Elk mens heeft recht op een leven vrij van angst en dwang. Alleen een mens die alle kansen krijgt zijn of haar leven geweldloos in te richten, leidt een volwaardig bestaan. Fysiek en psychisch geweld gepleegd door iemand van wie je afhankelijk bent, verstoren dit beeld op grove wijze. Geweld dat vandaag wordt gestopt, betekent morgen een nieuw begin, ook voor de volgende generaties.
Wende is een maatschappelijke organisatie die opvang en ambulante hulpverlening biedt aan mannen, vrouwen en kinderen. Het gaat hierbij zowel om mensen met een relatief lichte hulpvraag, die bij ambulante hulp gebaat zijn, als om mensen die acuut hun huis moeten verlaten en tijdelijke
Aan de Ondernemingsraad van
huisvesting nodig hebben; zo nodig op een geheim adres. Stichting Wende In de aanpak van huiselijk geweld is Wende een belangrijke schakel. Wende antwoordt op huiselijk geweld en mensenhandel. Zij neemt maatregelen die de veiligheid van volwassenen en kinderen verbetert en werkt het stoppen van geweld. Den aan Haag, 21 januari 2014 Wende
betrekt daarbij alle mensen die met elkaar
Onze ref. 2014300
in conflict zijn.
Stichting Wende richt zich op de regio Haaglanden. Daarnaast heeft Wende een landelijke functie voor de opvang van mannen en vrouwen, die een geheime
Geachte leden van de Ondernemingsraad,
verblijfplaats nodig hebben.
www.stichtingwende.nl
info@stichtingwende.nl In reactie de email van Yvonne de Vries inzake vacatures en sollicitaties kan ik jullie als volgt beric Veilig - op Betrouwbaar - Samen
070 – 310 68 78
Het beleid met betrekking tot vacature-invulling is duidelijk. Bij een vacature wordt in principe eerst mi een advertentie aan een ieder de mogelijkheid geboden om hierop te reageren. Dit beleid wordt door
het management ookhulp zo uitgevoerd. Incidenteel daarvan worden, in principe aileen na Wende biedt (ambulante) en opvang aan iedereen diekan betrokken is bijafgeweken huiselijk geweld: •toestemming Vrouwen en hunvan kinderen die te maken hebben met huiselijk geweld; de directeur. • Jonge moeders met kinderen die in moeilijkheden zijn geraakt; • Zwangere meiden met problemen;
Er kunnen omstandigheden zijn, waarbij een overplaatsing of vacature-invulling door een niet volgens
• Vrouwen die zelf lichamelijk of geestelijk geweld uitoefenen binnen hun relatie;
deze procedure geselecteerde medewerker noodzakelijk is. Deze omstandigheden doen zich bijvoorb
• Mannen die lichamelijk of geestelijk mishandeld worden door hun partner;
bij die problemen of in het kader •voor Mannen slachtoffer in zijnhet vanfunctioneren eerwraak door familieleden;
van reintegratie van een medewerker. Ik ben nie
•plan Mannen zijn van van geweld, omdat zij een homoseksuele relatie hebben; omdie bijslachtoffer overplaatsing mensen vanwege functioneren, ziekte •te Mannen die In zelfonderhavige lichamelijk of geestelijk binnen hundoor relatie; lichten. gevallengeweld is hetuitoefenen betrokken team de
en reintegratie, de hele organisa
manager op de hoogte gebracht.
• Het WITH (Wende Interventie Team Huiselijk geweld) geeft advies en voorlichting in de Haagse regio.
In de door de OR en haar achterban aangedragen 5 gevallen is mij slechts in 1 geval gebleken, dat
mannenopvang
colofon Mannenopvang Magazine is een uitgave van de G4 Mannenopvang, bestaande uit Stichting Wende, Stichting Arosa, Blijf Groep en Moviera. Deze uitgave is tot stand gekomen in samenwerking
Inhoud.
met Stichting Hoedje van Papier. Projectleiding & conceptontwikkeling | Barbara de Reede Hoofdredactie | Ilja Post Eindredactie | Ilja Post | Patrick van de Westelaken Fotografie | Jan de Groen Ontwerp | WOAU! Druk:| Control Media Met dank aan: alle mannen die hun verhaal hebben willen delen.
DOELSTELLINGEN In Nederland hebben behalve vrouwen ook genoeg mannen te maken met huiselijk geweld. Er heerst vaak nog een taboe op het onderwerp. Veel mannen vragen niet snel om hulp. In de vier grote steden van Nederland loopt het proefproject mannenopvang. Ruim zevenhonderd mannen klopten de afgelopen vier jaar aan voor hulp, verspreid over de bij de G4 mannenopvang aangesloten instellingen: Stichting Wende uit Den Haag, het Rotterdamse Arosa, Blijf Groep uit Amsterdam en Moviera uit Utrecht. Om een beter beeld te schetsen van de mannenopvang in Nederland besloten deze instellingen eind 2014 een magazine uit te brengen. Doel van dit magazine’ is meerledig: doorbreken van het taboe en de stigmatisering en onderstrepen van de noodzaak voor opvang. Omdat ook mannen worden mishandeld. Daarbij wil het magazine, met gemakkelijk leesbare artikelen, de weg wijzen naar instanties en initiatieven als er sprake is van geweld. Hoewel voortgekomen vanuit de hulpverlening en hulpverleners ook veelvuldig aan het woord komen, richt het magazine zich juist ook op een breder publiek. Met bijzondere levensverhalen en interessante interviews schetsen we een zo volledig mogelijk beeld van de werkelijkheid. Soms tragisch, andere keren hoopvol. Maar altijd met respect voor de doelgroep, hun omgeving en de hulpverleners die hun uiterste best doen om het leven van slachtoffers van uitbuiting en geweld weer op de rails te krijgen.
03
“Als man in nood sta je niet alleen”
05
13
De gang naar de rechter.
18
Reportage: “Hij is krachtig geworden”. “Eindelijk lacht het leven me weer toe”
01
08 23
“Hadden we elkaar maar nooit ontmoet…” “Begrip creëren en geweld voorkomen”
mannenopvang
straatpraat
Straatpraat. Een vrouw slaat een man. Lachen of ingrijpen? Wanneer we praten over huiselijk geweld heerst vaak een dubbele moraal. Slaat een man een vrouw, dan is het een enorme schoft die je niet hard genoeg kunt aanpakken. Slaat een vrouw een man, dan zal hij het wel verdiend hebben. Hoe sterk die stereotypering in ons collectieve bewustzijn is ingebakken, blijkt uit een YouTube-filmpje dat op internet circuleert.
hebt. Voor je het weet, richten ze hun agressie op jou en ben jij degene die klappen krijgt.” Marja (60) “Ik heb het zelf ooit meegemaakt met een exvriendin. En de reacties die je van omstanders krijgt, zijn inderdaad schokkend. Mensen schijnen het maar wát grappig te vinden wanneer een man door een vrouw wordt aangevallen. Uiteindelijk ben ik toen maar van haar weggerend. Terugslaan leek me de slechtste optie.” Ilja (36)
Tijdens een in scène gezet ‘sociaal experiment’ registreert een verborgen camera de reacties op straat wanneer een man in een verhitte discussie met zijn vriendin raakt en haar fysiek mishandelt. Toeschouwers schieten snel te hulp en dreigen de man zelfs over te dragen aan de politie.
“Ja, sorry hoor, maar ik zou eerlijk gezegd ook even moeten grinniken als ik zoiets zag gebeuren. Het heeft toch iets lachwekkends als een stoere vent slaag krijgt van zijn popperige vrouwtje.” Martin (39)
Een tijdje later is de situatie veranderd en is het de man die klappen krijgt. Maar dit keer oogst het tafereel heel andere reacties. De meeste mensen negeren het stel. Maar er zijn er ook die lachen, wijzen en foto’s maken met hun smartphone. Niemand grijpt in.
“Ik haat het wanneer mensen een scène schoppen op straat. Ik vind het altijd erg confronterend. Liefst hou ik me er afzijdig van. Maar ik vraag me altijd af wat ik zou doen wanneer het echt uit de klauwen dreigt te lopen. Gelukkig heb ik dat nog nooit meegemaakt.” Masja (32)
De video is onderdeel van een campagne van Mankind Initiative, een Britse organisatie die mannelijke slachtoffers van huiselijk geweld steunt. De boodschap: ongeveer 40 procent van de slachtoffers van huiselijk geweld zijn mannen.
“Ik ben nogal een uitgesproken type. Dus als ik op straat iets zie wat mij niet aanstaat, trek ik zeker mijn scheur open. En al helemaal wanneer iemand, man óf vrouw, wordt aangevallen op straat.” Alex (34)
“Ingrijpen wanneer twee mensen elkaar op straat in de haren vliegen, doe ik niet snel. Ongeacht of het een man of een vrouw is die de klappen incasseert. Je weet immers nooit wie je voor je
02
mannenopvang
voorwoord
Het vooroordeel dat mannen geen slachtoffer kunnen zijn, leidt tot veel onzichtbare ellende. Vanwege het taboe op kwetsbaarheid houden velen hun hulpvraag verborgen. Dat stelt Anita Nanhoe, die in opdracht van de G4 Mannenopvang onderzoek deed naar bedreigde mannen voor haar evaluatiestudie ‘Pionieren in de mannenopvang’.
ANITA NANHOE PASPOORT Anita Nanhoe (1972) studeerde Ontwikkelings& Onderwijspsychologie en Klinische & Gezondheidspsychologie
“Als man in nood sta je niet alleen”
in Leiden. Sinds 2002 houdt zij zich bezig met onder andere onderwijsvraagstukken en geweld in afhankelijkheidsrelaties.
Er is iets vreemds aan de hand in onze samenleving. We lijken het maar niet te kunnen bevatten dat ook mannen kwetsbaar zijn. Alsof alleen vrouwen daar een monopolie op hebben. Zij mogen slachtoffer zijn. Maar zo gauw een man zich meldt omdat hij slachtoffer is geworden van huiselijk geweld, wordt daar direct met argwaan en ongeloof naar gekeken. Tijdens een presentatie begon ik ooit te vertellen over een man die door zijn vrouw werd mishandeld. Ik kon mijn zin amper afmaken of de hele zaal begon te lachen. Blijkbaar dachten ze dat ik een grapje maakte.
bruidegommen hebben het slecht. Zo’n man wordt niet alleen geslagen, opgesloten en financieel uitgebuit, maar riskeert ook zijn verblijfsvergunning en het recht de kinderen te zien, als hij gaat scheiden. Naast slachtoffers van huiselijk en eergerelateerd geweld sprak ik ook met slachtoffers van mensenhandelaren. Eén geval is me altijd bijgebleven. Deze man had zestien jaar lang opgesloten gezeten in de keuken van een restaurant. Omdat zijn verblijfsvergunning was afgepakt, kon hij geen kant op. Contact met zijn vrouw en kinderen in zijn land van herkomst werd geweigerd. En omdat de mensenhandelaren ook al zijn geld afnamen, kon hij hen ook niet de beloofde maandelijkse bijdragen sturen. Het is maar de vraag of zijn vrouw en kinderen het hebben overleefd, zestien jaar lang zonder bijdragen van de kostwinner. Ongelooflijk wat zo’n man allemaal is kwijtgeraakt.
