

Tot het moment dat ze allebei uitgezonden worden, trekken de vrienden dagelijks met elkaar op. Een zeer verschillende missie valt hen ten deel. Olav is een jaar bezig met de voorbereiding op het vertrek van een VN-missie naar

Cyprus, een missie die gericht is op de-escalatie en eigenlijk meer op een vakantie lijkt.

Wanneer de NAVO begin 1999 een luchtoffensief opent in Kosovo, staat de eenheid van Immo wekenlang in opperste paraatheid en wacht op het moment van uitzending. Zijn ervaringen aldaar zijn echter van een geheel andere orde, maar er is te weinig tijd om zijn hart te luchten en volgens de berichten vergaat het hem goed.

Bij thuiskomst blijken de verschillen tussen de twee vrienden onverenigbaar groot te zijn. Olav heeft zijn zaakjes op orde, trouwt en krijgt een zoon, doch Immo blijft malen over die vermaledijde oorlog, blijkt niet bestand te zijn tegen de traumatische ervaringen.

Sinds zijn terugkeer zit zijn hoofd vol ‘met rook uit Kosovo. Die oorlogssmog vertroebelt zijn kijk op de wereld. Hij wil het er niet over hebben en toch komt het af en toe in gilles-de-la-touretteflarden naar buiten.’ Zijn onvermogen om de gebeurtenissen te bolwerken

Hoe loyaal kan men aan de ander blijven in dergelijke ontwrichtende omstandigheden?

HHHHH NIELS ROELEN, ZWARTE VOGEL, UITGEVERIJ VOLT, 240 PAGINA’S (€ 21,99)

leidt tot PTSS en psychoses. Desondanks mijdt hij ostentatief de geboden zorg, is niet medicatie­ trouw en vertoont ontremd gedrag. Uiteindelijk wordt hij opgenomen op een gesloten afdeling van een psychiatrisch ziekenhuis, om vervolgens weer te ontsnappen.

Een aantal gewelddadige voorvallen leiden ertoe dat hij met justitie te maken krijgt en ten langen leste een gevangenisstraf uit moet zitten. Hierdoor komt hun vriendschap behoorlijk op scherp te staan en wordt de afstand tussen hen letterlijk en figuurlijk groter. Beiden moeten werken aan hun eigen catharsis en elkaar hun kwetsbare wang toekeren.

Het centrale thema is de vraag of een jarenlange, onvoorwaardelijke kameraadschap met wederzijds vertrouwen, bestand is tegen deze druk en of die nog wel hersteld kan worden. Met name Olav zit gevoelsmatig danig in een spagaat en zal vanuit die positie moeten onderzoeken of hij over zijn eigen schaduw heen kan springen. Hoe loyaal kan men aan de ander blijven in dergelijke ontwrichtende omstandigheden? Waar de vriendschap hen eerst in de weg zit, zou diezelfde vriendschap uiteindelijk ook de redding voor Immo kunnen zijn. ‘De afgesneden randen van het tableau van onze vriendschap schuif ik ook nu vakkundig onder het tapijt.’

Roelen heeft het rustig opgebouwde verhaal diverse lagen gegeven; speelt creatief met de chronologie, waardoor het verhaal vanuit het heden en verschillende flashbacks wordt opgebouwd.

Vanuit het perspectief van Olav leidt de auteur de lezer door het verhaal; zijn gedachten, boosheid, verdriet en wanhoop. Een intens en zeer geloofwaardig verhaal waarin Roelen, zonder het te verknoeien met machotaalgebruik en alfagedrag, het gedrag en de misstappen van een getraumatiseerd man met mededogen en empathie beschrijft.

Toch houden de nuchtere toon en de humor het licht genoeg en, ondanks het navrante onderwerp, blijft sentimentaliteit gelukkig achterwege.

wander antunes

thomas du caju

VLEUGELS VAN HOOP

1940...

Hebben gevoelens wel een plaats middenin de Battle of Britain?

Vic Stone, de Britse sterpiloot, gaat ten strijde om het Britse eiland tegen Duitse aanvallen te beschermen. Dag na dag riskeert hij samen met zijn kameraden zijn leven in de lucht. Elke missie kan de laatste zijn.

De wanhoop van de jongeman wint geleidelijk terrein dankzij het steeds groter wordende gevaar. Zal de toevallige ontmoeting tussen Vic en de kleine Tom en diens aantrekkelijke moeder de toewijding van Vic aan de strijd versterken of juist niet?

