niislel guide 88

Page 1

1


BREAKFAST 06:00AM - 10:30AM

F F O % 40 ALL JANUARY & FEBRUARY


3

õýðâýý òà 3 ÍÀÉÇÛÍ ÕÀÌÒÀÀÐ ÍÝÃįÃÝÝÐ ÑÀÐÛÍ ÒÓÐØ íàñíûõàà òîîòîé òýíö¿¿ õóâèàð

ÕªÍê˪ËÒ ýäëýýðýé! ªäºð á¿ð 12:00 - 22:00 öàãèéí õîîðîíä

Cafe Park Buffet Restaurant Level 1, Shangr i-La Hotel Ulaanbaatar Reservations: 7702 9999


FAMILY ROOM “НОМУН” MEDICAL WELLNESS RESORT АМРАЛТ СУВИЛЛЫН ГАЗАРТ ТАВТАЙ МОРИЛ Эх, хүүхэд, иргэн бүрийн эрүүл мэндийг хамгаалах, урдчилан сэргийлэх, эмчлэн сувилах чиглэлд 2002 оноос хойш тасралтгүй анхаарал хандуулж, үйлчилж ирсэн “Номун” эмнэлгийн туршлага дээр үндэслэн байгуулсан “Номун” Medical Wellness Resort нь Улаанбаатар хотоос 24 километрийн зайд буюу хүүхдийн инээд цангинаж, энерги шингэсэн “Найрамдал” зуслангийн замд үйл ажиллагаагаа явуулж байна. “Номун” Medical Wellness Resort нь дөрвөн одтой зочид буудлын стандартаар баригдсан бөгөөд нян бактер үрждэггүй дрож, амьсгалдаг обой, хүүхдэд харшил үүсгэхгүй сайн чанарын тоглоом зэргийг сонгож, үйлчлүүлэгч та бүхэндээ тав тухтай, тохилог, цэвэр, аюулгүй орчныг бэлдээд байна. Европ стандартын, орчин үеийн шийдэл бүхий тохилог, дулаан өрөө тасалгаануудтай бөгөөд таны бяцхан үрсийг ая тухтай орчинд тоглох, эрүүл, аюулгүй тоглоомын хэсгүүдийг ч тусгайлан бэлдсэн.

SUPERIOR ROOM

TWIN ROOM FITNESS


5

CONFERENCE HALL

Манай өндөр зэрэглэлийн ресторан үйлчлүүлэгч танд шинэхэн, амтлаг, эрүүл, чанартай төрөл бүрийн хоол зуушаар үйлчлэхдээ үргэлж таатай байх болно. Tа манай амралт сувиллыг зорин ирснээр халуун саунд суун, бассейнд сэлж, мэргэжлийн эмчээр алжаал тайлах массаж хийлгэн, душ, бялдаржуулах танхимаар үйлчлүүлж, дэлхийн дөрвөн одтой томоохон зочид буудлуудын бүх үйлчилгээг нэг дороос авах боломжтой. МАНАЙ АМРАЛТ, СУВИЛЛЫН ЦОГЦОЛБОРТ ЗОЧИЛСНООР: -100 хүн хүлээн авах европ стандартын, орчин үеийн шийдэл бүхий тохилог, дулаан өрөө тасалгаанууд - 80-150 хүнийг хүлээн авч үйлчлэх хүчин чадалтай өндөр зэрэглэлийн ресторан

RESTAURANT

- 120-200 хүний багтаамж бүхий сүүлийн үеийн тоног төхөөрөмжөөр тоноглосон, дуу чимээнээс тусгаарлагдсан хурлын заал ЭДГЭЭР ҮЙЛЧИЛГЭЭГ ЦОГЦООР НЬ, “НЭГ ДОРООС” АВАХ БОЛОМЖТОЙ.

7746-5555 8062-5555

SWIMING POOL

Найрамдал зуслан явах замд, Баянголын ам СХД, Улаанбаатар


6

ШИНЭ ОНД ШИНЭ ХЭВ МАЯГИЙН ЭРЭЛД

ДЭМБ “Эрүүл мэнд гэдэг нь зөвхөн өвчин, эмгэггүй байхаас гадна бие махбод, сэтгэц, нийгмийн сайн сайхан байдлын цогц” хэмээн тодорхойлсон байдаг. Нийгмийн олон асуудлаас хүн зугтаж чадахгүй ч бие махбод, сэтгэл зүйгээ эрүүл байлгах нь гол төлөв хувь хүнээс өөрөөс нь шалтгаалдаг. Бид энэ удаагийн дугаараа эрүүл мэнд рүү чиглүүлж, уншигчдаа эрүүл, зөв амьдралын хэв маягт уриалахыг хүслээ. Коронавирустай холбоотойгоор урлаг соёлын бүхий л үйл ажиллагаа цуцлагдсан учраас тогтмол хүргэдэг үзвэрийн мэдээлэл маань энэ сард өнжиж байна. Гэхдээ саяхан болж өнгөрсөн Грэммигийн шагнал гардуулах ёслол, 21 м урт монгол зургийн “Дэлхийн нэг өдөр” бүтээлийн тухай урлаг соёлын нийтлэл энэ удаагийн дугаарт багтсан гэдгийг дуулгахдаа таатай байна. Гэр бүлтэйгээ цэвэр агаарт гарч, дархлаагаа дэмжингээ бидний бичиж бэлтгэсэн нийтлэлүүдийг амтархан уншаарай.

Хүндэтгэсэн Т.Гүндэгмаа

Шинэ он гарангуут хүн болгон л ямар нэгэн шинэ дадал зуршил бий болгох зорилт тавьдаг. Эрүүл, зөв амьдралын хэв маягийн талаар сонирхож буй хүмүүстээ зориулаад энэ оны трендүүдийг танилцуулж байна. “Будда”-гийн аяга зооглох, оффлайн горимд шилжих, ДНК-ийн тестийн тусламжтайгаар өөрийгөө таних, бясалгал хийх зэргээр олон янзын арга барилаас шинээр туршиж болно шүү!

ОРОН ЗАЙ, ЦАГ ХУГАЦААГ ХУРААНГУЙЛСАН “ДЭЛХИЙН НЭГ ӨДӨР” МУСТА, МУЭХ-ны тэргүүний ажилтан, СУИС-ийн ДДУС-ийн Уран зургийн тэнхимийн эрхлэгч, зураач Н.Сэргэлэн “Дэлхийн нэг өдөр” бүтээлийг өөрийн шавь С.Ганзам, Ш.Сайнзул, Н.Хосбаяр нартай хамтран бүтээсэн ба уг бүтээл нь 21 м урт, 2.5 м өргөн, нийт 52.5 ам дөрвөлжин метр талбайн хэмжээтэй, цардмал даавуун дэвсгэр дээр монгол зургийн аргаар гуаш болон усан будгаар зурсан монгол зургийн анхны том хэмжээтэй бүтээл юм.


7


8

ENTERTAINMENT

LIFESTYLE

12 HOT HIP HAPPENING

46 Миний эрүүл амьдралын хэв маяг

16 Улаанбаатар хот дахь музейн боловсролын ажилтнуудын VIII удаагийн уулзалт боллоо

54 Би Нью-Йоркт аж төрдөг

18 Эрүүл мэндийн хөтөч

58 Үндэсний брэндийн түүх : Дансран брэнд

20 Араасны шүүс асгарам амтат Ази хоолнууд

60 Үндэсний брэндийн түүх : LeMon брэнд

COME IN WE’RE OPEN 22 Resort World Terelj Hotel 24 IB Clinic

SHOPPING 26 Get the Look 28 62 дахь удаагийн Грэммигийн шилдэг дүр төрхүүд

ЭРҮҮЛ АМЬДРАЛЫН ЭНГИЙН ЖОР 32 Та антибиотикийг зүй зохистой хэрэглэдэг үү, аль эсвэл...? 36 Хүүхдийн хямралыг хэрхэн ойлгож, туслах вэ? 40 Миракл эмнэлгийн Захирал, Нүүр амны их эмч Э.Батмагнай: “Монголдоо арьс нөхөх хагалгааг хөгжүүлэн ажиллахыг зорьж байна

28

61 Үндэсний брэндийн түүх : Тэрлэг брэнд 62 Stay Premium Yoga Center-ийн Хамтран үүсгэн байгуулагч С.Энхцэцэг: “Эд эс, яс, булчин тань таны хүссэнээр хөдөлж байхад өөр юу хүснэ гэж...”

АЯЛАЛ+АМРАЛТ 64 Шинэ онд Шинэ хэв маягийн эрэлд 68 Газрын диваажингаар аялцгаая 70 Орон зай, цаг хугацааг хураангуйлсан “Дэлхийн нэг өдөр”

36

74 Зурхай

ENGLISH CORNER 76 HOT HIP HAPPENING 80 Come in We’re Open

GUIDE 84 Нийслэл guide хөтөч

54

70


9


10

Íèéñëýë guide ñýòã¿¿ëèéí ðåäàêöè 2020 îíû нэг, хоёрдугаар ñàð, ¹88 Эрүүл байхын үндэс гэдэг...? Гүйцэтгэх захирал ГАНБАТЫН УЯНГА; Зөв хооллолт, дасгал хөдөлгөөнийг хэлнэ. Эрхлэгч ТҮВШИНЖАРГАЛЫН ГҮНДЭГМАА; Өөрийгөө хайрлахаас эхэлнэ. Ерөнхий рåäàêòîð ЦОГТБАЯРЫН БИЛГҮҮН; Амьдралын зөв дадал хэвшил. Маркетингийн менежер БАТБАЯРЫН ГАНЧИМЭГ; Хөдөлгөөн, бүтэн нойр, сэтгэлийн амар амгалан. Сэтгүүлч ДАЛАЙЖАРГАЛЫН ДАШМӨРӨН; Тэнцвэртэй амьдралын хэв маяг. Дизайнер ЦОГИЙН МАНДАХБАЯР; Сэтгэл санаа. Ãýðýë çóðàã÷èí ОРГИЛЫН ТӨГСБИЛЭГ; Саруул ухаан. Дугаарт оролцсон: З.Золбоот, Д.Эрдмаа, Г.Очбаяр ÝÐÕËÝÍ ÃÀÐÃÀÃ× НОМТОЙ МЕДИА КОНСАЛТИНГ ХХК

© ÍÈÉÑËÝË GUIDE. 2011 ÑÝÒï¯Ë ÍÜ ÕÓÓËÜ Ç¯É, ÄÎÒÎÎÄ ÕÝÐÃÈÉÍ ÑÀÉÄÛÍ 153 ÒÎÎÒ ÒÓØÀÀËÛÍ 394 ÒÎÎÒ ÓËÑÛÍ Á¯ÐÒÃÝËÈÉÍ ÃÝÐ×ÈËÃÝÝÒÝÉ ÁÎËÍÎ. ÍÈÉÑËÝË GUIDE ÁÀÐÀÀÍÛ ÒÝÌÄÃÈÉà ÀØÈÃËÀÕ ÎÍÖÃÎÉ ÝÐÕÈÉà ÀÌÈËÀÍÝ ÕÕÊ ÝÇÝÌØÈÕ ÁÎËÍÎ. ÍÈÉÑËÝË GUIDE ÑÝÒï¯ËÄ ÕÝÂËÝÍ ÍÈÉÒËÝÃÄÑÝÍ Үï¯ËÝË, ÇÓÐÀÃ, ÁÓÑÀÄ ÇÓÐÃÀÍ ÍÈÉÒËÝË, ÌÀÒÅÐÈÀËÓÓÄÛà ÐÅÄÀÊÖÈÉÍ ÁÈ×ÃÝÝÐ ÁÀÒÀËÃÀÀÆÓÓËÑÀÍ ÇªÂتªÐªËïÉÃÝÝÐ Á¯ÐÝÍ ÁÀ ÕÝÑÝÃ×ÈËÑÝÍ ÕÝËÁÝÐÝÝÐ ÍÈÉÒËÝÕ, ÀØÈÃËÀÕÛà ÕÀÒÓÓ ÕÎÐÈÃËÎÍÎ. ÍÈÉÑËÝË GUIDE ÑÝÒï¯ËÄ ÕÝÂËÝÃÄÑÝÍ ÐÅÊËÀÌ ÇÀÐÛÍ ÀÃÓÓËÀÕ ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÕÀÐÈÓÖËÀÃÛà ÐÅÄÀÊÖÈ ÕÀÐÈÓÖÀÕïÉ. ÌÀÍÀÉ ÇÎÕÈÎÃ×ÄÛÍ ¯ÇÝË ÁÎÄÎË ÐÅÄÀÊÖÈÉÍ ¯ÇÝË ÁÎÄÎËÒÎÉ ÍÈÉÖÝÕÃ¯É ÁÀÉÆ ÁÎËÍÎ. ÕÝÂËÝËÒÝÄ ÈЯ¯ËÑÝÍ ÝÕ ÁÈ×ÂÝÐÈÉà ÁÓÖÀÀÕïÉ. ÍÈÉÑËÝË GUIDE ÑÝÒï¯ËÈÉà ÕÓÄÀËÄÀÕÛà ÕÎÐÈÃËÎÍÎ.

Ðåäàêöèéí õàÿã: Ард Холдингс ХК-ийн байр, II давхар, Ерөнхий сайд А.Амарын гудамж, Сүхбаатар дүүрэг, Улаанбаатар 14200, Монгол улс Ерөнхий мэдээлэл: 9910-8342, 9928-2959 Бичвэрийн лавлагаа: uyanga@niislelguide.mn, gunee90@gmail.com Үзвэрийн мэдээ, мэдээлэл өгөх: gunee90@gmail.com Маркетингийн алба: 9910-8342, uyanga@niislelguide.mn Түгээлтийн лавлагаа: 9928-2959

НийслэлGuide @niislelguide1

niislel_guide

цэнэг.эрдэмтэй.өнгөлөх


11


12

HOT HIP HAPPENING “АРИУНААГИЙН ГАЙХАМШИГТ ЕРТӨНЦ” ҮЗЭСГЭЛЭН

HAPPENING

Д.Ариунаа нь СУИС-ийн монгол зургийн ангид сурдаг бөгөөд энэ нь түүний анхны бие даасан үзэсгэлэн юм. Түүний сүүлийн үеийн бүтээлүүдээс гадна бага насандаа дүрслэх урлагт хүчтэй дурласныг илтгэх уран зургууд ч уг үзэсгэлэнд багтжээ. Эмээ нь түүний урлагийн авьяас билгийг тууштай дэмжиж, мөн өөрийн хүчин чармайлт тууштай байдлаар дамжуулан амжилтад хүргэснийг харж болно. Авьяаслаг залуу уран бүтээлч Д.Ариунаагийн гайхамшигт ертөнцөөр аялахыг хүсвэл “Алтан хаан арт галерейг зориорой. “Алтан Хаан” галерей

HIP

I/25-II/29

ЧАМИН ТОР Байгаль дэлхийгээ хайрлан хамгаалахад хүн бүрийн оролцоо маш чухал. Хүн бүр дор бүрнээ гялгар уутны хэрэглээгээ багасгах, хог гаргахгүй байх сонголтыг хийх нь байгаль дэлхийгээ хамгаалж буй гол үйлдэл билээ. Ийм ч учраас “Чамин тор”-ын хамт олон та бүхний хүсэл шаардлагад нийцсэн чанартай, эдэлгээ даах, дизайн сайтай даавуун торнуудыг санал болгодог. Та хүсвэл өөрийнхөө компанийн лого, төрөл бүрийн зургаа өгч хэвлүүлэх боломжтойгоос гадна уутныхаа материал, хэлбэрийг ч сонгох боломжтой. Маш чанартай, дизайн сайтай учир баяраар, эсвэл олон нийтийг хамарсан чуулга уулзалтуудад бэлэг болгон өгөхөд танд лавтайяа таалагдана. Чамин Даавуун тор, уут захиалга 8022-3343


13

BELCHIKA DESSERT

HOT

Зайрмаг, шоколад, жимс зэрэг амттай зүйлст дургүй хүн энэ хорвоо дээр байдаг гэж үү...? Хүн бүрийн амтлах мэдрэмж өөр боловч бүгд л эрүүл аюулгүй, химийн нэмэлт бодис агуулаагүй бүтээгдэхүүн сонгохыг хичээдэг. Яг л энэ хэрэгцээг хангах химийн нэмэлт бодисгүй, кальциар баялаг, 100% үнээний органик сүүн зайрмаг, гаднах нь үл ялиг шажигнасан мөртлөө доторх нь зөөлөн вафль, сайн чанарын бельги шоколад, шинэхэн жимснүүдээс сонгон өөрийн хүссэн амттанаа бүрдүүлж авах боломжийг Belchika Dessert олгодог. Та хүсвэл сүүн зайрмагаа орео, ирис, M&M, амтат соусуудаар хачирлаж болно. Хамгийн сайн чанарын орц найрлагатай олон төрлийн амттанг боломжийн үнээр амтлахыг хүсвэл Belchika-г зориорой. Shangri-La Mall, III floor, Yummy Corner - Belchika 9902-0459 Belchika Dessert 10.00-22.00

МОНГОЛЫГ ӨӨРЧИЛСӨН 30 КОМПАНИ Энэхүү номд Монголын нийгэм, эдийн засаг, бүтээн байгуулалт, хүмүүний соён гэгээрэлд томоохон өөрчлөлтүүдийг хийж, үндэсний баялаг бүтээхийн зэрэгцээ шинэ технологи нэвтрүүлэгч болон шинэчлэн бүтээгч чадвараараа Монгол Улсын нүүр царай болж яваа салбар салбарын шилдэг төлөөлөл болсон 30 компанийн онц сонирхолтой түүх багтсан билээ. Эл номын бүтэц агуулгыг үүсгэхдээ аль болох магтаал үг, гоёчлолоос зайлсхийхийг зорьсон бөгөөд “Монголыг өөрчилсөн 30 компани”-ийг бусдад үлгэр дууриал болохуйц бүтээлч, шинэчлэгч өнгө аясыг товойлгон гаргахыг хичээжээ. 20,000₮

www.book.mn

www.ardshop.mn

ХОСЫН ЖОР Positive Mongolians-ын Д.Түвшинбаяр, Э.Дөлгөөн нар өөрсдийн ютүүб суваг, подкаст, хосын жор нэвтрүүлгээрээ дамжуулан олон хүмүүст эерэг, урам зориг өгөх мэдээ мэдээллийг өгсөөр байна. Ялангуяа “Хосын жор” нэвтрүүлгээрээ үлгэр жишээ хосуудыг урьж, харилцаа, амьдралаа хэрхэн босгож, хүнд хэцүү үеийг хэрхэн туулсан талаар, мөн баяр бахдал төрүүлэм гэгээн хайрын түүхийг нь яриулдаг. Тэд энэ нэвтрүүлэгтээ үндэслэн “Хосын жор” номоо гаргасан бөгөөд “Айл болгонд зайлшгүй байх ёстой ном” хэмээн тодорхойлжээ. 20,000₮

Интерномын бүх салбар


14

ТООН ЕРТӨНЦ 6+ настай багачууддаа зориулан хорвоогийн элдэв сониныг 2,000 гаруй тоон баримтаар танин мэдэхүйн мэдээлэл болгон хүргэж байна. Энэ номын хуудас бүр үнэнхүү гайхам, хачин соньхон тоо баримтаар дүүрэн билээ. Уншаад ярьсан нь ч, уламжлан сонссон нь ч “Ямар сонин, ямар гоё юм бэ” гэж дуу алдах нь гарцаагүй. Ан амьтан, адал явдал, хоол унд, хорхой шавж, нар сар, наадам зугаа, цэрэг зэвсэг, цэцэг навч гээд байхгүй юм үгүй, тоогоор илэрхийлж болох сонирхолтой бүхнийг таны хүүхдийн өмнө дэлгэн тавих болно.

www.azkhur.mn 24,900₮

ЭНЭ БОЛ УЛААНБААТАР Сургуулийн өмнөх болон бага ангийн хүүхдүүд энэхүү номоор дамжуулан нийслэл хотынхоо тухай олон зүйлийг мэдэж авах болно. Номын нүүр бүрт Улаанбаатар хотын үүслээс эхлээд дэлхийн бусад нийслэл хотуудаас ялгарах онцлог, газар зүйн байршил, цаг уур, түүхэн дурсгалт газрууд, томоохон барилга байгууламжууд, хотын амьдралын хэв маяг, хотын соёл, соёлт иргэн байх, байгаль орчноо хэрхэн хамгаалах тухай гэх мэт олон сонирхолтой агуулга бүхий зураг, бичвэр бий.

Интерном, Мажестик номын дэлгүүрүүдээс 19,900₮

ДӨРВӨЛЖИН НҮДЭНД ДҮРС ЗУРАХУЙ Зөв сайхан бичих эхний алхам бол бичихэд бэлтгэх арга барилыг эзэмших явдал бөгөөд энэхүү цуврал номтой ажилласнаар сургуульд ороход зөв сайхан, гаргацтай бичих суурьтай болно. Бага насны хүүхдийн гарын болон хурууны нарийн булчин хөгжөөгүй чанга байдаг ба номын дасгалуудыг ажилласнаар гарын нарийн булчингууд хөгжиж, уян хатан болоод зогсохгүй нарийн зураасуудыг зурж сурна.

bookzone

9500₮


15

ЗҮРХ СЭТГЭЛИЙН ДАСГАЛ Хүүхэд бусадтай зохицон амьдрахад хэрэгтэй зан харилцаа, үйлдлийг өдөр тутмын ахуй амьдрал дунд эзэмшиж, талархах, энэрэх сэтгэлийг аажим аажмаар өөрийн болгодог. Эдгээр чанаруудыг нь улам хөгжүүлэх, шаардлагатай орчин нөхцөлийг бий болгох нь эцэг эхийн нэгэн чухал үүрэг билээ. Дөрөв буюу түүнээс дээш насны бага ангийн хүүхдэд зориулсан зүрх сэтгэлийн дасгал ном нь зөв бурууг ялган таниулах, зүрх сэтгэлийн боловсрол олгох юм. “Баярлалаа”,” Уучлаарай”, “Худал хэлэх”, “Хэрэглэсэн зүйлээ буцааж тавих”, “Ганцаараа эзэгнэх”, “Суудал тавьж өгөх”, “Хүний нүд рүү харж ярих” зэрэг нийт 30 сэдэвтээ буддаг зураг, мөрөөдлөө бичиж зурах хуудас, зургаа наах хэсэгтэй. 13,900₮ bookzone-оос захиалан хүргүүлж аваарай

ЭМЭГТЭЙ ХҮНИЙ ДОТООД ХҮЧ Цусны эргэлт нь хүний биед байдаг 60 их наяд эсэд хүчилтөрөгч, шим тэжээл хүргээд зогсохгүй тархи, даавраар дамжуулан сэтгэл зүйн байдлыг ч дэмжин ажиллаж байдаг. Дээрх бүх асуудлын шалтгаан нь ердөө ганц учраас, цусны эргэлтээ сайжруулахад л бүх төрлийн асуудлыг шийдвэрлэж чадах юм. Японы дөрвөн үе дамжсан уламжлалт анагаах ухааны эмч Хориэ Акиёоши нь 50,000 өвчтөний төрөл бүрийн эмэгтэйчүүдийн асуудлыг цусны эргэлтийг нь сайжруулах замаар эмчилсээр иржээ. Хориэ Акиёоши эмчийн зөвлөсөн цусны эргэлтээ хэрхэн сайжруулах аргыг мэдэхийг хүсвэл энэхүү номыг уншаарай! 22,500₮ @bookzone-оос захиалан хүргүүлж аваарай.

НИНЖИН СЭТГЭЛИЙН ҮЛГЭРҮҮД Үлгэрт хайр, аз жаргал, уйтгар гуниг, адал явдал гээд бүх зүйл оршдог. Бас хязгааргүй төсөөллийн орон зай, ид шид мөн бий. Эцэг эхчүүд бидний хүүхдээ хайрлахын дээд нь оюун санааг нь хөгжүүлж, сайн хүн болгохыг хэлэх билээ. Тиймийн учир та бүхэн хүүхдэдээ үлгэр уншиж өгч, оюун санаа, үнэт зүйлийг нь бүтээлцээрэй. Энэхүү номонд “Нинжин сэтгэлийн үлгэрүүд”-ийг сорчлон хүүхэд багачууддаа хүргэснийг та бүхэндээ сонордуулахад таатай байна. 19,900₮ bookzone-оос захиалан хүргүүлж аваарай


16

УЛААНБААТАР ХОТ ДАХЬ МУЗЕЙН БОЛОВСРОЛЫН АЖИЛТНУУДЫН VIII УДААГИЙН УУЛЗАЛТ БОЛЛОО

М

узейн боловсролын ажилтны хэрэгцээ, шаардлага жил ирэх бүр улам нэмэгдэж байгаа нь түүнийг “музей-үзэгчийг холбогч” гэж үздэгтэй холбоотой. Манай улсад 2006 онд батлагдсан музейн стандартад энэ албан тушаалыг заавал шаардлагатай жишиг орон тоо гэж тусгаж өгснөөр анх бий болжээ. Өнөөдөр Монгол Улсын хэмжээнд “музейн боловсролын ажилтан” гэсэн албан тушаалтай 30 гаруй хүн байдаг бөгөөд тэдгээрийн ихэнх нь Улаанбаатар хот, аймгийн музейнуудад ажилладаг.

2019 ОНД ҮЗЭГЧДИЙН СОНИРХЛЫГ ХАМГИЙН ИХ ТАТСАН МУЗЕЙН БОЛОВСРОЛЫН АЖИЛ БОЛ “ШАВАР ШҮТЭЭН УРЛАЛ” 2014 оноос хойш жил бүр музейн боловсролын ажилтнууд уулзаж, өмнөх онд хийсэн

ажлынхаа үр дүнг хэлэлцэж, шинээр хийх ажлуудаа төлөвлөж хэвшжээ. Нэгдүгээр сарын 24-нд Улаанбаатар хот дахь музейн боловсролын ажилтнуудын 8 дахь удаагийн уулзалт Улаанбаатар хотын музейд болж өндөрлөв. Энэхүү

уулзалтаар 2019 онд үзэгчдийн сонирхлыг хамгийн их татсан, шинэлэг боловсролын ажлаар “Шавар шүтээн урлал” боловсролын хөтөлбөр байсан гэдгийг онцлов. ШУА-ийн Түүх, угсаатны зүйн хүрээлэн, Монголын үндэсний музей


17

хамтран зохион байгуулсан “Сарьдагийн хийд” үзэсгэлэн, арга хэмжээний нэг хэсэг болж олон нийтэд хүрсэн энэ боловсролын ажил нь XVII зууны Монголын сүм хийдийн томоохон цогцолбор “Сарьдагийн хийд”-ээс олдсон язгуурын таван бурхны дүрийг иргэд өөрсдөө урлан хийх, дүрүүдийн ялгааг танин мэдэх боломжтой байснаараа ач холбогдолтой байсан гэж боловсролын ажилтнууд дүгнэсэн. “Цаашид музейн үзэгчдийг бэлтгэхийн тулд олон нийтийн сүлжээг ашиглах, дэлхийд болон Монголд өрнөж буй үйл явдал, асуудлуудыг боловсролын ажилдаа тусгаж, цаг үетэйгээ хөл нийлүүлэх, үзэгчид музейг зүгээр үзээд гарах биш, үзмэрт тулгуурласан олон төрлийн сонирхолтой боловсролын хөтөлбөрүүдэд хамрагдаж, өөрсдийн мэдлэгээ бататгаад гарах боломжийг бүрдүүлэх хэрэгтэй” гэх зэргээр “Музейн боловсролын ажилтнуудын хөгжлийн чиг хандлага” товч илтгэлийнхээ үеэр Америкийн музейн холбооны гишүүн, Метрополитан музейн боловсролын ажлын сайн дурын ажилтан, Нью-Йорк хотын Музейн боловсролын хороо /EDCOM/-ны гишүүн С.Ариун ярьсан юм. МУЗЕЙН БОЛОВСРОЛЫН АЖИЛТНУУД МЭДЛЭГИЙГ ӨӨРӨӨР НЬ БҮТЭЭЛГЭХ СУРГАЛТЫН ДИДАКТИК АРГА ЗҮЙГ ЧУХАЛЧИЛДАГ 2014 онд Олон Улсын Музейн Зөвлөлийн Ази, Номхон далайн музейн хорооноос гаргасан “Музейн боловсролын ажлын хөгжил”-ийн үзүүлэлтийг авч үзэхэд судалгаанд хамрагдсан нийт үзэгчийн 20% нь музейд болон музейгээс гадуур зохион байгуулагдсан арга хэмжээнд оролцсон гэж хариулснаас үзэхэд бусад орны үзэгчдээс хавьгүй цөөн байгаа нь Монголын музейнууд илүү олон үзэгчийг боловсролын арга хэмжээндээ оролцуулах шаардлагатай гэдэг нь харагдаж байна. УЛСЫН НЭР

МУЗЕЙН БОЛОВСРОЛЫН ЧАНАРЫН ҮНЭЛГЭЭ

МОНГОЛ БНСУ ХЯТАД ЯПОН БАНГЛАДЕШ

20% 77.3% 52.1% 75.9% 36.2%

Аливаа хичээлийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд музейд ирэхээс өмнөх сэдэлжүүлэх үйл явц хамгийн чухал. Музейн боловсролын ажилтан тухайн сэдвээр сургууль дээр очиж хичээл зааж, хөтөлбөрт хамааралтай музейн үзмэрүүдийн мэдээллийг сонирхолтой заах арга зүйг боловсруулан танилцуулж, сурагчдад ерөнхий ойлголт өгч музейд хичээл хийх мэдлэгийг бататгах сэдэл төрүүлдэг. Тухайн хөтөлбөрт орж буй үзмэрийн мэдээллийг багш нарт зориулсан багц материал болгон бэлтгэж, хөтөлбөрийг боловсруулан музейд хичээл хийхдээ тэдэнд хэзээ хаана хэрэглэгдэх нь мэдэгдэхгүй их хэмжээний мэдээлэл дамжуулахаас татгалзаж, сурагчдыг бие даасан болон хамтын бүтээлч үйл ажиллагаанд тулгуурлан мэдлэгийг өөрөөр нь бүтээлгэх сургалтын

дидактик арга зүйн шинэ хэлбэрүүдийг чухалчилж байна. Тэгвэл “Олон улсад хэрхэн хөгжүүлж байна вэ” гэх асуултад Дани улсын жишээг авч үзье. ДАНИ УЛС “МУЗЕЙД СУРАЛЦАХУЙ” СЭДЭВТЭЙ ҮНДЭСНИЙ ХЭМЖЭЭНИЙ ЦОГЦ ХӨТӨЛБӨР ХЭРЭГЖҮҮЛСЭН Дани улсын Хөдөлмөрчдийн музей дэх Сургуулийн үйлчилгээний хэлтсийн дарга Линда Норгаард болон Копенгагены Захлегийн Нэрэмжит Багшийн Коллежийн Газарзүйн тэнхимийн дэд профессор Дитте Мэрие Пагаард нар музейн газарзүйн хичээлийн багш нарт зориулсан “Музейд суралцахуй” сэдэвтэй үндэсний хэмжээний цогц хөтөлбөр боловсруулж батлуулсан байна. Уг хөтөлбөр нь Дани улсад үндэсний хэмжээний хөтөлбөр болж чадсан ба судалгаанд улсын 30 гаруй музей /түүх, соёл, угсаатан, шинжлэх ухаан, урлаг/, багш бэлтгэдэг, мэргэжлийн 13 их, дээд болон коллежийн мэргэжилтнүүд хамрагджээ. Уг хөтөлбөрийн зорилго нь музейд хичээл заах багш нарыг бэлтгэх, багш сургуулийн харилцааг бэхжүүлэхэд байсан. Мөн музейн боловсролын ажилтан, багш нарт зориулсан гарын авлага гарч хэрэглээнд орсон байна. “Монголын музейд боловсролын олон талын үйл ажиллагаа зохион байгуулахад ямар бэрхшээлүүд тохиолддог вэ” гэсэн судалгаанд боловсролын ажилтнууд музейн боловсролын бодлого, нэгдсэн хөтөлбөр байхгүй, музейн төсөвт боловсролын ажлын зардал байдаггүй гэсэн хоёр үндсэн бэрхшээлийг илүүд үзсэн байна. Уулзалтын төгсгөлд цаашид боловсролын ажилтнуудыг мэргэшүүлэх, тэр дундаа боловсролын ажлын нарийвчилсан хөтөлбөр боловсруулах, заах арга зүйг сургах, харилцаа холбоо тогтоох, хандив босгох, түншлэл, нөлөөллийг бий болгох чиглэлээр сургалтыг давтан зохион байгуулах хэрэгцээ, шаардлага байгааг хэлэлцээд өндөрлөв. Сурвалжлагыг Д.Эрдмаа /Монголын үндэсний музейн арга зүйч/ Г.Очбаяр /Улаанбаатар хотын музейн эрдэм шинжилгээний ажилтан/


18

БАЙГУУЛЛАГА

АППЛИКЕЙШН

БЛОГ

БУСАД

Эрүүл биед саруул ухаан оршдог. Иймээс эрүүл мэндийн мэдээ мэдээллийг үнэн зөв, баттай эх сурвалжаас авч, эрүүл мэндээ сахин хамгаалах нь хүн бүрийн чухал үүрэг юм. Бидний бэлтгэсэн дараах хөтөчид анхаарлаа хандуулна уу.