Mannen die moeten vluchten voor hun vrouw, velen kunnen zich dat niet voorstellen. Hij is fysiek immers veel sterker. Maar wat ik me tijdens mijn onderzoek gerealiseerd heb, is dat we te snel geneigd zijn de situatie vanuit de positie van de vrouw te bekijken. Zij is zwak, het slachtoffer. Terwijl van een man verwacht wordt dat hij voor zichzelf kan opkomen. Ook ik vroeg mannen in de opvang regelmatig: ‘waarom heb je het zover laten komen? Je had jezelf toch gemakkelijk kunnen verdedigen?’ Maar hun antwoord was vrijwel altijd hetzelfde. Een man zei: ‘natuurlijk ben ik sterk genoeg om terug te slaan. Maar ze is de moeder van mijn kind, zoiets doe je niet’.
Hoeveel mannen slachtoffer zijn van (dreigend) geweld is onduidelijk. Ten tijde van mijn onderzoek, nu alweer zo’n vier jaar geleden, hadden ruim zevenhonderd mannen aangeklopt voor hulp. Maar dit is slechts het topje van de ijsberg. De drempel om hulp te zoeken is groot. Zolang we het vooroordeel in stand houden dat mannen geen slachtoffer kunnen zijn, zullen ze ook niet naar voren stappen. Dat taboe slijt pas wanneer meer bedreigde mannen hun verhaal delen. Vandaar dat dit magazine ook zo belangrijk is. Het laat zien dat je als man in nood niet alleen staat. “Er is hulp, maar durf daar dan ook om te vragen.”
Dat mannen die in de opvang zitten watjes zijn, is dan ook een fabeltje. Als het niet in je zit om te slaan, zit het ook niet in je om terug te slaan. Wat mannen verder vaak kwetsbaar maakt, is de band die ze met hun kinderen willen onderhouden. Bovendien wordt de man meestal niet door zijn vrouw alleen belaagd. Zij is vaak niet de enige geweldpleger, maar krijgt versterking vanuit de rest van haar familie of vriendenkring. Vooral import03
mannenopvang
reportage
“Iemand er weer bovenop helpen, is het mooiste wat je kunt bereiken”
Adrie Vermeulen (46) geldt als één van de pioniers binnen de Mannenopvang Nederland. Zijn computer staat bomvol onderzoeken en rapporten over het onderwerp. Daaronder ook de beleidsbrief ‘Beschermd en Weerbaar’, welke wordt gezien als de start van de pilot G4 Mannenopvang. Een pilot waar Adrie, momenteel zorgcoördinator bij Moviera, al vanaf het begin actief is betrokken, en die inmiddels tot 2017 is verlengd. “Gelukkig maar”, aldus de hulpverlener. “Want dat ook mannen slachtoffer kunnen worden van huiselijk geweld weten we hier maar al te goed.”
04
mannenopvang
reportage
Reportage. Adrie strijdt al jaren voor erkenning dat ook mannen gebukt gaan onder dwang of geweld in afhankelijkheidsrelaties. “Ook zij krijgen soms klappen van hun partner”, zegt hij. “Of worden slachtoffer van mensenhandel of eergerelateerd geweld. Probleem is alleen dat de maatschappij hen
hun rug tegen de muur. Net als vrouwen in een dergelijke situatie willen ze dat het geweld stopt. Maar ik zie bij mannen een grote frustratie, want sláán ze een keer terug, dan heb je de poppen aan het dansen. Dan zijn zij ineens dader in plaats van slachtoffer.”
“Mannen zoeken zelden hulp, zeker gezien het taboe dat hierop rust. Hen is geleerd: je dopt je eigen boontjes maar” nog altijd vooral ziet als dader. Degene die klappen uitdeelt; niet ontvangt. Zo zijn we nu eenmaal opgevoed. Zelfs de politie wil er soms niet aan dat ook het omgekeerde het geval kan zijn. Zo werd een cliënt van mij ooit zelf in de boeien geslagen, nadat hij zich bij het bureau meldde om aangifte te doen van huiselijk geweld. De baliemedewerker ging er blindelings vanuit dat meneer zelf ook wel losse handjes zou hebben.”
“Deze stereotype denkpatronen missen hun effect niet”, gaat Adrie verder. “De schaamte waaronder deze mannen gebukt gaan, is enorm. Je ziet ze hier verslagen en geslagen binnenkomen. En dan zijn dit nog de dappersten. Want mannen zoeken zelden hulp, zeker gezien het taboe dat hierop rust. Hen is geleerd: je dopt je eigen boontjes maar. Dus als ze voor hulp aankloppen, kun je er van uitgaan dat ze al het andere al geprobeerd hebben. Dan zijn ze letterlijk aan het eind van hun Latijn.”
Geen incident, aldus Adrie die zich al sinds zijn opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening in de doelgroep verdiept. Hij wijdde er onder andere zijn eindscriptie aan en werkt sinds april 2009 fulltime in de mannenopvang. “Ga maar na in je eigen omgeving: vaak wordt er nogal lacherig gedaan over mannen die door hun vrouw mishandeld worden. Alsof het watjes zijn, die zichzelf niet kunnen verdedigen. Een echte kerel laat zich niet slaan, is de overheersende gedachte. Maar dat is onzin. Vaak staan deze mannen met
Het eerste wat Adrie doet wanneer mannen op intake komen: ze geruststellen. Hen complimenteren dat ze om hulp hebben gevraagd. “Meestal reageren ze daar wat laconiek op. Maar dat hoort er nu eenmaal bij. De meeste mannen willen niet direct te diep gaan. Ze willen eerst praktisch geholpen worden, zoals hulp bij het vinden van een nieuw onderkomen en het op orde brengen van de financiën. Emoties komen later wel. Ook praat ik nooit over ‘slachtoffers’. Mannen haten 05
mannenopvang
reportage
“De meeste mannen willen eerst praktisch geholpen worden, zoals hulp bij het vinden van een nieuw onderkomen en het op orde brengen van de financiën” dat. Daarmee trek je hun mannelijkheid in twijfel. Sowieso hebben we binnen de hulpverlening het hele slachtoffer-dader denken losgelaten. We kijken in de hulpverlening naar de dynamiek van geweld. In deze dynamiek van geweld zien we patronen waarin de escalaties voorkomen. Ook zien we dat de begrippen ‘dader-slachtoffer’ tekort kunnen schieten. Er is bijvoorbeeld regelmatig sprake van wederzijds geweld.
verhaal van een Afrikaanse man, onder valse voorwendselen en illegaal naar Nederland gebracht door mensenhandelaren. “Die dwongen hem seks te hebben met andere mannen. Maar hij weigerde, keer op keer. Tot ze hem op een slechte dag herhaaldelijk verkrachtten. Pas toen agenten hem, weken later, tijdens een preventieve fouilleeractie, naar zijn ID vroegen, kwam zijn verhaal aan het licht. Pas toen kreeg hij de hulp die hij zo nodig had. Overigens niet zonder eerst doodsangsten te hebben uitgestaan, omdat iedereen hem had verteld dat hij, zo gauw hij in contact met de politie kwam, direct zou worden uitgezet.”
Het gegeven dat mannen meer moeite dan vrouwen hebben om hun autonomie op te geven, is tegelijk de reden waarom de mannenopvang moeilijk vol loopt. Althans, de zogenoemde ‘safe houses’. Ofwel: opvangplekken op geheime locaties.
Gelukkig was dat hier niet het geval. De man woont nog steeds in Nederland, inmiddels mét verblijfsvergunning. Zijn mantra tijdens het afscheidsgesprek: ‘dank je, dank je, dank je’. “Iets anders wist hij haast niet uit te brengen. Momenteel hebben wij nog steeds contact en vertelt hij hoe goed het met hem gaat. Hij is krachtig geworden. Voor mij, als hulpverlener, altijd een mooi moment. Iemand er weer bovenop helpen, is het mooiste wat je kunt bereiken.”
“In juli 2008 startte in de vier grote steden, in samenwerking met het ministerie van Volksgezondheid (VWS), een proef met veertig opvangplekken voor mannelijke slachtoffers van huiselijk geweld”, legt Adrie uit. “Voor ons in Utrecht zou dat dus (veertig gedeeld door vier) neerkomen op tien opvangplekken. De bedoeling was: vijf reguliere plekken en vijf plekken op een geheime locatie. Maar vooral voor de laatste geheime plekken liep het aanvankelijk geen storm.”
“Maar tegelijk haalt het de noodzaak aan dat deze hulp ook in de toekomst beschikbaar blijft”, klinkt het tot besluit. “Ook ná 2017, wanneer de verlenging van de pilot G4 Mannenopvang afloopt. Want als we een schattingsonderzoek van de Universiteit van Tilburg mogen geloven, zijn de mannen die we tot nu toe hebben geholpen nog maar het topje van de ijsberg. Tot nu toe wezen cijfers uit dat de verhouding tussen mannen en vrouwen 85-15 procent was. Volgens dit onderzoek is dat echter 60 om 40 procent. Op jaarbasis zijn er in totaal ruim 200.000 mensen slachtoffer van ernstig huiselijk geweld.”
“Reden hiervoor, nogmaals, is dat mannen anders zijn dan vrouwen”, vervolgt hij. “Allereerst is daar de mannelijke trots. Mannen willen meer de regie over hun eigen leven houden. Die willen niet opgeborgen zitten en zelfs op straat een alarmsysteem om hun nek dragen. Maar een andere, meer zorgwekkende reden is dat mannen die écht in een levensbedreigende situatie zitten, meestal slachtoffers van mensenhandel of eergerelateerd geweld, zo mogelijk nog angstiger zijn om hulp te zoeken.” En dat is schrijnend, vindt Adrie. Want ook deze groep heeft hulp nodig. Misschien nog wel meer dan andere mannen. Zo herinnert hij zich het 06
Moviera biedt hulp, advies en opvang aan iedereen die te maken heeft met huiselijk geweld
Huiselijk geweld in alle Om het taboe en het isolement van dekomt mannen te lagen van de bevolking voor en kent geen kleur.meer Een op de vijf mensen krijgt er in zijn/haar doorbreken, zou onlinehulpverlening aandacht mee te maken. Moviera heeft de volgende missie: elke moeten krijgen, aldus leven experts. vrouw, elk kind, elke man en elk gezin heeft recht op een veilig thuis en een bestaan in vrijheid. Iedereen – slachtoffer, pleger of getuige – heeft recht op hulp om geweld te stoppen en herhaling te voorkomen. Moviera houdt zich bezig met alles wat komt kijken bij een doeltreffende aanpak van huiselijk geweld, zoals voorlichting, preventie, signalering en registratie, opvang en begeleiding en het ontwikkelen van expertise.
