ته‌ندروستی
5
زرایەوە
عون دۆ ریای تا هکت ب تاعوون ئ�����ەو ن���ەخ���ۆش���ی���ەی���ه کە لەسەدەکانی پێشوودا گەورەترین کارەساتی لەمێژووی مرۆڤایەتییدا خوڵقاندووەوهیچ جۆگرافیاو رەگ��ەزێ��ک بەربەست نەبووە ل��ەب��ەرام��ب��ەر کاولکارییەکانییدا ،بەاڵم لەئێستادا زان��ای��ان توانییویانە نەخشەی ت���ەواوی جینیتیکی نەخۆشی تاعوون ی���ان م��ەرگ��ی رەش ب���دۆزن���ەوە ،ئەم نەخۆشییە بە گەورەتریین پەتای مێژوو دەن��اس��رێ �ت‌و ب��ەه��ۆی ئ���ەوەوە تەنها لەسەددەی چواردەهەمدا ٥٠میلیۆن کەس لەکیشوەری ئەوروپادا مردن. ب��ە پ��ێ��ی راپ���ۆڕت���ی رویتەرز ل���ەم ت��وێ��ژی��ن��ەوان��ەدا پاشماوەی الشەی مردووانی شاری لەندەن ب��ەه��ۆی ن��ەخ��ۆش��ی تاعوونەوە ب���ەک���اره���ێ���ن���راوەو نموونەی لەقوربانییەکان جینیتیکی
هەڵگیراوە، ئەمە یەکەمجارە توێژەران توانیویانە بەشە جینیتیکییەکانی ئەم باکتریایە بەتەواوەتی لەالی یەک دابنێن. ئەنجامی ئ��ەم لێکۆڵینەوانە یارمەتیمان دەدات وردتر لەشێوەی پەرەسەندن‌و گۆڕانی ئەم باکتریایە لەسەدەکانی راب��ردودا بگەیین‌و تێگەیشتنی باشترمان لەسەر نەخۆشیەکانی هاوشێوە لەئێستادا بۆ دروست ببێت. گ��روپ��ێ��ک ل��ەت��وێ��ژەران��ی ئ��ەڵ��م��ان��ی ،کەنەدایی‌و ئەمریکایی بە سودوەرگرتن لەتوێژینەوەکانی پێشوو دەربارەی باکتریاکانی گوێزەرەوەی ئەم نەخۆشییە کە پێی دەوترێت یریسینیا توانیویانە نەخشەی تەواوەتی جینیتیکی‌و بەشەکانی ب��دۆزن��ەوەو پ��رۆژەک��ە تەواو بکەن. ب��ەوت��ەی یەکێک ل��ەب��ەڕێ��وەب��ەران��ی ئ��ەم پرۆژە توێژینەوەیە زۆرب��ەی ئەو نەخۆشییە باکتریاییانەی کە لەم س��ەردەم��ەدا باڵودەبنەوە لەراستییدا نەوەی باکتریاکانی گ��وێ��زەرەوەی تاعوونن .بەتێگەیشتنی باشتر لەسەرچاوەی ئەم باکتریانە دەکرێت بەشێوەیەکی کارییگەرتر سەرهەڵدانی ئەم نەخۆشیانە کۆنتڕۆڵ بکرێت.
پێشکە و تن لەتەکنەلۆژیای دۆزینەوەی ()DNA کۆنەکان‌و تێگەیشتن لەقۆناغەکانی پەرەسەندنی ئەگەری ئەم ()DNAیە لەتەواوکردن و سەرکەوتنی ئەم توێژینەوانە رۆڵێکی زۆرکارییگەری هەبووە و لەم رێگەوە دەکرێت ناسینی باکتریا نوێیەکان یان شێوازی باڵوبوونەوەی باکتریا کۆنەکان گۆڕانی گەورەی بەسەردا بێت. زانایان دەڵێن نەوەکانی ئەم باکتریا کۆنانە ئێستا لەهەموو جیهاندا باڵوبوونەتەوەو هەموو سالێک النیکەم دوهەزار نەفەر بەهۆی تووشبوون بەم نەخۆشیانەوە ژیانیان لەدەستدەدەن .بۆنموونە باکتریای ناسراو بە "ئیکۆال" کە لەسەرەتای ئیمساڵ لەئەڵمانیاو فەرەنسەدا باڵوبوویەوەو دەیان کەسی کوشت هەڵگری ( )DNAپێشکەوتووتری هەمان باکتریای تاعوونە. بەشی س��ەرەک��ی ئ��ەم توێژینەوەیە لەسەر تایبەتمەندییەکانی جینیتیکی ئێسک و ددانی م��ردوان بەهۆی تاعوونی رەش��ەوە کە لەشاری ل��ەن��دەن ه��ەڵ��گ��ی��راوە ،ئ��ەن��ج��ام��دراوە .ب��ە پێی توێژینەوە ئەنجامدراوەکان تایبەتمەندی جینیتیکی ئەم باکتریایە کە لە( ) ٦٥٠ساڵ لەوەو پێش زیاد لەپه‌نجا میلیۆن کەسی کوشت ،بە تێپەڕبوونی کات گۆڕانێکی زۆربچووکی بە خۆیەوە بینیووە.