ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Το ΚΟΚΚΙΝΟ ΔΕΛΤΙΟ Νο 13, είναι αφιερωμένο στο σύντροφο Χρίστο Μπίστη, ως ένας ελάχιστος φόρος τιμής στην τεράστια συνεισφορά του στο κίνημα, με αφορμή το κλείσιμο του ενός έτους από το θάνατό του. Σ’ αυτό το τεύχος θα ξαναμελετήσουμε πολύτιμα άρθρα και κείμενα που αποτελούν βασικές παρακαταθήκες του σ. Χρίστου, δημοσιευμένα στο παρελθόν σε εφημερίδες, περιοδικά και ιστοσελίδες, με πρώτο το «Η κρίση νομοτέλεια του καπιταλισμού» (σελ. 6). Το κείμενο αυτό, αν και γράφτηκε πριν από 20 χρόνια, διατηρεί ακέραια την αξία του, εξηγώντας με ενάργεια τις αιτίες της κρίσης ως νομοτέλειας του καπιταλισμού και όχι ως τυχαίου φυσικού φαινομένου. Ακολουθεί το άρθρο «100 χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση» (σελ. 35), που γράφτηκε από το σ. Χρίστο το 2007, στην επέτειο των 90 χρόνων, δεν παύει όμως να εκπλήσσει για την ορθότητα των διαπιστώσεων και της κριτικής του. Τα «50 χρόνια από τη Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση» (σελ. 43) είναι μια ομιλία που εκφώνησε ο σ. Χρίστος σε εκδήλωση για τη σχετική επέτειο. Σ’ αυτό το τεύχος θα θυμηθούμε επίσης τη ζωή του σ. Χ. Μπίστη μέσα από το σύντομο βιογραφικό του (σελ. 2), με λεπτομέρειες από την πορεία του στο κίνημα και στο κόμμα, καθώς και με τη συνέντευξη του παιδικού του φίλου Φαίδωνα Γεωργίτση (σελ. 4), που δίνει βάρος στην, άγνωστη για πολλούς, καλλιτεχνική πλευρά της προσωπικότητας του αξέχαστου συντρόφου μας.
ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΣΥΝΤΡΟΦΟΣ ΧΡΙΣΤΟΣ Ο σ. Χρίστος γεννήθηκε στη Νέα Σμύρνη το 1939, λίγο πριν από την κατοχή και το λιμό. Γιος του Σπύρου και της Μαρίας, γαλουχήθηκε μαζί με τον αδερφό του Αντρέα με τις αρχές της κομμουνιστικής παράδοσης και της ρωσικής λογοτεχνίας. Ως έφηβος άλλαζε συνέχεια σχολεία λόγω συνεχών αποβολών, εξαιτίας των αθεϊστικών, «αιρετικών» απόψεών του. Τα πολιτιστικά ενδιαφέροντα που κυριαρχούσαν στο οικογενειακό του περιβάλλον τον έκαναν να αγαπήσει τα βιβλία και το θέατρο. Αργότερα έγινε μαθητής του Καρόλου Κουν, αποφοιτώντας με άριστα. Με προτροπή του ίδιου του Κουν μετανάστευσε 24 ετών στο Αν. Βερολίνο, όπου δούλεψε στο Berliner Ensemble και υπήρξε σκηνοθέτης και συνεργάτης της Ελένε Βάιγκελ, γυναίκας του Μπρεχτ, την περίοδο 1963-68. Εκεί και στη συνέχεια στο Παρίσι έζησε την εποχή της επαναστατικής αναζήτησης και αμφισβήτησης, το Μάη του '68, όπου συνδέθηκε με αντιδικτατορικές οργανώσεις και αγωνιστές. Από εκεί θα επέστρεφε οπλισμένος με την μπρεχτική αντίληψη για το θέατρο - και όχι μόνο. Εκείνη την περίοδο γεννήθηκε η πεποίθησή του πως η χούντα στην Ελλάδα μπορεί και πρέπει να πέσει. Το 1970 εγκαταστάθηκε στο Δ. Βερολίνο, όπου συνεργάστηκε με την πρωτοπορία του γερμανικού φοιτητικού κινήματος και πήρε ενεργό μέρος σε δυναμικές αντιχουντικές ενέργειες, όπως η προσπάθεια πυρπόλησης του Ελληνικού Προξενείου. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση του EKKE, στο ιδρυτικό συνέδριο του οποίου εκλέχτηκε μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου και του τριμελούς Κεντρικού Οργάνου. Ο Χρίστος ήταν ο κύριος διαμορφωτής της πολιτικής του γραμμής.