Voor advies of hulp? Veilig Thuis: 0800-2000 | Centrale Intake Moviera: 026 - 389 49 45 of 030-259 98 14
Voor wie is de hulp? Moviera maakt zich sterk voor laagdrempelige hulp en advies aan alle betrokkenen bij huiselijk geweld. Niet alleen aan slachtoffers maar ook aan plegers, getuigen en omstanders en aan mensen die als professional met huiselijk geweld te maken krijgen. Iedereen kan slachtoffer van geweld zijn. De plegers zijn (ex-) partners, gezinsleden (ouders, broer, zus), familieleden en huisvrienden. Het gaat niet alleen om heterorelaties, maar ook om homoseksuele relaties. Moviera richt haar ondersteuning ook op specifieke groepen zoals slachtoffers van mensenhandel, (jeugd)prostitutie en loverboys, slachtoffers van eergerelateerd geweld, mishandelde ouderen en mannelijke slachtoffers. Welke hulp biedt Moviera? Wij hebben verschillende soorten hulp in huis. Je kunt bellen voor informatie, advies of een persoonlijk gesprek. Je kunt ook via onze website hulp vragen door het contactformulier in te vullen. Je kunt meerdere keren op gesprek komen, eventueel samen met je partner. Daarnaast vangen wij vrouwelijke en mannelijke slachtoffers van huiselijk geweld (en hun kinderen) en tienermoeders op. Wij kunnen je ook helpen met het vinden van een opvangplek elders. Moviera is werkzaam in de regio Utrecht en Gelderland. Als er sprake is van een noodsituatie kan ook buitenregionaal een beroep worden gedaan op Moviera.
mannenopvang
interview
“Hadden we elkaar maar nooit ontmoet…” - Louis, 64 jaar -
“Achteraf hadden we elkaar nooit moeten ontmoeten”, laat Louis (64) er geen misverstand over bestaan. Het Zuid-Amerikaanse meisje dat hij veertien jaar geleden uit liefde trouwde en naar Nederland bracht, bleek een wolf in schaapskleren. Jaloers én gewelddadig. Al snel ontstonden er allerlei incidenten, die inmiddels al 12 jaar spelen. Van beschuldigingen over vreemdgaan tot gooien met voorwerpen, bedreigen met messen en wurgen met jassen en sjaals. Ook al zit hij nu al maanden in de mannenopvang; naar buiten gaat Louis nog steeds niet graag. Hij doet het wel. Voor een boodschap. Of een biertje met de andere mannen in de opvang. Maar echt van harte gaat het niet. Steeds is daar weer die angst dat zijn vrouw ergens opdoemt. Want al is de locatie geheim, zijn vrouw heeft hem al vaker gevonden en weer teruggehaald. En op gekkere plekken dan waar hij nu logeert.
“Werk heeft ze niet, maar ze was een goede detective geweest”, sneert hij. “Overal waar ik ging om van haar weg te zijn, vond ze mij. Bij vrienden en familie, op de camping, in stiekem gehuurde vakantiehuisjes. Zelfs bij de opvang stond onlangs een vrouw aan de deur die aan haar signalement voldeed. Maar omdat de entree bewaakt wordt, kwam ze er niet in. Wat dat betreft, weet ik dat ik hier veilig ben. Maar de onrust blijft.”
08
mannenopvang
interview
Interview. “Nederland was haar gedroomde paradijs. Maar de carrière die zij hier hoopte op te bouwen, wilde niet erg vlotten. Zelfs na Nederlandse les en enkele opleidingen is ze nooit verder gekomen dan wat schoonmaakwerk. Dat frustreerde haar enorm. Want ondanks haar gebrekkige scholing, had ze een flinke geldingsdrang. Af en toe kon ze daardoor wat jaloers uit de hoek komen. Alsof ze het mij kwalijk nam dat ik wel een goedbetaalde baan en collega’s had.”
Hoe Louis in de mannenopvang terechtkwam? “Dat is een lang verhaal”, zucht hij. Eén die hem terugvoert naar een andere tijd en een ander werelddeel. Een andere Louis ook. Begin jaren ’90 vertrok hij als ontwikkelingswerker naar El Salvador, waar hij onder andere scholen en klinieken bouwde. Mooi werk, maar de armoede en corruptie die daaruit voortvloeide, was er groot. Projecten die erop gericht waren om mensen in hun eigen onderhoud te helpen voorzien, mislukten, omdat locals vaak wel het geld wilden, maar niet wilden werken. Op een dag trok de Nederlandse moederorganisatie daarom de stekker eruit. Alle ontwikkelingswerkers keerden huiswaarts. Maar Louis bleef. Niet in de laatste plaats omdat hij verliefd was geworden.
“Een fase, dacht ik toen nog naïef. Ze moet alleen wat wennen aan haar nieuwe omgeving. Of misschien is ze gewoon eenzaam. En dus besloten we kinderen te nemen. Inderdaad, niet de beste reden om een baby op de wereld te zetten. Maar voor even leek het te werken. Ze had weer
“Mijn vrouw leek wel een vast gelopen plaat. ‘Ik maak je kapot’, was het enige wat er nog uitkwam”
iets om handen. En ik moet zeggen: ze was ook een goede moeder, lief en zorgzaam. Probleem was alleen dat de ongelijkheid in onze relatie haar steeds meer begon te ergeren. Ze begon mij te zien als degene die al haar plannen dwarsboomde. Dus moest ik boeten.”
Aanvankelijk wilde Louis in El Salvador een toekomst opbouwen. Van een kennis nam hij een bakkerij over. Maar al gauw bleek dat de mensen te arm waren om zijn producten te kopen. Wat ook niet meehielp, was het buitensporige geweld op straat. Bendeleden staken je zonder pardon voor een paar dollar overhoop. Moorden waarvan hij, in de vijf jaar dat hij er woonde, verschillende keren getuige was. Uiteindelijk werd de situatie onhoudbaar en vertrok het stel, inmiddels getrouwd, naar Nederland.
Op den duur werd Louis’ rol in het gezin louter gereduceerd tot kostwinner. Zich bemoeien met het huishouden mocht hij niet. Dat zijn vrouw amper schoonmaakte, waardoor hij na zijn werk alsnog de was en de vaat kon doen, deed daar niet aan af. Thuis had hij gewoon niets in te brengen. Klaar. Deed hij dat wel, dan was er ruzie. Ruzies die steeds vaker ontaardden in fysiek geweld. Zei hij iets dat haar niet zinde, dan vielen er klappen. En soms hard ook; ze beet en krabde hem tot bloedens toe.
Terugkijkend weet hij niet precies wanneer de eerste scheurtjes in hun relatie ontstonden. In het begin was alles nog pais en vree. Louis pikte zijn oude beroep op als verpleegkundige en ook zijn vrouw, tenslotte 27 jaar jonger, had ambities. 09
mannenopvang
interview
“Haar jaloezie en verlatingsangst begonnen krankzinnige vormen aan te nemen. Wanneer ik in de tuin een sigaretje ging roken, beschuldigde ze me van het bespieden van de buurvouw”
Maar hij had geen keuze, zegt hij. Zijn vrouw wilde ze en ‘nee’ zeggen was geen optie. Hij is dan ook regelmatig gedwongen tot seks en de laatste twee kinderen zijn niet geboren uit liefde. “Dat fabeltje dat vrouwen geen mannen kunnen verkrachten? Onzin! Ik ben het levende bewijs van het tegendeel”, aldus Louis. Lang heeft het gezin echter niet van hun kinderen kunnen genieten. Omdat zijn vrouw steeds agressiever werd, belde Louis verschillende keren de politie. Veel hulp bood hem dat niet. Alle aangiften werden geseponeerd vanwege gebrek aan bewijs. “Zelfs wanneer ze me even daarvoor met een mes in het nauw had gedreven, was dat niet genoeg. Dan ontkende ze gewoon. En tegen de politie deed ze vaak poeslief. Het enige effect dat al die meldingen sorteerden, was dat ons gezin in beeld kwam bij Bureau Jeugdzorg. Dat leidde ertoe dat op een gegeven moment al onze kinderen uit huis werden geplaatst. Een tragische ingreep die mijn vrouw alleen maar nog gekker maakte.” Behalve emotioneel was de uithuisplaatsing van de kinderen ook financieel een flinke aderlating. Voor elk kind moest Louis een ouderbijdrage van 100 euro per maand betalen. Daarmee schoten zijn vaste lasten omhoog. Gevolg was dat hij naast zijn baan in het ziekenhuis nog een tweede baan als ZZP’er in de particuliere thuiszorg moest zoeken. Op een gegeven moment was hij alleen nog maar aan het werk.
Deze incidenten gingen van kwaad tot erger. Van beschuldigingen over vreemdgaan tot gooien met voorwerpen, bedreigen met messen en wurgen met jassen en sjaals. “Haar jaloezie en verlatingsangst begonnen krankzinnige vormen aan te nemen”, vertelt Louis. “Wanneer ik in de tuin een sigaretje ging roken, beschuldigde ze me van het bespieden van de buurvrouw. Kwam er op tv een mooie dame voorbij, dan was ik een viespeuk die vast niets liever wilde dan met haar naar bed gaan. Naar bedrijfsfeestjes of vergaderingen mocht ik niet meer, omdat ik er in haar ogen verschillende affaires op na hield. Zelfs op straat moest ze naast me lopen, zodat ze kon zien naar wat en vooral wie ik allemaal keek. Op den duur keek ik alleen nog maar naar de grond om haar maar geen reden te geven om boos te worden.”
Zelf vond hij dat niet eens zo vervelend. Zijn werk was tegelijk een vlucht uit huis. Maar zijn vrouw werd steeds jaloerser en begon hem ook op het werk te stalken. Uiteindelijk kostte dat hem zijn baan. Het ziekenhuis had genoeg van alle trammelant; al die keren dat ze schreeuwend en tierend de afdeling opkwam. Na dertien jaar trouwe dienst stelden ze hem voor een keuze: ontslag of met vervroegd pensioen. Weer was Louis iets dierbaars verloren. Inmiddels was het ook hem duidelijk dat de relatie niet zou werken. Maar eruit stappen, was geen optie. “Ooit verbleef ik drie maanden in een vakantiehuisje. Maar ondanks dat ik de locatie
Hoewel hun relatie verre van perfect was, kreeg het stel meer en meer kinderen. Zeven in totaal. En hoewel Louis van elk kind evenveel houdt, zijn dat er meer dan hij ooit gewild heeft.