BOEK 2 SEPTEMBER

Hardcover 1 : Engelen ISBN : 978-94-6306-764-5 Verkoopprijs : G 19,95 Hardcover 2 : Demonen ISBN : 978-94-6306-802-4 Verkoopprijs : G 19,95

COMPLEET VERHAAL IN 2 DELEN

WWW.SILVESTERSTRIPS.COM

30 JAAR

2021-09 Vleugels van hoop adv Militaire Courant.indd 1

vooR strips

29-08-21 15:18

SEPTEMBER 2021 – 37

BOEKRECENSIE

De luchtoorlog boven Nederland Als geschiedenisdocent krijg ik vrijwel altijd dezelfde vraag van leerlingen: waarom hield Nederland de strijd tegen Duitsland maar vijf dagen vol? Zelfs in het kader van de Blitzkrieg vinden mijn leerlingen dat Nederland zich toch wel erg snel overgaf. Meestal geef ik hier een tweeledig antwoord op. Enerzijds omdat de Wehrmacht simpelweg te sterk was, anderzijds omdat serieuze steun van bondgenoten als Engeland en Frankrijk ontbrak.

Verloren luchtruim bevestigt het eerste, maar nuanceert het tweede.

DOOR RIK METS

V

erloren luchtruim. De Geallieerde luchtoperaties boven Nederland in mei 1940 is een tour de force van Peter Grimm, historicus en museumconservator. Grimm publiceerde eerder al Vliegvelden in oorlogstijd, een studie naar de rol van de Nederlandse vliegvelden in de periode ’40-’45.

Ditmaal heeft hij zich gefocust op de meidagen, de tijd dat Nederland ongewild de frontlinie van Europa werd. Beginnend bij het ontstaan en de opkomst van het vliegtuig als militair wapen ten tijde van de Eerste Wereldoorlog tot de overgave van Frankrijk, neemt Grimm de lezer mee in de rol die de luchtmacht speelde aan zowel Duitse als geallieerde zijde.

Nederland hoopte net als jaren eerder neutraal te kunnen blijven in een Europese oorlog. Hitlers uitspraken dat er ‘geen neutrale landen konden bestaan’ en de strategische ligging van ons land boorden deze hoop al snel de grond in. Daarom werd Nederland in de jaren 1938 en 1939 al opgenomen in de geallieerde strijdplannen. Hier moest een Duitse opmars worden gestopt, vóór deze Frankrijk zou bereiken en een her-

haling zou volgen van de gruwelen van de loopgravenoorlog. Voor Engeland gold dat de bezetting van Nederland de Luftwaffe een springplank zou verschaffen richting haar eigen grondgebied. Dit moest voorkomen zien te worden.

In groot detail beschrijft Grimm de tientallen luchtoperaties die

Zeer nuttig hierbij zijn de vele afbeeldingen van verschillende soorten vliegtuigen die werden ingezet.

HHHHH PETER GRIMM, VERLOREN LUCHTRUIM. DE GEAL­ LIEERDE LUCHTOPERATIES BOVEN NEDERLAND IN MEI 1940, UITGEVERIJ GEROMY, 540 PAGINA’S (€ 59,95)

werden uitgevoerd door de geallieerde luchtmacht. Het resultaat zal de lezer bekend zijn: na het Duitse bombardement op Rotterdam ziet opperbevelhebber Winkelman zich genoodzaakt te capituleren. Twee weken later zijn ook België en Frankrijk gevallen, en hebben Engelse grondtroepen ternauwernood Duinkerken weten te ontvluchten. Aan de inzet van de geallieerden lag het niet, eerder aan een gebrek aan communicatie, materieel en de ontzagwekkende Duitse overmacht.

Verloren luchtruim beschrijft deze geschiedenis in zoveel detail, dat het de lezer bij vlagen doet duizelen. Het boek bevat een overdaad aan namen, locaties, eenheden en soorten vliegtuigen, die voor de leek lang niet altijd uit elkaar te houden zijn. Zeer nuttig hierbij zijn de vele afbeeldingen van verschillende soorten vliegtuigen die werden ingezet, zodat de lezer zich hier in ieder geval een beeld bij kan vormen. Het doet de schrijver eer aan dat hij deze vele afbeeldingen heeft kunnen vinden. Ook het notenapparaat verdient een eervolle vermelding.

De vraag die bij mij rijst is toch: voor wie is dit boek precies bedoeld? Voor de gemiddelde geïnteresseerde in de Tweede Wereldoorlog is Verloren luchtruim te gedetailleerd en te onhandzaam om gemakkelijk te lezen. Voor de (amateur)historicus kan ik het boek absoluut aanraden. Voor de schrijver kan ik alleen maar respect hebben.

38 – MILITAIRE COURANT

Schrijven als zelftherapie Sander Aarts werkte zestien jaar bij de Special Forces (SF) van de Nederlandse krijgsmacht en heeft de allerzwaarste militaire opleidingen volbracht. Na zijn vertrek bij Defensie richtte hij Unbreakable Academy op, waar hij trainingen aanbiedt op het gebied van weerbaarheid, leiderschap en teambuilding.

