Op 16 juni was de Zegge aan de beurt in de reeks ’60 jaar natuurreservaten in Vlaanderen’. Een opendeurdag met ruim 430 wandelaars die konden genieten van een prachtig laagveenlandschap, een rijkdom aan orchideeën en ander fraais, een jagende bruine kiekendief en enkele enthousiaste moerbaggeraars. Een historische terugblik op het reservaat en op de streek waarin het gelegen is.
Een historisc
Het Geels Broek
Het Geels Broek ‘Nog ouder dan het Geels Broek’ was een volksgezegde dat in veel Kempense dorpen mondgemeen was. Vele deelmoerassen, met benamingen als het Varenbroek, de Boekers, de Kromme Palen, de Zillekens, de Donken, de Marinuskuilen, Muikemezegge, de Weidonken, de Worft, de Reepkens, de Kawaert, het Cruysenbroek, de Zegge en nog vele andere, vormden samen een van de bekoorlijkste vogelbiotopen in de Kempen. Het gebied lag in de noordwestelijke hoek van Geel en was een laagveenmoeras van bijna 500 hectare.Via een netwerk van beken en grachten fungeerde het als overstromingsgebied of winterbedding van de Kleine Nete. Die winterbedding varieerde in breedte van 100 meter tot meer dan twee kilometer en was daarmee de breedste alluviale strook in de provincie Antwerpen. Het gebied bestond uit natte graslanden, moerasvegetaties, broekbossen en open water. Door zijn aard was het moeilijk toegankelijk en zelfs gevaarlijk omwille van het trilveen dat hier en daar voorkwam. De mensen bleven er liever weg. Slechts af en toe waagde iemand zich erlangs, ‘als de nood dwong’. In de winter kwam het ganse gebied onder water te staan. Bij
18 | Meander 4 | oktober-december 2013
harde vorst kon men er schaatsen van in Kasterlee tot in Herentals. In de 19de eeuw was het broek bekend als leverancier van in de geneeskunde gebruikte echels of bloedzuigers. Die medicinale bloedzuigers werden in de (volks)geneeskunde gebruikt bij kwaadaardige zweren of gezwellen, in gevallen waar vuil bloed uit wonden moest verwijderd worden. De echelkwekerij wordt voor het eerst in verband gebracht met de Worfthoeve, de oudste hoeve van Ten Aard. In 1816 zouden zich op dit bedrijf een twintigtal ossen hebben bevonden, die in de poelen van de Zegge - de naam van het hart van het Geels Broek - werden gedreven om echels te ‘vangen’: de echels hechtten zich aan de poten van de dieren, zogen zich vol ossenbloed en vielen dan in ‘hozen’, breed openstaande laarzen aan de poten van de ossen. In 1864 werd nog een echelkwekerij opgestart aan de rand van de Zegge. Die gebruikte afgedankte paarden, ossen en ezels om de echels te ‘vangen’. De huidige Zeggenhoeve zou er haar ontstaan aan te danken hebben. Naast het af- en uitdelven van veen en de gewone kleinschalige landbouwactiviteiten die eigen waren