“Symbiosis is a much higher reflection of life”
001
002
Inhoudsopgave
003
Antropocentrisch VS symbiotisch
005 - 008
Another Generosity
009 - 010
Desertification 011 - 014
Bouwen met Bacteriën
015 - 018
Ca´n Terra house
019 - 022
Salty Stuff 023 - 028
004
Antropocentrisch VS symbiotisch
Architectuur, een creatie van de mens. ´Waar god de aarde heeft geschept, is de mens schepper van hun eigen bouwkunde´. Het zijn twee verschillende creaties die in deze wereld grotendeels gescheiden van elkaar bestaan. Wij nemen als mensheid -binnen de bouwkunde- een antropocentrische instelling in, Maar de aarde heeft altijd de macht, de aarde zal altijd groter zijn. De bouwkunde is namelijk afhankelijk van de materialen van de aarde. Waar de natuur zijn eigen bouwstoffen creëert en in een symbiotische vorm voort blijft bestaan, heeft de bouwkunde veel mankracht nodig om iets tot architectuur te vormen. De symbiose is afwezig. Om daar wat aan te doen zijn er twee opties. Één daarvan proberen we tevergeefs uit te voeren; leren van de aarde. ‘Hoe doet de natuur dat en kunnen wij dat ook toepassen in onze bouwkunde?’ Deze optie heeft de bouwkunde veel ontwikkeling gebracht, bijvoorbeeld circulaire economie en biomimicry. Maar er is nog een optie, een optie waar minder naar gekeken word. Kan de bouwkunde niet alleen leren van de natuur, maar er ook van functioneren? Kunnen wij de natuur forceren om architectuur voor ons te creëren? De aarde zou in dit geval materie omzetten in architectuur, zonder dat daar mankracht bij nodig is. Een voorbeeld van deze vorm van architectuur -die per toeval van nature al bestaat- zijn grotwoningen. Het zijn natuurlijk gecreëerde ruimtes die voldoen aan de basis eisen van de mens en bouwkunde. Tijdens de oertijd werden deze al gebruikt, maar anno 2019 bestaan ze nog steeds. In Gaudix -een dorpje in het binnenland van zuid Spanje- woont een groot deel van de bewoners nog steeds in deze grotwoningen. De grote vraag is of wij als mens ook ´zonder toeval´ zulke symbiotische relaties -waarbij de aarde onze bouwkunde schept- kunnen starten.
005
006
007
Om de aarde onze bouwkunde te laten creëren betekend wel dat we als mens de controle moeten overgeven aan de aarde. Wij zijn niet meer de scheppers. Dit is dan ook waar innovativiteit van de mens belangrijk is. Waar is het wel mogelijk om controle uit te oefenen en waar geef je het uit handen? Dit is het punt waarop er gezocht moet worden naar een symbiotische relatie binnen het scheppen van architectuur ‘met mens en aarde’. De mens kan bijvoorbeeld kaders uitzetten aan de hand van de gewenste schaal en ruimtelijke invulling, de natuur kan hier vervolgens zijn architectuur binnen scheppen. Ook kan er gekeken worden naar manieren om onze eisen aan te passen, waardoor natuurlijke plekken beter gebruikt kunnen worden door de mens, zoals bij het wonen in grotten. Een van de valkuilen binnen dit onderwerp is dat het al snel lijkt op biomimicry. Waar ligt het verschil? Biomimicry is het kopiëren van de natuur, vaak is er wel een vorm van natuurlijke groei of ontwikkeling aanwezig, maar deze word sterk aangestuurd door de mens. Het gaat er dan ook niet om dat we de natuur nadoen, maar de natuur echt het werk laten doen. In dit verslag zijn een aantal innovatieve en creatieve voorbeelden te zien waar de natuur een deel van het proces overneemt. Daarnaast geef ik mijn eigen inzichten op mogelijke toepassingen.
008
Another Generosity
009
Het eerste voorbeeld is niet zozeer een concrete oplossing maar een kunstwerk wat het onderwerp ‘beeldend’ ter discussie stelt en aankaart naar het open publiek. Curators Eero Lundén and Juulia Kauste hebben in het Noorse paviljoen -tijdens de biënnale in Venetië- 4 grote ballonnen geplaatst die zichzelf vullen met lucht door de atmosfeer buiten. Door sensoren die geplaatst zijn op een carbondioxidemeter blazen de ballonnen zichzelf op. Bij verschillende levels van carbondioxide is de hoeveelheid lucht in de ballonnen ook verschillend. Het is daardoor een ademende follie. Andere sensoren meten de temperatuur buiten, waar lampen in de ballon op reageren door kleurverschil. De installatie stelt een dialoog op die tegen de antroposofische instelling gaat en de vraag stelt of architectuur een symbiotische relatie aan kan gaan met de natuur door haar onderdeel te maken van het proces. Doordat de ballonnen beeldend reageren op factoren uit de natuur word er een hechtere relatie gecreëerd tussen de mens en de natuur. Aangezien het onderwerp nog totaal onbekend is -en ver weg ligt van onze huidige bouwkundige methodes- hebben de curators een belangrijke rol vervuld; Het aantonen van de mogelijkheid en het laten ervaren van de band met de natuur.
