11 ZDROWIE
SŁOWNICTWO
Word Map STEP 1 Kolorem niebieskim lub czarnym wpisz do mapy wyrazowej słowa i wyrażenia, które już znasz.
surgery
keep fit
HEALTH CARE
HEALTHY LIFESTYLE plaster
therapy TREATMENT ADDICTIONS
HEALTH PROBLEMS AND SYMPTOMS
PHYSICAL AND MENTAL STATE
THE DISABLED
BODY unwell
blind
toothache
knee
188 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 188
5/21/12 9:59:27 PM
ZDROWIE
SŁOWNICTWO
all right
ill
short of breath 5 6 7 8
. . . .
weak
pale
I’ve just climbed ten flights of stairs and now I’m I wasn’t well last week but now I feel I’ve eaten too much. I feel . I need to see the doctor. I think I’m
. . .
Uzupełnij nazwy części ciała brakującymi literami. 6 7 8 9 10
d e e w h
c m l p t t
11 12 13 14
k h h
e r c n n k t
t
e
d
b thum ritab
err
er
ic k
tta sshoul
n
eep toeppi
fi
i
s
it
ng
ighmuche s
t
h
otto
nkleli nh
th
e
ta
wa
bowl
W wężu wyrazowym znajdź 12 nazw części ciała.
o
shipt el 4
dizzy
m
f n e e e
3
Z rozsypanych liter ułóż nazwy organów wewnętrznych. Następnie dopasuj je do poniższych definicji. OSNEB
1 2 3 4 5 6 7
sick
My head is going round. I feel Your face is white. You look I’ve got far too many things to do. I’m I have to hold on to the bar. I feel
2 1 2 3 4 5
stressed out
i
1 2 3 4
Samopoczucie
Uzupełnij zdania właściwymi wyrazami z ramki.
m
1
11
CHAMOST
SMELSUC
THARE
SUGLN
NARBI
DOLBO
We use this to think and store memories in. We use these to breathe with. This carries oxygen and important things around our bodies. This is the most important part of our body. Our food goes here. We go to the gym to make these stronger. If we fall, we can break these.
5
Zakreśl właściwe słowa, aby uzupełnić wpisy na stronie internetowej.
Choroby, ich objawy i leczenie
Dear Doctor, I’ve got a very high (1) backache/fever and I have to close my eyes because my (2) headache/stomach ache is so bad. I keep (3) trembling/coughing whenever I speak and I’ve used up a whole box of paper tissues with my (4) contagious/runny nose! My throat is really (5) broken/sore too, and at night I (6) vomit/shiver a lot even though it’s not cold. Do I need to take a course of antibiotics? Anna, It sounds as if you’ve caught a bad (7) scratch/cold or maybe even (8) flu/stroke. Because it’s a (9) virus/swelling, antibiotics won’t help. Make sure you stay in bed for a while, take some (10) painkillers/cream for your headache, some cough (11) bandage/mixture from your chemist and drink lots of water. If you’re not better in a few days, go to your local surgery and see your (12) GP/pharmacist.
189 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 189
5/21/12 9:59:28 PM
11 ZDROWIE
SŁOWNICTWO
Dear Doctor, I (13) cut/broke my finger when I was opening a tin a few days ago. It (14) choked/bled for a short time and then I put a (15) plaster/pill on it. Now it’s all red and (16) wounded/swollen. It (17) hurts/shivers when I touch it and I can’t use it to type on my computer! Should I have an (18) infection/injection or something? Marcus, I think it’s got (19) infected/twisted, so you really need to see your doctor or a nurse. They’ll dress the (20) wound/rash properly and give you some tablets to (21) make/take along with some (22) ointment/condition to put on your finger. It’s usually best to leave it uncovered, but make sure you see someone soon.
6
Przyporządkuj nagłówki do grup wyrazów. Następnie w każdej grupie zaznacz wyraz, który nie pasuje do pozostałych. serious illnesses
1 2 3 4
treatment
symptoms
accidental injuries
bruise – bump – vaccine – scratch stroke – side effects – cancer – heart disease choke – tremble – vomit – catch drops – burn – pill – cream
7
Higieniczny tryb życia
Uzupełnij dialog właściwymi wyrazami z ramki. reduced out regular up fibre down
fitter
sensible
low
shape
after
overweight
A: Hi Kerry, you look in good (1) ! Have you been working (2) a lot? B: Yeah. I was a bit (3) and I hadn’t really been looking (4) myself properly, you know, following a (5) diet and getting (6) exercise. So I decided to cut (7) on junk food and take (8) aerobics. It’s great fun and I’m feeling good. A: I know – I’ve been on a diet recently too – where you eat food that’s (9) in sugar and high in (10) . I’ve found that it’s also (11) my stress levels somehow. I’m so much (12) than I used to be. Which aerobics class have you joined? I might come along too.
8 1 2 3 4 5 6
CD2. 35 MP3 83
Niepełnosprawni
Wybierz możliwość a lub b, aby uzupełnić zdania brakującymi słowami.
When I broke my ankle, they gave me to help me walk for a while. Some people who can’t see have a dog to help them. My grandfather is nearly and has to turn the TV up very loud! My cousin his sight after an accident when he was ten. There is a special hospital for the handicapped near our home. This organisation helps the disabled to get back into employment.