Το ΕΚΚΕ δημιουργήθηκε σε αντιπαράθεση με τις ιδέες της ειρηνικής μετεξέλιξης και «τη γραμμή ουράς» απέναντι στα κόμματα της αστικής τάξης, που ακολουθούσαν τα δυο ρεφορμιστικά ΚΚΕ. Ο Χρίστος, μέσα από την πολιτική γραμμή του ΕΚΚΕ, διαχωρίστηκε από τον εκφυλισμό και την παλινόρθωση στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, από τις επεμβάσεις, τα πραξικοπήματα, τις μαζικές διαγραφές του πιο επαναστατικού δυναμικού, τη διάσπαση και την κρίση στο ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα. Τίμησε και πίστεψε βαθιά στις μεγάλες στιγμές του ΚΚΕ, της αντίστασης, του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ, του πρώτου και του δεύτερου αντάρτικου. Εμπνεύστηκε από το Μάη του ΄68, από τον Τσε και την Πολιτιστική Επανάσταση της Κίνας. Το 1973, λίγο πριν το ψευτοδημοψήφισμα της χούντας, ήρθε παράνομα στην Ελλάδα για να συμμετάσχει στον αντιφασιστικό και αντιιμπεριαλιστικό αγώνα του λαού μας - παρά το ότι ήταν στιγματισμένος από την πολυομελίτιδα. Ο Χρίστος και το ΕΚΚΕ ήταν πολέμιοι αυτής της ψευτοδημοκρατικής λύσης που ετοίμαζε τότε ο Παπαδόπουλος και η χούντα για να μπορέσουν να ξεπεράσουν τα αδιέξοδα τόσο στις σχέσεις τους με την Ευρώπη όσο και με τις αντιπολιτευόμενες δυνάμεις στην Ελλάδα. Αυτή η γραμμή είχε ως καταστάλαγμα το Πολυτεχνείο. Η γραμμή της ΑΑΣΠΕ (που είχε ιδρυθεί το 1972) για μαζική και ενεργητική αποχή από τις χουντοεκλογές στα πανεπιστήμια και η εναντίωση στην προσπάθεια «ομαλοποίησης» του χουντικού καθεστώτος όξυναν την κατάσταση και οδήγησαν στα γεγονότα της Νομικής και στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Εκεί η ΑΑΣΠΕ έπαιξε πρωτοπόρο ρόλο. Για τη δράση του ο Χρίστος, μαζί με άλλους 35 συντρόφους από το ΕΚΚΕ και την ΑΑΣΠΕ, συλλαμβάνεται, φυλακίζεται και βασανίζεται απάνθρωπα από τη χούντα μετά το μεγάλο χτύπημα της οργάνωσης από την Ασφάλεια το Μάρτη του 1974. Υπέστη επί τρεις μήνες φρικτά βασανιστήρια όχι μόνο σωματικά (ηλεκτροσόκ, χτυπήματα με σιδερογροθιές κ.ά.) αλλά και ψυχολογικά (π.χ. χορήγηση παραισθησιογόνων). Ο τότε υφυπουργός Δ. Καρακώστας, ανακοινώνοντας τη σύλληψή τους αναφέρει χαρακτηριστικά: «Τα μέλη του ΕΚΚΕ έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο Πολυτεχνείο, καθώς κατάφεραν χάρη στην οργάνωση την οποία διέθεταν, να επιβάλουν τη δική τους γραμμή, να πολιτικοποιήσουν τα συνθήματα και να δημιουργήσουν κλίμα μίσους κι επαναστατικής αναμετρήσεως με τα όργανα της τάξεως». Ο Χρίστος ήταν μαχητικός και το ΕΚΚΕ ήταν μία δύναμη εξαιρετικά αγωνιστική και ασυμβίβαστη, όμως δεν είχε μια αφηρημένα μαχητική γραμμή. Ταυτόχρονα όμως ο Χρίστος ήταν και διαλεκτικός, δηλαδή είχε εντοπίσει τις αντιθέσεις που αντιμετώπιζε η χούντα εκείνη την περίοδο, τις αδυναμίες της μέσα στο διεθνές πλαίσιο αλλά και μέσα στην ελληνική πραγματικότητα.
