Het wettelijk kader voor geleidelijke terugkeer naar de maatschappij Yves Van Den Berge Frank Verbruggen Instituut voor Strafrecht, KU Leuven
Langzaam maar onzeker
http://www.interrent.be/catalogus/detail/ verkeersbord_b19/
www.vangerrevinkadvies.nl
www.omroepgelderland.nl http://www.etikettenworld.eu
http://www.vvd-lv.nl/nieuwsarchief/36353/ http://www.autorij den.be
http://nl.freepik.com/vrijevector/verkeersborden-ophaalbrug-clipart_377221.htm
Overzicht • 1.Wet Externe Rechtspositie: ratio en krachtlijnen • 2.Wijzigingen: belangrijkste aspecten van het nieuwe wettelijk kader • 3.Kritische bedenkingen bij de ingrepen • 4.Besluit
1.Wet Externe Rechtspositie (WERV) : ratio en krachtlijnen
http://plazilla.com/page/4295034580/gelukkig-heb-ik-wel-terecht-mijn-rijbewijs-gehaald
Wetten 1998 (VI + Commissies VI) • VI weg van politiek: aan Onafhankelijke Commissie, magistraat, met 2 assessoren (1 gespecialiseerd in strafuitvoering, 1 in sociale reintegratie) • Duidelijke procedure, met rechten (advocaat, toegang tot dossier, stukken voegen,…) • Tegenindicaties: bescherming maatschappij • Belang prognose PSD (=> vertragingen) • 1 per Hof van Beroep, met 1NL en 1 FR voor Bru • Cassatiemogelijkheid
Krachtlijnen WERV 2006 • VI naar onafhankelijke SURB • Klassieke VI-drempels 1/3-2/3 blijven (logica: 1/3 terugkijken verleden, 2/3 vooruitkijken toekomst, 10 j. bij levenslang) • Wettelijke definitie andere modaliteiten uitvoering vrijheidsstraf (= verwettelijken praktijk) • Aantal modaliteiten niet langer gunst maar RECHT als wettelijke voorwaarden voldaan • Logica van gefaseerde terugkeer met steeds meer vrijheid, toewerken naar VI
Krachtlijnen WERV • Ambtshalve + strikte termijnen om vertraging te vermijden • Belang tegenindicaties bij toekenning • Verdeling bevoegdheden uitvoerende macht (↓) / rechterlijke macht (↑) • ≠ regime naargelang duur van de straf: 3 j belangrijke grens • Prominente plaats slachtoffer: rol van HERSTEL! • Geen rechtsmiddelen behalve cassatievoorziening • Controle op naleving voorwaarden: grotere rol O.M. en politie
Uitzonderlijk nog beslissingen Minister • Uitgangsvergunning en penitentiair verlof • Pre-2006: wijzigen strafduur niet (telden niet mee), tornen niet aan rechterlijke uitspraak • Post 2006: tellen wel mee, maar het gaat om weinig dagen, heel beperkte aantasting • Reden toch Minister? Niet veel beoordeling, onderdeel standaardregime strafuitvoering
Nog niet in werking straffen tot 3 jaar
• Voortzetting gedoogbeleid niet-uitvoering en vervroegde vrijlating door Minister
2.Wijzigingen: belangrijkste aspecten nieuw wettelijk kader
http://www.vvd-lv.nl/nieuwsarchief/36353/
http://www.etikettenworld.eu www.zwijndrecht.be
Verhoging sommige VI-drempels
http://donkersdenkt.blogspot.com/2010/10/let-op-drempels.html
Vervroegde invrijheidstelling Art. 25, § 2 en 26, § 2. WERV • a) 1/3 v/d straf(fen); • b) 2/3 v/d straf in geval van herhaling, zonder dat duur v/d reeds ondergane straf(fen) >14 jaar; • c) i.g.v. veroordeling tot vrijheidsstraf (opsluiting) 30 jaar of tot een levenslange vrijheidsstraf (opsluiting), 15 jaar; • d) i.g.v. veroordeling tot vrijheidsstraf van 30 jaar of tot een levenslange vrijheidsstraf, en indien hij voordien veroordeeld was tot een effectieve correctionele gevangenisstraf van minstens 3 jaar wegens de in de wet bedoelde feiten (levens-, gewelds-, zedendelicten, mensenhandel e.d), 19 jaar (termijn van max. 10 jaar tussen uitzitten straf en nieuwe feiten); • e) i.g.v. veroordeling tot vrijheidsstraf van 30 jaar of tot levenslange vrijheidsstraf, en indien hij voordien veroordeeld was tot een criminele straf, 23 jaar, (geen termijn zoals in d);
Voorbeeld 1 • Hof van Assisen 3/04/2014: twee personen (A en B) schuldig aan poging moord: • Strafmaat A: maximumstraf van 30 jaar opsluiting; • Strafmaat B: opsluiting (aanvaarding van een minieme verzachtende omstandigheid 29 jaar)
• Toelaatbaarheidsdatum VI: • voor A: na detentie van 15 jaar, • voor B: na detentie van 9 jaar en 8 maanden (1/3), • = verschil van 5 jaar en 4 maanden door strafmaat van 1 jaar meer; • in geval van herhaling geval (d): zelfs 9 jaar en 4 maanden, en in geval (e): 13 jaar en 4 maanden!
