DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
Nederland
Waterland
Pagina 3 Druk op de delta en dijken neemt toe Hoe voorkomen we een overstroming?
Pagina 6 Van rioolwater naar groene energie
Pagina 8 Ambitieuze studenten ‘Deze ontdekking kan een grote impact hebben op de waterzuivering’
Pagina 14 Wereldprimeur: de eerste duurzame rondvaartboot
KERINGHUIS Bron: de Nationale Beeldbank / M. Smets
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
Staatssecretaris Joop Atsma
“Een boerenbedrijf kan niet zonder goed waterbeheer. Je kunt niet werken op grond die half onder water staat. Je hebt een waterschap nodig om precies de afgemeten hoeveelheid water in je polder te krijgen en houden. En je bent afhankelijk van goede kwaliteit water. Ik heb zelf ervaren wat het effect is van de overstort van het riool voor het vee. Dat is een drama. Je dieren worden ziek. Mijn allereerste debat in de Tweede Kamer ging toevallig ook over het terugdringen van riooloverstorten. Gezond en schoon water is een must voor mens, plant en dier. Het is de bron van het bestaan.” Wat maakt de Nederlandse watersector uniek? “Wereldwijd staan we aan de top, zowel op het gebied van watertechnologie als watermanagement. We hebben een aantal iconen, zoals de Deltawerken in Zeeland en de Afsluitdijk. Met het programma Ruimte voor de Rivier en met het nieuwe Deltaprogramma creëren we meer ruimte voor de rivieren om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen, zodat we de zekerheid hebben dat ook toekomstige generaties in de best beveiligde delta kunnen blijven wonen. Nederland loopt voorop bij het gebruik van nieuwe technieken. Zo hebben we voor de Zuid-Hollandse kust de ‘zandmotor’ aangelegd. Dat is een groot schiereiland voor de kust, waarbij het opgespoten zand heel langzaam naar de kustlijn verdwijnt, waardoor de natuur verder z’n werk doet.”
Waar liggen de uitdagingen? “In de waterzuivering en de waterkwaliteit. In de waterzuivering worden steeds weer nieuwe technologieën ontwikkeld om het water schoon te krijgen. Een tijdje geleden werd drinkwater uit de Amsterdamse grachten uitgedeeld. Dat was tien jaar geleden onmogelijk. Daarnaast investeren we met name in waterbesparende systemen omdat schoon water schaars is. Soms grijp je daarbij terug op oude technologie, zoals woningbouwcorporaties die waterputten bouwen om regenwater op te slaan voor het doorspoelen van het toilet.” En op het gebied van duurzaamheid? “Er loopt op dit moment een experiment bij de Afsluitdijk, waarbij energie wordt opgewekt op de grens van zout en zoet water. ‘Blue energy’ noemen ze dat. En er zijn plannen voor getijdencentrales. Met waterschappen hebben we een Green Deal gesloten om bij waterzuiveringsinstallaties energie, ‘groen gas’, op te wekken uit het slibafval.” Hoe zit het met carrièrekansen? “Tegen de trend in groeit de watersector nog steeds. Sterker nog: er is een tekort aan instroom van jongeren bij de opleidingen en in het bedrijfsleven. Het aanbod van opleidingen zou zich meer moeten richten op de watersector, zodat jongeren vooral worden gestimuleerd om watergerelateerde studies te kiezen. Met name in de middelbare schoolleeftijd. Je kunt alle kanten op. De sector moet veel meer werken aan z’n imago. Ik denk dat het vooral ook met onbekendheid heeft te maken. Water wordt als iets vanzelfsprekends gezien. Je hoeft de kraan maar open te draaien en je krijgt het schoonste drinkwater dat je kunt wensen. De watersector moet veel fierder zijn op wat er wordt gepresteerd en veel meer de carrièrekansen uitdragen.”
'Nederland Waterland’ is een publicatie van Metro Custom Publishin g. Sales manager Miroesja Peeperkoorn Editorial Manager Yvette Bax Re dactie Hans Pieters en Joris van Groningen (Lo ft 238 Tekst & Communicatie), Claudia Coenen, Bas Hakker Vormgeving Lydia Hottin g Beeld: Nationale beeldbank, Colourbox, e.a . Voor meer informatie ove r Metro Custom Publishing of als u zelf een idee heeft voor een uitgave kunt u contact opn emen met Robin Jahshan, 020 -51140 27 of robin.jahshan@metr onieuws.nl
Bezoek de Maeslantkering! De Maeslantkering is het sluitstuk van de Deltawerken. Bij stormvloed op zee sluiten de twee gigantische deuren de Nieuwe Waterweg bij Hoek van Holland af. Ze beschermen hiermee Rotterdam en omgeving tegen overstromingen. De Maeslantkering is de grootste beweegbare stormvloedkering ter wereld. Elke arm is zo lang als de Eiffeltoren hoog is!
Deltawerken en leer alles over de bouw van de Maeslantkering.
Het Keringhuis Het Keringhuis ligt pal naast dit immense bouwwerk. Hier kom je alles te weten over bescherming tegen hoogwater in ZuidHolland. Bij binnenkomst word je direct geconfronteerd met de dreiging van water. Want door de klimaatverandering komt er vanuit zee en rivieren steeds meer water op ons af. Hoe gaat Nederland om met al dat water? Ontdek het zelf op het interactieve Waterplein, maak een rondje langs de
Gratis toegang en rondleiding De toegang is gratis. Een rondleiding kost € 4 voor volwassenen en € 2 voor kinderen. Voor groepen gelden aparte tarieven. Gidsen van het Keringhuis brengen je tijdens een rondleiding dicht bij de Maeslantkering.
Prachtige locatie Het terras van het Keringhuis biedt een fenomenaal uitzicht op de kering en de voorbijvarende mammoettankers. Op de waterspeelplaats kunnen kinderen zelf met pompen en zandzakken aan de slag.
Educatie Scholieren en studenten kunnen bij het Keringhuis terecht voor rondleidingen en waterworkshops in het Learning Center.
Boek online een rondleiding op www.keringhuis.nl.