Daarnaast schreef hij twee boeken over zijn ervaringen. Hoog tijd dus om hem te interviewen over zijn carrière.

DOOR JAN LOUWERS

N

adat je in 2017 uit dienst bent gegaan heb je je eerste boek Niet te breken geschreven. Liep je al langer met het idee voor het boek rond?

‘Nee, helemaal niet. Ik zat toen in een lastige fase. Ik werd echt geconfronteerd met mezelf. Toen ben ik gaan opschrijven wat ik allemaal heb meegemaakt en gedaan in mijn carrière. De vraag was: waar komt dit gevoel nu vandaan? Het omschrijven van die gebeurtenissen werkte therapeutisch. Ik vond het ook leuk om te doen, om erop te reflecteren, en vervolgens ben ik gaan nadenken over wat ik ervan heb geleerd. Eigenlijk is het begonnen als een soort zelftherapie. Op een gegeven moment had ik een heel manuscript. Dat heb ik een keer

aan iemand laten lezen, en die zei: “Is dit niet gewoon een boek wat je hier in je handen hebt?”’

In jouw boeken breng je vaak theorie samen met de praktijk. In andere boeken van militairen is dit veel minder het geval, en gaat het vooral om de ervaring zelf. Hoe kwam je op het idee om deze beide kanten op te schrijven?

‘Wat ik zelf altijd heel praktisch vind, is de vraag: “Hoe dan?” Want als je het bijvoorbeeld hebt over leiderschap, of over weerbaarheid of teamwork, dan zie ik heel vaak van die dooddoeners als “je moet gewoon weerbaar zijn” of “je moet gewoon gedisciplineerd zijn,” of “luisteren is belangrijk”. Maar: hoe doe je dat dan? En juist die vraag vind ik interessant om te koppelen aan mijn achtergrond. Dat is ook mijn draagvlak. Hetgeen ik probeer uit te dragen, en belangrijk vind, heb ik zelf ervaren, onder moeilijke omstandigheden. Daarnaast betrek ik er de wetenschap bij, dus het bewijs dat het werkt, en vervolgens wil ik het zo praktisch mogelijk maken.’

Hoe ben je tot je tweede boek, Missie mindset, gekomen?

SANDER AARTS, NIET TE BREKEN, UITGEVERIJ BOEKERIJ, 272 PAGINA’S (€ 20,00)

‘Sowieso merkte ik tijdens het eerste boek dat ik schrijven heel leuk vond. Op een gegeven moment was mijn eerste boek gepubliceerd, en bleef ik gewoon schrijven. Ergens zat er nog een boek in mij dat eruit moest. Toen ben ik gaan nadenken wat een eventueel vervolg zou kunnen zijn, waar ikzelf baat bij heb gehad. In 2015 heb ik voor de eenheid een

Ochtendgloren in Afghanistan na een Direct Action.

SEPTEMBER 2021 – 39

INTERVIEW ‘Mensen worden echt een beetje uit hun comfortzone gehaald en onder druk gezet, puur om ervan te leren.’ handleiding voor het plannen van speciale operaties geschreven.

Toen dacht ik: “Hoe zou het zijn als ik dat handboek kan transformeren in iets dat gaat over de thema’s waar ik nu mee bezig ben, zodat mensen een soort van handboek krijgen van hoe zij bepaalde doelen kunnen bereiken?” Of dat nu een persoonlijke transformatie is, zoals ik heb ervaren, of een andere doelstelling: ik denk dat bepaalde principes je een handvat kunnen bieden om daarmee om te gaan. Plus, ik merk aan mezelf dat ik nog heel veel ervaringen wil delen. Met mijn eigen ontwikkeling heb ik echt wel weer een verdiepingsslag gemaakt. Waar ik voorheen meer met fysieke en mentale dingen bezig was, en met team­dingen, ben ik het nu misschien zelfs spiritueel aan het bekijken. Dat vond ik tof om erin te verwerken.’

Bij Unbreakable Academy bied je heel veel aan: coaching, trainingen, ervaringen, et cetera.

Sla je een brug tussen wat je in de boeken vertelt en wat je bij Unbreakable doet?

proces. Voordat de deelnemers met de training beginnen, vullen ze een fitheidstest in op de website.

Daarin geven ze aan dat ze geen fysieke of mentale klachten hebben, dus daarmee filteren we dat.

Met het programma zelf hebben we altijd een eerste fase, en tijdens die eerste fase is er een soort miniselectie, waarbij we de druk en de belasting heel zorgvuldig opvoeren. Dan zien we hoe belastbaar een bepaalde groep of bepaald individu is. Vervolgens gaan we bij iedereen een klein beetje de druk opvoeren. Of je nu een 50-jarige ondernemer bent, of een 25-jarige triatleet, je gaat allebei op jouw manier je grens bereiken, op een veilige manier.’