9
Uzupełnij tekst właściwymi słowami. Następnie posłuchaj nagrania i sprawdź swoje odpowiedzi.
a a a a a a
a wheelchair lead blind lost brain physically
b b b b b b
crutches guide deaf missed mentally bodily
Uzależnienia
addicted to different things. Some A new series entitled Addictions begins tonight on Channel 4. It looks at how people can (1) g addictions we are aware of – such as (2) s , which damages our lungs, (3) a which causes a range of problems including dangerous driving and (4) d which often lead to death because people take an (5) o . But there are some less common addictions included too. It follows someone who has an addiction to (6) c (a lot of us can understand that – yummy!) and another person who is addicted to (7) c and needs fifteen cups of coffee a day. It also features a couple of teenagers who are addicted to (8) g – and spend a long time at online casinos as well as a mother who is addicted to (9) s and whose rooms are full of things that she doesn’t really need! Most of these people are receiving (10) t for their problems at the moment – but it certainly makes you think! I know my main addiction – and that’s (11) j food! Watch tonight for what promises to be an interesting series.
190 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 190
5/21/12 9:59:29 PM
ZDROWIE
SŁOWNICTWO
Ochrona zdrowia
10 Uzupełnij zdania poprawnymi formami czasowników podanych w ramce. treat
diagnose
consult
have
do
make
take
11
suffer
recover
prescribe
1 You need to a doctor about your heart problem. 2 I hope I don’t have to an operation on my arm. 3 The nurse my temperature every half an hour and then records it. 4 The doctor me some tablets for my headaches when I saw him. 5 I from earaches a lot when I was younger. 6 The doctor is going to a test on my father’s hearing at his next appointment. 7 The nurse at our surgery fifteen patients every morning. 8 The doctor couldn’t the problem so he sent me to the hospital. 9 Can you an appointment for me to see the doctor on Friday please? 10 It took a long time for my mum to from her heart surgery.
11 Zakreśl właściwe słowa, aby uzupełnić tekst. Grant’s Private Hospital will shortly be opening in Hamworthy. As well as being a hospital with private (1) wards/compartments and several modern operating (2) cinemas/theatres used by our resident (3) consultants/surgeons, there will be a special (4) interview/clinic where you can consult doctors and nurses. The clinic will also run classes on first (5) help/aid and general medical advice. Classes on nutrition will be given by expert (6) chefs/dieticians. Do contact us for any further information. The hospital does not deal with (7) prescriptions/emergencies, so if you need immediate (8) cure/treatment, dial 999 and ask for the (9) ambulance/transport service.
Vocabulary overview CD2. 36 MP3 84
12
Uzupełnij fragment ulotki właściwymi wyrazami. Następnie posłuchaj nagrania i sprawdź swoje odpowiedzi.
Do you really need the doctor? This is the season when people often (1) c colds and flu. The (2) s are very common. You may get headaches, a sore (3) t and a runny nose with a dry (4) c and you feel weak and generally unwell. All too often people with these symptoms come to the (5) s to see their GPs and expect an immediate (6) c . Unfortunately, there is little (7) t for a cold or flu. We cannot (8) p antibiotics because they don’t work on viruses. The best medical advice is to rest and avoid contact with other people because it is (9) c . However, if you don’t get better or develop a very high (10) f , consult your doctor. It is important to prevent yourself from getting colds in the first place. You need to (11) f a sensible diet with lots of fruit and vegetables and (12) e regularly. Give up smoking and get lots of fresh air – in other words, make sure that you have a (13) h lifestyle. For minor problems remember your (14) f a . If you (15) b yourself and it’s not too bad – run cold water over the skin. If you get a (16) r but you feel fine – it may be an allergy. Think about what you’ve eaten. If you cut yourself, clean the cut carefully and cover it with a (17) p for a short time. Obviously there are times when you need to call the doctor. Pain in your (18) c may indicate heart problems and, of course, if you fall over and break a (19) b , you must go to the hospital. But if your problem is quite small, just call us and we can tell you whether you need to make an (20) a .
Word Map STEP 2 Wróć do strony 188 i kolorem zielonym dopisz do mapy wyrazowej słowa lub wyrażenia, które zapamiętałeś/zapamiętałaś.
191 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 191
5/21/12 9:59:29 PM
11 ZDROWIE 1
PRZYDATNE ZWROTY Proszenie o radę, udzielanie rad, reagowanie na otrzymane rady
Pracujcie w parach. Zadajcie sobie nawzajem poniższe pytania i odpowiedzcie na nie. ho have you recently asked for advice? W What did they say and did you accept the advice?
CD2. 37 MP3 85
2 tried
Przeczytaj dialog i uzupełnij luki właściwymi wyrazami z ramki. Następnie posłuchaj nagrania i sprawdź swoje odpowiedzi. pale
ought
advice
don’t
were
feeling
should
ideas
sure
could
A: You don’t look too good. Are you (1) OK? B: Not really. I’m exhausted. I’m having problems sleeping at the moment. A: Yeah. You look quite (2) . Are you particularly worried about anything? B: Not really. I just can’t get off to sleep. A: Have you (3) drinking hot milk before bed? That sometimes helps me. B: Yes, I’ve tried that! It doesn’t work. Any more (4) ? A: You (5) read your English dictionary for ten minutes! That will send you to sleep. B: I’m not (6) about that! Do you think I (7) buy some sleeping tablets from the pharmacy? A: That’s not a good idea. It’s difficult to stop taking those once you’ve started. If I (8) you, I’d have a very relaxing evening, a nice hot bath and then lie down and do some relaxation exercises. B: I’ll do that tonight. But if it doesn’t work perhaps I (9) to go to the doctor? What do you think? A: Well, why (10) you try the hot bath first and then if you’re still not sleeping, make an appointment to see your doctor. B: Thanks. I’ll give the hot bath a try tonight. If I’m still awake at midnight, I’ll ring you for a chat and some more (11) A: Oh no! I need my beauty sleep too.
