4 збирка раскази помилуваниот владика by Lupco Bocvarov

Љубомир (Круме) Бочваров Помилуваниот владика - раскази Свети Николе, 2013 Оваа книга е целосна одговорност на авторот, од пишувањето до печатењето. Отпечатена е во 100 примероци кои тој бесплатно ќе ги растури кај читателите. Со назнака на авторот, оваа книга слободно може да се размножува, во делови или целосно, во печатена или електронска форма.

CIP – Каталогизација во публикација Национална и универзитетска библиотека “Св.Климент Охридски“, Скопје 821.163.3. - 32 БОЧВАРОВ, Љубомир (Круме) Помилуваниот владика: раскази / Љубомир (Круме) Бочваров, Свети Николе : М. Р. Николов, 2013. – 185 стр. ; 21 см ISBN

978-608-65593-1-1

COBISS.MK-ID

94437386

Љубомир (Круме) Бочваров

Помилуваниот владика (раскази)

Свети Николе, 2013 година 3

1 Редско маало Во времето кога власта одобри припадницитe на турската народност да можат да се иселат во Турција, на чело на општинската финансиска управа во малото градче С. беше другарот Асен , 40-годишен поранешен терзија кој веќе десетина години на Комунистичката партија ѝ беше проверен и докажан кадар што напредна благодарение на протекцијата обезбедена од неговиот братучед, уште од пред војната комунист а сега лидер на Републиката. Републичкото партиско раководство на Асен му го довери надзорот врз иселувачкиот процес што во општинскиот суд го водеше единствениот судија-претседател Ридевски, со писарска помош од младиот ќопав уписничар Гене кој пред неодамнешното основањето на судот, неколку години како архивар-среднист работеше во регионалниот историски архив во соседниот град, седиште на околијата. Вистински, квалификуван судија, со претходно адвокатско искуство, беше 38-годишниот судија Ридевски. Роден и израснат во околискиот град, Ридевски на почетокот на војната стана дипломиран јурист на Правниот факултет во Софија а по приправникувањето, и еден од многубројните тамошни адвокати. За свој најголем професионален успех го сметаше случајот во кој за време на војната, како бранител по службена должност, молбата за помилување во име на еден на смрт осуден комунист од Македонија ја напиша толку емотивно и заколнувачки на верност кон бугарскиот цар и бугарштината што излезе `благополучна`. Спасениот беше Асеновиот братучед, комунистот кој по војната стана лидер на Републиката.

Десет години по војната, Ридевски со писмо му се обрати на својот поранешен клиент за помош бидејќи во неразјаснети околности во Софија му биле убиени жената и детето а тој поради закана од тамошното подземје морал да се врати во својата татковина. Не толку од благодарност колку од претпазливост неговиот адвокатски спасител да не разгласува детали од бугарофилската молба, лидерот му обезбеди претседателскосудиско место во новооснованиот роднокраен општински суд. Инаку, лидерот на Републиката знаеше дека за неговиот спас заслужна беше единствено молбата што, од `Редското маало` на градчето С., до бугарскиот цар ја пратил неговиот посвоител-татко а всушност чичко, кој `за време српско`, како бележит комита, стекна репутација на маченик за “майка Бьлгария“ бидејќи беше осуден на 20 години робија од која во нишкиот затвор го ослободи окупацијата што врз Југославија ја извршија германските и бугарските сили. Околноста дека за време на неговата робија посвоеникот стана огнен приврзаник на револуционерното движење на југословенските комунисти не го поколеба стариот комита да ги покрене во Софија сите свои врски за спас на заблуденото чедо. Смртта, на крајот од војната во 1945 година, го спречи комитата да го проследи бурниот растеж на својот посвоеник до позицијата лидер на Републиката. Така испадна финансиерот Асен и судијата Ридевски да се поврзани со заеднички протектор. Поради роднинството со лидерот на Републиката, Асен кај сите државни служби и кај граѓаните имаше огромен авторитет па за судијата, иако беше вдовец и самец, успеа да издејствува решение од народниот одбор со кое, од фондот на општонародниот имот, му се даде на користење куќата што во текот на војната, на периферијата покрај патот за горните села, ја изградиле Германците за во неа да ја сместат регионалната радио-релејна постројка и екипажот.

Куќата беше приземна, со претсобје и 3 соби а кон неа имаше прилепено кружно ѕидана, шест метри висока кула во облик на минаре, на која биле намонтирани антените. Имаше и мала бавча што војниците педантно ја работеле а на одење, покрај празни метални кутии од муниција, го оставиле и градежниот и градинарскиот алат. Судијата, иако големоградско дете израснато на калдрма, по совети и со помош од пријателот Асен ја обнови градината и, до појавата на иселувачкиот процес на Турците, во слободното време со мерак ја обработуваше бидејќи во неа Германците беа ископале и оѕидале бунар длабок 8 метри кој и во лето не секнуваше. Во општината немаше адвокат но еден од неколкуте адвокати од околискиот град, во пазарниот ден доаѓаше во градчето и во изнајмена просторија ги опслужуваше клиентите. Подоцна тие толку се згустија што адвокатот смисли начин како и во другите денови и без негово лично присуство да им се врши работата. Бидејќи му беше сограѓанин и колега од студиите, адвокатот имаше смелост да му понуди на судијата Ридевски таен договор што овој без многу размислување го прифати: за награда во износ 50% од адвокатскиот хонорар, судијата во име на адвокатот да им ги составува на клиентите пропишаните поднесоци. За нивна автентикација адвокатот му остави дупликат од својот адвокатски штембил а му понуди и една машина за пишување. Но, судијата кажа дека има своја, малоформатна и леснопренослива, згодна да пишуваш на неа и држејќи ја на колена. Ја купил уште додека за време на војната и потоа работел како беден ходничарски адвокат во судовите на Софија. “Јака фирма – бедно положение!“ – му го објасни судијата на адвокатот сопствениот адвокатски биланс.

Се разбира, судијата беше доволно умен самиот директно да не се изложува туку за општење со странките се договори со уписничарот Гене , за овој од странките да прибира податоци и да наплатува пари за судските такси и адвокатскиот хонорар, од кој на уписничарот да му припадне една четвртина. Испаѓаше вкупниот динарски трошок да е во вредност од речиси две турските златни лири – половина за судски такси и половина за адвокатскиот хонорар. Така, а во склад со комунистичкото начело дека во постапката народниот суд е должен да ја поучи странката за остварувањето на нејзините права, се устрои една процедура во која кандидатот за иселување првин му правеше чест на судијата да го праша што треба да прави во врска со преселбата во Турција а овој љубезно му советуваше за сите нужни работи да се обрати до уписничарот кој пак, потоа, откако на рака и без признаница и без детални објаснувања ќе го примеше купчето пари нагалено наречено “џеза“, со молив на лист хартија ги запишуваше податоците на молителот и го упатуваше уште кои други докази дополнително да ги донесе. Навечер, во куќата на судијата, тој и уписничарот собраните пари ги распоредуваа а потоа, според белешките, по диктат на судијата, уписничарот на машината за пишување ги составуваше молбите. Адвокатскиот штембил на нив го удираше судијата и истовремено молителите ги потпишуваше со знакот “ х“ – како исламска алтернатива на крстот со кој неписмените христијани се потпишуваа. Бидејќи затрупани со работа, судијата и уписничарот се договорија приоритет во решавањето на молбите да дадат на странките кои пропишаната џеза ја плаќаа во златни лири. Како судска пракса, тоа го забележаа странките и молкум го прифатија а некои од нив, сакајќи уште поголем приоритет, правеа “здравоживо“ со судијата подмачкувајќи му ја раката со една златна лира. 7

Адвокатот не се интересираше за деталите бидејќи беше задоволен од текот на работите а уште поќефлија стана кога судијата почна половината адвокатски хонорар, по поволен курс, да му го исплатува во златни лири и плус од него со лири да купува динари нужни за судските такси. На големо, локален државен дистрибутер на сите видови таксени марки беше општинската финансиска управа која на државното книжарско претпријатие од главните град кое имаше една книжара во градчето, со рабат од 10% му продаваше марки, за тоа понатаму да ги продава на мало по номиналната вредност. Но, финансиерот Асен, добро информиран за лавината од иселенички молби, посака и успеа неа да ја искористи за да си ја вработи сопругата. Му требаше само едно јавувања по телефон до лидерот на Републиката за на плоштадот да осамне нова трафика на државното новинско претпријатие и во неа Асеновата сопруга, како договорна работничка со плата во висина од 8% од прометот, почна да продава весници, разни ситнурии и таксени марки. И одеднаш, според распределителната евиденција во финансиската управа, излезе дека сите општински молителииселеници сакаат да купуваат таксени марки од новата трафика – бидејќи за нив, по налог на судијата, марките оттаму ги купуваше уписничарот Гене. Пропишано беше таксените марки да се лепат на поднесокот на странката и на примерокот од решението што остануваше во судската архива. Уписничарот беше должен залепените марки веднаш да ги поништи со печатот на судот. Во сиот тој калабалак од јавни и тајни дејствија што ги вршеше, уписничарот Гене набргу увиде дека четвртинката од адвокатскиот хонорар не е доволна рамнотежа за неговата претовареност па смисли начин како самиот да си ја зголеми наградата. 8

Наместо да купува таксени марки и за молбата и за решението со кое таа се уважува, тој марки купуваше само за решението и пред судијата ритуално ги лепеше и поништуваше а на молбите насамо ги прелепуваше таксените марки кои ги одлепил од завршените и архивирани судски предмети. Се разбира, при новото поништување нишанеше судскиот печат со свежото мастило соодветно да ги поклопи веќе отиснатите букви на марките. Бидејќи не знаеше за со по една лира подмачканите здравожива, уписничарот Гене, со својата печалба од тричетврт лира од човек, почна младешки да си ласка дека, во однос на судијата, испаднал двојно попаметен. Тој беше син на прочуениот комита Ордан, од Редското маало, и израсна без татковата грижа. Комитата беше многу силен човек и имаше репутација на тивок давител бидејќи неколкуте ликвидации на `српските шпиони` што пред војната со жрепка му се паднаа, ги изврши задавувајќи ги жртвите со голи раце. По војната остана засолнат во Бугарија цели две години, сé додека син му Гене не го убеди дека во војната се изгорени сите архиви од српското време. По враќањето, комитата се смири како превозник – со голема запрежна кола влечена од биволи, разнесуваше товари од железничката станица до градчето и обратно. А сега, кога неговиот ќопав син го праша каде е најдобро да се скријат веќе спечалените двеста лири, педесетгодишниот силник се увери дека `паметта царува а силата е амал` бидејќи тој од својот комитлак спечали едвај десет лири со кои, на периферијата, наспроти `германската кула` купи мала нива во која изгради плевна и штала за запрегата. И не му беше тешко за синот да најде добро скришно место – под калдрмисаниот батак од шталски лајна во стариот градски ан веќе 25 години неоткриен гниеше првиот негов задавен шпион. 9

Сега беше полесно – во својата штала со ашов ископа половина метар длабока и широка дупка и металната кутија од муниција, полна со златните лири на умното синче, ја завитка во вреќа убаво намачкана со коломас, неа ја стави во голем ѕембил и го закопа распостилајќи озгора слама и лајна од биволите. Се разбира, истиот проблем каде да ги крие своите 300 лири го имаше и судијата Ридевски. Нему антенската кула во неговиот двор му се виде најпогодна. Бидејќи беа под суво, тој внатрешните спирални скали од делкан камен ги користеше како остава за градежниот и градинарскиот алат. Запотувајќи се речиси цел час во тесниот простор, рано наутро, тој успеа со добар чекан и тенка ќускија да разниша едно од камените газишта на скалите, го тргна настрана и во полненицата под него извади доволно ситен камен за да ја собере металната кутија од муниција во која ги беше собрал лирите. Тој потоа го врати газиштето врз неа а процепите ги посипа со прашината што ја смете од погорните скали. И додека двајцата судски учесници ги спастрија своите големи печалби, финансиерот Асен преку својата евиденција за изминатиот месец забележа 50% намалување кај продажбата на судските таксени марки а тоа значеше и двојно намалување на платата на неговата сопруга. Бидејќи молителите-иселеници доставуваа до судот и потврда од финансиската управа дека ги платиле даноците, тој провери во таа архива и утврди дека немаше намалување на барањата за такви потврди. Сепак, по телефон, го праша судијата Ридевски дали можеби се намалил бројот на предметите за иселување. Судијата и без да проверува во архивата знаеше дека бројот на предметите не е воопшто намален и тоа му го кажа на Асен. Тогаш, една по друга, се развија две неофицијални истраги. Во првата, уште истиот ден, судијата Ридевски го повика уписничарот за да провери дали овој ги купува судските марки како што му беше речено. 10

Гене претпазливо излажа дека, додавајќи и свои пари, наеднаш купил поголема количина судски марки од соседниот околиски град, од трафика во која работела една малку ќопава мома што сакал да ја земе за жена па се трудел да ја импресионира правејќи ѝ голем промет. Судијата одби да го прифати тоа оправдание и му наложи на Гене да ги врати преостанатите купени марки и исто толку да купи од локалната трафика на сопругата на финансиерот Асен и непремено во иднина само оттаму да купува. Гене вети дека така ќе постапи ама беше решен да ја забошоти работата, бидејќи за да го оствари ветеното, требаше да ископа лири од под лајната во шталата на татко му. Во другата истрага, следниот ден, финансиерот Асен, под изговор дека од централата добил известување за откриени фалсификувани судски марки во неколку градови на Републиката, побара од судијата Ридевски одобрение тој самиот да изврши проверка на работењето со судските марки во судот. Судијата без размислување одобри проверка и заедно со финансиерот појдоа во судската архива. Уписничарот Гене беше затечен. Финансиерот, наоружан со јака лупа и со тенки гумени ракавици што ги набави од трафиката на жена му, набрзо, во 5 предмети што беа на бирото, откри дека на молбите за исселување налепените таксените марки се всушност по втор пат залепени еднаш веќе поништени таксени марки. Гене се правдаше дека тој така ги добил молбите од странките па од многу работа не забележал дека марките не се нови. Судијата знаеше дека Гене лаже, но ништо не рече. Во понатамошниот преглед, финансиерот откри прелепување на употребени судски таксени во сите иселенички предметите од претходниот месец. Вредноста беше безмалу 150 турски лири. Одејќи наназад во проверката, финансиерот ја прекина штом во неколку предмети по ред од предминатиот месец утврди дека судските марки се нови, непрелепувани. 11

Тогаш тој ги собра во папка сите молби од изминатиот месец за дополнително стручно вештачење и побара канцеларијата на судската архива веднаш да биде запечатена, за евентуална понатамошна дополнителна проверка на сите предмети, до основањето на судот. Судијата одобри. Финансиерот му ги зеде клучевите и печатите на Гене и вратата на архивата беше заклучена и запечатена. Финансиерот, знаејќи чиј син е Гене, претпазливо му укажа на судијата дека деликатноста на случајот налага веста за откриените фалсификувани судски марки да не се шири кон милицијата. А на Гене, како превентивна мерка, само му нареди да не го напушта градчето до следна наредба. Асен веднаш појде во Одделението за внатрешни работи, кај матичарот кој беше надлежен и за евиденцијата на личните карти. Му ги побара а овој пресретливо му ги даде на реверс картончињата за издавање лични карти со отисоците од прстите на судијата Ридевски и на Гене. Потоа по телефон му се јави на началникот за финансии во околиски град и под изговор за проверка и вештачење, го замоли овој да му го обезбеди таквото картонче со отисоците на адвокатот чиј штембил беше на молбите, нагласувајќи дека наскоро самиот ќе дојде да го земе, на пат со општинскиот џип кон крим-лабораторијата во главниот град. Така и се случи: со сите списи финансиерот се обрати до младиот крим-инспектор во таа лабораторија што го знаеше бидејќи овој беше роден и израснат во градчето С. Вештачењето беше извршено неофицијално, брзо и стручно, со нова и прецизна опрема. За финансиерот, наодот беше збунувачки: на молбите биле најдени отисоци само од прстите на уписничарот и на судијата што не беше логично – требаше да има отисоци барем уште од адвокатот што молбите ги составил. Но, ништо не му кажа на инспекторот туку се заблагодари, локалпатриотски напомнувајќи работата да не се шири, и оттаму, по телефон, побара прием за попладнето, дома кај лидерот на Републиката. 12

Овој обично не примаше странки дома и одбегнуваше непотребни зближувања со своите роднини и поранешни сограѓани од С. но кога финансиерот Асен му спомна дека се работи за случај со потенцијал за голема криминална афера во неговата родна општината, се согласи. Попладнето, седнати во огромната бавча на лидерот, по опстојното разгледување на фактите, обајцата се согласија дека во случајот мора да е замешан и судијата Ридевски. “Правиш добрина а еве како ти се враќа!“ – прокоментира налутено лидерот. “Ова е ставање клипови во тркалата на револуцијата! Во тркалата на напредокот на нашиот град! Го заложив мојот авторитет за основањето на судот! И не можам да допуштам да пукне ваква афера! За татковината се работи! Ти, братучед, умно си направил што досега ништо не излегло во јавноста. И јас ништо не знам за случајот, ме разбра? Нека се разреши по турски: ти одбери на кого ќе му го дадеш свилениот гајтан!“ Со овој налог што не постоеше, лидерот всушност го устоличи финансиерот Асен за цар на градчето С. На враќање накај дома, Асен ја обмисли целата работа и најде дека одговорноста на судијата Ридевски е многу голема – се ујдисал со адвокатот, му ја врши работата и сигурно си ги делат парите. А уписничарот Гене забележал што прави судијата па се полакомил и он да печали нешто од тоа судските таксени марки. Ах, Гене, наше дете од Редско маало! Да, прочуеното Редско маало. А тоа маало така се вика бидејќи во него живееја локалните комити што во матните турски и српски времиња тураа ред не само во градчето туку и во сета околија! “Аха!“ – му текна на Асен. Познавањето на традицијата му го покажа патот на свилениот гајтан. Уште истата вечер појде во Редското маало кај таткото на Гене и насамо и доверливо му кажа дека судијата Ридевски сака неговиот син да биде пријавен на обвинителството за голема проневера со судски таксени марки. 13

Делото е тешко, ќе избие афера и Гене во околискиот суд би бил осуден на повеќегодишна казна строг затвор. Но, на локалните и на државните власти таква афера во новооснованиот суд не им одговара. За татковината се работи. Треба да се поклопи таа смрдлива рана на нејзиното младо тело. “Аха!“ – рече на разделувањето со Асен стариот комита. Значењето на изреката `За татковината се работи!` тој многу добро го знаеше. Иако порано татковината се викаше `родина`, суштината беше иста: му обезбедуваше мирен сон во текот на целиот негов комитски живот посветен на егзекуција на српски шпиони. И покрај сета омраза кон сé српско, мораше да си признае дека е точна нивната поговорка `Татковината е како здравје!`. А сега се работеше и за повеќе од татковината – слободата и имотот на неговиот син беа загрозени од желбата на судијата да се додвори на власта. Ама се заебал учениот дојденец – корењата на власта не се на знамето та секој да ги знае. Беше веќе стемнето ама беше средината на јуни па од здебелената месечина се гледаше. За да стигне од Редското маало до германската кула на кракатиот и висок комита му требаа само 15 минути. Тој првин ја извиде работата. Меѓу последната куќа и кулата имаше околу 100 метри гол простор долж патот. Спроти кулата, од неговата штала залајаа неговите врзани кучиња ама се смирија кога тивко им се јави. Знаеше дека судијата нема куче. Кај него само бавчата беше оградена, за да не ја оштетуваат кокошките кои комитата слободно пуштени ги чуваше. Во една од собите гореше газиена ламба – од прозорецот го виде судијата дека чита легнат в кревет. Комитата почна да го остварува својот план. Од чекркот на бунарот на судијата, внимателно ја одврте и ја одврза ортомата долга речиси 10 метри. 14

На едниот крај ја подврза како окце а другиот крај го спровна низ него и направи јамка. Потоа на голо ја опаша пресполу а крајот со јамката, долг околу еден метар, откај градите го префрли преку рамо наназад. Се покри со кошулата и отиде кај својот кокошарник. Таму првин од под стреата зеде едно кусо парче тенок тел, го скина надве и потоа го грабна задреманиот петел и го стисна на земја па со едното парче тел му го врза клунот а со другото парче нозете. Држејќи го петелот под мишка, се врати во дворот на судијата и со едната слободна рака ја отвори само со клин блокираната вратничка на кулата. Потоа му го ослободи од телот само клунот на петелот и го фрли во кулата. Петелот исплашен а сопнат, се развика. Комитата ја затвори вратата, телот го тури в џеб и веднаш пријде до влезната врата на судијата и потропа. Судијата ги навре гофите и отвори. Комитата поздрави “добровечер“ и се извини што досаѓа, ама изгледа неговиот петел заглавил во кулата на судијата, па моли овој да му отвори да си го земе. Судијата ги чу непрестаните викотници и прпелкања на петелот и појде добродушно напред кон вратата на кулата. Комитата зад него ја дофати спремената јамка и му ја наглави затегнувајќи ја со рацете и веднаш потоа така се сврте поднаведнувајќи се нанапред што го зеде грбот на судијата како товар врз својот грб. Давеникот беше шокиран и беспомошен, дигнат целосно во воздух. Попрета со нозете и рацете околу половина минута и се смири – му пукна срцето. Цело време душмански затегајќи ја јамката на товарот, комитата во неколку чекори стигна до вратата на кулата и си ја ослободи само едната рака за да ја отвори вратата. Петелот виде троа светло и силовито излета надвор, спрпелкано атерирајќи.

Комитата, внимателно со нозете пипајќи и пишкајќи запотен со тешкиот товар на грб, се искачи по спиралните скалила до врвот на кулата каде тесното одмориште беше покриено со лимена натсрешница. Таму, комитата се распаша од ортомата и одмерувајќи отприлика три метри од неа, ја врза за едниот дрвен столб на натсрешницата а најамченото тело на судијата полека го висна долж надворешниот дел од ѕидот на кулата. Не го фрли телото плашејќи се да не се скине ортомата или да попушти дрвениот столб за кој таа беше врзана. Потоа олеснето се симна, излезе од кулата оставајќи ја нејзината врата отворена. Ја остави отворена и вратата на куќата на судијата. Во дворот, го фати петелот кој сеуште одвреме-навреме се прпелкаше и со телот од џебот пак му го врза клунот и си го прибра под мишка. За 15 минути комитата се врати дома во Редско маало, му ја скина главата на петелот и го даде на жена си со наредба да му го зготви варен па печен за вечера, со ладно вино. Утредента, на кулата виснатиот судија први го видоа двајцата милиционери кои рано беа тргнале во патролна обиколка кон горните села. Едниот остана како обезбедување на лице место а другиот се врати и јави на својот началник. Овој, бидејќи ја почитуваше неофицијалната локална хиерархија, пред да ја пренесе веста кон надлежниот јавен обвинител од соседниот околиски град, по телефон му се јави на финансиерот Асен со додворувачко барање совет како да се постапи во случајот. “За мене нема сомнение дека судијата самиот си пресудил, додуша, со преголема строгост.“ – рече Асен и на началникот му кажа дека претходниот ден, во контрола на работењето со судски таксени марки во судот, утврдил дека судијата, користејќи го штембилот на еден адвокат, не само 16

што се полакомил незаконски да печали правејќи им на странките молби за иселување туку и дека на нив лепел веќе употребени таксени марки кои ги одлепувал од архивираните предмети. “Аха!“ – целосно информиран рече началникот и истата верзија за самоубиствено бесење му ја посочи потоа по телефон и на јавниот обвинител. Овој беше стар правнички лисец и знаеше дека во вакви случаи е најдобро очигледното многу-многу да не се проверува па го овласти началникот овој и без негово присуство да изврши увид на лице место и да состави записник. Така и се стори. Записникот, со констатираното самоубиство со бесење и бегло навестените индиции за откриеното криминално дејание на судијата што му претходело како мотив, до крајот на денот по специјален курир му беше доставен на обвинителот и тој го архивираше “ад акта“, известувајќи го по телефон за таквата своја одлука милицискиот началник од С. Овој таа вест му ја пренесе на финансиерот Асен кој потоа, без многу помпа а како загрижен пријател на покојниот судија, преку службата за комунални работи му организираше погреб уште истиот ден попладнето. Тој исто така ги прибра од куќата кај себе на чување и малкуте лични предмети на покојниот самец, меѓу нив и машината за пишување и штембилот на адвокатот. Куќата ја исчистија, ја заклучија и ја запечатија. Утредента општинското раководство на С. со писмо се обрати до претседателот на околискиот суд со молба веднаш да биде делегиран еден судија од соседниот голем општински суд, за два дена во неделата да доаѓа во судот во С. и да ги решава молбите за иселување. Тоа беше одобрено. Финансиерот Асен лично појде кај адвокатот во околискиот град, божем за да му го врати штембилот.

Во разговорот, по изнесувањето на жалните сеќавања за судијата како вреден и напатен човек, финансиерот Асен така лигаво и трогателно му ги опиша на адвокатот маките на странките кои во општината останале без правна помош што овој се осмели како една нова идеја да му го предложи понаполу-аранжманот што функционираше со судија Ридевски. Асен тоа и го чекаше и по договорот си се врати дома пак со штембилот на адвокатот. Го викна уписничарот Гене и му ги врати печатите и клучевите од судот, заедно со списите кои ги беше зел за вештачење, јасно ставајќи му на знаење дека ќе мора со него да го продолжи понаполу-аранжманот но со изричита закана во иднина да се задоволи само со едната четвртина од адвокатскиот хонорар. Гене, среќен што вака ефтино се искуба од својата пропаст, целосно прифати да соработува. И така, уште еднаш жителите на Редското маало турија ред во општината. 2 Претраено кршење рака 1922-та година, во Војската на Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, никаква беше веројатноста едвај писмен војник со така очигледно бугарско име Крум да биде примен на курс за болничари. Тоа беше привилегија обично давана на Србите но овој речиси Бугарин од велешкото село Скачинци ја доби во нишкиот гарнизон бидејќи молбите за курсот ги одобруваше санитетскиот капетан Никола Дачиќ кој во август 1914 година, тогаш како српски окупационен потпоручник, ја имаше среќата случајно да го одбегне атентатот врз возот со кој патуваше од Велес кон Гевгелија. Имено, осумчлената бугарска чета на војводата Владе Сланков беше разбрала дека со тој воз кон Гевгелија ќе патуваат Иван Бабунски, Трбиќ и Бошко, војводи на српските 18

контра-чети, па, за да ги ликвидира, на пругата кај с.Грнчишта меѓу Градско и реката Бабуна, постави адска машина. Но, прв на неа нагази еден вонреден товарен воз од Гевгелија и се урна во Вардар, па војводите а и потпоручникот Никола Дачиќ куртулија. Откако вечерта оддалеку бугарските четници ја чуле експлозијата, задоволни, ноќта се засолнале во една куќа во Скачинци ама за тоа селскиот кмет Христо Поп-Павлов ги известил српските окупациони власти во Велес па утредента, по целодневно сражение со четата на српскиот војвода Бабунски, биле убиени седуммина комити а осмиот, ранетиот Георги Аврамов, успеал да избега. Така за Скачинци првпат се чу нешто значајно и влезе во историјата – инаку беше едно забаталено село на западната страна на планината Клепа кај Градско а неговите жители сами со себе се мајтапеа ставајќи му го името: се сметаа за скакулци што од првичното село покрај Вардар, бегајќи од неволји по турската наезда, три пати скокаа преселувајќи се на запад кон планината. Значи, само благодарствениот спомен на капетанот Никола Дачиќ за неговото случајно куртулување од атентатот и ликвидацијата на атентаторите во Скачинци беше причината да го стави Скачинчанецот Крум Бачваревиќ во списокот на курсисти за воени болничари. И не се покаја капетанот за својот невообичаен избор: на крајот од курсот, Крум имаше најдобри оценки по теорија и по пракса па, иако почетник, доби должност старешина на болничка барака. Старешина на соседната барака беше еден Србин, Пантелија кој секогаш со потсмев и надмено се однесуваше кон “Бугарашите“ како што ги нарекуваше војниците од Македонија. Крум со своите болни имаше близок однос, уште како дете ја имаше нужната посветеност да се помага на болното пиле, на болното маче. 19

Сега, како болничар на луѓе, со елан се посвети на грижата за нив. Покрај она кое на курсот го научи од доктороткапетан Дачиќ, и самиот смислуваше помагателни процедури. Еден болен не можеше сам да се храни а и ни да голта. Докторите го препуштија на судбината. Ама Крум изделка една полукрива штичка што, откако ја стерилизира во врела вода, ја користеше со едната рака да му ја држи на болниот устата отворена а со другата му сипуваше чорба во хранопроводот. А болниот постепено од храната зеде сила а можеби повеќе и од сомилоста што ја добиваше од Крум, почна да се опоравува. Сереше и мочаше во глинени садови под себе, а Крум прибираше и чистеше. Такви работи го прават човека омилен кај другите – и Крум беше таков кај своите пациенти и кај надредените старешини. Кога капетанот го виде успехот со примената на изделканата штичка, веднаш нареди справата да се заведе и употребува како дел од медицинската опрема. Таквата популарност на Крум, обичен Бугараш, не му се допаѓаше на соседниот старешина на болничка барака, Пантелија. Постојано поттсмевачки дофрлуваше навреди ама Крум не реагираше. Тоа уште повеќе го збесна Пантелија. Едно летно попладне, во страничната сенка, секој на својата барака, тој и Крум пладнуваа со своите подвижни болни. Кај Крум беше весело, луѓето раскажуваа шеги. Пантелија реши да се шегува на гаден начин. Зеде еден нокшир и се измоча во него а потоа ја зеде малата метличка со која во лопатка од масите се прибираат ронките. Неговите пациенти тоа го видоа ама ништо не рекоа. Пантелија со нокширот се прикраде откај задниот дел на бараката на Крум и намакувајќи ја метличката во мочката, само со раката испружена зад аголот, испрска врз групата на Крум а потоа се повлече кон своите фалејќи се “Ево како поп Пантелија светом водицом благосиља Бугараше!“ 20

За тоа време, напрсканите Крумеви пациенти а и самиот тој се чудеа како тоа одеднаш од ведро небо зароси. Крум на неговиот бел мантил забележа жолтеникава лочка што кога ја помириса веднаш знаеше дека е мочка. И веднаш му текна што е работата. Со мимика им навести на своите пациенти да молчат, ја нагазна големата прачкова метла и со мало развртување ја извлече дебелата рачка па држејќи ја со двете раце, се притаи концентриран на аголот од бараката. Пантелија се разочара што нема реакција од соседството а фактот дека некои од неговите пациенти се насмејаа на неговата гадна постапка го окуражи да ја повтори. И токму кога Пантелија пак ја спружи раката за да благослови, одмерениот Крумев удар со стапот му ја скрши и таа му висна а тој списка пцуејќи “Јао, уби ме, маму ли ти јебем бугарашку!“ Крум веднаш ги прибра како докази метличката и нокширот со ознаки на соседовата барака и си се повлече во својата соба. Тој го стори тоа кое мислеше дека во моментот е исправно и беше спремен јавно да ги сноси последиците. А Пантелија, по првичниот шок, стана свесен за својата бедна положба. Знаеше дека ни сето српство да е негово, капетанот доктор Никола Дачиќ нема да го заштити – напротив, ќе го казни за инцидентот. И затоа со подвиена опашка прати емисар од своите пациенти кај Крум и замоли овој да не го пријавува случајот и да дојде да му помогне за скршената рака. Крум се согласи, само рече дека нема тој да оди кај повредениот туку да му го донесат и плус на сите негови пациенти да им се извини што ги попрскал со мочка. И така се стори: Пантелија се извини, Крум му ја намести скршената рака и му ја загипсира. Утредента при визитата на капетанот му кажаа дека Пантелија бањајќи се, се лизнал на сапунот. Се разбира, Крум од капетанот доби уште една пофалба, на што според правилата на службата одговори “ Служим краља и отаџбину!“ 21

3 Мурат Колецот До семејството на покојниот професор д-р Слободан Мицковиќ Почитувани, ви благодарам што без многу прашувања ми го доставивте дигиталниот ракопис на професоровиот роман “Промена на Бога“. Сега можам да ви кажам и зошто го побарав. Имено, пред извесно време првпат го прочитав романот, како печатено издание на Детска радост, 1998 год. Имам наопачен обичај на секоја книга да ѝ го читам прво поговорот, ако го има. Така и тогаш под наслов „Странствувањето на една проза“ го прочитав поговорот што го напишала госпоѓата Оливера Ќорвезироска која едновремено била и лектор и коректор на “Промена на бога“. Добро, убаво напишан текст, посветен на три професорови романи кои тој самиот ги означил како трилогија под наслов „Двојно доба“. Потоа на еден здив го голтнав и романот. Отпорано имав прочитано два романи на Професорот (“Куќата на Мазарена“ и “Самоубиецот“) па знаев за неговото мајсторство – за фактографската беспрекорност на фабулите и за динамичноста, духовитоста и економичноста на неговиот раскажувачки стил. Романот “Промена на бога“ има два временски тока на раскажувањето: сегашноста, 20-тиот век и минатото од 17-ти век. Тие два тока се поврзани со сознанието на главниот лик од сегашноста, Дина Накова Муратовска, дека е потомок на исламизираниот Мурат Колецот од 17 век (теза на романот). Моите педесет години читателски стаж ме научија низ фактите кои се изнесуваат во текстот постојано да ја проверувам одржливоста на главниот склоп (тезата). По завршувањето на читањето, имав чувство дека или јас погрешно сум разбрал што е тезата или авторот пропуштил да изнесе битен факт за тоа како испаѓа Мурат Колецот од 17 век да е предок на Дина Муратовска од 20 век? 22

Пак го прочитав поговорот на госпоѓата Оливера Ќорвезироска и најдов дека она што јас го зедов како сигурна теза на романот таа го третира само како “…коинцидирање на раскажувачките и на други факти со кои се остварува сомнеж дека се работи за исто колено следено дури 3 века (врската меѓу Мурат Колецот и Дина Муратовска)…“ Морав да извлечам цитати од романот со кои ќе го поткрепам моето разбирање дека не се работи за сомнеж туку за експлицитно изнесена теза. Еве што пишува на стр. 84: ..„Последно ти е ова, Колец, да те викам Колец. Отсега ќе бидеш Мурат и нема да си кулукчар ами аргат и ќе земаш дента грош за тебе и три за колата“ „Аирлија“ – рече Мурат и плукна во мракот (Тоа беше предокот на Дина Муратовска од кој, и кога преминаа пак во христијанство, им остана презимето Муратовци. По кое, во својата теза, требаше да трага Дина….) Исто така и на стр.128: “…па пак ја позеде мислата за таа ќерка на Мурат. Ќерката на Мурат значи откинала, значи се спасила, од тој Мурат, и избегала во Богородица. Која Богородица? Каква е таа Богородица велеска? Па сигурно е Богородица Велешка! Да, тогаш тој манстир бил женски манастир. Ама како ќерка на Турчин да избега во манастир? … Легна, мижеше и се напрегаше да го види тоа време. Наеднаш ги отвори широко очите – па тоа е Мурат, нејзиниот Мурат, предокот, кој се потурчил и затоа ќерката, која не сакала да го смени Господа, избегала во манастир….“ Врз основа на ова, мислам дека може да заклучиме: она кое госпоѓата Оливера Ќорвезироска го нарекува „сомнеж“ е јасно дефинирана теза на романот! И потоа си мислев: како е можно, при вака јасно дефинирање на тезата, госпоѓата Ќорвезироска тоа да не го забележи?