De metaforen en structuren vanuit Defensie zijn dus leidend in de trainingen?

‘Leidend is de leerervaring voor de mensen. We brengen de groep daadwerkelijk in beweging, en door ze te confronteren en allerlei obstakels en uitdagingen op te werpen, zie je al heel snel waar ze tegenaan lopen, helemaal als team. Er zit een fysiek en mentaal component aan, dus als zij niet goed samenwerken, dan voelen ze het gelijk. Dat maakt het een hele krachtige leerervaring.

Dus als ze vervolgens in hun dagelijks werk tegen een situatie aanlopen, is negen van de tien keer wat ze tijdens de training laten zien één op één toepasbaar op de werkvloer.’

‘Ja, in principe wel. De thema’s van het bedrijf zijn weerbaarheid, persoonlijk leiderschap en teamperformance. Dat zit ook verweven in de boeken. Dus vaak gebruiken we een metafoor vanuit mijn achtergrond. Mensen worden echt een beetje uit hun comfortzone gehaald en onder druk gezet, puur om ervan te leren. Dan kom je ook op dit soort thema’s inderdaad.’

Bij dit soort trainingen krijg je natuurlijk een grotere verscheidenheid aan deelnemers dan bij de SF-opleiding. Hoe zorgen jullie ervoor dat iedereen toch veilig kan deelnemen?

SANDER AARTS, NIET TE BREKEN, UITGEVERIJ

‘Het vraagt een zuiver en integer

BOEKERIJ, 272 PAGINA’S (€ 20,00)

VER LOR EN

LUCH T RUIM

De geallieerde luchtoperaties boven Nederland in mei 1940 Peter Grimm & Jaap Woortman

€ 58,-

T

oen Duitsland op 10 mei 1940 neutraal Nederland aanviel werden Frankrijk, Groot-Brittannië en België onze bondgenoten. Zij hadden elk hun eigen belangen, terwijl ons land afhankelijk was van hun militaire hulp. al vlug leverde dat moeilijkheden op.

De Britten wilden vooral voorkomen dat Duitsland onze infrastructuur en voorraden onbeschadigd in handen kregen. Zij wilden deze snel vernietigen. De Fransen probeerden dwars door Nederland en België een front op te bouwen, zodat daar – en niet in Frankrijk – de Duitse vijand minstens een jaar werd tegengehouden; met alle gevolgen van dien.

Tijdens de Duitse veldtocht trachtte Nederland steeds dringender de RAF te bewegen om jachtvliegtuigen in de vesting Holland te stationeren. Bovendien moest de RAF bombardementen uitvoeren op doelen die Nederland had uitgezocht. Londen had echter andere prioriteiten.

De Franse luchtstrijdkrachten beschermden uitsluitend de Franse legermanoeuvre naar zeeland en West-Brabant. Ook de Belgische luchtmacht opereerde boven ons land.

Ondertussen zette de wehrmacht de geallieerden plotseling schaakmat met een groot offensief door de Ardennen. Vanaf 10 mei vochten de geallieerden soms hevig met de Luftwaffe in ons luchtruim. Deze vergeten strijd ging door totdat de laatste Franse en Belgische militairen Zeeland verlieten. De vliegtuigbemanningen stonden vaak voor onmogelijke opgaven en betaalden daarvoor soms met hun leven.

Dit boek geeft in 480 pagina’s een totaaloverzicht weer van deze operaties, inclusief de problematische strategische afwegingen en politieke gebeurtenissen die de geallieerde luchtsteun hebben beïnvloed. Verloren luchtruim is het resultaat van jarenlang onderzoek naar een onderbelicht thema in de geschiedenis van de meidagen van 1940.

De auteur Peter Grimm is historicus, werkte als museumconservator in Rotterdam en woont in Limburg. Bij het onderzoek was de medewerking van Jaap Woortman van groot belang. Beiden zijn lid van de studiegroep luchtoorlog 1939-1945 (SGLO).

Uitgeverij Geromy: voor behoud van het luchtvaarthistorisch erfgoed

VERKRIJGBA AR VIA UW LOKALE BOEKHANDELA AR OF GA NA AR WWW.GEROMYBV.NL INFO@GEROMYBV.NL

VETERANENVERHALEN

SEPTEMBER 2021 – 41

Van en voor de veteraan ‘Veteraan ben je voor het leven. Elke dag is dat weer iets om trots op te zijn.

Trots waaraan altijd herinnerd mag worden,’ vindt Edwin de Wolf, één van de ambassadeurs van de Veteranenscheurkalender.