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
Een kwart van Nederland ligt onder zeeniveau en de helft van ons land is bij een eventuele dijkdoorbraak blootgesteld aan een overstromingsrisico. Niet zo vreemd misschien. Nederland telt 17.500 kilometer aan waterkeringen en 235.000 kilometer aan watergangen, zes keer de wereld rond! Verantwoordelijk voor het beheer van al onze polders en dijken zijn de 25 waterschappen. Het is hun taak voor het onderhoud en de vernieuwing daarvan te zorgen. Dijken en delta kosten ons nu jaarlijks een miljard euro, 0,1% van ons bruto nationaal product − noem het een verzekeringspremie voor onze toekomstige waterveiligheid. Het belang daarvan is een nationale aangelegenheid waarvan iedereen sinds de Zeeuwse watersnoodramp in 1953 is doordrongen. Destijds waren er nog 2600 waterschappen, elk met hun eigen koninkrijkje. Dat is toen in korte tijd gereduceerd tot 25 organisaties, om sneller, slagvaardiger en professioneler te kunnen opereren. Ze worden vertegenwoordigd door de Unie van Waterschappen die het belang van onze waterveiligheid aanhangig maakt bij politiek Den Haag. En dat is noodzakelijk aangezien de kwetsbaarheid van Nederland wat betreft de waterveiligheid is toegenomen.
Zeespiegelstijging
“Reden daarvoor is de klimaatverandering,” aldus beleidsmedewerker Henk de Kruik. “De kust is kwetsbaar omdat de zeespiegel langzaam stijgt. De nationale Deltacommissie houdt rekening met een stijging van maximaal 1,30 meter aan het eind van deze eeuw, en van twee tot vier meter in de volgende eeuw. Daarin is het effect van bodemdaling
betrokken, wat zeker het westen van Nederland extra gevoelig maakt bij calamiteiten.” Een stijgende zeespiegel en langduriger droogteperioden zetten onze delta in de toekomst onder druk. Dat kan leiden tot schadelijke gevolgen voor onze drinkwatervoorziening, landbouw en daaraan gerelateerde economische sectoren. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de ramp in New Orleans in 2005 waarbij honderden doden vielen en die een directe economische schade van 100 miljard dollar opleverde. Futuristische plannen De Kruik: “Onze dijken zijn voldoende gezekerd, met een geschatte kans van een doorbraak van eens in de 10.000 jaar. Toch vergt het enorm veel onderhoud om dat niveau te handhaven. Inmiddels zijn futuristische plannen in de maak om de Afsluitdijk te vernieuwen. Door de dijk te verhogen, te verbreden en te beschermen met onder andere kwelders, maken we de dijk toekomstbestendig tegen de verwachte zeespiegelstijging in de komende decennia.” Niet alleen de zeespiegelstijging zet onze delta onder druk. De klimaatveranderingen bezorgen ook onze binnenwateren overlast. “Het regent vaker, en als het regent, dan regent het ook harder. Dat vergt extra onderhoud van onze dijken langs de rivieren.” De ‘wake-upcall’ wat dat betreft, was de hoge waterstand van de grote rivieren in 1995. Toen moesten in Gelderland 300.000 mensen worden geëvacueerd. Naar aanleiding daarvan is het plan Ruimte voor de rivieren opgesteld om de dijken te versterken en de rivieren meer ruimte te verschaffen om hun overtollige water te lozen, aldus De Kruik. “De Rijn en
Dijkversterking
de Maas moeten steeds meer water afvoeren, wat de dijken niet altijd aankunnen, zoals de dijkdoorbraak bij Wilnis in 2003 aantoonde. Daar was een dijk verturfd, dat wil zeggen verdroogd, en die kon daardoor de extreme watertoevoer niet tegenhouden.” Dertig knelpunten Inmiddels is het plan in werking getreden. Voor bijna vier miljoen Nederlanders is het daardoor makkelijker hun voeten en kelders droog te houden. De rivieren krijgen op dertig knelpunten meer ruimte om overtollig water te lozen in
uiterwaarden. Zo hebben de waterschappen Groot Salland en Veluwe gezamenlijk het plan gestart voor de IJssel rondom Deventer. De verruiming krijgt vorm door de verbreding van de uiterwaarden en de aanleg van nevengeulen van ongeveer honderd meter breed, die zijn aangelegd over een lengte van tien kilometer. Hierdoor kan bij hoogwater het rivierwater sneller worden afgevoerd. Vroeger wilden de kades langs de IJssel in Deventer bij hoogwater nog wel eens onderstromen en moest het verkeer worden omgeleid. Met de uitvoering van dit plan is dat verleden tijd.
Het laagste punt van Nederland: -6,76m NAP. Gelegen in de gemeente Zuidplas
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
Het lijkt zo vanzelfsprekend. Je draait aan een kraan en het water stroomt in overvloed. Met onze drinkwatervoorziening verkeren we in een ongekend luxe positie. Nergens ter wereld is de kwaliteit van het kraanwater zo hoog. Dagelijks verbruikt elke Nederlander ongeveer 125 liter drinkwater. Daarvan drinken we overigens maar heel weinig. Verreweg het meeste gaat op aan douchen en wasjes draaien in de wasmachine.
In het buitenland stroomt het kraanwater doorgaans enkel en alleen voor de toiletspoeling, het wassen van de auto en het dweilen van de vloer. Voor het drinken van water gaat de voorkeur uit naar bronwater uit flessen. Hier kan iedereen echter onbekommerd leidingwater drinken, en het is nog goedkoop ook. Water uit flessen wordt ook wel gedronken, maar vooral omdat men het lekkerder vindt of het op die manier kouder kan drinken - niet zozeer uit wantrouwen over de kwaliteit van ons drinkwater. Zonder toevoeging van chemicaliën als chloor is ons water ongehoord zuiver. De kwaliteit voldoet dan ook aan strenge wettelijke vereisten. Toch is ons drinkwater voor veertig procent afkomstig uit oppervlaktewater, water uit de grote rivieren dus. En dat bevat nu eenmaal verontreinigingen van scheepvaart, wegverkeer, industrie en landbouw. Met geavanceerde technieken zuiveren de Nederlandse waterbedrijven het ingenomen water tot een zeer verfijnde graad die voldoet aan de normen die de overheid stelt.