ΣΕ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΙΑΣ ΤΟΥ ΕΚΚΕ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑ, 1977
ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ
ΜΙΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ ΣΤΟ Χ. ΜΠΙΣΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΦΑΙΔΩΝΑ ΓΕΩΡΓΙΤΣΗ Ο Φαίδωνας μεγάλωσε στην ίδια συνοικία με το Χρίστο, τη Νέα Σμύρνη, και ήταν συνομήλικός του. Από τα μετεφηβικά τους χρόνια, οπότε γνωρίστηκαν, αναπτύχθηκε μεταξύ τους μια αδελφική φιλία που κράτησε μέχρι το τέλος, παρότι τα τελευταία χρόνια δεν βλέπονταν πολύ συχνά. Στην παρακάτω συνέντευξη, ο Φαίδωνας Γεωργίτσης αναφέρεται σε μια άλλη, λιγότερο γνωστή, πτυχή της ζωής του σ. Χρίστου και αποκαλύπτει τη συμβολή του στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο ο ίδιος έβλεπε τα πράγματα, καθορίζοντας τελικά μεγάλο κομμάτι της ζωής του.
ΔΥΟ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ O Χρίστος για μένα είναι ο δάσκαλός μου, είναι πάνω κι από τον πατέρα μου, με τον οποίο εξάλλου δεν είχα πολύ καλή σχέση. Είμαι παιδί της Κατοχής και τα παιδιά της Κατοχής τότε ήμασταν λίγο-πολύ παραβατικοί, γιατί προερχόμασταν από πολύ φτωχές οικογένειες. Παράλληλα, είχαμε μεγαλώσει μέσα στον πόλεμο, βλέπαμε αυτά που συνέβαιναν γύρω μας κι εμείς κάναμε απλώς μιμήσεις. Για παράδειγμα, τα δικά μας τα παιχνίδια ήταν μια αναπαράσταση του πολέμου, γι’ αυτό μας άρεσε ο πετροπόλεμος. Οι πιο μεγάλοι από μας χρησιμοποιούσαν όπλα με φωτοβολίδες και το βράδυ έβλεπες ρουκέτες στη γειτονιά μου, όταν παίζαμε πόλεμο. Ο πατέρας μου ήταν αξιωματικός του ναυτικού. Ο αδερφός της μαμάς μου ήταν καπετάνιος του ΕΛΑΣ. Το θείο μου τον αγαπούσα πάρα πολύ, ακόμα τον σκέφτομαι, ήταν πολύ σπουδαίος, αλλά ο Χρίστος Μπίστης έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στη ζωή μου, γιατί εγώ ήμουν σε ένα περιβάλλον που δεν υπήρχε κανένα πολιτιστικό ενδιαφέρον και για πρώτη φορά με τον Χρίστο ξύπνησα πνευματικά. Ήμουν καλός στα μαθηματικά, αλλά μόνο αυτό, τίποτα άλλο. Επειδή ήμουν ευαίσθητος, συναισθηματικός κατά κάποιο τρόπο, έγραφα και καλές εκθέσεις. Σε όλα τα άλλα όπου ήταν αναγκαίο το διάβασμα, ήμουν κακός. Το 1956 μπήκα στη σχολή ναυτικών δοκίμων για να γίνω αξιωματικός του ναυτικού. Μάλιστα τότε έδινα μαζί με τον Αλέκο Παναγούλη. Τον Αλέκο τον έκοψαν. Δραπέτευσα ύστερα από έξι μήνες από τη σχολή, ήθελα ζωτικό χώρο μπροστά μου και υπήρχαν πράγματα που δεν τα δεχόμουνα. Ο πατέρας μου απείλησε να αυτοκτονήσει.