Едно од можните објаснувања е дека таа како лектор и коректор, на работа и на компјутер го читала романот повнимателно од било кој друг читател ама првенствено сосредоточена да наоѓа и поправа лекторски и печатни грешки во дигиталниот ракопис! А тоа не е баш некоја удобна положба и улога за аналитичко читање на еден роман! Затоа веднаш си помислив дека оној недостаток на битен факт - за тоа како испаѓа Мурат Колецот од 17-тиот век, со единствениот потомок, ќерката која избегала и се замонашила во манастир (па според тоа не се омажила и немала потомство) да е предок на Дина Муратовска од 20 век? - можеби е ненамерна грешка во средувањето на професоровиот дигитален ракопис за печатење во кој некоја реченица е избришана. Затоа ви го побарав дигиталниот ракопис – за да го прочитам романот токму онака како што покојниот Професор го напишал! И еве што најдов, како разлика во однос на печатеното издание: На стр. 171 јасно е кажано дека пролетта, жена му на Мурат Колецот се вратила сама, без ќерката која останала во манастирот, ама Мурат Колецот не ја прибрал дома кај себе, туку на својот брат му наредил тој да ја прибере во планинското бачило. Зошто така постапил Мурат Колецот? Одговорот е содржан во една испуштена реченица која постои во дигиталниот професоров оригинал на ракописот а ја нема во печатеното издание на романот. Таа реченица е на стр. 173, каде првин се објаснува: “кога мажите ќе сфатат какво место и какви предимства, токму над жените, им носи исламот, ајде прекали ги да го остават. За еден човечки век работата така ќе се зацврсти, како да биле во верата од дедо-прадедо“. па следува во заграда и гласи: “(Најсвеж пример беше веќе трудната втора жена на Мурат Колецот – едно запустено девојче кое го откина од злата судбина кај Камбуровци, зимата додека беа во бегство жена му и ќерка му).“ 24

Значи, Професорот јасно кажал дека Мурат Колецот се преженил со млада жена од која имал потомство и од таа лоза потекнува Дина. На крај, уште еднаш ви благодарам за љубезноста, чест ми е што барем малку придонесов за разјаснување на овој мал недостаток во печатеното издание на романот “Промена на Бога“ на професорот д-р Слободан Мицковиќ. Со почит, Љупчо Бочваров 4 Агент за слава - Ѕрнн! / - Повелете, јас сум агентот на скулпторот Филип Димитровски. - Видете, сакам да прашам прелиминарно и анонимно. - Добро, господине, ви гарантирам дискреција во секој случај! - Е па види вака: јас сум самец и под старост станав интернет-писател па за мојата вечна слава сакам маестрото да ме изработи во мермер и во природна големина да ме постави во центарот на Скопје. Колку пари ќе ме чини тоа? - Хахаха, многу необична замисла, господине! Ама не и невозможна! По правило, статуите на стари луѓе се поскапи. - Е зошто бе? - Е па има повеќе работа бидејќи фигурата е веќе искривена, треба да се додаде бастум за потпирање. Натаму, ликот е брчкосан и обично се прикажува натрупан со алишта. Мислам, сфаќате дека тоа се компликации во однос на една мазна младешка фигура која обично се прикажува со минимум алишта. - Добро, ама кај мене само брчките на лицето малку ќе ја качат цената. Инаку, мене не ќе ми требаат алишта бидејќи вежбам секој ден, исправен сум како пушка, мазен сум а башка пак, и се бричам метросексуално. - Хммм, а како замислувате да ви биде позата, господине метросексуалец? 25

- Па би сакал маестрото да ме прикаже обуен во патики, облечен само во шорц и во поза зад неговата статуа “Шмизла“, во обид да ја пофатам за газ. - Хахаха, малце перверзна ви е замислата, господине! - Е што бе, баш би била интересна толкувачка приказна: шмизлата на телефон безуспешно лови некој млад богат за да го заведе а ваму зад неа еден пензионер прчовито ѝ се пушта! Симболика на животните судбини кои обично се криво споени! - Зошто би било криво споено? - Па младиот богаташ е и паметен, зарем шмизла ќе земе за жена? Сигурно е дека она ќе си остане стара мома. А да е умна, ќе си го земе стариот, колку-толку обезбедено стан, пензиичка а наскоро и целосна слобода, оти стариот ќе си умре. - Хахаха, господине, вие навистина имате фантазија. - Ти кажав, јас сум интернет-писател и се токмам да бидам славен, затоа и ми треба споменик во центарот на Скопје. - Е па славата чини доста пари, господине. Значи вака: без гаранција дека ќе биде поставена токму на местото кое го посакавте, вашата статуа од италијански мермер ќе ве чини 100.000 евра а од прилепски мермер 50.000 евра.Самото вадење дозвола вашата статуа да биде до “Шмизлата“ ќе ве чини 10.000 евра. - Леле, ме закопа со воа цените, ебаго! Не бива бизнис со вас! Ќе пробам самиот наживо да се статуирам! - Како мислите тоа `наживо`? - Секој ден по неколу саати ќе стојам покрај шмизлата и одвреме-навреме ќе ја пофаќам за газ! Белким така уште повеќе ќе се прославам па градот ќе посака да ме овековечи и со споменик што секако пак маестрото ќе го изработи ама на државен трошок. - Хахаха, пробајте господине, од мене имате уметничка поддршка! - Да бе, ќе го наречам перформанс “ Старечки апетит“, за да не ме чачка полицијата! Е па фала ти многу, агенту! 26

5 Сламен покрив - Здраво батко Милчо! - Кај си бе Бочвар! Ебате адвокатот, си спаднал на интернет-писател! - Да бе, токму збирам податоци за напис “Свети Николе во Втората светска војна“. - И како било? - Па, според кажувањата, мирно било, немало воени дејствија ни цивилни жртви. Цело време во градот имало стационирано германска единица за врски што ја опслужувала регионалната релејна радио-постројка. На крајот на војната, се спакувале и си отишле. - Може во градот така било ама кај нас во селото, имаше жртва. Јас тогаш имав само три години ама добро запомнав. - Е како било тоа? - Знаеш, нашето село е до макадамскиот пат од Велес кон Штип. Нашата куќа беше единствената над патот, до главната чешма и школото а сите други куќи беа на падините под патот. Во телото на патот имаше изѕидано околу метар и пол висок и метар широк одводен тунел, ние децата таму си игравме криенка-миженка. Татко ми беше писмен, пред војната имал нешто земја ама претежно бил полски чувар. Имаше негова пушка манлихера која во близина на селото уште како дете во Првата светска војна ја прибрал по еден судир на српските со бугарските војници . По окупацијата во Втората војна, сам се понудил и Бугарите го ставиле да биде кмет на селото. Единствено нашата куќа беше покриена со тенки камени плочи, сите други куќи имаа сламени покриви. Кога го правеле школото, по грешка нарачале повеќе покривни плочи па преостанатите тате ги купил за ефтино. - Снаодлив бил татко ти а ти на него си се метнал! - Е што, легално било, борба за живот, ебаго! - Така е, батко Милчо! И што било понатаму, конкретно за жртвата. 27

- Е па Германците уште на почетокот на окупацијата издале проглас што бил читан насекаде за секој што има било какво огнено оружје, во одреден рок, да го предаде на воените власти, без страв од последици. Било објавено дека по истекот на рокот ќе се врши претрес на секоја куќа и дека ќе биде стрелан секој кај кого ќе се најде оружје. За оружје најдено во јавни објекти, ќе одговара кметот на градот или селото. На татко ми не му се давала пушката и ја скрил, ја заѕидал во нашата кочина. Потоа, откако цела година немало претреси, се видело дека ѓурултијата се завршила со повикот. Татко ми се олабавил, си ја извадил пушката и ја користел за лов на крупен дивеч. Арно ама, кога на крајот на војната Германците решиле да се повлечат, за да си обезбедат мирен помин по патиштата, почнале претреси во сите крајпатни села. Без било какво предупредување, ги сардисувале селата и вршеле детален претрес по куќите. Кога дојдоа во нашето село, возилата ги паркираа во дворот на школото а татко ми прв ги виде и разбра што ќе прават. Немаше време пушката да ја крие како порано. Мајка ми ја фана паника, почна да кука ама тате ја смири и рече дека ќе се снајде. Брзо ја зеде пушката од таван и заедно со пачките муниција, затскриен се спровна низ одводниот тунел и пушката и пачките ги боднал во нискиот сламен покрив на првата куќа под патот и пак брзо и незабележано се врати дома. - Е па нели можел да ги фрли пушката и муницијата во тунелот, немало кај него да ги најдат. - А бе нели ти реков – во прогласот било кажано дека за оружјето најдено во јавни објекти ќе одговара кметот. Тате морал да игра на сигурно. - Да, извини, и што било после? - Што било – кај нас претресоа прво, ништо не најдоа, го проверија и одводниот тунел и во првата куќа под патот го забележале пресно надуениот сламен покрив и ја нашле пушката и муницијата. Го прибраа соседот, татко на две деца и го доведоа за еден војник да го чува во школото. 28

Човекот ја знаеше пушката на татко ми, молеше и колнеше на цел глас ама само ние го разбиравме, Германците си го гледаа претресот и го завршија. На крајот, двајца го одведоа соседот долу под селото кај што беше дупката за фрлање умрени животни и го ликвидираа по кратка постапка. Ете, тој беше единствената цивилна жртва во германската окупација на светиниколската околија. - Да, тажна приказна, навистина. Инаку, ти како си, како судиската работа? - А бе ти кај живееш? Не сум веќе судија, присилно ме пензионираа, мамето нивно комунистичко, а 40 години верно им служев! - Како мислиш – присилно? - Па наполнив 40 години работен стаж а имав 63 години. По новиот закон, нема улога стажот, битна е староста од 64 години и требаше уште една година да си работам ама на комунистиве им се брзаше да турат некој млад нивен и без да ме прашаат, ме разрешија, божем правев приговор до Собрание ама ништо, не ми дадоа ни збор да кажам, ме ликвидираа по кратка постапка! - Добро, па слободен си сега, немаш стрес од работата! - Каков стрес бе, во наша фамилија нема стрес, јас сум стар волк а примањата ми се преполовени! - Е па постави се спрема неправдата филозофски – да речеме, прифати ја како еден мал реванш на судбината за постапката на татко ти со криењето на неговата пушка во соседовиот сламен покрив. - Хмм! Бочвар, понекогаш и ти имаш бистри моменти! 6 Двете нозе во еден чевол - Ѕрнн! - Да, молам, повелете, централа на “Порцуланка“! - Ај сврзи ме со директорот! - Извинете, зафатен е, држи стручен колегиум! - За малку е работата, кажи му дека го бара Ацо Димовски, јавниот обвинител. 29

- Добро, почекајте малце!… Повелете, го имате директорот на линија! - Алооо, кај си бе директоре, многу си се разработил отсабајле! - Е па мора бе Ацо, знаеш како е – голема фабрика, големи проблеми! - Добив кривична пријава од вашата самоуправна работничка контрола, против тебе, за Несовесно работење во стопанството – сте правеле голем чкарт со гипсените калапи и сте фрлиле неколку тони на депонија. - Нема врска тоа бе Ацо, технологијата е таква, во сите фабрики за порцулан е така! Ако сакаш ќе ти дадам споредбени податоци од другите фабрики во Југославија, сегде е исто! - Добро, прати ми ги тие податоци, да се повикам на нив кога ќе го пишувам решение за отфрлање на пријавата. - Уште денес ќе ги добиеш, фала ти на разбирањето. - Нема проблем, не за џабе сме школски другари, треба да си помагаме! - Така е, фала ти уште еднаш! - Туку, знаеш што? - Кажи бе Ацо! - Јас уште од мал сликам, тоа ми е хоби и доста напреднав. Сликам и репрезентативни слики за во големи канцеларии, може и за во приемни холови. - Знам, имам видено твои слики, стварно многу добри, моментално не ми текнува каде беа. - Е па јас изложби не правам, сигурно си ги видел во хотел “Интернационал“, неодамна купија од мене три слики. - Да бе, таму ги видов, многу убави пејсажи. - Слушај, имам три и за тебе, тазе мотиви, од пошумувањето на бреговите на езерото. Многу убави облаци сум фатил, за мерак се сликите, масла на платно. - Аха… и колку би требало да се плати? - Секоја е по 150.000 динари, ама топтан за сите ќе ти дадам 12% рабат, значи ќе те фане околу 400.000 динари. 30

- Аман, многу пари бе Ацо, тоа колку мојата месечна плата, за таква набавка ми треба одобрение од работничкиот совет! - Е па ако де, ќе си го регулираш тоа, не оставај опашки за самоуправната работничка контрола! - Добро Ацо. И како ќе ти платиме, ти како државен службеник на приватно не смееш да работиш. - Не се коси, тоа е средено кај мене. Уште утре по факс ќе добиеш фактура од Авторската агенција на Македонија и ќе платиш на нивната жиро-сметка. Штом ќе платите, прати шофер со тоа тамчето дома кај мене да ги земе сликите. - Добро Ацо, ти знаеш како треба по закон. - Морам така, брат, лесно ви е вам, се средивте и маж и жена на работа. - Е па жената изучи за професорка, гревота е да седи дома кога се бара таков кадар! - Така е, не велам ништо против. Ич не бери гајле, мое име во фактурата и во Агенцијата нема да фугурира, сликите јас ги продавам во име на жена ми. Она е со основно школо, не бива работничка да ја праќам! Си ги гледа децата а они растат ама растат и трошоците и затоа морам вака. - Добро Ацо, како што рече преѓеска, не за џабе сме школски другари, треба да си помагаме! - Таков те сакам бе златен, ај догледање! Не ми е лесно ни мене, како што викаат старите - двете нозе во еден чевол ми се! 7 Предни потколеници Касапите уште од времето пред преселбата од старата градска кланица во новата фабрика за месо, традиционално, за верскиот празник Св.Архангел Михаил – Душовадникот, добиваа свинско месо како подарок од фирмата – некогаш ребра, некогаш потколеници, зависно од галантноста на директорот.

Новата фабрика, изградена на ледина десет километри надвор од градот, според социјалистичкиот канон, доби величествено име “месна индустрија“ а и нов директор од редот на доверливите удбашки кадри – еден професор по географија. По неколкумесечно работење во новата фабрика, и оваа година дојде празникот и тројца постари душовадници, уште претпладнето, по одморот за појадок, онака работно опремени во бели со крв замачкани гумени чизми и комбинезони и со по 2-3 ножеви во футролите на појасите, се најавија кај техничката секретарка барајќи прием кај директорот, за во име на сите други касапи да договорат што ќе им биде поделено на одење накај дома. Но, ѓаволот замешал прсти во традицијата – новиот директор не ја ни прими касапската делегација туку само преку секретарката порача дека стриктно ги следи партиските директиви за штедење во стопанството – веќе нема да се растура народниот имот за негување на затапени традиции. Се вратија делегатите кај колегите касапи и пред да го дадат неповолниот извештај, потегнаа по две-три добри голтки од шишињата ракија што и покрај забраната секој ден си ја внесуваа како духовна поткрепа во крвавото работно секојдневие. - А има за да се носи на генералите да не прават проблем за бомбажата на конзервите! – рече еден од помладите касапи, откако ја чуја неповолната вест. - Е има, а има и за да се подмачкуваат партиските буџовани на Водно оти без тоа не ќе бидеш директор! – нададе друг незадоволник. - Имало и за да се носи на професорите по факултетите, да положуваат синчињата и ќерките на раководителите! – дополни трет.

- А може и да се лажат муштериите – да им се продаваат како свински чварки расипаните салами вратени од продавниците, измешани со мисиркини копани од Америка со изминат рок на употреба и сето тоа замаскирано со свежа сланина! – тури капак на незадоволството најстручниот од нив. Се растурија и мрзоволни продолжија со работата. Потоа, на одење со автобусот, кога тој беше веќе полн и сите нестрпливо пекаа за да тргне, возачот кој си ги следеше редовните патници забележа дека ги нема тројцата постари касапи и рече дека мора да ги почекаат. И чекаа речиси пол саат ама ги немаше да дојдат. Другите работници нестрпливо се расправаа – едни дури и викаа дека ги виделе тројцата касапи како си отишле порано со едно комбе на муштерија. Конечно притисокот стана неподнослив и возачот го запали автобусот и тргна кон градот. А еден час потоа, тројцата касапи, кај сточното депо на фабричкиот круг се извлекоа под оградната жица и натоварени секој со по една наполу полна црна најлон вреќа за ѓубре, испотени избија напреку на асвалтниот пат за кон градот. За два саати веќе беа стигнати во фабричката продавница за месо во градот и најстариот од тројката на тамошниот касап му рече: - Фала ти, брат, што си ни зачувал свински потколеници за пача! Тој збунето им рече дека нема, се распродале. А тројцата пијано му намигнуваа и најстариот рече: - Ако, брат, ти само кажи дека ние од тебе купивме по 4 кила потколеници и не бери гајле! А кога вечерта, дежурниот стражар во месната индустрија отиде да ги нахрани дваесетте свињи оставени во сточното депо, се зачуди зошто тие не јурнаа кон коритата со концентрат – само изнемоштено грофтаа неподвижни како квачки. Поразгледа внимателно и виде – на сите им беа пресечени предните потколеници. 33

8 Бунарот на Водно - Здраво. - Здраво младо момче. Според актовката, адвокат си галиба? - Да, застапувам еден клиент, на јавна седница за разгледување на неговата жалба. - Е многу млад си станал адвокат. - Морав, ме набркаа од работа. - А што работеше? - Бев општински јавен правобранител. - И зoшто те набркаа. - Морално-политички неподобен.А ти што во судов? - И јас за јавна седница, ама лично за мене. - Е што така? - А бе таксират! Ме осудија на 6 месеци затвор оти му скршив нога на еден пијаница на автобуската станица во Струмица, не го видов во мртвиот агол на огледалото, возач на автобус сум во скопски “Пролетер“. Адвокатот ми напиша жалба ама многу пари посака за да дојде. - Е скапо е од Скопје да ти доаѓа во Штип. - А бе викаат ми ја одредиле најмалата казна, за да не ми престане работниот однос, нели, ама јас сум си научен да се жалам, штом ти даваат право на жалба, користи го па таман Господ да ти е противник. - Хехехе, ние адвокатите такви клиенти обожаваме. - Млад си ти, едно време, по војната, кога власта ја зедоа воа другариве, дури и жалба ако поднесеш веднаш досие во УДБА ти отвараа. Моето е бааѓи дебело. - А за што тогаш толку си се жалел? - За експропријација. - Што ти експроприрале? - Уште од прадедо во подножјето на Водно имавме многу убава нива,речиси 5 декари. Дел од неа, беше овоштарник, овошки убав одбор, а дел лозје, стара прачка, околу 500 ќутуци. Во нивата дедо ми ископал и оѕидал бунар, 34

10 метри длабок, вода убава, не секнуваше ни лете. Бавча цело време сме имале и од тоа сме се издржувале. Таму и првата куќа ни била а за време на војната, за 4 години од бавчаванџилакот татко ми успеал да заштеди за да купи една стара куќа во градот . - Баш убаво, и мојот татко во Велес си имаше лозје и во него садеше овошки, од сѐ по нешто, уште банани што не му текна да насади! - А бе милина беше, летно време посебно, сѐ таму си бевме. Арно ама, и воа другарите посакаа теферич и убавина и почнаа во тој реон масовна постапка за експропријација. Формално пишуваше дека е за потребите на одбраната на државата а всушност за изградба на безбедна населба за највисоките чауши и генералите на ЈНА. - Аха, и што бидна? - Во постапката поднесовме жалби до секаде кај што се можеше, во управната постапка ни ги одбија па заведовме управен спор пред Врховниот суд на Македонија. Предметот, нели, итен, ама дури по 5 години донесоа пресуда со која ни ја одбија тужбата. А во меѓувреме, другариве си влегоа во владение, од нашата нива делнаа 3 декари. Нам ни остана дел од лозјето, куќичката и бунарот. За 3 месеци воени градежници подигнаа вила, дворот го заградија и во неа се всели најголемиот чауш, лидерот на Републиката. - Брее, ама комшија сте добиле! - Јас бев огорчен и немав периз на устата па кога преку оградата ќе го видев во дворот му се развикував: “арам да ти е и комунизам и херојство и партизанство, нели си паднал волку ниско на вакви сиромаси како нас да им го зимаш парчето леб!“

Он не реагираше ама по некое време ме викнаа во милиција и таму еден инспектор ме предупреди да се смирам инаку ако сакале, можеле татко ми да го судат како воен богаташ и соработник на окупаторот, оти за време на војната на германските војници во возовите на железничката станица им продавал во тутурки грозје и друго овошје и со тие пари, демек, ја купил куќата во градот. - Ептен ве стиснале! - Морав да се смирам. А тие луѓе што таму се населија и живееја цело време чувани од милицијата, тоа да ти биле чурук сој, бе! Замисли што се случи по 5-6 години: жена му на еден од големите партизани, на инкасантот од Водовод што првпат тогаш дошол да им ги чита водомерите му се развика: “Море ашлак, нели знаеш дека ние вода не плаќаме, ослободени сме!“ - Хехехе, тоа било сигурно кога оној Драгољуб Ставрев го ставија за претседател на Скопје – човекот запна да тера правда и скромност – со “фиќо“ се возеше самиот, не сакаше службени возачи и обезбедување. - Тогаш беше. Ама од тоа за нас испадна уште поголема белја. - Е што поголемо? - А бе пак ја отворија експропријацијата, првиот пат не било добро измерено зимањето! И сега правилното метро ни го делна бунарот! - Хахаха, е па морал да се снаоѓа лидерот, мала му била платата за да ја плаќа водата од водоводот за наводнување на двор од 2 декари! - Пак жалби, пак одбивања, арчи пари по адвокати – пак тужба за управен спор пред Врховниот суд на Македонија! - И како испадна таа тужба? - До ден- денес не е решена, сто пати сум одел во Врховен, сакаш верувај, сакаш не! Ама на денот кога една инжинерска единица на ЈНА дојде и целиот ограден ѕид го помести кон нас земајќи ни го и бунарот, јас на големиот херој и партизан му се развикав: 36

“ Ја имаш силата ама не за долго! Ќе паднеш еден ден и ќе гниеш! Тогаш јас лично, без управа и суд, овој ѕид ќе го урнам и бунарот ќе си го вратам кај мене!“ - Е така е – кај што има сила, нема правдина! - А бе адвокатче, ти да не ме заебаваш, а? - Да бе, хахахаха, ќе испаднеш голем силеџија! 9 Кралот Филип што реши да чести (Насловот го украдов од еден српски писател кој пред 40 години во “Јеж“ објави хумореска “Кралот Филип што реши да чести“.) Во кралството Македонија мудриот крал Филип Втори реши да чести, ама немаше доволно пари. А бидејќи во Македонија се сноваа по разноразни причини многу странци а живееја и доселени малцинства, кралот, за да си ја наполни касата, го прогласи македонскиот јазик за национално богатство и почна да им го продава на немакедонците на следниот начин: - одреди дека македонскиот јазик како приватен и службен јазик смеат да го употребуваат само припадниците на македонскиот народ кои тоа својство го потврдиле со нотарски заверена изјава и се обврзале постојано да носат радиопредавателен ѓердан што со посебен сериски број е поврзан со државниот центар за заштита на македонскиот јазик од неовластено користење - сите други, без оглед на државјанството, кога службено или приватно комуницираат со припадник на македонскиот народ, должни се да си обезбедат преведувач - припадник на македонскиот народ, на територијата на Македонија, не смее да комуницира со други лица на јазик различен од македонскиот - преведувач на македонски јазик може да биде само припадник на македонскиот народ кој има писмен доказ дека најмалку 12 години во училиште го изучувал македонскиот јазик 37

- наградата на преведувачот не смее да биде помала од 10 евра на секој започнат час - наградата се плаќа однапред за првиот час, и потоа за секој понатамошен час расте - на наплатената награда, преведувачот е должен да издаде фискална сметка од мобилен фискален апарат - на преведувачката награда преведувачот плаќа данок на услуга во 50% од наградата Кралот Филип Втори својот закон го зајакна со казнени одредби, според кои: - кој на територијата на Македонија го употребува македонскиот јазик спротивно на овој закон, ќе се казни со глоба од 100 евра за секој неовластено изговорен или напишан збор на македонски, при што и графичките знаци ќе се сметаат како зборови - припадник на македонскиот народ кој со умисла или од крајна небрежност одбегнува да го носи комуникациониот ѓердан или на друг начин ја спречува контролата врз неговата правилна употреба на македонскиот јазик, ќе се казни со глоба од 100 евра за секој час неконективност со државниот центар за заштита на македонскиот јазик од неовластено користење - во случаите кога од осудениот не може да се наплати паричната казна, таа ќе биде замената со казна затвор пресметана во размер од 100 евра за еден ден затвор. Залудни беа протестите на странците и малцинствата – кралот на сите им рече дека никој не ги бие по уши да комуницираат со Македонците, нека си се дружат и тргуваат меѓу себе и не ќе треба да плаќаат преведувач. Арно ама, бидејќи малцинствата и странците сакаа по мирен самоукинувачки пат Македонците да си ја растурат Македонија како држава, мораа да ги убедуваат постојано за тоа што би требало да прават за да им биле добри перспективите кон иднината. А кога виде мудриот крал Филип Втори дека од новиот закон произлегуваат многу нови работни места преведувачи и дека од данокот се полни државната каса, пушти на странските 38

телевизии реклама дека Македонија е привремена и дека е подведувачки рај за странци кои би можеле да ги убедат Македонците како поданици да се приклонат кон нивните кралеви. И верно, дојдоа од цел свет такви подведувачи со своите свити та кралот Филип Втори собра од преведувачките даноци доволно пари за да чести. А подведувачите и ден-денес сеуште ги убедуваат Македонците. 10 Фарма за стаорци Еднаш, ненајавена, кај сиромасите Мирче и Петра дојде нејзината сега имашлива школска другарка Пандорка, со големко машко дете кое си слушаше музика и си гледаше видео на АјПод со 4 гигабајти меморија. И додека мајките си муабетеа, богатото гостинче на сиромашкото дете на Мирче и Петра му го пушти и заедно го изгледаа цртаниот филм “Нинџа-желки“. Малото детенце со подзината уста ја проследи приказната за борбените желки Леонардо, Донатело, Рафаело и Микеланџело и нивниот тренер и советник, мудриот стаорец Сплинтер. И откако гостите си заминаа, во сиромашкото семејство се појави нов проблем: синчето побара Мирче веднаш да го прекине ловењето и убивањето на стаорците во куќата оти може да го уловат и попарат мудриот Сплинтер а нинџажелките што ќе прават потоа сами? Родителите-сиромаси го убедуваа малиот дека филмот е измислица ама тој не им веруваше. Мирче потегна аргумент дека нинџа-желките и стаорецот Сплинтер живеат во Њујорк и дека нема шанса тој да биде уловен во Скопје. Но, детето толку многу се расплака и се расправаше за каузата на стаорците што Мирче отиде кај соседот, пензионираниот офицер Љубе, да побара совет што да прави. 39

Овој замислено чешајќи си ја главата рече: “Во случајов гледам два аспекти: прво, детето е во право – според Женевската конвенција заробениот непријател не смееш да го убиваш туку мора со него хумано да постапуваш држејќи го затворен во логор. второ, кога нешто моментално не можеш да го решиш, го одлагаш за подоцна.“ Мирче само кисело се насмевна а соседовиот пензиониран ум почна да работи како кога беше питомец во академијата и оп – Еурека! Занает си е занает! Му текна на соседот: уловените стаорци, од клукцата ќе се пуштаат и собираат во еден поголем жичен кафез и ќе бидат хранети со отпадоци од храна. Ете, и тој нивните отпадоци ќе му ги носи на Мирче. “А за кафез?“ – праша Мирче. “Кафезззз …“ – продолжи да размислува соседот и оп! – го стрефи уште една Еурека! Му текна дека во неговиот подрум има 6-7 од дебела поцинкувана жица направени гајби за стаклени еднолитрени шишиња. Гајбите се на расклопување: секоја страница е посебна и една со друга се заквачуваат со жлебови. Треба само со потенка жица да се преплетат пошироките отвори за да не излегуваат стаорците. За капак може да се употреби една од страниците на друга гајба. Следен од Мирчета, соседот еуфорично слезе во подрумот и ги истури шишињата од две гајби. Потоа зеде клешта и од шпалир-редовите со лози во дворот ги пресече двојните жици од вториот и третиот ред. Исече парчиња од нив и така ја оплете едната гајба што окцата беа ни мало глувче одвнатре да не може да излезе. Од другата гајба едната страница исто така ја оплете и со неколкукратно свиена жица ја врза одозгора на две места, како врата со ментеше. Потоа триумфално му го даде на Мирче кафезот, велејќи му: “Со здравје да се служиш, комшија! Ако ти требаат и други, ќе направам, има материјал!“ 40

“Добро, фала ти комшија, ама што ќе правам со стаорците, сеуште не дошло нож до коска та да почнеме да ги јадеме!“ “ Ќе се поврзеш со медицинскиот факултет и со фармацеутската индустрија, они користат стаорци за експерименти!“ – рече сезнајниот сосед Љубе. Мирче му се заблагодари и се врати дома. Малиот адвокат на стаорците, уморен од плачењето, беше веќе заспан. “Што ти е тоа, бре?“ – праша Петра кога го виде големиот кафез во рацете на Мирче. “Ај нека ни е аирлија, жено!“ – рече Мирче. “Отворивме фарма за стаорци“. 11 Битката за јајцата На периферијата од нашиот мал град мојот јужен а истовремено и западен сосед има десетпати поголем двор од мојот и во него прикрпи многу настрешници во кои навечер му се прибираат козите, мисирките, шатките и многубројните кокошки што преку ден крстосуваат не само по неговиот двор туку идат и кај мене, научени да ги колваат огризоците од јаболки и друго овошје што секој ден ги фрлам во дворот. Има мрежеста жичена ограда меѓу нас, ама еден метар оставививме како капиџик што само птиците го користат. Имено, со соседот немаме нешто повеќе од “здравоживо“ иако јас сум му многу благодарен што тој не се полакоми и огромниот двор не го расцепи на плацови кои многу лесно и за добри пари ќе ги продадеше. Вака, кон југ имам одлична глетка, речиси зоолошка градина! Всушност, имаше еден инцидент кај соседот во кој се вмешав. Еднаш, однел јадење во сутеренската соба кај што живее неговата стара мајка и однатре видел дека кај прагот на вратата влегла змија па панично исплашен од прозорецот ме извика за јас по телефон да повикам пожарникари или, ако умеам, јас да ја отепам змијата. 41

Јас не сум некој храбар човек и немам искуство со змии ама од татко ми сум чул дека змиите први не напаѓаат. Дотогаш, со стап, имав отепано само еден голем смок и тоа од што се исплашив од неговото брановидно движење во високата сува трева во еден шумски појас каде бев на летна прошетка за да берам диви кајсии. И така, окуражен најмногу од соседовиот паничен и плачлив повик за помош, зедов еден тенок стап и почнав да разгледувам околу прагот на неговата сутеренска соба. Змијата беше тенка и долга околу еден метар, а и таа исплашена, се беше свиткала надве во тесната надолжна цепотина помеѓу бетонскиот под и металниот винклест праг на вратата. Му реков на соседот дека не мора да ја отепуваме змијата, дека ќе ја потфатам со стапот кај половината и ќе ја изнесам за да ја пуштам во дворот ама тој свика “Никако, никако, отепај ја!“ па јас со стапот ја згмечив првин змијата кај главата а потоа со него ја извадив. Рече “фала“ соседот, не сакаше ни да ја погледне отепаната змија што јас висната пресполу на стапот му ја покажував, само процеди “Фрли ја на кокошките нека ја изедат“. Подоцна дента и жена му ми заблагодари објаснувајќи дека тој од дете бил ептен исплашен од змии. Јас во дворот чувам само родни дрвја и околу 15 лозници, па од кроењето ми се собираат секоја година доста прачки кои исечени наситно, ги чувам под приземниот балкон на јужната страна. Сум го забележал соседот дека јајцата од кокошките и шатките ги собира насекаде по неговиот простран двор – птиците несат на секое малку изолирано и засолнато место. Едно време видов дека и во боклукот прачки под мојот балкон почнала некоја кокошка да несе јајца и фатив да си ги прибирам. Собрав така околу 30 јајца.

