8 Mare · 11 oktober 2012 Dierenverzorgers
Ze zeiden dat het ‘Een muis is in een week weg’
Kees Koops (42) Verzorger van de doodgravers (aaskevers)
‘Deze kevers hebben een bijzondere vorm van broedzorg’, zegt Kees Koops terwijl hij het deksel van een plastic ijsbakje losmaakt. In het bakje zit geen ijs, maar aarde. Daarop ligt een bolletje rottend vlees. Het aangrenzende staartje verraadt vaag de vormen van een dode muis. In de muizenbuik krioelt een dertigtal dikke larven. ‘Voor aanvang van het project hadden ze me verteld dat het niet zo zou stinken’, zegt Koops. ‘Dat valt wel een beetje tegen.’ Toch vindt hij de zorg voor de aaskevers fascinerend. ‘Als we een mannetje en een vrouwtje met een dode muis in een bakje zetten, gaan ze meteen aan de slag. Eerst wordt de muis helemaal geprepareerd. De kevers halen de haren eraf en de ingewanden eruit, want die gaan als eerste rotten. Ook smeren ze de muis in met een soort antibioticum, zodat hij minder snel vergaat. Ze willen hem zo lang mogelijk als voedingsbodem voor hun larven gebruiken, voordat de bacteriën toeslaan.’ Dit is ook de reden dat de aaskevers in het Silvius belandden. Daniel Rozen, die onderzoek doet naar bacteriën, raakte geïnteresseerd in de concurrentie tussen bacteriën en aaskevers. Een deel van de aaskevers kreeg Koops als pop opgestuurd. Een ander deel ving hij zelf – met behulp van speciale vallen met daarin rotte vis - in de Leidse Hout. ‘Nu ben ik vooral druk met kweken. Dat gaat heel snel. De kevers toveren een dode muis binnen een paar dagen om tot een bolletje waarin ze hun eitjes leggen. De larven eten de muis binnen een week op. Daarna gaan ze verpoppen.’ Koops wijst naar een stapel glazen potjes. ‘Deze zijn pas uitgekomen. Ik geef ze twee keer per week een stukje kippenlever. De muizen kopen we bij een bedrijf voor reptielhouders.’ In de toekomst zou Koops graag overgebleven muizen van het Leids Universitair Medisch Centrum of het Gorlaeus gebruiken. ‘Dat vind ik toch ethischer.’ Voordat Koops met de aaskevers aan de slag ging, was hij al werkzaam bij de vakgroep evolutiebiologie. Hij verzorgde de vlinders en de fruitvliegjes. ‘Na een reorganisatie zijn de aaskevers als het ware op mijn pad gekomen’, zegt Koops, terwijl hij met blote handen een dode muis uit een bakje tilt. Met zijn pincet woelt hij in de onderliggende aarde, op zoek naar zijn oranje doodgravers. ‘Het was wel even wennen, maar ik ben niet zo snel vies van dingen.’
‘Z o
Saeed Katiraei (28) en Cessa Rauch (23) Verzorgers van de groene wierslakken (Elysia viridis) ‘Elysia’s lijken simpele zeenaaktslakjes, maar het zijn eigenlijk übercoole beesten’, zegt biologiestudente Cessa Rauch. ‘Ze slurpen de bladgroenkorrels (chloroplasten) uit zeewier maar verteren deze vervolgens niet. De bladgroenkorrels blijven achter in het darmenstelsel. Omdat de slakjes doorzichtig zijn en in ondiep water leven, vangen de bladgroenkorrels nog steeds zonlicht op. Daarom gaat de fotosynthese gewoon door, maar dan in het beest.’ ‘We hebben een speciale machine waarmee we de fotosynthese activiteit van de beestjes kunnen weergeven’, vertelt student Life Science and Technology (LST) Saeed Katiraei. ‘Het zeewier geeft een andere activiteit aan dan de Elysia’s, terwijl het om dezelfde bladgroenkorrels gaat. We willen graag weten hoe dat komt.’ De zeenaaktslakken komen vrij algemeen voor. Rauch verzamelde ze al snorkelend in Normandië en tijdens het duiken in Zeeland. ‘Het zijn best taaie beestjes. In een fles met zeewater hebben ze de lange autoreis prima overleefd. We willen op korte termijn grotere aquaria installeren en meer Elysia’s verzamelen. Dit was alleen nog maar een pilot onder leiding van fotosyntheseman Huub de Groot.’ Katiraei: ‘In termen van rakettechnologie moeten we de V2-raket nog uitvinden. We zijn in het beginstadium van het beginstadium.’ Volgens Katiraei zijn de zeenaaktslakjes niet zo veeleisend. ‘Ze staan in een donkere koelruimte. Omdat er geen daglicht doordringt hebben we in de aquariumzaak speciale daglichtlampen gekocht. Deze bevatten het hele zonlichtspectrum, zodat er nog steeds fotosynthese plaats kan vinden.’ Rauch: ‘Je hoeft de slakken nauwelijks eten te geven. Eens per maand zorgen we voor wat vers codium zeewier. De bakjes worden twee keer per week schoongemaakt.’ Katiraei vult aan: ‘De zorg voor de Elysia’s is een aangename afwisseling van mijn andere werkzaamheden.’ Als Katiraei afstudeert neemt Rauch de verzorging over. ‘Het is ook wel handig om er een bioloog bij te hebben voor het beest. Ik zit niet alleen maar naar het DNA te staren’, zegt ze met een steelse blik naar Katiraei. ‘Maar ik vind het wel jammer dat hij straks weggaat. Dan sta ik er helemaal alleen voor.’ Katiraei: ‘Als je koffie zet wil ik best af en toe langskomen.’
‘Ze zijn niet zo veeleisend’