Είχα διάφορες περιπέτειες στη ζωή μου και μέχρι το 1959, οπότε πέρασα από «περιοδεύον συμβούλιο»· κι εκεί πάνω στο χορτάρι καθόταν ένα πολύ όμορφο παιδί και με ρώτησε αν θα πάω στρατιώτης. Του απάντησα ότι θα πάω, αλλά ενδεχομένως να μου κόψουν κάποιους μήνες από αυτούς που έχω κάνει στη σχολή δοκίμων. Τον ρώτησα: «Εσύ;». Μου απάντησε ότι εκείνος δε θα πάει. Τον ρώτησα γιατί και μου έδειξε το πόδι του. Είχε περάσει πολιομυελίτιδα. Με ρώτησε αν μου αρέσει το θέατρο. Ήξερε ότι ήμουν Νεοσμυρνιώτης και ότι έπαιζα μπάσκετ στον Πανιώνιο. Με ήξερε. Τον ρώτησα πού μένει και στη συνέχεια πήγα και τον βρήκα και μου έδωσε μια πρόσκληση για να πάω να δω μια θεατρική παράσταση το Μάιο του 1959. Εκεί ο Χρίστος απάγγελλε ποιήματα του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα κι έπαιζε κιθάρα. Αυτό το παιδί είχε τρομακτικές γνώσεις, άλλωστε η μητέρα του ήταν φιλόλογος, δηλαδή υπήρχαν πολιτιστικά ενδιαφέροντα που στο δικό μου το περιβάλλον δεν υπήρχαν. Εμείς ξέραμε μόνο να παίζουμε παιχνίδια με θέμα τον πόλεμο, τίποτε άλλο, μας ένοιαζε «πώς θα σκοτώσει ο ένας τον άλλο». Μετά, αυτή η πολεμική μανία μεταφέρθηκε στα σπορ, γι’ αυτό έγινα μπασκετμπολίστας του Πανιωνίου κ.λπ. Μου έδωσε, λοιπόν, την πρόσκληση, πήγα εκεί όπου γινόταν η παράσταση και μαγεύτηκα. Πρώτη φορά είδα θεατρική παράσταση και μαγεύτηκα. Είδα τον Χρίστο, σαν θεός μου φάνηκε πάνω στη σκηνή που έπαιζε την κιθάρα, είχε θαυμάσια φωνή και απάγγελλε τα ποιήματα αυτά. Μετά με πήρε και πήγαμε στο «Παλιό Πανεπιστήμιο», μια ταβέρνα στην Πλάκα. Εκεί είχαν μαζευτεί όλοι οι καλλιτέχνες και οι καλλιτεχνίζοντες της εποχής εκείνης, φοιτητές, ζωγράφοι, για τους οποίους δεν είχα ιδέα. Μάλιστα καθόμασταν σ’ ένα μεγάλο τραπέζι όλοι μαζί, ο Χρίστος ρητόρευε εκεί. Εγώ πολύ λίγα καταλάβαινα από αυτά που έλεγαν, γιατί ήταν ένας άλλος κόσμος που δεν τον ήξερα. Μετά ο Χρίστος μάζεψε εμένα, τον Μάνο Ελευθερίου, την Κική Ελευθερίου κι ακόμα δύο και μας παρέδιδε μαθήματα υποκριτικής στο σπίτι του. Πολλές φορές η μαμά του μας καλούσε για φαΐ κι εγώ ήμουν πολύ ευχαριστημένος, γιατί το φαΐ εκεί ήταν πολύ καλύτερο από αυτό που έτρωγα σπίτι μου. Προχωράγαμε, λοιπόν, λέγαμε για διάφορα πράγματα. Μια φορά ήμασταν μόνοι μας με τον Χρίστο στην αυλή του, εκεί είχε λουλούδια, ξαφνικά πιάνει ένα λουλούδι, μου δείχνει το κοτσάνι και μου λέει: «Κοίταξε πώς από αυτό το πράσινο βγαίνει όλο αυτό το θαύμα, όλο αυτό το κόκκινο θαύμα». Εγώ που τα θεωρούσα αυτονόητα όλ’ αυτά, δηλαδή δεν είχα φιλοσοφήσει πάνω σ’ αυτά τα πράγματα, στην αρχή μου φάνηκε παράξενο, αλλά μετά το βρήκα πολύ ενδιαφέρον.
Η ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ «Η κρίση νομοτέλεια του καπιταλισμού» είναι ένα από τα σημαντικότερα πολιτικο-οικονομικά κείμενα που έγραψε ο σ. Χρίστος Μπίστης, που αν και γράφτηκε 20 χρόνια πριν (το Νοέμβρη του 1997), το περιεχόμενό του, και κύρια η επιστημονική και μεθοδολογική του επάρκεια, διατηρούνται ακέραιες μέχρι σήμερα. Το «Αδιέξοδα και προοπτικές στις συνθήκες της κρίσης του καπιταλισμού στον κόσμο και στη χώρα μας» γράφτηκε το Μάρτη του 2011, τριάμισι χρόνια μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, επικαιροποιώντας τη λογική του πρώτου στις νέες συνθήκες. Και τα δυο σημαντικά αυτά κείμενα είχαν επανεκδοθεί σε μπροσούρα το Νοέμβρη του 2015. Εισαγωγικό σημείωμα για τη δεύτερη έκδοση (Νοέμβρης 2015).
