vrijzinnig antwerps tijdschrift [ 29 ]
TERUGBLIK
Verdwazing Camille Huysmans over oorlogsmonumenten
Jan de Putter
Camille Huysmans zat nooit om een mening verlegen. Regelmatig waren zijn commentaren op de actualiteit te lezen in Vooruit en de Volksgazet. Zo ook op 25 september 1932 op de voorpagina van de Vooruit. Huysmans wond zich er dan behoorlijk over op dat er steeds meer oorlogsmonumenten bij komen. Niet alleen viel er het nodige op te merken over de esthetiek van de beelden, de oorlogsmonumenten waren bovendien geen goed voorbeeld voor de jeugd. Hij was zo verontwaardigd dat hij welhaast over zijn woorden struikelde: “De tijd zal komen, dat wij een wet zullen moeten stemmen om vele van die soldaten met hun geweer met die would-be heldenverering af te breken, voor reden van algemeen nut en opvoeding.”
Offers voor het Vaderland Bijna negentig jaar later is het niet direct evident wat Huysmans in gedachten had, maar het opslaan van oude kranten leert dat het ging om de pas voltooide oorlogsmonumenten bij Thiepval en bij Verdun. Bij Thiepval ging het om een triomfboog (sic!) van 45 meter hoog ter herinnering aan gesneuvelde Franse en Engelse soldaten die in op 31 juli 1932 werd ingehuldigd. Een paar dagen later werd bij Verdun het Osssuarium van Douaumont, een complex voorzien van een toren van bijna 50 meter hoog, met een grootse
plechtigheid ingewijd. Huysmans nam aanstoot aan de heldenverering die deze monumenten omringde. Standbeelden van soldaten met geweren fantaseerde hij er trouwens bij, die zijn er niet te vinden. De nadruk bij deze oorlogsmonumenten ligt op het brengen van het offer voor het vaderland. Hij was niet de enige socialist die kritiek had op deze omgang met het recente verleden. In de Vooruit had met zich ook al afgevraagd wanneer er een einde kwam aan het oprichtten van oorlogsmonumenten zoals dat bij Thiepval. Kon niet beter een monument voor
de vrede aan de grenzen worden opgericht? Op de voorpagina van de Nederlandse socialistische krant Het Volk verscheen een foto van Franse schoolkinderen die bloemen legden op de graven in Douaumont. ”Helden”-verering!’, door voor de gelegenheid in uniformpjes gestoken kinderen, oordeelde de krant afkeurend. Huysmans zal die beelden in de pers of in de bioscoop ook gezien hebben en de niet onjuiste conclusie getrokken hebben dat kinderen geïndoctrineerd werden met een ideologie waarin sterven voor het vaderland de hoogste deugd is.