WORLD HEALTH ORGANIZATION MONGOLIA

Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллагын Монгол дахь төлөөлөгчийн албан ёсны фэйсбүүк хуудсаар олон нийт рүү чиглэсэн үнэн зөв, баттай мэдээ мэдээлэл, төсөл, уриалгыг хүргэдэг. Тэд хүмүүсийн хамгийн их мэдээлэл авдаг богино видео, текст зурган мэдээллийг тогтмол оруулж, өөрсдийн хэрэгжүүлж буй төслөө нээлттэй танилцуулдаг юм.

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ҮНДЭСНИЙ ТӨВ

Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төв нь монгол хүнийг өвчлөхөөс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр мэдээлэл, сургалт, судалгаа, сурталчилгаа явуулах үүрэгтэй үндэсний хэмжээний байгууллага юм. Ийм ч учраас фэйсбүүк хуудас нь хүн бүхэнд ойлгомжтой инфографик, тайлбар, сануулга, зураг текст байдлаар өдөр бүр шинэ мэдээ мэдээлэл бэлтгэн оруулдаг тул таны заавал дагах ёстой хуудас хэмээн бид онцолж байна.

ОКИ АППЛИКЕЙШН

Бүх эмэгтэйчүүд, охидод сарын тэмдэг ирдэг. Энэ нь хэвийн зүйл хэдий ч охид үүнээс болж ичиж зовох явдал байсаар байна. Шилжилтийн нас хэмээх амьдралын эгзэгтэй үед охидын бие махбодод гардаг олон өөрчлөлтийн талаар охид огт мэдээлэлгүй байх нь элбэг бөгөөд үүнээсээ болоод хямрах явдал гардаг. Харин Оки нь сарын тэмдгээс болж ичиж зовохыг багасгах, энэ талаарх буруу мэдээллийг няцаах, сарын тэмдгээ хянахад нь туслах, үнэн зөв мэдээлэл олгох зорилгоор UNICEF Монгол болон НҮБ-аас хамтран бүтээсэн аппликейшн юм.

БЛОГ

Medium хэмээх блог бичдэг нэгдсэн платформ дээр олон чанартай бичвэр нийтэлдэг хүмүүс бий. Үүнээс эрүүл мэндийн тухай бичдэг хоёр хүнийг танилцуулъя. Б.Баярбаатар нь хүний эмч бөгөөд medium.com/@bayarbaatar99-аар дамжуулан олон нийтэд эрүүл мэндийн суурь мэдлэг олгох, инстаграм дээр Б.Баярбаатар (@bayarbaatarb), Д.Дэлгэрзаяа (@ddeegiizaya) нарын хөтлөн явуулдаг “InstaTalk” видео сторид


19

суурилсан богино хэмжээний шинжлэх ухаанч ярилцлагуудыг хийдэг. Түүний бичсэн бичвэрүүд дундаас #МАСК шинэ #соёл #гоёл-ыг заавал уншаарай. Дараагийн блогт амны хөндийн эрүүл мэнд, нарийн мэргэжлүүдийн ялгаа, тухайн салбарын цаг үеийн байдал, олон нийтийн анхаарууштай мэдээллүүдийг агуулсан байдаг. Энэхүү блогийг АУ-ны докторант, АШУҮИС-ийн Нүүр Ам Судлалын Сургуулийн багш, шүдний мэс заслын эмч, Ph.D Ч.Гантөмөр medium.com/@gantumurch/ хөтлөх ба хамгийн сүүлд 2018 оны зургадугаар сард бичвэр оруулжээ. Гэсэн ч таны заавал унших блог шүү.

@WAITING ROOM PRODUCTION

30 орчим насны хоёр бүсгүй маш нээлттэйгээр бэлгийн амьдралын тухай өөрсдийн ютүүб сувгаар дамжуулан ярилцдаг. Монголд бэлгийн амьдралын талаар чөлөөтэй ярилцахад одоог хүртэл бие биеэсээ санаа зовдог, зөв мэдээлэлгүй, туршлагагүйгээс үүдэн сэтгэл санаа бие махбодоороо хохирдог тохиолдол бишгүй бий. Тэд мэргэжлийн сексологичид биш ч гэсэн бие физиологийн чухал асуудалд чөлөөтэй харилцан ярилцаж, олон улсын мэргэжлийн хүмүүсийн судалгааг дурдаж сонирхолтой яриа өрнүүлэх болно. Ингэхдээ зөвхөн эмэгтэй хүмүүсийн талаас ярих бус үе үе эрэгтэй зочин хөтлөгч урьж оролцуулан яриагаа улам баялаг болгодог.

SEXUAL EDUCATION

“Эх боловсрол” ТББ нь 2017 оноос эхлэн үйл ажиллагаагаа явуулсан ба “Эрүүл Монгол хүн Монголын баялаг” уриан дор бэлгийн боловсролыг бүх насны хүмүүст зөвлөгөө мэдээллээр хүргэж байна. Хүн бүр эдийн засагч болохгүй ч хүн бүр ээж аав болно гэдэг шүү дээ. Тиймээс танд болон таны хүүхдэд бэлгийн зөв боловсрол хэрэгтэй байгаа бол тус төвийн @Sexual.Education_n инстаграм болон SexualEducation ТББ фэйсбүүк хуудсанд хандан зөвлөгөө авах, ганцаарчилсан зөвлөх үйлчилгээг сонгох боломжтой. Таны нууцыг 100% хадгалах учраас санаа зоволтгүй гэдгийг сануулъя.

ЦАХИМ ЭМЧ

Цахим эмчийг мэдэхгүй хүн гэж үгүй биз ээ. Хүний их эмч Б.Баярбямба нь шинэ залуу үеийн хүчтэй төлөөлөгч юм. Тэрээр фэйсбүүк, инстаграм, твитер зэрэг

сошиал платформуудад идэвхтэй байхаас гадна өөрийн тв шоу, сайтуудаар дамжуулан эрүүл амьдралын хэв маяг, зөв хооллолт, цаг үеийн мэдээлэл, өөрийн мэдлэгээсээ нээлттэй хуваалцдаг тул фэйсбүүк хэрэглэгч нарын дунд нэлээд нэр хүндтэй болсон.

ФМ 104.0

Эрүүл амьдралын хэв маяг, гэр бүлийн эрүүл мэндийн мэдлэг мэдээллийг түгээн дэлгэрүүлэгч 104.0 ФМ нь 1997 оноос хойш үйл ажиллагаа явуулсан ууган ФМ-үүдийн нэг юм. 2018 оноос эхлэн “Эрүүл мэндийн радио” болж сонсогчдын дунд эмчийн өрөө, +18, амин дэм, сэтгэлийн дархлаа, жаргалан, амьдралын хэв маяг гэхчлэн нарийн мэргэжлийн эмч нар, сэтгэл зүйчдийг урин сонирхолтой, амьдралд ойр сэдвүүд, үнэн зөв мэдээ мэдээллийг олон нийтэд хүргэдэг. Хэрэв та тэдний фэйсбүүк хуудсаар зочилж байхыг хүсвэл ФМ 104.0, Эрүүл амьдралын радио, Эмчийн өрөө гэж хайн, өдөр бүр шинэчлэгдэх мэдээ мэдээллийг цаг алдалгүй хүртэх боломжтой. Мөн www.tusgal.mn сайтад нь баттай эх сурвалжуудаас бэлтгэдэг ярилцлага, мэдээ мэдээлэл байдаг гэдгийг дуулгахад таатай байна.

ЭНХМАА ЭМЧ

Ус судлаач, хүүхдийн эмч Б.Энхмаа нь өөрийн фэйсбүүк хуудсаараа дамжуулан шим тэжээл, хүүхдийн асаргаа сувилал, Монголд ихээхэн тохиолддог вирусын болон вирусын бус өвчлөлүүдийн талаар видео оруулж, олон эцэг эхчүүдийн мэдлэгт хувь нэмрээ дорвитой оруулж байна. Тэр дундаа хямд төсөр аргаар аливаа өвчлөлөөс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх талаар өөрийн биеэр заадагт нь талархууштай. Энхмаа эмч-Enhmaa emch гэж фэйсбүүк дээрээ хайн, түүний зөвлөгөө мэдээллийг аваарай.

UNSICK PODCAST

Бид түрүү жилийн аравдугаар сарын дугаартаа монгол подкастуудын талаар мэдээлэл бэлтгэж байсныг уншигч та санаж байгаа байх. Түүн дотор дурдагдсан Unsick podcastыг дахин онцолж байна. “Эрүүл амьдралыг эрхэмлэе” уриатай энэхүү подкастыг АУ-ы доктор, АШУИҮС-ийн багш, зүрх судасны эмч Ц.Сумъяа бэлтгэдэг. Уг подкастад орсон бүх мэдээллийг unsick.me сайтаас нийтлэл хэлбэрээр уншиж болох ба нотолгоонд суурилсан, үнэн зөв мэдээллийг олон нийтэд хүргэдэг.


20

Арааны шүүс асгарам амтат

Э

ртний Грекийн гүн ухаантан Сократ хэлэхдээ “Би амьдрахын тулд иддэг, зарим нь идэхийн тулд амьдардаг” хэмээсэн ч, хүний амьдралдаа мэдэрдэг ихэнх сайхан цаг мөчүүд хоол идэж байхад өрнөдөг гэдэгтэй хэн ч маргахгүй биз ээ. Сократын хэлсэн үгийг батлах албагүй ч хүн бүр л сайхан амтыг таашаан, өөрт хэрэгтэй хоол хүнсийг өдөр тутамдаа авч байхын тулд үргэлж сонголттой тулгардаг. Одоо танаас ингэж асууя. Хоол сонгохдоо та юуг нь хамгийн түрүүнд хардаг вэ? Хүн бүрийн хооллолт, хоолны сонголт, амт мэдрэхүй нь өөр гэж боддог тул миний хувьд хамгийн түрүүнд өнгө үзэмж, орц найрлагыг нь аждаг. Бага насны хүүхэдтэй бол

бүр ч нарийн лавлана. Саяхан Шангри-Ла Моллд хүүхдүүдээ тоглуулангаа хооллох газар хайж байтал IV давхрын нэгэн шинэ Food Studio Court нүдэнд тусав. Над шиг Улаанбаатарт нээгдэж буй шинэ ресторануудаас авахуулаад бараг бүх л хоолны газрыг туршиж явдаг хүмүүс шинэ газрыг андахгүй нүдэлнэ. Ингээд тус Food Studio UB-гийн хоолны сонголтыг харвал Хятад, Солонгос, Зүүн Өмнөд Ази буюу Сингапур Малайз, Турк, Америк маягийн Хятад, Монгол гэсэн зургаан янзын хоолыг нэг дор амтлах боломжтой харагдлаа. Сонсоод байсан чинь манай гэр бүлийн байнга үйлчлүүлдэг чанартай, аюулгүй, сонголт арвин Good Price Marketын хамт олон энэхүү шинэ

үйлчилгээг гэнэтийн бэлэг болгон барьж байгаа нь энэ аж. Ер нь гэрийн эзэгтэй нарт “Нөхөр маань энэ хоолонд цадах болов уу. Хүүхдүүд маань идэж чадах болов уу. Эрүүл аюулгүй цэвэрхэн байж чадах уу. Дэглэм барьж буй надад идэх хоол олдох уу” гэхчлэн толгой эргэм асуудлууд тулгардаг. Юуны тулд олуулаа явж байгаа билээ. Орон орны ази хоол маш өвөрмөц, сайхан амттай байдаг тул бүгд дуртай хоолоо захиалав. Сингапур, турк, хятад тогооч нар нүдэн дээр хоолны сонирхолтой үзүүлбэр үзүүлж, маш түргэн шуурхай найрсаг үйлчилсэн нь таалагдаж амталгаандаа орлоо. Дэглэм барьж буй надаас нөхөр хүүхдүүд маань ямар хоол


21

QR MENU

идэхийг лавлаж, арааны шүлс асгарам амтат хоолны хамар цоргим сайхан үнэрийг үнэртэн санаа алдахад бүгд намайг шоолон инээлдэв. Тэсэлгүй хорхой хүргэм ази хоолнуудаас бүгдийг нь амталмагц аяллаар явж байсан дурсамж сэдрэх шиг л болсон. Яг л тухайн оронд очиж хооллож байгаа мэт мэдрэмжийг төрүүлнэ гэдэг тухайн тогоочдын ур чадварыг илтгэх чухал үзүүлэлт гэж боддог. Дэглэмээс илүү сайхан мэдрэмж, амт, чанарыг өгч, дижитал технологийн шинэлэг үйлчилгээг нэвтрүүлсэнд нь 10 оноо өгнө шүү. Нэмж хэлэхэд нээлтийн урамшуулал болгож хоол авсан л бол Fountain Drink “үнэгүй” байсанд олзуурхсандаа ёстой л зоргоороо уусан байдаг юм. Өнөө цагт шинэ соргог үйлчилгээ, амт, урамшууллыг цаг алдалгүй авч мэдэрдэг болохоор ч тэр үү заал дүүрэн хүмүүс бүгд л сошиал хуудсууддаа стори оруулж, пост бичиж байх шиг харагдсан. Би ч бас юугаараа дутах вэ гээд “Та одоо болтол Food Studio орж үзээгүй юм биш биз” гэж бичээд фэйсбүүкийн хоолны групп рүүгээ оруулчихав. IV давхарт киногоо үзэхийн өмнө хүлээлт үүсгэхгүйгээр түргэн хооллох, хоолоо авч явах боломжийг бүрдүүлсэн нь энд үйлчлүүлж буй олон хүнд таалагдсан бололтой. Магадгүй та Шангри-Ла орчим чанартай амттай эрүүл хоол идэж, урамшууллыг нь ашиглаж, ур чадвар өндөр гадаад тогооч нарын уйдамгүй үзүүлбэрийг үзмээр байвал Food Studio UB-г зориорой. Танд лавтайяа таалагдана.

СБД, I хороо Олимпийн гудамж 19, Shangri-La Mall IV давхар Food Studio UB 7753-5555


COME IN WE’RE OPEN

RESORT WORLD TERELJ HOTEL / IB CLINIC

RESORT WORLD TERELJ HOTEL Цэвэр агаарт, тав тухтай амралтанд эрч хүчээ сэлбье! Налайх дүүрэг, VI хороо, Горхи тэрэлжийн цогцолбор газар Мэлхий хадны баруун талд 7777-7775 RWTHotel

У

лаанбаатар хоттой хамгийн ойрхон хирнээ байгалийн үзэсгэлэн төгс бүрдсэн газар бол Тэрэлж гэдэгтэй хэн ч маргахгүй биз ээ. Хүүхдэд ээлтэй орчин бүрдүүлсэн, үйлчилгээ сайтай, амттай хоолтой тав тухтай амралтын газар олох бас л чанга шүү. Иймд олон хүний санал болгосноор Мэлхий хадны хойхно байрлах томоохон бүтээн байгуулалт бүхий Resort World Terelj Hotel руу явлаа. Цасан ширхэгээр бүрхэгдсэн үзэсгэлэнт Дүнхэн уулын өвөрт байрлах Resort World Terelj Hotel-ийн эргэн тойрон нүд хужирлам бөгөөд үйлчилгээ бүрээс нь сэтгэл ханамжийг мэдэрч байв. Энгийн монгол гэрээс авахуулаад тансаг зэрэглэлийн өрөөнүүд, дотроо 00 душтэй байшингууд ч байх тул нөхцөл байдлаасаа шалтгаалаад сонголт хийхэд амар санагдсан. Энд ирсэн хүмүүсийн ам сайтай байдаг нэг шалтгаан бол “хоол”. Хоолны сонголт арвин, чанартай, аюулгүй, амт шимтэй гээд тоочвол бичих зүйл олон бий. Хамгийн их таалагдсан зүйл бол хүн болгон өөр өөрсдийнхөө сонирхлын

дагуу авч болох олон үйлчилгээ буюу спа, жакузи, мини театр, караоке өрөөнүүд, биллиард, бага насны хүүхдийн өрөө юм. Жаахан хүүхэдтэй хүмүүст тохиолддог олон асуудлыг шийдсэн нь гэр бүлээрээ ирэх хамгийн том шалтгаан болдог гэдгийг сонссон болохоор хүүхдээ яаж саатуулах вэ гэдэгт санаагаа чилээсэнгүй. Урин дулаан цаг айлчлах цаг дор олон төрлийн тоглоом, хөлбөмбөгийн талбай, олон сонирхолтой спорт аялалууд товлогддог юм билээ. Миний хүсэн хүлээж буй “Ядаргааг ялъя” хөтөлбөрт уг ресортоос урагш байрлах Болoрын агуйтай танилцах аялал багтдаг. Урьд нь болрын олборлолт энд хийгддэг байсан ба одоо төрөл бүрийн талсттай болруудыг байгальд байгаагаар нь харах боломжтой гэсэн. Нэг өдрийг уйдах завгүй, цэнгэг агаар, цэвэрхэн тухтай орчин, үзэсгэлэнт байгальд өнгөрүүлсэн нь манай гэр бүлийнхэнд маш таатай байгаад зогсохгүй байнга ирж үйлчлүүлэх сэдэл төрүүлж чадсан юм.


23

23


24

IB CLINIC Мэсгүй заслын хамгийн сүүлийн үеийн технологийг нэвтрүүлэгч

ХУД, Home Plaza-2 дэлгүүрийн баруун талд Khansvill хотхон, 102 дугаар байр, 102 тоот 09.00-21.00 7710-0710, 9911-9278 ibclinicmongolia

М

эсгүйгээр арьсаа чангалж, өргөх хүсэлтэй бүсгүйчүүдийн хүсэлтээр эхэлсэн эрэл хайгуул маань намайг IB Clinic-ийн үүдэнд хүргэлээ. Сүүлийн жилүүдэд гоо сайхны салбарт мэсгүй заслын технологи хүч түрэн орж ирж байна. Тэр ч утгаараа Улаанбаатар хотод энэ төрлийн үйлчилгээ үзүүлдэг газар олон болжээ. Тэр дундаас өвдөлт, хөхрөлт үүсгэдэггүй хамгийн сүүлийн үеийн дэвшилтэт технологийг оруулж ирсэн IB Clinic-ийг зорьж ирсэн маань энэ. Тус эмнэлэг мэсгүй технологийн Acti-PL, Airjet, Baby face лазер, Ultra Vera, Smart Nano HIFU аппаратыг Солонгос, Япон улсаас албан ёсны эрхтэйгээр оруулж иржээ. Эдгээр аппарат нь арьс чангалах, өргөх, эд эсийг нөхөн төлжүүлэх, сэргээх зэрэг олон төрлийн үйлчилгээтэй тул тус бүрээр нь товч танилцуулъя.

ACTI-PL Энэхүү аппарат нь энгийн PRP болон Smart PRP-гийн дараагийн үе буюу илүү сайжруулсан хувилбар бөгөөд 2019 оны гуравдугаар сарын 1-нд дэлхийд анх удаа танилцуулагджээ. Энгийн PRP-гаас ялгаатай нь өвдөлт, хавдалт, хөхрөлт үүсгэхгүй, ямар нэгэн химийн нэмэлт бодисгүй, хүний өөрийнх нь цуснаас ялтас эсийг 100% ялгаж авч, арьсан дээр шууд очиж үйлчилдгээрээ давуу талтай. Энэ үйлчилгээг хийлгэснээр үрчлээ толбо сорви багасах, хэт хуурай болон тослог арьсны баланс тэнцвэржих, үс уналт багасах зэрэг үр нөлөөнүүдийг үзүүлдэг байна.

AIRJET Airjet нь эмгэг жамын үйл ажиллагаа буюу үндсэн суурь булчинг эмчилдгээрээ давуу талтай. Тодруулбал агаарын хүчтэй даралтын тусламжтайгаар арьсны гүнд шингэнийг нэвчүүлж, батганы сорви, үрчлээ, гүн сорви, унжилт зэрэг арьсанд үүссэн асуудлыг өвдөлтгүйгээр шийддэг шинэ технологийн аппарат юм.


25

BABY FACE ЛАЗЕР Хүүхдийнх мэт эрүүл, чанга, булбарай арьс бэлэглэгч Baby Face лазер аппаратыг Монголд хоёр л газар нэвтрүүлсний нэг нь IB Clinic юм. Эл аппарат нүүрний туслах голын булчингуудад үйлчлэх бөгөөд өнгөц ба гүний лазерын хосолсон линзний тусламжтайгаар арьсыг өөгүй толигор болгож өөрийнх нь нөхөн төлжих процессыг сайжруулдаг.

ULTRA VERA Ultra Vera аппаратанд орсноор үтрээний хана зузаарч, нөхөн төлжинө, булчингийн ширхэг агшиж, чангарна, үтрээний чийгшилт хэвийн болно, шээс задгайралт багасч, сексийн мэдрэмж өндөр болно. Зовиур, өвдөлт үүсгэдэггүй, гам барих шаардлагагүй хамгийн сүүлийн үеийн шилдэг технологийн аппарат гэдгээрээ онцлогтой.

SMART NANO HIFU Хамгийн сүүлийн үеийн сайжруулж, жижигрүүлсэн Nano HIFU аппарат нь нүүр биеийн суларсан арьсыг чангалж залуужуулах үйлчилгээ үзүүлнэ. Үүнээс гадна нүүрний өөхөн эдийг багасгаж зөв хэлбэрт оруулж өгдөг.

IB Clinic нь мэсгүй технологийн хамгийн сүүлийн үеийн аппаратуудаас гадна натурал филлер, өөх хайлуулах тарилга, сармисны тарилга, PDO Thread коллагентай утас, клеопатра гурвалсан тарилга, ботокс, S галбиртай болгох Aurora гурвалсан тарилгыг эмчилгээ үйлчилгээндээ ашигладаг байна. Эмч нарын тухайд Эрүү нүүр, гоо сайхны мэс заслын эмч, доктор Ш.Даваахүү, Гоо сайхны мэс заслын эмч Ж.Батдамдин, Арьс гоо заслын эмч Э.Буяннэмэх нар ажиллах бөгөөд үйлчлүүлэгчийг хүлээн авч, тухайн хүнийхээ арьсыг оношилсны дараа тохирох эмчилгээ, үйлчилгээг санал болгох аж. IB Clinic-ийн үйл ажиллагааг зөвхөн аппарат, тарилгаар хязгаарлаж болохгүй. Бүх насныханд тохирсон арьс арчилгаа, гоо сайхны иллэг массажийг ч тус эмнэлгийн чадварлаг гоо сайханчид хийж гүйцэтгэдэг. IB Clinic гоо сайхны үйчилгээндээ Европын дээд зэрэглэлийн Christina брэндийн illustrious болон Unstress бүтээгдэхүүнийг хэрэглэдэг байна. Нарны хэт ягаан туяа, агаарын бохирдол, утаа, тамхи нь гормоны тогтворгүй байдал үүсгэж, арьсны нарийн балансыг гэмтээхээс гадна арьсны байгалиас заяасан хамгаалалтыг бууруулдаг. Тэгвэл Unstress бүтээгдэхүүн нь ДНК болон эсийн мембраныг хамгаалах, орчны болон стрессээс үүсгэгдсэн арьсны эмзэгшилтийг багасгах, арьсыг нөхөн төлжүүлэх үр нөлөөтэй аж. Дараагийн удаад IB Clinic-ийн эмч нараас мэсгүй технологийн талаар илүү дэлгэрэнгүй ярилцлага авч уншигчдадаа хүргэх болно.


26

SHOPPING

GET THE LOOK / ГРЭММИГИЙН ШИЛДЭГ ДҮР ТӨРХҮҮД

Н.ОЮУНБОЛД /Michel&Amazonka брэндийн туслах дизайнер/ Өнөөдрийн хувцаслалтаа танилцуулна уу? Цамц, өмдөө өөрөө хийсэн. Ер нь би аль болох биед эвтэйхэн хувцас өмсөхийг боддог. Надад 70, 80-аад оны ретро хэв маяг таалагддаг. Сүүлийн үед тренд болоод байгаа сул, нэвсгэр хувцаснууд сонгож өмсөх дуртай. Хувцаснаас гадна үсэн дээрээ илүү ач холбогдол өгдөг. Үс засалтаа хэдий хэр давтамжтай өөрчилдөг вэ? Нэг хэвийн үстэй их удаан явсан. Харин нэг өдөр гэнэт шийдээд үсээ хусаад, дараа нь цайруулсан. Тэрнээс хойш бараг дөрөв, таван өнгө сольсон. Ер нь сүүлийн үед үсээ өөрчлөх дуртай болоод байгаа. Үндэсний брэндээ хэр их сонгож өмсдөг вэ? Дэлгүүрээс санаанд таарах юм олдохгүй бол ихэвчлэн өөрөө хийчихдэг. Өмнө нь найзуудтайгаа хамтран үүсгэн байгуулсан GAMI-гаас хувцсаа авчихдаг байсан. Таалагддаг брэнд гэвэл Ovis, Atoz, Michel&Amazonka байна. Хувцас дизайн дотроо аль чиглэлд нь илүү дуртай вэ? Стрийт фэшн талдаа илүү дуртай. Стрийт фэшнийг от кутюр юм уу, өөр өвөрмөц стильтэй холивол гоё санагддаг. Ер нь нэг чиглэлд баригдахгүйгээр стилиүдийг хооронд нь холих дуртай.


27

А.ЦЭРЭННАДМИД /“Натурал текстайл групп” ХХК-ийн Бүтээгдэхүүн хөгжлийн ахлах менежер, дизайнер/ Өнөөдрийн хувцаслалтаа танилцуулна уу? Өнөөдөр сонгодог хэв маягаар хувцасласан байна. Эрдэнэт кашмер брэндийн пальто, Mango брэндийн гутал, өмд өмссөн. Үндэсний брэндээ хэр их сонгож өмсдөг вэ? Ер нь өдөр тутамдаа улирал харгалзахгүйгээр ноолууран хувцас их өмсдөг. Бүтээгдэхүүн хөгжлийн албанд ажилладаг болохоор гарч байгаа бүтээгдэхүүнээ заавал өөрийн биеэр хэрэглэж, чанарыг нь мэдэрснийхээ дараа хэрэглэгчдэдээ хүргэх хэрэгтэй гэж боддог. Тэгж байж хэрэглэгчийн өмнө бат итгэлтэй зогсоно. Ер нь коллекц болгоноосоо өөрт таалагдсан загваруудаа авдаг. Ноолууран хувцасны хэрэглээн дээр та юу хэлэх вэ? Ноолуур өөрөө тансаг хэрэглээ. Гоё ноолуурыг гоё өмсөөд явж байгаа хүмүүсийг харахаар үнэхээр хайрламаар. Гэтэл ноолуурыг бөөсрүүлээд эмх замбараагүй өмсөж байгаа хүмүүсийг харахаар бараг өмнөөс нь цэвэрлээд өгмөөр санагддаг. Миний хувьд өдөр тутамд өмссөн ноолууран хувцсаа орой гэртээ хариад цэвэрлээд өлгөдөг. Сүүлийн үед ноолууран бүтээгдэхүүнийг халуун орны хүмүүс ч их сонирхох болсон. Учир нь халуун орон дотоод орчны агааржуулалтын хэрэглээ өндөр тул эрүүл мэндээ хамгаалах зорилгоор ноолууран бүтээгдэхүүн түлхүү хэрэглэж байна.