Η παγκόσμια οικονομική κρίση που ξεκίνησε εδώ και 8 χρόνια από το τραπεζικό σύστημα των ΗΠΑ για να μεταδοθεί στην Ευρώπη, στην Ασία και σ’ όλο τον κόσμο, με ιδιαίτερα καταστροφικές συνέπειες για την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό, συνεχίζεται χωρίς ορατή διέξοδο. Όλοι οι διεθνείς οργανισμοί ανησυχούν για μια νέα υφεσιακή βουτιά, ενώ ο πρώην υπουργός των ΗΠΑ Λόρενς Σάμερς πριν από λίγο καιρό δήλωσε ότι «οι κίνδυνοι που απειλούν την παγκόσμια οικονομία είναι πιο έντονοι από οποιαδήποτε στιγμή μετά τη χρεοκοπία της Λήμαν Μπράδερς το 2008». Το κραχ που επακολούθησε στο χρηματιστήριο της Σαγκάης κλιμάκωσε αυτές τις ανησυχίες. Η διάρκεια και το βάθος της κρίσης που ζούμε σήμερα επιβεβαιώνει την εκτίμηση που είχαν κάνει μαρξιστές οικονομολόγοι (αλλά είχε υιοθετήσει και το ΕΚΚΕ από το 1997) ότι δεν έχουμε να κάνουμε με μια απ’ τις συνηθισμένες «κυκλικές κρίσεις» του καπιταλισμού (ανάπτυξη, στασιμότητα, κρίση και πάλι ανάκαμψη) σαν αυτές που εκδηλώνονται κάθε 5 ως 7 χρόνια. Αντίθετα, η σημερινή κρίση, που έχει τις
ρίζες της στο τέλος της «χρυσής εποχής» του καπιταλισμού μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο, στην αμφισβήτηση της παγκόσμιας απολυταρχίας των ΗΠΑ και την ανοικοδόμηση Ευρώπης, Ιαπωνίας κ.λπ., αλλά και στην εφαρμογή της «τρίτης βιομηχανικής επανάστασης (μικροηλεκτρονική, πληροφορική, βιοτεχνολογία, νέα μέταλλα, νέες πηγές ενέργειας, νέες μορφές οργάνωσης της παραγωγής, ελαστικά συστήματα απασχόλησης), αποτελεί την τρίτη δομική κρίση του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος, σαν αυτές του 1873-1895 και ακόμα περισσότερο του 1919-1939, που οδήγησαν σε δυο παγκόσμιους πολέμους με τεράστιες καταστροφές αλλά και προλεταριακές επαναστάσεις και επαναστατικά κινήματα. Το πού θα καταλήξει η σημερινή κρίση θα εξαρτηθεί από το μέγεθος της καταστροφής που θα μπορούσαν να προκαλέσουν οι σημερινοί πυρηνικοί εξοπλισμοί, αλλά και από τις λαϊκές εξεγέρσεις και τους επαναστατικούς αγώνες των λαών στη νέα εποχή. Θεωρώντας ότι θα μπορούσαν να είναι βοηθητικά για την κατανόηση της σημερινής κρίσης που συνεχίζεται στον κόσμο και στη χώρα μας, αποφασίσαμε την επανέκδοση των υλικών που ακολουθούν.
Μ
έσα από το πρίσμα της παγκόσμιας κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης σήμερα, μπορεί να φαίνεται απίστευτο – κι όμως: μόλις δυο δεκαετίες πριν, οι κάθε είδους ιδεολογικοί και πολιτικοί εκπρόσωποι του ιμπεριαλισμού διακήρυτταν σ’ όλους τους τόνους ότι "ο οργανωμένος καπιταλισμός", όπως διαμορφώθηκε μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σε αντίθεση με τη μακρόχρονη στασιμότητα και την κρίση της δεκαετίας του ‘30, είχε βρει πια τον τρόπο να μετατραπεί σ’ έναν "καπιταλισμό χωρίς κρίσεις". Το "Κράτος Πρόνοιας", η "κοινωνία της ευημερίας", η "πλήρης απασχόληση" εκθειάζονταν ως μόνιμα και σταθερά επιτεύγματά του. Ωστόσο, όπως η "χρυσή δεκαετία" του 1920 διακόπηκε βίαια από τη "μαύρη Παρασκευή" του 1929, έτσι και οι κομπασμοί των αστών και σοσιαλδημοκρατών οικονομολόγων έμειναν ξαφνικά μετέωροι, για να ξεχαστούν εντελώς στις μέρες μας, ύστερα από την ιστορική απόφαση του Νίξον στις 15 Αυγούστου 1971 που καταργούσε την ανταλλαξιμότητα του δολαρίου με το χρυσάφι. Οδηγούσε έτσι στην κατάρρευση του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος που είχε ως τότε λειτουργήσει κάτω από την αμερικάνικη ηγεμονία.