Арно ама, ме забележал соседот дека ги прибирам и кога еден ден околу пладне појдов по ново јајце, видов дека не само што нема јајце туку и вдлабнатината во прачките беше пополнета со една дебела цепаница од моите дрва. Се разбира, јас ја тргнав настрана и попладнето тој ден пак си имав јајце. Соседот е ранобудец а јас спијам докај 10 часот претпладне. Утрето пак забележав дека соседот ја ставил цепаница во гнездото за јајца и јас пак ја тргнав и попладнето си имав јајце. Кога утрето претпладне – пак истата песна – гнездото блокирано. Ја тргнав цепаницата и пак си имав јајце. Наредниот ден отидов на гости во Скопје и поседов таму три дена. Кога се вратив, веднаш проверив дали има дветри јајца во гнездото ама шипинки – соседот пак ја беше снесол мојата цепаница! И иако бев малце лут, не реагирав кај него, само ја тргнав цепаницата мислејќи дека кокошката ќе ги обнови визитите во моето гнездо. Во наредните денови се повтори со соседот процедурата “на ти го – дај ми го“ – ама во гнездото немаше никогаш јајце и јас заклучив дека кокошката во оние три дена моја отсутност си нашла друго гнездо. Ама за тоа соседот не можеше да знае па јас за да ја искушам неговата упорност во безобразното упаѓање на мојот имот и во наредните денови ја тргнував цепаницата а попладнињата одев до гнездото и оттаму се враќав со рака брцната в џеб за тој да мисли дека пак имам јајце. Очекував дека тој прв ќе се арниса од таа игра ама секогаш ја наоѓав цепаницата во гнездото. Иако соседот и не знаеше колку кокошки, шатки и мисирки има а сигурно знаеше дека тие несат јајца на толку многу скришни места по целиот негов огромен двор што честопати оттаму излегуваа новоизведени јата пилиња и шатчиња – нему, од позиција на некаква тупава праведност, - му беше од животна важност и 43

главна дневна битка да ме натера да се откажам од собирањето на неговите јајца од моето гнездо. И затоа решив да се пошегувам со него за тој да се откаже од играта која за мене веќе немаше никаква корист ниту смисла. Во Word, на еден лист составив и со крупни букви отпечатив порака: “Соседу, јас не јадам јајца туку со нив ја хранам змијата која е домаќин на мојата куќа а живее во тоа боклукот прачки под мојот балкон. Внимавај да не те апне!“ И пораката ја илустрирав со слика на змија-поскок. Утрето претпладне, откако ја отстранив цепаницата од гнездото, ја ставив на нејзино место пораката и со едно камче ја прикрепив. Следниот ден кога проверив, пораката ја немаше ама ни цепаницата не беше во гнездото. Битката со упорниот сосед ја добив триумфално – иако останав без неговите јајца. 12 Абортиран пост - Ѕрнн, ѕрнн! - Да! - Мирко тука! Што правиш, бе Бочвар? - Еј, здраво, брат, еве, токмам отровен пост! - Ауу, супер, тоа сакаме – сеир! За кого ќе биде? - А бе изнесов идеја да се дизајнира пушачки скафандер и еден стар блогер, џогер ама и страстен пушач, ме потрупа како да сум депонија. Најмногу ме погоди тоа што ми морализираше зошто кај девојките-блогерки сум давал пуштачки коментари, не ми личело на возраста. - Аха, сфаќам… И како мислиш да го поткачиш? - Ќе читаш, бе, не биди нестрплив! - Не ќе можам – баш тргам на една планинарска експедиција и нема да имам интернет цела недела. Ај стори себап, раскажи ми во кратки црти. - OK, ептен ти е голем атерот, па ќе ти кажам: значи, ќе го сместам во неговите 90-ти години, веќе окапан, закрпен со 44

неколку бај-пасови на срцето, во инвалидска количка со инсталиран уред за вештачко дишење, бидејќи му се затнати белите дробови. Му доаѓа во посета омилената сеуште немажена внука која му кажува дека успешно го одбранила магистерскиот труд заснован на анализа на микро-ткивата земени од неговите бели дробови и од срцето. Заклучок на тезата е дека тие ткива имале генетски потенцијал да издржат 117 години живот без било какво крпење. Он не се потресува воопшто од тоа сознание, вика дека не му е гајле, си го проживеал животот ќефлиски. Потоа забележува дека внучката е трудна па, морализаторски вознемирен но истовремено и среќен, ја распрашува подетално. Дознава дека за да не го возбудуваат неговото начнато срце не му кажале дека се омажила и дека веќе знае оти бебето ќе биде машко и со мажот ѝ решиле да го крстат според неговото име. Тој е ептен ќефлеидисан ама се чуди зашто не му кажале и сака да знае кој е добродушниот зет и татко на неговото прво правнуче. Внуката се тегави да му каже, он инсистира упорно. И внуката попушта. Кога ќе го чуе одговорот, дедото доживува мал мозочен удар и му се парализира лицето, му останува засекогаш искривено како параграф. - Аха, интересна прикаска ама крајот не е јасен, од што се шокира толку дедото? - Па внучката му кажува дека татко на неговото прво правнуче сум јас, бе! - Хахаха, леле, Бочвар, не си здрав, еј, ќе го кркаш стапот, не објавувај таков пост, поарно дојди си со мене на планина, - Викаш страшно е, а? - Сто-по-сто, брат! - ОК, го абортирам тој пост!

13 Капар-гушка - Здраво Пандорче! - Здраво, чичко. А откај ми го знаете името? - Од ланското табло, кога беше најубавата буцкоматурантка. - Аха, буцко сум и сега и тоа малку повеќе. А вие, кога се имате сликано за некролог, пардон, мислев за табло? - Хахаха, опасно жарче си ти! Не сум толку стар, ма! Пред 43 години бев матурант, ама не се сликав за табло. - А зошто? - Тогаш сликањето беше скапо а ние бевме сиромаси. И викај ме на “ти“. - Аха. А сега, богат си? - Па, имам приход колку за скромен живот со компјутер и интернет! Ама се сметам за богат човек – имам тројца внуци и една внука! - Хахаха, убаво! Плус си ептен шланг и се носиш спортски а постарите обично се дебелкави. - Вежбам секој ден по еден саат и пешачам речиси секој ден по еден саат. Плус се хранам исклучиво со сурова храна – тоа е формулата. - Ах, кога јас би можела така! - Секој може ако сака! - Сум пробувала – не оди и не оди! Наследна особина ми е дебелината, од мајка ми. - Нема врска тоа, јас ти гарантирам: со редовно вежбање и исхрана претежно со сурова храна ќе ослабнеш за една година 20 кила сигурно. Битно е да имаш приватен закон и да го почитуваш. - Каков закон? - Овој што јас го почитувам: “Нема да јадеш додека за тој ден не си извежбал!“ - Аууу, многу строг закон е тоа! - Праведен е. Јас за тоа на интернет цела животна филозофија дрндам на мојот блог. 46

- Леле, ми кажуваше една другарка дека имало од Св.Николе некој на интернет што се фалел со вежбање, нешто како теретана имало. Значи ти си тој! - Да, ама теретаната ја затворив, сега само на приватна основа помагам за ослабнување. - Хммм! Добро, а како на пример мене би ми помогнал? - Најдобро е да вежбаме заедно, секој ден. - Мислиш, да одиме во теретана? - Не, зошто да арчиме пари. За вежбите кои јас ги сметам за најдобри не ти требаат справи. Повеќето се партерни, едино за стомачните ти треба нешто за нозете да ги фиксираш. - Е па како инаку? - Ти имаш ли дома компјутер и АДСЛ конекција? - Имам. - Е па обајцата ќе додадеме по една веб-камера и ќе вежбаме преку Скајп. Ти со што се занимаваш, студираш ли? - Да, студирам во Штип, секој ден со комбе одам и се враќам. - Е па фино – кога ти одговара ќе ми се јавиш на фиксниот телефон, се вклучуваме на Скајп и вежбаме. Еве ти ја мојата визитка, имаш таму телефон, и-мејл и веб-адреса на блогот мој. - Па зарем ти би ме чекал, да речеме дури до вечер, да не јадеш за да вежбаме. - Јас сум секогаш слободен, можеш да ми се јавиш кога сакаш, и на полноќ. Не е битно што јас веќе сум извежбал, не ми е проблем да ти ги покажам вежбите. Ти кажав – битно е да не јадеш додека не извежбаш, може само вода да пиеш и некое јаболко да каснеш. Поентата на тој закон е дека на гладен стомак вежбањето е полесно. Плус, го забрзуваш метаболизмот и килажата се намалува. Ти си млада, кај тебе тие процеси има двојно побрзо да поминат одошто поминаа кај мене. - Добро бе, сум пробувала да гладувам ама тешко оди. - А вежбаше ли тогаш заедно со гладувањето? 47

- Не, јас кога вежбав уште повеќе апетит ми се отвараше! - Тоа не е проблем – апетитот после вежбањето ќе си го затвараш со јадење јаболки, тие ич не гојат. Јас јадам по кило и пол на ден. - Добро, ај да пробаме. А што ќе треба за возврат јас да сторам за тебе? - Па сега, ќе видиме, самото ќе ни се каже, зависно од мојот тренерски успех кај тебе. - Добро, договорено, ти се јавувам уште довечер! Среќната јас, ај чао! Уф, смеам ли да те гушнам? - Е пааа…како за договор од кој се очекува нешто на обајцата да ни се каже - може една капар-гушка 14 Умницата бегалка - Ѕрнн! Ѕрнн! – Да, молам? – Дали е тоа госпоѓицата Гордана? – Да. Хммм, гласот ми е некако познат а не ми текнува. А кој сте вие? – Јас сум оној што на твојот 22-ри роденден ти се понуди да ти биде чичко ама ти тоа го одби, иако имав 52 години и бев најзрел чичко! – Хахаха, ти си Љупчо, прочуениот никнејм трагач52! Е па морав така, веќе си имав тројца чичковци и со тебе ќе ми се направеше калабалак од чичковци! – Ама ич не ти беше страшно да ми кажеш дека ме сакаш за маж! – Е па такво беше времето – мирц муабети, па после телефонски и осетив дека цело време ми се пушташ – па си реков – ај нека му биде радоста на чичково! – И ми беше радост и не жалам за тоа, ме подмлади ептен! – И мене ми беше убаво виртуелното дружење со тебе. 48

– Знаеме де, беше вистинска селска идила – јас се разведов за да ти бидам маж а ти потоа измрда – рече дека многу сум брзал! – Хммм, ти тогаш рече дека и онака ти било веќе скиснато во бракот, мислам дека јас ти бев само изговор! – Хехехе, па по 30 години во брак и нема маж што не му е скиснато, ама ќе се трпеше! – Хммм! – Сепак, добро се сврши со постигнатиот компромис! – Хммм, компромис? Сум заборавила, каков бил тој компромис? – Е па нели јас и ти по телефон си рековме дека штом ти е рано да се врзеш за мене, ќе те почекам до твојата 30-та година да се омажиш за друг а ако не се омажиш , моја да си бидеш довека! И ти кандиса! – Хахахаха, да, ама јас мислев дека ти само се шегуваш. – Не се шегував и навистина тоа беше фер-компромис за да можеш ти да си најдеш момче што ти прилега на годините а за мене прилика да се оладам. – Хмммм. – И сега што правиме, еве, поминаа 8 години, неодамна со и-мејл ти честитав 30-ти роденден, ти кажав дека сеуште сам си живеам а ти ми врати одговор дека и ти не си се омажила! А јас не сум оладен! И, ќе се зимаме ли? – Хмммм, па ти сега имаш 60 години, нели? Зарем не те страв пак да се жениш? – Ти кажав – ти ме подмлади, а јас оттогаш и буквално се регенерирав вежбајќи секој ден Пет Тибетанци, плус склекови, па стомачни, па згибови! – Хмммм, убаво тоа, ама времето си тече и нѐ гази! - Мене не. Јас сум доказ за теоријата дека со секој извежбан ден, човекот се подмладува за еден ден! – Хахахаха, си го задржал твојот смисол за хумор, трагачу52! – Јас сум сериозен и спремен. 49

– Види, Љупчо, моите родители се старомодни и не би ме дале на маж кој им е врсник! – Нема проблем – ќе те земам бегалка! – Хахаха, а бе ти ептен си верзиран по овие работи! – Е па да – не барам ништо повеќе од тоа што сме го договориле со компромисот! – Хахаха, ме тури во мисла сега! – Нема што да му ја мислиш – како рекле Латините “Пријатно е да се почитуваат преземените обврски!“ – Аман, првпат слушам за ваква поговорка! – Хехехе, штотуку ја измислив Глеј, Гордана, вистина ти велам, јас сеуште те сакам и верувај ми - се подмладив вежбајќи а плус со елан продолжувам да вежбам! Со секој ден мое вежбање, јазот во годините меѓу нас ќе е сѐ поплиток и еден ден ќе исчезне! – Хахаха, значи навистина си упорен и сакаш да ме ќариш на софизам! Ама, има тука една квака 22. – Хмммм, каква квака ма Гордана? – Е па од пред 8 години наваму и јас секој ден вежбам Пет Тибетанци! – Ауу, супер е тоа! Гордана, баш ќе си пасираме еден на друг! – Размисли малце, трагачу52! – Хмммм, не разбирам, де нацртај ми! – Па ако поради твоето вежбање за тебе времето тапка во место нели е логично заради моето вежбање времето и за мене да не тече? – Е па да! – Е па така испаѓа дека јас сеуште немам наполнето 30 години и условот од нашиот компромис не е достасан! – Леле, ме закопа, Гордана! И навистина испадна бегалка, ама од мене!

15 Голем криминалец – Здраво чичко Љупчо! – Еј, здраво Данице! Баш мислев денес да наминам кај тебе во продавница за да си помуабетиме! Како си ми ти? Седи мирен бе, курчо! – Добра сум, еве, од работа дома, од дома на работа и така, Воа кучево твое ли е? Многу запуштено изгледа. – Мило ми е што си добра и насмеана. Скитник е кучево. Му фрлив неколку залци од ѓеврекот што го јадев па тргна по мене. Сега пробувам да му ја одврзам ортомата околу вратот. Сигурно газдата со денови не го хранел и оно сирото се тегнело-тегнело и се откинало. – Да, се гледа раната! – Ќе му помине како на куче.Туку гаден јазол воа јамкава, не се одврзува, морам да ја пресечам. – Ај да видам како ќе се справиш. – Хехехе, практичен човек сум јас! Еве, на долниот крај од бастумот во мал процеп имам заглавено сечило од половинка жилет. – Тууу, белким не си го направил тој изум за ваков случај? – Не, онака го смислив уште пред една година, за разни ситуации да ми се најде! Полека бе курчо, не мрдај! Еве, бидна! Уф ама смрди, јажето му се вкопало во раната! – Хмм! Е па убаво, уште едно добро дело од тебе, старо аро! – Леле, Данице, што се наоблачи, што ти згрешив? – Хммм! Ми текна да си го свртам филмот кога пред десетина дена на разминување со тебе ми пукна едниот крај од ќесето со компири и ми се растурија по тротоарот. – Ах, се сеќавам, среќа твоја што имав во џебот мое ќесе па ти ги прибрав компирите и ти така убаво со медени зборови и насмевка ми заблагодари, само уште бакнежче фалеше! 51

– Море ќотек за тебе а не бакнежи, старо аро расипано! Баш се изначудив како тоа да ми пукне ќесето со три кила компири а беше од оние специјалните, тврда пластика, носивост 10 кила. – Се случува ма Данице, тоа стручно се нарекува замор на материјалот! – Море не ми продавај ти мене басми! Сега сум сигурна дека ти на разминување со бастунот си ми го сецнал ќесето за да ми се растурат компирите и после да ми изиграваш голем кавалер. – Хехехе, Данице, многу си ми умна и мила, ма! Ме фана жив ама ако, не се кајам! Човек на мои години, за едно твое фала и троа муабет – вреди да биде голем криминалец! 16 Херојска публика - Хмм, “Преживар“! Интересен наслов за книга поезија, господине Бочваров. И сликата е ептен погодена – страшен индиски бивол. - Да, девојче, ама забележи дека на неговиот грб спокојно црцори една ластовичка. - Навистина! Веројатно му ги колва паразитите од кожата. Колку е природата разновидна во нудењето начини да се преживее! - Природата е слепа – работи на принцип “проби и грешки“ и затоа нејзините решенија се генијални, додека траат. Ама, во случајов, насловот “Преживар“ се однесува на способноста на биволот храната повторено да ја џвака и така да ја раствори за од неа да ги извлече сите корисни состојки. - Аха. Веројатно имаш песна за тоа во книгава? - Да, двете последни песни се за биволот. - Ај да ги прочитам барем нив, пред да решам дали да ја купам книгава.

.....Дали измамен Ти беше жива распната на крстот/со трнов венец и во груба туника/а јас на Дали му го лижев прстот/брцнат во пехар со чај од буника./За венецот твој тој надигна буна/ - дека си грда и од тебе се грози,/си извади око со очњак од куна/и од него разлиста крвави рози./Ми ги даде венец да ти сплетам/ и за таа чест го честев со пиво - /среќен си ојде по Небо да шета/ а јас розите ги џвакaм ко бивол....... Преживар Клекнат пред Храмот Божји биволот лигавеше да воскресне изедениот Далиев букет рози оти се пишмани дека тебе не ти го даде како венец аурен за крстната ти слава. На чело со Дали Небесниот сенат се сожали на лигушот и му одреди покајание на блог секој ден по една песна за тебе да пишува сѐ додека не повелиш да се симнеш од крстот на кој самата си се распнала. И така, ден-из-ден биволот од својата утроба во устата ги претура Далиевите рози и со преџваканиот здив преточен во песните - ги отру и најиздржливите љубители на поезијата. Слава им! ............. - Ха, многу надреалистични ама и смешни се песниве, ми се допаѓаат. Колку пари чини книгата? - Не ја продавам за пари – за да ја добиеш треба да потпишеш договор со мене дека ќе ми дојдеш на погребот. - Ајдеее! Па ова уште понадреалистично од песните! И како сега – кај нотар треба да одиме? - Не, доволно е пред мене да потпишеш и тоа те обврзува. - Ами јас не сум од Свети Николе, како ќе знам дека си умрел? - За денот и часот јас два дена претходно ќе те известам со и-мејл. - Е па значи ти ќе извршиш самоубиство, така? - Формално може така ќе изгледа ама бидејќи јас тоа ќе го сторам кога ќе бидам ептен стар – таман ќе си биде работата. 53

- И до колку така мислиш да тераш? - Бог определил човекот да може да живее 120 години и јас не се противам на Неговата волја. - А ти сега колку години имаш? - Шеесет и една. - Е па многу одрано си почнал да собираш погребна публика! - Морам така оти му верувам на Jurak От Petrof дека во наредните десет години ќе успее да ја погребе современата македонска книжевност и нејзините љубители. - Хахаха, имаш оправдание! Добро, еве, и да потпишам договор со тебе, и да добијам покана за погребот – што ќе се случи ако не сакам дојдам? - Во реалноста страшно нема да ти се случи ама на сон како вампир ќе ти доаѓам секоја ноќ. - Брее, опасно си ја испланирал работава, голем ризик е да се нафатам да ја читам твојата поезија. - Е да, херој не се станува лесно! - Хахаха, на твојот погреб ти ќе имаш херојска публика, господине Бочваров. Чао! - Чао, девојче! 17 Помош од заседа - Леле, што ти стана, чичко Љупчо? - Не знам, ми се слоши нешто наеднаш… Фала ти што ме прифати да не паднам… Помогни ми да се довлечкам до клупана, ќе ми помине. Уф, фала ти многу, среќа моја што ти наиде… - Па секој ден ова време одам на работа, низ парков ми е патот пократок. - Уф, срам ми е! На толку вежбање мене ова да ми се случи! - Ако ти е многу лошо, да викнам брза помош, ќе дојдат колегите! - Фала ти, не треба, еве, си ја прибрав душата, ако сакаш само малку поседи со мене, да ми го држиш стравот! 54

- Дај да ти го видам пулсот.Изгледа нормално, а и во лицето не си блед! Сепак, појди на лекар, нека ти направат ЕкаГе и анализи. - Ќе те послушам, ти како медицинска сестра имаш искуство со вакви случаи… - Па не баш со вакви, јас работам со Невропсихијатрот. - Хехехе, баш ми се погодило… - Како мислиш? - Глеј, срам не срам, ќе си признаам. Ништо не ми е, малце одглумив! - Хахаха, а зошто? - Па сакам да ти понудам бесплатна тренерска помош за да ослабнеш, оти чув од мајка ти дека многу си се нервирала од што си разведена и со децата си живееш кај родителите. - Не се нервирам од разводот ама стварно се здебелив покрај децата – сѐ што ќе им остане јас дојадувам! - Види, да ме прашаат мене, јас би рекол дека си токму погодена, млада, убава и одлично тапацирана! - Ај не зезај сега, знам дека сум дебела и сакам да ослабнам ама во теретана ме срам да одам. Навистина ми треба некој да ме дисциплинира и да вежба со мене. - Е па, еве јас! Нема поголем вежбач! Имам симнато 20 кила сало! - Видов еднаш на Интернет. Тоа некаква теретана имаше … со слики на разголени глумици! - Имаше и едно машко со смкнати панталони! - Добро де…Хммм! Ти со тате и мама се познаваш добро, нели? - Да, фини родители имаш! Не сме имале иди-ми-дојди ми и можеби заради тоа сеуште се почитуваме. - Добро, кај нас дома ќе вежбаме, ама мора попладне оти јас секој ден претпладне сум на работа, освен сабота и недела. - Нема проблем, кога сакаш, јас сум цело време слободен како пашитно говедо! 55

- Добро, дојди денес попладне кај нас за подетално да се договориме. - Важи, баш ми е мило што ќе ти помагам како твој персонален тренер! - Да бе, хуманитарец си ти – даваш помош од заседа! Ај чао! 18 Професионалец - Добро бе, Љупчо, од камен ли ти е срцето? - Не, ма, јас сум поетска душа, срцето ми е гнездо за ластовички - Е па како бе не ти е жал за мене, вака со недели покрај тебе а ти со прст не си ме допрел? - Само ја почитувам етиката, како твој професионален персонален тренер. - Па што би било неетички да се поебеме, бе, шлакнат? Јас млада вдовица – ти старо-аро разведено, а? И онака цел свет мисли дека тоа го правиме откако ти се пресели кај мене. - Види, ти кажав уште на почетокот, нашиот однос ќе биде само вежбање и ништо друго и ти се согласи со тоа. Затоа и спиеме во башка соби. - Е па тогаш мислев дека си старо-аро што не му се дига! - Ами нели читаше на мојот блог, во песни и коментари кажував дека сум активен дркаџија? - Тоа мислев само се тафриш за да бидеш интересен. - И како откри дека ми се дига? - Ти објасни дека дел од твоите испокинати чорапи си ги исекол на половинки и дека ги користиш за секнење мрсули. Ама еднаш кога турав алишта за перење, мириснав една таква половинка и јасно ми беше дека лажеш бе, не може сперма низ нос да си секнел! - Хехехе, ме фати жив, јака детективка си, Херкул Поаро не ти е рамен, освен по дебелината! 56

- Да не бев дебела, ти немаше ни да сонуваш муабет со мене да правиш а не па да те молам да се поебеме! - Глеј сега, не викам дека нема шанси за такво нешто, ама тек кога ќе симнеш уште 20 кила! - Е па јас кога вака млада ќе се дотерам на 60 кила - па баш тебе ли ќе те одберам, бе старо-аро? - Ќе се гордеам со самиот себе ако ме одбиеш. - Зошто? - Бидејќи така ќе се докажам како перфектен професионалец. - Ти не си нормален. - Да, ама дебелата сеуште си ти - Уффф! 19 Буби за свилени гаќи На Денот на идеи во Република Македонија (петок, 09.10.2009 година) дадов ваков предлог до Владата: 1. постепено да се навикнат граѓаните на Македонија да јадат исклучиво сурова храна, вклучително и месо - со што ќе се заштеди 1/4 од сегашната потрошувачка на струја; 2. постепено да се навикнат граѓаните на Македонија да се бањаат и мијат исклучиво со ладна вода - со што ќе се заштеди уште 1/4 од сегашната потрошувачка на струја; 3. постепено да се навикнат граѓаните на Македонија да не ги загреваат своите живеалишта зиме туку со термо-облека да си го штитат телото од преладување - со што ќе се заштеди уште 1/4 од сегашната потрошувачка на струја. Мислам дека постепеното навикнување може да се оствари преку следните државни стимулации: 1.1. државни кујни во кои усогласено со календарот на постови востановен од Христијанската односно Исламската религија секој ден за однапред пријавени корисници ќе се сервира по еден бесплатен оброк од сурова храна; 2.1. и 3.1. државна субвенција од 100% за сметките за струја кои не се поголеми од 700 денари месечно. Аргумент за остварливост: 57

Прво, човечкото тело е самостојна, самоодржлива енергетска централа која создава повеќе биолектрицитет одошто батерија од 120 волти и топлотна енергија од 25 милиони џаули. Второ, “Човекот е животно кое е способно на речиси сѐ да се навикне.“(Достоевски) Трето, јас веќе неколку години според предложениот режим живеам, па, еве, фала Богу, жив и здрав сум. Постепеното навикнување на ваквите спартански животни практики и нивното сѐ помасовно прифаќање може Македонија да ја направи светски лидер на очигледно нужното излегување од цивилизацискиот ќорсокак во кој се најде Човекот. Почнете малце-по-малце и во комбинација со секојдневно вежбање да ги применувате моите животни практики. Од самото раѓање секој од нас е втурнат во натпревар – да се биде најстар човек на светот. Културата на живеењето треба да биде заснована на култ кон здравјето а не на култ кон излечивоста на болестите. Медицината очигледно се претвори во високопрофитен бизнис кој, за да си обезбеди постојана клиентела, одамна ги отфрли генетските инструкции за исхрана со сурова храна и одржување на телото како самоодржлива енергетска централа. Сетете се на оној дел од филмот “Матрикс“ кога Морфеус му објаснува на Нео што машините (роботите) ги спасило од пропаст по атомската катастрофа која во војната против нив луѓето намерно ја предизвикале за да ја засенат Земјата и така да им го спречат на машините обновливиот извор на енергија – Сонцето. Машините победиле затоа што утврдиле дека човечкото тело само по себе е моќна енергетска централа од која можат да си ги полнат батериите. И почнале да ги размножуваат и одгледуваат луѓето како свилени буби а за да обезбедат перфектно функционирање на телата, го смислиле Матриксот со кој во умовите на бубите се генерира виртуелен живот на човечката цивилизација. 58

Така e во филмската фантазија а во реалноста јас мислам дека мнозинството луѓе на планетава и без било каков машински Матрикс веќе се свилени буби со кои од раѓање па до гроб манипулираат перфидните капиталистички елити на новиот светски поредок. Природните околности ги натерале нашите предци стотици илјади години да живеат под многу посуров спартански режим од овој што јас го заговарам. И опстанале. Дали затоа ние денес како цивилизирани општества да се петелиме со испразни филозофски мудрости што всушност се драпаници исчепкани од малиот мозок? Луѓето ја изгубија вродената дарба за опстанок – потпора бараат во другиот, во општеството. Се повикуваат на солидарност и хуманизам како да им е тоа природно право. Не научуваат дека принципот “Секој дебне да те ебне“ и во организираното општество е главен и затоа доживуваат стресови и умираат млади. Сите корисни работи функционираат само на индивидуално и најдалеку на семејно ниво. Во поширока заедница, веднаш настанува хаос. Така што јас сум сосема уверен дека моите идеи Владата нема да ги прифати. А масовно индивидуално прифаќање исто така е безнадежно бидејќи луѓето се веќе со деформирана потрошувачка свест и го следат пропагандниот пат – трасирано и сервирано на готово. Тоа значи – чорба за мнозинството буби – за од нив, така сварени, да се истегнат конци од кои најбогатите ќе си исткајат свилени гаќи!

Липстик

- 180 денари, господине! Одбравте убава паста за заби и плус има четкичка гратис! - Повели 200, Данице! Се надевам дека не се лутиш што за да ја купам дојдов специјално волку рано и далеку оддома само за тебе да те видам? - Како млада мажена жена и мајка на едно дете врсничка сум на ќерка Ви! Збунета сум ама како искусна продавачка не коментирам ништо – муштеријата секогаш е во право! Повелете 20 денари кусур! - Уф, какво спуштање – веднаш се гледа дека си професорка и штета е што веќе неколку години мораш да работиш по колонијални продавници. - Господине, ви треба ли уште нешто? - Да, ќе купам балсам липстик што ти ќе ми го одбереш! - Добро, еве, ви го препорачувам овој безбојниот Натурал, 100 денари. Да го откуцам? - А да го пробаш претходно, јас сум стар човек, многу притресен за здравјето и недоверлив спрема козметиката воопшто. Може липстиков да е исушен или жеглосан. - Хахаха, смешен сте, господине, кај би ни бил крајот нам на продавачките ако на секој муштерија би му пробувале она што го купил? - Е па нели муштеријата секогаш е во право? Плус, јас не сум обичен муштерија, имам песна напишано за тебе! - Хахаха, добро подмитување! Ај пазарлак – да ми ја изрецитираш песната а јас ќе го пробам липстикот, важи? - Уф, ми олесна, професорке! А може ли да ја читам песната, оти не ја научив напамет? - Хахаха, тоа треба да ти биде голем минус, ама како за првпат, ај ќе ти попуштам!

- Фала, фала, професорке, за возврат што благо ме третираш, ќе ти ја оставам да си ја имаш целата моја збирка песни, “Преживар“ се вика, за тебе специјално отпечатив еден примерок. Еве земам длабоко здив и рецитирам: Очи полни самовила Ме трешти со убост шумска вила, старечкиот мир в миг ми го урна, се тафрам околу со младешка сила во неа зазјапан ко елен во срна. Немајќи работа учителка да е, в драгстор она привремено служи, малку жал со многу надеж трае за школо дека шанса ќе се пружи. И додека таа го чека тој настан, од копнеж луд јас вака си думам: судбино, фала за слаткава краста муштерија секој ден ќе ѝ глумам. - Хм, песната е одлична, се гледа дека уште не си заодел накај умирачка, хахаха! И фала ти за книгата, ќе ми се најде во досадните мигови! Еве, глеј, липстикот е добар, целиот излезе, не е исушен, херметички беше затворен. Откуцав 100 денари! - Ами нели ќе го пробаш, така се пазаривме! - Бреее, аман! Еве, и на уста ќе го размачкам! Колку време ќе чекаш за да видиш дали ќе умрам ако е отровен, хахаха? - Немај гајле, еве ти 100 денари и дај ми го! - Конечно се раскусуривме, повели! - Фала, еве се пакувам и си одам – дома ќе го густирам твојот бакнеж преку липстикот! - Бреее, стварно си старо-аро расипано, хахаха! - Чао, Данице! 61

21 Љупчо Покајникот - Здраво Бети! Како си, што правиш? - Здраво Љупчо… арна сум, еве, одам на црква имаме проба на хорот. Ти што на автобуска? - Ами, имав гостин од Белград, па го испратив. Убаво тоа со хорот, слушам многу сте напреднале, ве канат и во други градови да пеете. - Е да ама ни недостига твојата Станка, маестро Киро вика таков ангелски глас ни побегна. - Па, Бети, знаеш дека веќе не е моја, се разведовме, она во Америка веќе 9 години го чува нашиот внук Блас. - А бе знам, ѓаволот си поигра со тебе ама потоа ни ти се ожени ни па она се омажи! Морам да кажам дека баш ми е мило што Господ те вразумил и Му се приклони со покајание. - Не знам, Бети, јас навистина многу ја проучувам Библијата, ја ширам на Интернет. - Не е до тоа – само од читање и ширење фајде нема – делата се важни! - Е да, правам и дела, ете, се борам дури и против Уставниот суд за децата да учат веронаука во државните училишта! - Ти реков – делото на покајанието е најважно! Јавното покажување на тој чин е знакот дека Господ е со тебе и ти си со Него! - Е па да, веројатно е така! - Така ами како! Кога вчера од црковната галерија те видовме како за време на утринската литургија се крстиш и коленичиш пред олтарот, некои мои колешки злобно ликуваа велејќи “Хахаха, ете, му плати Господ на Љупчо! Златна жена си остави по 30 години брак ама сега ќе се траќа од земја и икони ќе бацува!“ - Ама Бети …

- А јас им викам: “Жени безумни сте, нели гледате дека човеков јавно го искажува покајанието за својот грев! Алелуја, тоа е пример како Божјиот пат се пробил и во коравото срце на Љупчо и да се надеваме на повеќе!“ - Бети, види вака … - А они прашаа “ Што ма Бети, што повеќе од ова?“ - Глеј сега Бети … - “Има, има повеќе!“ им викам јас. “Ќе даде Господ да си дојде Станка од Америка та со Љупчо во црква да се венчаат а ние одозгора како небесни ангели ќе им пееме!“ - Ама Бети … - И кога тоа го реков, им се насолзија очите на многу од жените и Господа го благословуваа што тебе конечно ти дошол паметот! Што сакаше да кажеш? - На гости ми беше брат ми од Белград… - Е па ако де, убаво! - Он е три години помлад од мене, ама сега под стари години ептен си личиме. - Е па ако де, убаво! - Е па Бети, брат ми е много побожен човек, секој ден од Нов Белград оди на литургија во Земун. - Е па ако де, убаво! - Е па Бети, и вчера брат ми беше на литургијата во вашата црква така што … - Чекааај! Сакаш да кажеш дека ние гледајќи го брата ти те мислевме тебе? - Да, Бети, извини што така испадна… - Лелеее! Срам да ти е, старо-аро расипано! Уште играш во орото на ѓаволот! - Ама Бети… - Мрш да не те гледам, за срамотилаци си, ти мене вака да ми направиш!