3
Wstaw zaznaczone w dialogu w ćwiczeniu 2. wyrażenia do odpowiednich kolumn poniższych tabel. PROSZENIE O RADĘ
Can you help me? What do you advise?
4
UDZIELANIE RAD
REAGOWANIE NA OTRZYMANE RADY
I think you should … One idea would be to … How about …?
That’s an excellent idea. Do you really think so? That makes sense.
Uzupełnij minidialogi wyrażeniami z ćwiczenia 3. Czasami możesz użyć więcej niż jednego wyrażenia. Postaraj się nie używać tego samego wyrażenia więcej niż raz.
I A: I’ve just burned my hand on the cooker. B: I’d go straight to the doctor. A: . Will you come with me? II A: I’ve got a really bad headache. B: A:
5
!
?
? not using the computer for a while? . I’ll leave it for this afternoon.
Twój przyjaciel/Twoja przyjaciółka ma grypę i prosi cię o radę. Napisz rozmowę między wami, używając jak największej liczby wyrażeń z ćwiczenia 3.
192 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 192
5/21/12 9:59:30 PM
ROZUMIENIE TEKSTÓW PISANYCH
ZDROWIE
11
Warm up 1. Can you make a list of medical conditions you know in English? Describe the symptoms of three of them. 2. Would you like to become a doctor? Why/why not?
Typ zadania: prawda/fałsz Read the info …
… then have a go! Practice 1
Task info Jednym z zadań na maturze może być zadanie typu prawda/fałsz. Polega ono na zdecydowaniu, które z podanych stwierdzeń (zwykle jest ich 5-6) są prawdziwe, a które fałszywe na podstawie informacji z nagrania (nie twojej wiedzy/przekonań na dany temat!). Większość stwierdzeń wymaga wyszukania szczegółowych informacji, ostatnie zaś może dotyczyć głównej myśli tekstu, intencji autora lub kontekstu komunikacyjnego, np. źródła tekstu. Strategie rozwiązywania tego typu zadania zostały przedstawione w Rozdziałach 3. i 8. Tip 1 Rozwiązywanie tego typu zadań wymaga umiejętności wyszukania w tekście stwierdzeń, które mają takie samo znaczenie jak stwierdzenia z zadania, pamiętając o tym, że będą one wyrażone innymi słowami. Warto zwrócić uwagę na czasowniki frazowe (phrasal verbs), które mogą być użyte do parafrazowania czasowników. Oto przykłady: I work out twice a week oznacza to samo, co I do exercise twice a week. They put on weight oznacza to samo, co They gained weight. Przygotowując się do egzaminu, powtórz najczęściej używane czasowniki frazowe. Pamiętaj, że niektóre z nich mają więcej niż jedno znaczenie! Tip 2 Zwróć też uwagę, na fakt, że wiele słów ma czasami kilka synonimów. Znajomość paru wyrazów bliskoznacznych może ułatwić odnalezienie prawidłowej odpowiedzi. Oto kilka przykładów: illness – disease – condition medicine – treatment – cure patients – sufferers – sick people
Dopasuj czasowniki frazowe do ich odpowiedników. Następnie uzupełnij zdania wybranymi czasownikami w odpowiedniej formie. 1. look after a create/establish 2. look up b manage/treat 3. take up c take care of 4. deal with d invent 5. set up e check 6. dream up f start (eg. a new hobby)
oung people Y their health much more. Our doctors have to over 300 patients every day. I often symptoms of various illnesses online. He this hospital all by himself. Practice 2
Przeczytaj fragment tekstu i zdecyduj, które zdania są zgodne z treścią tekstu, a które nie. When I found out I was suffering from a very rare disease, I felt lost. My doctor passed the news to me in the best possible way but still I couldn’t believe I’d fallen so ill. No-one could come up with any treatments that would work for years until one doctor suggested I take up more exercise. I did and actually I’m much better now – not cured but more hopeful about my future. When she learnt about the illness, she didn’t know what to do. She found out about the illness by herself. There were no cures available for her for a long time. One medical expert advised her to be more physically active.
193 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 193
5/21/12 9:59:31 PM
11 ZDROWIE
ROZUMIENIE TEKSTÓW PISANYCH
Zadanie egzaminacyjne 1 Przeczytaj tekst. Zaznacz znakiem X, które zdania są zgodne z treścią tekstu (T – True), a które nie (F – False). Za każde poprawne rozwiązanie otrzymasz 1 punkt. T F 1.1. Apps will make our smartphones act as medical experts. 1.2. Patients cannot take any measurements themselves using their smartphones. 1.3. Most medics are quite sceptical about the new technology. 1.4. The app could not advise Dan Woolley on how to survive with his injuries. 1.5. Some apps will be able to inform us about the general fitness of people around the world. 1.6. The text comes from a leaflet on new technologies used in medicine. Our phones may soon become doctors in our pockets, say medical scientists. Smartphones will be able to diagnose diseases and advise people on what cures will be the best. This is possible thanks to a great number of downloadable applications (apps) which can turn your phone into ‘a portable doctor’. Patients already have a choice of 2,000 health-related apps on offer. Among others there are apps to help people test their hearing, look up their glucose results or blood pressure. The technology may seem like science fiction, but actually most doctors sound quite hopeful when it comes to the future of these apps. They believe that small monitors will be able to upload information about our body onto our phones and send it to our GP. Some apps may even save lives as was the case with Dan Woolley who had a first aid app on his smartphone. The man was making a film about poor children in Haiti when the terrible earthquake struck. While he was waiting for help, he looked up ‘a lot of bleeding’ on his phone. The app came up with how to bandage his leg using his shirt and belt. The app also instructed him not to fall asleep so he set his phone alarm to ring every 20 minutes. That’s how he lived through 65 hours under the ruins of his hotel. Specialists say that apart from saving our lives, smartphones will be able to help us look after our health every day. For example, they will remind us that we haven’t yet taken our tablets. All we need to have are the so-called ‘smart pills’ that transform data from our bodies to our phones and then to our doctors. Another app called Walk’n’Play will be able to watch people’s physical activity and thanks to it it will even be possible to find out which cities come up the fittest and where people need to take up exercise! So mHealth, or mobile health, is no longer a distant future. Your phone may be your favourite consultant very soon!