E

dwin de Wolf verloor tijdens zijn uitzending in Bosnië zijn linkerbeen. Met de motivatie van een militair vocht hij zich een weg terug in het leven.

Hij is er trots op een veteraan te zijn – en een ambassadeur van de Veteranenscheurkalender. Net zoals de veteranen Maaike Hoogewoning, Eus Sandel en Soraya van Weereld.

Aan de Veteranenscheurkalender 2022 is niet een heel jaar, maar wel een flink aantal maanden gewerkt.

Nu ligt er weer een kalender vol herinneringen, uitspraken, gebeurtenissen en verrassende weetjes. Ter nagedachtenis van markante collega’s en ter ere van de levende.

Kazerneverhalen ‘Met de Veteranenscheurkalender willen we elke dag iets tonen uit de wereld van de veteraan. Iets dat verbindt, trots maakt, ontroert… De Afghanistan-missie bijvoorbeeld: hoe houden we de herinneringen bewaard? De kazerneverhalen, de kameraadschap, de offers die zijn gebracht: er is zó ongelooflijk veel om te laten zien en te vertellen. Maandelijks is er een prijsvraag met een boek naar keuze als cadeau. En dan hebben we het nog niet eens over de praktische kant, over wat we in de kalender “veteranenzaken” noemen. Al die organisaties en stichtingen die zich inzetten voor de veteraan: die moeten toch écht genoemd worden. Ze zijn met een QR-code nu handig te bereiken.’

De eerste uitgave van de Veteranenscheurkalender 2021 was een succes en kreeg veel positieve reacties van lezers. Een van hen gaf zelfs aan de afgescheurde blaadjes in een speciale map te bewaren! Net als vorig jaar is financiële dienstverlener Noventas sponsor van de Veteranenscheurkalender. Nederlandse musea hebben voor lezers van de kalender vrijkaartjes beschikbaar gesteld en bieden hem aan in hun shop. Ook vanuit gemeenten is de steun voor de Veteranenscheurkalender weer groot. Maar het belangrijkste blijven de inhoud en de missie: ‘de ervaringen uit je militaire loopbaan vormen je en blijven je bij. Ze maken je wie je bent en daar mag je trots op zijn. Die trots dragen we samen uit!’

Bestellen De Veteranenscheurkalender 2022 verschijnt in oktober en is nu al te bestellen. Dat kan onder meer via de website veteranenkalender.nl. Of via uitgeverijkompas.nl. Hier vindt u ook het boek van Edwin de Wolf: Kampioen op één been. U krijgt de scheurkalender direct na verschijnen thuis bezorgd!

De Veteranen­ scheurkalender 2022 verschijnt in oktober en is nu te bestellen.

42 – MILITAIRE COURANT

SEPTEMBER 2021 – 43

Strijd om een eiland

BOEKEN

Cézembre is een eiland voor de kust van Bretagne bij Saint-Malo. In de Tweede Wereldoorlog werd het bezet door de nazi’s die het eiland veranderden in een fort om zich te verdedigen tegen aanvallen vanaf zee. In september en oktober 1944 werd Cézembre zwaar gebombardeerd door de geallieerden en met de grond gelijk gemaakt. Over die gebeurtenissen maakte de Franse stripmaker Nicolas Malfin een indrukwekkend stripverhaal van 140 pagina’s.

DOOR HANS POLS

H

et eiland ging deel uitmaken van de Atlantikwall, de Duitse verdedigingslinie die liep van Noorwegen tot aan de grens van Spanje. Er waren zowel Duitsers als Italianen gestationeerd. In juni 1944 werd de linie doorbroken met de invasie van Normandië.

In het verhaal, dat Malfin noemde naar het eiland, staan twee tieners uit Saint-Malo centraal: de jongen Erwan en Françoise, de dochter van de bakker, waar Ewan verliefd op is. De strijd om de bevrijding van Saint-Malo is in augustus 1944 al in volle gang en Erwan probeert zich met zijn vrienden Corentin, Marie en Théo aan te sluiten bij het verzet. Aan de hand van hun belevenissen vertelt Nicolas Malfin over de inwoners van de Bretonse stad Saint-Malo en de moeilijke periode die zij doormaken. Hun huizen en levensmiddelen worden gevorderd door de Duitsers en de stad wordt zwaar beschadigd door beschietingen en bombardementen. Een deel van de inwoners van Saint-Malo verzet zich, een ander deel collaboreert. Dat heeft ook gevolgen voor het vriendengroepje van Erwan waar we in een proloog mee kennismaken. In de herfstmaanden van 1944 is het leven voor hen gevaarlijker dan ooit.