Voorbeeld 2 • Hof van Assisen 1/06/1974: drie personen staan terecht voor roofmoord en diefstal met braak • Eén ervan wordt vrijgesproken voor roofmoord, wel veroordeeld voor diefstal met braak tot 5 jaar opsluiting. • Hof van Assisen 3/04/2014: zelfde persoon wordt nu veroordeeld voor poging moord tot 30 jaar opsluiting. • Toelaatbaarheidsdatum VI: na 23 jaar detentie (e) = +/4/5, • Ook al was hij 40 jaar geleden “maar” veroordeeld voor een vermogensmisdrijf!
Beslissing SURB i.g.v. 30 jaar of levenslange opsluiting + TBS: • Samenstelling SURB uitgebreid met twee correctionele rechters; • Toekenning: beslissing met eenparigheid van stemmen; • Weigering: nieuw verzoek maximum 18 maanden.
Slachtoffers: drie nieuwigheden • Uitbreiding categorieën: – a) de persoon wiens burgerlijke vordering ontvankelijk en gegrond wordt verklaard; – b) de persoon voor wie strafrechter bepaalde dat er t.a.v. hem feiten werden gepleegd; – c) de persoon die zich materieel of uit kwetsbaarheid geen burgerlijke partij kon stellen; – d) de nabestaande van de persoon van wie het overlijden rechtstreeks is veroorzaakt door het strafbaar feit of de nabestaande van een overleden persoon die zich burgerlijke partij had gesteld; – e) de naaste van een niet-overleden slachtoffer die zich omwille van een situatie van materiële onmogelijkheid of kwetsbaarheid geen burgerlijke partij heeft kunnen stellen.
• Aanpassing tegenaanwijzingen; • “Slachtoffermoment” ter zitting.
Nieuw injunctierecht! • O.M. verplichten tot cassatievoorziening
3.Kritische bedenkingen bij de ingrepen
http://houbi.com/?p=1872
Vertraging • Termijnen al niet dwingend • Niet meer ambtshalve • Langere tussentijden • Geen tijdige UV en PV (risico-aversie Minister?) • Gefaseerde terugkeer niet uit startblokken www.catawiki.nl
Grondwettigheid drempels?
http://donkersdenkt.blogspot.com/2010/10/let-op-drempels.html
Grondwettigheid drempels? • Discriminatieverbod (in combinatie met art.5 en 6, lid 1 EVRM)? • Gelijkaardige situaties? Ja: 1 dag meer of minder strafduur bij jarenlange straffen • Verschil in behandeling • Objectief criterium: ja
Grondwettigheid drempels? • Pertinent in het licht van het doel verschil in behandeling? –Doel = ? –Strenger zijn, meer retributie, minder reïntegratie – NB: Doel ≠ maatschappijbeveiliging, want dat zit al in tegenindicatie recidive en in TBS
–Pertinentie twijfelachtig
Grondwettigheid drempels? • Proportionaliteit: zeker een probleem – (NB: wetgever schrijft al met dubbel krijt: herhaling verzwaart straftoemeting én strafuitvoering) – het opgeven van de breukdelen (waar proportionaliteit ingebakken zat) en inbouwen van vaste drempels leidt tot erg grote verschillen tijdsdrempel VI bij kleine verschillen straflengte
Grondwettigheid drempels? • Gelijkheidsbeginsel ook probleem: gelijke behandeling verschillende situaties – Bij levenslang, breukdeel geen optie: vaste termijn – Maar bij 30 jaar wel! => 10 jaar – Vroeger :levenslang gelijkgeschakeld met 30 jaar: 10 jaar – Nu: 15 jaar bij levenslang wegens geen breukdeel kan, maar waarom ook bij 30 jaar (van 1/3 naar 1/2)?
• = onterechte gelijke behandeling verschillende situaties?
