Open Monumentendag: hedendaags glas in lood in kasteeltuin Blauwhuys

Op zondag 11 september zetten 500 monumenten hun deuren voor je open tijdens Open Monumentendag. Het grootste erfgoedfeest van Vlaanderen staat dit jaar in het teken van het thema duurzaamheid. Een absolute aanrader voor een bezoekje is het kunstwerk ‘De Kapel’, dat tijdelijk opgesteld staat in de tuin van het kasteel Blauwhuys. Omdat 2022 ook werd uitgeroepen tot internationaal jaar van het glas, zochten we Katrien Mestdagh, restaurateur in de glaskunst en zaakvoerder van Atelier Mestdagh, op in Merelbeke.

Atelier Mestdagh maakt al drie generaties glasramen. Vanwaar die passie voor glas?

Katrien Mestdagh: ‘Mijn grootvader, Albert Mestdagh, is op zijn veertiende gestart als glasblazer en genoot een opleiding bij Hendrik Coppejans, een van de grote Gentse neogotische glazeniers. Toen Coppejans zijn atelier sloot, hebben mijn grootvader en zijn vrouw, Yvonne Matthijs, een eigen zaak opgestart. Helaas stierf mijn grootvader vrij vroeg. Mijn vader is dan op zijn achttiende mee in de zaak gestapt ter ondersteuning van zijn moeder. Later ontmoette hij mijn moeder die zich ontpopte tot glaskunstenaar. Mijn ouders hebben altijd nauw samengewerkt en vormden de perfecte symbiose tussen ambachtelijk meesterschap en artistieke creativiteit. Ikzelf was de oudste van vier kinderen en spendeerde enorm veel tijd in het atelier. Zo ben ik ook verliefd geworden op de geuren en kleuren in het atelier, de handbewegingen, de geluiden en de magie van het ambacht.’

Hoe leer je dit eeuwenoude ambacht? Kan je daarvoor studeren?

Katrien: ‘De glaskunst moet je echt leren in een atelier door uren én uren te oefenen: mijn vader en grootvader hebben zich zo de ambacht eigen gemaakt. Ikzelf ben ook opgeleid in het atelier en behaalde een Master Stained Glass Conservation and Heritage Management aan de University of York. Er zijn wel opleidingen glas in lood in avondschool (o.a. in Antwerpen, Anderlecht, Mechelen en Waregem), maar na zo’n opleiding ken je enkel de basis. Het beheersen van het ambacht leer je enkel in een atelier, zoals het ook in de middeleeuwen werd overgedragen van leermeester op leerjongen.’

Atelier Mestdagh bestaat meer dan 75 jaar. Welke evolutie onderging jullie zaak?

Katrien: ‘Terwijl mijn grootvader echt nog kleinschalig opereerde, hebben mijn ouders de zaak vooral op artistiek vlak uitgebouwd. Ikzelf probeer de transitie te maken waarbij we uiteraard een ambacht uitoefenen op traditionele manier, maar tegelijkertijd een bedrijf zijn met een uitgesproken visie op restauratie. We willen als academisch conservatieatelier toonaangevend zijn en we werken ook samen met tal van externe ontwerpers. Het is onze missie om glas in lood echt opnieuw op de kaart te zetten en er een frisse toets aan te geven. We integreren glas in lood zowel in klassieke als moderne woningen en we creëren nieuwe toepassingen in het interieur: als indirecte verlichting, in kleine nisjes, als brise-vue, in meubilair, enz.'

Atelier Mestdagh kon je jarenlang in hartje Gent terugvinden. Hoe bevalt jullie nieuwe stek in Merelbeke?

Katrien: ‘Merelbeke is voor ons een ongelofelijke meerwaarde op logistiek en praktisch vlak. De bereikbaarheid is ook veel beter, vooral van en naar Brussel, dat voor ons echt een groeimarkt is. Ons atelier in centrum Gent lag destijds in een steegje waardoor leveringen met grote vrachtwagens en opleggers quasi onmogelijk waren.'

Op 11 september kan iedereen je kunstwerk ‘De Kapel’ bewonderen in de kasteeltuin Blauwhuys. Waar haalde je de inspiratie?

Katrien: ‘De Kapel’ is een ontwerp van architect Geert De Groote. Hij heeft grote rosassen geabstraheerd en een mooie vormgeving voorzien waarbij een rosas eindeloos herhaald wordt. Door het gebruik van blank glas krijgt het kunstwerk een grote sereniteit en straalt het geborgenheid uit. Je krijgt als toeschouwer de idee dat de kapel een groot glas in loodwerk is. De kapel komt ook perfect tot zijn recht in de pure omgeving van de natuur.'

‘De Kapel’ is slechts één kunstwerk dat de bezoekers kunnen bezichtigen. Wat mogen ze nog meer verwachten tijdens Open Monumentendag?

Katrien: ‘Op een aantal locaties plaatsen en tonen we een aantal van onze topwerken zodat bezoekers via een wandeling een idee krijgen van glas in lood in context. Ook ons atelier kun je bezoeken, maar ik vind het belangrijk dat iedereen de werken ook te zien krijgt in een specifieke ruimte. ‘De Kapel’ is daarbij echt het hoogtepunt van de wandeling. Ze staat in de tuin van het Blauwhuys van Arthur Verhaegen, die zelf leerling was van Jean-Baptiste Bethune, de promotor van de neogotiek in België. Arthur Verhaegen was, naast politicus, ook architect en glazenier. Het is fantastisch dat precies in zijn tuin een zeer moderne toepassing komt van glas in lood. Ons werk is zo een verderzetting van de rijke geschiedenis, terwijl we tegelijk tonen hoe fris en modern glas in lood kan zijn. Het is een levend deeltje erfgoed en een ambacht dat nog heel dynamisch is in hedendaagse toepassingen.