Het net sluit zich om de Duitsers die daardoor steeds repressiever worden en ook de collaborateurs, zoals de opportunistische Bastien

Een deel van de inwoners van Saint-Malo verzet zich, een ander deel collaboreert.

Fenec, voelen zich in het nauw gedrukt nu de geallieerden oprukken en een aanval op handen is.

Liefde en oorlog, verzet en collaboratie, het is tamelijk traditioneel drama, maar de geroutineerde striptekenaar Malfin weet het goed te vertellen. De tekeningen zijn goed verzorgd en Malfin weet hoe hij een pagina op moet bouwen.

De personages in Cézembre komen overtuigend over en Malfin heeft zich heel goed gedocumenteerd,

HHHHH

HHHHH NICOLAS MALFIN, CÉZEMBRE 1 & 2, UITGEVERIJ SILVESTER, 80 EN 88 PAGINA’S (€ 24,95 PER DEEL)

wat de overtuigingskracht ten goede komt. Maar zonder dat het het verhaal in de weg staat. Het blijft fictie. Cézembre is het eerste stripverhaal dat Malfin zelf schreef en dat gaat hem goed af. Door regelmatig van vertelperspectief te wisselen en soms dezelfde gebeurtenissen door de ogen van verschillende hoofdrolspelers te laten zien weet hij het verhaal boeiend te houden dat, op een paar flashbacks na, lineair verteld wordt.

Cézembre is een verhaal in twee delen. Aan het einde van het eerste deel heerst er chaos in de straten van Saint-Malo en in het fort op Cézembre. Erwan en Françoise zijn van elkaar gescheiden. De mannen van Saint-Malo worden gevangen gehouden in het Fort National, omringd door zeewater, en Françoise is ontvoerd door Bastien en wordt vastgehouden op Cézembre, waar soldaten wanhopig de Duitse stellingen proberen te verdedigen onder bevel van een officier die er vast van overtuigd is dat het Derde Rijk hun zal komen redden. Erwan weet uit het Fort National te ontsnappen en neemt de onmogelijke taak op zich om Françoise te bevrijden van het eiland om haar leven te redden. Ondertussen nemen de bombardementen op Cézembre in hevigheid toe. Tot aan de laatste pagina’s blijft het verhaal spannend en blijft de vraag of de twee geliefden elkaar terug zullen vinden en of ze de dramatische gebeurtenissen van oktober 1944 allebei zullen overleven. Het verhaal en de personages in Cézembre zijn verzonnen, maar de gebeurtenissen die de achtergrond vormen zijn authentiek. Aan beide boeken is een historisch dossier toegevoegd over onder meer het verzet in Saint-Malo en de strijd om Cézembre.

44 – MILITAIRE COURANT

Het Kazemattenmuseum op Kornwerderzand Z eventien kazematten, verdeeld over twee linies. De stelling is nog volledig intact en ook de Duitse gebouwen zijn nog aanwezig.

Vijf kazematten, een Duitse bunker en drie Duitse onderkomens vormen het Kazemattenmuseum.

In het museum is aandacht voor de bouw van de Afsluitdijk, de mobilisatie van 1939 en de vijf oorlogsdagen in mei 1940. Ook de wapendroppings en het Friese verzet, de bevrijding door de Canadezen en de Koude Oorlog komen

aan bod. In het museum beleef je wat zich op deze bijzondere plaats allemaal heeft afgespeeld.

Diverse defensieonderdelen weten

De stelling is nog volledig intact en ook de Duitse gebouwen zijn nog aanwezig.

MUSEUM

het museum ook te vinden. Drie pelotons van het Communication and Information Systems Battalion van 1GNC uit Garderen hoorden de krijgsgeschiedenis van deze bijzondere locatie. Recent oefende het Advanced Search Team uit Wezep in het museum, op zoek naar verborgen ‘geld, wapens en drugs’.

Het Kazematten­museum is vijf dagen per week geopend. Veteranen hebben gratis toegang.

WWW.KAZEMATTENMUSEUM.NL AOOI ROELOFSEN

Militairen van het 1GNC tussen de kazematten.

SEPTEMBER 2021 – 45

COLUMN

Verstoord wereldbeeld

H

et gaat niet goed met ons. Wie in Nederland niet gevaccineerd is, wordt uitgesloten en opgesloten. Vastgehouden in quarantaine-concentratiekampen, is er een dapper groepje mensen dat in deze barre tijden de straat op durft. Gehuld in comfortabele vrijetijdskleding en een zonnebril volg ik een optocht van trots lachende mensen. Achter spandoeken waar leuzen als ‘Wir haben es nicht gewußt – Yeah right!’ en ‘Wie wordt de nieuwe Anne Frank?’ springen vooral de jodensterren op hun T-shirt in het oog.