Check it out Które z odpowiedzi wymagały od ciebie zrozumienia znaczenia czasownika frazowego?
194 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 194
5/21/12 9:59:32 PM
ROZUMIENIE TEKSTÓW PISANYCH
ZDROWIE
11
Zadanie egzaminacyjne 2 Przeczytaj tekst. Zaznacz znakiem X, które zdania są zgodne z treścią tekstu (T – True), a które nie (F – False). Za każde poprawne rozwiązanie otrzymasz 1 punkt. T F 2.1. The service started in the late 20s as a result of a sad story. 2.2. Alfred Traeger came up with the idea to use planes to reach distant places. 2.3. The service was successful from the very beginning. 2.4. Flying doctors work according to the rules invented by Flynn. 2.5. The service treats on average over seven thousand sick people every day. 2.6. The text was written to encourage people to become flying doctors.
CULTURE The Royal Flying Doctor Service of Australia (RFDS) is informally Check it out known as The Flying Doctors. It is an emergency and main health care service for those living in the faraway areas of Australia, called the Outback. The service was set up in Podkreśl w tekście parafrazy 1928 and was the idea of John Flynn, an Australian priest who was especially moved prawdziwych stwierdzeń. by a story of a man from a very remote village who died because medical help did not Wyjaśnij, dlaczego pozostałe reach him on time. zdania są fałszywe. Flynn couldn’t work out how to travel across such vast distances until a soldier, who listened to his public speeches, suggested using a plane. Together with another man, Alfred Traeger, Flynn came up with another idea to improve the service – the pedal radio – to send messages to the base medical station. The idea worked out really well. The service quickly became the first professional air ambulance service in the world. Now the service is still operated like the original model dreamt up by John Flynn. Its services include first aid, safe transport to hospitals, advice to remote situations via telephone, satellite-phones and portable video conferencing units and transportation of a general practitioner for regular clinical visits to remote areas as well as inter-hospital transfers of sick people. According to the RFDS each day, on average, flying doctors travel about 70,000 km by air and deal with around 750 patients. They carry out a lot of emergency evacuations and also run telehealth sessions. For many years, the service had to depend on donations from fundraising events to pay for the planes and medicines. Now flying doctors are partly sponsored by the Australian government. Flying doctors are so popular in Australia that they became the subject of the TV drama series The Flying Doctors. The series followed the lives of an RFDS crew based in a fictional town called Coopers Crossing and the members of the local population that they treated.
1. Are health-related apps a good idea? Will they ever replace real doctors? Why do you thinks so? 2. Do you like the ideas of ‘a doctor in your pocket’ and ‘flying doctors’? Why/why not?
195 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 195
5/21/12 9:59:36 PM
11 ZDROWIE
ROZUMIENIE ZE SŁUCHU
Warm up 1. How important is it to look after your health when you’re a teenager? Why do you think so? 2. What causes you the most stress in life? How do you cope with too much pressure?
Typ zadania: test wyboru Read the info …
… then have a go! Practice 1
Task info Jednym z zadań na egzaminie maturalnym może być test wyboru. Polega ono na dwukrotnym wysłuchaniu nagrania i wybraniu jednej poprawnej możliwości z trzech podanych. W zadaniu znajdzie się najprawdopodobniej pięć podpunktów: cztery pierwsze najczęściej dotyczą szczegółowych informacji z nagrania, podczas gdy ostatni może dotyczyć całości tekstu, np. myśli ogólnej lub intencji nadawcy. Stwierdzenia będą ułożone w takiej samej kolejności, w jakiej odpowiedzi pojawiają się w nagraniu. Odpowiedź może być wyrażona jednym słowem/ wyrażeniem lub dłuższym fragmentem nagranego tekstu. Techniki rozwiązywania tego zadania zostały również omówione w Rozdziałach 1., 5., i 8. Tip 1 Ostatnie pytanie w tego typu zadaniach może dotyczyć m.in. ogólnej myśli wysłuchanego tekstu. Ogólna myśl to inaczej przewodni temat wypowiedzi, czyli coś, na czym mówiący skupia się przede wszystkim. Pytanie sformułowane jest zwykle w następujący sposób: The text is mainly about … lub In the interview X presents …/ talks about … itp. Dwie podane możliwości będą zwykle dotyczyć tematów poruszonych lub wspomnianych przez mówiącego, ale tylko trzecia możliwość będzie koncentrowała się na ogólnym przekazie całego tekstu. Wybierz swoją odpowiedź po dwukrotnym wysłuchaniu nagrania i dokładnym przeanalizowaniu pytań 1 – 4, które mogą (lecz nie muszą!) naprowadzić cię na ogólną myśl tekstu.
CD2. 38 MP3 86
Przeczytaj i wysłuchaj fragmentu nagrania. Zastanów się, dlaczego odpowiedzi A. i B. są niepoprawne.