010
Desertification
Een idee wat wel echt een oplossing kan zijn is de oplossing van Magnus Larsson op het ‘desertificition’ probleem in het continent Afrika. Zandduinen verschuiven daar als een tsunami over het continent en slokt alles met zich mee. Landbouw, dorpen en natuur kunnen hierdoor niet leven en worden keer op keer opgeslokt. Veel mensen zijn opzoek naar grootschalige bouwkundige oplossingen die allemaal tevergeefs proberen dit natuurlijke fenomeen tegen te vechten. Magnus Larsson heeft daarentegen gekeken naar een manier om de rollen om te draaien en de natuur juist als hulpmiddel te gebruiken om het probleem op te lossen. Hij is hierbij tegen een bacterie gestuit die zand omzet in gesteente -en tijdens dit proces binnenruimtes creëert. De duin word hierdoor gesteente wat niet meer kan verschuiven, bovenop de versteende duin kan de grond vruchtbaar worden voor natuur en landbouw, in de grotten kunnen de omwonende volkeren leven. De bacterie genaamd ‘bacillus pasteurii’ is in de natuur te vinden en is dus een natuurlijk bruikbare grondstof. Het enige proces wat overgelaten word aan de mens is het vergaren van deze bacterie en het bedenken van een techniek om de bacteriën op de juiste manier los te laten in het zand. Hierna is het enkele weken wachten en heeft de natuur er architectuur van gemaakt.
011
012
013
Magnus heeft een systeem van pijpen ontworpen waarmee de bacteriĂŤn gericht in het zand losgelaten kunnen worden, hierdoor kunnen we de vorm die de natuur maakt enigszins reguleren. Zo kan er bijvoorbeeld voor gezorgd worden dat ruimtes met elkaar verbonden worden en elke ruimte een vorm van lichtinval krijgt. De buizen kun je voor je zien als de heipalen die wij in Nederland als fundering gebruiken, ze worden tot een bepaalde diepte in de grond geslagen waar vervolgens de bacteriĂŤn losgelaten worden. De palen zijn herbruikbaar omdat ze na het loslaten direct uit de grond gehaald kunnen worden. Zo kun je stap voor stap te werk gaan en blijven de kosten relatief laag. Nadat het grottenstelsel gecreĂŤerd is kun je nadenken over een indeling en er architectonische ruimtes van maken. Afhankelijk van het gebied kan de toplaag vervangen worden voor vruchtbare grond, echter zal dit op veel plekken ook vanzelf gebeuren. Het idee blijft voorlopig nog een concept omdat er nog veel technische problemen zijn. Echter laat het wel zien dat deze denkwijze ook op zeer grote schaal nuttige oplossingen kan bieden
014
Bouwen met Bacteriën
Op grote schaal is De vondst van Magnus lastig om ‘technisch’ realistisch te maken. Elektriciteit, waterdichting en installaties vormen bijvoorbeeld een probleem. Hoe reguleer je het binnenklimaat? Hoe maak je de ruimte bewoonbaar voor grote volkeren? Het zijn problemen die in de komende jaren niet opgelost gaan worden. Op kleinere schaal bied dit concept wel oplossingen. Op het moment dat een groot deel van de leef-eisen binnen het bouwbesluit uitgesloten kunnen worden is dit een goede vervanging voor een hoop bouwkundige zaken. Binnen architectuur die niet bewoond of utilitair gebruikt word zou het bijvoorbeeld toegepast kunnen worden
015
016
Zo zou je het concept bijvoorbeeld kunnen gebruiken om speel-objecten te maken voor kinderen. Het grottenstelsel wat ontstaat is leuk om voor kinderen in te spelen. Daarnaast brengt het ook kinderen in contact met de methode -en word een stukje natuur gecreëerd wat gebruikt kan worden om in te spelen. Het maken van zo’n speel-object is relatief simpel met de techniek die Magnus heeft ontwikkeld. - Eerst maak je een mal, dit doe je net zoals je zou doen bij een gestort betonnen muur. In zijn geheel creëert dit een vierkant volume van bijvoorbeeld 6.00 x 6.00 m3. - Binnen dit volume positioneer je de palen die de bacteriën loslaten. Het volume vul je met zand en vervolgens laat je de bacteriën los. - Nadat de bacteriën hun werk gedaan hebben haal je de mal weg en heb je een vierkant grottenstelsel. - Met minimale bouwkundige toevoegingen zorg je ervoor dat het object veilig betreedbaar is. Dit doe je door bijvoorbeeld trapjes en glazen koepels als afsluiting op hoger gelegen openingen te plaatsen.