10
mannenopvang
interview
geheim had gehouden, wist ze mij weer te vinden. Dan paaide zij me net genoeg om me ervan te overtuigen terug te keren. Dat het dit keer anders zou zijn. Een loze belofte, wist ook ik diep van binnen. Maar tegen beter weten in bleef ik hopen op verbetering.” Lange tijd voelde Louis zich door niemand begrepen. Door de politie voelde hij zich niet serieus genomen. Hun enige advies was steevast: ga scheiden. Diezelfde raad kreeg hij van de relatietherapeut. Tot veel constructieve gesprekken had die laatste lijmpoging niet geleid. “Mijn vrouw leek wel een vastgelopen plaat. ‘Ik maak je kapot’, was het enige wat er nog uitkwam.” Zelfs die paar mensen die hem altijd gesteund hadden, vrienden en familie die hem onderdak boden als het thuis te erg werd, begonnen langzaam hun handen van hem af te trekken. “Ook zij werden meegesleurd in onze disfunctionele relatie. En ik begon ook voor hun veiligheid te vrezen.” Uiteindelijk kwam Louis een maatschappelijk werkster tegen die zei: zo kan het niet langer. Zij wees hem de weg naar de mannenopvang. “Gelukkig maar, want zelf wist ik niet eens van het bestaan af. Ik heb zelfs ooit bij de daklozenopvang aangeklopt voor hulp. Maar omdat ik nog werk had en dus een inkomen, wezen ze me ook daar de deur. Nergens kreeg ik passende hulp.” In de mannenopvang is dat anders. Hier krijgt Louis de kans weer wat op adem te komen. In de opvang voelt hij zich niet tot last en gesteund om de breuk met zijn vrouw door te zetten. “Een scheiding die overigens nog steeds niet rond is”, zegt hij. “En ook ons huis moet nog verkocht worden; als ik haar daar ooit nog uitkrijg. Daarnaast ben ik druk bezig om uit de schulden te komen, om er zo alles aan te doen om mijn kinderen meer te kunnen zien. Kortom, er is nog volop ruis in mijn leven. Maar er zit in ieder geval weer een stijgende lijn in. Als de opvang er niet was geweest, was ik alweer bij haar terug geweest. Met alle gevolgen van dien, want zoals het er tussen ons aan toeging, was het wachten op een dramatisch einde. Of zij had me vermoord of ik haar. Die ellende is ons, en vooral onze kinderen, nu bespaard gebleven.”
11
Mannenopvang in Amsterdam Huiselijk geweld en eergerelateerd geweld
Geweld of dreiging in de relatie thuis, door familie of door onbekenden kan soms zo erg worden, dat mensen moeten vluchten. De mannenopvang is opgezet voor mannelijke slachtoffers van (ernstige dreiging met) geweld in afhankelijkheidsrelaties vanaf 18 jaar. De opvang is voor mannen die bijvoorbeeld: • Lichamelijk of geestelijk worden mishandeld door hun partner; • Ernstig worden bedreigd door familieleden vanwege hun seksuele geaardheid; • Bedreigd worden met geweld vanwege eer gerelateerde kwesties. Mannen kunnen slachtoffer worden van eergerelateerd geweld als zij bijvoorbeeld: - Een voorbestemd huwelijk weigeren; - Willen scheiden van hun huwelijkspartner; - Kiezen voor interetnische relaties; - Homoseksuele contacten hebben; - Weigeren eerwraak toe te passen op een familielid. • Slachtoffer zijn van mensenhandel.
Opvang en begeleiding In de opvang werken we aan een toekomst zonder geweld. Wij doen dit volgens de Oranje Huis-aanpak. Een aanpak die gericht is op het vermogen van mensen om te herstellen en hun leven weer op te pakken. Daarbij staat veiligheid voorop. De hulpverlening heeft als doel mensen weer de regie te laten krijgen en ze te helpen bij het hervinden van kracht, zelfvertrouwen en praktische manieren om een geweldloze toekomst vorm te geven. Wij werken daarbij systeemgericht en proberen, indien veiligheid dit toelaat, samen met familie, vrienden, kinderen en (ex)partner te werken naar een veilige situatie. Mannelijke slachtoffers van mensenhandel kunnen terecht bij HVO-Querido. De hulpverlening vanuit HVO-Querido is gericht op wat iemand kan, in plaats van niet kan. HVO-Querido biedt praktische en emotionele ondersteuning.
Meer weten? De telefonische hulplijn van Blijf Groep is 24 uur per dag bereikbaar: (020) 611 60 22. Of kijk op www.blijfgroep.nl.
‘Eindelijk naar het licht’ Munir (24) moest vanwege zijn geaardheid vluchten voor zijn gewelddadige vader. Aanvankelijk verbleef hij bij vrienden, maar daar was hij makkelijk op te sporen. Hij vond tijdelijk onderdak en hulp in de mannenopvang. Munir: ‘Ik had nog nooit van mannenopvang gehoord. Ik ben daar tot rust gekomen en probeer nu een nieuw leven op te bouwen. Eindelijk wandel ik naar het licht.’
Bent u slachtoffer van mensenhandel of heeft u vragen hierover, bel dan met HVO-Querido: (020) 626 38 00 (8.00 – 23.00 uur) of (06) 10 59 94 58 (crisis). Of kijk op www.hvoquerido.nl.
03
mannenopvang
De gang naar de rechter
“Als man heb je al gauw de schijn tegen” Advocate Famile Arslan verdedigt geregeld mannen die slachtoffer zijn geworden van uitbuiting en geweld. Ze proberen via haar hun recht te halen. Vaak kan ze helpen. Maar een uitgemaakte zaak is het nooit. “Als man heb je al gauw de schijn tegen.” FAMILE ARSLAN
“Sommige vrouwen ontpoppen zich als ware duivelinnen. Gewiekst tot op het bot. Ook ná een scheiding blijven ze trappen. Vaak spelen ze het dan via de kinderen. Hun ex mag hen niet zien, maar moet wel betalen. En betaalt hij niet, of in hun ogen niet genoeg, dan laten ze beslag leggen op zijn loon of inboedel. Je wilt niet weten wat sommige mannen moeten doorstaan. Zonder juridische hulp worden ze volledig kaalgeplukt.
PASPOORT Famile Arslan (1971) werkt als advocaat te Den Haag. Ze werd geboren in Turkije, maar groeide op in Nederland. In 2002 verwierf ze landelijke bekendheid, omdat ze de eerste advocate met een hoofddoek was.
Vooral de slachtoffers van de huwelijksimport verkeren in een scheve afhankelijkheidssituatie. Ze worden uitgehuwelijkt en komen er pas in Nederland achter dat de bruid anders is dan verwacht. Te modern, slecht opgeleid, onbeschoft. Een keer ben ik tegengekomen dat ze lesbisch blijkt en heeft ze hem alleen gehaald ‘voor de schone schijn’, om te verhullen dat ze anders geaard is.
Hoe al die ellende te voorkomen? Door het opbouwen van bewijslast. Maar daarin schuilt tegelijk het probleem. Welke man gaat nu naar de politie om te zeggen dat hij wordt geslagen of uitgeknepen door zijn vrouw? Dat gebeurt bijna niet. Bovendien heb je als man altijd de schijn tegen. Al heeft je vrouw een zwarte band in taekwondo, zit jij onder de blauwe plekken en heb je de klappen niets eens afgeweerd, dan nog wordt je als man in de boeien geslagen. Geloof me: ik heb het meegemaakt.
Veel relaties lopen stuk vanwege de miscommunicatie. Vaak kennen ze elkaar amper. Degene die uit het buitenland komt, loopt altijd een stap achter. Hij is afhankelijk van haar, vanwege de taal, kennis van de maatschappij, verblijfsvergunning. Zij kent de weg in een voor hem vreemd land. Dat de mannen, zeker in het begin, de taal nog niet spreken, helpt evenmin. Financiële uitbuiting ligt altijd op de loer.
Eén voordeel: rechters zijn afgestapt van het idee dat vrouwen alleen slachtoffer zijn. Voorheen konden ze mannen makkelijk beschuldigen van fysiek of seksueel geweld. Nu wil de rechter daarvoor iets van ondersteunend bewijs zien. Ook snappen ze inmiddels dat vrouwen mannen tot het uiterste kunnen tarten. Wanneer zij hun ex veertig keer op een dag bellen, en de man haar slechts één keer, weten ze ook wel hoe laat het is. Dat de man dan uiteindelijk een keer uit zijn slof schiet, is dan een verzachtende omstandigheid.”
Zo ken ik een vrouw die al een minnaar had en haar import-man alleen liet werken voor het geld. Stond hij het geld niet af, dan werd hij door de minnaar in elkaar geslagen. Een andere dame ging iets geraffineerder te werk. Zij speelde drie jaar lang (de tijd dat het duurt om een verblijfsvergunning te krijgen) mooi weer. Een maand voordat zijn status officieel zou worden, stuurde ze hem terug naar zijn land van herkomst. Zogenaamd om zijn moeder te bezoeken. Toen hij terugkwam, was het huis leeg, zij spoorloos, hij uitgeschreven en zijn bankrekening geplunderd.
Althans, dit is het geval in het strafrecht; in scheidingszaken en het vreemdelingenrecht geldt helaas een andere bewijslast. Daar zijn mannen vaak nog steeds de gebeten hond.”
13
mannenopvang
reactie van de politie
Het vooroordeel dat mannen altijd fout zijn en vrouwen zielig; daar zijn ze bij de politie inmiddels ook van afgestapt. Dat ook heren bij huiselijk geweld soms aan het kortste eind trekken, weet Mirjam Verheij, Coördinator Huiselijk Geweld bij de politie in Utrecht, maar al te goed. Maar waar vrouwen soms met de kinderen en drie weekendtassen vol kleren op het bureau verschijnen, houden mannen vaak stijf de kaken op elkaar.
“Huiselijk geweld is maar een ingewikkeld ding. Voor de betrokkenen en hun omgeving het meest. Maar óók voor de politie. Want als er zo’n melding bij ons binnenkomt en agenten gaan met spoed naar het adres in kwestie, moeten ze vaak in een split second een beslissing nemen. Ligt op dat moment de vrouw bloedend op de grond met een schuimbekkende man ernaast, dan lijkt het een uitgemaakte zaak: we slaan die kerel in de boeien en stellen verdere vragen op het bureau wel. En dan kom je erachter dat de situatie heel anders ligt.