“ 29

Х

өгжмийн ертөнцийн хамгийн том арга хэмжээ болох Грэммигийн шагнал гардуулах ёслол нэгдүгээр сарын 26-нд Staples төвд болж өнгөрсөн. Энэ жилийн ёслолын арга хэмжээг Алиша Киз хөтлөн явуулж, Билли Айлиш, Лиззо, Ариана Гранде, Tyler, the Creator зэрэг уран бүтээлчид үзүүлбэр үзүүлсэн юм. Алиша Киз “Бид шоугаа ингэж нээнэ гэж урьд өмнө хэзээ ч төсөөлж байсангүй. Бид чухамдаа Коби Брайантын бүтээн бий болгосон барилгад сэтгэл шимшрэн зогсож байна. Хөгжим бол энэ дэлхийн хамгийн илааршуулагч зүйл гэдгийг би мэднэ. Тиймээс яг одоо хөгжмөөр өөрсдийгөө илааршуулчгаая” хэмээн ёслолыг нээсэн юм. Онгоцны ослоор охинтойгоо амиа алдсан домогт тамирчны араас дэлхий даяараа харуусан гашуудаж буй бөгөөд энэ жилийн Грэмми ч бүхэлдээ түүнд хүндэтгэл үзүүлсэн утга агуулгатай байв. Тухайлбал, түүний 24 дугаартай өмсгөл тайзан дээр өлгөгдөж, Алиша Киз Boyz II Men хамтлагтай “It’s So Hard to Say Goodbye to Yesterday” дууг түүнд зориулан дуулсан билээ. Грэммигийн улаан хивсний ёслол номинацитай эн зэрэгцэхүйцээр олны анхаарлыг татдаг. Энэ жилийн хувьд эрчүүд илүү загварлаг байсан бөгөөд тэдний хувцаслалтаас хөгжилтэй уур амьсгал мэдрэгдлээ.

Билли Айлиш

“Шилдэг дуу”, “Шилдэг бичлэг”, “Шилдэг шинэ артист”, “Шилдэг цомог” шагналыг хүртсэнээр Билли Айлиш Грэммигийн түүхэн дэх гол дөрвөн шагналыг хүртсэн хамгийн залуу бөгөөд анхны эмэгтэй уран бүтээлч болсон. Хэдийгээр улаан хивсний ёслол ч гэлээ Билли Айлишийн хувьд бие барьсан үдшийн даашинзыг мартахаас өөр замгүй. Имижийнх нь салшгүй хэсэг болсон сул хэлхэгэр хувцаслалтыг энэ удаад Gucci-гийн торгомсог хослол бүрдүүлжээ.

Lil Nas X

Энэ жилийн шагнал гардуулах ёслолын хамгийн халуухан үзүүлбэрүүдийн нэгийг Lil Nas X BTS хамтлаг, Билли Рэй Сайрус нартай хамтарч үзүүлсэн. 2019 оны эхээр кантри рэп чиглэлийн Old Town Road дуугаа TikTok-д оруулж анх олны анхааралд өртсөн залуу уран бүтээлч Грэммигийн “Шилдэг видео”, “Шилдэг дуо үзүүлбэр” шагналын эзнээр тодорсон. Хувцаслалтын тухайд Синди Кроуфорд зэрэг 90-ээд оны супермоделиудын үед ид мандсан Versace-гийн винтаж загварын жакет Lil Nas X хэмээх ковбой залуутай хамт эргэн ирлээ.


BTS

К Поп урлагийг дэлхий дахинаа түгээхэд хамгийн гол үүрэг гүйцэтгэж буй BTS хамтлагийнхан Bottega Veneta брэндийн шаргал, саарал өнгийн тон бүхий хувцаснуудаар хээнцэр, цэмцгэр дүр төрх бүрдүүлж иржээ. Less is More буюу тэдний хувцаслалтыг минимал гэхээс өөр юу гэх вэ.

Стив Лэйси

Энэ жилийн ёслол дээр эрчүүдийн хувцаслалтаас эмэгтэй хувцасны элемент, эрчүүдээс эмэгтэйлэг байдлыг олонтаа харсан. Стив Лэйсигийн хувьд Comme des Garçons-ийн хагас даашинз, хагас хослол бүхий сонирхолтой хувцсаар гоёжээ.

FKA Twigs

Хувцас загварын ертөнцөд үлгэрийн мэт содон сонин загвараар салхи оруулсан дизайнер Эд Марлерын даашинзыг FKA Twigs өмссөн байв. FKA Twigs-ийн мэдрэмж, Эд Марлерын загвартай үргэлж огтлолцох бөгөөд тэрээр зөвхөн энэ удаад л Эд Марлерын загварыг сонгосон хэрэг биш. Готик маягийн малгайтай даашинз өмссөн FKA Twigs ид шид, үлгэрийн орныг дүрсэлсэн киноны нэг дүр лугаа харагдана.

Tyler, the Creator

Вес Андерсоны “Гранд Будапешт зочид буудал”аас хэн гарч ирснийг хараач. Энэ жилийн “Шилдэг рэп цомог”-ийн эзэн Tyler, the Creator зочид буудлын хүлээн авагчийн дүрээр хүрэлцэн ирсэн нь энэ. Түүний өмссөн ягаан хослолыг Golf Le Fleur брэнд урлажээ.


31

Мэгги Рожерс

Мэгги Рожерс улаан хивсний ёслолд Chanel-ийн 2014 оны винтаж даашинзтай хүрэлцэн ирэв. Тэрээр “Би өчигдөр даашинзаа өмсөж үзээд уйлсан. Хурим юм уу нэг тийм онцгой тэмдэглэлт өдөр шиг санагдсан” хэмээн сэтгэгдлээ хуваалцжээ. Мэгги Рожерс энэ жилийн Грэммид “Шинэ залуу уран бүтээлч” төрөлд нэр дэвшсэн юм.

Лиззо

Энэ жилийн Грэммид хамгийн олон төрөлд нэр дэвшсэн Lizzo найман номинацийн гурвыг нь хүртсэн. Түүний 2019 онд гаргасан гурав дахь цомог Cuz I Love You нь итгэмээргүй амжилтыг авчирсан юм. Lizzo улаан хивсний ёслолд Atelier Versace-гийн хуучны Холливуд стилийн цагаан даашинз, хиймэл үслэг ороолтоор гоёжээ.

Билли Портер Бродвей театрын жүжигчин, дуучин Билли Портерын ёслолын арга хэмжээн дээрх ямар ч дүр төрх хүмүүсийг үргэлж л алмайруулдаг. Тэр ч жишгээр энэ жилийн хамгийн содон хувцаслалтын эзэн нь мөн л Билли Портер байж чадлаа. Гялалзсан хөх жамп сют, гэрлийн бүрхүүл мэт малгай, мөнгөлөг уруул, хөх контуртай нүд, платформ гутал гэхчлэн Билли Портер бүхэлдээ гялалзан гялтганаж байв. Тэр ч байтугай малгайн мөнгөлөг унжлага нь автоматаар эргэдэг гэж байгаа.

Ариана Гранде

Өнгөрсөн Шинэ жил монгол охид бүсгүйчүүдийн дунд торон даашинз моод болсныг та хараахан мартаагүй байгаа биз. Энэ удаагийн Грэммид Ариана Гранде Giambattista Valli-гийн от кутюр торон даашинз, дуурийн театрын гэгддэг урт бээлийтэй хүрэлцэн иржээ. Төд удалгүй тэрээр өмнөх даашинзтайгаа ижил тонтой Schiaparelli-гийн цээж, хормой нь салангид даашинз өмссөөр хивсэн дээр дахин гарч ирэв.



33


34

ТА АНТИБИОТИКИЙГ ЗҮЙ ЗОХИСТОЙ ХЭРЭГЛЭДЭГ ҮҮ, АЛЬ ЭСВЭЛ...?

ДУР МЭДЭН ЭМ ХЭРЭГЛЭХЭЭ ЗОГСООЁ!

А

нтибиотик зохион бүтээгдсэнээр хүн төрөлхтөн сүрьеэ, уушгины хатгалгаа, менингит зэрэг нянгаар үүсгэгддэг олон төрлийн өвчнөөр амь насаа алдах явдал эрс багассан боловч эргээд нянгийн тэсвэржилтээс болж антибиотикоор эмчлэх боломж улам бүр хумигдаж буй нь дэлхий нийтийн тулгамдсан

АНТИБИОТИК ГЭЖ ЮУ ВЭ? Антибиотик нь нян, бактерын эсрэг үйлчилгээтэй нийлэг бодис юм. Антибиотикийг зөвхөн нян, бактераар үүсгэгдсэн өвчлөлд хэрэглэнэ. Хамгийн анхны антибиотик болох пенициллинийг биологич, эм судлаач Александр Флеминг 1928 онд нээсэн бол дэлхий дахинаа хамгийн сүүлийн антибиотикийг 1987 онд гаргаж авчээ. Антибиотикийг шинээр нээхэд маш их хөрөнгө, цаг хугацаа шаардахаас гадна гараад нэг их удалгүй тухайн антибиотикийн тэсвэржилт үүсч байсан тул ийн зогсонги байдалд оржээ. Дэлхий дээр бүртгэгдсэн 100 гаруй төрлийн антибиотик байдаг. АНТИБИОТИКИЙН ДАСАЛ БУЮУ ТЭСВЭРЖИЛТ Антибиотикийг үүсгэж байгаа бактерууд маш хурдан хувьсаж өөрчлөгддөг. Тиймдээ ч пенициллин анх гарснаас хойш гурав, дөрвөн жилийн дараагаас л тэсвэржилт үүссэн. Антибиотикийг бага тунгаар олон хоног хэрэглэх, эсвэл эмчилгээнд заасан хугацаанаас богино буюу дутуу орхисноос антибиотикийн тэсвэржилт үүсдэг. Өөрөөр хэлбэл энэ нь буруу хэрэглээнээс үүдэлтэй. Антибиотикийн замбараагүй хэрэглээ даамжирвал ирээдүйд хэрэглэх антибиотик байхгүй болох ч магадлалтай. Өөрөөр хэлбэл буцаад антибиотик үүсээгүй үе рүүгээ явж, багахан шалбархайнаас ч амь нас эрсдэж болзошгүй.

асуудал болоод байна. Нянгийн тэсвэржилт нь антибиотикийн буруу хэрэглээнээс үүдэлтэй бөгөөд хэрхэн яаж хэрэглэхээс шалтгаалаад ач тустай, эсвэл хор хөнөөлтэй ч байж болно. Манай уншигчдад антибиотикийн хэрэглээний талаар зөвлөгөө өгөхөөр П.Н.Шастины нэрэмжит III эмнэлгийн клиник эм зүйч Б.Саруулбуян уригдлаа.


35

АНТИБИОТИКИЙН ХОР НӨЛӨӨ Антибиотик удаан хэрэглэхээр бол тунгийн зохицуулалт зөв хийх хэрэгтэй. Маш бага тунгаар удаан хэрэглэвэл ямар ч үр нөлөө гарахгүй, өвчнөө улам даамжируулж болно, эсвэл хэт өндөр тунгаар удаан хэрэглэвэл хордлогод орно. Антибиотикийн тунг хэтрүүлж хэрэглэвэл сонсгол, яс, хүүхдийн өсөлтийн зонд нөлөөлнө. Тиймээс заавал эмчийн хяналтан дор хэрэглэнэ. Антибиотик хэрэглэх үед бие загатнах, хавагнах, хөл гар бадайрах гэх мэт эмийн гаж нөлөө гарч болно. Ийм гаж нөлөө илэрвэл шууд зогсоогоод эмчдээ хандах ёстой. Мөн мөөгөнцөртөх, гэдсэн дэх ашигтай бичил биетнүүд устсанаар гэдэс өвдөх, суулгах, хоол боловсруулах тогтолцоо алдагдах зэрэг наад захын асуудлууд үүсч болно. Тиймээс мөөгөнцөрийн эсрэг эм, эрүүл мэндийг дэмждэг бичил биетэн буюу пробиотик хавсарч уухыг эмч нар зөвлөдөг.

• АНТИБИОТИКИЙГ СҮҮГЭЭР ДАРУУЛЖ УУДАГГҮЙ. СҮҮТЭЙ ХАМТ ХЭРЭГЛЭВЭЛ ХОРТОЙ НЭГДЭЛ БОЛНО. • АХИУХАН ХЭМЖЭЭТЭЙ, БОЛЖ ӨГВӨЛ НЭГ АЯГА УСААР ДАРУУЛЖ УУВАЛ ХАМГИЙН ТОХИРОМЖТОЙ. • АНТИБИОТИКИЙГ ИХЭНХ ТОХИОЛДОЛД ЗАЛГИЖ УУДАГ.

АНТИБИОТИКИЙН ЗОХИСТОЙ ХЭРЭГЛЭЭ Антибиотикийг эмчилгээнд сонгохдоо тухайн хүнээс сорьц шинжилгээ авдаг. Ямар нянгаас үүсгэгдсэн, тухайн хүнд ямар антибиотик тохирох вэ гэдгийг “антибиотикийн мэдрэг чанар”-ыг шинжилсний үндсэн дээр сонгоно. Ингэснээр эмчилгээ илүү үр дүнтэй болоод зогсохгүй зохистой эмчилгээ болж чадна. Шинжилгээ гартал цаг хугацаа алдах, тухайн өвчтөний биеийн байдал хүндрэхээс сэргийлж өргөн хүрээний үйлчилгээтэй антибиотик хэрэглэх явдал манайд түгээмэл байдаг. Энэ тохиолдолд тухайн антибиотикоо шинжилгээний хариу гарангуут тохирсон антибиотикоор сольдог. Гэхдээ болж өгвөл бактерлогийн шинжилгээ өгөөд антибиотикийн тохироогоо үзүүлсний дараа сонговол дасал үүсэх асуудал ч харьцангуй багасна. Антибиотикийг тохирсон тунгаар, зөв цагт, зөв аргаар хэрэглэхийг зөвлөж байна.


36

Хүүхдийн хямралыг хэрхэн ойлгож, туслах вэ?

Э

х хүн болсноосоо хойш би нярай хүүхдийн хөгжлийн талаар багагүй мэдлэг хуримтлуулж байна. Уг сэдвээр орос онлайн курсыг дүүргэсэн бөгөөд олон эх сурвалжаас уншиж судалдаг. Та миний бэлтгэн хөтөлдөг “Сониуч Сондор” буланг тогтмол уншсанаар хүүхдийнхээ хөгжилд шаардлагатай олон

чухал зөвлөгөөтэй танилцах болно.

Ойтой хүүхэд сэтгэлийн хямралд ордог. Хүүхдийгээ дагаад эцэг эхчүүдийн ч сэтгэл санаа тогтворгүй болдог билээ. Аливаа гэр бүлд эхний хүүхэд мэндэлсний дараа “гэр бүлийн хямрал” гэх зүйл ажиглагддаг. Энэ бол хэвийн л зүйл, мөн цаг хугацааны асуудал. Хүүхэд том болох тусам эцэг, эхчүүдийн хоорондын харилцаа хэвийн байдалд ордог. Хүүхдийг хоёр нас хүрэх хүртэл эцэг, эхчүүд амьдралын шинэ үүрэг хариуцлагатай болж, бие биеэсээ олон зүйл шаардах нь элбэг. Үүнээс улбаатайгаар маргалдаж, үл ойлголцдог. Эцэг, эхчүүд тус “гэр бүлийн хямрал”-ыг зөв ухамсарлаж, даван дийлэх тэнхээтэй байх хэрэгтэй. Бие биетэйгээ аль болох хүндэтгэлтэй хандаж, туслахыг хичээж байгаарай. Хүүхэд төрүүлсэн эхэд хоёр дахин хэцүү байдгийг эрэгтэй хүн ойлгох нь зүйтэй. Учир нь хүүхдийн хямралуудыг гол төлөв ээж нь л зохицуулдаг.

НЯРАЙН ХЯМРАЛ 0-2 САР ШАЛТГААН: - Биеэ хамгаалах чадваргүй байдал, амьдралын шинэ орчинтойгоо дасан зохицох тулгаралт ХЯМРАЛААС ХЭРХЭН ГАРГАХ: - Биеэ хамгаалах чадваргүй байдлаас үүдэлтэй хүүхдийн хямрал ээжээр нь дамжиж тайлагддаг. Хэрэв ээж нь хүүхдийнхээ хэрэгцээг хангаж, хайр энэрлээр дутаахгүй, бөөцийлөн энхрийлдэг бол нярайн хямрал хурдан шийдэгддэг. Хайран дунд бойжиж буй хүүхэд сэтгэл уужуу өсдөг. Түүнд найдвар бий болдог. ХЯМРАЛ ТАЙЛАГДСАНЫ ШИНЖ ТЭМДЭГ: - Хүүхдийн сэтгэл зүй бүрдэж бий болдог. - Таныг, мөн гэр бүлийн хүнийг тань хараад сэргэдэг, илүү хөдөлгөөнтэй болж харилцдаг. - Танд дасдаг.

ХҮҮХДЭД ЯМАР ХЯМРАЛУУД АЖИГЛАГДДАГ ВЭ? • Нярайн хямрал 0-2 сар • Бага насны хямрал 0-1 нас • Нэг насны хямрал • 1-3 насны хямрал • 3 насны хямрал • 3-7 насны хямрал • 7 насны хямрал Эдгээр нь өөр өөрийн гэсэн онцлогтой явагдах бөгөөд үргэлжлэх хугацаа нь хоорондоо адилхан биш. Хямралын үеүүд удаан хугацаагаар биш, хэдхэн сар үргэлжилдэг. Гэвч тухайн насны онцлогийг нь үл харгалзан орхивол жил хүртэл сунжирах эрсдэлтэй.


37

БАГА НАСНЫ ХҮҮХДИЙН ХЯМРАЛ 0-1 НАС ХЯМРАЛААС ХЭРХЭН ГАРГАХ: - Хүүхэд ойр байдаг том хүнтэйгээ дотно харилцаа тогтоодог. Та хүүхдээ тэврэн энхрийлж, үнсэж хайрлах тусам түүнийг хямралаас хол байлгана. Зарим хүмүүс хүүхдийг гар дээр хэт их байлгавал эрхлүүлчихнэ гэсэн ойлголттой байдаг. Гэвч эцэг эхчүүд хүүхдээ өлгийтэй байх энэ үеэс аль болох их таашаал авч, нандигнахыг илүүд үзээрэй. Учир нь хүүхэд маш хурдан том болж таны гараас гарах болно. Эргэн буцаах боломжгүй цаг хугацааг хайраар дүүрэн өнгөрүүл. Энэ үед ээж нар маш их ядарч, сульддаг хэдий ч хүүхдийн сэтгэл зүйн зөв хөгжил эх, хүүхэд хоёрын хэр их дотно харилцаа бүрдүүлж чадахаас хамаарна. ХЯМРАЛЫН ТӨГСГӨЛД АЖИГЛАГДАХ АМЖИЛТ: - Авцалдаатай хөдөлгөөн хийх. Хөл, гараа хэрхэн удирдахаа мэддэг болж, нэг нас хүрэхэд нь тархины 60-80 хувь нь бүрдсэн байна. ДИЙЛЭНХ ХЭРЭГЦЭЭ: - Хоол, тав тух, хайр халамж, орчинтой танилцах боломж. ОЮУНЫ ХӨГЖЛИЙН ТҮВШИН: - Таван мэдрэхүйгээр /харах, сонсох, үнэрлэх, амтлах, тэмтрэх/ дамжуулж оюунаа хөгжүүлдэг. Иймд нэг нас хүртэлх хугацааны турш эдгээр мэдрэхүйнүүдийг нь хөгжүүлвэл 1,5 настай болохоор өмнө нь авч байсан мэдрэмж, туршлаган дээрээ тулгуурлаж аливаа асуудлыг бүтээлч байдлаар шийдэх чадвартай болдог.

НЭГ НАСНЫ ХЯМРАЛ ШАЛТГААН: - Хүүхдийн боломжууд нэмэгддэг тул хэрэгцээ нь ч өсдөг. - Хүүхэд өөрөө алхдаг болмогц бие хүн нь хөгжиж эхэлдэг. ШИНЖ ТЭМДЭГ: - Бие даах чадвар нь эрс сайжирдаг. - Бүх юмыг оролдож, мэдрэхийг хүсдэг. - Унтах, сэрүүн байх хуваарьт нь өөрчлөлт орж магадгүй. - Эцэг, эхчүүд анхаарал сэрэмжтэй байхаас гадна орчинтой нь танилцах хангалттай боломж олгох хэрэгтэй. ХЯМРАЛЫН ТӨГСГӨЛД АЖИГЛАГДАХ АМЖИЛТ: - Сэтгэл хөдлөлөө олон утгаар илэрхийлэхийн тулд хэлд ордог. - Том хүнээс хамааралгүй бие хүн болсныг мэдэрдэг. - Том хүмүүс ч мөрдөн биелүүлдэг дүрэм, зааг хязгаарын тухай ойлголттой болдог.


38

1-3 НАСНЫ ХЯМРАЛ ХЯМРАЛААС ХЭРХЭН ГАРГАХ: - Хүүхдийн бие даах хүсэл эрмэлзлийг нь дэмжиж өгөх. Зааг хязгаарыг нь ухамсартайгаар тавьж, бие хүнийг нь хөгжүүлэх. - Хүлээцтэй хандаж, хүүхдийгээ хэт их өөрийн эрхшээлд оруулахгүй байх. - Хүүхдээ шийтгэхгүй байх нь чухал боловч буруу хийсэн үйлдлийг нь хөхиүлэн дэмжихгүй байх. - Хямарч уйлсан үед нь анхаарлыг нь сатааруулах, тэгэх боломжгүй үед өөрөөр нь тайвширахыг хүлээх. - Хүүхэд тайвширсны дараа хийсэн үйлдлийнх нь тухай ярилцаж, таны урмыг хэрхэн хугалсны тухай ойлгуулах. Хамгийн гол нь хэдий тийм боловч түүнд маш их хайртай хэвээр гэдгийг хэлэх. - Хязгааргүй хайрынхаа тухай ойлголт өгөх. Хөхөө шувууны үлгэрээр айлгалгүйгээр ямар ч нөхцөл, байдалд түүнд хайртай гэдгийг ойлгуулах. Хүүхэд тань муу биш, харин үйлдэл нь буруу гэдгийг тайлбарлаж өгөх. - Бие даах чадварыг нь дэмжих. Түүнд шийдвэр гаргах боломж олгох. - Сайн үйлдлийг нь тайлбарлан магтах. “Сайн, мундаг” гэхийн оронд яагаад магтаж буйгаа тайлбарлаарай. Жишээлбэл, “Чи шоогоо мундаг өрдөг болжээ. Ямар өндөр байшин барьчихав аа!” Ингэснээр хүүхэд яг юуг сайн хийж буйгаа ойлгодог. ХАМТДАА ХИЙХ ЗҮЙЛС: - Хүүхэдтэйгээ хамтдаа аливаа зүйлсийн хариу урвалжийг судлах. Учир нь хүүхэд тань том хүнийг даган дуурайж суралцдаг. - Хүүхэд даган дуурайж хэлд ордог тул хамтын үйл ажиллагаагаа үргэлж үгээр тайлбарлан хэлж өгөх хэрэгтэй. - Хэрхэн тоглож наадахаа ч танаас сурах тул зөв үлгэр дуурайлал болж өгөх. Хамтын тоглоом наадгай хүүхдийг тань хөдөлгөөн дасгалаар хангахаас гадна зугаацуулна. ОЮУНЫ ХӨГЖЛИЙН ТҮВШИН: - Хоёр нас хүртэл нь мэдрэхүй, моторт үйл ажиллагааны хөгжил явагддаг. Үүний дараа ургуулан бодох чадвар нь хөгждөг. - Энэ үе дээр хүүхдүүд хорвоо ертөнцийг ид шидтэй адилтгаж үзэж эхэлдэг. Сүнс, чөтгөр гэх зэрэг зүйлсийг ургуулан боддог.


39

ДИЙЛЭНХ ХЭРЭГЦЭЭ: - Дотны хүнтэйгээ үргэлж хамтдаа байх хэрэгцээ нь багасдаг. - Томчуудтай адилхан байх хүсэл нь ихэсдэг. - Тиймээс бие даах чадварыг нь хөгжүүлэх орчныг бүрдүүлж өг. - Аюулаас хамгаалж, эрсдлийг тооцох. - Тодорхой зааг хязгаарыг нь зааж өгөх, хамтдаа мөрдөн биелүүлэх. - Асаргаа хамгаалалтан дор байдаг хүнийхээ нүдээр өөрийнхөө тухай мэдлэгтэй болдог. - Том хүнээс сонссон өөрийнх нь тухай үг болгонд итгэж, бие хүнээ бүрдүүлж эхэлдэг. Хэрэв та хүүхдэдээ “Чи авьяаслаг, ухаантай, чи бүгдийг хийж чадна” гэж хэлдэг бол тийм л хүн болж төлөвшинө. ХЯМРАЛЫН ТӨГСГӨЛД АЖИГЛАГДАХ АМЖИЛТ: - Өөрийн ухамсартай, сэтгэлийн тэнхээтэй болдог. - Өөрийн үнэ цэнийг мэдэрдэг. - Хэл ярианы хөгжил явагддаг. - Бие засахдаа хөтөвч ашиглаж сурдаг. ХҮҮХДИЙН ХЯМРАЛЫГ ХЭРХЭН ДАВАН ДИЙЛЭХ ВЭ? - Хүүхдийн санал бодлыг сонс. - Түүнд зөвлөгөө өг. - Түүнд сонголт хийх боломж олго. - Чармайлалтыг нь магтан сайшаах. - Хүүхдийн сонирхлыг нь татах зүйл ол. - Түүнийг дэмжихэд бэлэн гэдгийг ойлгуул. Хүүхэд тань даван дийлсэн хямрал бүрээсээ бие хүнээ олж байдаг. Хэрэв та түүнд энэ боломжийг олгохгүй байвал шилжилтийн насанд хэрхэн бие даасан хүн болохоо батлахыг оролдоно.

Нийтлэлийг: З.Золбоот Эх сурвалж: “Авьяаслаг хүүхэд багаасаа 0-12 сар” онлайн сургалт, 2018

ХҮҮХДИЙН ХЯМРАЛЫН ҮЕЭР ЮУ ХИЙХ ВЭ? Хүүхдэд тань хэцүү буй тул тайван байдлаа алдахгүй байх. Тэр өөрийгөө хэрхэн аашилж, яаж хандах ёстойгоо мэдэхгүй буй тул хүлээцтэй байх. Хямралын гол шалтгааныг олж мэдэх. Хүүхэд учир шалтгаангүй хямардаггүй. Өлсөж цангасан, ядарсан, өвдсөн, эцэг эхийн хэрүүл маргаанаас үүдэлтэй стресс амссан зэргийг илрүүлэх. Сонсогч болох. Хэрэв таны хүүхэд хэлд ороогүй бол түүний хямралын учир шалтгааныг тайлбарлан хэлэх. “Чи хүүхэлдэй кино үзэхийг хүссэн боловч ээж нь зурагт унтраачихсан уу?”, “Чи тоглоомын газарт тоглож үлдэхийг хүссэн боловч ээж нь зөвшөөрсөнгүй юу?” гэх мэт. Ингэсэн тохиолдолд түүний сэтгэлийг нь ойлгон хүндэлдэг болохыг мэдрүүлдэг. Тиймэрхүү сэтгэл хөдлөлийг тээж байх эрхтэй гэдгийг хүүхдэд ойлгуулдаг. Хувиршгүй байх. Үгүй гэсэн бол үгүй. Хүүхэд тань хэчнээн ч уйлж, хашгирсан ч таны шийдвэр өөрчлөгдөх ёсгүй. Хэрэв та шийдвэртээ эргэлзэж байвал түүнийгээ хэл. “Би итгэлгүй байна. Би бодъё. Би мэдэхгүй.” Шийдвэрээ гаргаад түүнд энгийн, хялбар үгээр тайлбарла. “Ааштай хүүхэдтэй хэлэлцээр хийхгүй” аргыг ашиглах. Хүүхэд тань хэлд орж эхэлсний дараа өөрийгөө илэрхийлэх арга нь сайжирна. Хэрэв таны хүүхэд аашилж, хашгирч байвал эрхшээлд нь оролгүйгээр хүүхдийнхээ түвшинд бууж, нүд рүү нь харангаа “Би чиний дэргэд байна. Би чамд туслахад бэлэн байна.” хэмээн гарыг нь барьж, “Гэвч чамайг ойлгоход хэцүү байна. Чи орилж, хашгирч буй тул би чамд одоогоор туслаж чадахгүй. Чи … хүсч байсан уу?” гэх зэргээр өөрийгөө хэрхэн илэрхийлж болохыг зааж өгөх хэрэгтэй. Хэрэв хүүхэд тань тайвширвал, тэврэн хэлэлцээр хий. Хүүхэд тань тайвшрах боломжгүй байвал нэг метр холдоод 30-60 сек уйлуулж, стресс нь тайлагдахыг хүлээ. Хүүхдийнхээ хажууд байж, нурууг нь илэх. Яагаад болохгүйг том хүнтэй ярьж буй мэт ойлгуул. Анхаарлыг нь эрс сатааруул. Ямар ч байдал, нөхцөлд орсон байлаа дүрмээ өөрчлөхгүй байх.