– So Tony, what do you think about that? – Well, I must disagree. I believe most teenagers don’t look after their health at all. All right, a tiny majority may take exercise or pay attention to their diet, however, on the whole, teens care very little about what they eat or drink. Most of them eat junk food every day, drink bottles of fizzy drinks and spend their time-off in front of their tellies or computers instead of doing exercise. So I don’t know where you found those statistics but I don’t think they reflect reality at all. 1.1. The main point Tony makes refers to young people’s A. free time. B. unhealthy diets. C. attitude to healthy lifestyles.
196 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 196
5/21/12 9:59:37 PM
ZDROWIE
ROZUMIENIE ZE SŁUCHU
11
Zadanie egzaminacyjne 1 CD2. 39 MP3 87
Usłyszysz dwukrotnie wywiad na temat nietypowego schorzenia. Z podanych odpowiedzi wybierz właściwą, zgodną z treścią nagrania. Zakreśl literę A, B lub C. Za każde poprawne rozwiązanie otrzymasz 1 punkt. 1.1. Foreign Accent Syndrome is A. a newly-discovered illness. B. a surprisingly common condition. C. a disease already known to scientists.
1.4. Foreign Accent Syndrome A. can be medically cured. B. makes most patients feel low. C. may disappear on its own.
1.2. Mrs Kay Russell A. spoke French when she woke up. B. used to have strong headaches. C. is the first to suffer from this illness.
1.5. Jessica mainly talks about A. a strange medical case. B. research into the syndrome. C. unusual diseases in Britain.
1.3. The condition is caused by A. even mild headaches. B. very serious headaches. C. very severe brain damage.
Check it out Zastanów się, dlaczego w pytaniu 1.5. pozostałe dwie odpowiedzi są niepoprawne.
Zadanie egzaminacyjne 2 CD2. 40 MP3 88
Usłyszysz dwukrotnie wywiad na temat stresu u nastolatków. Z podanych odpowiedzi wybierz właściwą, zgodną z treścią nagrania. Zakreśl literę A, B lub C. Za każde poprawne rozwiązanie otrzymasz 1 punkt. 2.1. Jonathan A. helped himself with his problem. B. suffers from depression. C. got advice from other sufferers.
2.4. Jonathan says that the most important step to take is to A. discuss your problem with others. B. lead a healthy life. C. have a specialist therapy.
2.2. When Jonathan talks about stressors, he does not mention A. doing something for the first time. B. dealing with too high demands. C. having a lack of confidence.
2.5. Jonathan mainly A. describes his teenage problems with stress. B. talks about the causes of teenage stress. C. shares his knowledge of teenage stress.
2.3. We start to feel bad as soon as the level of A. all three neurotransmitters is lower. B. two of the neurotransmitters decrease. C. even one of the neurotransmitters is not high enough.
Check it out Wyjaśnij, dlaczego w pytaniu 2.5. poprawna odpowiedź przekazuje główną myśl tekstu?
1. Is it wise to use self-help books or Internet sources to treat yourself for various diseases? Why/why not? 2. On the Internet, find some interesting information about unusual illnesses or phobias. Present your findings to the rest of the class.
197 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 197
5/21/12 9:59:39 PM
11 ZDROWIE
WYPOWIEDŹ PISEMNA
Warm up 1. What questions could you ask a doctor to find out how to lead a healthy lifestyle? 2. If you wanted to find out some information, would you prefer to write an email/letter to someone, ring someone up or look for it on your own, eg on the Internet? Why? What would it depend on?
Typ zadania: list formalny (list z prośbą o informacje) Read the info …
… then have a go!
Task info Jednym z zadań na egzaminie maturalnym może być napisanie prostego listu formalnego i może nim być m.in. list z prośbą o informacje, czyli list, w którym prosisz o dodatkowe informacje lub wyjaśnienie jakiejś kwestii. Pamiętaj o odpowiedniej formie (podziale listu na akapity) i stylu, a także o stosownym rozpoczęciu (Dear Sir/Madam) i zakończeniu listu (Yours faithfully)! Tip 1 List z prośbą o informacje, tzw. letter of enquiry, będzie wymagał m.in. ułożenia kilku pytań. Ze względu na fakt, że jest to list formalny, pytania powinny być pytaniami pośrednimi, czyli np. I would like to know what time your clinic opens, a nie What time does your clinic open? Zapamiętaj sposób tworzenia tych pytań i kilka wyrażeń, które mogą takie pytania rozpoczynać, np. – I would like to know ... – Could you tell me ... – I was wondering if you could tell me ... – I am interested to find out ...
Practice 1 Utwórz pytania pośrednie, używając podanych początków. I would like to know … / I was wondering … / Could you tell me …/ I would like to learn … 1. How many tablets a day should I take? 2. Can I take part in this medical training? 3. Is it possible to apply for EU funds? 4. Where can we get some professional medical help?
1. 2. 3. 4. Practice 2
Przeczytaj pytania z zadania i napisz je po angielsku w formie pytań pośrednich. Do każdego pytania dodaj krótki komentarz. Chciałbyś/Chciałabyś wykupić pakiet medyczny w nowo powstałej klinice. W liście do zarządu kliniki zapytaj: ile kosztuje taki pakiet i czy są zniżki dla studentów; jakie usługi pokrywa pakiet, a jakich nie.