Mannelijke slachtoffers van huiselijk geweld trekken slechts sporadisch aan de bel. Schaamte speelt daar een grote rol in, denk ik. Er zijn maar weinig mannen die er openlijk voor uitkomen dat ze hun huwelijk niet aankunnen. Daarnaast zien we vaak dat mannen minder snel om hulp vragen op dat gebied. Als het thuis misgaat, boeken ze wel ergens een hotel om te overnachten. Of desnoods slapen ze een nachtje in de auto. Veel vrouwen die wij zien, zijn anders. Die verschijnen soms met de kinderen en drie weekendtassen vol kleren op het bureau en vragen om onderdak. Vrouwen zijn wat dat betreft een stuk geëmancipeerder in het vragen om hulp. Natuurlijk ook omdat het in hun geval meer geaccepteerd is. Blijf-van-mijn-lijfhuizen zijn inmiddels een ingeburgerd begrip. Dat er ook opvang voor mannelijke slachtoffers van huiselijk geweld is, is minder bekend. Dat heeft tijd nodig. Daarom is het belangrijk dat dit ook binnen de politie meer bekendheid krijgt.
Wanneer de rust op zo’n moment is weergekeerd, is het moeilijker in te schatten wat er precies gebeurd is. Zeker wanneer sporen van fysieke mishandeling ontbreken. Want wie is dan de aanstichter: de vrouw of de man? Zelfs als de man dan vertelt dat zijn vrouw hem systematisch het leven zuur maakt, kunnen we niet veel meer dan hem verwijzen naar de hulpverlening. Als politie zijn we nu immers gebonden aan het strafrecht. En die stelt dat iemand het bloed onder de nagels vandaan halen niet strafbaar is. Daarvoor hebben we ook fysiek bewijsmateriaal nodig. Soms best frustrerend, lees ik regelmatig terug in rapportages. Collega’s weten dan haast zeker: op dit adres komen we vaker terug.
Tegen mannen die momenteel in een geweldsrelatie zitten, zou ik willen zeggen: zoek hulp via de mannenopvang en doe melding of aangifte bij de politie, maar laat je niet verleiden zelf een klap uit te delen. Ook al duren de pesterijen al jaren, fysiek geweld is nooit de oplossing.”
14
mannenopvang
reactie van de politie
Interview.
‘Mannen zijn in het zoeken van hulp minder geëmancipeerd dan vrouwen’ 15
mannenopvang
reactie van de politie
‘Het behandelen van eergerelateerde zaken vergt een lange adem’ 16
mannenopvang
reactie van de politie
Voorkomen is beter dan genezen. Zeker waar het aankomt op eergerelateerd geweld. Bij de Politie Midden-Nederland worden er zo nodig imams geraadpleegd om te ondersteunen bij de behandeling van complexe eerzaken. “Maar om een passende oplossing te vinden, heb je vaak een lange adem nodig”, aldus Jeroen Mastwijk, Coördinator Eergerelateerde Zaken Stad Utrecht.
“Preventie is over het algemeen iets waar de politie niet de nadruk op legt, maar wat uitbesteed wordt aan samenwerkende partners. We komen eerder in actie nadat zich iets strafbaars heeft voorgedaan. In geval van eergerelateerd geweld kennen we echter een andere aanpak. Inmiddels weet iedereen waartoe dergelijke conflicten kunnen leiden. Verspreid over heel het land vinden jaarlijks meerdere eermoorden plaats.
maar één kans op het maken van een goede eerste indruk.
Om nieuwe slachtoffers te voorkomen, hebben de politiek, de hulpverlening en de politie de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in het ontwikkelen van een methodiek voor de aanpak van eergerelateerd geweld. Wanneer we nu melding krijgen van dergelijke zaken, proberen we eerst de casus helder te krijgen alvorens bijvoorbeeld te bemiddelen.
In een bemiddelingsgesprek gaan we soms op zoek naar de juiste vorm van eerherstel. ‘Verstoting’ is hier een geweldloos voorbeeld van. Al is dit ook een heftige ingreep, omdat daarmee echt alle familiebanden verbroken worden. Daarna staat de betrokkene er helemaal alleen voor. En de garantie dat het daarna rustig blijft, is er niet. Wanneer betrokkenen, soms jaren later, opnieuw contact zoeken, kan de zaak weer helemaal opnieuw oplaaien.
We stellen ons dus netjes en respectvol op en laten blijken dat we kennis hebben van de aanwezige culturele omgangsvormen. We maken duidelijk dat we begrijpen dat de familie-eer belangrijk is. Maar we geven ook aan dat het onze taak is om te handhaven op de Nederlandse wet en regelgeving.
Duidelijk is dat daarvoor eerst de veiligheid van het potentiële slachtoffer gewaarborgd moet worden. Soms vindt zo iemand zelf onderdak. Bijvoorbeeld bij vrienden of familie die niet onder invloed staan van de bedreigende partij. Maar het kan er ook in resulteren dat de betreffende persoon naar de reguliere opvang gaat.
Eerzaken zijn gevoelige, diepgaande zaken. Om dergelijke conflicten te behandelen, heb je een lange adem nodig. Het is van belang om vele contacten met partners te leggen en elkaar up-todate te houden als het gaat om de ontwikkelingen. Kortom; er gaat veel tijd en energie in zitten.
De volgende stap is het maken van een dreigingsanalyse. Ofwel: waar komt het gevaar vandaan? Wie is er allemaal bij betrokken? Uit welk gebied of regio komt zo’n familie oorspronkelijk? Wat zijn daar de leefregels, de culturele achtergronden en hoe streng leven ze die regels na? Want als je eenmaal voor de deur staat van familieleden van bijvoorbeeld een uit de kast gekomen homoseksuele Afghaanse jongen, heb je
Frustrerend om aan te pakken? Soms wel als je dicht bij de mensen staat die in een complexe zaak verwikkeld zijn. Maar des te meer voldoening haal je eruit wanneer blijkt dat je wél het verschil kunt maken door mensen bij te staan in het realiseren van een stabiel en geweldloos vervolg van hun leven.” 17
mannenopvang
interview
“Eindelijk lacht weer toe”. Uit de kast komen is voor veel homo’s een enorme stap. Als je dan ook nog moslim bent, wordt die stap zetten haast onmogelijk. Hamid (35) durfde het aan. Maar pas nadat ook hij zijn homoseksualiteit jarenlang probeerde te onderdrukken. Om zijn familie tevreden te houden, trouwde hij en werd hij vader van twee kinderen. Een dubbelleven dat hem op de rand van de afgrond bracht. Toen hij uiteindelijk alsnog voor zijn eigen geluk durfde te kiezen en een scheiding aanvroeg, werd hij mishandeld door zijn schoonvader en jongens uit de buurt. Een time-out in de mannenopvang bood hem de steun die hij nodig had om zijn leven weer op de rails te krijgen.
anders: zachtaardiger, niet zo stoer. Toen ik tien jaar oud was, kreeg ik voor het eerst gevoelens voor een andere jongen. Maar bezig met mijn geaardheid was ik toen nog niet. Daarvoor was ik nog veel te jong. Pas in de puberteit realiseerde ik mij dat ik op jongens viel, maar ervoor uitkomen durfde ik niet. Frustrerend, want waar mijn broers en zussen thuis openlijk wegdroomden over ‘dat mooie meisje’ of ‘die leuke jongen’ in de klas, moest ik mijn verliefdheid altijd verborgen houden. Ik wist dat ze een homo in de familie niet zouden accepteren.
Homo en moslim zijn. Vanwege het culturele taboe dat erop rust, blijft het voor velen een ongemakkelijke combinatie. Wanneer kwam jij er voor het eerst achter dat je ‘anders’ was?
Nooit geëxperimenteerd met homoseksuele liefde…
Toen ik ouder werd en steeds meer broers en zussen in het huwelijksbootje stapten, werd het alleen maar moeilijker om die leugen in stand te houden. Thuis wilde ik zo min mogelijk zijn, want ik werd gek van alle vragen. Constant zeurden ze aan mijn hoofd: ‘Hamid, wanneer ga je nou eens trouwen?’ ‘Is het niet eens tijd voor kinderen?’ Een onophoudelijk bombardement aan vragen dat iedere zomer alleen maar erger werd. Dan moest ik verplicht mee op vakantie naar Marokko waar, behalve mijn ouders, ook al mijn ooms, tantes, nichten en neven me die vragen stelden. Er waren momenten dat ik wilde uitschreeuwen: nee, ik wil niet trouwen. Ik ben HOMO! Maar ik durfde niet. Ik was te bang mijn familie te verliezen.”
“Dat wel, maar stiekem. Mijn eerste introductie met andere moslimhomo’s was tijdens de wekelijkse Arabische avonden in het COC in Amsterdam. Vrijwel iedereen die er kwam, leefde een dubbelleven. Voor de buitenwereld waren het vrome moslims, niet zelden getrouwd. Maar die ene dag per week konden ze eindelijk zichzelf zijn: openlijk
“Eigenlijk al op de basisschool. Ik ging er bijna alleen met meiden om. Voetbal interesseerde me niet. Mijn broer kon zich daar enorm over opwinden. Die probeerde me altijd weg te sleuren van wat hij ‘meisjes-dingen’ noemde. Maar ik was gewoon 18
mannenopvang
interview
het leven mij gay. Of zoals één van de bezoekers het altijd zei: ‘zes dagen per week zijn we hetero, maar op de zevende zijn we homo’. Een geheime wereld dus.
ik al gauw goede maatjes werd. Maar van echte verliefdheid, die kriebels in je buik, was geen sprake. Ik deed het puur om de schijn op te houden.
Voor mij was dat niet anders. Zelfs toen ik tijdens mijn studietijd een relatie kreeg met een Nederlandse jongen leek er voor de buitenwereld niets aan de hand. Ik had mijn ouders wijsgemaakt dat het, om kosten te sparen, slimmer was om samen een studentenflat te delen. Punt. Dat hij, behalve mijn huisgenoot, ook mijn partner was, wisten ze niet.
Desondanks duurde het niet lang voordat ons eerste kind werd geboren – een prachtige dochter. Zoals elke vader was ook ik zo trots als een pauw. Bovendien gaf zo’n baby afleiding van de spanningen in mijn hoofd. Ik focuste me vooral op mijn werk en de opvoeding. Maar toen mijn vrouw een jaar later beviel van ons tweede kind, een zoon, begon ik te denken: ‘wat ben ik in vredesnaam aan het doen? Ik ben getrouwd, heb twee jonge kinderen, maar eigenlijk ben ik diep ongelukkig..’
Een tijd lang ging dat goed. Totdat hij op een dag de moed had gevonden om uit de kast te komen. De reactie van zijn ouders: ‘o maar jongen, dat hebben we al die tijd al geweten. We wachtten alleen tot je er zelf mee naar buiten zou komen’. Hij was daar zo blij mee, dat hij mij begon te pushen hetzelfde te doen. Maar ik wist: zo’n reactie hoef ik van mijn ouders niet te verwachten.