ДАРААГИЙН ДУГААРААС ХҮҮХДИЙН ХЯМРАЛЫН НАСНЫ АНГИЛАЛЫН ҮРГЭЛЖЛЭЛ, МӨН ААШ, УЦААР ИХТЭЙ ҮЕД НЬ ХЭРХЭН ХАРИЛЦАХ ТУХАЙ ЗӨВЛӨГӨӨГ ХҮЛЭЭН АВНА УУ.


40

Миракл эмнэлгийн Захирал, Нүүр амны Их Эмч Э.Батмагнай

Монголдоо арьс нөхөх хагалгааг хөгжүүлэн ажиллахыг зорьж байна “МИРАКЛ” ЭМНЭЛГИЙГ ХҮМҮҮС ҮС ШИЛЖҮҮЛЭН СУУЛГАДАГ ГЭДГЭЭР НЬ ИЛҮҮТЭЙ МЭДДЭГ. ЭНЭ ЭМЧИЛГЭЭ НЬ ХЭР ҮР ДҮНТЭЙ ВЭ? Үс шилжүүлэн суулгах эмчилгээ нь дэлхий дахинаа аль хэдийнэ хүлээн зөвшөөрөгдөж, шинжлэх ухаанд үр дүнтэй болох нь батлагдсан. Нийт суулгасан үсний 80-аас дээш хувь нь насан туршдаа ургахаар тогтдог эмчилгээ юм. Манай эмнэлгийн Сун Ён Уг эмч энэхүү мэс ажилбарыг 15 жил хийсэн туршлагатай бөгөөд Монголд зургаа дахь жилдээ хийж байна. Үс шилжүүлэн суулгахдаа ашигладаг аппаратны хувьд 2019 оны хамгийн сүүлийн загвар учраас илүү дэвшилтэт чанар нь эмчилгээ хийгдэх хугацаа богино, үсийг уртаар нь суулгах боломжтой учир үр дүн шууд харагддаг. Хийлгэсэн хүмүүс насан туршдаа ургах өөрийн үс, хөмсөг, сормуустай болоод илүү залуухан шинэ дүр төрхтэй болоод баярлаад гарахыг харахад сайхан байдаг.

ГОО САЙХНЫГ СЭРГЭЭХ ТАРИЛГУУДЫН ЧАНАР, ҮР ДҮН ХАРИЛЦАН АДИЛГҮЙ БАЙДАГ ГЭХ ЮМ. ТАНАЙХ ХААНАХЫН ЯМАР ОНЦЛОГТОЙ ТАРИЛГУУДЫГ ХЭРЭГЛЭДЭГ ВЭ? Манай эмнэлэг Солонгос, Испани болон Америк улсад үйлдвэрлэгдсэн тарилгуудыг эмчилгээндээ хэрэглэдэг. Үйлчилгээнд гаргахаас өмнө эмч нар зөвшилцөн туршилт хийж үр дүнг харсаны дараа үйлчилгээндээ нэвтрүүлдэг. Өөрөөр хэлбэл онцгой үр дүн өгөхгүй бол бид үйлчилгээндээ гаргадаггүй. Тухайн хүний гоо сайхан, эрүүл мэнд цаашлаад цаг зав, мөнгө зарцуулагддаг учраас онцгой үр дүн үзүүлж, үйлчлүүлэгч шууд сэтгэл ханамжтай гарах ёстой. Гоо сайхнаа сэргээхэд насны хязгаар гэж үгүй. Манай эмнэлэгт хөмсөг, сормуус суулгуулахаар аав ээжтэйгээ зорин ирдэг 20 хүрээгүй охидоос эхлээд 70 гаруй насны өөртөө таалагдах, илүү залуу харагдах гэсэн эмээ нар гэхчлэн янз янзын насны хүмүүс ирдэг. Гоё сайхан


41

болоод эрүүлжээд гарч байгаа үйлчлүүлэгчдээсээ талархлын сайхан үгийг өдөр бүр сонсдог болохоор их урам авдаг даа. 70 ГАРУЙ НАСНЫ ЭМЭЭ НАР ИРЖ ҮЙЛЧЛҮҮЛДЭГ ГЭДЭГ НЬ САЙХАН САНАГДЛАА. ТАНАЙ ЭМНЭЛГИЙН ЗҮГЭЭС ЯМАР ЭМЧИЛГЭЭ САНАЛ БОЛГОДОГ ВЭ? Ямар ч насанд очсон бай, эмэгтэй хүний мөнхийн хүсэл бол гоо сайхан байх юм гэдгийг бүх насны үйлчлүүлэгчдээсээ мэдэрдэг. Манай эмнэлгийг зорин ирдэг ахимаг настай үйлчлүүлэгчдийн хамгийн дуртай үйлчилгээ бол нүүр болон хүзүүний үрчлээг арилгаж арьсыг өргөж татан, чангалах үйлчилгээтэй тарилга эмчилгээ байдаг. Мэсгүй гоо сайхнаас татгалзаад буй орчин үед тарилга эмчилгээ их эрэлттэй байгаа, үр дүнтэй ч эмчилгээ болдог. МИРАКЛ ШҮДНИЙ ЭМНЭЛЭГ ҮЙЛЧЛҮҮЛЭГЧ ОЛОНТОЙ ЮМ БАЙНА. ТАНАЙ ХАМГИЙН ЭРЭЛТТЭЙ ЭМЧИЛГЭЭ ЮУ БАЙДАГ ВЭ? Миракл дент эмнэлгийн хувьд европ, америк стандартын дагуу амны хөндийн бүх төрлийн үйлчилгээг үзүүлдэг. Бид эмчилгээндээ Америк болон Герман улсын бүтээгдэхүүнүүдийг ашигладаг. Нэг үеэ бодоход одоо үед эмчилгээнд хэрэглэгдэх эм, тариа, бүтээгдэхүүнүүд маш чанаржсан учраас түүнийгээ дагаад эмчилгээнүүд маань ч мөн үр дүн сайтай байна. Манай эмч нар Япон, Солонгост мэргэжил дээшлүүлсэн, таваас дээш жил ажилласан туршлагатай чадварлаг эмч нар бий. Сүүлийн үед хүмүүс шүдний гоо сайхандаа маш ихээр анхаардаг болсон. Үүнийгээ дагаад эмчилгээ хийгдэх арга нь ч улам боловсронгуй болж байна. Бидний сайн мэдэх Холливуд смайлыг шүдний эдээс огт өөлж авахгүй, гэмтээхгүй хийж болдог болсон. Энэ эмчилгээг үйлчлүүлэгчид их сайшааж байгаа. ШҮД БОЛ ХҮНИЙ ДОТОР ЭРХТЭН ЭРҮҮЛ БАЙХ НЭГ ҮНДЭС ГЭДЭГ. МОНГОЛД ШҮДНИЙ ӨВЧЛӨЛӨӨС ҮҮДЭЛТЭЙ БИЙ БОЛДОГ СӨРӨГ ҮР ДАГАВРУУД ЮУ БАЙНА ВЭ? Өндөр хөгжсөн улс орнуудад шүд цоорох өвчин жилээс жилд багасч, буурсаар байгаа бол манай оронд сүүлийн 20 жилд шүд цоорох өвчин нэмэгдэж байгаа нь харамсалтай. Үүнээс үзэхэд ялангуяа эцэг эхчүүдийн эрүүл мэндийн боловсролыг дээшлүүлж, дор бүрнээ мэдлэг мэдээлэлтэй баймаар санагддаг. Манай эмнэлэгт гэхэд бага насны хүүхдийнхээ шүд угаалтанд огт санаа тавьдаггүйгээс шүд цоорч багаасаа шүдээ авахуулахаас өөр аргагүйд хүрч байгаа хүүхдүүд цөөнгүй ирдэг. Бүр гурван настай хүүхдийнхээ шүдийг нэг ч угааж үзээгүй хариуцлагагүй эцэг

эхчүүд ч байна. Шүдний цоорол нь чих, хамар хоолой болон амь насанд аюултай эрүү, нүүрний мэс заслын үрэвсэлт өвчин, амьсгалын замын өвчин болон бусад олон халдварт өвчний суурь шалтгаан болж байна. Өөрөөр хэлбэл шүдний өвчлөл 200 гаруй өвчний суурь шалтгаан болдог. Цоорол ихсэх тусам өвдөлт болоод төлбөр ч нэмэгддэг. Тиймээс өвчлөлөөс хамгаалах нэн түрүүний алхам бол амны ариун цэврээ дор бүрнээ сайн сахиж зургаан сар тутамд мэргэжлийн эмчид үзүүлж хэвших нь чухал юм. ТАНАЙ ЭМНЭЛГИЙН “ШҮДЭЭ ЭМЧЛҮҮЛЭЭД ДАРАА НЬ ТӨЛ” БУЮУ STOREPAY АППЛИКЕЙШНИЙ ҮЙЛЧИЛГЭЭ АНХААРАЛ ТАТЛАА. ТӨЛБӨРӨӨ ХУВААЖ ТӨЛӨХ БОЛОМЖТОЙ ГЭЖ ОЙЛГОЛОО, ЗӨВ ҮҮ? Сүүлийн үед манай үйлчлүүлэгчдийн маш ихээр таашааж байгаа үйлчилгээ бол яах аргагүй Storepay юм. Энэ нь хамгийн сүүлийн үеийн дижитал системд суурилсан, ямарч хүү болон шимтгэлгүй дараа төлбөрт шийдэл юм. Ашиглах заавар маш энгийн. Storepay аппликейшнээ гар утсандаа татаж аваад зааврын дагуу алхмуудыг хийснээр тухайн хүнд худалдан авалтын дүн үүсч ердөө 15 минутын дотор асуудлаа шийднэ гэсэн үг. Мөнгөн дүнгээ 45 хоногт 4 удаа хуваан төлөх нөхцөлтэй учраас үйлчлүүлэгчид санхүүгийн хувьд ямар ч дарамт үзүүлэхгүй. ТАНЫ ЦААШДЫН ЗОРИЛГО, ЗОРИЛТЫН ТАЛААР СОНИРХВОЛ? Миракл эмнэлэг 2014 онд Солонгос Монголын хамтарсан хөрөнгө оруулалттайгаар Арьс гоо засал, Эрэгтэйчүүд, Солонгосын ардын уламжлалт эмчилгээ гэсэн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж, 2017 оноос шүдний тасгаа нээж үйл ажиллагаагаа өргөжүүлсэн. Бид Монголд анх удаа үс шилжүүлэн суулгах мэс ажилбарыг нэвтрүүлэн нутагшуулсан. Дараагийн зорилго бол эмнэлгийнхээ зөвлөх эмч АУ-ны доктор, дэд профессор, Монгол улсын зөвлөх зэргийн эмч Я.Энхтөр эмчтэйгээ хамтран арьс нөхөх хагалгааг хөгжүүлэх зорилт тавин Солонгосын хэд хэдэн эмнэлэгтэй хамтран ажиллахаар яриа хэлэлцээрийн түвшинд явж байна. Түлэгдээд наалдсан арьсыг 14 хоногийн дотор нөхөхгүй бол насан туршдаа наалдсан арьстай үлдэж, гоо сайхнаараа маш их хохирдог. Манай улсад энэ төрлийн хагалгаа хийгддэггүйгээс хүмүүс хамаг байдгаа бариад гадаад улс руу эмчилгээнд явдаг. Энэ нь тухайн өвчтөнд санхүү болоод сэтгэл санааны хувьд маш их хүндрэлтэй байдаг. Тиймээс эх орондоо энэ төрлийн хагалгааг хийдэг болчихвол цаг алдалгүй боломжийн үнээр эмчлэгдэх боломжтой болно гэж харж байгаа. Үс шилжүүлэн суулгах мэс ажилбар бол арьс нөхөх хагалгааны хамгийн эхний алхам юм. Тиймээс бид зорилтондоо хүрэхэд нэг алхам ойртсон байна.


42

уургийг дэмжих, төлжүүлэх үүрэгтэй идэвхтэй эсүүд болох тромбоцит, фибрин, плазмын хэсгийг тусгай аргаар шүүн авч арьсанд тарих арга юм. Ямар ч насны хүн энэхүү эмчилгээг хийлгэж болох бөгөөд тухайн хүний өөрийнх нь эд эсийг өөрт нь тарьж байгаа учраас зуун хувь био нийцэлтэй ямар нэгэн халдварын эрсдэлгүй эмчилгээ гэдгээрээ дэлхий нийт аль хэдийнэ хүлээн зөвшөөрсөн. Энэ аргыг үс уналтын эсрэг хуйханд тарьснаар үсний уналтыг зогсоож ургалтыг дэмжиж байгаа нь олон үйлчлүүлэгчдийн талархлыг хүлээгээд байна.

СУН ЁН ҮГ эмч: ҮС ШИЛЖҮҮЛЭН

ҮС УНАЛТЫН ГОЛ ШАЛТГААН ЮУ БАЙДАГ ВЭ. ТА МАНАЙ УНШИГЧДАД ЭНЭ ТАЛААР ЗӨВЛӨГӨӨ ӨГНӨ ҮҮ Үс уналтын шалтгаан олон янз. Удамшил, стресс, хүнд металлын хордлого, дааврын өөрчлөлт, жирэмслэлт болон төрөлт, хуйхны арьсны өвчлөл, хуйхны цусан хангамж муудах, буруу хооллолт болон биед хэрэгтэй витамин, эрдэс бодис дутагдах, буруу арчлах зэрэг маш олон хүчин зүйлс нөлөөлдөг. Хүний үс хэвийн үед хоногтоо 100-150 ширхэг унадаг бол үүнээс ихээр унавал шалтгааныг тодруулж тохирсон эмчилгээг хийлгэх шаардлагатай. Мөн Монгол шиг эрс тэс уур амьсгалтай орчинд үс унах нь амархан тул малгай, алчуур зэргээр гадаад орчноос хамгаалж хэвших хэрэгтэй.

СУУЛГАСНЫ ДАРАА ХАЛЗАРСАН ХУЙХНААС ҮС УРГАЖ ЭХЭЛДЭГ

МИРАКЛ ЭМНЭЛГИЙН ҮС ШИЛЖҮҮЛЭН СУУЛГАХ ҮЙЛЧИЛГЭЭ ОЛОН ХҮНИЙ МӨРӨӨДЛИЙН ДҮР ТӨРХИЙГ БҮРДҮҮЛЖ, ӨӨРТӨӨ ИТГЭЛТЭЙ АЛХАХ БОЛОМЖИЙГ ОЛГОДОГ ЮМ БИЛЭЭ. ЧУХАМ ЯАЖ ХИЙГДДЭГ ЭМЧИЛГЭЭ ВЭ? Хүний дагзны үсний хэсэг хамгийн хурдан нөхөн төлждөг учраас энэ хэсгээс үсийг булцуутай нь авч, шаардлагатай газар нь зориулалтын аппаратны тусламжтайгаар суулгадаг мэс ажилбар юм. Хамгийн гол нь хуйханд зүслэг хийхгүйгээр, өвдөлтгүйгээр хийгддэгээрээ бусад газраас давуу талтай. Өнгөрсөн таван жилийн хугацаанд нийт 500 гаруй хүнд үс шилжүүлэн суулгах эмчилгээг хийгээд байна. ҮС НЬ ШИНГЭРЧ ХАЛЗАРСАН ХҮМҮҮСЭЭС ГАДНА ҮСНИЙ УНАЛТ ИХТЭЙ ХҮМҮҮСТ ЯМАР ЭМЧИЛГЭЭ ХИЙДЭГ ВЭ? Үс шилжүүлэн суулгалтаас гадна үс уналтын эсрэг СМАРТ ПРП эмчилгээг хийдэг. Уг эмчилгээ нь хүний биеийг өөрийнх нь нөөц боломжоор эрүүлжүүлэн залуужуулах арга гэж хэлж болно. Цусан дахь идэвхтэй эсийг ашигладаг ба гадны ямар нэгэн эм тариа, биологийн болон химийн нэгдлүүд агуулаагүй зөвхөн өөрийнх нь цуснаас арьсны

ХАГАЛГААНЫ ӨМНӨ

ХАГАЛГААНЫ ДАРАА


43



45


46

Миний

ЭРҮҮЛ амьдралын

хэв маяг

И

ог, фитнесс, шим тэжээл судлал гэсэн гурван өөр чиглэлээр ажиллаж буй бүсгүйчүүдээр дамжуулан эрүүл, зөв, тэнцвэртэй амьдралын хэв маягийг та бүхэнд түгээхийг хүслээ. Тэд эрүүл байхын тулд юу хийж, өөртөө ямар дадал суулгасан байдаг бол...?


47

“ Л.Энхзул С

этгүүлч мэргэжилтэй Энхзул нь Их Британид суралцахаар яваад, одоо “Шим тэжээл, олон нийтийн эрүүл мэндэд” /Nutrition for Public Health/ чиглэлээр сурч байна. Гэр бүлээрээ Лондонд амьдарч ажиллаж буй түүний инстаграм, фэйсбүүк хуудас болон блогоос хүн болгоны мэдэх хэрэгтэй шим тэжээлийн ач тус, бусад мэдлэг мэдээллийг авах боломжтой.

КАРЬЕР Сэтгүүлчийн ажил бол ямар ч чиглэлээр гүнзгийрүүлэн дагнаж болох онцлогтой сайхан мэргэжил. Тиймдээ ч Монголд мэргэжлээрээ болон PR чиглэлээр ажиллаж байгаад Их Британид суралцахаар ирээд гэр бүл үр хүүхдүүдтэй болсон. Анх дунд сургуульд байхад миний нүүр, хүзүүгээр шархлаа гарч эхлэн, чихэрлэг зүйл идэх бүрт сэдэрч хөлийн шагай, хүзүү, гарын ар, хацар болон бугуйгаар туурдаг байв. Үүнийг сэдрээж байгаа өдөөгчийг нь хорихыг хичээн 2015 онд өөрийнхөө явцыг хянах санаатай чихрээ танах, цуврал бичвэр блогтоо бичиж эхэлсэн юм.


48

. Гэтэл энэ талаар сонирхсон, ижил нөхцөл байдалтай хүмүүс асар их байдаг нь зурвас, хандалтаас анзаарагдаж, мэдлэгээ хуваалцсаар нэг мэдэхэд сахарын хэрэглээний талаар маш их мэдлэг мэдээллийг хуримтлуулсаар Лондон хотод байгаа завшаанаа ашиглан шим тэжээлийн чиглэлээр гүнзгийрүүлж сурахаар шийдсэн. Сэтгүүл зүйг шим тэжээл судлалтай хавсарснаар зөв хооллолт тэр дундаа сахарын зохистой хэрэглээний талаар цогц, үнэн зөв мэдлэг боловсрол хүмүүст хүргэх зорилготойгоор ажиллаж байна. Энэ төслийн эхний хэлбэр нь судалгаа, практик хавсарсан ном болж хүмүүст хүрэх юм. Номд хамруулсан сэдвийн товч танилцуулгаасаа “Чихрээ танасан тэмдэглэл” фэйсбүүк хуудас болон Enkhzul_lo инстаграмаар дамжуулан хүргэж байна. ЗӨВ ЗОХИСТОЙ ХООЛЛОЛТ БА ЭРҮҮЛ МЭНД Чихэртэй хүнс хэтрүүлж хэрэглээд байдаг хүмүүсийг ихэнхдээ сул дорой, шийдвэр гаргаад түүндээ бат зогсож чаддаггүй мэтээр хардаг. Гэтэл үүний цаана зуршил, сэтгэл зүй, орчны нөлөөгөөр, шим тэжээлийн дутагдал, микробиом гэхчлэн маш олон шалтгаан байдаг. Сахарын талаар нарийн судалж эхэлснээр амттанг хэрхэн хэт хорихгүйгээр, тэнцвэртэйгээр хэрэглэж болохыг энэ чиглэлээр гаршсан дэлхийд тэргүүлэгчдийн арга зөвлөгөө, аргуудыг өөр дээрээ туршиж, хэрэгжүүлсээр бусдад жишээлэх, ижил нөхцөлд байгаа хүмүүст тусалж, зөвлөж чадах хэмжээнд хүрсэн гэж бодож байна. Миний хувьд чихрээ танасан энэ 4 жилд өдрийн турш эрч хүчтэй байж, бие мэдэгдэхүйц хөнгөрч, алхах, дасгал хийх хүсэл төрж, жингээ хэвийн хэмжээнд барин, хоол болгоны дараа амттан эргүүлдэхээ больж, нэмэлт чихрээ багасгасан орон зайд шим тэжээлтэй хоол хүнсний орон зай бий болсон юм. Амтлах чадвар бүрмөсөн шинэчлэгдэж, урьд нь ихээр иддэг байсан амтлаг бүтээгдэхүүнүүд одоо нялуун, хиймэл амтагдах болж, өглөө арай хийж орноосоо босдог байсан бол шөнө гүн нойртой унтах болсноор бие махбод, тархи бүрэн амарч сэрэх, цусан дахь глюкозын савлалт багасч тогтворжсоноор анхаарал төвлөрөлт сайжирч, нэг зүйл дээр урт хугацаагаар тогтож ажиллах боломж дээшилдэг. Энэ эерэг өөрчлөлтүүдээс онцлох хамгийн чухал нь байсхийгээд арьсан дээр гардаг шархан тууралт намжсан явдал. Гэр бүлийнхээ хүнсний сонголт болон хоол ундаа бэлтгэх ажлыг голлон хийдэг тул намайг дагаад манай гэр бүлийнхний хооллолтод нэмэлт чихрийн эзлэх байр суурь багассан.

ДАСГАЛ СУРГУУЛИЛТ Лондонгийн амьдралын хэв маяг асар хурдан, бүх зүйлийг сар, жил, долоо хоногоор нь төлөвлөж хийнэ. Цаг нартай уралдахгүй л бол хоцрогдох, алдах нь их. Энэ их хотын хэмнэл тэр чигтээ хурдан, түргэн тул аль болох тайвшруулах, тогтуун болгоход дэмтэй дасгал надад илүү таалагддаг. Хүүтэйгээ хамт ээж хүүхдийн иогт явдаг юм. Бид хоёрын хамт байх боломжит цаг нь амралтын өдөр тул Ням гарагийг тааруулдаг. Амьсгалын дасгал, сунгалт хамт хийх нь хүүтэйгээ улам ойр дотно байх бололцоог бүрдүүлдэг тул би үүндээ их дуртай. Тогтмол сунгалт хийснээр бие үүнд дасал болж, иогтоо явахгүй алгасвал бие чилж, өөрийн эрхгүй иогны дэвсгэрээ санаж эхэлдэг шүү. Харин бусад үед бол машинаас татгалзаж, аль болох алхаж, шатаар өгсөх боломжийг огт алдахгүй. Ер нь Лондон бол хүмүүсийг аль болох алхахыг дэмжсэн зохион байгуулалт, бодлоготой хот. ӨӨРИЙГӨӨ ХАЙРЛАХ НЬ Бид хэн нэгэнд хатуу үг хэлж гомдоочих вий гэж хичээдэг мөртлөө өөрөө алдаа гаргавал “би арчаагүй юм аа”, “би тэнэг” гэхчлэн өөр дээрээ муу үгсийг хамаагүй хэрэглэдэг. Өөрийгөө доош нь хийсэн үг хэрэглэхгүй байхаас, тодруулбал өөртөө хүндэтгэлтэй хандахаас өөрийгөө хайрлах хайр эхлэлтэй гэж бодож байна. Хэн нэгнээр үйлчлүүлж, хэн нэгнээс материаллаг зүйл шаардахыг, аль эсвэл үнэтэй эд зүйлээр өөрийгөө чимэхийг өөрийгөө хайрлах хайр гэж хэлэхгүй. Харин бусдын эрх ашгийг хөсөрдүүлэхгүйгээр өөрийнхөө хүсэл мөрөөдлийн төлөө явах бололцоог өөртөө гаргахыг энэ ойлголт дор багтааж болох юм. “Чи л болж байвал би яах вэ” гэдэг үзэл мөн л өөрийгөө орхигдуулж байгаа хэрэг. “Чи ч чухал, би ч чухал” гэдэг тэнцвэрийг ойлгох, нөгөө хүндээ ч ойлгуулах хэрэгтэй. ХООЛЛОЛТ Бидний одоогоор амьдарч буй улс үйлдвэрийн хэт олон дамжлагаар оруулсан хэт боловсруулсан бүтээгдэхүүний хэрэглээ өндөртэй газар. Хэт боловсруулсан бүтээгдэхүүний 80 хувь нь амтыг нь хэрэглэгчдэд таалагдуулах зорилгоор тодорхой хэмжээгээр сахар агуулсан байдаг. Тийм болохоор аль болохоор дангаараа байгаа шинэхэн орц материал худалдаж аваад шинэ хоол хийн, амттан хийсэн ч гэртээ хийхийг хичээдэг. Харин тураах болон бусад зорилгоор ямар нэг дэглэм барьж үзээгүй юм байна.


49

СЭТГЭЛ ЗҮЙН ЭРҮҮЛ МЭНД Миний амьдарч байгаа газар өвөлдөө бүрхэг. Өдөр нь богино, орой эрт харанхуй болдог тул үүлэн чөлөөний нарыг ч алдахгүйг хичээдэг. Яагаад гэвэл сэтгэл санаа өөдрөг байхад нарны гэрэл чухал. Хүүхдүүдээ ч нартай үед амжиж тоглоомын талбайд гаргахыг бодно. Нарны гэрлийн ачаар нойр сайжруулах мелатонин хэмээх бодис биед ялгардаг тул өдөрт дор хаяж заавал гадаа 30 минут алхахыг зорино. Үүнээс гадна бясалгал хийгээд 5-6 жил болж байна. Бясалгал хийх нь бүх юмс үзэгдэл, бодол, амьдралыг яг байгаагаар нь анзаарч, хүлээн зөвшөөрөх боломж олгодог. Бясалгал хийхээр суулаа гэж бодоход хэрэв юм идмээр санагдаж байвал өлсөж байгаагаа анзаарах, өчигдөр болсон таагүй явдал бодогдож эхэлбэл санаа зовниж байгаагаа мэдрэх, дараа хийх ажлаа бодоод салахгүй байвал одоо цагтаа байж чадахгүй ирээдүйд ач холбогдол өгөөд байгаагаа ухамсарлах гэхчлэн яг тухайн цаг үед болоод байгаа үйл явдлуудад оролцохгүйгээр амьсгал болон мантрандаа анхаарлаа хандуулахыг зорино. Энэ утгаараа бясалгалыг аливаад бодлогогүйгээр хариу үйлдэл үзүүлэхгүй, тайван байж, сэтгэл зүйгээ тогтвортой байлгахад тусалдаг нэг арга гэж үзэж болж байна. СТРЕССЭЭС СЭРГИЙЛЭХ Хичнээн стрессээс сэргийлсэн ч стресстэй нөхцөл байдал ямар нэг байдлаар заавал үүсч таарна. Нойрны чанар сайн байх нь стрессийг давж гарахад маш сайн тусалдаг ба кортизол дааврын хэмжээг ч бууруулна. Байгалийн био хэмнэлийг алдагдуулахгүй дагаж чадвал алзахгүй гэж үздэг тул манайх тогтмол цагт орондоо орж, эрт унтахыг зорьдог. Бага насны хүүхдийн био хэмнэл буюу унтах, идэх уух, сурах чадвар насанд хүрсэн хүнийхээс өөр байдаг. Тэдний бие эрт хооллож, эрт унтах зохилдолгоотой. Ингэж чадаагүй бол маргааш нь тэд төвлөрч чаддаггүй, уйламхай, уцаартай болж стресс үүсгэдэг.

САХАРЫН

САХАРЫН ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ТАЛААР ЭНХЗУЛЫН ӨГӨХ 5 ЗӨВЛӨГӨӨ: 1. САХАРЫН ОРЦТОЙ, АМТТАН УНДААНААС ТАТГАЛЗАХ БУЮУ БАГАСГАХ Чихэрлэг зүйл идэх нь чихэрлэг зүйл идэх хорхойслыг төрүүлдэг үндсэн шалтгаан гэдгийг санаарай. Сахарын орцтой, амттан ундаанаас татгалзаж, багасгах тусам чихэр идэх хүсэл төрөх нь намжина. 2. ҮНДСЭН ХООЛНЫХОО СОНГОЛТ, ШИМИЙГ САЙЖРУУЛААРАЙ Хэрэв үндсэн хоолноосоо уураг, нүүрс ус, сайн өөх тос, бичил шимээ авч, хангалттай шингэн ууж чадсан л бол ойр ойрхон зууш идэх шаардлагагүй болдог. Иймд үндсэн хоолныхоо сонголт, шимийг сайжруулж, хоол хооронд завсарлага авч дадвал ходоод, хоол боловсруулах эрхтнүүддээ зөв ажиллаж, амсхийх чөлөө олгоно. 3. АМТТАН БОЛОН ЧИХЭРЛЭГ ЖҮҮС ХЭРЭГЛЭХ БОЛ ХООЛ ХООРОНД БИШ ХАРИН ҮНДСЭН ХООЛНЫХОО АРААС ЗАЛГУУЛААРАЙ. Хоол хооронд ундаа уух, шүдэнд наалдамхай боов боорцог, чихэрлэг зүйл идэх нь амны хөндийн хүчил шүлтийн тэнцвэрийг алдагдуулж, шүд цоорох нөхцөл бүрдүүлдэг. Харин уураг болон тослог бүхий хоолтой цуг идсэнээр цусан дахь глюкозын хэмжээг хэт савлуулахгүй, инсулин дааврыг аажим удаанаар ялгаруулна. Инсулин ойр ойр ялгарах нь өөхлөлтийг дэмждэг. 4. БИО ХЭМНЭЛ БУЮУ БАЙГАЛИЙН ЦАГТАЙ АЖИЛ АМЬДРАЛАА ЗОХИЦУУЛЖ СУРААРАЙ. Өглөө, өдрийн цагаар биеийн эд эрхтнүүд шим тэжээлийг задран зарцуулахдаа сайн бол нар жаргасны дараа энэ байдал удааширдаг. Шөнийн цагаар дэлгэцийн гэрэл их ширтсэнээр унтахад садаа болж, цаг бус цагаар идэх зуршлыг өөгшүүлдэг. 5. ХООЛНЫ ШИРЭЭНИЙ АРД СУУЖ СУРААРАЙ. Хоолны ширээний ард сууна гэдэг бол байгалийн нэг хэсгийг биеийнхээ нэг хэсэг болгон шингээж, ингэснээрээ бид эрч хүчтэй байж, амьд сэрүүн явдаг. Энэ утгаараа хоолоо идэхдээ үргэлж талархалтайгаар хандаж, бүх анхаарлаа идэж байгаа хоолондоо, хамт сууж байгаа хүмүүстэйгээ ярилцан, тайван идэж дадвал шингэц нь ч сайн, амархан ч ханамж авч цаддаг.