Tip 2 Warto też przed każdym pytaniem lub po nim napisać, dlaczego ta informacja jest dla ciebie ważna. Np. jeżeli część podpunktu w zadaniu mówi, abyś zapytał/zapytała o możliwość konsultacji z dietetykiem, możesz napisać np. I am trying to lose weight and I would like to receive some professional advice on how to do it the best way. So, I would like to know if it is possible to consult a dietician. Pamiętaj, aby kontrolować liczbę wyrazów, podając te dodatkowe informacje!
MODELOWA WYPOWIEDŹ Przeczytaj treść zadania egzaminacyjnego i modelową wypowiedź, a następnie podkreśl w niej pytania pośrednie. Podczas pobytu w Anglii planujesz pracować na rzecz chorych dzieci jako woluntariusz/wolontariuszka. Znalazłeś/znalazłaś ogłoszenie w gazecie o organizacji, która poszukuje takich ludzi. Napisz list do przedstawiciela tej organizacji, w którym: podasz dwie przyczyny, dla których chciałbyś/chciałabyś pracować dla tej organizacji; zapytasz o rodzaj oczekiwanej pomocy i miejsce jej udzielania; zapytasz o wymagane predyspozycje i oczekiwany poziom znajomości angielskiego; zapytasz, czy organizacja oferuje szkolenie medyczne przed przystąpieniem do pracy i kiedy możesz spodziewać się odpowiedzi.
198 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 198
5/21/12 9:59:40 PM
WYPOWIEDŹ PISEMNA
ZDROWIE
11
Dear Sir/Madam, I am writing to enquire about the possibility of working as a volunteer for your charity. I want to help sick people, especially children. I also wish to become a doctor so such experience will be useful to me. Below are my questions. First of all, I would like to learn what kind of help you expect volunteers to offer. I wonder if you want them to work in hospitals or visit children at their homes. Secondly, I am not sure what kind of people you are looking for when it comes to their personalities and qualifications. I was also wondering if my English, B1 level, is good enough. I can communicate well with most English people. Finally, could you tell me if you plan to organise any medical training before I start work and when I could expect to receive a reply from you? Yours faithfully, XYZ
Zadanie egzaminacyjne 1 Znalazłeś/Znalazłaś w gazetce szkolnej informację o multimedialnym kursie promującym zdrowy tryb życia dla młodzieży, organizowanym w Londynie. Jesteś zainteresowany/zainteresowana wzięciem udziału w tym kursie i chcesz dowiedzieć się więcej. Napisz list do organizatorów, w którym zapytasz: dokładny program kursu i jak długo kurs będzie trwał; o jaka jest cena kursu i czy istnieje możliwość uzyskania dofinansowania z UE; czy należy przywieźć własne laptopy i czy konieczna jest zaawansowana wiedza technologiczna; czy istnieje możliwość uzyskania pomocy przy szukaniu zakwaterowania i czy organizator zapewnia dojazd. Pamiętaj o zachowaniu odpowiedniej formy listu. Nie umieszczaj żadnych adresów. Podpisz się jako XYZ. Długość listu powinna wynosić od 120 do 150 słów. Oceniana jest umiejętność przekazania wszystkich informacji (4 punkty), forma (2 punkty), poprawność językowa (2 punkty) oraz bogactwo językowe (2 punkty). Uwaga: jeśli praca będzie zawierać więcej niż 200 słów, otrzymasz za jej formę 0 punktów. Zadanie egzaminacyjne 2 Chcesz kupić w prezencie dla członka swojej rodziny poradnik zdrowego odżywiania się. Znalazłeś/Znalazłaś w anglojęzycznym czasopiśmie reklamę takiego poradnika. Napisz list do wydawcy, który ją zamieścił. owołaj się na reklamę i sprecyzuj, jaki rodzaj poradnika cię interesuje. P Zapytaj, jakie treści zawiera poradnik i co mieści się na dołączonej do niego płycie DVD. Zapytaj, czy poradnik oferuje przykłady diet i jeśli tak, czy ich skuteczność poparta jest badaniami medycznymi. Zapytaj o cenę poradnika i możliwość wysłania go na wskazany przez ciebie adres. Pamiętaj o zachowaniu odpowiedniej formy listu. Nie umieszczaj żadnych adresów. Podpisz się jako XYZ. Długość listu powinna wynosić od 120 do 150 słów. Oceniana jest umiejętność przekazania wszystkich informacji (4 punkty), forma (2 punkty), poprawność językowa (2 punkty) oraz bogactwo językowe (2 punkty). Uwaga: jeśli praca będzie zawierać więcej niż 200 słów, otrzymasz za jej formę 0 punktów.
1. Would you like to work as a volunteer, for example a charity helping people with serious illnesses? Why/why not? 2. What, in your opinion, makes a good doctor? Why do you think so?
199 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 199
5/21/12 9:59:41 PM
11 ZDROWIE
WYPOWIEDŹ USTNA
Warm up 1. What’s your opinion of the Polish health system? 2. How important is it for you to be able to give first aid?
Typ zadania: zadanie 1 – rozmowa z odgrywaniem roli Read the info …
… then have a go!