Grondwettigheid extra rechters met vetorecht? • Discriminatieverbod en verbod uitzonderingsrechtbanken 146 G.W. (in combinatie met art.5 en 6, lid 1 EVRM)? • Gelijkaardige situaties? Ja • Verschil in behandeling • Objectief criterium: ja • Pertinent? • Doel? Beter beoordelen? – Deskundigheid en onafhankelijkheid SURB kern van de wetgeving, in de belangrijkste gevallen niet!? – Vetorecht elk lid rechtbank wijkt af van normale logica collegiale beslissingen rechtbank (unanimiteit enkel in voordeel beoordeelde)!? – Onduidelijkheid over aanwijzing 2 extra rechters
Verdere verwatering onderscheid correctionele en criminele straffen • Basis van heel het bestraffingssysteem • Was de logica achter de niet-verstrenging bij criminele straf na correctioneel precedent (=> geen 2/3 als VI-drempel) => “Wet-Martin” • Wetgever heel de logica Strafwetboek o/h vlak zwaarte vrijheidsstraffen uitgehold door steeds meer correctionalisatie en steeds zwaardere correctionele straffen • Beter heel systeem grondig en coherent hervormen!
Lijst met strafuitvoeringsverzwarende correctionele feiten
• Een transparante strafuitvoering? • Hoe moeten rechters en jury’s weten of er precedenten zijn? –Bv. bij samenloop met een zwaarder misdrijf
Veel meer recidivisten dan gedacht! • Vergeten dat EU ons verplicht om ook met veroordelingen in andere lidstaat moeten rekening houden => veel meer recidivisten • + hoe die test met buitenlandse veroordelingen beoordelen op grond van Belgische misdrijvenlijst: praktisch? • Groeiende groep die véél langer blijft zitten?
Toepassing in de tijd strenger regime? • Inwerkingtreding op dag publicatie!?! • Arrest Del Rio Prado t. Spanje Grote Kamer EHRM: toepassing verstrengde strafuitvoeringsregels op oude veroordelingen schendt art.7 EVRM als dit tot ernstige feitelijke strafverlenging leidt • Hoge VI-drempels slechts op zaken in kracht van gewijsde op moment inwerkingtreding: dus ook veroordeling voor IWT (<-> http://www.informatiebord.nl/oefenen/verkeersbordenEVRM?) • Procedureverstrengingen overzicht/309/f07-keerverbod onmiddellijk toepasbaar: allemaal?
/
Cassatie-injunctierecht Minister bij vrijlating?
www.ambcachterveld.nl
Cassatie-injunctierecht Minister bij vrijlating? • Vloekt met de logica van heel het systeem: – (al dan niet) strafuitvoering ≠ strafbeleidskeuze Uitvoerende Macht (opportuniteitsbeginsel), = verplichting om rechterlijke beslissingen uit te voeren – depolitisering en ‘verrechterlijking’ VI-beslissingen – Art. 151 G.W.: enkel injunctierecht opsporing en vervolging
• = Pontius Pilatusbepaling: politicus extra afstand van vonnis t.a.v. publieke opinie i.p.v. het te verdedigen • Cassatie = legaliteit, ≠ opportuniteit: als niet alle advocaten cassatie mogen aantekenen (infra), waarop baseert wetgever zich om de Minister betere kennis van het recht toe te dichten dan het O.M.? • Praktische problemen communicatie met O.M.
Niet-toepasselijkheid art.6 EVRM? • Vaste Cassatierechtspraak sinds 2006 • Nuancering nodig: • Arrest Boulois t. Luxemburg 2012, Grote Kamer EHRM • In de mate dat VI recht is (> gunst), geldt wel art.6, lid 1 EVRM (bv. behandeling binnen een redelijke termijn)
Toegang tot Cassatie Opgelet: na ter perse gaan boek!
Opgelet: na ter perse gaan • Wijziging cassatieprocedure (goedgekeurd Parlement) • Alleen speciaal gekwalificeerde advocaten zullen nog cassatie kunnen aantekenen en de procedure bij het Hof van Cassatie kunnen voeren • Ook in strafuitvoeringszaken!!
4. Besluit
All along the Watchtower
•
http://www.rqps.eu/verkeersborden.html
• ‘There must be some kinda way out of here, • said the joker to the thief • there’s too much confusion, • I can’t get no relief.’ •
Bron foto: bobbyowsinski.blogspot.com
4.Besluit • Oude technische problemen en onduidelijkheden blijven • Verstrenging en bijkomende procedures onnodig en moeilijk logisch te verantwoorden in het licht van doelstelling wetgeving (veilige en gefaseerde terugkeer en vertrouwen in SURB) • Grondwettelijk Hof krijgt werk? • Twijfels toepassing tijd • Oorverdovende stilte onwettige (niet-) uitvoering straffen tot 3 j. • Nood totale ‘verrechterlijking’: ook UV en PV • Onzekerder en minder transparant, verlenging duur