50

Б.Батцэцэг И

огийг зөвхөн дасгал хөдөлгөөн биш хүний амьдралыг өөрчилж чадах зүйл гэдгийг олж харсан Батцэцэг багш нэг хотоос нөгөө хот руу маш завгүй хэмнэл дунд иогийн фиолософийг олон нийтэд түгээн дэлгэрүүлж явна. Монголдоо жилд нэгээс хоёр удаа маш богино хугацаагаар ирэх тул иогоор хичээллэгсэд, иогийн багш нар ч хичээлд нь амжиж суухыг эрмэлзэх аж.

КАРЬЕР Би 2008 онд АНУ-ын Охайо мужид Олон улсын харилцааны чиглэлээр суралцаж төгссөн. Монголд ирээд олон улсын байгууллага, хувийн хэвшлүүдэд арваад жил ажилласан. Ажиллаж байх хугацаандаа СЭЗДС дээр Бизнесийн удирдлагын чиглэлээр магистрын зэрэг хамгаалсан. Би 2014 оноос иогийн хичээл зааж эхэлсэн. Одоогоор олон улсын сүлжээ Pure иогийн төвийн Бээжин, Шанхай, Хонг Конг дахь салбарт, Монголд ирэхдээ Stay Premium Yoga-ийн төвдөө багшилдаг. ИОГ Оюутан ахуйдаа 2006 оны зуны хичээл сонголтын үеэр анх иогийн хичээл сонгосон юм. Тухайн үед бидэнд дал гаруй настай багш багшилсан. Эндээс өөрийгөө ингэж л арчлах ёстой юм байна гэдгийг анх ухаарч ойлгосон. 2014 онд олон улсын байгууллагад хийж байсан төслийн ажлаа дуусгаад өөртөө цаг гаргах, сэтгэл зүрхэндээ ихэд дотно болсон бясалгал, иогийн мөн чанарыг гүнзгийрүүлэн таньж мэдэх үүднээс Энэтхэг рүү явсан. Тэндээс иогийн түүх, утга учир, амьдралд хэрхэн нөлөөлдөг талаар илүү дэлгэрэнгүй мэдлэг авч, Монголдоо ирээд Мандала иогоос зохион байгуулсан олон улсын багшийн эрх олгох анхны курст ээжтэйгээ хамт суралцаж төгссөн. Мөрөөдөж, мөрөөдөлдөө хүрэхийн тулд тууштай зүтгэл гаргах аваас хүсэл биелдэг хэмээн чармайж асан тэр л үед яг хүсэн хүлээж байсан сургалтыг 2015 онд Pure Yoga-ийн ахлах багш, зөвлөх Дарио Калварусо хэмээх Итали багш ирж зааснаар иогийн гайхамшигт ертөнцийг дахин шинээр нээж өгсөн юм. Ямар дадал, хэмнэлээр, хэрхэн хичээллэх вэ гэдэг нь иогийн багшаас их хамаардаг. Анх Дарио багшийн хичээлд суухад иогийн дасгал хөдөлгөөн бол ийм эрч хүчтэй, хүнд ийм мэдрэмж өгөх ёстой юм байна гэдгийг мэдэж авсан. Бүх талаасаа зөвхөн өөртэйгөө

тулж ажиллахад зориулагдсан, өөр юу ч бодох сөхөөгүй ийм нэг цагийн хичээл ороод дууссан юм. Хичээл дуусахад чухам ямар гайхамшиг болоод өнгөрөв өө л гэж бодогдсон доо. ОЛОН УЛСЫН БАЙГУУЛЛАГААС ИОГИЙН БАГШ РУУ ШИЛЖСЭН НЬ Би олон улсын байгууллагад улс орны хөгжил, хүний хөгжил, амьжиргааны түвшинг сайжруулах гэхчлэн нэлээд том зорилготой төслүүд дээр ажиллаж байсан. Төслийн багийнхан маш нарийвчилсан төлөвлөгөө гаргаж, судалгаа хийж, дэлгэрэнгүй тайлан бичиж, ихээхэн хүчин чармайлт гарган ажилладаг мөртлөө энэ бүх


51

хөдөлмөрийн үр дүн нь эцэстээ зөвхөн цаасан дээр л үлдэж байгааг харахад их харамсалтай санагддаг байв. Миний хийж байгаа ажлын үнэ цэн нь юу юм бэ гээд өөрөөсөө асууж эхэлсэн. Төслийн мөнгө, олон улсын хөрөнгө оруулалт хаана, юунд зарцуулагдаад ямар өөрчлөлт гарсан бэ гэдгийг нь бодитой харах явдал дутмаг байх шиг. Төсөл хэрэгжүүлснээр хүрнэ хэмээн хүлээж байсан үр дүнгээ иогийн хичээлд суугаад гарч байсан хүмүүсийн сэтгэл ханамжаас илүү тодорхой харсан гэж санагддаг. “Үүнийг ав” гээд өгснөөс хүний сэтгэл зүрхэнд шингээж өгвөл өөрчлөлт жинхэнээсээ гарна. Хүний оюун ухаан, бодол санаа нь дотроосоо өөрчлөгдөх ёстой. Өөртэйгөө тулж ажилласан хүн бие сэтгэл яаж байна, бодол хаашаа тэнээд байна гэхчлэн өөрийгөө тодорхой хэмжээнд ойлгож эхэлнэ. Хүн өөрийгөө аз жаргалтай болгох юмаа гадаад орчноосоо хайдаг. Гэтэл өөртэйгөө ажиллаж сураад хандлагаа өөрчилж, жаахан тэсвэр тэвчээр, зүтгэл, сэтгэл гаргаад эхлэх юм бол харилцаанаас эхлээд амьдрал тэр чигээрээ, орвонгоороо өөрчлөгддөг. Өөрийнхөө амьсгал, биеийг сонсоод, өөртэйгөө тулж ажилласан үед маш сайхан тавирч уужирна. Анх хүмүүс хөмсгөө зангидаад, стресс бухимдалтай орж ирдэг бол долоо, хоёр долоо хоног, сар хичээллэсний дараа нэлээд сайхан болоод ирдэг. Хүүхдүүддээ уур бухимдлаа гаргахгүй, хамтран ажиллагсад, гэр бүлийнхэнтэйгээ сайхан харилцаатай болох зэргээр дотроосоо өөрчлөгдөж эхэлдэг. Иог энгийн юм шиг хэрнээ том өөрчлөлтийг хүмүүсийн амьдралд гаргаж байсан. Би хийж буй ажлаа зүгээр иогийн хэдэн байрлал, дасгал хөдөлгөөн зааж байна гэж боддоггүй. Ер нь хүний амьдралд тодорхой хэмжээнд өөрчлөлт авчрах зүйл хийхийг эрмэлздэг. ДАСГАЛ СУРГУУЛИЛТ Тухайн өдөр юу болсон бэ, ямар улирал вэ, дэлхийн хаана амьдарч байна вэ, сар нарны мөчлөг ямар байна вэ гэхчлэн хорвоо ертөнцийн макро микро түвшний өөрчлөлт хөдөлгөөнийг анзаарч тооцож байвал зохилтой байдаг. Тиймээс өөрийгөө энэ гадаад орчноос тусдаа ангид гэж бодохгүйгээр тэр ритмтэй өөрийнхөө амьдралын хэв маяг, бодол санаа, зорилго зорилтоо ч уялдуулах хэрэгтэй. Миний ажлын хуваарь өдөр бүр өөр байдаг. Өмнө нь би амьдралдаа ийм их цагаар иог зааж үзээгүй. Өглөө 7 цагаас эхлээд оройн 10 цаг хүртэл долоо найман хичээл заах үе байна. Цагийн хуваарь янз бүр учраас нойр, хооллох хуваарь ч өөрчлөгддөг. Хэрэв зөвхөн өөртөө зориулж ажил амьдралаа зохицуулъя гэвэл өглөө нар мандахаас өмнө босох ёстой, нар жаргахаас өмнө унтах ёстой. Жишээ нь,

зун гал цаг учраас богино хугацаагаар амраад өдөр нь илүү эрч хүчтэй байх боломжтой. Харин өвөл бадгана, хий махбод давамгайлсан цаг үе болохоор илүү их нойр авч, амрах хэрэгтэй. Хэрхэн яаж амрахыг байгаль дэлхий ингээд заагаад өгчихдөг. Хамгийн гол нь биеэ сонсох хэрэгтэй. Иогийн хичээлээс гадна өдөр болгон өөртөө зориулж иог хийх цаг гаргадаг. Цаг улирал, нөхцөл байдлаасаа шалтгаалаад иог хийх цаг хугацаа өөр байдаг. Өглөө хэт эрт дасгал хийвэл бие хөшингө хөрчихсөн байдаг. Тийм хий цагт дасгалаа хийгээд байвал хүн амархан хөгширдөг. ӨӨРИЙГӨӨ ХАЙРЛАХ НЬ Бид өөрсдөдөө илүү их шүүмжлэлтэй хандах нь их байдаг. Би дутуу, миний буруу гээд өөрийгөө голж, доош нь хийдэг ч юм шиг. Өөрийнхөө болохгүй бүтэхгүй байгаа дээр төвлөрөх биш, харин өөрийнхөө сайн сайхан зан чанар дээрээ түшиглээд өөртөө өгөөмөр хандаж ажилласнаар болохгүй байгаа зүйлсээ засах аргыг аяндаа олдог. Болохгүй, чадахгүй байгаа зүйл дээрээ хэрхэн яаж ажиллахаа ийм замаар мэдчихсэн тохиолдолд хүн хурдан өөрчлөгдөж байх шиг харагддаг. Өөртэйгөө ажиллаад ирэхээр бусад хүмүүсийг ч ижилтгэн хайрцаглаж, нэг талаас нь харахаа больдог. Өөрийгөө ойлгоод ирэхээр бусдыг бас ойлгож, хайрлаж, хүндэлж эхэлдэг болов уу. ХООЛЛОЛТ Ер нь би хичээлтэй үедээ бага иднэ, заримдаа бараг л идээд байх цаг хугацаа ч гардаггүй. Хичээлээ бүр дууссаны дараа хооллодог. Хоолгүй яваад ядарна гэсэн ойлголт байдаггүй. Учир нь амьсгалаасаа маш их энерги авдаг. Уснаас ч маш их хэмжээний энерги авч болж байна. Тэгэхээр өлсөнө гэдэг зовлон биш, харин ч бүр жаргал юм уу даа. Хэрэв эрс тэс хичээлийн хуваарьгүй байсан бол өдөрт нэг юм уу, хоёр удаа хооллоход л надад хангалттай. Өдөр ходоодны гал илүү эрчимтэй явагдаж байх үед хооллоно. Хооллохдоо шингэн маягийн хоол идвэл сайн. Идэх гэж буй хоолоо смүүти, зутан болгоод идвэл бараг 300 удаа зажилсантай ижилхэн. Шим тэжээл нь биед илүү сайн шингэнэ. Монгол хүн учраас мах, цагаан идээгээ хэрэглэнэ. Гэхдээ зөвхөн Монголд ирэхдээ л хэрэглэдэг. Мах бага идэж, аль болох өндөр уурагны агууламжтай ногоо, самар, жимс идэхийг хичээдэг. Чихэр, шоколад зэрэг дуртай юмаа идэж өөрийгөө баярлуулж, урамшуулна аа бас. Харин алдаа гаргах, төлөвлөсөн ажлаа хийж чадаагүй, санасан зүйлээ гүйцэлдүүлээгүй бол бас өөрийгээ шийтгэдэг байх хэрэгтэй юм шиг. Мацаг заримдаа сайн шийтгэл болохыг үгүйсгэх аргагүй.


52

Б.Хулан Х

улан фитнессийн хорхойтноос хувийн дасгалжуулагч, эрүүл амьдралын хэв маягийг дэлгэрүүлэгч болж, эмэгтэйчүүдэд дасгал хөдөлгөөн хийх, эрүүл зөв хооллохын ач холбогдлыг өөрийн биеэр таниулж, зааж зөвлөж явна. Түүний арга барил судалгаа, шинжлэх ухаанд суурилсан, бас сэтгэл зүйд хандсан байдгаараа онцлог.

КАРЬЕР Би Америкт фитнесс технологи, хувийн дасгалжуулагч чиглэлээр суралцсан. Монголд ирээд СЭЗДС-ийн Зочлохуйн үйлчилгээ, менежмент, тэр дотроо Нөхөн сэргээх үйлчилгээ чиглэлээр төгссөн. Энэ мэргэжил дотор хүний бие болон оюун санааг нөхөн сэргээх талын бүх үйлчилгээ ордог. Нэг ёсондоо өөрийн хүсэл мөрөөдлөө ажил хэрэг болгоод, хоёр мэргэжлээ хослуулаад явж байна. Нөгөөтэйгүүр би Life Coaching буюу эрүүл амьдралын хэв маягийг хүмүүст суулгах тал дээр илүүтэй анхаарч ажилладаг. ФИТНЕСС БА ЭРҮҮЛ МЭНД Би 16 наснаасаа фитнессээр хичээллэж эхэлсэн. Дунд сургуулиа төгсөөд Америк руу сурахаар явсан юм. Тэнд өөр мэргэжлээр сурна гэж бодож очсон боловч хэл сурч байх явцдаа сонирхол, хүсэл мөрөөдөл өөрчлөгдөж, бэлтгэл, дасгал сургуулилт хийж эхэлсэн. Фитнессээр хичээллээд бараг арван хоёр жил болсон байна. Тухайн үед хүний нутагт сурахын хажуугаар ажил хийнэ гэхчлэн сэтгэл зүйн хувьд уналтанд орсон үе байсан. Тиймээс өөрийнхөө сэтгэл зүйг засч, өөртэйгөө тэмцэхийн тулд дасгал хөдөлгөөн хийх болсон. Эндээс өөрийгөө өөрчлөгдөж эхэлж байгааг мэдэрсэн. Миний хувьд энэ нь хамгийн зөв шийдвэр байсан. Миний хувийн зан характер, сонирхолтой энэ чиглэл илүү нийцдэг. Би бокс ч юм уу эрч хүч шаардсан зүйл хийж байж гоё мэдрэмж авдаг. Дасгал хөдөлгөөн дархлааг маш сайн дэмжиж өгдөг. Хүний биеэс натуралаараа ялгардаг өөх шатаадаг, үс хумсыг бат бөх байлгадаг, залуу байлгадаг хамгийн их хэрэгтэй зургаан төрлийн даавар байдаг. Даавар идэвхтэй дасгал хөдөлгөөн, зөв хооллолтоор идэвхжиж ялгардаг. Тийм ч учраас дасгал хөдөлгөөн сайн хийвэл хэрэгтэй даавруудаа дотроосоо ялгаруулж чадна. Ингэснээр бие махбод физиологийн хувьд ч эрүүл чийрэг, залуу байдлаа удаан хадгална. Миний сонгож хийдэг дасгалууд булчирхай, даавартай илүү хамааралтай бөгөөд судалгаа, шинжлэх ухаан дээр суурилдаг. ДАСГАЛ СУРГУУЛИЛТ Хөл хүнд байгаа болохоор долоо хоногт 2-3 өдөр дасгал сургуулилт хийж байна. Өмнө нь долоо хоногт 5-6 өдөр хийдэг байсан. Гэхдээ дасгал олон өдөр хийх нь чухал биш, нэг хийхдээ чанартай хийх нь чухал. Миний хичээллэдэг төрөл богино хугацаанд өндөр ачаалал аваад дараа нь сайн амрах системтэй байдаг болохоор бэлтгэлийн дээд талын үргэлжлэх хугацаа 50-60 минут байдаг. Жирэмсэн болсноосоо хойш дасгалынхаа ачааллыг 50-60 хувь бууруулсан. Жирэмсэн болохоосоо өмнө олон жил хичээллэсэн, энэ програмаа биедээ дасгачихсан, бодисын солилцоо хүртэл дасан зохицчихсон учраас


53

жирэмсэн болсныхоо дараа ч дасгалаа үргэлжлүүлээд хийсэн. Харин өмнө нь ингэж дасгал хөдөлгөөн хийж байгаагүй бол болгоомжтой хандах хэрэгтэй. Би зүрхнийхээ хэмийг байнга хянадаг. 140-өөс илүү гаргахгүйгээр дасгалаа гүйцэтгэдэг. Жирэмсэн үед суулт, нурууныхаа булчинг чангалах, хэвлий доторх нарийн булчингуудаа чангалах маш чухал байдаг. Манай хяналтын эмч ч ийм дасгалуудыг зөвлөсөн. Одоо долоон сар гаруй гэхэд эрч хүчтэй, зөв хооллоод бэлтгэлээ хийдгээрээ хийгээд явж байна. Харин найман сараас хойш төрөлтөндөө бэлдсэн дасгалууд хийнэ. ӨӨРИЙГӨӨ ХАЙРЛАХ НЬ Гэрт өөр хүмүүс ирвэл л үзнэ үү гэхээс зурагт бараг үздэггүй. Тэрнээс илүүтэй ном унших, эсвэл кофе шопт суугаад кофе уух зэргээр өөртэйгөө ярилцаж тайвширдаг. Дасгалыг хүмүүс ял юм шиг хийдэг. Гэтэл энэ бол миний өөрийгөө хайрлаж буй нэг хэлбэр. Бие махбодоос илүү сэтгэл санаа, доторх хүнтэйгээ тулж ажиллаж байдаг учраас эргээд өөрийгөө хайрлах маш том хөшүүрэг болдог. Өөрийгөө хайрлаад эхлэхээр гаднаас сөрөг мэдээлэл нэг их авахаа болиод сайхан тайван болчихдог. ХООЛЛОЛТ Хоолон дээр дэглэм барьдаггүй. Өөрийнхөө даавар, булчирхай, дотор эд эрхтэндээ тохируулж хооллодог. Ямар дааврын алдагдалтай байна, яг тэрэндээ тохируулж хооллох нь хамгийн зөв хооллолт гэж ярьдаг. Би дааврын талаар сүүлийн гурван жил судалсан. Би бол ovary type буюу өндгөвчний төрлийн

хүн. Миний хувьд эстроген дааврын алдагдалд өртөх илүү магадлалтай, миний биед эстроген даавар их ялгарвал гуя, өгзгөөрөө жин нэмж эхлэх магадлалтай. Тиймээс эстроген дааврыг тэнцвэртэй байлгах хоол хүнс хэрэглэдэг. Жишээлбэл, өдөр тутамдаа брокколиний зутан, цэцэгт ногоонуудыг чухалчилж авч үздэг. Яагаад гэвэл эдгээр ногоо эстроген дааврын эсрэг үйлчилдэг учраас миний биеийг тэнцвэртэй байлгадаг. Харин эсрэгээрээ чихэр, нүүрс усанд эмзэг ханддаг төрөлдөө орно. LIFE COАCHING Хүн эхлээд өөрийгөө ялан дийлэх хэрэгтэй. Үүнийг давж гарч чадсан болохоор эмэгтэйчүүд, бүсгүйчүүддээ тэр тал дээр нь илүү тусалъя гэж бодсон. Түүнээс биш зөвхөн тураах зорилгоор би дасгалжуулдаггүй. Тэрнээс илүү гүнзгий зүйлийг харж бэлтгэлээ ордог. Ер нь миний заадаг бэлтгэл гуч, дөчин жил түүнээс урт хугацаанд тогтвортой барих дасгалын төрөл болдог. Дасгалын маш олон төрлийн аргачлалууд орсон, олон төрлийн булчингуудыг нэг дор ажиллуулсан, систем програмууд нь байнга өөрчлөгдөж байдгаараа онцлогтой. Долоо хоног бүрийн Бямба, Ням гарагт ирэх долоо хоногийнхоо дасгал сургуулилтын төлөвлөгөөг гаргадаг. Зохиолч хүн зохиол бичдэг, бүжигчин хүн бүжиг зохиодог шиг тийм сэтгэл зүйгээр хандаж бэлтгэлийн хуваарь, төлөвлөгөөгөө гаргадаг. Цаашилбал биеийн төрөл, даавраас хамаарч хувь хүнд нь хандсан хооллолт, бэлтгэл зэрэг цогц зөвлөгөө өгдөг. Бас тухайн хүнийхээ сэтгэл зүйтэй тулж ажиллана, хувь хүн талаас нь дэмжиж зоригжуулна. Цаашид би сэтгэл зүйн чиглэлээр гүнзгийрүүлж сурах зорилготой байна.

ХУЛАНГИЙН

ХУЛАНГИЙН ӨГӨХ 5 ЗӨВЛӨГӨӨ 1. ДАСГАЛЫГ ЗӨВХӨН ТУРАХ ҮЙЛДЭЛ ГЭЖ БИТГИЙ ХАР. Ямар нэг байдлаар таны сэтгэл санааг тогтвортой байлгадаг, өөрийгөө ялан дийлэхэд тусалдаг, сэтгэл санааг дэмжиж өгдөг өөрт тохирох бэлтгэлээ олоорой. Тэрийгээ олчихвол насан туршдаа хадгалж, тээж явах хэрэгтэй. 2. ХООЛЛОЛТ БОЛ ХУВЦАСНЫ БРЭНД, ТРЕНД ШИГ СОЛЬДОГ ЗҮЙЛ БИШ. Манайхан нэг дэглэмээс нөгөө рүү үсрэх гээд байдаг талтай. Яг өөрт тохирсон зөв хооллолтын системээ олсон л бол тэрийгээ насан туршдаа өөртөө шингээгээрэй, хэвшил болгоорой гэж хэлмээр байна. 3. ӨӨРИЙГӨӨ САЙН ХАЙРЛА, ӨӨРИЙГӨӨ БУСАДТАЙ БҮҮ ХАРЬЦУУЛ. Эхлээд өөрийнхөө биеийн өө сэвүүдийг хүлээн зөвшөөрч байгаад дараа нь тэрэнтэйгээ ажиллана. Өөр хэн нэгний биеийн галбиртай ижилхэн болох гэж зүтгэнэ гэдэг өөрийгөө алж байгаатай ялгаагүй. 4. ЖИРЭМСЭН БОЛОХООСОО ӨМНӨ ЭРҮҮЛ ЧИЙРЭГ АМЬДРАЛЫН ХЭВ МАЯГИЙГ ӨӨРТӨӨ СУУЛГААРАЙ. Өмнө нь би жирэмсэн болохоор их л хэцүү гэж боддог байсан. Харин эрүүл чийрэг амьдралын хэв маягийг наана нь суулгачихвал жирэмсэн болсны дараа ямар ч асуудал үүсэхгүй, эрүүл чийрэг байж жирэмсэн үеэ маш гоё давж гардаг юм байна. 5. ХАНДЛАГАА ӨӨРЧЛӨӨРЭЙ. Бүсгүйчүүд жирэмсэн үедээ дарс хэрэглэх нь “Зүгээр” гэж хэлдэг мөртлөө дасгал хөдөлгөөн болоод ирэнгүүт “Хүүхэд аллаа шүү дээ” гэж ярьдаг. Хуушуур, пирошки идээд зүгээр байгаа хэрнээ загасны тос уух болохоор “Намайг таргалуулах уу” гэдэг. Тэгэхээр энэ буруу хандлагаа өөрчилмөөр санагддаг.


54

Санжаажамцын Ариун

БИ

НЬЮ-ЙОРКТ АЖ ТӨРДӨГ

Ө

ндөр өндөр шилэн барилга, контемпорари урлагийн төв болсон олон үндэстний хот бол Нью-Йорк. Метрополитан хотод унтах ч завгүй амьдарч ажиллаж байдаг хүмүүсийн дунд албан ёсны Нью-Йоркер болох эрх хүн болгонд үүсэхгүй. Харин Санжаажамцын Ариун 48 насандаа Нью-Йоркер болж, дэлхийн 5,000 гаруй жилийн түүхийг агуулсан урлагийн музей “Метрополитан”-д сайн дурын ажил хийж буй анхны монгол хүн. Тэрээр Нью-Йорк дахь Монголын Холбоос ТББ үүсгэн байгуулагч, Хүний нөөц менежментийн зөвлөх, Метрополитан музейн сайн дурын ажилтан, Америкийн музейн холбоо болон Нью-Йоркын музейн боловсролын ажилтнуудын холбоодын гишүүн юм. Ингээд түүний нийгэм цаг үеийн шилжилтүүдэд хэрхэн өсөн дэвжиж, суралцсаар байдаг тухай болон музей хүн төрөлхтний амьдралд ямар ач холбогдолтойг мэдэж авцгаая. Хэрэв та дэлхий дахины урлаг соёл тэдгээрийн түүхтэй танилцахыг хүсвэл түүний удирддаг “Live museum with MongoliaConnections for museum lovers”, “Mongoliaconnections” фэйсбүүк группуудэд нэгдэж өдөр бүр сонирхолтой мэдээ мэдээлэл авч байгаарай.


55

САНЖААЖАМЦЫН ОХИН

Миний аав Санжаажамц нь “Улаанбаатарын мэдээ” сонинд хянан тохиолдуулах редактороор 37 жил ажилласан. Энэ нь тухайн үеийн хотод болж буй үзвэр үйлчилгээ, тоглолт, шинээр баригдаж буй барилга, үйл явдлууд шинэ содон мэдээлэл, намын суртал ухуулгаас гадна хотын иргэдэд зориулсан зөвлөгөөний булан, хотын хөгжил дэвшил, нийгэм, соёл урлагт хувь нэмэр оруулж, нийгэмдээ үйлчилж буй хүмүүсийн ярилцлага гардаг их хүртээмжтэй сонин байлаа. Ингээд би 1963 онд Санжаажамц, Сувд нарын охин болон мэндэлсэн. Улсын ерөнхий боловсролын тэргүүний 24-р сургуулийг төгсөж, 1982-1988 онд ЗХУ-ын Москва хотноо байрлах хими технологийн Мендлеевийн нэрэмжит их сургуулийг төгссөн. Хүн олж авсан мэдлэгээ үнэлэх үнэлэмжтэй байж, эх орноо хайрлах, ахмадаа хүндлэх, мэдлэг боловсролоо сайжруулах, бусдад тустай үйлс хийх, тэмүүлэлтэй байх зэргийг эцэг эх маань хэлж хүмүүжүүлсэн нь миний амьдралд тусгалаа олсон юм.

ХОЁР НИЙГМИЙН ШИЛЖИЛТЭД ӨӨРИЙГӨӨ ОЛСОН НЬ

Их сургуулиа төгсөж ирээд, Барилгын яамны хуваарийн дагуу Баянхошуу дахь Керамикийн үйлдвэрт технологич, ээлжийн ахлагчаар гурван жил ажиллалаа. Тухайн үед баригдаж байсан I, X, III, IV хорооллуудын угсармал байрны гадна талын фасадны мозайкууд, угаалга, 00-ын өрөөний плита, бор керамик шалыг манай үйлдвэр хийж байсан нь хотынхоо хөгжил дэвшил, өнгө үзэмжид нэмэр болсон гэж боддог. Нэг халаасан керамик шатаах пийшинг дунд нь зогсоож горим алдагдуулж болдоггүй тул 24/72 гэсэн хуваарьт нормын дагуу ажиллахаас гадна картын барааны хоол хүнс хомс үед ажилчдадаа хоол илүүчилж өгөхийн тулд арга сүвэгчилдэг байв. Манай үйлдвэрийн хаалга цонх нь эвдэрхий, аюулгүйн ажиллагааны горим маш муу, нунтаг шороо ихтэй, пийшингийн халуунд бакал, хөвөнтэй куртик, маск алчуур зүүгээд ч нэмэргүй хөдөлмөрийн маш муу нөхцөлд ажилласнаас үүдэн бие маань муудаж дахиж ажиллах аргагүй ч болж, 90 онтой золгосноор үйлдвэрүүд хаагдан нийтээрээ ажилгүй болж байлаа. Картын бараандаа орсон монголчуудын хувьд ажил олно гэдэг тун бэрх байсан ч тухайн үед хуучин Лениний музейд экспортын бараа бүтээгдэхүүн зарж, гадны мэргэжилтнүүдэд үйлчлэх зорилгоор доллараар үйлчилдэг “Чандмань” худалдааны төв бий болсноор худалдагч, менежерээр дөрвөн жил ажиллалаа. Энд ажиллаж байх хугацаандаа англи хэл маань ч сайжран, анх удаа бизнесийн мэдэгдэхүүнтэй болж, маркетинг, үйлчилгээний соёлыг дэлгэрүүлсний нэг жишээ нь бараагаа сурталчлахын тулд гараараа уран зурж, бичин сурталчилгааны хуудас тараах, задгай цент дутаахгүй байх үүднээс бохио ширхэглэн өгдөг байсан нь одоо ч хэвээрээ. Монгол орны

Нью-Йорк хотын оршин суугч эрхээ аваад, алдарт Time Square дээр батериа татуулсан нь 2011 он

Азийн Лунар шинэ жилд зориулсан Метрополитан музейн боловсрол олон нийтийн хөтөлбөрт анх удаа Монголын хөтөлбөрийг бүтэн өдөр амжилттай явууллаа. Зураг дээр анд найз Японы иргэн Аяа Накамуратай хамт


56

Маричи бурхан, XVII-XVIII зуун, Өндөр гэгээн Занабазарын дэг сургууль, Рубин музей, Нью-Йорк хот, 2017 он

шилжилтийн үед эдийн засгийг сайжруулахад ХБНГУ, Япон, АНУ, Англи зэрэг орнуудаас гадны санхүүжилттэй төслүүд их орж ирдэг байв. Эх орныхоо хүнд цаг үед төсөл дээр ажиллан өөрийгөө өөрчлөн, шилжилтийн цаг үед хувь нэмрээ оруулъя, цалин хөлсөө ахиулъя, гадны менежментээс суралцъя гэсэн зорилго тавиад, 1995 онд АНУын Засгийн Газраас бизнесийн сургалт, гарааны бизнесийн ойлголтыг олгох Говийн Бүсийг Хөгжүүлэх төсөлд Монголын талаас тэнцэн ажиллав. Манай төсөл орон нутгийн засаглал, бизнесийн хөтөлбөр, хөдөө аж ахуйн хөтөлбөр, зах зээлийн үнэ буюу мэдээлэл гэдэг програмыг анх удаа нэвтрүүлж, орон нутагт ”Хөдөөгийн бизнес мэдээ” гэдэг сонин гаргаж, иргэний нээлттэй нийгмийг бий болгон, цагаан хувьсгал болох эсгий гар урлал, ногоон хувьсгал болох ногоо тарих төслүүдийг хэрэгжүүлсэн нь яваандаа орон даяар тарж хэрэгжсэн түүхтэй.