017
018
Ca´n Terra house
001019
De Spaanse “Studio ensemble� heeft een veel realistischer symbiotische relatie gevonden. Zij zoeken -al bestaande- natuurlijke architectuur en meten dat via technologie tot op de millimeter nauwkeurig in tot een digitale 3d tekening. Op deze manier opent het de mogelijkheid om tot nauwkeurige en realistische oplossingen te komen waarmee dit soort ruimtes gebruikt kunnen worden als woon of utiliteit ruimtes Door de digitale kopie van natuurlijke ruimtes kunnen we de ruimtes gebruiken zoals we traditioneel ontwerpen. Er kan vooraf nagedacht worden over elektriciteit, installaties, indeling, pve, pva, kosten en planning. Het grote verschil is dat de bouwkunde al af is en er dus een hoop kosten bespaard worden op de bouw. Deze kosten kunnen vervolgens gebruikt worden om de ruimtes te transformeren tot hypermoderne architectuur die op de hoogste vorm aan de eisen voldoen. Ruimtes als dit zijn over de hele wereld te vinden. In Nederland heb je bijvoorbeeld mergelgrotten, voorheen was het praktisch onmogelijk om deze ruimtes functioneel te gebruiken, maar door deze digitale techniek zouden ook de Nederlandse mergelgrotten gebruikt kunnen worden
020
021
022
Salty Stuff
Uit de getoonde voorbeelden is te concluderen dat er al veel ontwikkelingen zijn. Er zijn concrete oplossingen op grote -en kleine schaal mogelijk. Daarnaast word het onderwerp openbaar gemaakt aan het publiek door het proces zichtbaar te maken. Een van de dingen die ik mooi vind aan deze methode is dat de natuur het werk doet, dit zou dan ook zichtbaar gemaakt moeten worden. De expositie in Venetië heeft hier een goede poging tot gedaan, maar de objecten zijn vervolgens totaal nutteloos. Ik ben zelf opzoek gegaan naar een methode die het natuurlijke proces zowel zichtbaar maakt -en ook resulteert in een nuttig bouwkundig/architectonisch object. Ik heb hierbij teruggekeken naar de dingen die ik deed in mijn jeugd waarmee een natuurlijk proces zichtbaar werd. “Het laten groeien van een avocado plantje door een noot in een glas water te laten zweven”. “Een cd in de magnetron stoppen zodat er patronen ontstaan op het cd oppervlak”. “Het hangen van een touwtje in een zoutoplossing zodat er zoutsteen ontstaat”. Allemaal zijn het natuurlijke processen die zichtbaar zijn op het blote oog. Maar hoe kan je dit omzetten in bouwkunde? De Nederlandse Architect Eric Geboers heeft een methode ontwikkeld waarbij je zout -in combinatie met een bepaalde alg stevig genoeg kan krijgen voor constructieve doeleinden. Als je dit combineert met de ‘touwtje in zout water methode’ kun je zichtbaar architectuur met constructieve waarde maken.
023
024
Mijn idee is om Pilaren te maken van zoutsteen door de twee methodes samen te voegen. - Een stevig touw word gespannen tussen het plafond en de vloer binnen een waterdichte en transparante tube. Deze tube is gevuld met een zeezout oplossing. - Binnen het touw loopt een buisje waar de algen die het zout stevig maken vloeit. Via dit buisje worden de algen losgelaten binnen het zoutsteen. - Het touw neemt in een aantal weken het zout op uit het water en zet het om in zoutsteen. De algen maken het een constructief geheel. - Als het proces klaar is verwijder je het overgebleven water en de tube. Het touw met het buisje kan in de zoutsteen blijven. - Door de tubes is het proces van de natuur te volgen. Het overgebleven eindresultaat vormt constructieve pilaren van zoutsteen.
025
026
027
028
029
“Good Architecture let’s nature in”
030