Naar buiten toe speelde ik de rol van de vrolijke gezinsman, maar ondertussen maakte ik nog altijd allerlei reisjes om me onder te dompelen in de binnen- en buitenlandse gayscene. Reisjes die ik eigenlijk helemaal niet kon betalen, waardoor ik in de schuldsanering belandde. Ik voelde me daar ontzettend schuldig over. Want ik zat er niet alleen mezelf mee in de weg; het hele gezin leed mee.”
En inderdaad, kort nadat ik mijn diploma Verpleegkunde had gehaald, vonden mijn ouders het voor mij de hoogste tijd om te settelen. Op mijn 23ste hoorde ik tijdens een vakantie naar Marokko dat ze een meisje gevonden hadden met wie ik moest trouwen. Daarmee kwam onze relatie, die uiteindelijk ruim drie jaar heeft geduurd, definitief ten einde. Iets waar ik nog steeds veel spijt van heb.”
Wanneer bereikte je jouw breekpunt? “Ik kon niet langer leven met een leugen. Maar ik durfde ook niet te gaan scheiden, omdat ik bang was mijn kinderen te verliezen. Het resultaat: een letterlijk ziekmakende stress. Ik kreeg vage pijntjes, hartkloppingen, viel soms zomaar flauw en raakte met de dag depressiever. Tijdens een vakantie in Marokko zei ik tegen mijn vrouw: ‘ik wil niet meer’. Zij wilde in dat geval achterblijven, maar dat wilde ik ook niet. Dat zou betekenen dat ik mijn kinderen amper nog zou zien. Tijdelijk bond ik in om haar terug naar Nederland te krijgen. Maar uiteindelijk barstte de bom alsnog.
Trouwen voor de schone schijn dus? “Om mijn familie tevreden te houden, heb ik inderdaad ingestemd met een uithuwelijking. Met het meisje dat mijn ouders hadden uitgezocht, was overigens niets mis. Een lieve vrouw, met wie 19
mannenopvang
interview
Toen moest ik haar wel vertellen dat ik wilde scheiden, omdat ik homo ben.
De rust die ik vond in de mannenopvang heeft me veel goed gedaan. Maar ondanks dat ik daar zat, voelde ik me schuldig naar mijn vrouw. Zij zat nog altijd met onze kinderen in Amsterdam, waar de ene na de andere betalingsherinnering op de mat bleef vallen. Omdat ik slechts twee van de wettelijk verplichte drie jaar had volgemaakt, had de schuldsanering de handen van ons afgetrokken.
Gevolg daarvan was dat ik ben mishandeld door mijn schoonvader en een aantal jongens uit de buurt. Roddel en achterklap komen ook in de Marokkaanse gemeenschap veelvuldig voor. Het duurde niet lang voordat iedereen wist dat ik homoseksueel ben. In de ogen van sommigen maakte me dat vogelvrij. Ik leefde maandenlang in angst. De stress die toch al zo hoog was opgelopen, werd daarmee alleen maar groter.”
Door voortijdig te vertrekken, was ik in hun ogen de verplichtingen niet nagekomen. En dat terwijl ik zo’n beetje al mijn geld naar mijn vrouw stuurde. Ik hield slechts 50 euro per week voor mezelf; vooral bedoeld voor de treinreis naar Amsterdam, om mijn kinderen te zien. Mijn advocaat adviseerde er tegen. Maar ik stond erop. Ik wilde mijn vrouw niet in de steek laten. Bovendien kreeg ze problemen met haar verblijfsvergunning. Het duurde maanden eer dat geregeld was, maar in de tussentijd kon ze ook geen uitkering aanvragen.
Wanneer heb je hulp gezocht? “Ik raakte dieper en dieper in de put. Werken kon niet meer; dus ging ik met ziekteverlof. Maar alleen thuis zitten met al je gedachten was ook geen pretje. Ik weet nog hoe ik op een dag huilend over straat liep, letterlijk verblind door de tranen. Zonder te kijken stak ik autowegen en trambanen over. Met een beetje pech had ik overreden kunnen worden. Maar dat interesseerde me op dat moment niets. Ik wilde ook dood. Uiteindelijk koos ik toch om verder te gaan. Ik klopte aan bij de crisisdienst van de GGD die me per direct opvingen met een psychiater erbij. Vanaf dat moment ben ik ook in contact gebracht met de Blijf Groep, de mannenopvang in Amsterdam.
Mijn houding hierin heeft de band met mijn vrouw, inmiddels mijn ex, veel goed gedaan. Hoewel ze niets wil horen over mijn homoseksualiteit accepteert ze mij als een goede man en een goede vader. Ze neemt het zelfs voor mij op tegenover haar vader. Zo zei ze hem onlangs nog: ‘ik wil niet meer dat je Hamid uitscheldt. Er zijn genoeg mannen die hun vrouw na de scheiding laten barsten, maar hij is er altijd voor ons geweest’.
Aanvankelijk dacht ik dat zij me zouden plaatsen in een soort rusthuis ergens in Amsterdam, in de buurt van mijn kinderen. Maar gezien de aard van de bedreigingen vonden ze het beter om mij onder te brengen in een safe house in een andere stad. Zo kwam ik bij de Rotterdamse Stichting Arosa terecht. Zij plaatsten me in een opvang ergens aan de rand van de stad. Het eerste weekend daar heb ik alleen maar geslapen. Ik was helemaal op.
Hoe kijk je terug op je periode in de mannenopvang? “Zeer positief. In de drie maanden dat ik er heb gezeten, heb ik geleerd mezelf te accepteren. De afgelopen jaren heb ik veel gehuild, mezelf constant verborgen. Nu ben ik op een punt beland dat ik durf te zeggen: dit ben ik. Ik voel me nu stukken beter 20
mannenopvang
interview
“Als man heb je al gauw de schijn tegen” dan ik me voelde in de periode voor de opvang. Ik ben weerbaar geworden. Bang voor jongens die me voor homo uitschelden, ben ik niet meer. Ze doen maar. Om dezelfde reden ga ik ook weer gewoon naar de moskee. Ondanks dat ik daar soms vies wordt aangekeken. Hun visie op de Islam is niet de mijne. Voor mij is het een religie van vrede en verdraagzaamheid. Voor iedereen. Dus ook voor homo’s.
mannen die zich met kalmeringspillen op de been houden. Of die zich verliezen in alcoholmisbruik. Als je depressief bent, is dat soms moeilijk. Dan is het gemakkelijk om je te verstoppen achter ‘geen zin’. Maar juist dan is het belangrijk om jezelf (of een ander) een schop onder de kont te geven. Geluk komt niet naar je toe; daar moet je zelf naar op zoek gaan. “
Mijn leven is er sinds de opvang op vooruit gegaan. Ondanks dat we uit elkaar zijn, heb ik nog steeds een goede band met mijn vrouw en kinderen. Ik heb een eigen huisje, doe vrijwilligerswerk voor de Zonnebloem en sinds kort heb ik ook weer een baan: als oproepkracht in een verpleeghuis. Eigenlijk kun je zeggen dat het leven me weer toelacht.” Welk advies heb je voor mannen die in dezelfde situatie zitten waarin jij zat? “Allereerst: zoek hulp. Hou je niet sterk, omdat onze cultuur zegt dat mannen hun gevoel niet mogen uiten. Maar minstens zo belangrijk: kruip zo snel mogelijk uit die slachtofferrol. Wees actief! Op één van de eerste dagen kocht ik een schrift, waarin ik bijhield wat ik nog moest regelen en wat ik al geregeld had om mijn leven weer op orde te krijgen. Zo heb ik in de opvang mijn eigen urgentieverklaring voor een nieuwe woning geregeld. Maar ik meldde me bijvoorbeeld ook aan voor vrijwilligerswerk. Ook heb ik veel geïnvesteerd in het contact met lotgenoten. Want praten, veel praten, is belangrijk. In de opvang organiseerde ik daarom zoveel mogelijk gezamenlijke activiteiten. Wat ook hielp: wandelen in de natuur. Of samen schreeuwen, zingen en sporten. Je moet bezig blijven. Want het alternatief is vaak niet best. Ik ken genoeg 21
Mannen opvang bij Arosa Ro erdam locatie Andreas Mannenopvang … waarom?
Op mannelijke slachtoffers van huiselijk geweld rust vaak een taboe, daarover wordt in onze samenleving niet openlijk gesproken. In hun omgeving heerst veel onbegrip waardoor mannen zich schamen om hulp te zoeken. Als zij wel hulp zoeken, krijgen zij niet de erkenning en de hulp voor hun problemen. Met een aparte opvang voor mannen wil Arosa voor deze mannen de drempel om hulp te zoeken verlagen.
Daarom!
Op de locatie Andreas biedt Stichting Arosa opvang en begeleiding aan mannen die: • door hun partner geestelijk en/of fysiek mishandeld zijn; • vanwege hun homoseksualiteit moeten vluchten voor hun familie of partner; • vanwege eergerelateerd geweld moeten vluchten; • slachtoffer zijn van mensenhandel waaronder financiële en/of seksuele uitbuiting.
Andreas Arosa biedt veiligheid en bescherming bij geweld in relaties. Stichting Arosa staat voor opvang en begeleiding en hee een adviserende en informerende functie. Niet alleen vrouwen en hun kinderen kunnen bij Arosa terecht voor opvang en begeleiding, ook voor mannen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld, eer gerelateerd geweld, uitbuiting en mensenhandel is er een plek bij Arosa.
Stichting Arosa Heemraadssingel 82 3021 DE Ro erdam 010 - 476 90 44 info@arosa-zhz.nl www.arosa-zhz.nl
In de mannenopvang Andreas leven de mannen zelfstandig. Doordeweeks is er hulpverlening en ondersteuning bij allerlei zaken als echtscheiding, aangi e doen, rechtszaken, financiële zaken, afspraken over de kinderen, etc. Het uiteindelijke doel van Andreas is dat de mannen weer een zelfstandig leven kunnen gaan leiden en een toekomst voor zich hebben zonder geweld. Volgens een onderzoeksrapport van Van der Veen en Bogaerts (2010) is circa 40% van de slachtoffers van huiselijk geweld man. Vanaf 2008 bestaat er in Nederland een mannenopvang in de steden Amsterdam, Ro erdam, Den Haag en Utrecht. Helaas is het aantal mannelijke slachtoffers dat de opvang weet te vinden een topje van de ijsberg. De vraag zou eigenlijk moeten luiden: Mannenopvang … waarom niet eerder?!
Meer informatie en contact
Bent u een man en hee u te maken met huiselijk geweld of bent u een hulpverlener die een mannelijke cliënt hee die te maken hee met huiselijk geweld, eergerelateerd geweld of mensenhandel? Neem dan contact op met Stichting Arosa op 010 - 820 08 40. U kunt ook anoniem bellen.