ДӨЧИН НАСАНДАА АНУ–Д МАГИСТРТ СУРАВ

Төслийн нэгдүгээр шатаа амжилттай дуусган, онолын мэдлэгээ хөгжүүлэхийн тулд АНУ-ын Сан-Франциско хотод Бизнес удирдлагын чиглэлээр магистрийн зэрэг 2005 онд хамгаалав. Энэ нь төслийн байгууллагад ажилласан бүхий л хүсэл, туршлагаас үүдэлтэй миний сонирхлыг базсан сонголт байсан юм. Нийгэмдээ дасан зохицох чадвартай болохын тулд хувь хүн зайлшгүй хөгжиж байх шаардлагатай гэдгийг сайн ойлгодог байсан учраас өнөөг хүртэл өөрийгөө дайчилж иржээ. Мастераа хамгаалж ирээд гадны томоохон компанид Монгол талаа төлөөлөн, удирдах албанд ажиллаж, мөн хүний нөөц, байгууллагын өөрчлөлт, захиргаа, төлөвлөгөө гаргах, бизнесийн зарчмуудыг өөрийн туршлага мэдлэгт тулгуурлан шинэ залуу үеийнхэнд сургалтаар заадаг

байлаа. Энэ ажил нь бие даасан менежментийн зөвлөх болох үүдийг нээсэн юм.

ҮЗЭЛ СУРТЛЫН ЗӨРҮҮ БУЮУ НЬЮ-ЙОРКТ ЗОЧИЛСОН НЬ

Анх социализмын үед дунд сургуульд байхдаа Ж.Пүрэв гуайн “Хөгжмийн эгшиг” номоос хувьсгалын үед амьдарч байсан Монголын баян гэр бүл эндээс дүрвэж яваад маш олон хотуудад очсон боловч хамгийн сүүлд Нью-Йоркод суурьшин, гол дүрийн залуу Америк хүнтэй суудаг талаар уншиж байлаа. 1970-аад оны үед уншсан гээд бодохоор тухайн үед Нью-Йоркийг дүрслэхдээ маш харанхуй, дүнсгэр, өндөр өндөр шилэн барилгатай, маш их хүнтэй хэмээн дүрсэлсэн байсан нь миний тархинд сууж, тухайн үеийн социализмд өссөн бидэнд маш муухай капиталист ойлголтыг өгч байв. Ингээд өнөөх харанхуй хотдоо 1997 онд очоод “Үнэхээр л түм түжгэнэсэн, бум бужигнасан хот байна даа. Гэхдээ хамаагүй гэрэл гэгээтэй,


57

өнгөлөг, хүмүүс нь ганган хээнцэр, үнэхээр л урлаг соёлын төв болсон халуун тогоо мэт хот юм” хэмээн бодож, өнөөх ойлголт маань өөрчлөгдөж билээ.

АЛБАН ЁСООР НЬЮ-ЙОРКЕР БОЛОВ

Багадаа театр, галерей, музейд их цагийг өнгөрөөж өссөн бөгөөд Москвад сурахдаа сонгодог урлагтай танилцсан юм. Чөлөөт цагаа том том музейд өнгөрүүлж, музейн хөтөлбөрүүдэд хамрагддаг байсан ба музей бол маш том боловсролын институц гэдгийг ойлгож, анх удаа музей гэдэг бидний боддогоос шал өөр юм байна гэдгийг мэдсэн. 48 насандаа Нью-Йорк хотын даргын гарын үсэгтэй “Нью-Йорк хотод тавтай морилно уу. Та манай хотын иргэн боллоо. Баяр хүргэе” гэсэн захидал авснаар дэлхий дахины бахархал болсон I’m New Yorker гэдэг үгийг хэлэх эрхтэй болсон. Хүссэн хүн болгон тухайн хотын иргэн болохгүй. АНУ-ыг мэдэх мэдлэг, боловсрол, хэлний мэдлэг гэхчлэн шаардлагууд бий. Мөн Нью-Йоркерууд хотынхоо бүх музей театрыг үзсэн, хотынхоо түүх, хаана юу байгааг ч маш сайн мэддэг нь музейн боловсролтой холбоотой гэдгийг анзаарав. Өөрийгөө хөгшин боллоо гэж гололгүйгээр сурч мэдэн, шинэ соёлтой танилцан ажиллаж, харилцаа холбоогоо тэлсээр байна.

МУЗЕЙГЭЭС ОЛЖ АВСАН “ЭРДЭНЭ”

2010 онд Нью-Йоркт очсоноос хойш хоттой танилцан музей, урлаг соёлын газруудаар явахдаа музейн олон нийтийн боловсролын хөтөлбөрүүдэд хамрагдан, олон нийтийг ялангуяа хүүхэд залуучуудыг соён гэгээрүүлэх ажлыг, олон улсын урлаг соёлоор дамжуулан боловсруулдаг болохыг танин мэдсэн. Нью-Йорк хот найман сая хүн амтай, таван том дүүрэгтэй, 175 гаруй музейтэй ба

Зургийн тайлбар: Метрополитан музейн боловсролын хөтөлбөрт Монгол эртний цэргийн дуулгаас загвар авч маск будах чимэглэх арт програмын үер маш олон гэр бүлд болон хүүхдүүдэд үйлчиллээ.

бидний сайн мэддэг Wall Street, Хөрөнгийн Бирж, Broadway театр, дэлхийн урлагийн хөгжлийг дэлгэсэн Метрополитан музей, Эрх чөлөөний хөшөө, орчин үеийн урлагийн Мома музей гээд тоолж баршгүй олон газар байдаг. Ингээд 2012 оноос хойш Монголын холбоос (Mongolian Connection)-ыг байгуулж, музейгээр дамжуулан Монголын урлаг соёлыг таниулахаар Метрополитан музейн боловсролын хөтөлбөрт сайн дурын ажилтан болж, буддын урлагийн Рубин музейд болон Байгалийн түүхийн музейнүүдэд олон үйл ажиллагааг амжилттай явууллаа. Урлаг болон музейн өндөр соёлтой Нью-Йоркчууд олон үндэстнээс бүрдсэн тэдгээрийн олон соёлыг хамарсан цаг нартай уралдан ажилладаг эртэч хүмүүс тул ямарваа уулзалт ажлыг 1-2 жилээр урьдчилан төлөвлөсөн байдаг бөгөөд тохирсон цагт уулздаг, амласнаа хийдэг, өндөр хариуцлагыг шаарддаг хотын соёлтой. Яг л хүрд эргэх мэт ажлууд шаргуу явагддаг. Миний бие Mongolian Connection байгууллагыг үүсгэн байгуулж, Нью-Йорк болон Улаанбаатар хотын музей, соёл урлагийн олон байгууллагатай хамтран ажиллаж байна. Залуучууддаа захиж хэлэхэд түүх соёлоо судлан танин мэдэж, цаг заваа өөрсдийгөө хөгжүүлэх, музей, номын сан, театрт очиж эерэг сайхан энергийг авч, олон улсын түвшинд боловсорсон, 2-3 хэлтэй, сайхан сэтгэлтэй, байгаль дэлхийгээ хайрласан соёлт хотын иргэд болоорой гэж хүсэн ерөөе.

Нийтлэлийг Д.Дашмөрөн


58

Дансран брэнд Монгол эмэгтэйчүүддээ боломжийн үнээр, өвөрмөц загвар хийцтэй гоёмсог бүтээгдэхүүн хүргэх хүсэлд хөтлөгдөн Дансран брэнд мэндэлжээ. Дансран гэдэг нь шулуун шударга гэсэн утгатай Төвд үг юм. Чамин содон загвар, байгалийн энерги хүчийг шингээсэн үнэт, хагас үнэт чулуунууд бүхий Дансран брэндийн гоёл чимэглэлүүд нь монгол өв соёл, түүхийг шингээсэн байдгаараа онцлогтой.

ДАНСРАН БРЭНД ҮҮССЭН ТҮҮХ Аливаа зүйлийг шинээр үүсгэн бүтээж түүнийгээ бат суурьтайгаар үргэлжлүүлэн улмаар өсөн дэвихэд хамгийн чухал нь шаргуу их хөдөлмөр, мэдлэг туршлага гэдгийг төрөл бүрийн салбарт олон жил ажилласан туршлагаасаа эгч дүү дөрөв сайтар ойлгож авчээ. Тэд Европт 10 гаруй жил гоёл чимэглэлийн томоохон компанид ажилласан нэгнийхээ өндөр хөгжилтэй орны гоёл чимэглэлийн зах зээлээс өвөртлөн ирсэн нөү-хау, дадал туршлагад тулгуурлан эх орондоо Дансран брэндийг үүсгэн бүтээх ажилдаа 2015 оноос шамдан оржээ. Бүтээгдэхүүн хөгжүүлэлт, санхүү төлөвлөлт зэрэг брэнд үүсгэх бэлтгэл ажлуудыг 2 жил шаргуу хийсний үндсэн дээр нарийн чимхлүүр ажиллагаа ихтэй, байнгын анхаарал арчилгаа шаарддаг, мөн загварын хувьсал хурдан явагддаг өрсөлдөөн өндөртэй гоёл чимэглэлийн салбарт 2017 оны долдугаар сард орж, анхны коллекцоо танилцуулснаар Дансран брэнд мэндэлжээ. Өдгөө эгч дүүс эзэмшсэн мэдлэг чадвартаа

суурилан санхүү, маркетинг, гадаад харилцаа, бүтээгдэхүүн хөгжүүлэлтийн чиглэлээр тус тусын салбараа хариуцан ажиллаж байна. Үүний зэрэгцээ отгон дүү нь брэндийнхээ нүүр царай болж фото моделийн ажлыг давхар гүйцэтгэж байгаа ажээ.


59

ДАНСРАН БРЭНДИЙН ОНЦЛОГ Дэлхийн стандарт жишигт нийцэхүйц чанар, Монгол үндэсний өв соёлыг агуулсан хэв маяг, хамгийн боломжит үнэ зэргийг нэг дор агуулсан нь Дансран брэндийг тодотгох гол онцлог юм. Нялх балчиртаа ааваараа үнэг хайчлуулж, бага дэрсхэн насандаа эх нутгийнхаа байгалийн үзэсгэлэн, өвөрмөц содон тогтоцыг гайхширч, чулуугаар гэр барин тоглож өсөх нь монгол хүний завшаан тохиол билээ. Яг л тэрхүү хүүхэд насны дурсамж эгч дүү дөрвийн зүрх сэтгэлээс урган гарч байдаг нь Дансран брэндийн бүтээгдэхүүнүүдээс илэрхий байдаг. “Үрдээ үнэг хайчилдаг үндэсний өв соёл мину” хэмээн бэлгэшээж бүтээсэн “Үнэг” коллекц, үнэлж баршгүй өв соёлыг бидэнд үлдээсэн эцэг өвгөд, удам угсаагаа хүндэтгэн бүтээсэн “Хүннү” зэрэг коллекцийн гоёлууд нь Дансран брэндийг илэрхийлэх бас нэгэн онцлог бөгөөд худалдан авагчдын зүрх сэтгэлд ойрхон дулаахан байдаг ажээ.

УИД, I давхар Шангри-Ла Молл II давхар River Garden 2 хотхон, River Center I давхар 7712-2233, 8802-0826 DansranMongolia Dansran_Mongolia info@dansran.mn


60

БРЭНДИЙН ҮҮСЭЛ Өнөөдөр дэлхийн бизнес болон үйлдвэрлэлийн бүхий л салбарт ногоон бизнесийн чиг хандлагыг дагаж эхлээд байна. Эх орныхоо экологийн тэнцвэрийг хадгалахад хувь нэмрээ оруулсан байгальд ээлтэй үйлдвэрлэл эрхэлж, таван хошуу малын гаралтай түүхий эдээрээ баялаг бүтээх чин хүсэл эрмэлзэл нь биднийг нэгтгэж ЛеМон брэндээ үүсгэсэн билээ.

BRAND Хүний хэрэгцээнд таарсан, сэтгэлд нь нийцсэн, насан туршийн чанарын баталгааг өгөх бүтээгдэхүүнийг хэрэглэнэ гэдэг тухайн хүнд сэтгэл ханамж, цаг хугацаа, санхүүгийн хувьд ч хэмнэлт авч ирдэг. Иймд та бүхэндээ арьсан эдлэлийн салбартаа түүчээлэгчдийн нэг ЛеМон брэндийг танилцуулж байна. Арьсан эдлэл гэдэг нарийн технологи, дизайны шинэ шийдэлтэй, бат бөх оёдолтой байх нь маш чухал бөгөөд ЛеМон брэнд нь нийт 100 гаруй нэр төрлийн бүтээгдэхүүнийг болон нэмэлт үйлчилгээг уншигч танд санал болгож байна. LeMon Brand LeatherMongolia.com 7600 3366

ЗАГВАР ДИЗАЙН, ҮНЭ ЦЭН Орчин үеийн залуусын минималист хэрэглээг дэмжсэн, өдөр тутмын том жижиг хэрэгслүүдээ нэг дор эмх цэгцтэй авч явахад зориулсан таблетны цүнхний загварууд нь таны ухаалаг төxөөрөмжийн нүүр зурагдаж сэвтэхээс хамгаалсан хамгаалагчтайгаас гадна таны ажил хэрэгч дүр төрхийг загварын үнэ цэн, энгийн хирнээ чамин байдлаар тодотгоно.

БРЭНДИЙН ОНЦЛОГ Монгол орны бэлчээрийн малын арьсны онцлог болох бат бөх чанар, арьсны хээ, судлалууд нь дахин давтагдашгүй байдаг. Иймд бид үйлдвэрлэлдээ зөвхөн Монгол малын сайн чанарын арьсыг сонгодог тул арьсан эдлэлүүдийн загвар нэг бүр “онцгой” чанартай, илүү байгалийн өнгө төрхөө хадгалсан байдаг. Таны хүссэн лого, нэрийг худалдан авсан бүтээгдэхүүн дээр нь дарснаар зөвхөн танд зориулсан бүтээгдэхүүн болох боломжтой.


61

ТЭРЛЭГ брэнд Монгол дээлийн уламжлалт загварыг өөрчлөхгүйгээр байгаагаар нь хадгалах хүслээс үүдэн гарсан Тэрлэг брэндийн дээлнүүд биед сайн сууж, өмсөхөд тав тух мэдрүүлэх аж. Эдгээр тэрлэгийг улирал харгалзахгүйгээр ямар ч нөхцөлд өмсөж хэрэглэх боломжтой ба боломжийн үнэтэй гэдгээрээ давуу талтай.

ТЭРЛЭГ БРЭНД ҮҮССЭН ТҮҮХ Үндэснийхээ дээл хувцсанд дурладаг Б.Эрдэнэцэцэг өнгөрсөн жилийн тавдугаар сард анх Тэрлэг брэндээ худалдаанд гаргажээ. Тэрээр эхлээд хүүхдүүддээ дээл хийж үзэж байсан бол удалгүй ээжтэйгээ хамтарч том хүний дан болон тэрлэг дээлнүүдийг хийж эхэлсэн байна. Сүүлийн үед дээлнүүдийг европ загварт оруулж загвар хийцийг нь ихээхэн өөрчилдөг болсон ч Тэрлэг брэндийн хувьд уламжлалт эсгүүрээр дагнадаг гэдгээрээ бусдаас ялгаатай. ТЭРЛЭГ БРЭНДИЙН ОНЦЛОГ Тэрлэг брэндийн дээлнүүд биед эвтэйхэн тул өдөр тутам өмсөхөд тохиромжтой бөгөөд гэрийн нөхцөлд угааж цэвэрлэхэд хялбар байдаг. Өөрөөр хэлбэл хими цэвэрлэгээнд хандахгүйгээр угаалгын машинаараа угааж индүүдээд өмсчихөж болох аж. Материалын хувьд биед наалдаж хөл тушихгүй даавуу, сатин материалтай ба эрэгтэй эмэгтэй тэрлэг, монгол цамц, захиалгаар хүүхдийн дээл гаргадаг байна.


С.Энхцэцэг Stay Premium Yoga Center-ийн Хамтран Үүсгэн Байгуулагч

ЭД ЭС, ЯС, БУЛЧИН ТАНЬ ТАНЫ ХҮССЭНЭЭР ХӨДӨЛЖ БАЙХАД ӨӨР ЮУ ХҮСНЭ ГЭЖ...

А

нх иогийг эрүүл мэндийн асуудал, эсвэл сонирхлын журмаар л хийж эхэлж байсан хүмүүс улам бүр шунан дурлаж, гүнзгийрүүлэн судалж багш болох нь элбэг. Тэд яагаад иогт ингэтлээ их дурладаг юм бол...? STAY Premium Yoga Center болон IYSM сургуулийн үүсгэн байгуулагчдын нэг С.Энхцэцэг бидэнд иогтой танилцсан түүхээсээ эхлээд Монголд иогийн багшийг хэрхэн бэлдэж байгаа талаар дэлгэрэнгүй ярилцлага өглөө. ТАНЫ ИОГТОЙ ХОЛБОГДСОН ТҮҮХЭЭС ЯРИЛЦЛАГАА ЭХЛҮҮЛЬЕ. ТА ХЭЗЭЭНЭЭС ИОГ СУДАЛЖ ЭХЭЛСЭН БЭ? Би эдийн засагч, нягтлан бодогч мэргэжилтэй. Санхүүгийн мэргэжлээрээ банк санхүү, уул уурхайн салбарт 15 жил ажилласан. Анх доктор, профессор Х.Цэрэндорж багшийн “Дээд эрүүл мэнд” бясалгалын сургалтанд 2007 онд хамрагдсанаар миний иогтой холбогдох гарц нээгдсэн гэж боддог. Үүнээс хойш өөрийгөө хөгжүүлэх, амьдралынхаа хэвшил болгох зорилго тавин, мэдлэгээ дээшлүүлсээр өнөөдрийг хүрч байна. Яг иогоор хичээллэж эхэлсэн цаг бол 2010 он. Тухайн үед гурав дахь хүүхдээ хэвтрийн дэглэмтэй 9 сар тээж, төрсний дараа ч хүзүү, нуруу, бодисын солилцоотой холбоотой олон асуудал биед үүссэн байсан. Иог хийснээр илүүдэл жин, нуруу хүзүүний өвчлөлөөс ангижирч, дархлаа сайжирснаар ханиад томуу хүрэхээ больсон. Гормоны өөрчлөлтөд орсон байснаа ч эмчилж чадсан. Эм уухаа больж, өөрийнхөө эд эсээ мэдэрч, юунаас болж, яагаад өвдөх гээд байгаагаа ойлгож чаддаг, юу хэрэгтэйгээ мэддэг болсон. Түүнээс гадна орчин тойрон, амьдралын мөч бүрээ сайхнаар мэдрэх, ажил амьдралаа зохистой барихад хүртэл суралцсан.

ИОГИЙН БАГШ БОЛТЛОО ХЭРХЭН ЯАЖ БЭЛТГЭГДСЭН БЭ? Хүмүүст энэ сайхан зүйлийг хуваалцах зорилгоор 2015 онд иогийн Tulip студиэ нээсэн. Олон сайхан суралцагч нараа эрүүл сайхан болж байгааг хараад урам зориг орж, нийгэмдээ хувь нэмэр оруулж байгаагаараа бид бахархдаг. Туршлага суух тусам, цаашид илүү өргөн хүрээгээр, олон улсын чиг хандлагаар Монголдоо энэ салбарыг хөгжүүлэх үүрэгтэйгээ мэдэрсээр байдаг. Анх би багшилж заахаас илүү энэ сайхан зүйлийн утга учир юу вэ, яаж ингэж надад нөлөөлж байна вэ гэдгийг мэдэхийг хүссэн. Тиймээс 2015 онд АНУ-д амьдардаг 30 жилийн турш иогийн амьдралаар амьдарсан Суман Бархас багшийн “Tai Chi Yoga center” сургуулийн Монголд зохион байгуулсан 200 цагийн багшийн сургалтанд суусан. Бархас багшийн маань энерги хүчтэй нөлөөлсөн болов уу. Түүнээс хойш маш олон сургалтанд шимтэн суусан. ОЛОН УЛСАД ХҮЛЭЭН ЗӨВШӨӨРӨГДСӨН БАГШ БОЛОХОД ЯМАР ЯМАР ТЕХНИКИЙГ ЭЗЭМШСЭН БАЙХ ШААРДЛАГАТАЙ ВЭ? Дээр үед эртний энэ агуу мэдлэгийг нууц хэмээн амнаас ам дамжин, багшаас шавьд уламжлуулан үлдээж ирсэн бол орчин үед иог нь шинжлэх ухааны үндэслэлтэйгээр хөгжиж, багшийн мэдлэгийн цар хүрээг ОУ-ын цөөн хэдэн байгууллага жишиг стандарт тогтоон шийдвэрлэж, багшийн сургалт нь тусгай хөтөлбөр, зохион байгуулалттай болон хөгжиж ирсэн. Тухайлбал багш ОУ-д хүлээн зөвшөөрөгдөхийн тулд иогийн философи, түүх, иогийн техник, анатоми судлал, заах арга зүй, дадлага хичээл, бие даалт зэрэг 200 цагийн сургалтын хөтөлбөрт суралцаж, шалгалт өгч тэнцсэн байх ёстой. Энэ сургалтыг амжилттай төгсөж сертификат авснаар энгийн анхан шатны иогийн хичээлийг заах


63

эрхтэй болно. Агаарын, ханын, жирэмсний, эмчилгээний, халуун иог гэх мэт олон төрөл гарч ирсэн бөгөөд эдгээрийг заавал тусгай хөтөлбөрөөр нэмж суралцсанаар заах эрхтэй болно. Учир нь эдгээр төрлүүд энгийн иогоос эрсдэл өндөртэй, арга техникийн хувьд илүү нарийвчилсан байдаг. Сайн сайхан зүйл түгээхийн тулд ирсэн хүмүүстээ зүрхнээсээ хандаж, мэдлэгээ хуваалцаж чадах сэтгэлтэй, сайн туршлагатай багш нар хэрэгтэй. Тиймээс нэгэнт энэ салбарт ажиллаж удирдлагаар хангаж байгаагийнхаа хувьд өөрөө нарийн мэдлэгтэй байх хэрэгтэй тул боломж олдвол сургалт бүрт суухыг эрмэлздэг. Мөн гадаадын сайн багш нараас суралцах боломжийг байнга эрэлхийлж, бусад улс орнуудад иог нь хэрхэн хөгжиж, ямар түвшинд явж байгааг мэдрэхийг хичээдэг. Тиймээс сүүлийн хэдэн жил энэ тал руу түлхүү анхаарч, олон сайн сургууль, терапи төвтэй хамтран туршлага солилцож байна. IYSM СУРГУУЛИЙН ТАЛААР ТАНИЛЦУУЛНА УУ. ЭНЭ СУРГУУЛЬ БАЙГУУЛАГДСАНААР МОНГОЛЫН ИОГИЙН ХӨГЖИЛД ЯМАР ҮР НӨЛӨӨТЭЙ ВЭ? Орчин үеийн хөдөлгөөн багатай, өвчлөл стресс ихтэй, машин техник, гар утас, таблетаар бүхий л асуудлаа шийддэг, энерги богино долгионы асар их нөлөөлөлд орсон, завгүй, хурдтай нийгэмд эрүүл чийрэг амьдрахад хүнээс маш их эрч хүч гарах шаардлагатай. Гэтэл энэ эрч хүчийг хаанаас олж авах вэ. Хоол хүнс, дасгал хөдөлгөөн, цэвэр агаар, амьсгал, сайхан энерги, гэр бүл, найз нөхөд, хамт олны эерэг дулаан уур амьсгалаас л олж авна шүү дээ. Энэ эрч хүчээр цэнэглэгдэх гэсэн хүсэл тэмүүллийн тэнцвэрийг иогоор дамжуулан авч болохыг

нийгэмшиж буй хүн бүр ойлгодог болоод байна. 2019 онд салбартаа 5-10 жил ажилласан гурван багш хүсэл мөрөөдлөөрөө нэгдэн нийлж, IYSM /International Yoga School of Mongolia/-г байгуулсан. Энэ сургуулийн зорилго нь ОУ-ын жишигт нийцсэн иогийн багшийн сургалтуудыг Монголдоо явуулах, гадны сайн сургууль, багш нартай хамтран ажиллах, монголын иогчдыг олон улсад таниулах явдал юм. ИОГИЙН БАГШИЙГ БЭЛТГЭХЭД АНХААРАХ ЁСТОЙ ГОЛ ЗҮЙЛ ЮУ ВЭ? Туршлагатай олон багшийн мэдлэг туршлага шингэсэн бүрэн цогц хөтөлбөр байх хэрэгтэй. Тийм болохоор бид гадаадын хэд хэдэн сайн сургууль багш нартай хамтран ажиллаж байна. Малайзын Namaste Yoga House Shala, Тайландын Phussapa Thai Massage School, Тайланд болон Голландад салбартай Stenden Health Management Faculty, Хятадын China Yoga Federation, Авсралийн Vinyasa Yoga Australia зэрэг төвүүдтэй хамтран олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн иогийн багш бэлтгэх, иогийн терапист бэлтгэх сургалтуудыг зохион байгуулдаг. Бид сургалт бүрээ чанартай, шинэлэг зүйлстэй, сурсан хүмүүстээ үр өгөөжтэй байлгахыг үргэлж хичээдэг. Өнгөрсөн жил бид 200 цагийн гурван сургалт, агаарын иогийн 50 цагийн багшийн сургалт, ханын иогийн 15 цагийн багшийн сургалт, хэд хэдэн воркшоп, “Нурууны хазайлт муруйлт”, “Нурууны өвдөлт зовиурыг анагаах нь” гэсэн иогийн терапистын хоёр сургалт зохион байгуулж, 40 орчим багш шинээр бэлтгэж, давхардсан тоогоор 80 орчим багшийн мэргэшил дээшлүүлэхэд хувь нэмрээ оруулсан байна. ТАНАЙ СУРГУУЛЬ 2020 ОНД ЯМАР СУРГАЛТ ЯВУУЛАХ ВЭ? Бид гуравдугаар сард Малайзын Мастер Санни терапист багштай хамтран “Жирэмсний иогийн багшийн сургалт” явуулахаас гадна Оросын бясалгагч багш Дарпан ирж бясалгалын маш гоё сургалт хийнэ. Дөрөв, тавдугаар сард ханын иогийн багшийн сургалт, иогийн Нидра багшийн сургалт, долдугаар сард “Body Alignment and Science Meditation” гэсэн 300 цагийн багшийн гүнзгийрүүлсэн сургалтыг 35 хоногийн турш Холли Колес багш удирдан явуулах бөгөөд энэхүү хөтөлбөрийг бид албан ёсоор IYSM сургуульдаа хүлээн авч, цаашид манай сургууль 300 цагийн үндсэн хөтөлбөртэй болох юм. Харин наймдугаар сард агаарын иогийн анхан болон ахисан шатны 50 цагийн багшийн сургалтыг мөн Холли багштай хамтран зохион байгуулна. Эдгээр сургалтаа бид өөрсдийн багш нараар удирдуулан явуулах боломжтой ч чанар, мэдлэгийг сайн өгөхийн тулд гадны сайн гэсэн багш нарыг урьж, удирдуулж байгаагаараа онцлог, давуу талтай юм. Мөн мэргэжлийн эмч, терапистууд орчуулга хийж, гарын авлага, материалыг маш сайн боловсруулж байгаа нь сургалтын маань хамгийн том давуу тал юм. ЯРИЛЦЛАГЫН ТӨГСГӨЛД МАНАЙ УНШИГЧДАД ХАНДАЖ ТА ЮУ ХЭЛЭХ ВЭ? Эрүүл саруул, эрч хүчтэй, эд эс, булчин, яс тань таны хүссэнээр хөдөлж байхад өөр юу хүснэ гэж... Ийм байхын тулд та хангалттай мэдлэгтэй болох хэрэгтэй. Сайхан амьдрах, амьдралаа илүү баялаг, аз жаргалтай болгоход танаас өөр хэн ч танд саад хийхгүй. Өөрөө өөртөө итгэх хэрэгтэй, асуудлыг дандаа эерэгээр харж, өөрийгөө цэнэглэх боломжийг алдалгүй олж авч байгаарай гэж хүсье. Шангри-Ла Моллын зүүн талд байрлах Олимпик Ресиденс, 4-р давхарт 7755- 8020, 8820- 8020 Stay Premium Yoga Center


64

ШИНЭ ОНД ШИНЭ ХЭВ МАЯГИЙН ЭРЭЛД

Ш

инэ он гарангуут хүн болгон л ямар нэгэн шинэ дадал зуршил бий болгох зорилт тавьдаг. Эрүүл, зөв амьдралын хэв маягийн талаар сонирхож буй хүмүүстээ зориулаад энэ оны трендүүдийг танилцуулж байна. Магадгүй энэ дундаас та өөрт тохирох хэв маягаа олж авах ч юм бил үү...