Task info Jednym z zadań na egzaminie ustnym jest przeprowadzenie rozmowy z egzaminującym na podstawie podanego scenariusza. W zadaniu będzie podany kontekst sytuacyjny i cztery aspekty rozmowy (w „chmurkach”), które muszą zostać omówione. Zadaniem zdającego jest zwykle przekazanie informacji, wyrażenie sugestii lub udzielenie rad rozmówcy (egzaminującemu), a także właściwe zareagowanie na dodatkowe pytania zadane przez egzaminującego. Zdający ma jedynie 30 sekund na zapoznanie się z poleceniem; nie ma zatem czasu na wykonanie pomocniczych notatek. Na wykonanie całego zadania przeznaczone są 3 minuty. Strategie wykonywania tego zadania zostały omówione w Rozdziałach 1. i 7. Tip 1 Pamiętaj, że podczas rozmowy będziesz musiał/musiała odpowiedzieć na dodatkowe pytania egzaminującego, które nie pojawiły się w twojej części scenariusza. Pytania te mogą być prośbą o dokładniejsze wyjaśnienie jakiejś kwestii lub uzasadnienie wyrażonej opinii, mogą też oczekiwać od ciebie np. zaproponowania innego pomysłu czy wyrażenia dodatkowego żądania lub potrzeby. Udzielając odpowiedzi na takie pytania, możesz użyć następujących wyrażeń: – Let me explain/Let me give you an example. – I can also suggest …/Why don’t you …? – Well, in this situation you could/should … Pamiętaj, aby zawsze odnieść się do pytania egzaminującego i rozwinąć swoją wypowiedź! Tip 2 Jeśli nie zrozumiesz pytania, zawsze możesz poprosić o powtórzenie go, co nie ma wpływu na ocenę egzaminu!
Practice 1 Dopasuj pytania/stwierdzenia do ich funkcji. Funkcje: 1. prośba o dokładniejsze wyjaśnienie 2. brak zgody na temat jakiejś kwestii 3. prośba o inne sugestie 4. w yrażanie żądań/potrzeb/próśb Pytania/stwierdzenia: a. Well, I don’t think I like this idea very much. b. Could you tell me what you mean by this? c. Could you offer something else? d. I’d also like to attend a first aid course. Is it possible?
e. Are there any other options? f. Can you give me some more details? g. Can you put me in touch with your health specialist, please? h. Actually, I’m not very keen on this idea. Practice 2
Przeczytaj trzy odpowiedzi na dodatkowe pytanie egzaminującego i wybierz tę, która najlepiej spełnia kryteria egzaminacyjne. – I suggest you do more exercise. Maybe swimming? – Are there any other options? a. Yes, some but I don’t know what to suggest to you. b. Why don’t you like swimming? It’s such a good sport. c. Well, if you don’t like swimming, we could offer yoga or aerobics. These classes will help you keep fit too. Practice 3 Odpowiedz na poniższe pytanie dodatkowe. –W e offer a lot of health treatments for people feeling stressed out. – What exactly do you mean? –
200 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 200
5/21/12 9:59:42 PM
ZDROWIE
WYPOWIEDŹ USTNA
11
MODELOWA WYPOWIEDŹ Przeczytaj treść zadania i dodatkowe kwestie, które podczas rozmowy wypowiada egzaminujący. Zastanów się, jaką funkcję one pełnią. Jesteś jednym z organizatorów międzyszkolnego festiwalu promującego zdrowy tryb życia. Dzwoni anglojęzyczna osoba zainteresowana zgłoszeniem uczestnictwa swojej klasy w tym festiwalu. Udziel jej informacji i rady. Poniżej podane są 4 kwestie, które musisz omówić w rozmowie z egzaminującym. Program festiwalu
Konkurs na najciekawszy projekt Zgłoszenie
Specjalne atrakcje
Rozmowę rozpoczyna zdający. → Could you give me more details? → This sounds kind of good, but I’m not sure celebrities often set good examples. → So what should my students do to enter this competition? → What’s the deadline? Wysłuchaj modelowej wypowiedzi i sprawdź, jak zdający poradził sobie z odniesieniem się do dodatkowych informacji.
CD2. 41 MP3 89
Zadanie egzaminacyjne 1 Podczas ferii pracujesz w sekretariacie szkoły uczącej udzielania pierwszej pomocy. Dzwoni anglojęzyczny klient zainteresowany zapisaniem swojej rodziny na taki kurs. Udziel mu informacji i rady. Poniżej podane są 4 kwestie, które musisz omówić w rozmowie z egzaminującym. (Wersja dla egzaminującego – na stronie 321) Instruktorzy
Program kursu Dodatkowe zajęcia
Opłaty i dyplom ukończenia
Rozmowę rozpoczyna zdający. Nagraj lub zapisz swoją wypowiedź, abyś potem mógł/mogła ją sprawdzić. Zadanie egzaminacyjne 2 Dzwoni do ciebie kolega/koleżanka z Anglii, przebywający/przebywająca od paru miesięcy w Polsce. Bardzo źle się czuje i nie wie, gdzie udać się po szybką pomoc. Udziel mu/jej informacji i rady. Poniżej podane są 4 kwestie, które musisz omówić w rozmowie z egzaminującym. (Wersja dla egzaminującego – na stronie 321) Profesjonalna pomoc medyczna
Objawy Doraźna pomoc
Godziny otwarcia aptek
Rozmowę rozpoczyna egzaminujący. Nagraj lub zapisz swoją wypowiedź, abyś potem mógł/mogła ją sprawdzić.
1. What advice would you give to someone who:
f eels stressed out? has a headache? wants to lead a healthy lifestyle?
is beginning to have the first symptoms of a cold?
