x5
KONKURS pisane czytadło oparte na błyskotliwym koncepcie. Szczygielski usiłuje pogodzić światy, których chyba pogodzić się nie da. Umieszcza po sąsiedzku wyemancypowanego, wielkomiejskiego geja i typową przedstawicielkę tak zwanych moherowych beretów. Paweł Sieniawski i Anna Lewandowska nienawidzą się z całego serca i na wszelkie sposoby próbują sobie uprzykrzyć życie. Co jednak się stanie, kiedy ci dwoje zostaną niejako skazani na siebie? Czy w wyniku zetknięcia się dwóch tak odrębnych światów może dojść do porozumienia? Szczygielski poprzez „Berka” tylko pozornie nie wpisuje się w „homoseksualny nurt walczący”. Nie rozlicza on społeczeństwa, nie wytyka błędów mniejszościom seksualnym. Krzewi za to bardzo pozytywne wartości poprzez… humor. Swoje postaci buduje na stereotypach, a jednocześnie nie czyni ich jedynie zbiorem takich stereotypów. Anna okazuje się starą, opuszczoną przez wszystkich kobietą, która przestaje rozumieć świat. Z kolei Paweł to ktoś tylko pozornie szczęśliwy – praca go nie satysfakcjonuje, codzienny wyścig szczurów wykańcza, a przelotne romanse nie zastąpią prawdziwej miłości. Jednak w tej moherowo-gejowskiej
28
nr 4 luty 2011 r.
Czytaj felieton Kropla Krwi Nelsona>>>
bajeczce o Pawle i Gawle, co „w jednym stali domu”, wszystko musi się szczęśliwie rozwiązać. Zasygnalizowanie ogólnoludzkiegoproblemu, że uczucia (miłości, ale i samotności, zagubienia) pozostają te same bez względu na religię, czy orientację seksualną. Wreszcie sympatia, której nie sposób nie odczuwać w stosunku do głównych bohaterów sprawia, że „Berek” jest książką nie tylko przystępną, ale również pomysłowo promującą tolerancję, bez zbędnego moralizatorstwa. Zupełnie inny typ literatury prezentuje „New Romantic” Michała Zygmunta. To zbiór trzech odrębnych całości, gdzie polityka i homoseksualizm mieszają się w mniejszych lub większych proporcjach. W swojej debiutanckiej książce – reklamowanej jako „pierwsza powieść antykaczyńska” – Zygmunt dokonuje swoistej zemsty na IV RP. Jednak to tekst „Bądź sobą, wybierz Westerplatte” wydaje się mieć najbardziej doniosłe znaczenie dla polskiej literatury homoseksualnej. Trudno określić czas akcji tego opowiadania – z jednej strony to niedaleka przyszłość, z drugiej wydaje się, jakby historia zatoczyła koło. Władzę w państwie obejmuje Partia Rządząca i stosując metody znane z praktyk komunistycznych chce doprowadzić między innymi do eksterminacji gejów. Następuje tak zwane „Radykalne Oczyszczenie”, obejmujące wprowadzenie cenzury, zakaz rozwodów, delegalizację praktyk homoseksualnych, przymusowe leczenie osób innej orientacji, zakaz działalności religii Wschodu, wreszcie wyrzucenie z kanonu lektur oraz przestrzeni publicznej dzieł Gombrowicza, Schulza i Witkacego. To jednak dopiero
początek zmian. Bycie osobą homoseksual- ki miały miejsce w nowojorskim klubie ną równa się politycznej śmierci. Ze szkół Stonewall, co w rezultacie zapoczątkowało i uczelni w imię obrony moralności usuwa amerykański i światowy ruch walki o prawa się homoseksualnych nauczycieli i wykła- mniejszości seksualnych. dowców, zamyka się kluby gejowskie, maMichał Zygmunt odwołuje się do histosowo internuje najzagorzalszych działaczy rii, odgrzewa rewolucyjne mity narodowe, (również tych, którzy jedynie sympatyzują operuje patosem, nie wzbrania się przed z mniejszościami seksualnymi), krwawo tendencyjnością, wszystko sprowadzając do tłumione są strajki i manifestacje. Zostaje ostrzeżenia: to, co dziś jest fikcją polityczną, zamordowany jeden z najbardziej znanych homoseksualnych aktywistów, co pociąga za sobą groźbę Jedyną możliwością uc wojny domowej, a jest oczywistym ieczki od terroru jest zawarcie m nawiązaniem do zbrodni popełnioałżeństwa z kobietą, gdyż – jak gł nej na księdzu Jerzym Popiełuszce. osi wymowny W końcu wszyscy homoseksualiści napis nad główną bram ą zostają przeniesieni do miejsc reso– „cipka czyni wolnym ” cjalizacji (właściwie są to zwyczajne obozy zagłady), gdzie podlegają powolnej eksterminacji. Jedyną możliwością ucieczki od terroru jest zawarcie małżeństwa z kobietą, gdyż – jutro może się urzeczywistnić. Jednak poza jak głosi wymowny napis nad główną bra- mocnym apelem o tolerancję, Zygmuntomą – „cipka czyni wolnym”! wi udało się osiągnąć coś jeszcze – stworzył Pomimo oczywistych nawiązań do pierwszą literacką martyrologię społecznometod komunistycznych i zbrodni nazi- ści homoseksualnej. W jego prozie gej nie stowskich, proza Zygmunta określana jest jest dewiantem, staje się męczennikiem, zamianem politicalfiction. Jednak opisywane pełnia współczesne hagiografie. zdarzenia czy prognozy nie są li tylko wyMówiąc o „gejowskiej jesieni 2007” nie mysłem autora. Projekt usunięcia homo- wolno pominąć „Zatoki Ostów” Tadeusza seksualnych nauczycieli ze szkół był swego Olszewskiego. Choć książka ta ukazała się czasu dosyć głośny, zakaz „promocji” ho- rok później tochronologicznie należy do moseksualizmu wprowadzono na Litwie, powieści z przełomu lat 80/90 – została a pozycja „Ferdydurke” i „Trans-Atlantyku” ukończona w 1988 roku. Główny bohater Gombrowicza na liście lektur była swego – Piotr – ukrywa swój homoseksualizm czasu mocno niepewna. Również opisując przed światem – tym samym skazuje niejako nalot policji na gejowski klub Angel Zyg- sam siebie na wykluczenie, nie umie nawiąmunt wzorował się na prawdziwych wy- zać silnych i trwałych relacji międzyludzdarzeniach – w 1969 identyczne zamiesz- kich, wreszcie zmusza się do ożenku, choć nr 4 luty 2011 r.
29