Rivierwater in reservoirs
Zo wint waterbedrijf Evides het water voor Rotterdam en omgeving uit de Oude Maas. Dat wordt door drie reusachtige spaarbekkens in de Brabantse Biesbosch geleid. Hierdoor wordt het water door zijn zelfreinigend vermogen al van de meest grove vuildeeltjes ontdaan, zo vertelt Rianne de Voogt van Evides. “Na deze eerste ruwe reiniging nemen de diverse productielocaties het water in voor verdere zuivering. Dit gebeurt onder andere via microzeving. Ook worden er zogeheten ‘vlokmiddelen’ gebruikt die deeltjes binden, waardoor filters ze makkelijker kunnen verwijderen. Middels ultraviolet licht en de stof ozon wordt het water vervolgens bacteriologisch volledig betrouwbaar gemaakt. Daarna verwijderen koolstoffilters de laatste kleur-, geur- en smaakstoffen.”
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
Een hele mond vol, maar dan heb je ook wat. Wat dan namelijk overblijft, is zuiver water. Dat vervolgens wordt opgeslagen in zogeheten reinwaterreservoirs. Van daaruit wordt het water verder gedistribueerd, totdat het uiteindelijk thuis uit de kraan komt. Het gehele zuiveringsproces staat onder voortdurende controle van laboranten, die in elke fase monsters afnemen om te analyseren. Zo is dagelijks de kwaliteit van het drinkwater van ruim 700.000 huishoudens
terdam via geavanceerde technieken steeds verder gezuiverd tot lekker drinkwater. Bij het monitoren van de kwaliteit wordt steeds gelet op de aanwezigheid van ongewenste stoffen die gezuiverd moeten worden. Kors: “In de jaren zeventig en tachtig ging het vooral om het verwijderen van agrarische bestrijdingsmiddelen waarvan de concentraties te hoog waren. Tegenwoordig letten we meer op restanten van stoffen voor industrieel of medicinaal gebruik die uit het oppervlaktewater verwijderd moeten worden. Zo monitoren we voortdurend de kwaliteit van het water, zodat het huidige hoge niveau wordt gehandhaafd.”
Reinigende bodemlagen
in de regio Rijnmond gewaarborgd. Voor een tekort hoeft het gebied nooit te vrezen. “Niet zolang tenminste de Maas blijft stromen,” lacht De Voogt. “We nemen slechts twee procent van al het voorbij stromende water in. Bovendien behouden we in de reservoirs een voorraad die groot genoeg is om de hele regio drie maanden lang van drinkwater te voorzien.”
Filterend duinzand
Van oudsher won Amsterdam zijn drinkwater al deels uit de duinen. Aanvankelijk uit oppervlaktewater dat werd verzameld via smalle watergangen, zogeheten duinrellen. De eerste drinkwaterbedrijven pompten vanaf 1853 het water voor de hoofdstad rechtstreeks op uit de diepere lagen van de duinen. Door de steeds grotere vraag bleek daardoor de zandbodem echter te verdrogen. Om dat tegen te gaan, bedacht men in 1940 de methode om het oppervlaktewater van de duinen aan te vullen met rivierwater. In de jaren zeventig ontdekte men dat deze techniek de duinbodem vervuilde. Daarom gingen de waterbedrijven ertoe over om de duinen met voorgezuiverd rivierwater tot op grote diepte te infiltreren. En dat doen ze in feite nog steeds, al zijn de zuiveringstechnieken inmiddels sterk verbeterd. Tegenwoordig is het Amsterdamse drinkwater hoofdzakelijk afkomstig uit de Lek en een Utrechtse polder, dat dus in de duinen wordt geïnflitreerd. “Het zand fungeert als filter voor de zuivering van de meest grove verontreinigingen,” vertelt Leon Kors van Waternet, het Amsterdamse waterbedrijf. Daarna wordt het water weer opgepompt en net als in Rot-
Het meeste drinkwater in Nederland, ongeveer zestig procent, wordt opgepompt uit de grond, zoals in het Vitenswaterwingebied in Bunnik. Het water komt uit een diepte van dertig tot tweehonderd meter, waar het tientallen, soms zelfs tienduizenden jaren zit. Aangezien de bodem als filter fungeert, is grondwater in den beginne veel schoner dan rivierwater. “De meeste bacteriën, virussen en chemische verontreinigingsmiddelen zijn achtergebleven in de ondiepere bodemlagen waardoor het (regen)water naar beneden is gesijpeld,” legt Doeke Schippers uit, manager Winning en Zuivering van waterbedrijf Vitens. “Bovendien overleven zo diep in de grond geen bacteriën, omdat er geen zuurstof is.” De aardbodem verwijdert dus veel úit het water, maar voegt er ook weer stoffen aan toe, zoals kalk, ijzer, mangaan en verschillende gassen. Daarom ondergaat opgepompt grondwater eerst een grondig zuiveringsproces voordat het drinkklaar is. Schippers: “Eerst wordt zuurstof aan het water toegevoegd en worden alle overige gassen verwijderd, vervolgens wordt via zandfiltratie ijzer, mangaan en ammonium verwijderd, daarna wordt het water ontkalkt en tot slot filteren we de allerlaatste restdeeltjes uit het water.” Het water dat uiteindelijk in nabijgelegen huishoudens uit de kranen vloeit doet absoluut niet onder voor bronwater uit flessen, aldus Schippers. “Sterker nog: in Bunnik ligt ons bedrijf pal tegenover dat van het flessenmerk Sourcy, dat zijn water uit dezelfde aardoppervlaktelaag haalt als wij. Het is exact hetzelfde water dus, met het grote verschil dat kraanwater stukken goedkoper én beter voor het milieu is.” Met al deze uiteenlopende technieken in de verschillende regio’s, behoort Nederland tot de top van de wereld wat waterzuivering betreft. Voor ons vanzelfsprekend, maar internationaal ongeëvenaard.