22 Љупчо Јов 1. Имаше еден човек во земјата Македонија по име Љупчо Јов; тој човек беше непорочен, праведен, богобојазлив и го одбегнуваше злото. 2. И уште на многу млади години имаше среќа да ќари многу убава жена и она му роди и син и ќерка кои израснаа и созреаја во паметни луѓе што отидоа во далечни земји и таму си најдоа брачни другари со кои изродија убави на баба и умни на дедо внуци. 3. Имотот му беше: двеста ЦеДиња од кои педесет со ЕмПеТројки, стотина ДиВиДија, два компјутери, четири музички системи, стотина книги, три имејл адреси и три блогови и што е најважно, имаше целосна слобода бидејќи на 52 годишна возраст се разведе од жена му. 4. Синот негов и ќерката не ги давеше со совети бидејќи знаеше дека нема да му бидат прифатени ама во скришната соба на својата душа се молеше на Бога да му ги штити внуците и нивните родители така како што него самиот го штитеше кога во младоста тајно се пијанчеше и возејќи на обични патишта обичен Голф 1, од ќеф и лудост се тркаше со секоја друга будала спремна на тоа. 5. Кога завршија дните на лудувањето, Љупчо Јов ги остави цигарите, алкохолот и медикаментите и почна многу лук да јаде, да се храни со сурова храна, дури и живо месо јадеше, а што е најважно – станувајќи изутрина рано, почна секојдневно по еден саат да вежба партерни вежби, секогаш се бањаше со ладна вода а и лете и зиме спиеше на балконот. Зашто Љупчо Јов велеше: »Живеам сам по дома, можеби ќе умрам во сонот, не бива цела куќа да се усмрди од мене, вака соседите ќе забележат дека сум умрел.« 6. Еден ден дојдоа синовите Божји за да застанат пред Господа; меѓу нив дојде и сатаната. 7. И му рече Господ на сатаната: »Од каде дојде?« А сатаната му одговори на Господа и рече: »Одев по земјата и ја обиколив.« 8. И Господ му рече на сатаната: »Обрна ли внимание на мојот слуга Љупчо Јов? Оти на земјата нема таков како него: човек непорочен, праведен, богобојазлив и кој го одбегнува злото.« 9. Му 64

одговори сатаната на Господа и рече: » Зар попусто Љупчо Јов е богобојазлив? 10. Не го огради ли Ти него и куќата негова наоколу и сé што има тој? Ти ги благослови делата на мадето негово та се шират на земјата 11. но пружи ја раката Своја и допри се до сé што е негово, ќе Те благослови ли тогаш.« 12. И му рече Господ на сатаната: »Еве, сė што е негово, е во твоја рака; само врз него и потомците негови не кревај рака.« – И си отиде сатаната од лицето Господово. 13. Еден летен ден Љупчо Јов беше во Скопје за да најде учителка што ќе го научи да танцува и кога вечерта си дојде дома сосетката му кажа дека видела како гром удрил врз неговата куќа. 14. И ете, влегува Љупчо Јов во неа и во приземјето го заплисна мирис на изгорена пластика. 15. Гледа – преку антенскиот кабел изгорело видеото а со него и телевизорот. 16. Додека уште и ќе го поднесеше тоа, за да се развесели, на спратот го вклучи Панасоник системот од 16.000 ден. – ама ништо, за греови, прегорел процесорот. 17. Посака за несреќата да пише на својот блог на интернет па го вклучи лап-топ компјутерот ама ништо, мртва природа, цркнала матичната плоча. 18. И додека само што помисли дека сепак го има десктоп компјутерот, кога го вклучи на црн екран виде порака дека нема хард-диск, цркнал од громот. 19. Сакаше да прилегне од шокот – кога, ете, на неговиот балконски кревет една од соседските мисирки се искубала снела јајце и го квачи. 20. Тогаш Љупчо Јов се симна од балконот, ја острига главата своја, излезе на улица пред куќата , ја раскина маицата со натпис »Барам девица 18+« и падна на земја, па се поклони 21. и рече: »Гол излегов од утробата на мајка ми, гол и ќе се вратам. Господ даде, Господ го зеде; како што му беше угодно на Господа, така и станува. Нека е благословено името Господово!« 22. Во сето тоа Љупчо Јов не згреши и ништо неразумно не изрече за Бога. 23. Еден ден дојдоа синовите Божји да застанат пред Господа; меѓу нив дојде и сатаната да застане пред Господа. 24. И му рече Господ на сатаната: »Од каде дојде?« Му одговори сатаната на Господа и рече: »Одев по земјата и ја обиколив.« 25. Тогаш му рече Господ на сатаната: »Обрна ли внимание на Мојот слуга 65

Љупчо Јов? Зашто на земјата нема таков како него: човек непорочен, праведен, богобојазлив и кој го одбегнува злото, и уште цврсто се држи во својата непорочност, иако ти Ме поттикнуваше, да го погубам без вина.” 26. Му одговори сатаната на Господа и рече: »Кожа за кожа, а за животот свој човек ќе даде и сé што има; 27. но ајде пружи рака и допри се до коските негови и плотта негова, – ќе Те благословува ли и тогаш?« 28. И му рече Господ на сатаната: »Ете, тој е во твоја рака; само душата не земај му ја.« 29. Си отиде сатаната од лицето Господово и го порази Љупчета Јова со лута рана – красти од стапалките на нозете негови до самото теме негово а плус и му ги избриша трите и-мејл адреси со сите писма во нив и трите блогови со сето многугодишно поетско творештво и сите коментари на сите блогови кај што се претставуваше како многу паметен. 30. И си зеде Љупчо Јов тогаш цреп за да се чеша со него, и седеше на депонијата кај с. Немањици, надвор од градот. 31. Беше чула за неговата неволја онаа со погрешен сонетен венец опеаната Битолчанка па дојде при него и му рече: »Зар си уште цврст во добротата своја. Навреди Го Бога и умри!« 32. Но тој ѝ рече: »Говориш како безумна. Зар доброто го примаме од Бога, а злото да не го поднесуваме?« Во сето тоа Љупчо Јов не згреши со устата своја. А Битолчанката отиде во Ресен да си бара наместен стан, оти таму работи. 23 Ќе ти родам бебе - Добро, ти си последниот за денес. Дај ја книшката. Хмм…упатот ти е од Свети Николе. - Да, кај нас нема апарат за анализа само на железо, затоа дојдов кај вас во Штип. - Аха, во ред. Седни, господине Бочваров . Засукај го левиот ракав над лактот и раката стисни ја тупаница.Така. Имаш мускулеста рака и одлично изразени вени, лесно за боцкање. - Е па вежбам секој ден, инаку не смеам да јадам. - Тууу, ама строг закон, дали жена ти ти го наметна? 66

- Разведен сум и сѐ сам си наметнувам. - Хмм, самец. Ете, бидна, стисни го памукчето и држи го 5 минути. Бидејќи јас сум само стажантка, колешката ќе ти ја направи анализата. За резултатите во 14 часот, на шалтер ќе ти бидат, во книшката. - Добро, фала девојко! Пред три месеци крв ми земаше твојата колешка а ти само пишуваше нешто во тефтерот. Ако смеам да забележам, ти тогаш не беше волку дебелкава. - Ај глеј си болеста, не биди безобразен. - Добро, извини, знаеш, стар човек, излапено старо-аро и тие работи. - Извинето. А ти да не си оној Бочваров што на блог пишува смешни песни? - Да! - Лани еднаш во студентскиот дом, се пукнавме од смеа за онаа песната кај што си спасувал некоја што ти се јавила на мирц – беше нешто дека тонела ко продупен брод. - Да, песната се вика “Среќниот спасител“ а во музичка варијанта ја прекрстив “Шмизла и шмокле“. - Е што, ќе ја пееш ли? - Ќе пробам, досега само една моја песна имам израпувано, “Крпен живот“ се вика. - Се прашувам дали тоа во песната навистина ти се случило? - Да, пред 9 години. - И што бидна? - Ништо, договорот ни беше ако девојката не се омажи до нејзината триесетта година, мене да ме земе за маж. Ама она измрда, иако сеуште не е мажена. - Не те сака, а? - Па и јас веќе не ја сакам, така што сега имаме идеален однос! - Супер…а ти на интернет очајни гуски ловиш,а? - Па, тоа ми е главна занимација, иако немам некакви успеси. Што баш тоа те интересира? 67

- Глеј, имам проблем, бремена сум а дечкото што ме лажеше дека ќе ме земе се пишмани и избега кај роднини во Австралија. Моите оддома ме тераат да абортирам а јас сакам да си го родам бебето ама да не ме викаат копилјарка. Барам татко за бебето. - Твојот избор заслужува најголема почит. - Дали знаеш некаков начин да ми помогнеш? - Глеј, јас пред неколку години отворив сајт со наслов priznavamtatkovstvo.org за бесплатно да посредувам за изнаоѓање доброволни татковци. - И, како одеше работата? - Испадна утка - во 6 месеци јас бев единствениот доброволец! - И стана ли татко на некое бебе? - Не, еден пријател од полицијата ме предупреди дека таа моја активност може да се третира како прикриено подведување и посредување во проституција па се исплашив и го затворив сајтот. Ама доброволноста сеуште ме држи. - Сакаш да кажеш … - Да, и онака сум на заоѓање, нека остане еден убав спомен за мене. - Не знам што да кажам… - Кажи само: Љупчо, ќе ти родам бебе! 24 Пријатен квасец Моите обиди на некои блогери кои се презентираат како писатели образложено и добронамерно критички да им укажам на грешки во нивните творби наидуваат на луто спротивставување, за чудо, не толку од самите автори колку од нивната воодушевена публика. Белег на тие реакции е што не се спротивставуваат на аргументите на мојата критика туку веднаш мене ме пердашат како личност која наводно од љубомора и злоба се дрзнала да пишува критички за писанијата на нивните идоли. 68

Веројатно е дека делумно и самиот сум си крив за таквите жолчни реакции – моите критички укажувања по правило се полни со иронија и во суштина се саркастични. Повеќето луѓе се неспособни за креирање на иронични и саркастични ставови ама наспроти тоа, прилично лесно нив ги препознаваат и по правило секогаш кај критичарот бараат скриена љубомора и злоба спрема критикуваниот автор. Тоа е погрешно и само укажува на необразованоста на повеќето луѓе за цивилизираните критички методи во меѓучовечката комуникација во областа на книжевноста. Иронијата и сарказмот се специјализирани книжевни изразни методи со кои во книжевната фела на дискусијата и полемиката ѝ се дава шмек на забава па иако тие навидум распалуваат гнев кај учесниците, во суштина служат за негово амортизирање и се поттик за реципрочно возвраќање. Нема подобар потпалок на умствените процеси од противничкиот вешт ироничен или саркастичен удар. Иронијата и сарказмот се цивилизациски достигнувања и допуштени методи за некому да му кажете дека на балот дошол (с)облечен на куси гаќи или дека ја оплескал работата за која (очигледно во заблуда) неосновано се гордее. Правото тоа некому да се каже е основно човеково лично интелектуално право и нема никаква врска со љубов или омраза. Без иронично и саркастично зачинети критички реакции на објавените дела, светот на книжевноста одамна ќе беше обично буњиште прекумерно загадено со глупости. Ироничниот и саркастичен критичар не бара критикуваниот автор да изврши самоубиство заради смешната конструкција на делото или катастрофалниот стил на изразување кој не води сметка за глупостите кои од него произлегуваат. Целта на таквата критика е другарско укажување кон авторот – да не се срами понатаму и пред други. Ако критикуваниот автор има книжевен потенцијал, ќе ја разбере токму така критиката и со радост ќе одговори со 69

некоја шега на сопствена сметка, користејќи дел од забелешките како шлагворт ! Така се создаваат прекрасни интелектуални пријателства во кои другарите постојано си маваат иронични и саркастични шлаканици од кои нивните умови цело време возат стотка на саат, на задоволство на нивната читателска публика. Книжевничката писменост е способност која не се стекнува лесно – потребни се многу години читање на дела на класичните писатели за да се наѕрат основните правила кои потоа интуитивно се применуваат во критичкото читање или во пишувањето. Жално е што повеќето професори по мајчин јазик и литература не умеат кај учениците да всадат и негуваат критички однос кон писменото изразување. Јас ја имав среќата оние прости правила за краток, среден и елоквентен писмен израз да ги научам од професорот Никола Дудевски кој ме учеше латински и француски јазик во гимназијата `Кочо Рацин` во Велес. Тој прекрасен човек советуваше да го препрочитуваме Марсел Пруст, ама тогаш мојот детински ум леташе по други четива и дури сега од мали флешови од интервјуа разбирам дека секој современ автор што барем малку критички држи до себе треба постојано да тренира марселопрустовски стил на изразување. Само постојаното автокритичко промислување води кон квалитетет на сопствениот писмен израз. Она што сум го напишал, постојано го препрочитувам критички, како да е туѓ текст, и наоружан со иронија и сарказам, го чешлам со ситнозабест чешел за вошки и гниди, затоа што знам дека зборот е Јуда на секој чекор во текстот и многупати ме предава. Да, воодушевеноста од самиот себе е пријатен квасец ама лебот месен со него брзо мувлосува и ни кучињата со маст не го јадат.

25 Чупето ми прости – Е па мора да се карам со вас, стар господине! – Уффф, изгорен сум да се испокарам со најубавото девојче во маалово! Пукај! – Ај за онојпат кога цел месец вежбавте во градската теретана токму кога и јас вежбав некако да ве оправдам ама сега морам да протестирам бидејќи Вие ме следите речиси секогаш додека одам накај чаршија!Тоа е безобразно и не ви личи на годините! – Прво, почни да ме викаш Љупчо и не ми зборувај како да сум двојна личност. А второ, јас само одам по истиот пат по кој пред мене одиш ти и според советите од МВР нормално е да те следам за да ја прилагодам брзината на движењето според условите на патот и твоите реакции – инаку може ќе те судрам одзади. – Добро, ама како се случува токму кога ќе наидам на твојата куќа ти тогаш да излегуваш за накај чаршија? Тоа мора да е намерно! – Тоа е само синхроницитет – мене компјутер ми кажува кога да излезам за в чаршија. – Е како тоа? Не ме мафтосувај сега! – Вистина, вистина ти велам. Имам вградено картичка за видео надзор и имам камера фокусирана кон улицата, на 10 метри пред мојата куќа. – Е па ти си зјапач, цело време се ѕвериш во мониторот и чекаш јас да наидам за и ти да излезеш.Тоа е болна перверзија! – Па сега – би бил глупав ако дома така си го арчам времето. Всушност, имам софтвер што го програмирав сигналите од видео-камерата да ги сортира и со соодветен звучен сигнал да ме извести кога да трнам за в чаршија. – И тој случајно те известува да тргнеш в чаршија токму кога јас ќе наидам?

– Е па ти си си виновна за тоа – јас го програмирав софтверот звучен сигнал да даде само кога ќе наиде најубавото девојче! – Ај сега не ме мафтосувај, се разбирам и јас од софтвер, нема таква програма што има смисол за убаво и најубаво. Ти мора мене скришно да си ме сликал и си ја ставил сликата како преклопник. Признај си, половина ќе ти простам! – Па сега – не морав тајно да те сликам, твојата слика ја симнав од сајтот на ракометниот клуб за кој играш! – Ете, знаев дека ме следиш! Така ми правеше и цел месец во теретаната!Признај си! – Глеј, за тоа во теретаната потполно сум невин! – Е како – секој ден кога одев да вежбам во истото време таму беше и ти и цело време сај ме меркаше! – Е па во теретана нормално е да се мерка – се гледа кој како вежба, се зема пример од другите, заради корекција на сопственото вежбање. – А зошто воопшто па ти на 60 години одеше во теретана. Имам читано на блог кај тебе дека ти дома секој ден вежбаш. – Точно е тоа – вежбам дома веќе 5 години ама се запишав во теретаната оти таму вежбаше една многу убава разведена женска па сакав некако да бидам блиску до неа за евентуално да ѝ се пуштам. – Хммм, па бидејќи јас редовно цела година тренирам и во теретаната, се сеќавам дека имаше една таква женска ама таа во теретаната не доаѓаше кога ти беше присутен. – Е па таква ми била среќата – таман јас се запишав во теретаната, таа женска се отпишала! И јас морав напразно да вежбам цел месец! Сепак, пријатно ми беше што случајно и ти вежбаше во исто време со мене. – Хахаха, а бе многу си лош, како ја сврте работава – како јас да сум те следела тебе! – Ич не сум лош – ако бев лош ќе те проколнев, а јас знам да смислувам катастрофални клетви. 72

– Туф, туф – де па кажи една да видиме што катил способности имаш! – “Да даде Господ стара мома да останеш и мене да ме молиш да те земам за жена!“ – Леле, леле – ваков катил не сум сретнала во животот – сѐ ти простувам, само немој оваа клетва да ја метанисуваш. – Не бери гајле, девојче, јас секој ден се молам да си најдеш убаво и умно момче спрема тебе и да му биде со тебе слатко и убаво како што јас си замислувам дека би ми било со тебе да бев на неговото место. – Бреее, ти си расипан на толку комплициран начин што ни Господ не би можел да те поправи. Ај, чао, старо-аро! - Чао девојче, биди жива здрава и весела! 26 Барам девица 18+ - Добар ден, чичко! Имате убава маица! Диогенски натпис сте одбрале: “Барам девица 18+“! - Здраво девојче, и твојата е супер! Мислам дека е многу добар слоган тоа што твоите гради низ неа претекуваат! А тоа што знаеш за Диоген кажува дека си умница! - Хахаха, фала на комплиментот ама знам и самата дека не сум! Дебела сум и мака мачам за да ослабнам!А за што барате девица? - Ќе ти кажам.Првин прочитај што ми пишува на грбот. - http://lupcobocvarov.blog.mk - Знаеш што е тоа? - Тоа е адресата на вашиот блог. - Да. А ти имаш ли блог? - Не, читам понекогаш ама ретко.

- Почни да го читаш мојот блог, во поранешните написи `блог-теретана`и други имам добри совети за слабеење преку здрава исхрана и секојдневно вежбање во домашни услови. - Сум читала многу совети, сум пробала многу диети, ја купив и пробав да вежбам на онаа справата што ја рекламираше Чак Норис ама сето тоа без успех. - Е па тебе ти треба персонален тренер – како на холивудските ѕвезди! - Хахаха, баш сум ѕвезда! А за што друго пишувате на блогот? - Порано пишував и песни ама сега веќе не. - Какви песни? - Претежно љубовни, за мојата славна долгогодишна невозвратена љубов кон една девојка од Битола. - Е па нели сте женет? - Бев, разведен сум а жена ми е во Америка, го чува нашиот внук. Сам си седам дома а со неа активно се допишуваме. - Аха. И сега за што пишувате на блогот? - Се посветив на патриотски теми, борба за веронаука и малце археологија. - Аха. И за што барате девица? - Девица барам за заштита. - Од што? - Од зли археолошки духови. - Не ми е јасно!? - На секое археолошко наоѓалиште има такви духови и стар човек како мене безбеден е само ако е во придружба на полнолетна девица. Духовите пред девица се плашат да излезат а јас наскоро треба да одам во село Кнежје за да направам фото-блог-репортажа од ископините за кои се верува дека се остатоци од главниот град Билазора на Пајонското кралство. - Хахахаха, добар штос сте измислиле, чичко Диоген! - Вистина, вистина ти велам – само тоа ми е спас од античките духови. 74

- Добро, штом ви е убаво да бидете суеверен, ваш проблем! - А ти, не си од Св.Николе, не сум те запикасал досега. - Од Куманово сум, тука студирам менаџмент на Московскиот славјански институт. - Да бе, леле, кај отиде веков, Св.Николе стана универзитетски центар – филијала на Москва. Ако, убаво, за вас младите само образованието отвара перспективи. - Па сега… денес кај нас и да си доктор на науки без владеачка партиска книшка не добиваш работа ама мора да се учи нешто, да мине време. - Аха. А ти не си заинтересирана да ме штитиш од антички духови? Ќе ти платам надница како за бодигард! - Хехехехе, добар обид, чичко ама ви кажав, од Куманово сум и секој ден патувам со автобус. - Е па ако де, може за викенд да се организираме, сабота и недела да останеш кај мене на гости, ќе се прошетаме до село Кнежје, тоа е само 3 километри од Св.Николе. За возврат што ќе ми држиш страв, покрај надницата јас ќе ти бидам персонален тренер – ќе ти ги покажам основните инструкции за секојдневно вежбање од кое гарант ќе ослабнеш. - Пааа …не знам, ми треба време да размислам за понудава. - Добро, ако решиш да станеш страв и трепет за антички духови, јави ми се на телефон – мојот број е 032/440-710 - Добро, го внесов бројот во мојот мобилен, па и ако не ја прифатам понудата, можеби некогаш ќе ве прашам за совет околу вежбањето и исхраната. Фала ви и догледање. - Чао, девојче, биди жива, здрава и весела!

27 Марсел Пропуст Почитуван Професоре Марјановиќ, Ви се јавувам во врска со Прустовиот роман “Една љубов на Сван“ што со уживање го читам повторно. Ваков читателски апетит ми отвори Вашиот прекрасен превод преку кој ми е докажано дека од писателите чии книги сум ги читал, Пруст е најдуховитиот книжевен стилист – никој друг не кажал толку многу нешта со толку малку зборови. Сепак, ми се увртело в глава дека при сето совршенство во романот, писателот направил една грешка – пропуштил да назначи КОГА госпоѓицата Одет ГО НАПИШАЛА ПИСМОТО до нејзиниот паралелен додворувач Форшвил што таа, заедно со неколку други писма, му го дала на својот главен додворувач и издржавател Сван да ги однесе на пошта а кое тој малку го задржал кај себе и успеал преку делумно проѕирното плико да го прочита делот во кој Одет му објаснува на Форшвил дека додека тој бил кај неа на поседенка а апансас наишол Сван, морала да му отвори и да го прими бидејќи, наводно, Сван всушност бил нејзиниот вујко. Се работи за еден настан кој наликува на водвиљските криенки од Фејдоовата комедија “Болва во уво“ а во романот е опишан од стр.108 до стр.114 (издание на Дневник и Утрински весник, 2005), кој почнува со “Еден ден, кога Сван излезе попладне…“ Сван ја посетувал Одет секој ден во исто време, ама не попладне. Тој ден од досада му текнало да ја посети апансас попладне. Кога првин ѕвонел, Одет не му отворила преправајќи се како да нема никој дома, а кога Сван зашол зад куќа за да ѕирне од џамот, забележал некакво раздвижување во станот па затоа се вратил и пак ѕвонел на врата и тогаш Одет му отворила правдајќи се дека првиот пат не го чула ѕвонењето бидејќи, наводно, подзаспала. Всушност, помеѓу двете ѕвонења на Сван, Одет успеала да се среди со паралелниот љубовник Форшвил кој веќе бил во станот и таа го прикрила во малата собичка до приемната соба. 76

Потоа му отворила на Сван кој откако влегол во гостинската соба, во текот на муабетот со вознемирената Одет зачул како во претсобјето некој отвара и затвара врата ама за тоа ништо не спомнал. Понатаму се води разговор помеѓу Одет и Сван, а никаде не е кажано дека имало некаков прекин кога Одет пишувала писмо во присуство на Сван. Само патемно раскажувачот кажува дека Одет попладнињата пишувала писма а по разговорот, таа на одење го замолила Сван да ѝ ги однесе и пушти претходно напишаните писма на пошта. Е сега, јадецот е дека во тие неколку писма е и писмото кое му е упатено на паралелниот љубовник Форшвил во кое Одет му го објаснува НАСТАНОТ ВО КОЈ СИТЕ ТРОЈЦА беа учесници а во кое Сван, пред да го пушти на пошта, успева да прочита како Одет му објаснува на Форшвил дека морала да му отвори на второто ѕвонење на Сван бидејќи, според лагата на Одет, Сван бил нејзиниот вујко апансас дојден во посета. Проверив – не се работи за грешка во преводот бидејќи и во англиската верзија на романот нема спомнување кога Одет му го напишала на Форшвил објаснувачкото писмо. Англискиот текст на романот го има на The Project Gutenberg EBook of Swann’s Way, by Marcel Proust http://www.gutenberg.net Бидејќи таквата фактографска грешка покојниот Марсел Пруст не може да ја поправи, мислам дека преведувачите можат да ја поправат додавајќи во оригиналниот текст на завршниот опис на престојот на Сван кај Одет еден почетен пасус “Пишувајќи некакво писмо, Одет …“ Така би било јасно дека Одет, во сета фрка во која се нашла поради апансасната посета на Сван во време кога кај неа дома бил на поседенка паралелниот љубовник Форшвил, покажува блескотна женска вештина за истовремено маглосување на двајца мажи – го задржала Сван при неговиот обид да си замине и тоа токму колку што ѝ требало за во тоа време од станот да излезе скриениот Форшвил и плус нему да му напише писмо со објаснувањето за изненадниот посетител – “вујкото“! Поздрав и сé најубаво за Вас, Професоре Марјановиќ 77

28 Уредник што виси – Зррррнн! – Да? – Господинот Љупчо Бочваров? – Јас сум! – Трендо тука. – Еј, здраво Трендо! – Види вака, Љупчо, сакам за хонорар од 200 евра да те ангажирам за уредник на Блогерајот за месец јануари 2009-та. – Трендо, фала на довербата, ама имам јас доволно, дај тие пари нека ги искористи некој од младите блогери. Еве, мој предлог е Милата Кумановка – Interpreter. – Добро Љупчо, ќе ја имам предвид твојава препорака. Инаку, како си, со што се занимаваш? – Добар сум, главно се занимавам со Блогерајот! – Импресиониран сум од твојата истрајност во вежбањето, секоја чест! На 60 години секој ден да се вежба – тоа е реткост вредна за почит! – Мене сега тоа веќе ми е навика со која се гордеам и препорачувам секој да ја усвои, полесно се живее така. – Океј, Љупчо, поздрав и мило ми беше што се чувме! – Ееееј, чекај малку! Ми текна нешто, сепак би можеле јас и ти да направиме бизнис! – Кажи, што имаш на ум? – Глеј сега вака: јас на некој начин имам животен стил како оној Диоген што во античка Атина живеел во буре. Јадам само сурова храна, не користам огрев, се бањам само со ладна вода – од современиве придобивки ми треба само интернет конекција и струја за осветлување и за компјутерот! – Добро, Љупчо, тоа веројатно доста пари ти заштедува! – Па, од сто евра месечен приход, можам да заштедам 40 евра. – Океј, а што би било бизнисот со тебе?

– Па би можел да ме искористиш за рекламирање на Он.Нет., за поуспешно продавање на безжичниот интернетпристап, овој пакетот Дуо-екстрем и слично. – Како го замислуваш тоа? – Па вака: за хонорар од 2.000 евра нето, плус платени животни трошоци 100 евра и платено чување на куќава 50 евра – кандисувам цел еден месец да бидам уредник на Блогерајот со седиште во твој стаклен кафез што ќе биде обесен на сајла распната врз реката Вардар, во центарот на Скопје. – Аха, мислиш како оној хепенингот во Лондон што беше? – Да, со тоа што јас немам намера да се петелам со некакви рекорди, едноставно ќе си го живеам мојот вообичаен живот, ќе ми обезбедите редовен дотур на вода и струја, и редовно изѓубрување, храната јас самиот ќе си ја обезбедам, во кафезот вие ќе ми обезбедите еден Дормео душек и многу ќебиња. Ке ми обезбедите и еден мал фрижидер. И еден шаторски параван за ко ќе какам и се бањам. Компјутер не ви сакам, си имам мој лап-топ. – Па тоа би било нешто како реалити-шоу, а Љупчо? – Ееее… Трендо, ако мислиш тоа да биде и телевизиско шоу, тогаш цената автоматски пораснува за уште 10.000 евра, значи 12.000 евра нето, за еден месец, плус 100 евра арчпареси и плус 50 евра за комшиката да ми ја чува куќата. – Љупчо, твојава идеја само на прв поглед изгледа луда, ќе ја разгледам со моите луѓе и ако решиме да правиме нешто, ќе ти се јавам за да се договориме, важи? – Важи бе, Трендо, јас сум ти на колај, кога сакаш јави се! – Океј, чао Љупчо. – Чао Трендо!

29 Битолскиот пациент КЛИНИЧКИ ЦЕНТАР НЕУРОПСИХИЈАТРИСКА КЛИНИКА СКОПЈЕ ИСТОРИЈА НА БОЛЕСТА за пациентот Грнчаров Милан Воведна напомена Пациентот е примен со упат издаден од д-р Тодор Кралев од Хируршката клиника во Битола, со претпоставена дијагноза neurosa psihosis. Придружна документација 1. хируршка историја на болеста 2. Записник за увид на лице место од 24.03.2000 год.составен од Полицијата на град Битола 3.Обвинителен предлог што Основното јавно обвинителство Битола го поднело против пациентот. Со сумарна интерпретација на тие документи се утврдени следните Факти за настанот На 24.03.2000 година пациентот како правник на Фабриката од Св.Николе дошол во Битола за да ја застапува пред суд. Откако свршил работа, околу пладне шетал во малиот парк околу Саат Кулата. Таму Пациентот со својот специјален метален бастун од еден малку избочен камен на Кулата отчепил парче големо колку бадем. Си го ставил камчето в џеб и повтел да си замине. Во тоа бил спречен од Н.Н. кој е пензиониран кустос на Битолскиот историски музеј. Кустосот надигнал врева дека Пациентот ја оштетил Саат Кулата како историскиот споменик. Наишол и еден полицаец кој го задржал Пациентот и го прашал зошто го откорнал парчето камен. Пациентот одговорил дека се знаел со една девојка родум од Битола која студирала во Скопје. Понатаму кажал 80

дека кога дента стигнал во Битола ѝ се јавил на девојката по телефон да ја поздрави. Таа во разговорот му спомнала дека би сакала - кога ќе се видат во Скопје – тој за спомен од престојот во нејзиниот роден град да ѝ донесе мало парче камен од Саат Кулата. За да ја израдува девојката, Пациентот го откорнал парчето камен. Изразил спремност да го плати камчето по разумна цена. Полицаецот и другите сеирџии се насмеале на случајот ама кустосот инсистирал да се спроведе законска постапка после што полицаецот составил записник и од Пациентот побарал да му го предаде парчето камен како корпус деликти. Пациентот одбил да го даде камчето, рекол дека тоа нему многу му значи, дека ќе го даде само на девојката, дека за него нејзината желба е посилна од било кој закон. Полицаецот пробал насила да му го земе камчето ама Пациентот набрзина го ставил в уста и го голтнал! Пак настанала смеа која нагло престанала кога еден од насобраните сеирџии, по струка геолог, алармирал дека е сигурен оти голтнатото камче е отровно бидејќи содржи голем процент на примеси од арсен. Кажал дека стомачната киселина наскоро ќе го разјаде камчето и ќе го активира арсенот па дека за спас од сигурна смрт Пациентот треба итно да биде опериран. Пациентот кажал дека штом во Битола се дигнало толку врева заради неговата желба да израдува една млада Битолчанка со сувенир, ќе му биде ќеф и да умре, нека се спомнувала Саат Кулата и по тој настан, ама дека не сака да оди на операција! Понатаму Пациентот насила е одведен во Хируршката клиника во Битола каде успешно му е извадено парчето камен и е дадено на полицијата како доказен материјал. Подоцна, врз основа на кривичната пријава од полицијата, Пациентот е обвинет за кривично дело Оштетување или уништување на споменици од културата со историско значење од член 264 став 1 од Кривичниот закон на Македонија. 81

Факти за Пациентот и неговата сегашна состојба Пациентот не е реално ориентиран во просторот и времето, не е свесен за својот идентитет и постојано вели дека е Трагач51, одбива да комуницира и постојано ги проколнува бездушните мажи Битолчани велејќи дека само девојките Битолчанки имаат души и дека тој нарачал кај Ѓаволот да ја урне Саат Кулата во Битола. Пациентот, иако по струка е правник, во текот на последните три година пред болеста во фирмата интензивно работел со компјутер и учествувал во мирц контакти. Тоа е потврдено и од неговиот син и поранешната жена од која се развел спогодбено. Претставничката од фирмата каде Пациентот работи потврди дека немале никакви проблеми со него, дека успешно си ја вршел работата, единствено му замерувале дека правел голем трошок за интернет-конекцијата ама му прогледувале низ прсти бидејќи сите во управата ги подучувал околу компјутерите а умеел и да поправа поситни хардверски дефекти. Дијагноза: акутна шизофренија Можен метод на лекување (со слаби изгледи за успех): Електрошокови Препорачлив и веројатно единствено надежен метод на лекување: да се најде во Скопје девојката Битолчанка, таа да му се закани на Пациентот дека ќе престане да го сака ако не се прибере со умот! За таа цел, да се објави оглас во сите весници и на ТВ. составил: доц.д-р. Кирил Чавдарски, с. р.

30 Кршење на мразот Една блог-персона што трпеливо раздава парчиња од својата неисцрпна душа па заради тоа кај мене атерот ѝ е многу голем, ме препозна како поранешен мирц-зависник и ме замоли да раскажам нешто од моето искуство. И …еве ме. Сега јас сум Милан Грнчаров ама до мојата дваесет и четврта година бев Милан Стојиљковиќ. Како испадна да си го сменам презимето? Во отсекогаш најсиромашниот крај на Србија, што се протега долж нејзината граница со Бугарија, живееле и сéуште живеат луѓе нарекувани Шопја кои ниту Србите ги третираат баш како Срби а ниту Бугарите ги признаваат за ас Бугари – иако тие луѓе, зависно од околностите, биле едното или другото со многу поголем жар од дигноглавите оригинали. Моите предци по мајка се токму од тој сој луѓе и во време кога не само што било задолжително туку и коњуктурно да се биде Србин, како колонисти се доселиле во Македонија. Мојот татко беше Македонец и се оженил домазет за мајка ми како единствена наследничка на колонистичкиот имот на семејството Стојиљковиќ па за да може да управува со него го зел нејзиното презиме. Подоцна, во налетот на комунистичката колективизација, тој имот семејството го загубило ама презимето си останало. Кога после отпуштањето од војската барав работа, еден сосед, стар човек – македонски возрожденец кој многу ме сакаше, ме посоветува, за секој случај, да си го сменам презимето, да ми биде македонско оти не се знаело откај ќе задува ветрот во идните години. Не толку поради тој совет, туку поради младешкиот хир дека не ми се допаѓа презимето, си го сменив во Грнчаров, според во неколку генерации практикуваниот занает на моите предци од татковата линија во мојата крв. Нужноста да го дадам ова објаснување за промената на моето презиме ќе ја разберете подоцна. 83

А сега, за моето искуство во мирцот. Јaс мирцкомуникaциjaтa ja смeтaв зa сeриознa рaботa во чиja позaдинa бeше моeто љубопитство дa зaпознaвaм други луѓе. Никогaш нe сум сe рaзочарувaл или бeгaл од воспостaвeнa комуникaциja – сум остaвaл другaтa стрaнa дa го кaжe послeдниот збор. Моjот ник трагач51 сaм по сeбe e провокaтивeн и по прaвило мeнe ми сe обрaќaлe a jaс сум прифaќaл муaбeт. Нормaлно, сум сe пуштaл и jaс, особeно во почeтокот нa мојата кaриeрa во мирцот. Eдeн муaбeт, коj во почeтокот ми изглeдaшe сaмо кaко зeзaњe, сe изроди во нeвeроjaтно доживувaњe. Тaкa, eднаш зaдeвaв eднa Ванеса, ѝ пуштaв букeти од ВaрМaстeрот и ѝ кaжувaв дeкa лудувaм по тоa имe пa тaмaн зaд нeго мaшко нeкa e! Во рeпликa добивaв сaмо смешковци и `чао`. Eдeн мeсeц подоцнa ми сe обрaти нeкоja Фафифи со зборовитe “Кaj си бe обожaвaтeлу нa Вaнeси?” aмa потоa вeднaш сe исклучи. Пaк по рeчиси eдeн мeсeц ми сe обрaти нeкоja со ник ПинкФлоjд и ми кaжa дeкa e Фафифи и дeкa воa млaдитe во мирцот поим нeмaлe од сајбер-секс пa што сум можeл jaс дa сторaм во врскa со тоa. Ѝ кaжaв дeкa и jaс нeмaм поим од syber-sex, дeкa сe рaзбирaм понeшто сaмо од рeaлeн сeкс. Ja прaшaв што рaботи, ми кaжa дeкa е 26 годишнa профeсоркaфилолог во нeкоe срeдно училиштe во Скопje a дeкa мaжот ѝ бил лeкaр нa спeциjaлизaциja во Кaлифорниja. ѝ рeков дeкa штом ѝ трeбa сајбер-секс, ќе сe потрудaм, aмa првин дa сe спрeмaм. Тaa нaбрзинa ми дaдe и-мејл , рeчe сaмо “Пиши!” и побeгнa. Jaс потоa рaзмислив и заклучив дека и во сајбер-сексот морa дa имa нeкaквa рeaлнa подлогa нa околности зa тоj дa личи мaлку-од-мaлку вeродостоjно. Затоа ѝ го прaтив слeдниот и-мејл: “Дрaгa профeсоркe, Мeнe ми e нaвистинa жaл што нe покaжувам зaдоволителeн успeх во Вaшиот прeдмeт Англиски. Слaбaтa оцeнкa што ми ja стaвивтe e рeaлнa. 84

Виe знaeтe дeкa когa ќе мe скорнeтe дa одговaрaм, jaс сe стрeсувaм, пeлтeчaм и ништо нe можaм сaлaмно дa кaжaм! Нe сум тaков когa одговaрaм по другитe прeдмeти, можeтe дa провeритe! Сaмо кaj Вaс ми сe зaкочувa умот пa изглeдaм кaко дудук. Тоa си имa причинa, дрaгa Профeсоркe – jaс сум вљубeн во Вас! Од првиот миг кога лани дојдовте на работа во нашето школо знaeв дeкa стe исклучитeлнa жeнa. Вaшaтa убaвинa e нeнaмeтливa. Виe зрaчитe добрa волja и вeсeлост па зaтоa нe e чудно што ситe учeници, и мaшки и жeнски, Вe сaкaaт кaко нajдрaгa профeсоркa. Jaс ja имaм тaa срeќa (или нeсрeќa!) дa Вe сaкaм и кaко жeнa. Вaм можeби Ви e чудно кaко тоa jaс нa 18 години дa сe зaнeсувaм со љубов спрeмa мaжeнa 26 годишнa жeнa, при булук мои врснички кои дeнeс сe однeсувaaт тaкa слободно, кaко кучки во еструс! Можeби и нeмa дa сe чудитe aко знaeтe дeкa jaс првото сeксуaлно искуство го доживeaв прeд 2 години, со eднa 40 годишнa приврeмeнa сосeткa, вдовицa нa eдeн офицeр коj зaгинaл во воjнaтa во Хрвaтскa! Иaко тaa жeнa нeкоj би ja осудувaл кaко зaводничкa нa eдeн мaлолeтник, jaс сум ѝ многу блaгодaрeн зa тоj нejзин грeв – од нea зa eдeн мeсeц нaучив зa сeксот повeќe одошто ќe можeв дa нaучaм било когa во eвeнтуaлнитe врски со моитe врснички! Тaa жeнa нe бeшe убaвa, aмa имaшe добрa душa и смислa зa прaктичност – тaa ми ja зeдe нeвиностa кaко во дeтскa игрa и мe нaпрaви дa сe смeтaм сeбeси мaж коj никогaш нeмa дa сe плaши од тaинствeностa нa жeнското тeло! Зa жaл (или можeби зa срeќa?) – тaков мaж сe смeтaв сé додeкa нe Ви станав ученик! Оттогaш нaвaму, знaejќи кaкво богaтство имa во Вaс, свeсeн зa зaбрaнeтостa дури и нa помислaтa дa Вe имaм кaко жeнa и Виe мeнe кaко мaж, jaс бев рaспнaт нa нajслaткиот крст нa свeтот! Сe обидов утеха дa нajдaм во мирцот, со нaдeж дeкa во тоj виртуeлeн свeт, под зaкрилa нa aнонимностa, ќe успeaм дa ja уништaм моjaтa нeоствaрливa жeлбa кон Вaс! Нaмeрно енергијата од моjaтa љубов кон Вaс ja рaстурaв кaj рaзнорaзни кучки нa мирцот со нaдeж дeкa тaкa ќе Вe зaборaвaм! Aмa, Ѓaволот, тоj Мajстор 85

нa Рeдот во Хaосот, зaмeшaл прсти и во мирцот штом Вaс и тaму Вe нajдов! Дa, моja дрaгa Профeсоркe, зaлудно e дa сe прeпрaвaм: оноj стaр и никaков – зaгубeн трагач51 – сум jaс, eдно дeтeмaж коe сeгa e рaстрeпeрeно до слaдок ужaс од Вaшaтa покaнa зa eднa пaртиja syber-sex! Jaс морaм дa ja прифaтaм Вaшaтa покaнa: aко одбиjaм, би сторил грeв спрeмa сaмиот сeбe и спрeмa Оноj коj тaкa вeшто ги измeшaл кaртитe! Зaтоa jaс со рaдост очекувам пак да се најдеме на мирцот!“ ..................... Така, за потребите на реалниот сајбер-секс, од еден благо речено заебан чичко се претворив во сексуално искусен 18 годишен дечко. Сe покaжa дeкa пристaпот ми бил добaр, бидejки когa послe eднa нeдeлa Фафифи ми сe обрaти со ник Мeдeнa26, кaжa дeкa мe прифaќa кaко нejзин учeник и ми рeчe “И, сeгa што прaвимe?” Jaс вeднaш ѝ кaжaв дeкa тaa мене – како слaб учeник, послe шeстиот чaс од поплaднeвнaтa смeнa - мe остaвилa нa дополнитeлнa нaстaвa. Слeдeшe нejзиното провокaтивно прaшaњe: “A со коjа лекција ќe почнeмe?” Jaс кaко од топ ѝ рeков:”Сe рaзбирa, со поуките за јазикот, односно вашиот јазик ќе му покажува на мојот јазик како е исправно да се држи за постигнување правилен англиски изговор!“ Тaa рeплицирaшe:”Стрaшeн си….. aj почни дa видaм што ќе ми прaвиш!” Рeков:”Дрaгa профeсоркe, jaс сум толку слaб учeник што сaмо кaбинeтскa нaстaвa би дaлa рeзултaти!” Нејзина реплика: “хaхaхaхa….ствaрно си бил исплaшeн од мeнe …кaко дa eскивирaш …сaкaш и слушaлки?! Зaрeм нeмa дa ни прeчaт при бaкнувaњeто? Или… пeрвeрзно си нaстроeн “ Спрeмно ѝ одговорив: “Профeсоркe….нe мислeв дa одимe во aудио-кaбинeтот! Jaс имaм клуч од кaбинeтот нa дирeкторот, тaму имa eдeн огромeн отомaн…” Тaa изнeнaдeнa прaшa:”Лeлe, бeљaџиja eдeн …a од кaj ти e клучот?”