ТЕХНОЛОГИЙГ ХЭРЭГЛЭ

Бид өдөр тутамдаа зүрхний хэм алдагдаж буй эсэх, даралт ихэсч багасч байна уу, хэр зэрэг алхсан, хэдий хэр нойр авч буйгаа хянах боломжгүй байдаг. Мэдээж бүх зүйлээ тэнцвэртэйгээр авч явдаг хүмүүс байдаг ч ихэнх тохиолдолд энэ их мэдээллийн урсгал, нийгмийн асуудлуудаас үүдэж мартдаг. Юуны тулд технологийн эринд амьдарч буй билээ дээ. 2020 оны трендийг нэрлэсэн бүхий л зөвлөгөөнд ухаалаг цагийг өдөр тутамдаа хэрэглэж хэвшихийг дэлхий нийтээрээ уриалж байна. Ингэснээр та эрүүл мэндийн гэнэтийн эрсдэлээс өөрийгөө хамгаалж, биеийн байдлаа өдөр бүр хянах боломжтой болно. Хамгийн их эрэлттэй ухаалаг цагуудыг дурдвал Apple watch, Mi brand орно. “БУДДА”-ГИЙН АЯГА Хүний өдөрт авах ёстой бүхий л эрдэс, шим тэжээл, нүүрс ус, тос, уургийг нэг дор агуулсан тэнцвэртэй зоогийг “будда”-гийн аяга гэж нэрлэдэг. Энэхүү дэглэм 2017 оноос эхлэн моод болсон ч 2020 онд

/plant-based/ байгаль дэлхийгээ хайрлах, ногоон хэрэглээг түлхүү хэрэглэх концепц дотор хүчтэй гарч ирж байгаа юм. “Будда”-гийн аяга буюу ухамсартайгаар хооллохын тулд нэг аяганд 15% уураг буюу мах, 25% үр тариа, 35% ногоо, 10% сүмс, үлдсэн 15% хувьд нь үр, самар тооцоолон хийх хэрэгтэй. Фитнессээр хичээллэж байгаа хүмүүсээс авахуулаад бүх төрлийн дэглэм барьж байгаа хүмүүс өөрсдөө “Буддагийн аяга”-аа зохиож идэх боломжийг хуучнаар Гутлын 22-т байрлах Greeno - Health food store & cafe олгож байгаа юм байна. Мөн инстаграм, ютүүб цахим хуудаснаас #buddhabowl гэж хайвал хэрхэн хийхээс авахуулаад инстаграм дээрээ хэрхэн гоё пост, стори хийхийг ч заагаад өгнө. Ийм гоё зүйл идэж байж бусдыг ч бас уриалан дуудах хэрэгтэй шүү дээ. Мөн Food Monster аппликейшнд улирлаар нь хэрхэн хооллох болоод амтлаг жоруудыг зааж өгсөн байдаг. Инстаграм дээр @bagibayar @ forksoverknives хаягийг заавал дагаарай. ГЭР БОЛ ФИТНЕССИЙН ШИНЭ ОРЧИН Олон жилийн туршид заавал фитнессийн байранд очиж дасгал хийдэг гэсэн ойлголт байв. Тэгвэл 2020 оноос эхлэн дижитал шилжилтийн ашиг тусаар өөрийн гэртээ тухтай гэгч нь хувийн дасгалжуулагчтайгаа холбогдон дасгал, иог, фитнессээ хийхийг зөвлөж байна. Ингэхдээ төлбөртэй болон төлбөргүй олон аппликейшн ашиглаж болно. Жишээ нь, Yoga for Beginners үнэгүй аппликейшн, топ үнэлгээтэй Asana Rebel


65

ОФФЛАЙН ГОРИМ Эцэст нь бүх зүйлийг дижитал таблет, компьютер, ухаалаг утасгүйгээр төсөөлөхийн аргагүй ч бидний тархи, оюун санаа, бие махбодод амралт хэрэгтэй гэдэгтэй та санал нийлэх байх. Энэ жил онцгойлон дижитал детокс буюу сошиал хэрэглээнээсээ хэсэг хугацаанд завсарлаж, “өөрийгөө илүү ойлгоё, өөртөө их цаг гаргая” уриатай оффлайн горим дэлгэрээд байна. Мэдээж амаргүй ээ. Хамгийн эхэнд “Яагаад байнга утсаа аваад оролдож байна вэ” хэмээн өөрөөсөө асуугаарай. Ер нь л найдвартай арга бол өөртөө нэг хоногоос дээш хугацаа зоон, тэр хүртлээ байнга хэрэглэдэг аппликейшнүүдээ устгах. Миний хувьдаа хэрэгжүүлсэн туршлагаас үзэхэд товчлууртай, интернэт ордоггүй утас хэрэглэх нь өөрийнхөө тэвчээрийг шалгах, асуудлаа хөндлөнгөөс харах том боломж шиг санагдсан. Бид багадаа интернэтгүй орчинд л өссөн шүү дээ. Дахиад хэлье. Хааяа ч гэсэн зоригтой алхам хийж, өөрийгөө мэдэрч, ярилцаж, эргэн тойрноо ажаарай. аппликейшний гишүүнчлэлд бүртгүүлэхэд 19,99$ үнэтэй байдаг гэхчлэн та өөртөө таалагдсан олон төрлийн сонголтоос сонгох боломжтой. Технологийн дэвшлийн цаашдын хөгжлийг илтгэх бас нэгэн гол бүтээгдэхүүн бол “ухаалаг толь”. Толины удирдлагын тусламжтайгаар өөрийнхөө хүссэн дасгал хөдөлгөөний горим дээр тавин дасгалжуулагч багшаа сонгоно. Толинд ойх тусгалаас хамаарч өөрийнхөө хөдөлгөөнийг багшийнхтай адилхан байгаа эсэхийг харж, бугуйн цагаар дамжуулан хэр хэмжээний хөдөлгөөн зарцуулсан, зүрхний цохилт хэд байна гэхчлэн танд хэрэгтэй бүх л үйлдлийг зааж өгнө. Хамгийн гоё нь толь танд урмын үг хайрлаж, адилхан дасгал хийдэг хүмүүстэй холбож, өөрийнхөө үр дүнгээ бусадтай хуваалцан селфи хийх боломжийг бас бүрдүүлсэн. Гэр бүлийн гишүүн болгон өөрийн хийх дасгалуудаа сануулж болно. Догь байгаа биз. www.mirror.co веб сайтаар нь зочилж дэлгэрэнгүй мэдээлэл аваарай.

ДНК-ИЙН ТЕСТИЙН ТУСЛАМЖТАЙ ӨӨРИЙГӨӨ ТАНИХ

Генетикээр дамжуулан бидний бие махбод хэрхэн өөр болох талаар мэддэг ч бусад хүмүүсийн барьж байгаа дэглэм таарахгүй, бусад хүмүүсийн хийж буй дасгал хөдөлгөөн зохихгүй байх гэх мэтчилэн олон асуудалтай нүүр тулдаг. Үнэндээ та бид өөрсдийнхөө генийн талаар мэдэхгүй болохоор тестийн тусламжтай ямар чадвартай болох, зан чанар, юу хийвэл амжилтад хүрэх, юу идэж уух, нойр, бие махбод, ямар өвчин тусаж болох гэхчлэн тоо томшгүй олон баримтыг мэдэж болох ба үүн дээрээ тоглолт хийж чадна гээд бод


66

доо. Орчин үед үр хүүхдийнхээ хойч ирээдүйд ихэд анхаарч, багад нь л генийн шинжилгээ хийлгэж, өөрт нь тохирох чиглэл рүү хичээл сонгож суралцуулдаг болж. Монголд ч бас ийм боломж бий. www.genetictest.mn болон www.eruulmaa.mn сайтад зочлох юм бол сонирхолтой олон мэдээлэл авч болно. Мөн DNA fit хэмээх аппликейшнээр дамжуулан өөрийнхөө хариунд таарсан амьдралын хэв маягийг заалгаж, өдөр бүр өөртөө сануулж болно шүү. Туршаад үзээрэй.

байдалд тохируулан сонгож, зааварчилгааны дагуу хийхэд л болно. ХОГ ХАЯГДАЛГҮЙ ЭХ ДЭЛХИЙ

ТУНГААН БЯСАЛГАХ

Зах хязгааргүй олон мэдээллийн давалгаанд бөмбөгдүүлсээр байгаад бид нэг зүйлд төвлөрөхөө болих нь бий. Тэгвэл бясалгал хийх нь стрессийн хэмжээгээ багасгах, аз жаргалыг илүүтэй мэдэрч, тархи оюун бодлоо цэгцлэн цэнэглэж, анхаарал төвлөрөлтөө сайжруулах зэрэг олон үр шимтэй. Ийм ч учраас дэлхий даяар амжилттай яваа эрхмүүд бүгд бясалгал, залбирал, төвлөрөл гэдэг энгийн боловч эгэлгүй дадлыг өдөр тутамдаа хийдэг байна. Би хувьдаа байгалийн чимээг сонсонгоо түүн дээр анхаарлаа төвлөрүүлэн харван орж буй бодлуудаа сарниулах гэж ихэд хичээдэг. Үүнд маань Calm хэмээх аппликейшн тусалдаг. Хэрэв та анх удаа эхлэх гэж байгаа бол гурван минутаас хэтрүүлэхгүй байхыг сануулъя. Маш бага хугацаа мэт сонсогдож буй ч таны санасан шиг амархан байхгүй л болов уу. Үүнээс гадна бясалгал хийхэд танд Headspace Meditation аппликейшн тусалж чадах байх. Маш хөөрхөн дүрслэл, олон сонголтоос та өөрийнхөө нөхцөл

Бид оршин буй эх дэлхийгээ хайрлаж буйн хамгийн том илрэл бол худалдан авалт хийхдээ хог бага гаргах сонголт хийх, мөн дахин хэрэглэж болохуйц удаан эдэлгээтэй бүтээгдэхүүн сонгох юм. Zero Waste гэдэг үгийг зөвхөн 2020 оны тренд гэж бүү бодоорой. Энэ бол бидний үнэрлэж, амьдарч, алхаж гишгэж ач тусыг нь хүртэж буй ногоон байгалийг бидний хойч үе мэдрээсэй гэдэг өөриймсөг амьдралын зөв хандлага ба хүчтэй шийдвэрээс улбаалах үйлдэл юм. Таныг чиглүүлэх товч зөвлөгөөг сонордуулбал: REFUSE буюу хог хаягдал болох зүйлээс татгалзах /Надад хэрэггүй, баярлалаа гэж хэлэх/, REDUCE буюу хог хаягдлаа багасган бууруулах /Багасгах гэдэг нь та хэмнэж болох бүх зүйлийг хэмнэх/, REUSE буюу дахин ашиглах /Бүх төрлийн нэг удаагийн хэрэглээнээс татгалзах/, RECYCLE буюу дахин боловсруулах /Зайлшгүй гарч буй хогнуудаа ангилан ялгаж хаях/, ROT not DECOMPOSE буюу ялзруулан задалж байгалийн бордоо болгох. Эдгээр зарчмын хүрээнд сонголтуудаа хийж чадвал маш бага хог хаягдал гаргах боломжтой. Хэрэв та илүү их мэдээлэл авахыг хүсвэл фэйсбүүкийн @ZeroWasteMongolia хуудас, Zero waste community of mongolia группт нэгдээрэй. Нийтлэлийг Д.Дашмөрөн


67


68

ГАЗРЫН

А

Аялцгаая

ялал жуулчлалын мэргэжлээр 20 жил ажиллаж буй “Airmarket Holiday” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Б.Баянжаргал чартер нислэг буюу зорьсон газраа олон нислэг дамжихгүй очих боломжтой шууд нислэгийг монголчууддаа танилцуулж, аяллын олон шинэ чиглэлийг нээж, тогтмол нислэгтэй болгоход өөрийн хувь нэмрийг оруулсаар ирсэн юм. Түүний онцолж буй Вьетнам улсын НаТранг далайн эргийн хот нь гэр бүлээрээ болон ганцаараа аялж байгаа бүх хүнд тохиромжтой, аюулгүй, найрсаг, зах зээлийн хямд өртөгтэй, байгалийн болзошгүй эрсдэл учрах магадлал маш бага, дулаахан, далайн эрэг, наран шарлагын газартай гэхчлэн байгалийн үзэсгэлэн төгс бүрэлдсэн амьдралд аз жаргал, өнгө нэмэх газар билээ. Ийм ч учраас Монголчуудын хэрэгцээ шаардлага, хүсэл сонирхолд төгс нийцдэг ба хоёрдугаар сард шууд нислэгтэй гэдгийг дуулгахад таатай байна. Ингээд та бүхэндээ Вьетнамын аялалын бяцхан зөвлөгөөг хүргэж байна.


69

хоол идчихнэ гээд бод доо. 20’000 төгрөгийн үнэтэй солонгос шарсан мах хамгийн үнэтэйдээ тооцогдоно. Вьетнамчууд үхэр, гахай, тахианы мах, ногоон навч, гоймон, будаа, ихэнхдээ жигнэж болгосон тос багатай эрүүл хоол иддэг. Тэдний нэрийн хуудас болсон По шөлийг нутагт нь ирсэн л бол заавал идээрэй. Кофе, цай, жүүс 2000-4000 төгрөг бол паб рестораны пиво нь 1500-4500 төгрөг орчим, коктейл 4000-6000 төгрөг, 100%-ийн жүүс шахсан шэйк 2500-5000 төгрөг болдог. Сонин содон хоолонд дурлагсад матар, могой, мэлхийн махыг идэнгээ өөрийн сошиал хуудсуудаараа дамжуулж найзууддаа харуулахаа мартав аа.

ВАЛЮТ: Вьетнамын мөнгөн тэмдэгтийг

Донг гэдэг. 1 төгрөг 10 донг-той тэнцдэг болохоор 10’000 донг гэвэл 1000 төгрөг гээд арын нэг тэгийг арилгаад бодоод явчихаж болно.

“Airmarket Holiday” ХХК-ийн Гүйцэтгэх Захирал Б.Баянжаргал

НИСЛЭГ:

Бямба гараг бүрт Улаанбаатар хотоос шууд нислэгээр НаТранг хот руу 5 цаг 15 минут нисэх ба тийзний үнэ дунджаар 2 сая төгрөг байдаг.

ВИЗ: ХХААЯ-ны хажууд байдаг Вьетнамын

ЭСЯ-нд очиж анкет бөглөөд 25 ам.доллар төлж 3 хоногийн дараа Вьетнам руу аялах визээ авна.

ЗОЧИД БУУДАЛ: Далайн эргийн 5

одтой зочид буудал хоногийн 50-140 ам.долларт багтдаг гэхээр эндэхийн үнэ ханш хямд гэдэг нь ойлгомжтой байх. 3 унтлагын өрөөтэй Вилла хоногийн 200 ам.доллараас эхлэх бол жуулчдын гудамжинд байршилтай хостелууд 3-5 ам.доллар ба энэ үнэнд өглөөний цай багтсан байдаг.

УНАА: 10 хүний багтаамжтай унаа онгоцны

буудлаас түрээслэн далайн эргийн буудал хүргүүлэхэд хүний 10’000 төгрөг гарах жишээтэй. Бүтэн өдрөөр унаа түрээслэх бол 100’000 төгрөгтэй байхад болно. Бас Grab APP ашиглан Grab taxi, Grab motorbike дуудаж хямд зорчиж болно. Такси нь баталгаат тоолууртай бөгөөд км нь 1000 төгрөг. Зочид буудлынхаа хаяг, утасны дугаар бүхий нэрийн хуудсаа авч гарахаа бүү мартаарай. Учир нь шаардлагатай үед таксины жолоочид үзүүлнэ.

ХООЛ: Вьетнамчууд өглөө, өдрийн хоолыг гадуур идэж, оройн хоолыг ихэвчлэн гэртээ хийж иддэг. Монгол мөнгөөр 3000 төгрөгт нэг

ИНТЕРНЭТ: Бүх зочид буудал

wi-fi интернэттэй. Онгоцны буудал дээрээс 8 ам.доллараар Data SIM карт худалдаж авах, эсвэл 19’000 төгрөгөөр 8 өдрийн хязгааргүй дататай сим картыг Монголоос нисэхээс өмнө илүү хямдаар аваад явах ч боломжтой. Дронтой бол Монголд үлдээсэн нь дээр, хил дээр оруулдаггүй юм билээ.

ХУДАЛДАА: Дэлхийн олон брэндийн

хувцас, гутал, дагалдах хэрэгслийн шошго дээрээс та “Вьетнамд үйлдвэрлэв” гэсэн бичгийг олон харж байсан байх. Чанартай хэрнээ боломжийн зүйлсийг молл, мини нэрийн дэлгүүрүүд, зах дээрээс ч худалдаж авах боломжтой. Эмэгтэйчүүдийн шунал хөдөлгөм далайн сувд, үнэт чулуун эдлэлүүд, матрын арьсан эдлэлүүд, хулс болон зандан модоор хийсэн жинхэнэ гар хийцийн бүтээгдэхүүнүүд тэнд харьцангуй хямд үнээр зарагддаг. Ажаад байхад монголчуудын хамгийн ихээр худалдан авдаг зүйлс бол торго, маалинган даавуу, хөвөн даавуугаар хийсэн хувцас юм билээ. Ийм болохоор та ч бас НаТрангийн байгалийн гайхамшгийг мэдрэнгээ хямд үнээр олон зүйл хийх, худалдан авах боломжтой шүү.

Шууд нислэгийн тийз болон багц аяллын талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах утас: 9910-4650, 8805-0850, 9908-3650 УИД-ийн замын урд Air Market-ийн байранд


70

Орон зай цаг хугацааг хураангуйлсан

“ДЭЛХИЙН НЭГ ӨДӨР”

М

УСТА, МУЭХ-ны тэргүүний ажилтан, СУИС-ийн ДДУС-ийн Уран зургийн тэнхимийн эрхлэгч, зураач Н.Сэргэлэн “Дэлхийн нэг өдөр” бүтээлийн суурь судалгааны ажилд 20-оод жил, бүтээлийг амилуулах ажилд 12 жилийн хүч хөдөлмөрөө зориулсан бөгөөд нарийвчилсан гүйцэтгэлийг сүүлийн 4 жилийн туршид биечлэн гүйцэтгэжээ. Тэрээр өөрийн шавь С.Ганзам, Ш.Сайнзул, Н.Хосбаяр нартай хамтран бүтээсэн уг бүтээл нь 21 м урт, 2.5 м өргөн, нийт 52.5 ам дөрвөлжин метр талбайн хэмжээтэй цардмал даавуун дэвсгэр дээр монгол зургийн аргаар гуаш болон усан будгаар зурсан монгол зургийн анхны том хэмжээтэй бүтээл юм. “Дэлхийн нэг өдөр” бүтээл нь эдүгээ цэнхэр гараг дээр оршин байгаа улс орнуудыг тив тивээр нь ахуй амьдралын өнгө төрх, амьтан ургамал болон байгалийн өвөрмөц тогтоц, тухайн улс үндэстний зан заншил, соёл, үнэт зүйлс, далбаа, дэлхийд гайхагдсан бүтээн байгуулалтуудыг нэгэн хавтгайд багтааж томоохон орон зайг хураангуйлан, таван мянга гаруй дүр дүрслэлийг шигтгэн зурснаараа онцлог зохиомжтой юм. Энэхүү бүтээл нь дэлхийн дүрслэх урлагийн ертөнцөд “Монгол зураг” хэмээх өвөрмөц хэв шинжээрээ хүлээн зөвшөөрөгдсөн өнө эртний урлагийн төрлийг бататган харуулсан шинжлэх ухаан, танин мэдэхүй, дүрслэлийн хамгийн том бүтээл болсон гэдгийг мэргэжил нэгтнүүд болон урлаг судлаач нар дуу нэгтэйгээр хэлж байна. Ингээд зураач Н.Сэргэлэнгийн амьдралынхаа 12 жилийг зарцуулсан “Дэлхийн нэг өдөр” бүтээлийн хөшигний ар дахь түүхүүдийг сонирхоцгооё.


71

ҮҮДЭЛ САНАА Миний бие 1979 онд ДУДС-ийн монгол зургийн ангид, 1990 онд ОХУын Москва хотын В.И.Суриковын нэрэмжит Уран зургийн академид Монументаль уран зургийн мэргэжлээр тус тус төгссөн. Үүнээс хойш ДДУС-таа монгол зургийн багшаас эхлэн удирдах албан тушаалд ажиллаж байна. 1998 онд уран бүтээлийн олон санаа ургасны нэг нь “Дэлхийн нэг өдөр” хэмээх том бүтээл юм. Монгол зураг гэсэн гайхамшигт өв соёлыг мөнхлөх юмсан л гэсэн үүдэл шалтгаанаас бүтээгдсэн гэж хэлж болно. Тухайн үед интернэт орчин хөгжөөгүй байсан тул маш олон төрлийн танин мэдэхүйн сонин сэтгүүл, номууд цуглуулж, түүхэн болон зан заншил, барилга байгууламж зэрэг маш өргөн дэлгэр судалгааны бааз үүсгэсэн. Хамгийн гол нь энэ их мэдээлэл дундаасаа хамгийн олон давтагдсан, хүн болгоны мэдэх мэдээллүүд нь тухайн улсыг илтгэх тодорхойлолт юм гэдгийг ойлгон дүрсүүдээ сонгож эскизээ боловсруулсан. Эскизний дагуу зурж байгаа ч яг эх гэрэл зураг шаардлагатай тул бүгдийг нь бэлдсэн. Энэ том бүтээлийг хийхэд материалын зардлаа яах уу, өргөн энтэй даавууг хаанаас авах уу, туслах зураач шавь нартаа цалингаа яаж тавих уу гэхчлэн санхүүгээс үүдсэн бэрхшээл №1-т байв. Гэсэн ч энэхүү бүтээлийнхээ санаанд тулгуурлан “төсөл” боловсруулан, календарьчилсан төлөвлөгөө гаргаад бизнес эрхэлдэг найз нөхдөдөө дуулгаж эхэлсэн. Ингэж 2006 онд Москвагийн оюутан ахуйн найз С.Эрхэмбаяр маань сайхан дэмжиж, би Бээжингээс 2,5 метр өргөнтэй даавуу, бусад хэрэгцээтэй бүх материалаа авч эхэлсэн түүхтэй. НЭГЭН ЦУЛ БАГ ДУДС-д өөрийн хоёр ч ангийг төгсгөж амжсан би шавь нараасаа эргэлзээгүйгээр С.Ганзам, Ш.Сайнзул, Н.Хосбаяр нарыг сонгосон. Бид зургийн суурь болсон тэр том даавууг бүтнээр нь цардахын тулд 2007 оны намар спорт заал түрээслэн маш том арам бэлдэж цардаад, зургаа зурахын тулд арван хоёрдугаар сард урлан түрээслэн

зориулалтын гурван метрийн ширээ хийлгэлээ. Тэр их 21 метр даавууг бүтнээр нь дэлгээд зурна гэж байхгүй. Монгол зургийн нэг том онцлог бол даавуу буюу грунтээ хуйлаад зурж болдог. Ингээд л захаас нь буюу Америк тивээс эхлүүлэн скизнийхээ дагуу бага багаар нь зурж, байнга хоорондоо зохиомжоо ярилцан, өнгө таглаж, деталинуудаа зурдаг байв. Гурав гурван метрээр нь зураад хуйлаад л явсан гэсэн үг. Шавь нар маань ямар чадвартай, хэн хэн юун дээр нарийн ажиллаж чадах эсэхийг мэддэг байсан тул бид бүгд хоорондоо нэгэн цул болж, бие биеийнхээ дутууг маш сайн нөхөж багаар хамтран ажиллаж чаддаг гэдгээ энэ бүтээлээрээ харуулсан гэж боддог. Бүгд л ардаа амьдралтай, СУИС-д багшилдаг буюу үндсэн ажлынхаа хажуугаар ийм том бүтээлийг, шантралгүйгээр энэ олон жилийн турш хийнэ гэдэг маш их зориг, тэвчээр, итгэл шаардсан том даваа байлаа. Би хэдий өөрөө махраад энэ бүтээлээ ганцаараа хийж болох ч гэсэн миний нас хүрэхгүй тул багаараа ажиллах нь илүү үр дүнтэй байсан юм. ДАХИН САНХҮҮЖИЛТИЙН ЭРЭЛД Эхний санхүүжилтээ аван дөрвөн жил тууштай зураад дуусна гэдэг төлөвлөгөөтэй өдөр шөнөгүй зурж эхэлсэн ч бидний цаг зав, ажил төрөл, гэр бүл, уран бүтээл гээд биднээс үл шалтгаалах гэнэтийн ажлууд давхцаж байв. Мөн Монгол зургийг зурахад ганц л алдаа гарвал засахад бэрхшээлтэй төдийгүй их тэвчээр шаардах тул цаг хугацаанд баригдахгүйгээр чанартай, маш сайн гүйцэтгэлтэй зураг зурах ёстой гэсэн дүгнэлтэд хүрлээ. Эхний санхүүжилт маань ч дуусаж, олон хүнд нүсэр зураг зурж байгаа л гээд явсаар дахин санхүүжилттэй боллоо.


72

Д.Ганбаатар гээд “Чингис Арт Галерей”-г нээх гэж байгаа бизнесмен залуу ихэд сонирхсоноор түүнээс санхүүжилтээ авч чадлаа. Ингэж л хоёр талын дэмжлэгтэйгээр бүтсэн түүхтэй. Яг хэзээ дуусахаа мэдэхгүй ч дуусгах л зорилт тавьсан байсан болохоор шантралгүйгээр сүүлийн дөрвөн жил ажлаа эрчимжүүлэн гүйцэтгэл дээрээ ганцаараа сууж байж 2019 оны аравдугаар сард дууслаа. Эцсийн байдлаар дуусна гэдэг маань зөвхөн зураг л дуусахыг хэлж байгаа юм. Монгол зурагт зурж дууссан зургаа уламжлалт аргаар торго ашиглан эмжинэ гэж байдаг. Үүндээ сарын хугацааг зарцуулж, үзэсгэлэнгээ оны өмнө амжиж гаргана гэсэн зорилтдоо хүрэхийн тулд их хичээсэн. ТАНИН МЭДЭХҮЙН АЧ ХОЛБОГДОЛ Зургаа зурах гээд дэлхийн бүх орны түүх, ёс заншил, соёл, байгаль, цаг уур, тогтоц, бүтээн байгуулалт, ард түмнийх нь өвөрмөц ахуйг судалж байхад Африк тивийн улсууд миний сонирхлыг өөрийн эрхгүй татсан. Учир нь бид өнөө цаг үед соёл иргэншилт нийгэм цаг үед амьдарч бүх зүйл л технологижиж байхад Африк улсад амьдарч буй зэрлэг омог иргэд нь хэдэн мянган жилийн өмнөх уламжлал соёл, хувцас хунар, ахуйгаа огт өөрчлөөгүй, жадаа барин зэрлэг байгальдаа зохицон амьдарсаар байсан нь их сонин. Мөн судалгаагаа хийж, зургаа зурж байхад буюу арваад жилийн өмнө тухайн цаг үедээ маш

өндөр барилгад тооцогдсон эсвэл удирдагчид нь манлайлж байсан цаг үеүд ард хоцрогдсон байсан. Монгол зургийг зурж дууссаны дараа дахин хянан тохиолдуулдаг юм. Ингэхдээ 10 гаруй жилийн өмнөх хуйлаасанд орсон зургуудаа харахад зарим удирдагчид нь өөд болсон, эсвэл тэр үеийн хамгийн өндөр барилгуудаас өөр өндөр барилга баригдсан гэхчлэн нийгэм, эдийн засгийн өөрчлөлт, шинэчлэлтэй уялдуулан зарим хэсгийг нь өөрчлөх, нэмж зурах зэрэг ажлууд багагүй гарсан. Тэр бүгдийг үндсэн цагийнхаа ажлаас хагас жилээс ч илүү хугацаатай чөлөө авч байж нухаж дуусгасан даа. Хэдий маш олон жил үргэлжилж нуршсан ч гэсэн надад залхах, шантрах мэдрэмж байгаагүй учраас л өдөрт нэг зураас тавьсан ч хамаагүй дуусгах л чухал байлаа. Энэ хугацаанд маш олон газар руу зөөн, олон ч газар зурсан даа.


73

СЭТГЭЛ ДОГДЛУУЛСАН МӨЧ МУЭХ-ны үзэсгэлэнгийн танхимд гаргахаас өөр сонголтгүй надад жилийн өмнө хуваарь нь батлагдсан зураач нар боломж өгөн өөрсдийн үзэсгэлэнгийн хугацаанаас хоёр хоног гаргаж өгснөөр 2019 оны арван хоёрдугаар сарын 22-нд нээлтээ хийхээр боллоо. Тэр урт том зургийг зөөх, өлгөхөөс авахуулаад л хүн хүчний хэрэгцээ гарч, шавь нараа дуудан хамтдаа өлгөж, энэ төслийн явцын зургуудаа ч мөн дэлгэсэн үзэсгэлэнг бусад нээлтийн жишгээр хийнэ гэж байтал хөрөнгө оруулагч маань “Таны энэ олон жилийн хөдөлмөр шингэсэн бүтээлийн нээлтийг сүртэй хийе” гээд урдуур нь хөшиг татаж бүрэн хэмжээний тоглолт шиг маш сүртэй нээлт хийлээ. Маш олон жилийн турш “ийм том зураг зурж байна” л гэж хэлж байснаас үзүүлж байгаагүй тул нээлтийн үеэр маш олон хүмүүс ирж заал дүүрсэн. Үзэсгэлэнгээ нээхээс өмнө хүмүүстэй тааралдахаасаа хүртэл санаа зовдог болсон байлаа. Бүгд л “Сайн уу, нөгөө зураг чинь хэзээ дуусах гэж байна” л гэдэг байв. Ингээд энэ олон жилийн турш дуншсан ч гэсэн ард нь амжилттай гарсан энэ том бүтээл олны нүдийг хужирласан юм. Би ч яахвээ шавь нартайгаа энэ том бүтээлийн ард гарлаа гэж баярлаж байтал надаас илүү баярлаж байгаа нь үзэгчид байсан. МУЭХ-ны оны шилдэг бүтээлийн үзэсгэлэнд ч бас тавигдаж, Хорооноосоо шилдэг монгол зургийн бүтээл болон МУЭХ-ны нэрэмжит шагнал гэсэн шагналуудыг авсан маань гэнэтийн мөртлөө сэтгэл догдлуулсан хамгийн том урамшуулал байлаа. Монгол зургийн зохиомжийн гайхамшиг, шувууны нисэж буй өндрөөс харах мэт нэг хавтгайд олон дүрслэлийг багтаасан зэрэг нь гадаад дотоодын олон хүний сайшаалыг хүртлээ. Энэхүү зураг маань удахгүй нээлтээ хийх “Чингис Арт Галерей”-н монгол гэрт нээлтээ хийх болно.