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
“Water zuiveren kóst energie, maar als je het vrijgekomen slib dat daarbij ontstaat slim weet om te zetten naar biogas, lévert het ook energie op: het dubbele welteverstaan,” legt een enthousiaste Ruud Schemen uit. Hij is programmacoördinator van de Energiefabriek, de ‘denktank’ van een aantal Nederlandse waterschappen. Deze denktank buigt zich over het verzinnen en toepassen van steeds slimmere methodes om groene energie uit afvalwater te halen, en energiezuiniger het afvalwater te zuiveren. Want ons rioolwater, dat afkomstig is uit de douche, keukenkraan en het toilet, bevat behoorlijk wat energie - vooral de bacteriën ín het vuil, zoals onze ontlasting.
Energiezuiniger werken luidt al langer het credo bij de Nederlandse waterschappen. Niet voor niets zijn er in 2005 afspraken met het Rijk gemaakt, waarin is vastgelegd dat de waterschappen ervoor moeten zorgen dat ze in de periode van 2005 tot 2020 dertig procent energiezuiniger werken en veertig procent van hun eigen energie weten op te wekken. Om dit meer onder de aandacht te brengen, daagde de Unie van Waterschappen in 2007 de Nederlandse waterschappen uit om goede ideeën hierover te bedenken. Vier waterschappen (Aa en Maas, het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, waterschap Veluwe en waterschap Rivierenland) dienden een soortgelijk idee in om meer energie uit afvalwater te halen - in elk geval minimaal evenveel als nodig is om het afvalwater te zuiveren - en zij besloten hun krachten te bundelen in de speciaal hiervoor in het leven geroepen Energiefabriek. “Inmiddels zijn al vijftien waterschappen hierbij aangesloten, in de toekomst hopelijk alle 25,” zegt Schemen. Van idee naar praktijk De waterschappers van de Energiefabriek begonnen met heel veel brainstormsessies, en
HELICON OPLEIDINGEN MBO VELP
MBO Watermanagement Werken aan water! Als je voor Watermanagement kiest zoek je mee naar oplossingen! De klimaatverandering zorgt ervoor dat het onderwerp ‘watermanagement’ volop in de belangstelling staat. Moeten de dijken hoger of zijn er andere oplossingen? En hoe voorkom je dat een natuurgebied verdroogt?
De opleiding MBO Watermanagement (niveau 4, BOL & BBL) Thema’s: • Beheer (techniek) • Advies (communicatie) • Inrichting (voor wonen en recreëren) Zie ook www.mbovelp.nl onder Opleidingen
”Ik leer alles over goed waterbeheer. En dat is belangrijk voor de hele wereld”
Helicon Bedrijfsopleidingen Helicon verzorgt ook cursussen en in-company trainingen op het gebied van watermanagement.
MBO Velp Larensteinselaan 26b, 6882 CT Velp, (026) 384 03 10, info.mv@helicon.nl
www.mbovelp.nl
inmiddels zijn een aantal van deze ideeën ook al in de praktijk toegepast. Aan de ene kant zijn dit toepassingen voor het besparen van energie
tijdens het zuiveren van afvalwater. Zoals energiebesparender water zuiveren door middel van een andere manier van beluchting, en het vooraf afscheiden van (energierijk) rioolsib, waardoor er minder energie voor de beluchting nodig is. Maar er zijn ook ideeën ontwikkeld over hoe er meer energie kan worden opgewekt tijdens het zogeheten ‘vergistingsproces’ van het rioolslib. Schemen: “Zo ging tot voor kort veel energie verloren omdat de celwand van de bacteriën,
Info-avond 7 juni en 11 juni 17.00 - 19.00 uur
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
die het afvalslib vormen, verhinderde dat de energie binnen in die bacteriën vrijkwam. Maar door een technologie toe te passen waarbij we de celwand van de bacteriën weten te kraken, komen die energierijke bestanddelen tijdens het vergistingsproces nu ook vrij.” Waterschapsenergie Het biogas dat tijdens het vergisten van afvalslib vrijkomt, kan worden omgezet in elektriciteit. In eerste instantie is het de bedoeling dat de waterschappen dit weer gebruiken voor het zuiveren van afvalwater, zodat ze op den duur helemaal energieneutraal kunnen werken, zoals in Nijmegen al (bijna) het geval is. Maar zoals gezegd: bij het vergisten van slib komt er dus meer energie vrij dan dat je nodig hebt om het afvalwater te zuiveren. Dit ‘restgas’, waterschapsenergie genoemd, kan worden gebruikt voor andere doeleinden. Zo gaat de afvalzuiveringsinstallatie in Den Bosch daarvan brandstof leveren aan de vuilnisophaalwagens van het ernaast gelegen vuilnisverwerkingsbedrijf, rijden in Leiden een deel van de stadsbussen en enkele bedrijfauto’s van het hoogheemraadschap al op de vrijgekomen energie van de afvalzuiveringsinstallatie
2,5 miljoen consumenten en bedrijven 24/7 van betrouwbaar water voorzien.
Voor 2,5 miljoen mensen en bedrijven in ons werkgebied Zuidwest-Nederland is de beschikbaarheid van betrouwbaar water de normaalste zaak van de wereld. Het leveren daarvan is voor de 600 medewerkers van Evides Waterbedrijf elke dag weer een mooie uitdaging. In Nederland zijn wij met ruim 160 miljoen m3 per jaar een van de sterkste spelers op het gebied van drinkwater en behoren we tot de top van industriewaterleveranciers. Het is dan ook niet verwonderlijk dat je bij Evides uitdagingen treft in allerlei soorten techniek en op
Leiden Zuidwest en gebruikt Rijnland een deel van het biogas om zwembad De Vliet en de eigen gebouwen op het zuiveringsterrein te verwarmen.
is dan dat we de energie dan eigenlijk terugleveren aan de energiebron: de burger. Want zonder burger geen waterschapsenergie.”