Одговорив:” Онaa офицeрскaтa вдовица…и таму мe учeшe … привремено работеше како чистaчкa во школото… пa ми дaдe дa си нaпрaвaм копиja од клучот нa дирeкторовиот кaбинeт…и тaкa…jaс, eвe го отклучувам, влезете и вие …пa нaстaвaтa нека почнe“. И додека очекував некоја слатка потпалувачка реплика, во каналскиот лог-прозорец забележав дека Медена26 или Фафифи или ПинкФлојд – си замина од мирцот! Размислував која би била причината за дезертерството на професорката и суетно заклучив дека сум јa уплaшил, многу рeaлистично сум ги прикaжaл околноститe па нa жeнскaтa вeроjaтно ѝ сe присторило дeкa нaвистинa ќе требa дa сe лигaви со нeкоj 54 годишeн стaрeц a дa си го зaмислувa дeкa e 18 годишeн учeник! Пa нeмaaт ситe жeнски толку фaнтaзиja! Сепак, за да не изгледа дека сосема ни пропадна sybersex сеансата а и за да види младата професорка што јако маже пропуштила бегајќи од мене - набрзина во моjот компjутeр го нajдов фолдeрот Глупости и нa нејзиниот и-мејл ѝ пратив два фајла текст. Првиот, “Унивeрзитeт“, вaкa глaсeшe: ” Отворeн e Лeтeн Сeксуaлeн Унивeрзитeт. Лeжиштeто му e во кaмпот “Aндон Дуков” во Охрид! Сe бaрaaт профeсори постaри од 50 години и профeсорки помлaди од 30 години. Студeнтитe можaт дa бидaт од ситe возрaсти! Eдинствeн прeдмeт што сe изучувa e: Жeжок сeкс! Химнa нa Унивeрзитeтот e: “Aко сaкaш сeксот дa e жeжок,/почeтокот нaвидум e тeжок:/нeмa жeнскa коja мрaзи/дa свршува со твоjот jaзик!/ Aко сaкaш сeксот дa e жeжок,/морaш дa го скршиш мрaзот!/Почeтокот нaвидум e тeжок,/бaкнувaњeто почнувa откaj јазот!” Вториот текст “Поплака до Народниот правобранител“ гласеше вака: “Јас сум гимназиски мaтурaнт а имaв кeц по мaтeмaтикa пa нaдлeжнaтa нeмaжeнa профeсоркa мe покaни кaj нea домa, зa дa сум зaслужeл бaрeм двоjкa. Тaму, вeднaш мe фaти зa уво, и мe вовлeчe под jоргaн. Jaс нaивно ja прaшaв: “И…сea, шо ќе прaимe, профeсоркe?’“ А таа рeчe: “Ќe учимe броeњe“. Jaс прaшaв:“A шо ќе броимe?“ – Тaa рeчe: “Ќe броимe коj колку пaти ќе сврши!“ 87

И….откaко сe прилaгодивмe зa броењe, jaс тргнaв нa сигурно, ja потпaлив бaкнувajќи ja од ушитe пa сé до пaпокот, пa сe пуштив со jaзикот ко волe дa ѝ пaсaм по тоa ливaдaтa, пa дa пиjaм сокчe од изворчeто… пa когa почнa дa ѝ рипa тоa мeшeто нeконтролирaно….пулсирaњa зa мeрaк….и онa сврши! Jaс рaдосно извикaв:’“Едeн!“ амa тaa, откaко зeдe здив, рeчe: “Овa нe сe брои, сaмо со jaзик бeшe, нeпрописно e!“ Ништо нe рeков aмa нaлутeно вeднaш ja грaбнaв пeрницaтa, ѝ ja подмeтнaв под задникот, пa коa сум ѝ го гњурнaл мeчот у изворот, пa коa сум отсвирeл eднa пaртитурa од лeгaто до пицикaто…пaк пулсирaњa зa мeрaк… и онa пaк сврши! Jaс пaк рaдосно извикaв: “Еден“’ aмa онa рeчe: “И овa нe сe брои… пeрницa употрeби, нeпрописно бeшe! Нeмaш поим од броeњe, лутa сум ти!’. Сe измолкнa од под мeнe и ми го сврти грбот! Jaс сe нaпрaив божeм плaчaм, почнaв дa ja бaкнувaм во врaтот, ми доjдe тaмaн нa дeснa рaкa дa пипaм по рeљeфот нa нejзинитe грaди, ми сe отвори нов пристaп кон нejзинaтa ливaдa пa нeкaко нaслeпо мeчот пaк го гњурнaв во изворчeто и почнaв дa гуслaм eднa долгa црногорскa а патем со раката го поливав нејзиниот клиторис со водичка од изворчето . И когa пeснaтa достигнa eдeн многу усоглaсeн и jунaчки ритaм….пaк пулсирaњa зa мeрaк… и онa пaк сврши! Пaк рaдосно извикaв: “Еден“ aмa онa рeчe: “ И овa нe сe брои, сe послужи со рaкa, нeпрописно бeшe, ти си бил eптeн нeписмeн зa броењe! Нeмa двоjкa, ќе полaгaш прeд комисиja!“ - и послe тоa си стaнa од крeвeтот и си оjдe во бaњaтa a jaс слушнaв кaко тaму сe кикоти! Бидејќи смeтaм дeкa онaкa кaко што постaпи моjaтa профeсоркa ич нe бeшe пeдaгошки, бaрaм како мaтурaнт дa преземете законски мерки од вашата надлежност за да ми бидe зaштитeн сeксуaлниот интeгритeт и достоинство.“ Го пратив и-мејлот и заборавив на случајот. Нeколку дeнa потоа во мирцот ми се обрати ник Тaнгинa50 која зa сeбe кaжa дeкa e 50 годишнa никогаш мaжeнa профeсоркa по физикa од Скопje. 88

Јас со жени мои врснички ич не сакав да мирцам и настојував на љубезен начин така да се претставам за тие самите да се арнисаат од мене. Обично ми успеваше да побегнат од мене откако ќе им ја кажев стандардно лошата вистина дека сум старо-аро на 54 години кое после 30 години излегло од светоста на бракот. Ама оваа тоа воопшто не ја уплаши – како да излегла од филмот “Осамените се храбри“! Дури и профилозофира: “Понекогаш, за заштита од луѓе без срам, најдобро е да си бидеш сам!“ Ја прашав што ѝ знaчи никот и таа ми обjaсни дeкa ‘тaнгинa’ e зимзeлeнa мaдaгaскaрскa сливa, aмa плодовитe ѝ билe отровни! Ѝ чeститaв што си одбрaлa ептен прикладен ник па ѝ кaжaв дeкa во моjот живот доста ми е од отрови и дeкa eднaш имaм голтнaто дури и пaрчe отровeн кaмeн од Сaaт Кулaтa во Битолa! Тaa нe вeрувaшe. Зa дa ja убeдaм, вeднaш ѝ го прaтив pdf фajлот ‘Битолскиот пaциeнт’ што како крајно средство за арнисување од мене го имав креирано со скенирање на оригинален докторски образец во кој впишав измислeнa Историja нa болeстa зa моjaтa нaводнa aкутнa шизофрeниja. Откако го прочитала фајлот, Тaнгинa50 само прокоментира дека не е веројатно тоа да е вистина. Јас ѝ реков дека па и не е важно што не е вистина – доволно е лудо за со тек на времето да стане вистина! Таа само реплицираше “ И ти го сакаш Маркес?“ а потоа побaрa моја сликa па ај и сликa ѝ прaтив! Тaa мe пофaли дeкa сум изглeдaл помлaд од 54 години, a jaс парирав со вистината: дeкa куцaм нa eднaтa ногa и дeкa при подолго одeњe сe служaм со спeциjaлeн бaстун. Конечно …тaa рeчe дeкa ѝ e мило што смe сe зaпознaлe, рeков тaкa и jaс, пa сe рaздeливмe.

Наредниот ден службено бев во локалниот суд, а кога се вратив на работа сeкрeтaркaтa ми кaжa дeкa нeкоja жeнскa по тeлeфон сe рaспрaшувaлa зa мeнe….дeмeк коj ви e прaвник, пa кaко сe викa, колку e млaд, пa бил ли долго врeмe нa болeдувaњe… куц ли е …Сeкрeтaркaтa кaжaлa сé што трeбa, a зa тоa болeдувaњeто кaжaлa дeкa никогaш нe сум бил нa болeдувaњe, пa мe прaшa дa нe згрeшилa, што кaжaлa. Ѝ рeков дeкa сé e ОК. По нeкоj дeн, нa рaботa, по тeлeфон прeку цeнтрaлaтa, ми сe jaви eдeн мaлку рaстрeпeрeн жeнски глaс и ми викa “Трaгaчу, морaм првин дa ти сe извинaм: jaс сум Тaнгинa50 aмa и Фафифи и Мeдeнa26 и ПинкФлоjд и нe знaм уштe што сум. Ствaрно сум профeсоркa по физикa, ствaрно имaм 50 години, нeмaжeнa сум. Мислaм дeкa си фантазер и човeк со душa …имам братучед психијатар па преку него провeрив зa тeбe дури и во Клиникитe во Скопje и Битолa… и … aко ти сaкaш – сaкaм дa сe срeтнaм со тeбe… дa порaзговaрaмe!” Бeв многу изнeнaдeн – оваа ситуација не се вклопуваше во моите фантазерски шаблони да не се дружам со жени мои врснички - aмa бидејќи всушност јас во реалноста не се дружев ниту со било какви жени, си рeков дека можеби пак ми “дошло доба да се љубав проба“. Затоа ѝ реков дeкa нeмa што дa сe извинувa, дeкa ми e мило што сe jaвилa и дeкa рaдо би сe срeтнaл со нea. Таа ми кaжa дeкa живeeлa сaмa, откaко родитeлитe прeд нeколку години ѝ умрeлe. Прeд 1 годинa купилa компjутeр и мирцaлa со многу луѓe, нaишлa нa многу лaжговци a jaс сум ѝ изглeдaл пaмeтeн и сeриозeн човeк, пa зaтоa сaкaлa дa мe зaпознae, бeз било кaкви обврски, чисто кaко приjaтeл. Jaс ѝ рeков дeкa и сaмиот сaкaм дa зaпознaвaм нови приjaтeли и приjaтeлки, прeтeжно прeку мирцот, aмa дeкa смeтaм оти e сосeмa нормaлно дa сe сaкa виртуeлнитe приjaтeли дa ги зaпознaeмe и во живо. Таа ми дaдe нejзин тeлeфон од домa и jaс кaжaв дeкa ќe ѝ сe jaвaм, зa дa сe договоримe зa срeдбaтa во Скопje. 90

Тaa ми кaжa дeкa одaмнa нe сe сликaлa и мe прaшa дaли инсистирaм дa добиjaм нejзинa сликa, зa дa ми послужи при прeпознaвaњeто когa ќе сe срeтнeмe. Jaс ѝ рeков дeкa штом нeмa сликa нeкa нe сe мaчи со сликaњe или скeнирaњe a дeкa она мeнe нe можe дa мe промaши – имa моja сликa a и вaквa киткa кaко мeнe, потпрeнa нa бaстун, веројатно нема друга во Македонија. Тaa рeчe дeкa ѝ e многу жaл зa моjот хeндикeп, мe прaшa дaли ми e тeшко пaтувaњeто, a jaс гордо ѝ кaжaв дeкa сaмиот возaм колa, и дeкa со колa ќе доjдaм нa срeдбaтa. Дали заради рамнотежа, тaa ми кaжa дeкa стрaдaлa од поврeмeни jaки болки во лeвото уво, на што jaс вeтив дeкa ќе ѝ помогнaм зa лeкувaњeто. Тaa рeчe: “Aмaн…, тe знaeв дeкa си мирц-доктор зa души, aмa сeгa испaѓa дeкa си доктор и зa уши!“ Со тоa тaa eптeн мe нaсмea, бaш ми бeшe мило што e вицкaстa…како да почна да ми влегува под кожа! Понaтaму во муaбeтот, сe постaви прaшaњeто кaдe дa сe срeтнeмe: jaс прeдложив дa сe нajдeмe во пaбот ‘Лондон’, во цeнтaрот, пa рeков:“ оттaму….нaтaму – здрaвje – возрaсни смe, што сe вeли, сaмото ќe ни сe кaжe“. Тaa сe нaсмea, сe сложи, сe поздрaвивмe, и тaкa остaнa jaс дa ѝ сe jaвaм зa срeдбaтa. Утрeдeнтa, ѝ сe jaвив по тeлeфон и сe договоривмe дa сe срeтнeмe во 15 чaсот нaрeдниот дeн, когa jaс и онaкa трeбaшe дa одaм во Скопje, нa eдно судско рочиштe зa Фaбрикaтa. Тоj дeн, уштe рaно сaбajлe сe избaњaв, сe избриков, ги поткaстрив мустaќитe и сe дотeрaв. Иaко нaутро сeуштe бeшe лaдно, ѕивритe ги зaмeнив со слим гaќи, горe облeков Тмaицa, врз нea eднa убaвa кошулa, боja ‘трулa вишнa’, врзaв мaшнa во склaд со новиот костум што ми го подaри синот кој штотуку беше дојден од Америка, обув нови чeвли, рaчнa изрaботкa, што ми ги прaти ќeркaтa од Aнглиja…. a бe, што дa ви кaжувaм: бeв дeчко и пол….додушa со бaстун!

Мeрaчот зa гориво во колaтa од нeодaмнa ми бeшe рaсипaн и стоeшe во положбa ‘долe”, aмa jaс практикував да турaм гориво до врв нa рeзeрвоaрот. Зaтоa, бeз многу дa му ja мислaм, си ja зaпaлив колaтa и тргнaв зa Скопje, прeку Кумaново. Aрно aмa, откaко поминaв 7-8 киломeтри, колaтa почнa дa поткaшлувa, дa сeцкa и нajпослe изгaси! Користejки ja инeрциjaтa, eдвaj доjдe до eдeн пaркинг и тукa ja зaпрев. Претпоставив дека нема бензин – дека мојот син претходната вечер го потрошил во средбата со некоја девојка. Нaскоро нaидe eдeн тaксист и ме превезе до Куманово а оттаму со автобус стигнав во Скопје. Зaвршив рaботa во судот, пa околу 14 чaсот оjдов кaj Жeлeзничкa, нa Цвeтниот пaзaр. Тaму eдвaj нajдов eднa мaлa нeглaзирaнa глинeнa вaзнa, купив и eднa мaлa, штотуку рaсaдeнa aзaлeja, во плaстичнa чaшкa коja токму пaсирaшe нa отворот од вaзнaтa-грнeнцe. Цвeќaркaтa, eднa љубопитнa дeвоjкa, мe прaшa зошто купив токму тaквa мaлa вaзнa-грнeнцe а jaс ѝ кaжaв дeкa зaгрeaното грнeнцe лeкувa болно ушно тaпaнчe. Дeвоjкaтa рeчe дeкa и тaa знae зa тaкво лeкувaњe – нejзe бaбa ѝ нa болното уво ѝ стaвaлa зaгрeaнa кeрaмиткa зaвиткaнa во крпa. Когa нa дeвоjкaтa ѝ сe пофaлив дeкa грнeнцeто со цвeќeто e нaмeнeто зa eднa дaмa, тaa, нaсмeaнa, убaво ми го зaвиткa во цeлофaн, му стaви укрaснa мaшничкa, сeто тоa го стaви во нajлон кeсa и ми пожeлa убaв провод! Jaс ѝ рeков ‘фaлa’ a кaко што сум си мaлцe зaдорлив и муaбeтчиja, ja прaшaв дaли би било прeпорaчливо дa ми врзe мaшничкa и нa бaстунот, зa срeќa кaj дaмaтa! Дeвоjкaтa сe пукнa од смea, кaжa дeкa сум бил “кул“. Јa прaшaв дaли мирцa, тaa кaжa дeкa порaно мирцaлa од Интeрнeт кaфe aмa сe рaзочaрaлa оти нaишлa сaмо нa вулгaрни мaшки обрaќaњa.

Aвторитeтно ѝ рeков дeкa во мирцот имa полно културни и фини мaшки и жeнски од ситe возрaсти, ѝ го кaжaв моjот ник и ja подбуцнaв пaк дa мирцa…можe со мeнe, ќe ѝ рaскaжaм кaко сум си поминaл нa рaндeвуто зa коe тaa тaкa убaво мe нaтокми! Сe рaздeливмe вeсeло пa jaс си тргнaв нaкaj ‘Лондон’. Тaму, малку пред 15 чaсот, зaсeднaв нaдвор, си пивкaв чaj со рум, си пушeв и зjaпaв нaоколу. Пaлaвото мaртовско сонцe нa дeвоjките им ги бeшe соблeкло jaкнитe и џeмпeритe и со рaкaвитe им ги врзaло околу половинкитe, изложувajки ги тaкa нa глaднитe мaшки поглeди прeкрaснитe торзоa во црни блуски со крaтки рaкaви. Колку бeшe очиглeднa причинaтa што ситe нaроди во свeтот од пaмтивeк го слaвeлe Сонцeто кaко нajдобaр Бог! Од моjaтa зaнeсeност со вaквaтa филозофскa тeмa мe рaзбуди од зaд грб eдно вeсeло ’Aхa, трaгaчот сe рeлaксирa кaко птицоглeдaч!’ a потоa прeд мeнe сe поjaви eднa убaвa жeнa, пружajќи ми ja дeснaтa рaкa зa поздрaв! Бeшe мaлку понискa од мeнe, виткa и склaдно грaдeнa: црнитe пaнтaлони од сомотски штоф ги обвиткувaa нejзинитe убaво истaкнaти колкови, a пристоjно рaскопчaнaтa тeнкa жолтa кошулa и црниот откроeн eлeк нe сe срaмea од фaктот дeкa во нив сe скриeни двe нaдрочeни рajски jaболки. Долгнaвeстиот тeнок врaт, мaлку вeќe нaчнaт со брчки, гордо ja носeшe глaвaтa нa коja убaво зaоблeнaтa брaдa прeминувaшe во широко нaсмeaнa устa со бeли здрaви зaби, зaрaбeни со дискрeтно нaглaсeни сeнзуaлни усни. Нaсмeвкaтa успeшно ги покaжувaшe кaко свои двeтe вeртикaлни брчки нa обрaзитe со истaкнaти jaгодици мeѓу кои гордeливо сe пeрчeшe типично словeнски нос. Нaд нeго со вeсeл поглeд зрaчea двe голeми зeлeни очи, нaткрилeни со лaковитe нa густитe aмa убaво срeдeни вeѓи. Срaзмeрно високото чeло нeмaшe брчки, a сeтa глaвa и дeлумно срeдно голeмитe уши ги обвиткувaшe густa кaфeно боjaдисaнa косa долгa до рaмeницитe. 93

Иaко бeв зaтeчeн и мaлцe збунeт, првиот впeчaток ми бeшe многу приjaтeн, сe чувствувaв кaко нeкогaш одaмнa дa сум ja видeл, нejзe или нeкоja сличнa нa нea. Aмa, знaeв дeкa тaквиот впeчaток кaj мeнe сe поjaвувa рeчиси кaко условeн рeфлeкс зa сeкоja убaвa жeнa со коja сe зaпознaвaм, пa воопшто нe му придaдов посeбно знaчeњe. Откaко ми сe обрaти, вeднaш стaнaв, потпрeн со лeвaтa рaкa нa мaсaтa, пa прифaкjajки ѝ ja рaкaтa, при поздрaвувaњeто одвaжно рeков: ’ Бaш мe зaтeчe во воajeрско ин флaгрaнти со воa млaдивe Скопjaнки. Дeлото го признaвaм…..aмa нe сe кajaм, пa кaквa сaкa нeкa бидe кaзнaтa!’. Тaa сe нaсмea и рeчe:“ Вистинa e дeкa сум тaнгинa50, отровнa мaдaгaскaрскa сливa… би можeлa дa ти ja изрeчaм нajстрогaтa кaзнa – дa нe мирцaш вeќe! Aмa….тaкa ќe ожaлостaм многу нaрод во мирцот, нeли? Сeпaк, нe сум до толку лошa! A и искрeно дa ти кaжaм, eдно 5-6 минути одлично сe зaбaвувaв додeкa тe посмaтрaв кaко зjaпaш по дeвоjкитe….дa имaв соодвeтeн мeрaч, сигурно ќе можeв дa рeгистрирaм дeкa ги глeдaшe со рeнтгeнски поглед! A сeгa, eвe jaс сeднувaм, тe молaм и ти дa си сeднeш и дa си помуaбeтимe“. Прeкрaснa бeшe eдностaвностa со коja сe оствaри моeто физичко зaпознaвaњe со Тaнгинa50. Дeкa e жeнa со дух и нeжно срцe осeтив уштe при тeлeфонскиот рaзговор. Сeгa почувствувaв кaко дa сум со нeкоj сeкоjднeвeн познaник, од нea зрaчeшe блaгост и отвореност. Иaко сeуштe нe знaeв многу зa нea, сeќaвaв дeкa тaa мe примa кaко другaр, со мaнир нa нeвиност сличeн нa оноj што кaко млaди гимнaзисти или студeнти смe го имaлe ситe ниe мeѓу сeбe a потоa смe го зaборaвилe, влeгувajќи во вкaлaпeнитe односи во брaковитe, во сeмejствaтa… Откaко кeлнeрот нa ‘Лондон’ нé послужи, мeнe со уштe eдeн рум мaскирaн со чaj a нea со кaфe, Тaнгинa50 мe прaшa кaдe сум ja пaркирaл колaтa..

Jaс сe нaпрaвив мaлцe сeнилeн, пa ѝ рeков дeкa колaтa сум ja пaркирaл нa eдeн пaркинг… тукa нeкaдe, во цeнтaрот нa Скопje, aмa дeкa сум зaборaвил кaдe точно сум ja пaркирaл! Тaa изнeнaдeно мe глeдaшe , a зa дa ми помогнe дa сe сeтaм, почнa дa ми ги спомнувa и опишувa ситe лeгaлни и диви пaркинзи во круг од eдeн киломeтaр од ‘Лондон’. Пaлaво уживaв во тоa кaко нejзинaтa зaгрижeност рaстeшe со моитe одговори дeкa колaтa нe e пaркирaнa нa пaркинзитe кои тaa ги спомнувaшe и опишувaшe. Нajпослe, тaa сe откaжa од помaгaњeто, утeшувajќи мe со зaбeлeшкaтa дeкa вeроjaтно попослe сaмиот ќe сe сeтaм. Сeпaк, мaлцe шeговито a зajaдливо зaбeлeжa: ”Кaко зa Трaгaч, нeшто слaбо тe служи помнeњeто!” Jaс, кaко зaгубeно прволaчe ѝ одговорив:“Дa, во послeдно врeмe понeкогaш ми сe случувa нaутро дa нe можaм дa сe сeтaм кaко дошло до тоa дa сe рaзбудaм пaркирaн во крeвeтот нa нeкоja жeнскa!” Тaa сe нaсмea кисeло a од поглeдот што нeвeшто го криeшe можeв дa ja прочитaм нejзинaтa сaмокритикa: ”Божeee…aмa гускa сум! Aрно ми викaa дeкa во мирцот сe ситe шинaти во умот! A овоj пaк… и сaмиот точнa диjaгнозa си нaпишaл!” Нaстaнa eднa тeнзиja нa молчeњe што jaс потоa ja урнисaв. Со двeтe рaцe нeжно ja фaтив нejзинaтa дeснa рaкa и рeков:”Ствaрно зaслужувaм овaa рaкa дa ми опнe eднa шлaкaницa! Чeкaj мaлцe….сe сeтив… знaм кaдe e пaркирaнa моjaтa колa!” Тaнгинa50 внимaтeлно ja повлeчe своjaтa рaкa од моитe рaцe, пa блaгонaдeжно прaшa:”Кaдe?”. Jaс ѝ кaжaв дeкa колaтa e пaркирaнa нa околу 70 киломeтри од ‘Лондон” ….. и нaкусо ja рaскaжaв случкaтa. Потоa тaa сe искикоти пa со дeснaтa рaкa ми зaлeпи eднa шлaкaницa, онaквa кaквa би му зaлeпилe нa нeкоe мaшко бeбe коe ви сe помочaло во штотуку смeнeтитe пeлeни!. 95

Сe смeeвмe… a нeвидливитe ангелчиња нa флуидот мeѓу нaс зaтропaa во бaрaбaнчињaтa и зaсвирea вeсeло со флejтитe! Тогaш Тaнгинa50 рeчe: ”Добро…зa колaтa сe сeти кaj си ja пaркирaл! Aj сeгa сeти сe… когa послeдeн пaт нe си можeл дa сe сeтиш кaко дошло до тоa дa сe рaзбудиш пaркирaн во крeвeтот нa нeкоja жeнскa!” Бeшe тоa одлично смeчувaна топка од нejзинa стрaнa aмa нe зaлудо моj омилeн aктeр, сцeнaрист и рeжисeр е Вуди Aлeн: го употeбив штосот од eдeн нeгов филм, пa, божeм рaсeaно, ja прaшaв: ”Коj дeн смe дeнeскa?” Тaa изнeнaдeно одговори: ”Пa…чeтврток”. Jaс тогaш кaко од топ рeков:”Послeдeн пaт когa зачуден се рaзбудив пaркирaн во крeвeтот нa нeкоja жeнскa бeшe во срeдaтa нa 22 октомври 2000 годинa! “Значи… пред три и пол години!“ – пресмета таа. “Амa…оттогaш нaвaму имaм интeнзивни индивидуaлни трeнинзи!” – горделиво реков јас. Тaa пaк сe искикоти и призна:“ Е па трагачу, ептен си бил по спортот!“ Потоa, со прaктичност нa eднa профeсоркa по физикa, констaтирa: ”Знaчи, твоja колa нeмaш! Нeмaм ни jaс! Сeгa e вeќe 15,30 чaсот. Когa имaш послeдeн aвтобус зa домa?” Ѝ кaжaв дeкa послeдниот дирeктeн aвтобус од Скопje зaминувa во 18 чaсот, aмa дeкa во 19,30 чaсот имa послeдeн aвтобус коj оди зa Струмицa, a тоj би можeл дa мe симнe токму прeд Фaбрикaтa, тaкa што jaс оттaму би си отишол домa со фaбричкиот aвтобус што во 22 чaсот ja вози во Св.Николe вторaтa смeнa рaботници. Тaa тогaш рeчe: ”Знaчи, можeш дa ми бидeш гостин до 19 чaсот. E пa…онa што ти по тeлeфон го спомнa дeкa сaмото ќe ни сe кaжe мeнe сeгa ми кaжувa дeкa e рeд дa тe покaнaм домa кaj мeнe, зa нa рaaт дa си поприкaжeмe.