2. Are you interested in medicine and medical issues? Why/why not?
201 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 201
5/21/12 9:59:44 PM
11 ZDROWIE MP3 143
Physical and mental state
Samopoczucie
all right w porządku be short of breath mieć duszności dizzy cierpiący na zawroty głowy, skołowany feel fine/well czuć się dobrze feel ill czuć się źle get well wyzdrowieć, wrócić do zdrowia look well wyglądać zdrowo pale blady sick chory stressed-out zestresowany unwell niezdrowy weak słaby well-being dobre samopoczucie Body ankle arm back blood bones bottom brain cheek chest chin ear elbow eye eyebrow eyelash finger foot/feet forehead head heart hip knee leg lips lungs mouth muscles neck nose shoulder skin stomach thigh throat thumb toe tongue tooth/teeth waist
Ciało kostka ramię plecy krew kości pośladki mózg policzek klatka piersiowa broda ucho łokieć oko brew rzęsa palec stopa/stopy czoło głowa serce biodro kolano noga wargi płuca usta mięśnie szyja nos bark skóra żołądek udo gardło kciuk palec u nogi język ząb/zęby talia
Health problems and symptoms
Choroby i ich objawy
backache be allergic to bleed brain damage broken bruise bump burn cancer catch a cold choke condition contagious cough disease earache faint
ból pleców być uczulonym na krwawić uszkodzenie mózgu złamany siniak guz poparzenie rak, nowotwór przeziębić się dusić się stan zakaźny, zaraźliwy kaszel choroba ból ucha mdleć
sŁownicTWO MATURALNE fatal śmiertelny fever gorączka flu grypa food poisoning zatrucie pokarmowe have a pain in odczuwać ból w headache ból głowy heart attack atak serca heart disease choroba serca high temperature wysoka temperatura hurt boleć illness choroba infected zarażony injury uraz measles odra migraine migrena mumps świnka rash wysypka runny nose katar scratch drapać się shiver trząść się, mieć drgawki side effects efekty uboczne sore throat bolące gardło stomach ache ból brzucha stroke zawał suffer from cierpieć na surgery operacja swollen opuchnięty symptom objaw syndrome syndrom toothache ból zęba tremble trząść się, dygotać twisted ankle skręcona kostka virus wirus vomit wymiotować wounded ranny
Treatment
Leczenie
bandage bandaż bed rest leżenie w łóżku podczas choroby cough mixture syrop na kaszel course of antibiotics dawka antybiotyków cream maść dress a cut/a wound opatrzeć rozcięcie, ranę drugs leki do some tests przeprowadzić testy eye drops krople do oczu injection zastrzyk nose drops krople do nosa ointment maść painkiller lek przeciwbólowy pill pigułka plaster gips put an arm/ włożyć rękę/ a leg in plaster nogę w gips tablet tabletka treatment leczenie vaccine szczepionka
Healthy lifestyle Higieniczny tryb życia
be in good shape być w dobrej formie be overweight mieć nadwagę cut down on sth ograniczyć ilość czegoś destress odstresować się exercise regularly regularnie ćwiczyć fitness fitness follow a sensible diet być na zdrowej diecie healthy diet/lifestyle zdrowa dieta/styl życia high in fibre bogaty w błonnik keep fit trzymać formę look after oneself uważać na siebie low in sugar o niskim poziomie cukru low-fat food niskotłuszczowe jedzenie reduce/avoid stress zredukować/ unikać stresu take care of opiekować się
take up a sport work out at the gym
zacząć uprawiać sport ćwiczyć na siłowni
The disabled
Niepełnosprawni
blind niewidomy cane laska dla niewidomej osoby crutches kule do podpierania się deaf głuchy dumb niemy guide dog pies przewodnik lose one’s sight stracić wzrok mentally/ niepełnosprawny physically disabled umysłowo/fizycznie mentally/ upośledzony physically handicapped umysłowo/fizycznie walking stick laska do podpierania się wheelchair wózek inwalidzki
Addictions
Uzależnienia
alcohol be addicted to caffeine chocolate computer games depression drugs gambling get addicted to junk food smoking take an overdose television therapy
alkohol być uzależnionym od kofeina czekolada gry komputerowe depresja narkotyki hazard uzależnić się od niezdrowa żywność palenie przedawkować telewizja terapia
Health care
Służba zdrowia
ambulance karetka appointment wizyta u lekarza clinic klinika consult/see a doctor skonsultować się z lekarzem curable uleczalny cure leczyć diagnose diagnozować dietician dietetyk emergency nagły przypadek examination badanie first aid pierwsza pomoc GP (General Practitioner) lekarz rodzinny health care służba zdrowia health centre przychodnia hospital szpital make an appointment umówić się na wizytę u lekarza medical advice porada lekarska medical check-up okresowe badanie lekarskie medicine lek operate on operować operating theatre sala operacyjna operation operacja patient pacjent pharmacy apteka prescribe przepisać (lek) prescription recepta recover from wyzdrowieć stretcher nosze sufferer cierpiący, chory surgeon chirurg surgery operacja take someone’s zmierzyć temperaturę temperature take someone’s blood zmierzyć ciśnienie pressure krwi test sb’s hearing zbadać komuś słuch treat leczyć ward oddział szpitalny
202 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 202
5/21/12 9:59:44 PM
sŁownicTWO MATURALNE
ZDROWIE
11
SprawdŹ się! Do każdej litery alfabetu dopisz jeden wyraz związany z tematem ZDROWIE, np. a –allergic.
Ułóż 6 zdań opisujących zdjęcie. Użyj podanych słów i wyrażeń: faint, have a pain in, ambulance, first aid, hospital, stretcher.
Word Map STEP 3 Przeczytaj Słownictwo Maturalne i zaznacz te słowa i wyrażenia, które wydają ci się przydatne i warte zapamiętania. Następnie wróć do strony 188 i dopisz do mapy wyrazowej zaznaczone słowa i wyrażenia. Użyj koloru czerwonego, żeby przypominając sobie słownictwo przed egzaminem, zwrócić na nie uwagę.
203 Repetyt_matur_188-203_U11.indd 203
5/21/12 9:59:46 PM