De demonstratie voor onze grondrechten in het hart van Rotterdam is voor mij een wake-up call. Deze mensen doen mij beseffen dat wij hier door een virus aan zulke gruwelijke ontberingen blootgesteld worden, dat de situatie op het vliegveld van Kabul in Afghanistan daarbij verbleekt.

Natuurlijk is het erg dat de levens van de tolken en andere Afghanen die voor ons werkten bedreigd worden. Dat de boerka sinds enkele weken weer in de mode en uitverkocht is. Dat mensen in groten getale en paniek naar het laatste stukje Afghanistan dat nog in handen van de NAVO is reizen om te kunnen ontsnappen aan de toekomst die daar voor ze ligt. Dat wanhopige ouders hun kinderen in de handen van militairen duwen in de hoop dat ze hier bij ons een bestaan kunnen opbouwen.

Je kunt het die mensen niet verwijten dat ze niet weten hoe slecht het met ons gaat. Op het journaal van het door de Taliban overgenomen Afghanistan verschijnt er geen nieuws over het Regime waar het duo Rutte en De Jonge, de Führer en Mengele van het huidige millennium, ons aan onderwerpen.

Hoe vreselijk de situatie waar wij Nederlanders in verkeren is, werd de Afghaanse vluchtelingen in de Harskamp al snel duidelijk. Met kratten bier in hun hand en onder begeleiding van harde techno, marcheerde een grote groep fighting aged man richting de kazerne. Er werden vuurpijlen afgeschoten en een auto in de fik gestoken omdat Auschwitz was heropend.

‘Er is geen vaccin tegen mensen van wie de mening sterker ontwikkeld is dan het verstand,’ twitterde ik hoofdschuddend en overwoog om de volgende morgen als inwoner van Zeist naar het opvangcentrum voor de Afghanen te gaan. Niet dat ik de illusie heb dat ik daar de sergeant Salim, de kapitein Chavet of onze tolk Omari terug zal vinden, maar gewoon omdat ik iets wilde doen. Omdat ik weet dat je soms meer dankbaarheid ontvangt van de mensen die niets hebben te geven, dan van de mensen die het aan werkelijk niets ontbreekt.

NIELS ROELEN

Elke editie van de Militaire Courant schrijft Niels Roelen een verhaal bij een gebeurtenis uit de actualiteit.

Vacature medewerker Ledenservice defensievakbond VBM-BBTV

De VBM-BBTV zoekt een enthousiaste Ledenservicemedewerker/Relatiebeheerder voor de regio Brabant.

Wij zijn op zoek naar iemand die – vanuit een (recent) afgesloten of op korte termijn af te sluiten loopbaan bij Defensie – beschikt over kennis van de Defensieorganisatie en een eigen netwerk.

De VBM-BBTV heeft een zeer brede achterban.

Ledenservicemedewerkers/Relatiebeheerders leggen op de werkvloer contact, onderhouden op een aantal ‘eigen’ locaties contact met de leden en voorzien hen van informatie. Daarnaast werven ze leden. De VBM-BBTV zoekt een nieuwe collega die zelfstandig en resultaatgericht werkt. Als Ledenservicemedewerker/ Relatiebeheerder maak je deel uit van een goed georganiseerd, gezellig en collegiaal team. Dit team zal je de nodige ondersteuning bieden, zeker in het start-traject. Jouw enthousiaste, creatieve en/of originele inbreng in het team wordt op prijs gesteld. Daarnaast heeft de VBM-BBTV een professionele werkorganisatie die je op alle vlakken ondersteuning geeft.

Werkdagen en -tijden worden in onderling overleg vastgesteld. De VBM-BBTV biedt een tijdelijke arbeidsovereenkomst die mogelijk na een jaar wordt omgezet in een vaste overeenkomst. Interesse?

Neem dan contact op met secretaris/ penningmeester Jacqueline de Werker-Bekx: j.dewerker@mijnvbm.nl / 070 315 51 23 of 06 51 57 97 72

Vacature VBM BBTV.indd 1

22-7-2021 8:23:06

Ik neem een abonnement op de Militaire Courant: € 16,– voor vier nummers

BON

NAAM STRAAT

POSTCODE PLAATS LAND E-MAIL TELEFOON

Voertuigen van de Koninklijke Landmacht vanaf 1945 Een fotoboek met ruim 1700 mooie en zeldzame foto’s van voertuigen in dienst van de Koninklijke Landmacht vanaf 1945 tot heden.

v 49,50

Verkrijgbaar bij uw lokale boekhandel

IBAN NUMMER BETALING

AUTOMATISCHE INCASSO

PER FACTUUR (+ 2,50 ADMINISTRATIEKOSTEN)