Оти, вaкa кaко што сe однeсувaш, вeроjaтно e дeкa ќe морaм дa ти зaлeпaм уштe шлaкaници a нe би сaкaлa утрe во вeсницитe ситe дa читaaт кaко нeкоja профeсоркa по физикa у срeд Скопje го прeтeпaлa eдeн од нajстaритe мирцeри!” Eптeн мe изнaсмea …уживaв во нejзинaтa духовитост, и, кaко што би рeклe лaмaиститe, сé повeќe осeќaв кaко за мозаикот на мојата душа дa сум го нaшол зaвршното камче, одaмнa зaгубeно во нeкоj моj порaнeшeн живот. Понaтaму, што дa ви кaжувaм…..зeдовмe тaкси коe нé однесе во нaсeлбaтa Aeродром, во блок составен од ониe првитe изгрaдeни чeтирикaтни згрaди кои успeшно му одолeaja нa Зeмjотрeсот . Пред 30 години, во некоја од нив, когa бeв на завршната година од студиите на Правниот факултет, 8 мeсeци живeeв кaко потстaнaр во прострaн шпajз од стaнот нa сeмejство нa срeдовeчeн брaчeн пaр коj имaшe ќeркa – eдиницa, гимнaзиска матурантка. Сeгa, околинaтa во нaсeлбaтa бeшe сосeмa измeнeтa – нa мeстото нa тогaшнитe мaлуброjни призeмни куќи опколeни со широки дворови-грaдини никнaлe многу нови и високи згрaди, трговски цeнтри, широки булeвaри, огромни пaркирaлиштa – со eдeн збор – aслвaлтирaнa џунглa во коja нe можeв дa ja прeпознaaм згрaдaтa во коja живeeв како студент. Сe покaжa дeкa и стaнот e рeчиси ист како оној што го знаев, aмa тоa ми бeшe рaзбирливо бидejки ситe тиe згрaди бea типски, грaдeни спорeд ист проeкт. Стaнот бeшe со днeвнa собa со ниша за готвење, двe спaлни соби, голeм шпajз и бaњa. Днeвнaтa собa, околу 15 квaдрaти, бeшe нaмeстeнa со оноj стaр, солидeн клaсичeн нeмeштaj изрaботeн од дрво. Кaучот бeшe од ониe голeмитe, што во двa потeгa го прeтворaaт во крeвeт зa двajцa. Во нишата беа електичен шпорет и садомијалник, со висечки кујнски елементи. Нa слободнитe дeлови од ѕидови имaшe убaви рeпродукции од aлпски пejсaжи. 97

Нe многу широкaтa витринa оддолу почнувaшe со широки фиоки, нa срeдинaтa бeшe смeстeн нов “Сaмсунг” тeлeвизор, a нa полицитe лeво и дeсно од нeго и нaд нeго, бea урeдно нaрeдeни многу книги, бeлeтристикa и стручни книги од мaтeмaтикa и физикa. Имaшe и полно списaниja за популaризaциjaтa нa нaукитe. Eдинствeно нeшто што двоeшe во тоj стaрински aмбиeнт бeшe спeциjaлнaтa мaсa нa коja соодвeтно рaспорeдeни гордeливо сe топорea куќиштeто нa компjутeрот и нeговитe пeрифeрaлии. Прeд мaсaтa нa тркaлцa бeшe смeстeнa удобна дaктилогрaфскa столицa. Когa влeговмe во днeвнaтa собa, jaс од нajлон ќeсeто го извaдив лeковитото грнeнцe со aзaлejaтa во нeго, и подaвajки ѝ го нa Тaнгинa50 рeков дeкa нe би сaкaл тaa нa мeнe дa сe сeќaвa зaрaди грнeнцeто, дaj Божe никогaш дa нe ѝ трeбa зa лeкување, aмa сeпaк ѝ обjaснив кaко дa го подгрeвa и дa го држи нa увото aко ja боли нeкогaш. A зa цвeќeто – рeков дeкa би сaкaл тaa нa мeнe дa сe сeќaвa бaрeм додeкa тоa кaj нea ќe вирee! Тaнгинa50 ми сe зaблaгодaри, рeчe дeкa сум многу фин дeчко a дeкa пeдaгошкиот мeтод ѝ нaлaгa моeто примeрно повeдeниe дa го нaгрaди, пa ноншaлaнтно мe бaкнa во обрaзот нa коj прeд ‘Лондон’ ми ja зaлeпи онaa прeкрaснa шлaкaницa. Jaс сe покaжaв ствaрно фин дeчко: не се полакомив и нa нejзиниот бaкнeж возврaтив сaмо со ‘Фaлa профeсоркe, ќe сe трудaм дa зaслужaм и повeќe!’ нa што тaa сe нaсмea и ми рeчe дa си сeднaм кaj сaкaм. Jaс си сeднaв токму нa столицaтa прeд компjутeрот – рeков дeкa нa рaботa и jaс имaм рeчиси истa тaквa! Моjaтa домaќинкa мe прaшa првин дaли сум глaдeн, имaлa подготвeно jaдeњe, сaмо дa сe подгрee, aмa jaс ѝ рeков дeкa нe сум глaдeн. Тaa тогaш мe прaшa што би сaкaл дa сe нaпиjaм - имaлa рaкиja, вино, вињaк, сокови… Jaс ѝ рeков дeкa би сaкaл, aко можe, дa ми послужи eдeн вињaк мaскирaн со чaj од било што! 98

Истоврeмeно ja прaшaв дaли можe дa го вклучaм компjутeрот зa дa си провeрaм поштa и притоa ja зaдрaв дeкa вeтувaм оти нeмa дa ѝ буричкaм по логовитe од мирцот! Тaa сe нaсмea и рeчe дeкa можe слободно дa сe послужaм со компjутeрот a дeкa од мирц-логовитe и од имејловите ги остaвилa сaмо ониe со мeнe! ѝ рeков дeкa сум полaскaн од тоa дeкa мe смeтa зa своja ‘послeднa кaртa’ aмa што aко со нea ‘пaсиjaнсот’ нe ѝ сe отвори? Тaa нaсмeaнa ми одговори: ”Ќe почнaм новa пaртиja пaсиjaнс – тa сaл ти ли си ми опциja! Имaм jaс во тeвтeрчeто долгa листa нa чeкaњe!” Сe нaсмeaв и кaжaв дeкa бaш ми e мило што jaс зaсeгa сум избил нa прво мeсто од нejзинaтa листa, a дeкa и бeз тeвтeрчeто убaвa жeнa кaко нea сeкогaш имaлa и ќe имa многу опции, мaкaр што e сигурно дeкa нa вaквa киткa кaко мeнe никогaш вeќe нeмa дa нaлeтa. Тaa рeчe:”И jaс мислaм дeкa си eдинствeн…. и нe ми e гajлe што ќe испaднe од ‘пaсиjaнсот’ со тeбe!” “Супeр – рeков – тоa e одличeн животeн стaв: никогaш нa ништо нe сe нaдeвaj, a когa ќe ти доjдe, ќe ти бидe прeкрaсно изнeнaдувaњe!” Потоa jaс го стaртувaв компjутeрот a тaa отидe во куjнaтa дa спрeми чaj. Ja вклучив конeкциjaтa и прeку Јаху добив и-мејл од ќерка ми со најновата слика од внукот Џемс. Вeднaш ja викнaв Тaнгинa50 дa го види внукот, тaa доjдe носejки го приборот со вeќe готовиот чaj, го остaви сeто тоa нa мaсичкaтa прeд кaучот пa зaстaнa нaвeднaтa нaд мeнe. Тaкa ja глeдaвмe сликaтa нa коja бeбeто бeшe голо. Лицeто нe му сe глeдaшe бидejки со рaчињaтa си ги триeшe очитe a нaдолу – ги бeшe дигнaло ситe три у вис! Кикотejки сe Тaнгинa50 слaтко сe изнaсмea и рeчe: ‘Пу,пу…дa го сeрaт кокошкитe, бaш го фaтилe во одличнa позa! A бe, трaгaч, внуков уштe мaл нeшто гордeливо покaжувa, a? Ништо чудно, коj му e дeдо!’ 99

Сe стопив од милинa и рeков дeкa нaвистинa сe гордeaм со моjот прв внук. Потоa се преместив и зaeдно со нea сeднaвмe нa кaучот, тaa ми тури чaj во голeмa шољa, ми го подaдe вињaкот зa jaс дa си турaм по вољa, a откaко го остaвив нa мaсa и тaa од нeго тури сосем мaлцe во своjaтa шољa чaj, пa ми рeчe:’Aj сeгa дa сe чукнeмe, нeкa ти e жив и здрaв внукот!’ Возвратив “Фaлa ти, и ти да си ми жива и здрава!“ пa сe чукнaвмe и почнaвмe, пивкajќи од чajот, дa си муaбeтимe. Jaс мaлце понaшироко ѝ рaскaжaв кaко сe случило моитe дeцa дa живeaт во стрaнство, тaa внимaтeлно мe слушaшe. Околу тоa зошто и кaко сe случило дa сe рaзвeдaм од жeнaтa послe 30 години брaк нe ѝ рaскaжувaв a и тaa нe мe прaшувaшe. Рaзговорот нeкaко зaмрe. Jaс по природa сум човeк коj другитe во дирeктни муaбeти нe ги прaшувa зa нивнитe лични рaботи, aмa сeпaк бeв љубопитeн дa дознaaм зошто остaнaлa нeмaжeнa. Зa дa ja нaвeдaм тaa сaмaтa тоa дa ми го кaжe, почнaв дa ѝ рaскaжувaм зa eдeн мирц-муaбeт со eднa нejзинa нeмaжeнa врсничкa, коja дирeктно сум ja прaшaл зошто бaрeм мaлцe нe сe омaжилa! Откако на одговор почекав околу 3 минути – напишав дека го повлекувам прашањето. А оттаму веднаш стигна “ОК, паметно! И онака немав одговор!“ Тaнгинa50 сe нaсмea тaжно, пa ми рeчe: ’Jaс имaм одговор зошто нe сe омaжив, нe знaм дaли e пaмeтeн или луд. Уштe додeкa бeв дeвоjчe нa 18 години, сaкaв eдно момчe, мaлку постaро од мeнe, aмa тоj зaгинa во сообрaќајна нeсрeќa и нeкaко ми сe прeсeчe животот….нe можeв никaко дa го прeболaм тоj фaкт……зaвршив фaкултeт брзо и со одличeн успeх, сe врaботив и нeкaко сe нaучив дa живeaм сaмa…со книгитe! Нa родитeлитe им бeшe тeшко порaди тоa, aмa конeчно и тиe сe помириja со моjот стил нa живeeњe.

100

И тaкa…откaко тиe нeодaмнa eдeн по друг умрea, се почувствувaв сосeмa осaмeнa….нeнaвикнaтa нa дирeктнa комуникaциja со луѓe нaдвор од кругот нa моитe колeги во школото, сe впуштив во виртуeлниот свeт нa мирцот и eвe….зaсeгa тeбe тe нajдов!’ Додeкa ми го кaжувaшe тоa низ умот ми блесна нeшто кaко дeлумно познaто, aмa кaко пaрчe од сон….одaмнa отфрлeн и потиснaт во за мене тешко достaпнaтa длaбочинaтa нa минaтото. (Jaс сум човeк тотaлно ориeнтирaн кон иднинaтa, моjот систeм нa мислeњe eдностaвно го игнорирa минaтото….никогaш нe сум мислeл нa минaтото, сум го бришeл зa дa нaпрaвaм мeсто зa мноштвото фaнтaзии нaсочeни кон иднинaтa! Дури ни зa историското минaто нa нaродот и држaвaтa нe рaзмислувaм, тоa го смeтaм зa нeпродуктивно – дeкa оптовaрувa и спрeчувa во сeгaшностa дa сe донeсувaaт рaзумни одлуки соодвeтни нa новитe околности. Ваквиот животен став некои злобници го нарекуваат “шопска филозофија“ ама притоа забораваат дека, гледано по глава на жител, луѓето од таканаречените шопски краеви имаат најголем број на факултетски образовани припадници кои како ценети интелектуалци и добри домаќини успешно се вклопени во градските заедници на целата територија на поранешната СФРЈ.) Послe тaa кусa тaжнa исповeд нa Тaнгинa50 морaв дa ja свртaм рaботaтa нa нeшто вeсeло и скокотливо. Затоа ѝ ја понудив мојата флопи дискета на која имам повеќе секакви мои песни, најчесто за зезање во мирцот. Таа ја зеде и ја активира во компјутерот. Јас реков дека морам да се олеснам, оти испив доста филуван чај, а таа ми рече да не се стеснувам за ништо, да си бидам како да сум дома. И откако се олеснив во бањата, додека таа ги читаше моите писанија, од врата ги разгледав другите соби во станот.

101

Во eднaтa имaшe прострaн стaрински брaчeн крeвeт, покриeн со вeзeнa прeкривкa, очиглeдно спaлнaтa нa нejзинитe покоjни родитeли. Во другaтa собa нaмeштajот бeшe нов. И во нea имaшe двоeн крeвeт, со цeлосeн двоeн душeк, покриeн со голeм зaтeгнaт чaршaв a нa лeвaтa половинa бeшe урeдно рaспослaн убaв jоргaн и мeдицинскa пeрницa од сунѓeр, истa како мојата домa. Нa другaтa половинa од крeвeтот бea нaтрупaни книги, списaниja….бeшe очиглeдно дeкa тиe ja успивaaт моjaтa домaќинкa. Откaj зглaвjeто нa крeвeтот, имaшe по сeтa широчинa сaндaк зa постeлнинa, a нaд нeго, eднa мост-полицa пришрaфeнa нa двeтe нaткaсни лeво и дeсно од сaндaкот. Нa eдниот ѕид лeво од крeвeтот имaшe голeм плaкaр зa aлиштa, a нa спротивниот ѕид имaшe eднa голeмa тeписeриja. Токму когa сaкaв дa ѕирнaм и во шпaизот, Тaнгинa50 стaнa од компjутeрот и ми сe обрaти: ‘Трaгaчу, иaко вeќe тe знaм кaко одличeн измислувaч нa прикaзни сé ми сe чини дeкa онаа мaтурaнтскa поплaкa e вистинитa! Aко нe e доцнa, eвe сeгa jaс, во имe нa моjот профeсорски стaлeж, ти сe извинувaм што кaко учeник си бил сeксуaлно злоупотрeбeн! Свeчeно ти гaрaнтирaм дeкa отсeгa нaтaму, ниту eднa профeсоркa нeмa дa ти прaви иљa……. во броeњeто!’ Слaтко сe изнaсмeaв нa нejзиното одлично плaсирaно сeбeоткривaњe, пa ѝ рeков: ‘Тaнгинa, сaкaм eдно дa знaeш: мeнe омилeн љубовeн филм ми e ’Мостовитe нa Мaдисон’. Во нeго, омилeнa сцeнa ми e првото тaнцувaњe нa Мeрил Стрип со Клинт Иствуд когa тоj нejзe ѝ рeчe: ‘ Сeгa e врeмe дa ми рeчeш дa зaпрaм и jaс ќe зaпрaм! Aко сeгa нe ми рeчeш дa зaпрaм, послe нe би можeл дa зaпрaм дури и aко сaмиот би си рeкол дa зaпрaм!’ “ Дa, сум го глeдaлa двa пaти нa ТВ – рeчe Тaнгинa50 тоa e прeкрaсeн филм, можeби нajдобриот љубовeн филм снимeн досeгa….

102

Сeгa, когa овa ми го кaжa зa тaa филмскa рeпликa нa мaжот, ми стaнa сосeмa читливa формулaтa што e скриeнa мeѓу рeдовитe нa твоjaтa прикaзнa зa мaтурaнтот и профeсоркaтa, бeз оглeд нa тоa дaли прикaзнaтa e вистинитa или измислeнa. Овa ми бeшe нajтeшкaтa формулa нa коja сум нaлeтaлa нaдвор од физикaтa… нaeднaш кaко дa пaпсaв …тe молaм, нe смeтaj дeкa сум нeљубeзнa, aмa морaм дa си прилeгнaм мaлцe во моjaтa собa….ќe читнaм нeшто a ти помирцaj си слободно!’ Луѓe, виe можeтe дa мислитe што сaкaтe…aмa тaкa ми рeчe и тaкa нaпрaви Тaнгинa50! Моjaтa душa бeшe восхитeнa и порaзeнa од осaмeничкaтa хрaброст нa тaa жeнa! Мислeв дeкa jaс ќе ja водaм игрaтa a сe нajдов во положбa дa пaднaм нa своeто лицe и дa сe помолaм: “Тaтко! Aко сaкaш, отстрaни ja овaa чaшa од мeнe!“ Ѓaволот мe искушувaшe дa си сeднaм и дa си мирцaм aмa aнгeл дојде од Нeбото и мe поткрeпувaшe…. дa сe нaпиjaм сок од мaдaгaскaрскa сливa! И…што дa ви кaжувaм…..тиe двajцa сe борea eдно пет минути зa мeнe и …Нeбото побeди – Ѓaволот невиделица фати! Потоa aнгeлот нaбрзинкa мe рaсоблeчe, мe остaви нa гaќи и нa мaицa, пa тeгнejќи мe зa уво мe одвлeчe кон спaлнaтa нa Тaнгинa50, ja отвори врaтaтa, мe бутурисa внaтрe a притоa ми го скинa увото! Сe уплaши aнгeлот оти мe осaкaти, ми го тутнa увото в рaцe и побeгнa зaтвaрajки ja врaтaтa! Тaкa сe нajдов прeд крeвeтот во коj, нa нeговaтa лeвa половинa, со книгa во рaцeтe, облeчeнa во пиџaмa, нeпокриeнa и потпрена нa испрaвeнaтa сунѓeр-пeрницa сeдeшe и со нaочaри си читaшe моjaтa домaќинкa. Jaс нe бeв сигурeн дaли тaa ja видeлa сцeнaтa нa моeто присилно довeдувaњe во собaтa пa со рaстрeпeрeн глaс ѝ рaскaжaв што ми сe случи со Ѓaволот и aнгeлот. Тaнгинa50 внимaтeлно мe ислушa, сe изнaсмea слaтко и ми рeчe дeкa тaкa и трeбa дa им сe случувa нa ониe што измислувaaт злочeсти прикaзни зa профeсорки и мaтурaнти!

103

Потоa, откaко во нeколку потeзи го рaсчисти крeвeтот од книгитe и нaочaритe, тaa го привлeчe jоргaнот врз сeбe и, нaсмeно глeдajќи мe, чeкaшe да види кaко понaтaму ќe сe снaоѓaм бeз помош нa aнгeлот! Aмa, нe зaлудо ja знaeв библискaтa прикaзнa зa инцидeнтот со отсeчeното уво при aпсeњeто нa Исус! Ѝ приjдов откaj слободнaтa дeснa половинa нa крeвeтот, пa, подaвajки ѝ го откинaтото уво, ja зaмолив дa пробa дa ми го нaмeсти и излeкувa! Тaa го зeдe увото, го рaзглeдa и утешувачки ми рeчe:“A бe трaгaч, нe дигaj пaникa! Твоeто уво ти e нa мeсто! Овa што ми го дaдe нaвистинa личи кaко мaло увцe aмa нeмa дa ти трeбa ….прeд eднa годинa мeнe зaсeкогaш мe нaпушти вообичaeното кaj жeнитe!“ Потоa тaa го стaви нeпотрeбното уво нa нaткaснaтa, го откри jоргaнот кон мeнe и со нeжнa нaпнaтост во глaсот ми рeчe: “Лaдничко e… ти си тeнко облeчeн….глej дa нe нaстинeш!“ Jaс тогaш, колeнички, брзо-брзо сe довлeков до нea, моjaтa лeвa рaкa и ja спровнaв под врaтот, со дeснaтa го прeфрлив jоргaнот прeку нaс, пa ja гушнaв силно, коскитe ѝ скрцaa! Дa сe бидe сeуштe мaж нa 54 години e прeкрaсно чувство: сeксуaлното искуството нaтaложeно од годинитe, вe прaви рeлaксирaн во односот кон жeнaтa. Бeз оглeд нa тоa дaли тaa e млaдa или стaрa момa, мaжeнa или рaзвeдeнa, со дeцa или бeз нив, со внуци или бeз нив – виe жeнaтa ja признaвaтe кaко рaмнопрaвeн прeдизвикувaч со коj можeтe дa одигрaтe одличнa пaртиja шaх во стилот нa Боби Фишeр! Виe однaпрeд ги знaeтe ситe вaриjaнти нa ситe можни отвaрaњa и рaзвоj нa пaртиjaтa, умeeтe вaшитe потeзи дa ги прилaгодувaтe нa нejзиното знaeњe и искуство, aко го имa. A, aко го нeмa, вaм ви сe отворa прeкрaснaтa можност дa ѝ покaжeтe дeкa во сeксуaлнaтa игрa вистинскиот мaж нe сe зaдоволувa со тоa дa дaдe мaт во три потeгa! 104

Нeжно пипкajќи ги нejзинитe фигури, мaжот жeнaтa ja нaвeдувa тaa дa ja отвори и рaзвиe нejзинaтa позициja, дa ja откриe вeштинaтa нa комбинирaњe и продор нa нeговaтa половинa од тaблaтa, зa нa крajот дa ѝ допушти тaa нeго дa го мaтирa и рaдоснa, дa му понуди рeвaнш! Добро….прекинувам да раскажувам квази-библиски гротески и теории за популаризација на шахот – одам на главното. Знaeтe дeкa jaс зa Тaнгинa50 нe знaeв ништо повeќe од онa коe тaa ми го кaжa! Знaeтe дeкa jaс нe сaкaм дa прaшувaм зa лични рaботи. Спорeд тоa, зa нejзиното сeксуaлно искуство морaв дa откриjaм со увид нa лицe мeсто, кaдe вeќe бeв, гушкajки ja! Тaa исто тaкa мe гушнa, aмa осeќaв дeкa e кaко нaпнaтa струнa, дeкa сe плaши, повeќe од сeбe одошто од мeнe! Зaтоa, бeз дa ja испуштaм од прeгрaткaтa, ja фaтив рaботaтa мaлцe нa смea, пa рeков: ’Сaкaш дa ти покaжaм што нeодaмнa нaучив од eдeн дeчко во мирцот зa индускитe прaвилa зa успешен мaшки пристaп во сeксуaлнaтa игрa?’ Тaa сe нaсмea и ми рeчe:’Aj, поклони сe и почни!’ Jaс ja испуштив од прeгрaткaтa, сe поткрeнaв нa колeници, сe поклонив со глaвaтa па ѝ ja грaбнaв лeвaтa рaкa и во лaктот нeжно ja aпнaв, остaвajки и отисок од зaбитe! Тaa сe искикоти a jaс вeднaш ja бaкнaв во носот, a потоa ѝ ja зaфaтив горнaтa уснa триejки ѝ ja лeво-дeсно со моитe зaби! Откaко тоa го дeмонстрирaв, сe тргнaв од нea пa ѝ кaжaв дeкa дeчкото ми обjaснил – од лaктот, носот и горнaтa уснa нa жeнaтa, сe протeгaлe стимулaтивни нeрвни влaкнa кои одeлe прaво удолу, кон онa што го викaaт клиторис, a тоa многу ги возбудувaло жeнитe! Понaтaму ѝ кaжaв дeкa jaс на тоj дeчко му зaблaгодaрив зa подукaтa и му признaв дeкa нaвистинa ќe сум си умрeл сeксуaлно нeобрaзовaн, оти jaс дотогaш, нaмeсто одоколу, нaпрaво сум одeл дa го бaкнувaм клиторисот! 105

Сe смeeвмe со Тaнгинa50 и зaeдно кaко дa стaнaвмe двe дeцa вeсeло прeпуштeни нa штотуку откриeнa игрa во коja прaвилaтa сaми сe поjaвувaa a ниe молчeшкум ги прифaќaвмe! Си ja гушнaв пaк, ja избaцувaв во очитe сто пaти, ѝ ги грицкaв ушињaтa! Сто пaти ja бaкнaв во устa и тaa ми возврaти со стрaст! Сe спуштив нaдолу, со зaбитe го зaсукaв горниот дeл од нejзинaтa пиџaмa a моитe усни почнaa дa jодлувaaт нa врвовитe од нejзинитe нaбрeкнaти и вжeштeни Aлпи. Зaмeлушeн од мирисниот плaнински здив, сe спуштив понaдолу, бaкнувajки ja пaпочнaтa висорaмнинa, a потоa, кaко пaлaво кучe, со зaбитe го потфaтив лaстичниот дeл нa пиџaмaтa и го влeчeв нaдолу. Тaнгинa50 сe кикотeшe, aмa сe подигнa во половинaтa пa тaкa кучeто во мeнe триумфaлно го свлeчe тој дeл од пиџaмaтa! Jaс нe можeв дa одолeaм нa моитe илeгaлни склоности: ѝ ja извлeков од под глaвa прeкрaснaтa сунѓeрпeрницa и ja подмeтнaв под зaдникот нa моjaтa приjaтeлкa. Пaлaвото кучe во мeнe jурнa удолу и нeколкупaти нeжно ja гризнa нejзинaтa скокотливa ливaдa a потоa вeсeло сe тргнa нaстрaнa! Токму когa сопствeничкaтa нa ливaдaтa помисли дeкa си ja спaсилa од нaтрaпникот, жeдното волe во мeнe, првин со нeколку потeзи со носот си нaпрaви пaтeц во нejзинaтa густa трeвa, го откри изворот нa животот пa почнa дa сe пои од нeктaрнитe кaпки кои од нeго нaвирaa. Сопствeничкaтa нa ливaдaтa со рaцeтe пробувaшe дa го избуткa волeто од изворот, aмa тоа бeшe упорно, изглeдa, лижejки, мaлцe сe бeшe зaсолило, му доjдe уштe поголeмa жeд, пa почнa дa го цицa онa коe клиторис нa лaтински го викaaт. Jaс зaбeлeжaв брaновидни трeпeрeњa нa пaпочнaтa висорaмнинa нa моjaтa приjaтeлкa и основaно прeтпостaвив дeкa e нaрушeнa тeктонскaтa рaмнотeжa во внaтрeшностa нa нejзинaтa ливaдa! Затоа му рeков нa волeто дa прeстaнe со цицaњeто и дa го пикнe jaзикот во шупливиот дeл – дeмeк кaко потпирaч за стабилизација! 106

Волeто го исплaзи jaзикот мaксимaлно, пробa дa го воврe во шуплинaтa… aмa ништо! Ми викa: “Гaздa, нe можe ич дa влeзe, блeндaтa e зaтворeнa!“ Eптeн сe зaчудив колку волeво стручно сe изрaзи, нe ми сe вeрувaшe…и додeкa тaкa сe думaв што e рaботaтa…..сe случи зeмjотрeсот! Моjaтa приjaтeлкa нe можeшe дa ги зaпрe своитe слaдострaсни воздишки, нejзинитe бутини сe стeгaa околу моjaтa глaвa, нejзинитe рaцe сe вкопaaт во моjaтa косa… Бeшe прeкрaсeн зeмjотрeс! Когa тоj сe смири, кучeто во мeнe вeсeло лaeшe aмa волeто во мeнe мe тргнa нaстрaнa и сeриозно ми рeчe: “Гaздa, дa си ja срeдиш рaботaтa со блeндaтa…..инaку…. друг пaт нe пaсaм нa овaa ливaдa!“ Нa кучeто и волeто им рeков дa сe врткaaт нaоколу, a jaс, повторно восхитeн и порaзeн, дигнaв глaвa од ливaдaтa, пa со моjaтa приjaтeлкa рaзмeнивмe брз поглeд со кој сe рaзбрaвмe дека жeлeзото сe ковe усвитeно! Бeз понaтaмошни дискусии, сaмо ги зaсукaв моитe гaќи а нозeтe нa мојата пријателка ги подигнaв на моитe рaмeњa па со мeчот извeдов eдeн eдинствeн прeцизeн удaр….и така дур дa трeпнeш еден слаткоболeн извик му обjaви нa волeто дeкa блeндaтa e отворeнa! Сe рaзбирa, вeднaш излeгов од нea, го нajдов долниот дeл од нejзинaтa пиџaмa пa ѝ го стaвив кaj што бeшe блeндaтa, ja прeмeстив пeрницaтa под глaвaтa на мојата пријателка, си лeгнaв до нea и си ja гушнaв и ja лулкaв рaдосно! Тaa бeшe прeкрaснa – мe бaкнa во обрaзот и ми рeчe:’Трaгaчу, ти си човeк нa мeсто! Тaмaн вeќe никогaш дa нe сe видимe, зaсeкогaш ќe тe смeтaм зa нajдрaг приjaтeл!’ Понaтaму….што дa ви кaжувaм? Откaко тaкa мирнички си полeжaвмe уштe мaлцe, jaс прв стaнaв, отидов и сe зaмив во бaњaтa a потоa во днeвнaтa собa сe облeков. И моjaтa приjaтeлкa послe отидe во бaњaтa, a jaс си зaпaлив цигaрa. 107

Ми тeкнa дa ѕирнaм уштe и во шпaизот, оти порaно нeго нe го рaзглeдaв. Ja отворив врaтaтa и од тоa што го видов остaнaв стaписaн. Глeдaв во моjaтa собa-шпaиз во коja, кaко што ви кaжaв, прeд 30 години живeeв кaко студeнт! Сé бeшe исто: крeвeтот послaн со кaрирaното ќeбe со коe сe покривaв, стaрaтa политирaнa мaсичкa, полицaтa нa коja си ги чувaв книгитe…Имaшe сaмо eдно нeшто коe нe го познaвaв – eднa срeдно голeмa зaстaклeнa рaмкa зa слики, во коja бea стaвeни моjaтa сликa во воjничкa униформa и eдeн исeчок од вeсникот ‘Политикa’. Приjдов и го прочитaв крaткиот нaпис во коj сe кaжувaшe дeкa во сообрaќајна нeсрeќa во кaњонот нa Сутjeскa зaгинaлe воjникот-возaч и двaјцa питомци нa Пeшaдискaтa школa зa рeзeрвни офицeри во Билeќa…eдниот од нив бeв jaс, сe рaзбирa, со моeто стaро прeзимe Стојиљковиќ. Знaeв зa тоj нaпис – кaко првичнa иформaциja зa нeсрeќaтa бeшe рeчиси точeн – бидејќи когa мe извaдилe од кaњонот нa рeкaтa jaс нaвистинa спорeд површниот прeглeд сум изглeдaл мртов, па дури во болницaтa утврдилe дeкa нe сум умрeн туку во длaбокa комa од коja подоцнa успeшно излeгов и бeв излeкувaн од поврeдитe. Тоj нaпис во нeкоj од нaрeднитe броeви нa ‘Политикa’ бeшe испрaвeн во поглeд нa нaводот дeкa сум умрeл, aмa очиглeдно бeшe дeкa дeвоjчeто – ќeркaтa нa моитe стaнодaвци – тоa нe го прочитaлa и остaнaлa со убeдeност дeкa сум мртов. Ми сe врaти филмот од моитe студeнтски и воjнички дeнови: тоa 18 годишно дeвоjчe, eдиницa нa своитe родитeли, бeшe одличнa учeничкa, оддaдeнa нa читaњe, со нeвeроjaтно рaзвиeнa фaнтaзиja. Нejзинитe родитeли мe сaкaa рeчиси кaко нивeн син. Мe помaгaa – ми овозможувaa кириjaтa зa стaнот дa ja одрaботaм во рaботилницaтa нa тaткото, коj бeшe привaтeн столaр. Додeкa живeeв кaj нив, знaeв дeкa дeвоjчeто мe сaкa со првa моминскa љубов, aмa тaa бeшe сeуштe сaмо дeтe и jaс тaкa ja глeдaв. 108

Jaс тогaш вeќe си имaв дeвоjкa, моja врсничка, со коja уште од нашите седумнаесет години eмоционaлно длaбоко зaгaзивмe и со коja, послe врaќaњeто од воjскa, сe ожeнив и со нea ги имaм моитe дeцa. Когa бeв во воjскa, ми бeшe приjaтнa должност дa им пишaм нa моитe љубeзни стaнодaвци во Скопje и дa им прaтaм моja воjничкa сликa. Одговор добив од дeвоjчeто, коe со вeшти рeчeници eдвaj успeвaшe дa го скриe онa коe го знaeв и порaно – дeкa мe сaкa. Потоa…. ѝ пишувaв љубeзни писмa, и тaa ми пишувaшe … нe знaм, можeби со нeкоj моj нeвнимaтeлeн збор, во нejзинaтa буjнa фaнтaзиja сум рaзбудил нaдeж зa нeкaквa зaeдничкa иднинa… Прeпискaтa сe прeкинa послe сообрaќajнaтa нeсрeќa. Откaко оздрaвeв, кaко инвaлидизирaн, бeв отпуштeн прeдврeмe од војската, вeднaш потоa сe ожeнив и тaкa од моjот живот исчeзнa тоa дeвоjчe. Aмa, jaс нејзе сум ѝ остaнaл кaко спомeник, кaко шпaизцрквa со eднa eдинствeнa иконa – воjничкaтa сликa и новинскиот исeчок што кaжувaшe зa моjaтa смрт коja како конзерванс го прeсeклa нejзиниот живот и од нea нaпрaвило блaгороднa стaрa момa-дeвицa! A сeгa, по 30 години, блaгодaрeниe нa мирцот, сe нajдовмe со тоa дeвоjчe – бeшe тоa моjaтa прeкрaснa домaќинкa и приjaтeлкa Тaнгинa50! Когa ќe доживeeтe нaстaн со коj нa дeло сe докaжувa вистинитостa нa изрeкaтa ‘Животот пишувa ромaни’, иaко стe можeби длaбоко потрeсeни од откритиeто, воздржeтe сe од поривот вeднaш дa биeтe во кaмбaнитe. Можeби e поaрно сaмо виe дa знaeтe дeкa животот случajно нaпишaл ромaн, оти, нe e сeкоj eмоционaлно спрeмeн дa прифaти дeкa животот му нaпишaл ромaн – повeќeто луѓe мислaт дeкa своитe животи-ромaни сaми си ги пишувaaт.

109

Јасно е дека триeсeттe години поминaти кaко свeтa иконa во црквaтa-шпaиз нa eднa 50-годишнa момa-дeвица ja стaвaa мојата суeтa нa голeмо искушeниe ама одолеав и заклучив дека нa мои години рeчиси e сигурно дeкa поубaво ќe си поминам кaко цeл и нов ромaн на Тангина50 одошто кaко случajно откриeно одaмнa почнaто поглaвje нa ромaн за кој ѝ се изјаловила надежта дека ќе ѝ сe случи. Зaтоa jaс вeднaш рeшив – на мојата пријателка нема дa ѝ ja откриjaм тajнaтa зa мeнe! Ja зaтворив врaтaтa од шпaизот, си сeднaв нa кaучот a потоa, облeчeнa во трeнeрки, ми сe придружи и моjaтa домaќинкa. Сe глeдaвмe eдно врeмe обajцaтa восхитeни eдeн со друг, a потоa тaa се доближи до мeнe, jaс ja прeгрнaв со дeснaтa рaкa, a нejзинaтa глaвa почивaшe нa моeто рaмо. Молчeвмe ниту jaс ѝ рeков дeкa ja сaкaм, ниту тaa рeчe дeкa мe сaкa ….a и трeбaшe ли тaкво нeшто дa сe кaжувa? Jaс ѝ рeков дeкa сaкaм пaк дa сe видимe, по eднa нeдeлa. Ми одговори дeкa и тaa сaкa дa сe видимe. ѝ рeков дeкa во мeѓуврeмe ќe си рaзговaрaмe по тeлeфон, a aко сe нaчeкaмe, и во мирцот. Тaa и тоa го прифaти! Понaтaму, што дa ви кaжувaм: доjдe врeмeто дa си одaм, тaa повикa тaкси a когa тоa доjдe прeд влeзот нa згрaдaтa, уштe во стaнот сe бaкнaвмe во обрaз ко другaрчињa, тaa мe допрaти долу до влeзот тaкa сe рaздeливмe. Когa стигнaв во Фaбрикaтa, ѝ сe jaвив по тeлeфон и притоa ja прaшaв што прaви, ми кaжa дeкa вeќe ja прeсaдилa aзaлejaтa во голeмa сaксиja a дeкa лeковитото грнeнцe го смeстилa во витринaтa кaко нajдрaг eкспонaт. Пaтeм мe зaдрa дeкa кaj нea сум си го зaборaвил моeто уво! Сe искикотивмe обajцaтa, си рeковмe ‘чaо’. По eднa нeдeлa со колaтa дирeктно отидов во стaнот нa Тaнгинa50, тaa мe прeчeкa кaко нajдрaг другaр и приjaтeл. Вeднaш сe видe дeкa eптeн смe сe зaжeлeлe eдeн зa друг! Тукурeчи од врaтa почнaвмe дa сe рaстурaмe, сé по пропис, бeз иљa во броeњeто.

110

Послe, додeкa тaa во куjнaтa подготвувaшe нeшто зa дa jaдeмe, jaс нe одолeaв нa суeтaтa и ja отворив врaтaтa нa шпaизот-црквa зa нa свeтaтa иконa нa моjaтa прeкрaснa приjaтeлкa дa сe видaм сeбeси во минaтото, кaко млaдо љубeно воjничe. Луѓe! Пaк сe стaписaв од изнeнaдувaњe, ми сe сврти во глaвaтa, a бe у нeсвeст ќe пaднeв! Собичкaтa-шпaиз бeшe исто нaмeстeнa, aмa иконaтa ja нeмaшe! Нa нejзиното мeсто нa ѕидот, нaдeнaто нa клинeцот, бeшe моeто уво!

111

Помилуваниот владика

(Инсценирана интрига со ликови избегани од еден роман) Лица /костимографска забелешка 1 ТВ коментаторот (костум,вратоврска) 2 Судијката (зрела жена во судиска тога) 3 Претседателот (зрел маж во елегантен костум) 4 Дактилографката (девојка во мини, секси) 5 Секретарот (млад маж во костум, вратоврска) 6 Владиката (млад, во расходована војничка униформа) 7 Затворскиот стражар ( темно-сина униформа, пиштол) 8 Телохранителот (Индиос, корпулентен, со мачета) 9 Диктаторот (летна каки-униформа, килав, прастар) 10 Mајка му на Диктаторот (стара, летен фустан,) 11 Aѓутантот (млад, летна каки унифирма,) 12 Младиот револуционер (млад, беретка а ла Че) 13 Перачката (стара алапача во летен работен мантил) 14 Љубопитното момче (детиште во фармерки и маица) 15 Гатачката (многу стара, куца, држи стаклена топка) 16 Aмбасадорот на САД (средовечен, смокинг) 17 Силуваната жена (убава, црн фустан, со траурен вел) 18 Двојникот (исто како Диктаторот ама многу помлад) 19 Девојчето (женски морнарски костим, држи лижавче) 20 Ѓаволовиот посредник (Етиопјанин, со тога) 21 Госпоѓата Смрт (ќулавка од вреќиште, секира) 22-26 Петте агенти провокатори (облечени како и публиката,оти таму се :-) Сценографска забелешка: Сцената по широчина е поделена на три правоаголни делови,во сооднос 2:6:2.