Veiligheid en bescherming bij geweld in relaties
mannenopvang
BAYRAM VARLI
PASPOORT Bayram Varli (1980) is geboren in Turkije. Hij is getrouwd en heeft twee kinderen; een jongen en een meisje. Hij is dertien jaar werkzaam bij de politie, waarvan de laatste vijf jaar als materiedeskundige EGG.
Eergerelateerde zaken
In eergerelateerde zaken kan het om leven en dood gaan. Hierdoor is een specifieke aanpak soms letterlijk van levensbelang. Bayram Varli, oprichter van Expertise Centrum Samenleving (ECS), geeft trainingen die hulpverleners meer inzicht geven in de achtergronden, motieven, feiten en omstandigheden rondom eerzaken. Kennis die nodig is om over te gaan tot effectieve interventie.
“Mijn missie: begrip creëren en geweld voorkomen” ingrijpen in culturele thema’s.
Bayram Varli weet als geen ander waartoe eergerelateerd geweld kan leiden. Op 12-jarige leeftijd verloor hij er zijn nichtje aan. “Ze pleegde zelfmoord, omdat zij niet kon verkroppen dat ze uitgehuwelijkt zou worden. Dat mijn oom haar ook in al haar andere vrijheden beperkte, had haar doodongelukkig gemaakt. Doorstuderen mocht niet. Want diploma’s had een goede huisvrouw toch niet nodig. Die aangekondigde uithuwelijking was de spreekwoordelijke ‘druppel’ die haar uiteindelijk fataal werd.”
Om hulpverleners meer inzicht te geven in eerzaken, richtte Bayram daarom twee jaar geleden het Expertise Centrum Samenleving (ECS) op. Zijn missie: om schadelijke tradities de kop in te drukken voordat het gewelddadige vormen aanneemt. Voorkomen in plaats van genezen dus. “Dit vraagt om een integrale aanpak: gemeenschappelijke diagnose, samenwerking en regie om effectief te kunnen handelen. Weten hoe je slachtoffers, maar ook plegers van eergerelateerd geweld moet benaderen, is daarbij een cruciale eerste stap. Om geweld te voorkomen, moet je omzichtig handelen binnen het familiesysteem. Eventuele fouten kunnen een averechts effect hebben en het geweld juist verergeren.”
Voor Bayram, net als zijn nicht een kind van een Turkse immigrant, was het een dramatische, levensveranderende ervaring. Diezelfde dag nog zwoer hij: ‘als ik later groot ben, ga ik bij de politie. Om schadelijke tradities, zoals vrijheidsbeperking en eerwraak, te bestrijden’. Bayram hield woord en werkte zich in latere jaren op tot Coördinator Jeugd, Huiselijk geweld en Eergerelateerd geweld bij de Politie Gelderland Midden. Of, zoals hij zelf zegt: “ik heb de shit uit mijn jeugd gebruikt als mest voor de toekomst”.
Bayram legt uit: “Ik heb meegemaakt dat een 13-jarig meisje van Koerdische afkomst vriendinnen op school vertelde dat ze bang was om zwanger te zijn. Uiteindelijk kwam dit verhaal bij haar mentrix terecht, die haar adviseerde dit thuis bespreekbaar te maken. Een goedbedoeld advies met fatale gevolgen. Dat het meisje seksueel actief was, was voor de familie al een onuitwisbare zonde.”
Sindsdien heeft Bayram heel wat ellende achter de voordeur blootgelegd. Mede vanwege de groeiende kennis omtrent eerzaken zag hij het aantal meldingen van eergerelateerd geweld stijgen. Maar hij zag ook hoe hulpverlenende instanties soms worstelen met de aanpak hiervan. “Hulpverleners en andere professionals weten nog altijd niet precies wat eer, eerbehoud, eerschending, eerherstel of eergerelateerd geweld inhouden. Die gebrekkige kennis leidt soms tot handelingsverlegenheid. Vooral autochtone hulpverleners weten niet zo goed of en zo ja op welke manier ze moeten
“ECS maakt professionals daarom vooral bewust van hun eigen handelen”, vervolgt hij. “Want om tot een gerichte aanpak te komen, waaronder interculturele competenties met betrokkenen, moet je eerst onbewust handelen vanuit eigen oriëntatie wegnemen. Dat doe je het best door de juiste dialoog aan te gaan. Om zo meer de verschillende culturen te begrijpen, ondanks dat je geen begrip hebt voor schadelijke tradities en geweld.” 23
mannenopvang
mannen uit de opvang
Mannenpraat. Het hulptraject van mannen in de opvang bestaat meestal uit één-op-één gesprekken. Maar soms is het ook fijn om ervaringen met lotgenoten te delen. Drie mannen vertellen hoe zij hun leven weer op de rit hebben gekregen.
‘8 april 2014… een datum om nooit te vergeten’
Voor hij bij de mannenopvang terecht kwam, was Nico (49) een succesvol ondernemer. Privé ging het hem echter een stuk minder voor de wind. Zijn vrouw, die al nooit veel in het gezin investeerde, begon steeds vreemder gedrag vertonen. De geestelijke mishandeling ging zo ver dat hij besloot te vertrekken.
Vervelend, maar nog altijd niet onoverkomelijk. Omdat het er langzaam in sloop, leek het normaal. Griezeliger werd het toen ze ook rare dingen begon te zeggen. Dat ze zichzelf iets wilde aandoen bijvoorbeeld. En dat ze ook best kon begrijpen dat er ouders zijn die hun kinderen ombrengen. Dat ze nooit kinderen had willen krijgen. Opmerkingen die ze er soms ook ten overstaan van de kinderen uitfloepte. Eens zei mijn zoon dat hij blij zou zijn als hij op een dag een lieve stiefmoeder zou krijgen. Toen had ik er genoeg van.
“8 april 2014 is een datum die ik nooit meer zal vergeten. Die dag kwam ik in de mannenopvang terecht. Dat zoiets bestond; daar had ik aanvankelijk geen idee van. Ik werd naar de opvang doorverwezen via Veilig Thuis. Omdat het thuis niet meer was uit te houden, kenden ze mij daar vrij goed. Ze wisten: deze man heeft hulp nodig.
Ik wilde weg, samen met de kinderen. Ik wist alleen niet hoe ik dat moest aanpakken. Je kunt je kinderen niet zomaar oppakken om ergens anders een leven op te bouwen. Bovendien vreesde ik voor onze veiligheid. Eerder had mijn zwager haar zus verlaten, om vrijwel identieke redenen. Die breuk mondde uit in agressie en geweld. Ik was bang dat het bij mijn vrouw hetzelfde zou gaan.
Al zo lang als ik me kan herinneren heeft mijn vrouw psychische klachten gehad. In het begin viel daar nog wel mee te leven. Ze lag vaak op bed. Of zat wat te suffen op een stoel. Het huishouden kwam daardoor vooral voor mijn rekening. Na een lange dag werken moest ik vaak alsnog zelf boodschappen halen, de keuken schrobben en koken. Zelfs de kinderen van school halen, vertikte ze soms. Dan moest ik hemel en aarde bewegen om eerder van mijn werk te kunnen. Ook in de opvoeding stond ik er grotendeels alleen voor. Ik voelde me zowel vader als moeder tegelijk.
Ondanks verklaringen van de kinderen dat ze liever bij mij wonen en verschillende aangiftes tegen mijn vrouw, besloot de rechter hen echter alsnog aan mijn vrouw toe te wijzen. Voor mij is dat moeilijk te verkroppen. Nog steeds ben ik in een rechtszaak verwikkeld in de hoop die beslissing terug te draaien.”
24
mannenopvang
mannen uit de opvang
25
mannenopvang
mannen uit de opvang
26
mannenopvang
mannen uit de opvang
‘Op mijn meest kwetsbare moment lieten mijn ouders me in de steek’ Na een ernstig bedrijfsongeval waren John’s knieën flink aan gort. Omdat hij na de ingrijpende operatie een half jaar niet mocht lopen en zijn appartement geen lift had, trok hij tijdelijk bij zijn ouders in. Zijn vader smeet hem echter rücksichtslos de kou in om zijn minnares te ontvangen. Dat John (32) daardoor kapot ging, leek hem niet te deren.
ondernemer met een eigen zaak, heb benaderd. Geloven deed hij mij echter niet. Zo ver hij wist, ging zijn vrouw naar haar moeder. Pas nadat ik hem gedetailleerde informatie over de kleding van zijn vrouw op specifieke dagen gaf, geloofde hij mij. Toen kwam ook het plan van mijn vader en zijn minnares aan het licht. Ze wilden geld uit zijn bedrijf wegsluizen om samen een nieuw leven op te bouwen. Van een fijne sfeer in huis was geen sprake meer. Mijn vaders minnares heeft me zelfs een keer proberen aan te rijden op straat. Zelf ben ik in die periode geestelijk helemaal kapot gegaan. Ik was altijd zelfvoorzienend, maar juist op mijn meest kwetsbare moment lieten mijn ouders me in de steek. En ik kon er niet eens van weglopen, letterlijk! Mijn knieën waren pap. Uiteindelijk ben ik via een psychiater in contact gekomen met Moviera, de mannenopvang in Utrecht waar ik in totaal zo’n vier maanden gezeten heb. Zij hebben me er weer bovenop geholpen.
“Een bizar verhaal? Ja, dat hoor ik wel vaker. Helaas is er alleen geen woord van gelogen. Mijn vader vond zijn minnares duidelijk belangrijker dan mij. Zo gauw mijn moeder voor haar werk de deur uit was, haalde hij zijn scharrel naar binnen. En zette hij mij, met krukken en al, naar buiten. Drie dagen per week, van zeven uur ’s ochtends tot vier uur ’s middags. Wat ik in die tussentijd deed, interesseerde hem weinig. Meestal ging ik dan maar richting station. Om mijn knie te ontlasten en te ontsnappen aan de winterkou, heb ik veel getreind; van Zwolle tot Maastricht en vice versa.
Nog steeds worstel ik met wat er toen is gebeurd. Ik heb last van wraakgevoelens. Al weet ik dat ik het verleden het beste kan laten rusten. Ik probeer me dus maar te focussen op iets positiefs. Bijvoorbeeld door me vrijwillig in te zetten voor de cliëntenraad van Moviera. Zo wil ik bijeenkomsten voor lotgenoten organiseren, om mannen wat extra steun te geven. Bovendien geeft het de nodige afleiding. Beter dan eenzaam thuis zitten met mijn WIA-uitkering.”