100 ΧΡΟΝΙΑ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΑΨΕΙ ΝΑ ΣΥΓΚΛΟΝΙΖΕΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ Η Οκτωβριανή επανάσταση υπήρξε αναμφισβήτητα το σημαντικότερο γεγονός του 20ού αιώνα. 100 χρόνια τώρα αποτελεί το σημείο αναφοράς των προλετάριων, των καταπιεσμένων εθνών που θέλουν απελευθέρωση και των λαών που θέλουν την επανάσταση, των κολασμένων όλου του κόσμου. 46 χρόνια μετά την ηρωική Παρισινή Κομμούνα, στηριγμένη στα διδάγματά της και στην κριτική των λαθών της, αλλά και στη δική της πείρα από την επανάσταση του 1905, η ρωσική εργατική τάξη, κάτω από την καθοδήγηση των μπολσεβίκων, με τη δική της επανάσταση, κατόρθωσε να ανατρέψει την εξουσία της αστοτσιφλικάδικης συμμαχίας και να εγκαθιδρύσει τη δική της εξουσία των εργατών και των αγροτών. Σ’ αυτόν τον Οκτώβρη βρήκαν τη δικαίωση τους οι εξεγέρσεις και επαναστάσεις των δούλων, των πληβείων, των αβράκωτων (sans culottes), και των κομμουνάρων, από τον Σπάρτακο και την Κομμούνα της Θεσσαλονίκης ως τον Γράκχο Μπαμπέφ. Η εξουσία αυτή εδραιώθηκε με σκληρούς ηρωικούς αγώνες: Στο στρατιωτικό τομέα: Πρώτο, αντιμετωπίζοντας την αντίδραση των εκμεταλλευτριών τάξεων, υποβοηθούμενη από τον αγγλικό και γαλλικό ιμπεριαλισμό, σε έναν αιματηρό και καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο. Δεύτερο, αντιμετωπίζοντας τους Γερμανούς και τους συμμάχους τους (τις Κεντρικές Δυνάμεις). Τρίτο, αντιμετωπίζοντας τα εκστρατευτικά σώματα 15 χωρών, μεταξύ των οποίων και του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος, στην Ουκρανία. Στον τομέα της παραγωγής: Με την τιτάνια προσπάθεια ανοικοδόμησης μιας διαλυμένης από τον παγκόσμιο και τον εμφύλιο πόλεμο παραγωγής και οικονομίας. Τη μάχη για τον εξηλεκτρισμό. Τον αγώνα να υπερνικηθεί η απομόνωση και η οικονομική ασφυξία που επέβαλλαν οι ιμπεριαλιστές στη Σ.Ε. Με την προσπάθεια οικοδόμησης βαριάς βιομηχανίας παραγωγής μέσων παραγωγής. Τη μάχη για τη κολεκτιβοποίηση της αγροτικής οικονομίας. Στον τομέα της κοινωνίας έπρεπε να νικηθεί ο αναλφαβητισμός, η καθυστέρηση μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας ιδιαίτερα στο χωριό, να διαπαιδαγωγηθεί η νέα βάρδια της εργατικής τάξης, αφού η παλιά «φρουρά» χάθηκε στον εμφύλιο και την ξένη επέμβαση. Να δοθεί μάχη με τις παλιές αντιλήψεις και τους φορείς τους. Όλες αυτές οι αντιφάσεις της ρωσικής κοινωνίας, που τη μετέτρεπαν σε αδύναμο κρίκο στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα κι έκαναν την επανάσταση πιο εύκολη και εφικτή, ήταν και ο λόγος που γινόταν πιο δύσκολη η εδραίωση και ανάπτυξη της επανάστασης. Αναγκαίες υποχωρήσεις στον τρόπο διεύθυνσης της παραγωγής και της οικονομίας, στην ίδια τη διαδικασία παραγωγής και εμπορίας, ήταν βήματα προς τα πίσω για μια νέα ώθηση προς τα μπρος. Χρειάστηκαν ταξικές συγκρούσεις, που έπαιρναν και ιδεολογικοπολιτικό χαρακτήρα ενάντια σε αριστερίστικες βιασύνες, οι