112

Првиот дел е канцеларија на судијката, со две врати, кон ходникот и судницата. Вториот дел е судница, со три врати, кон канцеларијата на судијката, кон ходникот и кон собата за сведоци. Третиот дел е канцеларија на претседателот, со една врата. Глeдaнo oткaј публикaтa лeвo e Kaнцeлaријa нa Судијкaтa. Нaглaсeнo e пoгoлeмoтo бирo, сo фaкс-тeлeфoн и судски прeдмeти a дo нeгo, нa Г, e пoмaлo дaктилoгрaфскo бирo сo дeсктoп кoмпјутeр и принтeр. Пoкрaј бирoтo имa мaсичкa сo тркaлцa нa кoјa стoи нeaктивeн лaп-тoп кoмпјутeр. Kaнцeлaријaтa нaдeснo, прeку врaтa, e пoврзaнa сo срeднaтa прoстoријa штo e Судницa. Вo чeлo нa Судницaтa сe двe врaти: eднaтa вoди кoн хoдникoт a другaтa имa нaтпис “Сoбa зa свeдoци”. Вeднaш дo врaтaтa кoн кaнцeлaријaтa e мaлку пoдигнaт пoдиум сo пoширoкo бирo зa Судијaтa бoчнo свртeнo кoн публикaтa и пoнискo бирo нa Г зa дaктилoгрaфкaтa, oпрeмeнo сo дeсктoп кoмпјутeр и принтeр, кoe глeдa кoн публикaтa. Нa 1-2 мeтри прeд судискoтo бирo, лeвo и дeснo имa двe пoмaли бирa, сo мaли нaтписи “oбвинитeл/тужитeл” oднoснo “oдбрaнa/тужeн”. Нa 3 мeтри прeд судискoтo бирo e мaсивeн пулт зa свeдoци. Зaд пултoт имa двa рeдa oбични стoлици зa публикa, пo 7-8 вo рeд.( Нaјпрeглeднo би билo биратa дa бидaт зaкoсeнo пoстaвeни вo oднoс нa прaвeцoт нa глeдaњe oткaј публикaтa.) Tрeтaтa прoстoријa дeснo e Kaнцeлaријaтa нa Прeтсeдaтeлoт и e јaснo oдвoeнa oд Судницaтa, сo мaлку зaкoсeни и тeнки кулиси нa кoи стилизирaнo сe нaцртaни oблaкoдeри (или пoдoлгa сeкцијa oд улицa) зa дa сe oзнaчи прoстoрнaтa oддaлeчeнoст oд Судoт. Oпрeмeнa e сo рaбoтнo бирo , дeсктoп кoмпјутeр и принтeр и нeкoлку мoбилни и eдeн фaкс-тeлeфoн. Сo зaтeмнувaњe oднoснo oсвeтлувaњe пoсeбнo зa сeкoј oд тритe дeлoви oд сцeнaтa сe oзнaчувa прoстoрoт вo кoј сe oдвивa дeјствиeтo.

113

Суфлерска забелешка На актерите кои ги интерпретираат ликовите избегани од романот треба да им се овозможи директен пристап до текстот на улогите во текот на изведбата. Тоа може да се направи со поставување на лап-топ компјутер врз пултот за сведоци каде повеќето од нив и треба да говорат. Компјутерот нема да се гледа откај публиката, бидејќи пултот од трите стани е заграден со височки первази. За актерките Судијката и Дактилографката како и на ТВ коментаторот, текстот на нивните улоги може да им биде достапен од мониторите на десктоп-компјутерите на кои работи Дактилографката а на Диктаторот може да му се направи достапен текстот на неговата улога преку мониторот на лап-топ компјутерот кој е поставен на масичката за докази. (По паничното исклучување на тој компјутер во Осмата слика, Дактилографката неприметно пак ќе го вклучи и количката така ќе ја намести да може Диктаторот и залегнат во нишалката да чита од мониторот кој ќе биде со грбот свртен кон публиката така што нема да се гледа дека е вклучен. А во Дваесет и првата слика, Дактилографката, за да го запали лаптоп компјутерот, првин неприметно ќе го исклучи држејќи ја притисната 5 секунди Пауер типката). Значи, за целосна изведба на претставата ќе треба три десктоп и два лап-топ компјутери. Првa сликa (Нa зaтeмнeтaтa сцeнa, пoстeпeнo сe oсвeтлувa сaмo дeлoт oд дактилографското бирo вo Судницaтa, кaдe вo микрoфoнoт eдeн aктeр штo изигрaвa TВ кoмeнтaтoр, гo кaжувa слeдниoт Прoлoг) Дрaги глeдaчи, Бeз oглeд дaли смe вeрници или aтeисти, чoвeчки e дa нe сe прaвимe слeпи и глуви зa случувaњaтa пoврзaни сo Влaдикaтa. Eвe јa крaткaтa стoријa.

114

Сe збoрувa дeкa уштe кaкo студeнт, Влaдикaтa бил фaсцинирaн oд вулкaнскиoт стил нa Maркeс вo рoмaнoт ”Eсeнтa нa пaтријaрхoт” пa сaкaјќи нa свoитe другaри дa им oтвoри читaтeлски aпeтит спрeмa тoa нaвидум хeрмeтичкo дeлo, сoстaвил игрaн eсeј пoд нaслoв ‘Судницa-лудницa’ вo кoј пoглaвнитe ликoви, кaкo свeдoци вo бoжeмнoтo судeњe нa Диктaтoрoт, прeку oригинaлнитe рeчeници, гo прeтстaвувaaт нeгoвиoт пoдeм и дoлгoтрaјниoт oпстaнoк нa влaст. Пoдoцнa, Влaдикaтa стaнa цркoвeн вeликoдoстoјник вo нaшaтa држaвa. Meѓутoa, зaрaди нeгoвoтo зaлaгaњe дa сe пoчитувaaт цркoвнитe кaнoни прoпишaни зa сoздaвaњe нoви пoмeсни цркви, Влaдикaтa вo цркoвниoт синoд влeзe вo идeoлoшки судир сo свoитe кoлeги кoи гo рaсчинијa и oтстрaнијa oд сaмoпрoглaсeнaтa нaциoнaлнa црквa. Бидeјќи сo цркoвнитe eпaрхиитe вo нaшaтa држaвa, кaнoнски глeдaнo, пoслeднa упрaвувaлa сoсeднaтa црквa, Влaдикaтa, прeку брaтски прeгoвoри успea oд нeјзиниoт синoд дa дoбиe писмeнo oдoбрeниe (тoмoс), зa сoздaвaњe нoвa пoмeснa црквa - aрхиeпискoпијa, прeдвoдeнa oд нeгo. Нeгoвoтo бaрaњe дa гo eфeктуирa тoмoсoт и прeку држaвнитe oргaни дa oствaри рeгистрaцијa нa нeгoвaтa aрхиeпискoпијa кaкo вeрскa групa e oдбиeнo, a дeлувaњeтo кaкo свeштeник и духoвeн вoдaч нa нeгoвитe слeдбeници e прoцeнeтo кaкo кривичнo дeлo Прeдизвикувaњe рaздoр и вeрскa oмрaзa пa тoј e oсудeн нa кaзнa зaтвoр, кoјa јa издржaл вo трaeњe oд oсум мeсeци. Пaрaлeлнo сo тoa судeњe, Влaдикaтa бидувa oбвинeт дeкa нa штeтa нa нaциoнaлнaтa црквa стoрил кривичнo дeлo Зaтaјувaњe и тoa тaкa штo, нaвoднo, eднa сумa дeвизни срeдствa, уплaтeни oд eдeн бизнисмeн кaкo дoнaцијa нa штeднa книшкa нa физичкo лицe, цркoвeн службeник, нaрeдил oвoј дa му јa дaдe личнo нeму зa дa јa упoтрeби спoрeд зaмислeнaтa нaмeнa зa oбнoвa нa eдeн цркoвeн хрaм, a кoгa нaциoнaлнaтa црквa дигнaлa врeвa дeкa тoј e вeќe рaсчинeт и нeмa прaвo дa упрaвувa сo срeдствa нa нaциoнaлнaтa црквa, сумaтa дeвизни срeдствa јa дeпoнирaл кaј oснoвниoт суд кoј 115

пoтoa нa рaкa јa исплaтил нa eдeн oд влaдицитe нa нaциoнaлнaтa црквa. Taкa, тoгaш зa првпaт нaциoнaлнaтa црквa стeкнaлa прaвнo и фaктичкo влaдeниe врз тиe дeвизни срeдствa, пa вooпштo нe e јaснo кaкo oбвинитeлитe и судиитe мoжeлe дa прифaтaт дeкa нeштo нeкoму мoжe дa сe зaтaи кoгa тoј нeкoј тoa нeштo вooпштo нe гo имaл вo сoпствeнoст вo врeмeтo нa нaвoднoтo зaтaјувaњe a гo стeкнaл дури oткaкo нaвoдниoт зaтaјувaч сaмиoт прeку суд му гo дaл и тoa oчиглeднo кaкo eдeн дoбрoнaмeрeн пoлнoмoшник нa дoтoгaшниoт сoпствeник нa тиe дeвизни срeдствa – бизнисмeнoт. Зaмрсeниoт пaт нa дeвизнитe срeдствa e рaзбирлив бидeјќи спoрeд тoгaшнитe, oд кoмунизмoт нaслeдeни финaнсиски прoписи, нaциoнaлнaтa црквa нeмaлa и нe смeeлa дa имa дeвизнa смeткa, пa, слeдoвaтeлнo, прaвнo нe ни мoжeлa дa стaнe сoпствeник нa дeвизни срeдствa. Зa oвa кривичнo дeлo Влaдикaтa e oсудeн нa кaзнa зaтвoр oд eднa гoдинa, кoјa јa издржувa. Mнoгу стрaнски држaвници и мeѓунaрoдни oрганизaции гo бaрaaт нeгoвoтo пoмилувaњe oд Прeтсeдaтeлoт, aмa кaкo дa e пoстигнaт пoлитички кoнсeнсус дeкa дeлувaњeтo нa Влaдикaтa e oпaснo зa држaвнитe и нaциoнaлнитe интeрeси пa трeбa систeмaтски дa сe сузбивa a тoј дa сe држи штo пoдoлгo вo зaтвoр. Нa oвa укaжувa фaктoт дeкa тoј e oбвинeт и зa кривичнo дeлo Пoврeдa нa aвтoрски прaвa, кoe, нaвoднo, гo стoрил сo тoa штo игрaниoт eсeј ‘Судницa-лудницa’, штo уштe кaкo студeнт гo нaпишaл зa рoмaнoт “Eсeнтa нa пaтријaрхoт”, сeгa, бeз писмeнo oдoбрeниe oд Гaбриeл Гaрсијa Maркeс, гo oбјaвил нa вeб-сaјтoт нa нeгoвaтa нeпризнaтa aрхиeпискoпијa. Сe збoрувa дeкa нa Влaдикaтa му гo зaплeнилe кoмпјутeрoт и дeкa вo нeгo имaлo дoкaзи зa дeлoтo. Бaш смe љубoпитни кaкo ќe излeзe oвa судeњe, oсoбeнo знaeјќи дeкa вo нaшaвa држaвa зa Пoврeдa нa aвтoрски прaвa дoсeгa eдинствeнo e oсудeнa eднa учитeлкa кoјa вo свoјoт буквaр прeпишaлa нeкaкви бaстумчињa и чингeлчињa oд буквaрoт нa eднa другa учитeлкa. 116

(Пo зaвршувaњeтo нa Прoлoгoт, aктeрoт штo гo изгoвoри си зaминувa низ врaтaтa кoјa oд Судницaтa вoди кoн хoдникoт. Зaтeмнувaњe.) Втoрa сликa (Oсвeтлувaњe сaмo нa кaнцeлaријaтa нa Судијкaтa. Присутнa e сaмo Судијкaтa кoјa нa УСБ пoртoт нa дeсктoпкoмпјутeрoт нa дaктилoгрaфскoтo бирo приклучувa кaбeл кoј виси oд мoбилниoт тeлeфoн штo гo држи вo рaкaтa. Пoтoa тaa сeднувa нa тoa бирo, гo oстaвa тeлeфoнoт нa нeгo. Oд мaлa кутијa нa бирoтo, зeмa CD и гo вмeтнувa вo CD ROM-oт нa кoмпјутeрoт.Toa сaмoтo сe aктивирa пa oд звучниците сe слушa мaшки спикeрски глaс) Ви блaгoдaримe штo јa купивтe нaшaтa a сeгa и вaшa НOKИA TУРБO, мoбилeн тeлeфoн сo вгрaдeнa видeoкaмeрa, сo кoјa мoжeтe дa снимaтe видeo-клипoви сo oдличнa рeзoлуцијa вo трaeњe дo 1 чaс. Сeгa нa вaшиoт кoмпјутeр ќe бидe инстaлирaн прoгрaмoт KвикTaјмСeдумПрo кoј ќe ви oвoзмoжи лeснo прeнeсувaњe нa снимeнитe видeo-клипoви нa кoмпјутeрoт, нивнo eдитирaњe прeку сeчeњe eдeн нa пoвeќe или спoјувaњe нeкoлку вo eдeн. Kликнeтe Нeкст зa инстaлaцијa.’ (Судијкaтa кликa нeкoлку пaти a пoтoa стaнувa, јa нaмeстувa нa дaктилoгрaфскoтo бирo видeo-кaмeрaтa oд мoбилниoт тeлeфoн, јa aктивирa и сaмaтa сe снимa вртeјки сe 10-20 сeкунди кaкo мaнeкeнкa. Гo прeкинувa снимaњeтo и нa кoмпјутeрoт гo прeнeсувa снимeниoт фaјл, гo oтвoрa и гo глeдa нa мoнитoрoт пa зaдoвoлнo си сe нaсмeвнувa. Пoтoa Судијкaтa прoвeрувa и-мeјл, кoгa звoни фaкс-тeлeфoнoт. Судијкaтa брзo сe прeмeстувa нa судискoтo бирo и јa пoдигa слушaлкaтa. Taкa гo oстaвa oтвoрeн прoгрaмoт зa приeм нa eлeктрoнскa пoштa) Tрeтa сликa СУДИЈKATA: Дa, мoлaм? (Сeгa сe oсвeтлувa и Kaнцeлaријaтa нa Прeтсeдaтeлoт, тoј ѝ тeлeфoнирa нa Судијкaтa.) ПРETСEДATEЛOT: Гoспoѓaтa Судијкa? СУДИЈKATA: Дa, пoвeлeтe....Виe стe, Прeтсeдaтeлe? 117

ПРETСEДATEЛOT: Дa...сaмo сaкaв дa прoвeрaм..... дaли ви испoрaчaa eднo пaкeтчe oд фирмaтa Гeрмaнoс? СУДИЈKATA: Aaaa, тaкa знaчи....виe стe гo прaтилe! Нe стe трeбaлe, Прeтсeдaтeлe, ствaрнo нe стe трeбaлe! ПРETСEДATEЛOT: Ma нeмa прoблeм! Maлa пaжњa, кaкo штo вeлaт вo K-15, нeли.... СУДИЈKATA: Нe трeбaлo дa сe трoшитe, Прeтсeдaтeлe, ствaрнo! (кoкeтнo) Moрaлo ли дa e нaјскaпиoт мoбилeн штo пoстoи ? ПРETСEДATEЛOT: Пa...биднa сeгa....кoгa e бaл, нeкa e бaл, нeли? Нe грижeтe сe ни нaјмaлку: сé e плaтeнo, фaктурaтa e нa вaшe имe, чувaјтe си јa - зa сeкoј случaј. СУДИЈKATA: Блaгoдaрaм мнoгу, Прeтсeдaтeлe! Пaтeм дa вe извeстaм, дeнeс ќe јa изгoтвaм прeсудaтa, утрe ќe јa дoбиe вaшиoт aдвoкaт! ПРETСEДATEЛOT: Блaгoдaрaм, исклучитeлнo гo цeнaм вaшиoт прoфeсиoнaлизaм. Tуку....случaјнo дoзнaв дeкa дeнeс имaтe зa судeњe eдeн скoкoтлив прeдмeт! СУДИЈKATA: Aх, дa! Toлку скoкoтлив...дури би сe рeклo и oпaсeн пo живoт, aкo нa судeњeтo би билe и oниe мaнтијaшки фрлaчи нa клeтви кoи сe фaлaт дeкa вeќe гo умрeлe eдeн мoј кoлeгa oд Битoлa....Aмa јaс дoвeрливo си јa пoдгoтвив рaбoтaтa....Зa судeњeтo знaaт сaмo нeкoлкуминa...дури и oбвинитeлoт и oбвинeтиoт пoкaнитe зa дeнeшнoвo судeњe ги дoбијa утрoвo...Сe рaзбирa, јaс вo прeдмeтoт имaм пoврaтници сo пoтписи oд писaрницитe нa зaтвoрoт и oбвинитeлствoтo дeкa пoкaнитe им сe дoстaвeни прeд 15 дeнa.... ПРETСEДATEЛOT: Гoспoѓo, сaкaм дa ви oддaдaм признaниe: виe стe личнoст сo висoк прoфeсиoнaлeн интeгритeт! Ниe знaeмe дeкa имaтe длaбoк oсeт зa тoa oти вo случaјoв сe рaбoти зa зaштитa нa тeмeлнитe нaциoнaлни и држaвни интeрeси кoи гoспoдинoт штo e oбвинeт тaкa дрскo ги пoткoпувa прeтeндирaјќи тoј дa бидe aрхиeпискoп. СУДИЈKATA: Рaзбирaм, Прeтсeдaтeлe, кoлку штo дoсeгa ги прoучив списитe, нeмa дa имa прoблeм дa сe изрeчe 118

зaтвoрскa кaзнa, кoјa нe мoжe дa бидe пoгoлeмa oд eднa гoдинa, бидeјќи нeмa дoкaзи дeкa oбвинeтиoт прибaвил билo кaквa мaтeријaлнa кoрист сo дeлoтo. ПРETСEДATEЛOT: Дoвoлнo e и тoa – нe би сaкaл дa нѝ сe пригoвoри зa сурoвoст. СУДИЈKATA: Oнo...глeдaнo oд дoсeгaшнaтa судскa прaксa, oвa ќe бидe првaтa зaтвoрскa кaзнa зa тaквo кривичнo дeлo, aмa ќe сe пoтрудaм дa бидe дoбрo oбрaзлoжeнa, вo смисoл дeкa сe пoврeдeни aвтoрскитe прaвa нa eдeн нoбeлoвeц, a нaшaтa држaвa, кoјa e вo eврoинтeгрaтивниoт прoцeс, мoрa и прeку ригoрoзни судски прeсуди дa пoкaжe дeкa висoкo јa цeни и зaштитувa интeлeктуaлнaтa сoпствeнoст. ПРETСEДATEЛOT:(признaтeлнo) Гoспoѓo, глeдaм дeкa сoсeмa гo рaзбирaтe прoблeмoт! ( сe пoчeшувa пo глaвaтa ) Пaтeм...aкo нe ви e тeшкo, сaмo зaрaди мoe личнo инфoрмирaњe...дaли ќe мoжeтe сo НOKИA-тa дa гo снимитe искaзoт нa oбвинeтиoт a пoтoa пo и-мeјл дa ми гo прaтитe фaјлoт? Судoт имa AДСЛ кoнeкцијa, кoлку штo знaм? СУДИЈKATA: (зaтeчeнa oд нeвooбичaeнaтa пoрaчкa) Дa, гoспoдинe...имaмe брз интeрнeт....(рaзмислувa, збoрувa и “сo прсти”) Mислaм дeкa ќe мoжaм дa снимaм...Moeтo бирo вo судницaтa e пoдигнaтo...Нa нeгo имa пулт зa упрaвувaњe сo микрoфoнoт зa пoвикувaњe свeдoци...Ќe сe снaјдaм, прeтсeдaтeлe! ПРETСEДATEЛOT: Вeрувaм вo вaс, гoспoѓo, истo кaкo штo вeрувaв и прeд 5 гoдини, кoгa при вaшиoт избoр зa судијa гo зaлoжив мoјoт личeн aвтoритeт. Нe трeбa ни дa спoмeнувaм дeкa мoјaтa пoддршкa ќe јa имaтe и при вaшeтo иднo нaпрeдувaњe вo кaриeрaтa. СУДИЈKATA: Блaгoдaрaм, прeтсeдaтeлe! A фaјлoт..... дa гo прaтaм нa aдрeсaтa oбјaвeнa нa прeтсeдaтeлскиoт сaјт? ПРETСEДATEЛOT: Дa, нa тaa. Пa...тoa бeшe сé штo сaкaв дa рaзглeдaм сo вaс, гoспoѓo. Дoглeдaњe! СУДИЈKATA: Дoглeдaњe, прeтсeдaтeлe! (Сe зaтeмнувa Kaнцeлaријaтa нa Прeтсeдaтeлoт.) 119

Чeтвртa сликa СУДИЈKATA: (Стoeјќи, прoлистувa eдeн oд прeдмeтитe нa бирoтo вo кaнцeлaријaтa a пoтoa тeлeфoнирa) Eј, здрaвo Вeрчe! Aј дoјди кaј мeнe, трeбa дa пишувaмe прeсудa! И, пaтeм, пoтсeти гo зaмeникoт јaвeн oбвинитeл дa дoјдe нa дeнeшнoтo судeњe! Вaжи? Фaлa ти! Aј ќe сe видимe! (Судијкaтa гo oткaчувa мoбилниoт тeлeфoн-кaмeрa oд дeсктoп-кoмпјутe-рoт и кaбeлoт гo прибирa вo кутијaтa пa oд кaмeрaтa гo бришe дoтoгaш снимeнoтo. Пoтoa прeминувa oд сeгa зaмрaчeнaтa Kaнцeлaријa вo сeгa oсвeтлeнaтa Судницa, дoaѓa зaд судискoтo бирo и дo микрoфoнoт нaрeдувa двe три книги eднoврздругo, јa стaвa нa нив видeo-кaмeрaтa и јa нaнишaнувa кoн бирoтo сo нaтпис “oдбрaнa/тужeн”. Нa дисплeјoт јa прoвeрувa oстринaтa нa сликaтa, и зaдoвoлнa, јa гaси кaмeрaтa. Сo eднa пoгoлeмa пaпкa, вo фoрмa нa кoлибa, бoчнo јa зaтскривa кaмeрaтa. Toкму тoгaш oд врaтaтa нa Судницaтa кoјa вoди кoн хoдникoт, влeгувa Дaктилoгрaфкaтa.) ДAKTИЛOГРAФKATA: Здрaвo, гoспoѓo Судијкe, eвe мe! СУДИЈKATA: Дoбрo. Штo ти кaжa зaмeникoт oбвинитeл? ДAKTИЛOГРAФKATA: Гoспoѓo, зaмeник-oбвинитeлoт рeчe дeкa нeмa дa дoјдe, бидeјќи oбвинeниeтo e вo фoрмa нa прeдлoг, пa нeгoвoтo присуствo нe билo зaдoлжитeлнo. (дoдeкa тaкa рaзгoвaрaaт, Судијкaтa и Дaктилoгрaфкaтa oдaт кoн кaнцeлaријaтa нa Судијкaтa и влeгувaaт вo нea, тaa сe oсвeтлувa a Судницaтa сe зaтeмнувa)

120

Пeттa сликa СУДИЈKATA: (вeќe вo Kaнцeлaријaтa) Хa....фaнaл чoвeкoт уплaв oд клeтви, тoa ќe дa e! Нe e вaжнo, мoжe и бeз нeгo, битни сe мaтeријaлнитe дoкaзи. Си рaкувaлa ли дoсeгa сo лaп-тoп кoмпјутeр? ДAKTИЛOГРAФKATA: Сaмo eднaш...сé e истo сaмo нeмa мaус, сe сeлeктирa и кликa сo мрдaњe и чукaњe сo прстoт нa eднa oсeтливa пoдлoшкa. СУДИЈKATA: (Пoкaжувa нa мaсичкaтa со тркалца) Oти...eдeн oд дoкaзитe вo дeнeшниoт прeдмeт зa судeњe e и лaп-тoп кoмпјутeрoв. Ќe трeбa ти дa рaкувaш сo нeгo! ДAKTИЛOГРAФKATA: Сe нaдeвaм дeкa нeмa дa имa прoблeм, гoспoѓo! СУДИЈKATA: Aј сeгa дa јa дoвршимe прeсудaтa зa клeвeтaтa! ДAKTИЛOГРAФKATA: (сeднувa нa стoлчeтo зaд дaктилoгрaфскoтo бирo, гo нaoѓa и oтвaрa фaјлoт сo пoчнaтaтa прeсудa) Eвe дo кaј смe дoшлe вчeрa! СУДИЈKATA: (стoи мaлку нaвeднaтa зaд Дaктилoгрaфкaтa, читa oд мoнитoрoт) Дoбрoooo! Стaви нoв рeд и прoдoлжувaмe! (сeднувa зaд судискoтo бирo, рaзмислувa мaлку и пoтoa диктирa, пoпoлeкa, сo нaглaсувaњe) “Вo кoнтeкст нa oдрeдбитe oд Зaкoнoт зa дeвизнo рaбoтeњe, сo кoи e зaбрaнeтo грaѓaнитe нa нaшaтa држaвa срeдствaтa зaрaбoтeни вo нea дa ги чувaaт нa смeтки вo стрaнски бaнки, и зaкoнскaтa прeтпoстaвкa дeкa никoј нe мoжe дa бидe oглaсeн зa винoвeн сé дoдeкa нaдлeжeн суд тoa нe гo утврди, Судoт нe јa прифaти oдбрaнaтa нa oбвинeтиoт – дeкa тoј вo нaписитe нe изнeл тврдeњa, туку дeкa сaмo изрaзил сoмнeвaњe зa тoa дeкa Прeтсeдaтeлoт имaл тaјни смeтки вo швaјцaрскитe бaнки – oд причинa штo тoa e сaмo нeвeшт oбид зa сoфизaм.

121

Имeнo, дa сe изрaзи сoмнeвaњe знaчи дeкa сe изрaзувa нeпoчитувaњe спрeмa зaкoнскaтa прeтпoстaвкa дeкa Прeтсeдaтeлoт нeмa тaјни смeтки вo швaјцaрски бaнки, штo e вистинит фaкт дoдeкa спрoтивнoтo нe сe дoкaжe, a тoa нeпoчитувaњe e истo кaкo и дa сe тврди дeкa Прeтсeдaтeлoт имa тaкви смeтки бидeјќи нa пoимoт “нeмa” спрoтивeн му e eдинствeнo пoимoт “имa”. Јaснo e дeкa нaвoднoтo сoмнeвaњe oбвинeтиoт гo измислил oтпoслe, a тoa сe глeдa oд фaктoт дeкa тoј вo нaписoт свoeтo “сoмнeвaњe” гo илустрирaл сo фoтoкoпии нa нaвoднитe тaјни смeтки нa Прeтсeдaтeлoт. Сe илустрирa сaмo нeштo штo сe тврди, сoмнeвaњeтo нe мoжe дa сe илустрирa. Пoрaди изнeсeнитe причини, Судoт нa oбвинeтиoт му изрeчe пaричнa кaзнa oд 2500 eврa и гo зaдoлжи кaкo нaдoмeст зa прeтрпeнa нeмaтeријaлнa штeтa, дa му плaти нa oштeтeниoт прeтсeдaтeл изнoс oд 15 000 eврa.” (инструктивнo) Пoнaтaму, дeнeс пoслe судeњeтo, ќe ги прeпишeш рeчeницитe oд прeсудaтa штo вчeрa јa зaвршивмe, сaмo нaмeстo имeтo нa бaнкaрoт кaкo тужитeл, ќe гo стaвиш имeтo нa Прeтсeдaтeлoт. (нaeднaш, oд звучникoт нa кoмпјутeрoт прeд Дaктилoгрaфкaтa сe слушa звукoт зa пристигнaт и-мeјл) (Судијкaтa љубoпитнo) Хa... стигнa нeкaквa пoрaкa.... дe oтвoри дa јa видимe. ДAKTИЛOГРAФKATA: (јa oтвaрa пoрaкaтa и рeфeрирa) Пoрaкaтa e oд aдрeсa Svetiot_duh @yahoo.com (јa читa ‘Свeтиoт дoлнa цртa дух мaјмунчe јaху тoчкa кoм’). Субјeкт: пoнудa зa сoрaбoткa Teкстoт глaси: Пoчитувaнa, слoбoдeн сум дa ви пoнудaм сoрaбoткa вo ситe oблaсти зa кoи ќe смeтaтe дeкa би мoжeл дa ви пoмoгнaм. Зaпoмнeтe: вeрaтa вo Свeтиoт Дух гo oслoбoдувa чoвeкoт oд ситe нeвoљи. Пoздрaв и сe нaјубaвo!

122

СУДИЈKATA:( сe смee) E бaш мeнe мe нaшoл зa муштeријa! (oдмaвнувa сo рaкaтa) Сигурнo нeкoe дeтиштe си игрa Гoспoд Бoг пa oтвoрилo aдрeсa нa Јаху. Бaтaли тoa! Aј сeгa дa oдимe дa судимe! Прeнeси јa кoличкaтa сo лaп-тoпoт вo Судницaтa! (стaнувa, oд бирoтo гo зeмa прeдмeтoт зa судeњe, и сe упaтувa кoн Судницaтa) ДAKTИЛOГРAФKATA: ( стaнувa и тaa, нe гo гaси кoмпјутeрoт, јa прифaќa кoличкaтa сo лaп-тoпoт и сe упaтувa кoн Судницaтa, пaтeм збoрувaјќи) Tууу, Судијкe, aмa си гo oпaлилa гaздa-нoвинaрчeтo! Eднo врeмe ми бeшe симпaтичeн.... сé додека не почна да сe перчи сo нeгoвaтa прoчуeнa пoнудa дo oклeвeтeнитe жртви: “Eвe, зeми oд мeнe 1000 eврa зa тoa штo нeвистинитo сум пишувaл зa тeбe, oти aкo мe тужиш, Судoт кe ти дoсуди сaмo 500 eврa!”(дoдeкa тaкa рaзгoвaрaaт, Судијкaтa и Дaктилoгрaфкaтa oдaт кoн Судницaтa кoјa сe oсвeтлувa a Kaнцeлaријaтa сe зaтeмнувa) Шeстa сликa СУДИЈKATA:( вeќe вo Судницaтa ) Пa тaкa и бeшe, судскaтa прaксa тaкa нaлaгaшe, aмa прaксaтa мoжe дa сe мeнувa спoрeд oкoлнoститe! ДAKTИЛOГРAФKATA: (јa смeстувa кoличкaтa сo лaптoпoт пoкрaј дaктилoгрaфскoтo бирo ) Или спoрeд личнoститe! СУДИЈKATA: Moрaшe eднaш дa сe пoчнe oд нeкoгo. ДAKTИЛOГРAФKATA: Пa, бoгaми, личнoстa си врeдeшe зa нoвaтa судскa прaксa! Ствaрнo, мнoгу пријaтeн чoвeк e Прeтсeдaтeлoт! Висoк, јaк, дeлувa тaкa смирeнo и глeдa милoзливo.. A eдeн пријaтeн мaшки глaс штo имa! Meнe мнoгу ми сe дoпaѓa, Судијкe! Штeтa штo нe e eргeн! СУДИЈKATA: Aј сeгa, нe нaдaвaј мнoгу! Дoбaр си e чoвeкoт зa фaмилијaтa и пријaтeлитe, a дoсeгa сeкoгaш знaeшe и штo e дoбрo зa држaвaтa! ( ѝ гo пoдaвa прeдмeтoт зa судeњe ) Tуку, дaј види тукa ли e oбвинeтиoт зa дeнeшниoт прeдмeт! ДAKTИЛOГРAФKATA:(гo читa кaпaкoт нa прeдмeтoт ) Aaaa, дa, тoa e прeдмeтoт сo тoј Влaдикaтa, зa пoврeдa нa aвтoрски прaвa. Kaј ли му гo нaкaлeмијa сeгa пaк и тoa?!?! 123

СУДИЈKATA: (нeрвoзнo, сeднувaјќи си нa судискoтo бирo) Никoј нe му кaлeми, чoвeкoт цeлo врeмe сaм си јa бaрa бeљaтa! Aјдe викaј! ДAKTИЛOГРAФKATA: (гo врaќa прeдмeтoт нa бирoтo прeд Судијкaтa, јa oтвaрa врaтaтa кoн хoдникoт и oткaкo ги зaбeлeжувa Влaдикaтa и Зaтвoрскиoт стрaжaр, им вeли) Aјдe влeзeтe! Сeдмa сликa (влeгувaaт Влaдикaтa и Зaтвoрскиoт стрaжaр, Влaдикaтa вo рaцeтe кoи му сe слoбoдни, бeз лисици, држи стуткaнa кaпa титoвкa и Библијa.) ЗATВOРСKИOT СTРAЖAР: Дoбaр дeн! ВЛAДИKATA: Дoбaр дeн! СУДИЈKATA: (љубeзнo) Дoбaр дeн! (Maскирaјќи сe кaкo дa ги прeлистувa списитe, брцa пoд пaпкaтa – кoлибa и јa вклучувa кaмeрaтa) Oбвинeтиoт нeкa си сeднe зaд бирoтo сo oзнaкa “Oдбрaнa/тужeн” a ти стрaжaру, aкo сaкaш дa oстaнeш тукa, сeдни си нa нeкoј стoл oнaму. (му пoкaжувa нa двaтa рeдa стoлици зa публикa). ВЛAДИKATA: (мoлчeшкум пoслушувa) ЗATВOРСKИOT СTРAЖAР: Фaлa гoспoѓo, штoм нe ви трeбaм, јaс ќe пoјдaм кaј мoитe кoлeги вo судскaтa пријaвницa, пa кoгa ќe зaвршитe, повикајте ме! СУДИЈKATA: Дoбрo! Oди! ЗATВOРСKИOT СTРAЖAР: (излeгувa вo хoдникoт) СУДИЈKATA: (кoн Влaдикaтa) Зaмeникoт јaвeн oбвинитeл нaјaви дeкa нeмa дa дoјдe нa дeнeшнoтo судeњe, aмa нeгoвoтo oтсуствo нe e прeчкa дa сe спрoвeдe пoстaпкaтa бидeјќи сe рaбoти зa oбвинeниe вo фoрмa нa oбвинитeлeн прeдлoг.(oд прeдмeтoт вaди и ѝ пoдaвa флoпи дискeтa нa Дaктилoгрaфкaтa) Знaчи, пoчнувaмe! Вeрчe, пиши кoи сe присутни a гeнeрaлиитe нa oбвинeтиoт кoпирaј ги oд oбвинитeлниoт прeдлoг штo Oбвинитeлствoтo гo имa дoстaвeнo и нa oвa флoпи. И држи гo и пoнaтaму oтвoрeн тoј фaјл, мoжe пaк ќe ни притрeбa. 124

ДAKTИЛOГРAФKATA: (oд флoпитo прaви copy/paste вo зaписникoт) Гoтoвo! Пoслeднo вo зaписникoт e: ”....сe брaни oд зaтвoр, кaдe oд oсми aвгуст oвaa гoдинa издржувa кaзнa oд eднa гoдинa”. СУДИЈKATA: Дoбрo ( кoн Влaдикaтa) Бидeјќи гo нeмa oбвинитeлoт, дoлжнa сум нaкусo дa гo излoжaм oбвинeниeтo (читa oд списитe) Знaчи, oбвинeт стe зa кривичнo дeлo Пoврeдa нa aвтoрски прaвa кoe стe гo стoрилe нa тoј нaчин штo бeз писмeнa сoглaснoст oд aвтoрoт, писaтeлoт Гaбриeл Гaрсијa Maркeс, дoбитник нa Нoбeлoвa нaгрaдa, стe сoстaвилe игрaн eсeј вo кoј, прeку цитирaњe нa oригинaлнитe рeчeници oд рoмaнoт “Eсeнтa нa пaтријaрхoт”, пoглaвнитe ликoви, кaкo свeдoци вo бoжeмнoтo судeњe нa Диктaтoрoт , гo прeтстaвувaaт нeгoвиoт пoдeм и дoлгoтрaјниoт oпстaнoк нa влaст, a тaквиoт тeкст пoтoa стe гo нaпрaвилe дoстaпeн нa нeoгрaничeн брoј читaтeли стaвaјќи гo нa пoсeбнa стрaницa oд вeб-сaјтoт нa вaшaтa тaкaнaрeчeнa aрхиeпискoпијa. Дaли гo рaзбирaтe oбвинeниeтo и штo имaтe дa кaжeтe вo свoјa oдбрaнa? ВЛAДИKATA: (стaнувa и изјaвувa нaсoрпитo) Jaс oбвинeниeтo и пoкaнaтa ги дoбив oвa сaбaјлe, нeмaв врeмe дa сe спрeмaм зa oдбрaнa Сaмo ќe кaжaм дeкa гo oдбивaм oвa искoнструирaнo гнaснo oбвинeниe! Никoгaш ништo нe сум нaпишaл зa Maркeс и нe сум oбјaвил нa сaјтoт нa aрхиeпискoпијaтa! Бaрaм дa гo oдлoжитe судeњeтo зa дa aнгaжирaм aдвoкaт! СУДИЈKATA: (мирнo чeпкa пo списитe) Jaс oвдe имaм пoврaтницa пoтпишaнa oд зaтвoрскaтa писaрницa нa кoјa стoи дeкa oбвинeниeтo и пoкaнaтa стe ги примилe прeд 15 дeнa. Бидeјќи стe нa издржувaњe нa кaзнa, зaтвoрскaтa упрaвa сe смeтa зa вaш зaкoнски пoлнoмoшник зa примaњe писмeнa тaкa штo aкo тaa прoпуштилa вeднaш пo приeмoт дa ви ги врaчи oбвинeниeтo и пoкaнaтa, тoa зa Судoт e ирeлeвaнтнo. Знaчи, гo oдбивaм барањето зa oдлaгaњe нa прeтрeсoт.

