paleis OPMERKELIJKE GEBOUWEN
vrijzinnig antwerps tijdschrift
Een juweel van moderne en gedurfde bouwkunst… in 1933
O
mstreeks 1930 droomden heel wat mensen van een indoor wielerpiste vlak bij de stad Antwerpen. Het zou de grootste indoorpiste moeten worden van Europa. Men is beginnen bouwen op 11 januari 1932. Het Sportpaleis is op dat moment dus op plan gezet: het zou een ‘paleis’ worden van 132 op 88 meter zonder ondersteuning. Dit was een primeur op architecturaal vlak. De bouw duurde precies 21 maanden; een jaar later dan voorzien. Op 11 september 1933 werd het gloednieuwe gebouw opgeleverd. Het Sportpaleis werd in Europa als een bouwwonder beschouwd en wordt zelfs nu nog omschreven als een – weliswaar oud – juweel van moderne en gedurfde bouwkunst. Het was een moeilijke tijd geweest voor de aannemers en arbeiders die bij de bouw betrokken waren. Faillissementen hadden mekaar opgevolgd en uiteindelijk besloten de initiatiefnemers om het gebouw in eigen beheer op te trekken. Waar men een kostprijs van 4,5 miljoen F had voorzien, zou de totale kost uiteindelijk 10 miljoen F bedragen… in 1933! We besparen de lezer de hoeveelheden staal, beton, stenen, joeffers, houten latten, nagels, bouten, buizen en electriciteitsmateriaal die nodig waren om het gebouw op te
trekken en in te richten. De zaal had oorspronkelijk 13.400 zitplaatsen en daarnaast nog een capaciteit op het middenplein van 1.780 (zitplaatsen) tot 5.000 (staanplaatsen) personen. De maximale capaciteit van het Sportpaleis was dus 18.400 plaatsen. De uitbating begon bij de start met een vlottende schuld van 2 miljoen F en men leefde in de bestendige en ongeduldige afwachting van sportmanifestaties om met de winst stilaan dat financieel gat op te vullen. Het baanwielrennen was de belangrijkste publiekstrekker. In 1934 kreeg Antwerpen zijn eigen “Six Days” of “Zes Dagen”, waarbij ploegen van telkens twee renners gedurende zes dagen koersten. In 1938 werd de ijspiste en ijsbaan - met Olympische afmetingen geopend, wat de functionaliteit van het gebouw nog vergrootte. Al wat naam had in de kunstschaatswereld defileerde er en de beste ijshockeyploegen kwamen er op bezoek.
Maar dan kwamen de oorlogsjaren waardoor het gebouw fel te lijden had door het afweergeschut dat opgesteld stond op de Bosuil. 1944 werd een nog grotere ramp doordat de Canadezen zich verschanst hadden in het Sportpaleis. Ruim 220 obussen en ontelbare stukken schrapnels en kogels kwamen op het gebouw terecht. Bij het beëindigen van de strijd was het dak gans weg en de piste volledig beschadigd. En het ergste moest nog komen: de ‘vliegende bommen’… Drie vielen er in de onmiddellijke omgeving, één vlak in het gebouw. Nog grotere schade… De eerste een meest noodzakelijke herstellingen vergden 3,8 miljoen F wat de vlottende schuld op 4,6 miljoen F bracht. Bij de heropening van het Sportpaleis na de bevrijding werd noodgedwongen een nieuwe koers gekozen. Om de zware herstellingskosten aan het gebouw te kunnen betalen, volstond het geld dat binnenkwam via wielerwedstrijden en andere sportieve activiteiten niet langer. De uitbaters besloten daarom een veel bredere waaier aan grote spektakels met internationale vedetten en een grotere verscheidenheid aan attractieve shows aan te bieden. Precies deze veelzijdigheid werd het alomgewaardeerde kenmerk van het Sportpaleis. Op de affiche kwamen o.m. de Wiener Eisrevues (van 1947 tot 1973), amusement uit Amerika (The Harlem Globetrotters, de rolschaatsshow Skating Vanities, Holiday on Ice, Disney on Parade) en spektakelvoorstellingen uit Rusland
[ 5 ]