οποίες έβαζαν σε κίνδυνο τις κοινωνικές συμμαχίες της εργατικής τάξης με άλλα στρώματα του πληθυσμού και κυρίως με την αγροτιά. Όπως και ενάντια σε δεξιές τάσεις, που φοβόντουσαν τα βήματα προς τα μπρος, με αποτέλεσμα να συμμαχούν με αντιδραστικές κοινωνικές δυνάμεις και να γίνονται φορείς της καθυστέρησης και της αντίδρασης. Η ταξική πάλη έπαιρνε ακραίες μορφές, οδηγούσε σε ακραίες εκδηλώσεις και συγκρούσεις. Ο επερχόμενος ιμπεριαλιστικός πόλεμος δημιουργούσε απαιτήσεις για εντατικοποίηση και διεύρυνση της παραγωγής. Τα ίδια τα προβλήματα που η μεταβατική περίοδος κουβαλά από την παλιά κοινωνία, η μικρή εμπορευματική παραγωγή, η λειτουργία -ακόμα και περιορισμένη- του νόμου της αξίας, η χρηματική κυκλοφορία και ανταλλαγή, τα εργαλεία και οι μηχανές παραγωγής που ήταν πίσω από τις νέες σχέσεις οι οποίες δημιουργούνταν, η μονοπρόσωπη διεύθυνση στα εργοστάσια, ήταν παράγοντες που ενίσχυαν τις αναβιώσεις της παλιάς κοινωνίας, γεννούσαν τον καπιταλισμό. Αυτές οι προσπάθειες, που δεν ήταν απαλλαγμένες από λάθη και υποκειμενισμούς, έδωσαν τη δυνατότητα στη Σοβιετική Ένωση να αντεπεξέλθει νικηφόρα στην επίθεση της ναζιστικής Γερμανίας και να συντρίψει τη στρατιωτική της μηχανή. Μιας Γερμανίας που χρησιμοποιούσε όλο το παραγωγικό δυναμικό της Ευρώπης για να τροφοδοτεί την στρατιωτική της μηχανή, ακόμα και στρατεύματα από τις κατεχόμενες και συμμαχικές της χώρες. Και παρ’ όλες τις υλικές καταστροφές και την απώλεια πάνω από 20 εκατομμυρίων ανθρώπινων ζωών, να ανοικοδομηθεί σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Η ανατροπή της σοσιαλιστικής οικοδόμησης με το πραξικοπηματικό 20ό συνέδριο, η τελική διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, οι τραγικές επιπτώσεις που βιώνουν οι εργαζόμενοι σ’ όλο τον κόσμο από αυτές τις ανατροπές, η αποδυνάμωση, οι διασπάσεις, ο κατακερματισμός των επαναστατικών δυνάμεων, η κυριαρχία των αντιλήψεων περί ειρηνικού ή ακόμα και κοινοβουλευτικού δρόμου σε μεγάλα τμήματα του κομμουνιστικού κινήματος, δημιουργούν την ανάγκη να δούμε ξανά και ξανά κριτικά τις προλεταριακές επαναστάσεις, την πορεία τους, τα προβλήματα που αντιμετώπισαν, τα λάθη, τις ανεπάρκειες. Το παρακάτω άρθρο του σ. Χ. Μπίστη, γραμμένο πριν από 10 χρόνια με αφορμή τα 90 χρόνια από τη Ρώσικη Επανάσταση, επιχειρεί να φωτίσει αυτά τα ζητήματα. Με μια κριτική που φροντίζει να μην «πετάξει και το μωρό μαζί με τα απόνερα», με την οπτική του κομμουνιστή, που αντικρίζει με επαναστατική αισιοδοξία το μέλλον, σε μια συνεχή προσπάθεια να φωτίσει το σήμερα και το αύριο με την επαναστατική κριτική της ιστορίας, δίχως να αγνοεί ή να παρακάμπτει τις συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες στις οποίες έλαβαν χώρα τα γεγονότα.
50ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΗ
Η απόδοση τιμής στη Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση στην Κίνα και η μελέτη των συμπερασμάτων της με αφορμή τα 50 χρόνια απ’ το ξέσπασμά της δεν αποτελεί παρελθοντολογία, ούτε αφορά μόνο την κινέζικη επανάσταση, αλλά τη μελέτη και την αναζήτηση συμπερασμάτων για τις κατακτήσεις και τις ανατροπές των σοσιαλιστικών επαναστάσεων του 20ούαιώνα συνολικά, για την αναζήτηση απαντήσεων σε βασικά θεωρητικά και ιδεολογικά ερωτήματα και την ανασυγκρότηση του κομμουνιστικού κινήματος, αλλά και για την αποκατάσταση της αυτοπεποίθησης και της επαναστατικής ενότητας, όχι μόνο των κομμουνιστών αλλά και της παγκόσμιας εργατικής τάξης και των λαών στην κρίσιμη περίοδο που περνάμε σήμερα.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΦΕΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ
ΣΕ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ
Το διήμερο 4-5 Ιούνη 2016 πραγματοποιήθηκε στην ΑΣΟΕΕ διήμερο εκδηλώσεων σε διοργάνωση των ΚΚΕ (μ-λ) και Μ-Λ ΚΚΕ με αφορμή τα 50 χρόνια από την έναρξη της Μεγάλης Προλεταριακής Πολιτιστικής Επανάστασης (ΜΠΠΕ) στην Κίνα. Στον 3ο κύκλο συζητήσεων με θέμα: «Τομές και προτάσεις που προώθησε η ΜΠΠΕ στην παραγωγή και την κοινωνία, αντιμαχόμενη τη γραμμή της παλινόρθωσης», συμμετείχε και ο αείμνηστος σύντροφος Χρίστος Μπίστης, εκ μέρους του ΕΚΚΕ, σε μια από τις τελευταίες του δημόσιες τοποθετήσεις η οποία αποτελεί σημαντική συνεισφορά για την εκτίμηση της τόσο σημαντικής αυτής περιόδου για το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα. Να σημειωθεί ότι η έντυπη έκδοση των πρακτικών των εκδηλώσεων αφιερώθηκε στον σ. Χρίστο. Την εισήγηση αυτή παραθέτουμε στη συνέχεια.
Όπως η Παρισινή Κομμούνα που αποτέλεσε, παρά την ήττα της, αφετηρία και έμπνευση για την ανάπτυξη ενός παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος. Όπως η μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση που αποτέλεσε εναρκτήριο σάλπισμα για κοσμοϊστορικές κατακτήσεις των λαών της ΕΣΣΔ, αλλά και για σειρά επαναστατικών κινημάτων της εργατικής τάξης και των λαών του πλανήτη, που οδήγησαν στη συντριβή του φασιστικού άξονα στο Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο και στο άνοιγμα του δρόμου για την ανατροπή του ιμπεριαλισμού-καπιταλισμού από το 1/3 των λαών της γης, στην κατεύθυνση του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού. Έτσι και η Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση της Κίνας κάτω απ’ την καθοδήγηση του συντρόφου Μάο Τσε Τουνγκ δεν ήταν μια αποκλειστικά κινέζικη υπόθεση αλλά ο επαναστατικός ξεσηκωμός του ¼ του πληθυσμού της γης, για την αντιμετώπιση αντιδραστικών ρευμάτων και ανεπαρκειών που είχαν εμφανιστεί, με αφετηρία την ΕΣΣΔ, στο εσωτερικό σοσιαλιστικών χωρών και κομμουνιστικών κομμάτων και στην ίδια την Κίνα και οδηγούσαν στον εκφυλισμό, την υπονόμευση και την ανατροπή σοσιαλιστικών κατακτήσεων και στην παλινόρθωση του καπιταλισμού. Παρά τις ήττες και τα πισωγυρίσματα, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει, μέσα από μια συνολική αποτίμηση, τις τεράστιες κοσμοϊστορικές κατακτήσεις των πρώτων αυτών σοσιαλιστικών επαναστάσεων. Όχι μόνο στο εσωτερικό των χωρών όπου επικράτησαν, με πρωτοφανέρωτα άλματα πολιτικής και οικονομικής απελευθέρωσης των λαών, αλλά και με την άσκηση μιας καταλυτικής επιρροής, μαζί με τους ταξικούς αγώνες και των υπόλοιπων λαών της γης, που ανάγκαζαν το παγκόσμιο καπιταλιστικό – ιμπεριαλιστικό σύστημα τρομοκρατημένο από τις προλεταριακές επαναστάσεις σε παραχωρήσεις, κατακτήσεις και δικαιώματα για την εργατική τάξη και τους λαούς, όπως: το 8ωρο, πιο ανθρώπινες εργασιακές σχέσεις και συνδικαλιστικά δικαιώματα, κοινωνικές παροχές στην Υγεία και την Παιδεία, Δημοκρατικές Ελευθερίες, Αυτοδιάθεση των λαών. Όλα αυτά που στις σημερινές συνθήκες