Restafval recyclen Maar er kan meer gedaan worden met waterschapsenergie. Ruud Schemen: “Als je de CO2 uit het biogas haalt, heb je dezelfde samenstelling als aardgas, dat je aan huishoudens kunt leveren. De C02 die je overhoudt, kun je dan weer leveren aan koelmachines voor vrieshuizen. En afvalwater bevat heel veel fosfaat. Hier is dat restafval waar we verder niets meer mee doen, maar in Marokko raken de fosfaatmijnen compleet uitgeput. Als we het fosfaat van hier nu eens gaan gebruiken in bijvoorbeeld kunstmest, of inzetten als vervanger voor fosfaaterts in de fosfaatindustrie…” En zo brainstormt de waterschapper nog even door. De specialisten van de Energiefabriek zitten boordevol plannen die ze graag uit zouden willen voeren. Schemen: “Ons ultieme doel is dat rioolwaterzuiveringsinstallaties de komende jaren van energieverbruikers tot energieproducenten transformeren. En het grappige
Ga er maar voor.
alle denkbare niveaus. Waar je ook begint, één ding staat als een paal boven water: Evides Waterbedrijf biedt je riante mogelijkheden voor ontwikkeling en ontplooiing.
Kansen in techniek Er gaat heel wat werktuigbouw, procestechniek, civiele techniek, economie en management om in water. Of je nu een academische of HBO-opleiding hebt afgerond of al enige jaren werkervaring hebt, bij Evides kun je in diverse richtingen aan de slag. Er liggen vooral volop kansen in de techniek, maar ook in de commercie, in staffuncties
en op werkervaringsplaatsen zijn er mogelijkheden. Zelfs in het buitenland. Want ook daar zijn we actief. Dus als jij behalve een relevante opleiding of ervaring een gezonde dosis ambitie meebrengt, dan vind je bij Evides meer dan genoeg perspectief. Dit alles maakt Evides Waterbedrijf als werkgever ongekend veelzijdig. Dat we daarbij een mooi salaris en goede arbeidsvoorwaarden bieden, maakt het alleen nog maar aantrekkelijker. Ga er maar voor! Kijk voor meer informatie en actuele vacatures op www.evides.nl
Ongekend veelzijdig.
Werk samen met
Moeder Sara
aan betere sanitaire voorzieningen Volg het Peepoo toiletzakjes project op www.simavi.nl
Peepoo wordt mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
Delft le Techniek aan de TU “Na mijn studie Civie r. Dit me Jel bij an ga de slag ge ben ik als trainee aan jaar arin je gedurende drie is een traineeship wa aast lende bedrijven. Daarn werkt bij drie verschil , ect talentontwikkeltraj krijg je een intensief en re praktische training waarin je onder ande en ren nte ese unicatie, pr over bijvoorbeeld comm om jk gri lan be t he tuurlijk is leidinggeven krijgt. Na ar ma , ten we te en kunnen vakinhoudelijk veel te hn is breder dan de tec rke we t he n va de praktijk ly, Po H dit moment bij M niek alleen. Ik werk op cten rsbureau dat veel proje een advies- en ingenieu en ur ctu tru n milieu, infras doet op het gebied va s. We hillende projectteam rsc ve in design. Ik werk utsch een n va ng ontwikkeli zijn nu bezig met de nt. ssa ere int el he vind ik sluis in Assen en dat es am om het gehele proc rza lee nd tte tze Het is on ken. ma te tot de bouw - mee - van de aanbesteding sen tus ing in de wisselwerk Mijn passie ligt vooral ef zonder dat zoiets relati bij is t water en land. He r aa elk r tuu na ctie en de statisch als een constru ambitie om uiteindelijk jn mi is t He beïnvloeden. terbeop te bouwen in het wa een mooie loopbaan sis.” ba e is daarvoor een goed heer. Het traineeship
“Het is gew eldig te bestuderen om in Nederland het waterbehee , want we zi r jn echt de k de wereld. D oploper in aardoor zijn er enorm ve en vaardigh el kennis eden aanwez ig, waarmee hele wereld we over de meerwaard e hebben. E ben ik twee ind vorig ja ënhalve maa ar nd in Jakarta voor een gro geweest ot project. W e deden ond naar overstr erzoek omingen en de files in d onderdeel w e stad. Het aterbeheer was mijn ve delijkheid. rantwoorJakarta heeft een enorm namelijk: d probleem e stad verzak t en het rege stad niet ve nwater kan rlaten, waard de oor mingsgevaa r is. Het bijzo er constant overstrondere is dat het besluit is inmiddels genomen o mn bouwen van wege het ove iet teveel meer te rstromingsg ons onderzo evaar. Terw ek aantoond ijl e dat er juis acties nodig t rigoureuze zijn om de stad leefbaa voor de neg rder te mak en miljoen en mensen die bouwen van er wonen. Het een dijk ron dom de stad zou kunnen bij bijdragen aa n die leefbaa voorbeeld in de toeko rheid. Ik zo mst graag n u og meer pro buitenland jecten in het doen. Het is le u mensen open ko staan voor je m te merken dat op watergeb input. Onze ied zijn maa problemen r klein verg andere land eleken met en meemak wat en.”
in samenwerking met:
Sportvissen
Watermanagement
Maak van water je beroep Bij Wellantcollege volg je de opleiding Sportvissen in Gorinchem of kun je kiezen voor de nieuwe opleiding Watermanagement in Houten. Leuke opleidingen voor werk met toekomst! Kijk voor meer informatie op wellantmbo.nl
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
“Ik kom uit de VS, en dee d daar samen met een groep studenten onderzoe k naar watertechnologie . De wetenschapper Elmar Fuchs wees mij op het Master Track programm a van Wetsus. Hierin bie den de Universiteiten van Wageningen, Groningen en Twente de best mogel ijke opleiding op het gebied van watertechnolo gie. Ik heb die fantastische opleiding gedaan en daarna ben ik aan de sla g gegaan met een PHD on derzoek bij Wetsus. Onder leiding van Elmar Fuchs heb ik me de afgelopen jaren veel beziggehouden met onderzoek naar een zogenoemde ‘waterbrug’ , dat is een sliert water tus sen twee bekers die onder hoogspanning is gezet. Die waterbrug is ontdekt in 1893, maar daar is tot op heden niet zoveel me e gedaan. Wij hebben me t een grote groep mensen ontdekt dat die sliert, als je er laserflitsen op loslaa t, een volkomen nieuwe vorm krijgt. Het is geen water en ook geen ijs. Deze ontdekking kan op termijn grote gevolgen hebben voor het schoonm aken van vervuild water. Wat de exacte gevolgen voo r de toekomst zijn, is nu helaas nog lastig te voorspellen. De wetenschappers die in 1948 de transistor uitvonden, wisten ook niet dat daar ooit de computerchip zou uitkomen. Ik blijf in ieder geval nog vijf jaar in Nederland; het is wel een overgang van New York naar Leeuwarden, maar ik heb het hier geweldig naar mijn zin.”