GEBOORTEDATUM

HANDTEKENING

Stuur deze bon naar: UHB uitgevers, Zonnebaan 54, 3542 EG Utrecht, Nederland

M/V

Musea die de Militaire Courant verspreiden

SEPTEMBER 2021 – 47

COLOFON

ECHOS Home in Harskamp, Rotterdam, Havelte, Den Helder, Schaarsbergen, Ermelo, Oirschot Amersfoort Museum Nederlandse Cavalerie Amsterdam Verzetsmuseum Plantage Arnhem Museum Bronbeek Beek Oorlogsmuseum Eyewitness Best Museum Bevrijdende Vleugels Buren Marechausseemuseum Deelen Museum Vliegbasis Deelen Den Helder Marinemuseum Doorn Museum Huis Doorn Dordrecht Museum 1940 – 1945 Driebergen-Rijsenburg Museum Militaire Traditie Groesbeek Vrijheidsmuseum Hooge Mierde Museum De Bewogen Jaren ’39-‘50 Huisduinen Fort Kijkduin IJmuiden Bunker Museum Kornwerderzand Kazemattenmuseum Leeuwarden Fries Museum Lekkerkerk Museum De Vrijheid Naarden Nederlands Vestingmuseum Nieuwdorp Bevrijdingsmuseum Zeeland Nijverdal Memory Vrijheidsmuseum Noordwijk Museum Engelandvaarders Ommen Nationaal Tinnen Figuren Museum Oosterbeek Airbornemuseum Hartenstein Overloon Oorlogsmuseum Overloon Rotterdam Mariniersmuseum Soesterberg Nationaal Militair Museum Vlissingen Boekhandel ’t Spui Vught Geniemuseum Zundert Legerdump Zundert

Prijsvraag Bij deze prijsvraag verloten we een exemplaar van Missie mindset, geschreven door Sander Aarts.

rant’ naar info@militairecourant.nl.

Vergeet niet uw naam en adresgegevens te vermelden.

I

n Missie mindset is ex-militair Sander Aarts terug met heel veel praktische tips. Hij geeft advies om optimaal te kunnen presteren, onder alle omstandigheden. Hoe kun je elke ‘missie’ in je leven voorbereiden en uitvoeren? Aan de hand van situaties uit zijn militaire loopbaan neemt Aarts je mee in de opgedane kennis, zodat jij nieuwe ervaringen het hoofd kunt bieden.

Wil je kans maken op een exemplaar? Beantwoord dan de volgende vraag:

Stuur je antwoord, onder vermelding van ‘Prijsvraag Militaire Cou-

Redactie redactie@militairecourant.nl Abonnementen 4 nummers voor €16.– Vul de bon in of meld je aan via www.militairecourant.nl Overige vragen? abo@militairecourant.nl Online www.militairecourant.nl twitter @militaircourant www.facebook.com/militairecourant Oplage 25.000 Volgende nummer De volgende Militaire Courant ­verschijnt in december 2021.

Hoe heet het bedrijf waar Sander Aarts trainingen aanbiedt?

Hoofdredacteur Jan Louwers

SANDER AARTS, MISSIE MINDSET, UITGEVERIJ BOEKERIJ, 272 PAGINA’S (€ 20,00)

Redactie Mireille Bregman, I­ nge Kommeren, Mirjam Mulder en Niels Roelen Medewerkers Han ten Broeke, Marc Bentinck, Rik Mets, ­Marjon Nooij en Hans Pols

Winnaar

Vormgeving Titus Vegter

In de juni-editie was de prijsvraag:

Aan welke sport doen Olav en Maldini?

Het juiste antwoord daarop is:

roeien

Onder de inzenders van het juiste antwoord is een exemplaar van het boek De wintervesting verloot. De winnaar is Leo Bron uit Julianadorp. Van harte gefeliciteerd!

NIELS ROELEN, ZWARTE VOGEL,

Kijk voor een compleet overzicht op www.militairecourant.nl.

Contact Militaire Courant UHB uitgevers Zonnebaan 54 3542 EG Utrecht, Nederland Telefoon +31302231718 info@militairecourant.nl

UITGEVERIJ VOLT, 240 PAGINA’S (€ 21,99)

Uitgever Jan Louwers De Militaire Courant is een uitgave van UHB uitgevers. De Militaire Courant informeert een breed publiek over militaire onderwerpen.

De inhoud wordt verzorgd door een onafhankelijke redactie. De Militaire Courant wordt verspreid via middelbare scholen, mbo- en hbo-opleidingen, universiteiten, musea, Defensie, veteranenorganisaties en boekhandels. Tevens is het mogelijk om een abonnement op de Militaire Courant te nemen.

Auteur van de bestseller Niet te breken

Nu i de (onlinn boekhan e) del

De best getrainde militair van Nederland