Нийтлэлийг Д.Дашмөрөн


ЗУРХАЙ

74

74

2020 ОН ХОНЬ

МЭЛХИЙ

ЖИНЛҮҮР

МАТАР

Урагшилсаар бай, хийх ажил их байна! Соёлын хүрээгээ тэлэх, мэргэжлийн зорилгодоо хүрэх, нийгмийн сүлжээ холбоогоо өргөжүүлэхээс эхлээд оны дунд үе хүртэл хийж хэрэгжүүлэх зүйл их байна. Сайшаалтай нь таны эрч хүч, урам зориг бараг хязгааргүй юм!

Сарны хүүхэд минь, омголон зэрлэг хэвээр үлдээрэй! Бусад ордтой харьцуулахад та сарны ивээл дор байрлаж байна. Энэ жил сарны ид шидийн хүч хоёр дахин нэмэгдэнэ. Тиймээс хувьдаа “шинэ жил” эхлүүлэх боломж хоёр ч удаа гарна.

Та бол хүн бүрийн дуртай сошиал эрвээхий. Гэвч 2020 он эхлэхэд та үүр лүүгээ буцаж магадгүй юм. Өөрөөр хэлбэл гэр орон, хувийн нууцаа хадгалж, хамгаалалтын бүрхүүлээ нөмрөхөд гэмгүй. Дөрөв, зургаа, арваннэгдүгээр сард сэтгэл санаагаа цэгцлэх аюулгүй орон зай хэрэг болно.

Дарамт үгүй! Та халуун суудалд суух нь гарцаагүй байна. Харин хэт шаргуу, хатуу чанга биш, зөөлөн, нээлттэй байдлаар, хүлээн зөвшөөрөх замаар үүнд тэсч үлдэх боломжтой. Магадгүй Мэлхийн ордноос хэрхэн яаж хийдгийг харж болох юм.

ҮХЭР

АРСЛАН

ХИЛЭНЦ

Удаан хүлээсэн цаг ирлээ. Та цоо шинэ хүн болсон мэт санагдана. Гэхдээ олон талаараа та хуучных шигээ л амьдралаар амьдарч байна. Жинхэнэ өөрчлөлт гарах хүртэл та хэр удаан хүлээх хэрэгтэй гэж...?

Шаргуу ажиллаад илүү шаргуу наад! Амьдралаа сайхан өнгөрөөх нууц нь энэ юм. Амьдралын төлөөх хүсэл, зүтгэл урьд өмнөхөөс илүү хүчтэй болжээ. Та үүрнээсээ гарч судлагдаагүй газар нутгийг нээж, шинэ мэдлэгээс шүүрдэхээр яарч байна.

Амьдрал, эрх чөлөө, аз жаргалыг эрэлхийлэх... Танд эдгээр үгс ямар утга учиртай вэ? Та хариултаа олоод зогсохгүй энэ бүгдийн төлөө үйлдэл гаргаж эхэлнэ. Эцэст нь хэлэхэд, “Би хүсч байна” гэдэг өөрийнхөө ордны уриаг дагахад та алзахгүй.

ОХИН

НУМ

Аз жаргалтай байхын төлөө хариуцлагатай байх хэрэгтэй. Бүтээлч байдлаа хөшүүрэгдэж, амьдралаа зохион байгуулалттай болго. Аливаа айдас, шүүлтээс ангижирч амьдралаа бүрэн дүүрэн мэдрээрэй. Мөн дотоод хүүхэддээ илүү олон удаа “тийм” гэж хэлээд үз.

Цаг нь болжээ, нум. Та өөрийн хүч чадалдаа бүрэн шилжихэд бэлэн болсон байна. Яг энэ цаг мөчийг мэдрэхийн тулд таныг хүндрүүлж буй зүйлсийг орхих шаардлагатай. Өөртөө хэт чанга хандахаа болиод алдаагаа хүлээн зөвшөөрч, бодол санаагаа хөнгөн, нээлттэй болоорой.

ИХЭР Сугар гараг дор хаяж дөрвөн сарын турш таны орд дээр тухлан саатна! Хайр дурлалын бурхан дөрөвдүгээр сараас наймдугаар сар хүртэл өөрөө өөрийгөө хайрлахад, гоо үзэсгэлэн, таашаал, амьдралын үнэ цэнийг бий болгодог зүйлстэй дахин холбогдоход тань тусална. Зүрх сэтгэл тань юу хүснэ та ч түүнийг хүсдэг гэдгээ мэдэж аваарай.

ХУМХ Тэнгэрийн ван таны ордыг захирч буй учраас амьдрал эмх замбараагүй, мэдрэлээр наадаж буй мэт санагдах вий. Таны нам гүм, дотоод дуу хоолой ямар ч шуургыг даван туулж, тэсвэрлэж чадна.

ЗАГАС Бусад хүмүүс хаана дуусгадаг вэ, Харин та хаанаас эхэлдэг вэ? Далдын хүч чадлаа алдсан мэт санагдаж байсан бол 2020 онд буцааж авах нь ээ. Улс төр, итгэл үнэмшил, бусад нийтлэг ашиг сонирхолд нийцсэн эсэхээс үл хамааран та өөрийн “овог”-ийг олох хэрэгтэй.


75


76

HOT HIP HAPPENING BELCHIKA DESSERT

HOT

Anyone who doesn’t love ice cream, chocolate, fruit, or something else is here? Everyone’s tastes are different, but everyone is trying to find a product that is healthy and safe without any chemical additives. Belchika Dessert allows you to create your own dessert from the finest Belgian chocolate, fresh fruit and soft waffles inside, with a whisper-less whisper on the outside, calcium-rich, 100% organic dairy ice cream to meet that need. If you wish, you can treat your ice cream with oreo, iris, M&M and savory sauces. Check out Belchika for the best quality desserts. Shangri-La Mall, III floor, Yummy Corner - Belchika Belchika Dessert 10.00-22.00

9902-0459

CHAMIN BAG Everyone’s involvement is crucial to the conservation of the natural world. Choosing the right bag and avoid plastic bag is significant step in protecting the environment. That is why the Chamin bag team offers high quality, durable cotton bag that meets your every need. You can print your own company logo and various pictures as well as choose the material and shape of your bag. It is very good in design and you will surely like to present it to a party or to a public events and conference meetings. Чамин Даавуун тор, уут захиалга 8022-3343


77


78


79


COME IN WE’RE OPEN

RESORT WORLD TERELJ HOTEL / IB CLINIC

RESORT WORLD TERELJ HOTEL In the fresh air, refresh your energy in comfortable resort

Nalaikh district, 6th Khoroo, Gorkhi Terelj national reserve, Right of the Turtle rock 7777-7775 RWTHotel

N

o one would argue that Terelj is the perfect natural landscape near Ulaanbaatar. It’s also hard to find a kid-friendly environment, good service, delicious food and comfortable places to stay. So my family went to Resort World Terelj Hotel, a large development just behind the Turtle Rock, by the suggestion of many others. The snow-covered scenery around Resort World Terelj Hotel, on the beautiful Dunkhen Mountain, and the service provided were just as enjoyable. From simple Mongolian Gers to luxury Suites, there are also individual Houses with bathroom to choose from. One of the best things about here is the food. There are many things to write about: the choice of food is high quality, safe and tasteful. What I liked most was the many services available to everyone of the family, including the spa,

Jacuzzi, mini-theater, karaoke rooms, billiards, and children’s room. Resolving many of the problems that most young families have is the biggest reason to come here. That’s why, when i came here, i didn’t worry about taking care of my baby. There are many games, football pitches and many interesting sporting activities under the warm weather. The program, “Exercise Fatigue”, which I look forward to includes a tour of the Crystal Cave, south of the resort. In the past, `` Crystal ‘’ was mined here and now `` Crystal ‘’ with various crystals can be seen in nature. A busy day with fresh air, clean cozy surroundings, and beautiful nature not only pleased our family, but also motivated us to come and go next time.


81 81


82

IB CLINIC Introducing the latest surgical technology without surgery

Khan Uul district, right side of the Home Plaza-2 , Khansvill town, block 102, unit 102. 09.00-21.00 7710-0710, 9911-9278 ibclinicmongolia

M

y search for women who wanted to tighten and lift their skin without a surgery led me to go to the IB Clinic. In recent years, the surgical technology without surgery is trending. In fact, in Ulaanbaatar there are many such services. This is where we headed for the IB Clinic, which introduces the latest technology that does not cause pain or cyanosis. The hospital has officially introduced Acti-PL, Airjet, Baby face laser, Ultra Vera and Smart Nano HIFU devices from Korea and Japan. Each of these device has a range of skin tightening, lifting, regenerating and regenerating features, so let’s get acquainted with each one briefly.

ACTI-PL The next-generation or better upgrade of the Simple PRP and Smart PRPs, this device was introduced for the first time in the world on March 1, 2019. Unlike normal PRPs, it does not cause pain, swelling, or cyanosis, does not contain any chemical additives, and is 100% able to remove platelet cells from one’s own blood and go directly to the skin. By doing so, it can reduce the appearance of wrinkles, reduce the balance of dry and oily skin, and reduce hair loss. AIRJET Airjet has the advantage of treating either pathological activity or the underlying muscles. Specifically, it is a latest technological device that permeates deep fluid with the help of strong air pressure and solves painless problems such as acne scars, wrinkles, deep scars and curls.


83

BABY FACE LASER The IB Clinic is one of the 2nd place that implanted in Mongolia as baby’s skin surgery that is as healthy and firm as a child. This device acts on the facial muscles of the face, and with the help of a combination lens, both superficial and deep, it gives the skin a flawless complexion and improves its regenerative processes.

ULTRA VERA With the introduction of the Ultra Vera device, the vaginal wall will be thickened and regenerated, muscle fibers contracted and vaginal humidity will be normalized, urinary incontinence will be reduced and sexual sensations will be increased.

SMART NANO HIFU The latest refined and reduced Nano HIFU provides skin rejuvenation to tighten weakened face and body. In addition, it reduces the amount of fatty tissue on the face and gives it the correct shape. In addition to the latest non-surgical devices, IB Clinic

also uses Aurora triple injection for biofilm injection, fat fusion injection, garlic injection, PDO Thread collagen fibers, Cleopatra triple injection, Botox, and S-shaped physique. Doctors are Dr. Sh.Davaakhuu, J.Batdamdin and E.Buyannemekh to make it and diagnosing the person’s skin, they will offer appropriate treatment and services. The services of the IB Clinic cannot be limited to only apparatus and injections. Even age-appropriate skin care and massage treatments are performed by skilled cosmetologists. IB Clinic uses Christina illustrious and Unstress products from top European brands Christina. Sun exposure, air pollution, smoke and cigarettes can cause hormonal instability and damage the delicate balance of the skin, as well as reduce the natural defenses of the skin. Unstress, on the other hand, has the ability to protect DNA and cell membranes, reduce stress and stress on the skin, and regenerate skin. Next time, we will share with our readers a more in-depth discussion on non-surgical technology by IB Clinic practitioners.


84

ҮСЧИН, ÃÎÎ ÑÀÉÕÍÛ ÑÀËÎÍ label.m

Гранд плаза, I давхар, Toni & Guy Label.m салон танилцах.нөхсөн.утах 7010-1090, 9907-0452, 9918-3183 10.00-20.00 Бя, Ням 11.00-20.00

Мимоса спа БГД, XVI хороо, Энхтайвны өргөн чөлөө, Макс центр III давхарт 7014-2222 бүтэмж.төрмөгц.нэхий Даваа – Ням 10:00-22:00 INNA LPG Beauty & Spa ХУД, XI хороо, Оргил шилтгээний зүүн талд Оргил стар хотхон, 57-A өвөлжих.бичигт.эзэн 7711-2000, 9199-1138 10.00-21.00, Бя,Ня-10.00-20.00, Мягмар гарагт амарна

Grandeur beauty salon ХУД, XI хороо, Luxury Zaisan Village хотхоны үйлчилгээний байр жимс.тэрэгт.хөгжинө 7575-5444 9.30-20.30 www.grandeurbeauty.mn Charming beauty /Bella Vista/ ХУД, XI хороо 7733-9999 найзууд.сэлэгч.болзлоо 10.30-20.30

Honeypot Wax Boutique ХУД, XI хороо, Их Монгол улсын гудамж, River Garden хотхон 317-101 тоот 7710-2433 honeypot.mn honeypot wax boutique mongolia зохистой.дүйцэх.бялзуухай

Bella Salon ХУД, XI хороо, River Garden хотхон, River Tower-ийн II давхарт

7710-7171, 8910-2089 дээш.яриа.хогшил

Да-Ба 10.00-22.00 Бя, Ня 11.00-22.00

INTERCHARM I салбар Гранд плаза VIII давхар, II салбар Маршал Таун хотхоны Кинг Таверийн I давхарт 7700-1133, 7700-1166 Өдөр бүр 10.00 – 21.00 далайчин.загас.дөхөөд InterCharm beauty residence

Baigal Beauty & Spa center СБД, V хороо, Голомт хотхон, Шинэ Монгол өргөө худалдааны төв наадамч.хадах.тусгал 11-336688 10.00-22.00 Сарнайх СБД, Чин Ван Ханддоржийн гудамж соёолох.өргөлт.туслагч 11- 312112 ХУД, XI хороо, Бурхантай хөшөөний уулзвар 7011-1727 цэцгүүд.даатгал.дүрмээ

Hikari beauty salon СБД, Циркийн хажууд 1а байр хөнгөхөн.жаахан.айраг 11-314696, 9906-2044 10.00-20.00 ИВ РОШЕ ЧД, I хороо, Энхтайвны өргөн чөлөө, 76-1 /УИД-ийн баруун талд/ өмсгөл.энэрэх.гулгалт 11-327683 /захиалга/ СБД, Энхтайвны гүүр-1, Наран Плаза худалдааны төвийн III давхарт мишээх.гүнзгий.амьдарч 7011-7683 /захиалга/

Matrix salon ХУД, XI хороо, Замчдын гудамж, Оргил супермаркет 9000-5588 азтайд.секунд.түргэн 10.00-20.00 Бя, Ня 11.00-19.00 Vidal salon СБД, II хороо, Улсын циркийн баруун талд 11-311004 нийгэмд.зурмал.шавах 09.30-20.00 Бя, Ня 11.00-20.00

ÝËÅÊÒÐÎÍ ÁÀÐÀÀÍÛ ÄÝËï¯Ð

СБД, Сөүлийн гудамж Наран Молл худалдааны төвийн III давхарт онгоц.шилжин.цэцгийг 7013-7683 /захиалга/

PC mall 1 СБД, VI хороо, Хүнсний IV дэлгүүрийн замын эсрэг талд хайлш.сэргэх.өнгүүд 11-311644, 7013-3535 10.00-20.00 Бя, Ня 10.30-19.00

Allure salon Улаанбаатар Их дэлгүүр, V давхарт айзам.анхилах.шогших 7013-7111 10.00-22.00

СБД, Энхтайвны өргөн чөлөө, Голомт банкны картын төвийн замын эсрэг талд 7012-3535 аялагч.амлах.наадамд

11.00-20.00 Бя, Ня 11.00-19.00 БГД, III, IV хороолол, Парадоксын баруун талд 7014-3535 үүсмэл.үндэслэгч.шалмаг 11.00-20.30 Бя, Ня 11.00-20.00 БЗД, Намъянжүгийн гудамж, Шөнийн захын урд корпуст ерөнхий.онцолж.зохилдох 7575-3536 11.00-20.00 Бя, Ня 11.00-20.00 Dell center СБД, Энхтайвны өргөн чөлөө, Компьютер ланд төвийн зүүн талд илхэн.магтана.шингээх 7013-3535 IT Zone Компьютерийн их дэлгүүр Сөүлийн гудамж, I сургуулийн замын зүүн урд, М-Си-Эс Плаза төвийн I давхарт 11-312424, 11-311915 чиглэл.жаргал.алтлаг 10.00-19.00 Бя, Ня 11.00-16.00 World of Electronics СБД, Энхтайвны гүүр-1, Наран Плаза худалдааны төвийн II давхарт зүтгэе.мяралзах.айлчлах 11-315738 10:00-20:00 СБД, Сөүлийн гудамж Наран Молл худалдааны төвийн I давхарт анир.нийгэм.өгсүүр 11-320218 10:00-21:00

ÄÝËï¯Ð

Бишрэлт их дэлгүүр ЧД, Самбуугийн гудамж 43, Тэнгис кинотеатрын замын урд, Капитал банктай байр дорго.гоёж.бяруу 7012-8977, 7000-8977 Наран Молл худалдааны төв СБД, Сөүлийн гудамж-42/1 унаа.чуулга.товруун 7013-6918 09:30-21:3

Shangri-La Mall СБД, I хороо, Олимпийн гудамж 19 7010 1155 ShangriLaCentreUlaanbaatar

Top Mebel БЗД, I хороо, Токиогийн гудамж залгаа.довтлогч.ашиглалт 11-456155 www.topmebel.mn


85

Ariunaa Suri ХУД, IV хороо, Вива Сити N4 өлзий.зааглах.дээж 7722-0101 ariunaasuri www.ariunaasuri.com contact@ariunaasuri.com Todos Baby Хан-уул дүүрэг, IV хороо, Яармаг 17110, “Вива сити” хороолол, 3-15 байр 7733-2220, 8810-2220 сэрүүн.ивээл.магтсан

Style Avenue СБД, Шангри-Ла молл, II давхар

8601-8260 Style Avenue Mongolia www.styleavenue.com загвар.умартах.цахих

Toy Store ХУД, Зайсан Скуэр худалдаа үйлчилгээний төв, II давхар хүнлэг.оёсон.хувирах 9110-5468 www.thetoystore.mn Наран Плаза худалдааны төв СБД, Энхтайвны гүүрний баруун талд 7011-6918 зохимж.агтлах.тааламж 10:00-21:00 Бя, Ня 10:00-20:00 НАРАН ПОЙНТ ЧД, Хувьсгалчдын гудамж-9 /Байгалийн түүхийн музейн баруун талд/ 11-326435 заяасан.шийдвэр.иргэн 10:00-20:00 Бя, Ня 11:00-18:00 Би-Марше СБД, IX хороо, Улаанбаатар их дэлгүүр 7011-1694 10.00-21.00 ариусгах.эелдэг.чадамж

Аянчин Аутфиттерс ХХК Аялал, ан агнуур, загасчлалын хэрэгсэл, гутал хувцасны төрөлжсөн дэлгүүр ХУД, II хороо Чингисийн өргөн чөлөө 201/3 /Бармашийн замын эсрэг талд/ 7011-9211, 11-319211 дагуул.урам.шугамаа Өдөр бүр 10:00- 21:00 ayanchin@magicnet.mn www.ayanchin.mn Euro home БЗД, IV хороо, XV хороолол Жанжин Лхагвасүрэнгийн гудамж, 34 дүгээр байр, 1 тоот 9199-6612, 9199-6614,

UGG Australia Flagship store Сентрал тауэр, II давхар тодруулах.хөрвөлт.таримал 7711-2611 Өдөр бүр 10:00-20:00 www.ayanchin.mn

Говь /Төв/ ХУД, Үйлдвэрчний гудамж, III хороо аялав.хайрлав.зэлүүд 11-343677 СБД, Чингисийн өргөн чөлөө-3, I хороо, Үндэсний Соёл амралтын хүрээлэн 11-329202 сурлага.дуут.хувьсал БГД, Өргөө кино театрын урд талд хуримтлал.чимсэн.жийрэг 11-365705 Говь /Төв шуудан/ СБД, Сөүлийн гудамж, Төв шуудангийн урд талд 11-320303 намираа.хайсан.эвхэх

WORLD WINE ХУД, XIX хороолол, Жаргалант үйлчилгээний төвийн ард урлал.нүсэр.ордон 11-343273 СБД, XI хороо, Циркээс Их дэлгүүр өгсөх замд дугтуй.дарвуулт.тохолт 11-315-598 БЗД, Чингис зочид буудлын эсрэг талд 11-481-818 гэрэлт.жаалын.дэмбээ БГД, III хороолол, Шуудангийн 26 дугаар салбарын хажууд 11-360017 Сүхбаатарын талбай, Цэнтрал Тауэр III давхарт 7013-3179 харьцаа.дээшээ.онцлог БГД, III хороо Нарны гүүрний баруун талд WW Center I давхарт 7577-0707 сонор.даах.хавсаргах Сүхбаатар дүүрэг Шангри Ла Молл I давхарт 7577-0710 долгион.цэмцгэр.дуучдыг Эрдэнэт хот, Чандмань төвийн баруун талд, Ундраа бөөний төвийн I давхарт 9819-4288 тайж.хийлч.нэрт Дархан-Уул аймаг Олон Улсын Худалдааны Төвийн I давхарт таслал.хийсэн.хуралдай 9818-4288

Coincasa ХУД, XI хороо, River Garden хотхон, River Tower I давхарт 7700-4848 буянтай.шадар.банштай Coincasa Mongolia

The Queen’s home БГД, XIII хороо, III хороолол Solo Mall худалдааны төвийн I давхарт хонох.туяарах.завь 9905-7663 10.00-21.00 www.thequeenshome.mn Оргил ХУД, XI хороо, Оргил худалдааны төв 7730-3034 09.00-22.00 зүтгэж.аралд.зочлов Multiverse studio & Futuristic type ХУД, XV хороо, Махатма Гандигийн гудамж, Төв цэнгэлдэх Х хаалга тахиа.бүхэн.айлчлав 8860-6960 Maxmall их дэлгүүр Энхтайвны өргөн чөлөө 35, Баруун 4 зам 7012-2323 цэгнэх.сэлбэг.будах “ГОЁО” ХХК ХУД, II хороо, XIX хороолол, Ажилчны гудамж, Гоёо ХХК-ийн байр нуман.хэмжүүр.бороотой 7711-5454, 7711-5151 www.goyo-cashmere.com

Алтан Хаан галерей Сүхбаатар дүүрэг, III хороо, Меркури худалдааны төвийн хойд талд нүнжиг.өртөөг.илчлэг 7010-1661 11.00-19.00 www.altan-khaan-gallery.com Altan Khaan Gallery

ÑÓÐÃÀËÒ Нээлттэй Хаалга Сан ЧД, II дөчин мянгат, Мандухай зочид буудлын урд, XII байр I давхар 11-314538, 9922-3300, 9911-3152 амрах.цугларалт.туршлага 9.00-18.00 Maestro music school БГД, II хороо, Grand Plaza цогцолбор, XIV давхар, 1401 тоот бодолтой.тусгай.үзүүлэн 7011-7737, 7011-3398


86

РЕСТАРОН, ПАБ

Café Park Buffet Restaurant СБД, I хороо, Олимпийн гудамж 19, Шангри-Ла зочид буудлын 1 давхар 7702-9999 Өдөр Бүр 06.00 – 10.30 & 12.00 – 22.00 Café Park at Shangri-La

Naadam Bar & Restaurant СБД, I хороо, Шангри-Ла зочид буудлын II давхар 7702-9999 Лхавга–Баасан 12.00–03.00; Бямба–Мягмар 12.00–01.00 NaadamAtShangriLa

САЛОН, ЭМНЭЛЭГ

Miracle hospital Спортын төв ордны урд ХААН банктай барилга, IV давхарт 7011-7071, 9900-4646 Даваа-Ням 10.00-20.00 Miracle Hospital Miracle Dent

Wellness Med Маршал тауны урд Их Монгол плаза, IV давхар

ДЭЛГҮҮР

Shangri-La Mall СБД, I хороо, Олимпийн гудамж 19 7010-1155 ShangriLaCentreUlaanbaatar

Бишрэлт их дэлгүүр ЧД, Самбуугийн гудамж 43, Тэнгис кинотеатрын замын урд, Капитал банктай байр 7012-8977, 7000-8977

7714-0077, 9406-0077 Даваа-Баасан 09.00-21.00 Бямба, Ням 11.00-18.00

NEW Coincasa ХУД, XI хороо, River Garden хотхон, River Tower I давхарт 7700-4848 Coincasa Mongolia

Food Studio food court &buffet СБД, 1-р хороо Олимпийн гудамж 19, Shangri-la mall IV давхар 7753-5555 Food Studio UB

TERRAZZA Mediterranean Restaurant ХУД, Зайсан Скүэр, VIII давхар 7710-2992, 9590-2992 12.00-00.00 www.veranda.mn terrazza restaurant

Honeypot Wax Boutique ХУД, XI хороо, Их Монгол улсын гудамж, River Garden хотхон 317-101 тоот 7710-2433 honeypot.mn honeypot wax boutique mongolia

ГАЛЕРЕЙ

Алтан Хаан галерей СБД, 1 хороо, Эвсэг Нирун дэлгүүрийн зүүн талд 7017-1718 11.00-19.00 www.altan-khaan-gallery.com Altan Khaan Gallery

Эрдэнэт Хивс ХУД, II хороо, Номин Юнайтед MEGA STORE III давхар Эрдэнэт Хивс нэрийн барааны дэлгүүр 7577-7889, 9409-7889 Эрдэнэт Хивс

Маршалын гүүр, Ривер Гарден хотхоны уулзвар, Их Монгол Плаза, II давхарт 8030-9900 Даваа-Ням 10.00-21.00 Kawaii Gift Studio


87

түгээлтийн цэг Хотын төв /талбай орчим/

Seoul ресторан Embassy Residencies Ард Санхүүгийн Нэгдэл Circle K Asiana restaurant Гоймон баатар ресторан Худалдаа хөгжлийн банк /Төв/ Ариг рамэн 1 Blue Sky зочид буудал Ruby room Монгол-Франц төв МУИС-ийн гадаад оюутны байр Монгол-Япон төв Nazca Blue Sky hotel Veranda Silk road Roc caffeine bar 3 Roc caffeine bar 2 Blue Mon Шангри-ла Оффис Модерн Номадс 1, 2, 3, 5 Nomads Hospitality Туушин зочид буудал Air trans /Их дэлгүүрийн эсрэг талын салбар/ Aero Mongolia /Онгоц дотор/ Air market /Төв/ Air service Mongolia НАЖГ ОХУ-ын ЭСЯ Prodent dental clinic Khuvgul Lake зочид буудал Шангри-Ла лобби Шангри-ла Молл Grease salon /Shangri-La Молл/ Elixir кофе шоп Akamaru The Coffee Bean & Tea Leaf /1,2,3/ Ubean Little Heaven кофе шоп Biwon Korean ресторан /Central tower/ Broadway /Мөнгөн завьяа/ Broadway /Талбай/ Casa del cafe New AVenue HUB Innovation Center

III, IV Хороолол

Broadway /III хороолол/ Мон Бэйкери Гурван гал эмнэлэг Удвал дент Улаанбаатар төмөр зам Говь саун

XIII хороолол орчим

Гжель ресторан Батько Опанас SOS medica center Чингис зочид буудал Zint Clinic /Home plaza/ Kempinski Зочид буудал Namaste Indian restaurant Улаанбаатар хотын музей Америкийн ЭСЯ Gold’s gym фитнесс California ресторан

Сөүлийн гудамж /хүүхдийн 100, фонтан, номын сан/ Oyu Tolgoi Оросын ЭСЯ Circle K Баянгол зочид буудал Rosewood ресторан Их монгол ресторан Ti-amo Gumuda дэлгүүр Голомт 24 цаг Сарнайх салон Grand khaan Irish pub Ариг рамен 2 Скайтел /Төв/ Кавказ ресторан Grand Khaan Irish pub Thai express Shibuya ресторан New York New York Grease salon /хүүхдийн 100/ Gusto Restorante

Зайсан орчим

Charming beauty /Bella Vista/ Байгаль салон Хаан банк /Төв/ Intercharm /Marshal town/ Tsemee’s salon

9910-8342, 9928-2959

Терраза ресторан Honeypot salon Asiana /Buddha Vista/ Богдын музей Intermed эмнэлэг Citros lounge Мөнххада Скайтел төв Хаан банк төв Zint Clinic /Яармаг/ Double shot IBIS зочид буудал ROC Caffeine Bar/Зайсан/ Mon éclair E mart Хан-Уул Bella Vista Town Jardin Residencies Cozy Nomads & Home decor Broadway /120/ Татука бэйкeри Wellness Med Удвал дент Tom’n Toms /Зайсан скүэр/

Жуулчны гудамж

Занабазарын музей Novotel зочид буудал Избушка Милая бистро Green zone Pinza Factory bd’s Mongolian barbeque restaurant Ramada Зочид буудал Raffles их сургууль Salm Brau pub Сараана /Гранд плаза/ The Coffee Bean & Tea Leaf /1,2,3/ Holiday-Inn зочид буудал

I хороолол орчим

Bright Smile шүдний эмнэлэг

Чингис Хаан ОУ-ын нислэгийн ВИП танхим



Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.