“Omdat wij Nederlanders goed zijn in waterprojecten, zijn er veel interessante banen op dat gebied. Daarom leek een wateropleiding volgen me een goede keuze. Watermanagement is een brede opleiding, het gaat niet alleen over waterkering, maar ook over drinkwaterbeheer. Binnenkort gaan we op werkbezoek naar de sluizen van Nieuwegein en het lijkt me heel interessant om te horen en zien hoe dat allemaal functioneert. Ik heb stage gelopen bij Dunea in Zoetermeer, dat bedrijf beheert de drinkwatervoorziening voor veel mensen en bedrijven in het westen van het land. Ik keek daar mee met degenen die de kwaliteit van de waterleidingsystemen controleren. We gingen bijvoorbeeld langs bij grote nieuwbouwprojecten om te kijken of de waterleidingen daar goed waren. Wat ik later precies wil gaan doen, weet ik nog niet. Het gaat er nu vooral om dat ik zoveel mogelijk leer over water, en dan merk ik vanzelf wel welke richting me het meest aanspreekt.”
“Ik heb Civiele Tech niek gestudeerd in Enschede en daarna de Master Water Engineering & Management gevo lgd. Mijn scriptie gin g over de droogte in Nederla nd, waar we de laa tste jaren steeds meer mee te maken hebben. Ik onderzocht op welke manier je kunt zorgen voor vo ldoende watervoorzieningen . Eenmaal afgestude erd ben ik aan de slag gega an bij Jelmer. Het is geweldig om via dit traineesh ip kennis te maken met het bedrijfsleven. Het traineeship duurt dr ie jaar en momenteel zit ik aa n het einde van mijn eerste jaar. Ik werk nu bij de ge meente Gouda. Al s assistentprojectleider help ik nu bijvoorbeeld bij een project waarbij een heel ou de riolering wordt vervangen die onder de Goud se kerk loopt. Je m oet goed in kaart brengen wat er allemaal moet ge beuren. Een belangrijk onderdee l van het project is het contact hebben met de bewo ners van de huizen waar die honderd meter lan ge riolering onderd oor loopt. Een afwisselende klu s dus. Op de korte termijn is mijn ambitie om m ezelf inhoudelijk te verbeteren op het gebied van wa terbeheer en –man agement. Samen met een tal entmanager van Jel mer zoek ik een geschikte werk plek voor mijn twee de traineejaar. Over vijf jaar zie ik mezelf wel in ter nationaal werken op het gebie d van watertekort, wa nt op dat vlak is er nog een he leboel werk te doen .”
ROTTERDAMSE WATERKANSEN www.rotterdamclimateinitiative.nl
In Rotterdam zien we de klimaatverandering als een kans. Met innovatieve toepassingen maken we de stad en haven groener, gezonder en economisch sterker. Dat maakt Rotterdam een inspirerend voorbeeld voor andere deltasteden. Zo is Rotterdam de vestigingsplaats voor het Nederlands Watercentrum, ligt er reeds 100.000 m2 groen dak en zetten we in op drijvend bouwen, zoals het drijvend paviljoen in de Rijnhaven.
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
Via de site ikonderzoekwater.nl krijgen scholieren onderwerpen én professionals aangereikt voor hun profielwerkstuk, dat de interesse aan moet wakkeren voor de watersector. Het concept van de site is eenvoudig: professionals uit de watersector begeleiden eindexamenscholieren van havo en vwo bij hun profielwerkstuk en bieden ze een kijkje in de keuken. In de hoop dat ze voor een waterstudie kiezen. Want dat is hard nodig. Over een paar jaar komt de watersector namelijk duizenden mensen tekort. De vergrijzing is de belangrijkste oorzaak van de braindrain. “Bij sommige organisaties is over tien jaar de helft van de werknemers met pensioen,” vertelt initiatiefnemer Wouter Stapel, waterspecialist bij advies- en ingenieursbureau DHV. Tegelijkertijd stokt de instroom van studenten bij watergerelateerde studies. Water is niet ‘hot’. “Er moeten nieuwe vissen in de vijver komen. Met harder hengelen red je het niet. Dat lukt alleen door scholieren enthousiast te maken.”
The new green
Het idee ontstond nadat de dochter van Stapel lessen volgde aan het Junior College Utrecht, een samenwerking tussen de universiteit en 29 scholen in de regio Midden-Nederland. “Ik ben wat gaan rondbellen in mijn netwerk.” Samen met het Junior College bracht hij partijen bij elkaar en startte met steun van het Platform Bèta Techniek een pilot in Utrecht. Inmiddels draait het project in elf provincies. “Een-op-een contact met een bevlogen expert over een maatschappelijk onderwerp
kan de vonk over laten springen,” meent Stapel. Als voorbeeld noemt hij een project waarbij kinderen fosfaat uit urine mochten halen. “De natuurlijke fosfaatvoorraad is op termijn uitgeput. Onderzoek doen naar hoe je fosfaat uit urine kunt terugwinnen is belangrijk voor de toekomst.” De scholieren kwamen met een pracht van een slogan: the new green is yellow. “Dat project vergeten ze nooit meer. En hun docenten en klasgenoten ook niet.”
Verfrissend
Leerlingen kunnen op ikonderzoekwater.nl onderwerpen voor hun profielwerkstuk vinden per thema, maar ze kunnen ook zelf een onderwerp aandragen. Het steunpunt in de regio (meestal een hogeschool) zoekt vervolgens een waterexpert voor de begeleiding. “Het project raakt een gevoelige snaar,” stelt Stapel. “Iedereen vindt het leuk om scholieren te helpen en kennis te delen. In je werk ontstaan bepaalde mantra’s, en daardoor is het verkrijgen van nieuwe informatie heel vanzelfsprekend geworden. Scholieren stellen verrassende en elementaire vragen. Dat is erg verfrissend.” “Iets ontwikkelen dat in een paar jaar landelijk draait, is een fikse klus. Waar ik trots op ben is dat we door de International Water Association (IWA) zijn uitgeroepen tot het beste programma wereldwijd om jongeren te enthousiasmeren voor een carrière in het water. Er is internationaal interesse voor het concept, te beginnen in Engeland.”