Voor mij, zoals je zult begrijpen, reden genoeg om aan de bel te trekken. Ik heb dan ook mijn best gedaan om hun relatie om zeep te helpen. Mijn moeder had al haar vermoedens, maar koos ervoor blind te zijn voor zijn ontrouw. Dus probeerde ik het via een andere weg. Zo wist ik dat mijn vaders minnares getrouwd was, waarna ik stiekem haar echtgenoot, een
27
mannenopvang
mannen uit de opvang
‘Ineens ben ik weer een vrij man’ schakelde haar familie in om me kort te houden. Regelmatig vielen daarbij rake klappen. Ik voelde me een gevangene in mijn eigen huis. Afschuwelijk. Maar ik durfde met niemand over mijn problemen te praten. Ik zou ook niet weten hoe. Hoe moest ik mensen toevertrouwen dat ik, een stevige Surinaamse vent, die nota bene tien jaar militair is geweest, door mijn vrouw werd geslagen? Ze zouden me uitlachen. Of zeggen dat ik haar dan maar moest terugslaan. Maar vrouwen slaan; zo ben ik niet opgevoed. Ik raakte steeds meer in mezelf gekeerd. Geestelijk en lichamelijk een wrak.
De Surinaamse Frans (39) kwam in 2006 naar Nederland voor de liefde. Maar al gauw bleek zijn vriendin niet de vrouw op wie hij verliefd was geworden. Ze was manipulatief, gewelddadig en stortte hem ook in financiële misère. Tot overmaat van ramp deed heel de schoonfamilie mee om hem klein te houden.
Uiteindelijk heb ik toch de moed gevonden om hulp te zoeken. Via de huisarts kwam ik bij een psycholoog terecht die mij op zijn beurt naar de mannenopvang verwees. Wat volgde, was een lang hulpverleningstraject. Ik heb van november 2013 tot en met januari 2015 in de opvang gezeten. Dat duurde zo lang, omdat ik eerst mijn financiën op orde moest krijgen. Zo lang die schulden niet waren geregeld, kon ik nergens anders heen.
“Terugkijkend duurde het niet lang voordat mijn vriendin haar ware gezicht liet zien. Ik was net in Nederland toen ineens een brief van het Bureau Krediet Registratie (BKR) op de mat viel. Ik had geen idee wat dat kon betekenen. Toen ik haar ernaar vroeg, zei ze dat het niets was. Zij zou het wel oplossen. Omdat ik als nieuwe Nederlander volkomen onbekend was met al die zaken, had ze aangeboden mijn administratie te regelen. Reden om haar te wantrouwen had ik niet. Tot bleek dat ze achter mijn rug om een schuld van 40.000 euro had opgebouwd.
Ook psychisch moest ik veel verwerken. In de opvang heb ik vaak zitten janken. ’s Nachts in bed werd ik nog steeds door haar en haar familie aangevallen. Ik werd gek van het piekeren. Ook moest ik wennen aan een leven zonder haar. Ineens ben ik weer een vrij man. Ik kan weer gaan en staan waar ik wil, zonder mezelf te hoeven verantwoorden.
Blij was ik daar niet mee. Maar geliefden steunen elkaar ook in moeilijke momenten. Ik was vastbesloten om de schuld samen weg te werken. Probleem was alleen dat mijn vriendin niet echt het spaarzame type is. Ondanks onze schuld hield ze van luxe. Als ik daar iets van zei, moest ik niet zeuren. Ik moest het geld binnenbrengen, maar verder vooral mijn mond houden. Deed ik dat niet, dan dreigde ze mij het huis uit te zetten. Of ze
Nog steeds vraag ik me wel eens af waarom ik het zo lang met haar heb volgehouden. Uiteindelijk denk ik dat het mijn trots was. Tegen beter weten in wilde ik dat onze relatie zou slagen. Nu weet ik dat zij gewoon niet de vrouw voor mij was. Pas nu ik de rust heb om terug te kijken op onze relatie zie ik in welke emotionele achtbaan ik al die jaren heb gezeten.”
28
mannenopvang
mannen uit de opvang
‘Ik kies nu voor mijn eigen geluk’
Zijn vrouw belt, mailt en appt hem nog altijd meerdere keren per dag met de vraag of hij haar terugneemt. Maar Ravi (50) is vastbesloten. Na dertig jaar samen in een relatie te hebben gezeten die steeds verstikkender werd, heeft hij definitief de handdoek in de ring gegooid. “Ik kies nu voor mijn eigen geluk.”
jaloezie. Wanneer ik onze zoon ophaalde van school, en eens een praatje maakte met wat moeders op het plein, wist ze zeker dat er een verhouding op nahield. Hetzelfde wanneer ik ’s avonds (ik ben salarisadministrateur bij een groot bedrijf) nog wat werkmailtjes probeerde te beantwoorden. In haar hoofd was ik niet te vertrouwen. Dus begon ze me kort te houden. De teugels werden steeds iets strakker aangedraaid. Ze wilde altijd weten waar ik was, en met wie.
Ken je dat SIRE-spotje over vechtscheidingen? Die waarin een jongetje zegt: ‘als ik het leuk heb gehad bij papa, wordt mama meestal boos’… Ik leef dat spotje. Zo gaat het er bij mijn ex en mij precies aan toe. Ze weigert mee te werken met de scheiding. Volgens haar kunnen we er nog steeds samen uitkomen. Dat ik daarin geen millimeter meer toegeef, verbaast haar. Zo weerbaar en standvastig heeft ze mij nog nooit gezien.
O jongens, de ruzies die we gehad hebben… Vaak zette ze me midden in de nacht op straat. Zonder sleutels, telefoon of portefeuille. Na een paar uur ronddolen, moest ik dan weer smeken om naar binnen te mogen. En ze werd steeds agressiever. Een keer kwam ze met een mes op mij af, terwijl onze zoon toekeek. Dat was voor mij de druppel. Toen wist ik: ik moet hier weg. Als we bij elkaar blijven, legt één van ons het loodje.
Om alsnog haar zin te krijgen, trekt ze de hele trukendoos open. De ene keer doet ze poeslief. Dan geeft ze toe dat ze me al die jaren heeft gekleineerd en in een hoekje heeft gedrukt. Belooft ze beterschap. Werkt dat niet, dan dreigt ze onze 11-jarige zoon bij mij weg te houden. Op die momenten wil ze niets liever dan mij kapot maken. Haar letterlijke woorden.
Zo ben ik bij de mannenopvang gekomen. Een beschadigd man. Maar na een paar maanden rust begon ik weer op te bloeien. Ik ben sterker geworden, ‘harder’, laat niet langer over mij heen lopen. Inmiddels woon ik op mezelf en gaan dingen een stuk beter. Tijd voor een nieuw hoofdstuk in mijn leven dus. Probleem blijft alleen dat mijn vrouw weigert de scheidingspapieren te ondertekenen. Ook wil ze ons koophuis niet opgeven. Ik heb vertrouwen in de toekomst. Maar duidelijk is dat we op dat vlak nog een lange weg te gaan hebben.”
Soms vraag ik mezelf nog steeds af hoe het zo ver heeft kunnen komen. Ooit waren we verliefd. Maar al gauw sloeg haar liefde om in een ziekelijke
29
mannenopvang
mannen uit de opvang
‘Ik sta er niet langer alleen voor’
Rens (28) klopte samen met zijn vriendin aan bij de opvang. Ze hebben samen drie kinderen, waarvan er destijds twee in een pleeggezin zaten. Ze zijn gevlucht vanwege haar gewelddadige ex, die het jonge gezin terroriseerde. Inmiddels woont Rens in de mannenopvang en zijn vriendin mét de kinderen in de vrouwenopvang.
Dat ging van kwaad tot erger. Eerst gooide hij de ruiten van mijn auto in. Daarna volgden de ruiten van het huis. Ook dreigde hij dat hij ons iets aan zou doen. Van een veilige, stabiele thuissituatie voor onze drie kinderen was geen sprake meer. Uiteindelijk zijn de twee oudsten door Bureau Jeugdzorg tijdelijk in een pleeggezin geplaatst. Natuurlijk wilden we de kinderen zo snel mogelijk weer terug. Maar daarvoor moesten de kinderen wel weer een veilige plek hebben. Voor ons zat er niets anders op dan professionele hulp te zoeken. Inmiddels verblijft mijn vriendin met de kinderen in de vrouwenopvang en heb ik een plekje gevonden in de mannenopvang.
“De ex van mijn vriendin was ooit mijn vriend. Ik heb hem regelmatig geholpen. Een fijne jongen was het alleen niet. Toen de ouders van mijn vriendin drie weken na elkaar stierven, heeft hij flink misbruik gemaakt van haar kwetsbaarheid. Hij deed voorkomen alsof ze beter met hem een relatie kon beginnen, waar ze aanvankelijk in meeging. Toen ze uiteindelijk terugkwam op die beslissing en weer naar mij terug ging, kon hij dat maar moeilijk verkroppen. Vanaf dat moment begon hij ons gezin lastig te vallen.
Ideaal is het niet, maar we zijn er veilig. Voor nu is dat voldoende. Bovendien hebben we goede hoop voor de toekomst. Momenteel hebben we urgentie aangevraagd en zijn we druk op zoek naar een nieuwe woning. Als alles volgens plan verloopt, kunnen we daar van de zomer een nieuwe start maken. Vanuit de opvang worden we daarin goed begeleid. Het voelt fijn dat we er niet langer alleen voor staan.”
30
mannenopvang
Cijfers. 14
cijfers
Bron: Evaluatie Pilot Mannenopvang in de G4: 2008 – 2014. Drs. Ans Oudejans met medewerking van drs. Anki Tan.
De mannenopvang is bedoeld voor jongens en mannen vanaf 14 jaar die slachtoffer zijn van geweld in afhankelijkheidsrelaties.
80.000 120.000 Geschat wordt dat circa 80.000 mannen en 120.000 vrouwen jaarlijks slachtoffer zijn van ernstig huiselijk geweld.
1/3 3%-vs-12% Ongeveer een derde van de slachtoffers praat er met niemand over.
5% van de mannen houdt blijvend letsel over aan de lichamelijke gevolgen van het geweld.
5%
Gemiddeld verblijven per jaar tussen de 73 en 100 mannen in de mannenopvang.
Mannen melden zich minder vaak dan vrouwen bij de politie: 3% versus 12%. De angst niet serieus genomen te worden is de meest genoemde reden. * Om het taboe en het isolement van de mannen te doorbreken, zou onlinehulpverlening meer aandacht moeten krijgen, aldus experts.
49% 73-100
70% 90% 42% 200
De bezettingsgraad varieerde van circa 70% in de beginjaren tot rond de 90% in de laatste jaren.
42% van de mensen vindt het aanstootgevend als mannen elkaar in het openbaar zoenen.
In Nederland zijn jaarlijks naar schatting 200 mannen slachtoffer van mensenhandel.
In Nederland noemt 6,1% van de mannen zichzelf homo- of biseksueel.
6,1% 30% Circa 30% van de mannen wordt uitgebuit in de seksindustrie; 70% in andere sectoren, zoals de land- en tuinbouw en de scheepvaart.