Zoonoze Leišmanioza Dr Dragica Šuleva Dom zdravlja, Bar Leišmanioza je infektivna bolest tipa zoonoza. Izaziva je intracelularna protozoa roda leishmania. Bolest je endemska, javlja se u tropskim i suptropskim predjelima, a u Crnoj Gori na primorju i reonu oko Skadarskog jezera. Rezervoar infekcije su glodari, sitni sisari i psi, a bolest se prenosi putem vektora (komarci i glodari). Ljudi se inficiraju slučajno. Etiologija: protozoa roda leishmania, postoje više tipova. Epidemiologija: rezervoar zaraze je pas, a vektori mogu biti komarci (kutana forma) ili glodari (visceralna forma). Patogeneza: nakon ujeda komaraca, protozoje dospijevaju u tkivo kože gdje počinje njihova resorpcija od strane makrofaga. Tako resorbovane, protozoje se razmnožavaju u ćelijama makrofaga i sa njima ulaze u limfnu cirkulaciju i krvotok. Skladište se u limfnim čvorovima, koštanoj srži i slezini. Čest je nalaz uvećana slezina. U ranoj fazi infekcije dolazi do aplazije koštane srži, klinički i laboratorijski to se vidi kao pad svih krvnih čelija, dolazi do malapsorpcije i gubitka albumina. I forma - Visceralna, forma u kojoj su zahvaćeni organi, slezina, pluća i sl. dolazi do potpunog gubitka ćelijskog imuniteta
62
jer je svaka ćelija RES zaražena protozoama. II forma - Kutana, kožna - u ovoj formi javljaju se ulceracije na koži. Patološka anatomija: slezina je uvećana i glatka u početku, u hroničnoj formi postaje hrskavičava. Inkubacija je različita, od nekoloiko nedjelja ili mjeseci. Klinička slika: može da se javi kao akutna, subakutna i hronična forma, sa splenomegalijom, limfadenopatijom i uvećanjem jetre, hepatomegalija. Dijagnoza: postavlja se na osnovu nalaza protozoa u koštanoj srži, putem aspiracione biopsije grudne kosti. U kasnoj fazi bolesti dolazi do povećanja IgG, ali i do autoimune hemolize i pojave krvarenja. Visceralna forma leišmanijoze (Kala-azar) može da recidivira. Terapija: najveći problem je pojava rezistencije, zato je potrebno: 1) pratiti efikasnost terapije, 2) kontrola mogućeg krvarenja, 3) obratiti pažnju na intermitentne infekcije (pneumonije, dijareje), 4) obratiti pažnju na neželjena dejstva ljekova u terapiji.