Het Nieuwe Werken is niet nieuw - Vernieuwing van drinkwaterbedrijf Vitens past bij de tijdgeest Tegenwoordig lijkt alles ‘nieuw’: het nieuwe autorijden, het nieuwe leren en Het Nieuwe Werken (HNW). Googlen op ‘Het Nieuwe Werken’ levert 1,7 miljoen hits op. De één noemt het een hype, de ander ziet HNW als een blijvertje en praat inmiddels al over ‘het nieuwe werken voorbij’. Feitelijk is er niets nieuws aan HNW: nieuwe technologie maakt het mogelijk om slimmer en effectiever te werken. Dat doen we al sinds mensenheugenis. Want iedere tijd kent zijn eigen nieuwe werken. Op Youtube is hierover een leuk filmpje te zien van Vitens, het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland. Het filmpje is te zien door de QR Code te scannen.
Een themakrant die bij jou past Bereik jouw doelgroep met een publicatie op maat. De mogelijkheden zijn divers, zoals adverteren in een relevant thema of een volledige afname waarbij jij de inhoud bepaalt. Metro Custom Publishing brengt jouw boodschap gericht over op de doelgroep die jij wilt aanspreken.
Binnen Vitens zijn we bezig met het gelijktijdig vernieuwen van onze IT, werkomgeving, processen en werkafspraken. Dit noemen we niet Het Nieuwe Werken maar Flex@Vitens. Daarbij staan onze klanten én de medewerkers centraal. Sleutelwoorden zijn flexibiliteit, maatwerk en duurzaamheid. Dit betekent dat medewerkers meer en meer zelf bepalen wanneer, waar, hoe en met wie ze werken aan concrete resultaten. Maar ook hoe hun arbeidsvoorwaardenpakket eruit ziet. Of hoe ze hun ‘budget’ in uren gebruiken om werk en privéleven beter op elkaar af te stemmen. Vrijheid en verantwoordelijkheid gaan daarbij hand in hand. En dat betekent soms ook het loslaten van oude verwachtingspatronen. En ziet u wel eens een monteursbus van Vitens voorbij rijden? Realiseer u dan dat de monteur die daarin rijdt al vele jaren vanuit huis werkt en zijn informatie digitaal op zijn laptop ontvangt. Anno 2012 is daar dus niets nieuws aan.
Ontdek wat werken bij Vitens zo bijzonder maakt: WWW.ViteNs.Nl
André Doveren programmamanager Flex@Vitens
Neem contact op voor meer informatie: Robin Jahshan
robin.jahshan@metronieuws.nl
Tel: 020 - 551 4027
www.metrobusiness.nl
HEEL NEDERLAND
DE POT OP!
Totale biogasproductie in 2011 door Nederlandse waterschappen: 102.000.000 m3 Verwachte biogasproductie in 2020 door Nederlandse waterschappen: 123.000.000 m3 We halen steeds meer energie uit uw boodschap De Nederlandse waterschappen zuiveren uw afvalwater. Afvalwater zit vol energie. Door een slimme methode kunnen waterschappen deze groene energie uit het afvalwater halen. Op dit moment produceren de waterschappen bij het zuiveren van afvalwater een hoeveelheid groene energie die gelijk staat aan het aardgasverbruik van 57.000 huishoudens (gelijk aan het aantal inwoners van Zwolle). Met de Energiefabriek leveren de Nederlandse waterschappen niet alleen een bijdrage aan het beperken van de CO2 uitstoot, ze zijn ook een grote producent van groene energie uit afval. www.energiefabriek.com
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
• 30% van alle vervoer in het binnenland gaat over water.
• Rotterdam is (met een jaarlijkse overslag van
ca. 435 miljoen ton goederen) op dit moment de grootste haven van Europa.
• Nederland heeft 4.400 km aan vaarwegen. • Nederland heeft wereldwijd de hoogste dichtheid van jachthavens en bevaarbare vaarwegen.
• Het haven- en industriegebied van Rotterdam is, inclusief de uitbreiding van Maasvlakte 2, bijna
•
twee keer zo groot als de stad Den Haag. De oppervlakte van Maasvlakte 2 is vergelijkbaar met 3.000 voetbalvelden.
• De rijken der aarde laten hun jachten steeds
vaker in Nederland bouwen: ruim 30% van
alle megajachten - jachten groter dan 40 meter -
is afkomstig van Nederlandse werven.
• De Eclipse van de Russische olie-miljardair Roman Abramovich is met
163,5 meter
lengte het grootste privéjacht ter wereld.
• Op de allergrootste schepen passen 14.000 containers. Achter elkaar geplaatst levert dat
een rij over de snelweg van de Maasvlakte naar Schiphol op (ca. 93 km).
• Van alle vrijetijdsactiviteiten van Nederlanders heeft
23% betrekking op watersport en water-
recreatie.
• De omzet in de watersportsector is hoger dan die in de binnenvaart, de akkerbouw of het betaald voetbal.
• De sporten waarin Nederland op Olympisch
niveau al jaren het beste scoort zijn watersporten: zeilen, roeien, zwemmen en schaatsen.
• Jaarlijks doen zo’n 34.000 zeeschepen en
100.000 binnenvaartschepen de haven van
Rotterdam aan.
• In de maritieme sector zijn zo’n 185.300 mensen werkzaam.
• Rotterdam is (met een jaarlijkse overslag van ca. 435 miljoen ton goederen) op dit
moment de grootste haven van Europa.
• Jaarlijks passeert 100 miljoen ton ruwe aardolie de Rotterdamse haven. Dat is 65 keer de
inhoud van voetbalstadion De Kuip.
• In het meest westelijke deel van de Rotterdamse haven kunnen de grootste zeeschepen afmeren.
Zij hebben een diepgang tot 24 meter, vergelijkbaar met een flatgebouw van 8 verdiepingen.
