-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------30 rostraeconomica development aid 2.0 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------tekst Maaike Boot -------------------------beeld iStockphoto
Maaike Boot is 21 jaar oud en derdejaars studente algemene economie
De (verloren) magie van microkrediet M
icrokrediet. Het woord zegt het eigenlijk al, een microkrediet is een kleine lening. Een zoekopdracht naar microkrediet via Google levert ruim 300.000 resultaten op. Mijn vermoeden dat de term microkrediet niet zo simpel is als dat het klinkt, wordt bevestigd. Ik lees dat Muhammad Yunus in 2006 de Nobelprijs voor de Vrede won met zijn werk over microkrediet en zie dat tientallen organisaties de dienstverlening aanbieden. Een kleine speurtocht op het internet vertelt mij dat microkrediet dé dienstverlening is voor arme ondernemers in ontwikkelingslanden die ook zonder onderpand in aanmerking kunnen komen voor een lening. Het klinkt als een magisch sprookje en mijn nieuwsgierigheid is gewekt. Een kritische duik in de wereld van het microkrediet. Een wereld zonder armoede We worden groot gebracht met economische theorieën die ons zouden moeten helpen om de wereld te begrijpen, maar wat heb je aan deze, op papier zo mooie, theorieën als het overgrote deel van de wereld in ar moede leeft? Dat moet ook Muhammed Yunus hebben gedacht toen hij in 1999 de Graheem Bank oprichtte in Bangladesh. De eerste bank die arme mensen zonder
o nderpand toegang gaf tot de kapitaalmarkt, zonder al te veel gedoe en zonder ingewikkelde formulieren. Zijn doel was het creëren van een wereld zonder armoede, zodat echte armoede later alleen nog maar in een museum te zien zou zijn. Een simpele oplossing voor een wereldwijd probleem. Een mooi alternatief voor liefdadigheid, dat volgens Yunus niet de oplossing is voor armoede. Liefdadigheid maakt mensen lui, het neemt initiatieven weg. Microkrediet daarentegen, zou ervoor kunnen zorgen dat de ondernemer in ieder mens wordt wakker geschud. Thomas Dichter, ontwikkelingsconsultant, beschrijft het ‘magische’ idee als volgt: “Je geeft arme mensen een beetje geld, dat investeren ze, ze verdienen geld en betalen de lening terug. Mooier kan toch niet? Een bijna kosteloze investering en pats: de armoede is weg.” Het succes van microkrediet In de eerste jaren na de oprichting van de Graheem “platteland” Bank blijkt het verlenen van microkredieten een groot succes. De microkredietinstellingen beperken zich niet langer tot de grenzen van Bangladesh. Ook grote beroemdheden als Bill Clinton, U2 zanger Bono en prinses Maxima lijken er geen moeite mee te hebben
om hun naam te binden aan deze nieuwe financiële dienstverlening. Voor mij blijven er echter toch wat vragen onbeantwoord. Ik lees dat de microkrediet-instellingen in de begin jaren van hun bestaan een aanzienlijk hoog aflossingspercentage van ruim 95% hebben, een percentage dat bijna onhaalbaar lijkt zonder onderpand. Het geheim blijkt hem te zitten in het feit dat groepjes binnen de samenleving garant staan voor een lening, zodat sociale druk er voor zorgt dat de leningen worden afgelost. Mensen zijn bang om niet af te lossen en op tijd aflossen is daarmee de norm voor het verlenen van microkrediet. Deze techniek is tot dan toe uniek en zelfs de grootste financiële instelling van de Verenigde Staten, de Citibank, is onder de indruk: aflossingspercentages van 95% zijn zelfs voor hen, met onderpand, lastig haalbaar. Miljoenen mensen over de hele wereld lijken baat te hebben bij de kleine leningen die worden verstrekt. Succesverhalen over arme mensen die van het geld dat ze lenen telefoonwinkeltjes openen, huizen bouwen of koeien kopen: het lijken stuk voor stuk geen uitzonderingen. In 2006 wint Yunus dan ook de Nobelprijs voor de Vrede, omdat zijn werk over Microkrediet economisch en sociale verandering van onderaf stimuleert.
Vraagtekens Er is echter geen lening die niet gepaard gaat met een schuld, een besef dat binnen de samenleving in de afgelopen jaren een steeds groter draagvlak heeft gekregen en waar ook de voorstanders van microkrediet hun ogen niet meer voor kunnen sluiten. Angst om niet terug te kunnen betalen, te investeren in de toekomst of te worden buitengesloten van de groep zijn enkele voorbeelden van de negatieve gevolgen van het hebben van een schuld. Mensen in ontwikkelingslanden houden net zo min van schulden als mensen in de Westerse wereld en steeds meer mensen vragen zich af of we met het verlenen van microkrediet niet onze ideeën over leven op basis van schuld op het armere deel van de bevolking afschuiven. De eerste echte vraagtekens over het succes microkrediet lijken zich te vormen, groter te worden en zijn steeds nadrukkelijker aanwezig in het debat over de magische werking van Microkrediet. Kritiek Leningen die worden gebruikt voor persoonlijke consumptie, wrijving binnen samenlevingen en woeker rentes, het is slechts een greep uit de vele kritieken. Het klinkt mooi, een arme naaister die dankzij het