Een van de grootste kraanschepen ter wereld, de
• Seven Borealis, kan meer dan 10 volgetankte Boeing 747’s tillen.
Arie Kraaijeveld
De crisis lijkt geen vat te hebben op de maritieme sector. Tot 2020 verwacht de sector zo’n 40.000 nieuwe banen te scheppen. “Met mooie, uitdagende banen, waarbij je veel van de wereld ziet en een grote variëteit aan functies. Smaken genoeg!”, zegt Kraaijeveld enthousiast. De motor achter het succes is de grote verscheidenheid. Nederland behoort tot de wereldtop: van binnenvaart tot visserij; van offshore tot jachtbouw. En natuurlijk met twee wereldhavens. Het behoort allemaal tot Maritime by Holland. Als voorbeeld wijst hij op de binnenvaart: “De helft van de Europese binnenvaart vaart onder Nederlandse vlag. En dan heb je het niet over de kleinste schepen. Met de komst van de Tweede Maasvlakte en de vergroening van het goederenvervoer zal dat aandeel alleen maar toenemen.” “De maritieme sector is vele malen groter dan iedereen denkt. Mensen kijken altijd naar één van de segmenten: de havens, de waterbouwers en sleepbedrijven, de waterveiligheid. Door de verdeling en verschillen lijkt de maritieme sector kleiner, maar al met al gaat het om een miljarden-
business,” laat Kraaijeveld trots weten. Hij schetst een wereld van solidariteit en lef. “Omdat we een klein land zijn, moet je snel en slim zijn en het als maritieme sector wel buiten de grens zoeken.” “Nederland loopt voorop met de ontwikkeling van slimme schepen, met minder weerstand en milieuvriendelijke en energiezuinige aandrijving.” En 500 jaar maritieme geschiedenis zorgt nog steeds voor een pioniersmentaliteit. “Niemand durfde de vingers te branden aan de berging van de Koersk, de Russische atoomonderzeeër op de bodem van de Barentszzee. Van Seumeren en Smit klaarden de klus.” De London Eye is een ander staaltje Hollands glorie. “Hollandia was de enige die de bouw aandurfde. Op platte dekschuiten is de constructie in delen het Kanaal over gevaren en op de Thames aan elkaar gelast.” Ook dat is typerend voor de sector. Waar mogelijk wordt de samenwerking gezocht: “Er heerst een heel grote verbondenheid. Niet denken dat je alles weet of dat je een klus wel even in je eentje klaart, maar in combinaties denken. Onze blik is heel erg naar buiten gericht.”
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
Een rondvaart is met afstand de populairste attractie van Amsterdam. “De vorm van de rondvaartboot is een wereldwijd beeldmerk. Die blijft hetzelfde. Je gaat de Nachtwacht ook niet veranderen,” vertelt technisch directeur Hans Bakker trots. Maar ‘onder de kap’ van de Nemo H2 bevindt zich een van de mooiste staaltjes van Hollandse innovatiekracht. “Voor de toerist is het prachtig varen op de Nemo H2. Op het water ervaar je een vorm van rust, die de beleving van de stad buitengewoon aangenaam maakt. Dat de boot geluidloos is, versterkt dat gevoel. De CO2-uitstoot is nul, er komt alleen waterdamp uit, zoals bij een waterkoker. De waterstof wordt omgezet in water en elektriciteit.”
Groen ondernemen
Het klinkt simpel, maar niets is minder waar. Schroef en roer zijn vervangen door een zogenoemde truster, een techniek die vergelijkbaar is met de straalmotor van een vliegtuig. En de prestaties van de aandrijving worden vanuit Nijmegen op afstand uitgelezen en gereguleerd. De Nemo H2 is hét voorbeeld van het echte groene ondernemen, meent Bakker. “In ons familiebedrijf proberen we een aantal jaar vooruit te kijken. De Nemo H2 is niet gebouwd om binnen jaren fors winst te behalen. Deze boot is gemaakt om een voorsprong op
de toekomst te nemen. Als de regels worden aangescherpt, zijn wij er klaar voor.”
Toekomstplannen
De boot is een gezamenlijk project een consortium met onder andere Alewijnse Marine Technologies, Scheepswerf De Kaap/Bodewes en Linde Gas Benelux. Bakker: “Het is een samenwerking op basis van een verwachtingspatroon. Met de kennis die we opdoen, bouwen we straks boot nummer twee. Als je er niet aan begint, zul je nooit ervaring opdoen en verder innoveren.” Net als bij auto’s is de actieradius - de afstand die een voertuig kan afleggen zonder tussentijds van buitenaf energie toe te voegen - nog een nadeel: “Een normale boot hoef je maar eens in de twee, drie weken te bunkeren (voltanken). De waterstoftank van de Nemo H2 is na vier rondjes al leeg.” Bakker is optimistisch en verwijst naar de ontwikkeling van de elektrische auto. “Het is nog maar zo’n zes jaar geleden dat Toyota de eerste Prius op de markt bracht. Inmiddels is de vijfde generatie te koop (van onder meer Opel) en neemt de hoogte van de actieradius steeds toe.” Goede vooruitzichten dus voor Bakker en zijn Nemo H2.
Wetsus, centre of excellence for sustainable water technology, is een faciliterend intermediair voor trendsettende kennisontwikkeling op het gebied van duurzame waterbehandelingstechnologie. In Wetsus werken Europese en Nederlandse universiteiten en het bedrijfsleven samen aan innovatieve onderzoeksprojecten.
Ons aanbod: • Zeer innovatieve promotie onderzoeken op het gebied van duurzame watertechnologie (achtergrond opleiding: Milieutechnologie, Chemische technologie, Membraan technologie, Proces technologie, Scheikunde, Natuurkunde en/of Microbiologie/Biotechnologie). • Een 2- jarige master opleiding Watertechnologie • Stageplaatsen voor masterstudenten
www.wetsus.nl
|
www.wetsusacademy.nl
|
@wetsus
|
wetsus
DIT IS EEN UITGAVE VAN METRO CUSTOM PUBLISHING
Gerrit-Jan Hulsebos
Ernst Brokmeier
Paulien Rigter