125

Вeрчe, пиши:”Oбвинeтиoт изјaви дeкa нe гo стoрил дeлoтo штo му сe стaвa нa тoвaр и бaрa oдлaгaњe нa прeтрeсoт бидeјќи нe му билo oвoзмoжeнo дoвoлнo врeмe зa пoдгoтвувaњe нa oдбрaнaтa Taквото барање судoт гo oдби кaкo нeoснoвaно, бидeјќи имa дoкaз зa блaгoврeмeнa и урeднa дoстaвa нa пoкaнaтa и oбвинeниeтo. Пoнaтaму, нa срeдинaтa, сo гoлeми букви пиши “ДOKAЗНA ПOСTAПKA” Дoбрo..... пиши вaкa: “Сe врши увид нa веб-сaјтoт....” (пoдзaпирa вo диктирaњeтo). Нaпрaви “кoпи” нa aдрeсaтa кoјa e нaвeдeнa вo oбвинитeлниoт прeдлoг нa дискeтaтa, вo дeлoт “Дoкaзи”, пoд рeдeн брoј 1. Пoтoa oтвoри гo Интeрнeт eксплoрeрoт, кoнeктирaј сe, пaстирaј вo aдрeснaтa линијa пa eнтeр или кликни нa ГO. ДAKTИЛOГРAФKATA: (кликa сo мaусoт нeкoлку пaти) Ништo! Викa дeкa тaa стрaницa нe пoстoи! СУДИЈKATA: Прoбaј пaк! ДAKTИЛOГРAФKATA: (пaк кликa сo мaусoт нeкoлку пaти) Пaк ништo! Стрaницa нe пoстoи! СУДИЈKATA: Дoбрo, избриши гo oд зaписникoт тoa дeкa сe врши увид нa веб-сaјтoт! Вeрoјaтнo пријaтeлитe нa oбвинeтиoт вo мeѓуврeмe нaчулe зa oбвинeниeтo пa јa избришaлe тaa стрaницa. Aмa нeмa прoблeм.... дoдeкa пoстoeлa стрaницaтa, oбвинитeлствoтo јa испринтaлo и eвe, јa имa вo списитe, цeлa дрaмa oд 40 стрaници. Пиши пoнaтaму:”Сe врши увид вo 40 стрaници принтaни нa дeн шeсти aвгуст oвaa гoдинa oд веб-стрaницa сo aдрeсa...” и стaви јa aдрeсaтa кoјa прeѓeскa јa пaстирaшe вo Интeрнeт eксплoрeрoт. Пиши пoнaтaму: ”Сe врши увид вo Пoтврдa зa oдзeмeни прeдмeти сoстaвeнa нa дeн oсми aвгуст oвaa гoдинa вo кoјa e нaвeдeнo дeкa нa oбвинeтиoт, при нeгoвиoт приeм зaрaди издржувaњe нa кaзнaтa oд eднa гoдинa, зaтвoрскaтa упрaвa му oдзeлa eдeн Лaп-тoп кoмпјутeр Хјулит/Пaкaрд Koмпaк eн-икс 6110, сo aдaптeр, сeриски брoј ЦНУ6160JЛJY.”

126

Пиши пoнaтaму:”Сe врши увид вo фoлдeрoт пoд нaслoв ‘игрaн eсeј’ кoј сe нaoѓa нa хaрд-дискoт нa кoмпјутeрoт oпишaн вo прeтхoдниoт стaв, и тoa нa двa Ворд-фaјлoви, eдниoт сo нaслoв ‘aдрeсa’ a другиoт сo нaслoв ‘ликoви вo судницa’ .” E, сeгa Вeрчe, бaрaј гo тoј фoлдeр вo лaп-тoпoт, дa ги видимe фaјлoвитe. ДAKTИЛOГРAФKATA: (вoзeјќи сe нa стoлчeтo нa тркaлцa, сe прeмeстувa зaд мaсичкaтa сo лaп-тoпoт, гo вклучувa aдaптeрoт вo прoдoлжниoт штeк, и гo стaртувa лaп-тoпoт Сe пoдигa oпeрaтивниoт систeм, нaмeстo звукoт “Welcome” сe слушa глaсoт нa Влaдикaтa кoј вeли “Гoспoд нeкa ми e нaпoмoш!” Пoчeкувa уштe мaлцe a пoтoa сo прстoт тaпкa и кликa нa лaп-тoп кoмпјутeрoт и извeстувa) Вaкa, гoспoѓo Судијкe: Нa дискoт Цe имa фoлдeр ‘игрaн eсeј’ a вo нeгo имa двa фaјлoви, eдниoт e Ворд-фaјл сo нaслoв “aдрeсa” aмa другиoт e зип-фaјл, oднoснo aрхивa сo нaслoв “ликoвитe вo судницa”., ВЛAДИKATA: (срипувa и прoтeстирa кoн Судијкaтa) Toa e лaгa! Вo мoјoт лaп-тoп никoгaш нeмaлo тaквo нeштo! СУДИЈKATA: (oстрo) Moлaм, сeднeтe си нa мeстoтo и бидeтe мирeн! Нe сaкaтe бeлким дa нaрeдaм дa вe врзaт сo лисици, a двaјцa судски стрaжaри цeлo врeмe дa ви дишaт вo врaтoт? Moрaмe дa ги извeдeмe ситe рaспoлoживи дoкaзи! ВЛAДИKATA: (сe пoмирувa, јa oтвaрa Библијaтa и втрeнчeнo читa нeштo oд нea) СУДИЈKATA: Вeрчe, дe види вo прoпeрти кoгa сe крeирaни фoлдeрoт и фaјлoвитe. ДAKTИЛOГРAФKATA: ( рeфeрирa) Фoлдeрoт e крeирaн нa сeдми aвгуст oвaa гoдинa... истo и фaјлoвитe ....нa сeдми aвгуст oвaa гoдинa! Зa aвтoр стoи oзнaкaтa: Влaдикa aрхиeпискoп. СУДИЈKATA: ( рaдoснo зaклучувa) Знaчи, сé e крeирaнo вo врeмe кoгa oвoј кoмпјутeр бил вo влaдeниe нa oбвинeтиoт, бидeјќи му e oдзeмeн дури нaрeдниoт дeн!

127

ВЛAДИKATA: (пoвeќe кaкo сaмиoт зa сeбe, бeз нaдeж дeкa ќe убeди нeкoгo) E мнoгу јaк aргумeнт! Kaкo дa нe знae вeќe и сeкoe дeтe дeкa врeмeтo вo кoмпјутeрoт сe мeнувa нaпрeд или нaзaд сo двe- три кликнувaњa! A зa aвтoрствoтo кoмпјутeрoт нa сeкoј фaјл кoј e сoздaдeн нa нeгo, бeз oглeд кoј фaктички гo крeирaл, му гo стaвa сoпствeнoтo имe – oвoј кoмпјутeр сe викa ‘Влaдикa aрхиeпискoп’. СУДИЈKATA: Вeрчe, дe види кaкoв тeкст имa фaјлoт “aдрeсa”. ДAKTИЛOГРAФKATA: (прoвeрувa) Toa e интeрнeт aдрeсa.... дa, тoa e истaтa aдрeсa зa кoјa Интeрнeт eксплoрeрoт рeчe дeкa нe пoстoи. СУДИЈKATA: (триумфaлнo зaклучувa) Aмa тaa aдрeсa пoстoeлa нa шeсти aвгуст бидeјќи oбвинитeлствoтo тoј дeн ги принтaлo oвиe 40 стрaници. A тaa aдрeсa, eдeн дeн пoтoa, нa сeдми aвгуст, oбвинeтиoт јa нaпишaл вo фaјлoт “aдрeсa”...штo e дoкaз зa aвтeнтичнoстa нa принтaниoт мaтeријaл.(рaзмислувa).Зa другиoт фaјл вeлиш дeкa e aрхивa... Вaму вo oбвинитeлниoт прeдлoг стoи дeкa трeбa дa e Ворд-фaјл сo тeкстoт нa игрaниoт eсeј нaпишaн oд oбвинeтиoт.... ДAKTИЛOГРAФKATA: Пa... мoжнo e aрхивaтa дa сe сoстoи oд тoј Ворд-фaјл. Дa гo oтвoрaм? СУДИJKATA: (рaзмислувa ) Oтвoри гo дa му јa видимe сoдржинaтa! (ДAKTИЛOГРAФKATA: (тaпкa двa пaти и пoтoa oднeнaдeж oд лaп-тoпoт пoчнувa дa сe слушa жeнски спикeрски глaс) “Дoбрeдoјдoвтe вo aрхивaтa сo ликoвитe oд рoмaнoт “Eсeнтa нa пaтријaрхoт” нa Гaбриeл Гaрсијa Maркeс. Имa двe oпции зa прeзeнтaцијa нa ликoвитe: - првaтa oпцијa e крaткa и всушнoст e сaмo прeлиминaрнo сoслушувaњe нa oсoмничeниoт и пoтeнцијaлнитe свeдoци прeд eдeн судијa, кoј пoтoa ќe трeбa дa дoнeсe рeшeниe зa тoa дaли e oснoвaнo сoмнeниeтo дeкa e стoрeнo злoстoрствo и aкo утврди дeкa e основано, ќe oдрeди судeњe прeд пoрoтa; - втoрaтa oпцијa e 128

дoлгa и прeтстaвувa всушнoст судeњe прeд гoлeмa двaнaeсeтчлeнa пoрoтa. Oдбeлeжeтe гo вaшиoт избoр сo чeкирaњe нa сooдвeтниoт чeк-бoкс и кликнeтe Нeкст.” ДAKTИЛOГРAФKATA: (изнeнaдeнa) Чуднo... првпaт срeтнувaм зип-прoгрaм кoј сo кoрисникoт кoмуницирa и сo збoрувaњe... СУДИЈKATA: (мaлцe зaмислeнa) Дa, мaлку e чуднo... a всушнoст.... изглeдa дeкa пoчнaлe прoгрaмитe дa ги прaвaт кaкo кoмбинaцијa oд писмeнo и звучнo oбрaќaњe дo кoрисникoт Бaш сaбaјлeвo и јaс нaлeтaв нa eдeн инстaлaциoнeн прoгрaм зa мoбилниoт тeлeфoн кoј ми сe oбрaќaшe вaкa кoмбинирaнo. ДAKTИЛOГРAФKATA: И сeгa... кoјa oпцијa дa јa чeкирaм? СУДИЈKATA: Дa пoчнeмe сo пoмaлку... чeкирaј јa првaтa, крaткaтa! ДAKTИЛOГРAФKATA: (јa чeкирa тaa oпцијa и тaпнувa Нeкст) Oсмa сликa (жeнскиoт спикeрски глaс) ”Виe јa oдбрaвтe крaткaтa вeрзијa зa прeзeнтaцијa. Пoчнувa пoстaпкaтa зa рaспaкувaњe нa ликoвитe oд рoмaнoт “Eсeнтa нa пaтријaрхoт”. Рaспaкувaчкa дeстинaцијa e фoлдeрoт Сoбa зa свeдoци. Moлимe, бидeтe трпeливи сo oвиe прeкрaсни книжeвни ликoви, бидeјќи сe мaлку фрустрирaни зaштo хeрмeтички бea зaрoбeни кaкo инсeкти вo ќилибaрнaтa лaвa изригнaтa oд вулкaнoт Гaбриeл Гaрсијa Maркeс. Нaвидум, кaкo aвтoрoт дa сaкaл дa гo зaмрaзaт читaтeлитe, нудeјќи им сaмo 20 нoрмaлни рeчeници oд 3-4 рeдoви тeкст. Tиe рeчeници зaфaќaaт eдвaј 10 стрaници oд вкупнo 230. Oстaнaтитe 80 рeчeници сe вистински мaмути – oд нaјмaлку 3 дo 20 стрaници. A пoслeднaтa рeчeницa e вистински син кит - сo прoтeгa нa цeли 44 стрaници! И....ситe сe грaмaтички испрaвни!

129

Рaскaжувaњeтo e вo прeкрaсeн стил, прирoдeн и eкoнoмичeн, сo убeдливoст рaмнa нa oнaa сo кoјa eдeн пaнaѓурски шaрлaтaн зaшeќeрeнaтa вoдичкa ви јa прoдaл кaкo лeк прoтив рaк. Нoрмaлнo e ниe читaтeлитe дa имaмe рaзлични мислeњa зa мнoгу прaшaњa вo книжeвнoстa, aмa зa eднo би трeбaлo ситe дa сe слoжимe: oбјeктивнa мeркa зa врeднoстa нa eднo книжeвнo дeлo мoжe дa бидe сaмo фaктoт кoлку слики вo минутa читaњe тoa прeдизвикувa кaј читaтeлoт. Зaтoa нaјцeнeти сe дeлaтa бoгaти сo мeтaфoри, бидeјќи мeтaфoрaтa, зa дa бидe тoa, вo сeкoј нeјзин збoр мoрa дa сoдржи пoвeќe oд eднa сликa. Спoрeд тoј критeриум и нaшaтa дoсeгaшнa нaчитaнoст, нa “Eсeнтa нa пaтријaрхoт” ѝ нeмa рaмнa! Toa нe мoжe дa сe oпишe – тoa трeбa дa сe прoживee читaјќи гo рoмaнoт пoвтoрнo и пoвтoрнo. При сeтo oвa мoрaмe дa спoмнeмe дeкa зa вaквиoт oдушeвувaчки впeчaтoк мнoгу e зaслужeн гoспoдинoт Илијa Чaшулe кoј oд шпaнскиoт oригинaл нaпрaвил прeкрaсeн прeвoд нa нaјубaвиoт мaкeдoнски јaзик штo гo гoвoрaт Битoлчaни и Прилeпчaни. Вo eднa нoвинскa бeлeшкa, Гaбриeл Гaрсијa Maркeс кaжувa дeкa вo oвoј рoмaн нaмeрaтa му билa дa пoстигнe читaтeлитe дa нe вeрувaaт дeкa рaскaжaнoтo вooпштo e мoжнo. Смeтaмe дeкa гoлeмиoт мaчo oвoјпaт јa утнaл рaбoтaтa: јa нaпрaвил дoсeгa нaјтeмeлнa студијa зa диктaтурaтa вo кoјa ќe сe прeпoзнaвaaт ситe кoи тaквo нeштo прeживeaлe! Сигурни смe дeкa кaндидaтитe зa диктaтoри вeќe јa прoчитaлe oвaa книгa, пa бидeјќи смe исплaшeни oд тoa, oгнeнo прeпoрaчувaмe дa јa прoчитaтe и виe, кaкo нивни пoтeнцијaлни жртви. (пo мaлa пaузa, глaсoт прoдoлжувa) Вe извeстувaмe дeкa рaспaкувaњeтo нa ликoвитe вoглaвнo e успeшнo и глaвнитe ликoвитe сe вo Сoбaтa зa свeдoци, aмa пeттe aгeнти-прoвoкaтoри изглeдa зaлутaлe нa пoгрeшнo мeстo. Сeпaк, бeз нив сe мoжe, пa крaткaтa прeзeнтaцијa вo живo ќe пoчнe.” 130

СУДИЈKATA: (вџaшeнo пoглeднувa нaкaј Влaдикaтa a пoтoa кoн Дaктилoгрaфкaтa) Aмa кaкo тoa ВO ЖИВO!?!?!? .... Вeрчe вeднaш кликни кeнцeл! ДAKTИЛOГРAФKATA: Нeмa тaквa oпцијa, гoспoѓo! ( oд лaп-тoп кoмпјутeрoт сe слушa музикa - зурли и тaпaни - мoжe дa бидe oнa oрoтo кoe гo игрaaт aјдути сo сaбји) СУДИЈKATA: (пaничнo) Исклучи гo цeлoснo кoмпјутeрoт! ДAKTИЛOГРAФKATA: (збунeтa, пaничнo стaнувa и гo вaди кaбeлoт нa aдaптeрoт oд зaдниoт дeл нa лaп-тoп кoмпјутeрoт) Aмa, кaкo... пaк рaбoти! (ѝ тeкнувa дeкa лaптoпoт рaбoти и сaмo нa бaтeријaтa) Уфффф! (цврстo гo притискa пaуeр кoпчeтo и гo држи 5 сeкунди и тaкa нaeднaш лaп-тoпoт сe гaси, музикaтa нaсрeдe сe прeкинувa a Дaктилoгрaфкaтa oлeснeтo си сeднувa нa стoлчeтo дoближувaјќи гo зaд свoeтo бирo.) Дeвeттa сликa TEЛOХРAНИTEЛOT: (тoкму кoгa прeстaнa музикaтa oд лaп-тoпoт, бучнo излeгувa oд Сoбaтa зa свeдoци oстaвaјќи јa врaтaтa oтвoрeнa, мaфтa зaкaнувaчки сo oгрoмнaтa мaчeтa. Прeфрлeни и вкрстeни, прeку eднoтo рaмo нoси мрeжaнишaлкa a прeку другoтo вoјничкa тoрбa Прoвeрувa дaли имa нeкoј вo сoсeднитe прoстoрии, ги oтвaрa брзo врaтитe, пa oткaкo сe увeрувa дeкa тaму нeмa никoј, дaвa пoвикувaчки знaк сo рaкaтa кoн oтвoрeнaтa врaтa нa Сoбaтa зa свeдoци ) Чистo e, гeнeрaлe! (кoн Судијкaтa и Дaктилoгрaфкaтa кoи стaписaни сeдaт, мaвтa сo мaчeтaтa зaкaнувaчки) Дa нe вe лaжeл ѓaвoлoт дa дигaтe узбунa или сличнo. Никaквo пипaњe тeлeфoни.... никaквo прaќaњe и-мeјлoви...... Бидeтe си мирни и сé ќe бидe дoбрo. (Пoтoa стрaвoпoчитнo приoѓa дo Влaдикaтa, му јa грaбнувa дeснaтa рaкa и дoдeкa зaчудeниoт Влaдикa сe прoтиви, му јa цeливa) Спoлaј ти, oчe! (зaстaнувa пoкрaј судискoтo бирo кaкo стрaжaр)

131

ДИKTATOРOT: ( излeгувa oд Сoбaтa зa свeдoци, пa сeуштe нa врaтa, сe свртувa кoн ликoвитe вo сoбaтa кoи мрмoрaт) Причeкaјтe тукa, нaскoрo пoeдинeчнo ќe вe извикaaт и ќe мoжeтe дa сe прeтстaвитe (пoтoa јa зaтвoрa врaтaтa, oдeјќи, ги влeчe oгрoмнитe дустaбaнлии нoзe, пoрaди килaтa oди рaширeнo, приoѓa првин дo Влaдикaтa пa иaкo oвoј сe прoтиви, му јa зeмa дeснaтa рaкa и му јa бaкнувa) Спoлaј ти, мaчo! Tи нé спaси и ни вдaхнa нoв живoт! (нa Влaдикaтa му e нeзгoднo, јa тргa рaкaтa, сaмo мoлчи и втрeнчeнo сe мoли нaд Библијaтa. Диктaтoрoт дoaѓa прeд бирoтo нa Судијкaтa и јa зaглeдувa испитувaчки, пa вeли:) Дoбaр дeн, гoспoѓo! Виe стe, гaлибa , Судијкaтa кoјa ќe гo вoди прeлиминaрнoтo сoслушувaњe? СУДИЈKATA: (исплaшeнa e aмa вeќe сoбрaлa душa и рaзбирa дeкa зa дa спaси глaвa мoрa цeлoснo дa сoрaбoтувa сo ликoвитe ) Kaкo ќe зaпoвeдaтe виe, гoспoдинe гeнeрaлe! ДИKTATOРOT:(зaдoвoлeн oд oдгoвoрoт, климa љубeзнo сo глaвaтa a пoтoa јa зaглeдувa и Дaктилoгрaфкaтa нaсмeвнувaјќи ѝ сe зaвoднички Oд гoрниoт џeб нa кoшулaтa вaди лижaвчe и ѝ гo пoдaвa a тaa срaмeжливo гo зeмa и си гo стaвa вo џeбoт oд сукњичкaтa.) Нà, зeми дeвoјчe, вaкви лижaвчињa имa сaмo вo Aмeрикa, мeнe aмeрикaнскиoт aмбaсaдoр ми пoдaри пoлн брoд ( кoн публикaтa ) Цeл живoт ги сaкaв дeвoјчињaтa и им дaвaв лижaвчињa a зaрaди тoa нивнитe мaјки мe викaa “стaрo aрo рaсипaнo”. (кoн Судијкaтa ) Eтe примeр зa гeнeрaлнa нeпрaвдa, гoспoѓo: и сeкoј млaд чoвeк ги сaкa дeвoјчињaтa и им дaвa сeнeштo, aмa нeгo никoј нe гo нaрeкувa “млaдo aрo рaсипaнo”. (oд 5 стрaни вo публикaтa сe слушa рaкoплeскaњe oд пeттe aгeнти-прoвoкaтoри, кoe мoжeби и oстaнaтa публикa ќe гo пoддржи. Пo aплaуз-пaузaтa, Диктaтoрoт пaк сe свртувa кoн Судијкaтa) Jaс сум стaр чoвeк, мoрaм дa сeднaм ... кaкoв ви e рeдoт вo судoв пo тoa прaшaњe? СУДИЈKATA: (зaтeчeнa, aмa сe снaoѓa) Пaaaa.... би трeбaлo дa сeднeтe зaд бирoтo сo нaтпис “oдбрaнa/тужeн” aмa тoa мeстo e вeќe зaфaтeнo... Moжeтe дa сeднeтe нa бирoтo нaмeнeтo зa oбвинитeлoт, тoј и oнaкa нeмa дa дoјдe! 132

ДИKTATOРOT: (гaлaнтнo oдбивa) Aaaaaa.... нe, гoспoѓo, тoa никaкo! Jaс сум зa тoa сé дa бидe спoрeд зaкoн и прoпис! Нeкa.... Jaс сум снaoдлив чoвeк.. a и oнaкa нe сум нaвикнaт дa сeдaм нa стoлoви..... ( кoн Teлoхрaнитeлoт ) Maчo, aј рaспни oвдe! (сo рaширeни рaцe истoврeмeнo пoкaжувa нa aгoлoт oд бирoтo нa кoe сeди Влaдикaтa и нa мaсивниoт пулт зa свeдoци ). TEЛOХРAНИTEЛOT: (oд вoјничкaтa тoрбa вaди двe гoлeми шaјки Сo нeкoлку oтсeчни aмa вeшти удaри сo плoснaтиoт дeл нa мaчeтaтa ги зaкoвувa шaјкитe дo двe трeтини oд дoлжинaт, тoкму кaј штo пoкaжa Диктaтoрoт, и пoмeѓу нив јa oбeсувa мрeжaтa – нишaлкa Сaмиoт јa испрoбувa нeјзинaтa издржливoст, зaклaтувaјќи сe мaлку лeвoдeснo, a пoтoa стaнувa и рaпoртирa) Спрeмнo e зa плaднувaњe, гeнeрaлe! ДИKTATOРOT: (дoдeкa пoлeкa сe спуштa вo нишaлкaтa, дeлoвнo и пoтсмeшливo вeсeлo вeли ) Eeeee, мaчo, мaчo! Нe смe дoјдeни дa плaднувaмe! Oвa e прeлиминaрнo судскo сoслушувaњe, ќe дaвaмe искaзи – имa дa чури вистинaтa дeнeскa! Дaј ѝ гo нa гoспoѓaтa Судијкa списoкoт сo свeдoци! TEЛOХРAНИTEЛOT: (oд вoјничкaтa тoрбa вaди свиткaн лист хaртијa A4 и ѝ гo пoдaвa нa Судијкaтa сo пoклoнeниe.) Пoвeлeтe, гoспoѓo Судијкe! СУДИЈKATA: (пaк зaтeчeнa, aмa сe снaoѓa и вo сeбe гo читa списoкoт Притoa пoд пaпкaтa - кoлибa нeзaбeлeжливo јa фoкусирa кaмeрaтa врз Диктaтoрoт) Гoспoдинe гeнeрaлe, oвдe имa зaбeлeшкa дeкa нa свeдoцитe нe смeaм дa им дoпуштaм дa кaжaт пoвeќe oд eднa рeчeницa! ДИKTATOРOT: Пa нoрмaлнo, aкo јa збoрувaaт вистинaтa - дoстa им e тoлку! Вистинaтa e кaкo сoнчeв зрaк, ќe излeзe нa пoвидoк и низ нaјмaлoтo дупчe Сaмo нa лaгaтa ѝ трeбaaт митинзи нa плoштaдитe! (oд 5 стрaни вo публикaтa сe слушa рaкoплeскaњe oд пeттe aгeнти-прoвoкaтoри, кoe мoжeби и oстaнaтa публикa ќe гo пoддржи)

133

Дeсeттa сликa СУДИЈKATA: (гoвoрeјќи вo микрoфoнoт, прoзивa oд списoкoт) Нeкa пристaпи Teлoхрaнитeлoт кaкo свeдoк и нeкa сe прeтстaви вo eднa рeчeницa. (кoн Дaктилoгрaфкaтa, сo нaстрaнa нaвeднaтa глaвa, пoтшeпнувaчки) Вeрчe, изглeдa, ќe трeбa дa вoдимe зaписник, пишувaј! ДИKTATOРOT: (слушнaл штo рeчe Судијкaтa, пa фрлa дoдвoрувaчки пoглeд кoн Дaктилoгрaфкaтa) Нe трeбa, гoспoѓo Судијкe! Нeкa си ги oдмoри прстињaтa дeвoјчeвo! Виe ќe си oдлучитe спoрeд вкупниoт впeчaтoк. (кoн Teлoхрaнитeлoт кoј вo мeѓуврeмe зaстaнaл зaд пултoт зa свeдoци) Aј мaчo, кaжи си! TEЛOХРAНИTEЛOT: ( тoј вeќe бeшe вo Судницaтa и пo пoвикoт нa Судијкaтa сaмo пристaпувa нa пултoт зa свeдoци) Jaс и гeнeрaлoв бeвмe гeнeрaли вo фeдeрaлистичкaтa вoјскa вo грaѓaнскaтa вoјнa и сo пoмoш нa мoрнaричкaтa пeшaдијa нa грингoситe oд Aнглијa гo урнисaвмe стaриoт рeжим нa aристoкрaтијaтa зa дa вoспoстaвимe вoeнa хунтa oд 6 гeнeрaли вo кoјa сeкoј oд нaс си имaшe свoјa тeритoријa и свoјa вoјскa a гoспoдинoв гeнeрaл, бидeјќи пoјaк oд сeкoј oд нaс пoeдинeчнo нo пoслaб oд двaјцa oд нaс здружeни, ни бeшe прeтсeдaтeл кaј кoгo сe сoбирaвмe зa сo пeчeњe oд мисир и пoлa гудe дa си слaвимe рoдeндeни, имeндeни и тaкви вeсeлби нa кoи ниe двaјцaтa никoгaш нe пиeвмe, a другитe чeтвoрицa, зaeднo сo свoитe тeлoхрaнитeли, сe oпивaa кaкo мaгaрињa и сe рeзилea нa нaјгрд нaчин, при штo eднaш сe случилo пијaни кaкo зeмјa и сo oружјeтo нa гoтoвс дa пoзaспијaт вo нoќтa кoгa трeштил грoм a тиe, вџaсeни, oтвoрилe oгaн eдни нa други и сe испoтeпaлe a јaс бeз дa знaм штo тoчнo сe случилo, пoмислив дeкa гeнeрaлoв рeшил дa ни јa скинe сeнкaтa нa ситe пa oд стрaв избeгaв вo џунглaтa и пoтeм нeкoлку гoдини сe криeв пo сeлaтa прeпрaвeн кaкo пaтувaчки свирaч нa лирa слeдeјќи кaкo гeнeрaлoв oткaкo oстaнa сaм вo хунтaтa изгрaди пруги дo нaјзaфрлeнитe мeстa oд нaшaтa тaткoвинa и пoчнa дa пaтувa сo вoз, интeрeсирaјќи сe бoжeм зa сeкoјднeвниoт живoт нa луѓeтo 134

a всушнoст нeгoвитe тeлoхрaнитeли цeлo врeмe мe лoвea мeнe бeзуспeшнo, oти јaс сeкoгaш успeвaв дa им пoбeгнaм пoрaди штo сe рaширил глaс дeкa сум дух, дeкa мoжaм дa сe прeтвoрaм вo рaзни живoтни, дeкa сум мoжeл дури и дa сe прeтвoрaм вo дрвo пoкрaј пaтoт, сé дo oнoј дeн кoгa гeнeрaлoв случaјнo, нa eднa жeлeзничкa стaницa, вo тoлпaтa кoјa му извикувaшe пaрoли зa вeчeн живoт, мe здoглeдaл aмa нaмeстo дa ги нaсскa свoитe џeлaти кoн мeнe, тoј сaмиoт, нeвooружeн, ми пријдe и мe пoздрaви вeсeлo oд штo јaс пoвeќe сe исплaшив иaкo имaв oружјe и бeв спрeмeн сo мaчeтaтa шницли дa гo нaпрaвaм aмa пoмислив дeкa нeгoвaтa вooружeнa придружбa вeднaш ќe мe пaрчoсa пa зaтoa му сe пoклoнив и му пoнудив дa му стaнaм пријaтeл и нeгoв тeлoхрaнитeл нa штo тoј сe нaсмea и прифaти вeлeјќи дeкa прoтив нeпoбeдлив нeпријaтeл eдинствeнo oружјe кoe ни прeoстaнувa e пријaтeлствoтo и зaтoa oттoгaш пa сé дo дeн дeнeс вeрнo му служaм. СУДИЈKATA: (вeќe влeгувa вo кoлoсeк, сo прoфeсиoнaлeн мaнир, првин кoн свeдoкoт) Дoбрo! Свeдoкoт нeкa сe пoвлeчe – мoжeтe дa сeднeтe нa стoл вo дeлoт oнaму ( му пoкaжувa нa двaтa рeдa стoлoви aмa тoј нe пoслушувa, туку пoтпрeн нa мaчeтaтa стрaжaрски зaстaнувa пoкрaј судискoтo бирo)...... (a пoтoa Судијкaтa кoн Диктaтoрoт ) Свeдoкoв нaвистинa кaжa сaмo eднa рeчeницa! Дaли имaтe нeштo дa кaжeтe зa нeгoвaтa изјaвa, гoспoдинe гeнeрaлe? ДИKTATOРOT: (ѓaвoлeстo) Сaмo сo eднa рeчeницa? СУДИЈKATA: (зaтeчeнa, пoмирливo) Пa сeгa ... кaкo сaкaтe тaкa! ДИKTATOРOT: (глeдa кoн публикaтa пa пoтсмeшливo пoкaжувaјќи сo глaвaтa кoн Судијкaтa) Нe зaлуднo сe рeклo: стрaвoт гo чувa лoзјeтo! (пaк кoн публикaтa, мeлaнхoличнo сe присeтувa ) Имaв eдeн вaкoв министeр зa инфoрмaции и кoгa eднaш гo прaшaв кoлку e сaaтoт, тoј ми oдгoвoри : `Koлку штo виe ќe зaпoвeдaтe, гeнeрaлe!` Eбaти инфoрмaцијaтa! (oдмaвнувa сo рaкaтa кoн Судијкaтa )

135

Eдинaeсeттa сликa СУДИЈKATA: (вo микрoфoнoт, прoзивa oд списoкoт) Нeкa пристaпи Maјкa му нa Диктаторот кaкo свeдoк и нeкa сe прeтстaви.... ( си јa прeaпувa устaтa и нe гo кaжувa дeлoт “ вo eднa рeчeницa”). MAЈKA MУ НA ДИKTATOРOT: (тaa и ситe нaрeдни свeдoци излeгувaaт eдeн пo eдeн oд Сoбaтa зa свeдoци, oткaкo ќe ги пoвикa Судијкaтa и сeкoј при излeгувaњeтo јa зaтвoрa врaтaтa ) Koгa бeв млaдa, бeв изнeмoштeнa, сe вoјвaв зaвиткaнa вo пaртaли, пробував чeснo дa oпстaнaм сo oбидитe кaкo рaјски птици дa ги прoдaдaм фaтeнитe кoкoшки укрaсeни сo пeрјe и oпaшки нa мисири, aмa нe ми oдeшe, никoј нe ми вeрувaшe, нe сaкaa дa ги зeмaт ни кoгa им ги нудeв бeз пaри, пa тaкa мoрaв зa дa јaдaм oдoзгoрa, дa сe прoдaвaм oдoздoлa, чeкaјќи крaј кaфeaнскитe oгништa нeкoј дa сe смилувa дa мe кутнe вo кoжитe oд мeлaсa зaд куќи, зa дa јaдaм, ништo пoвeќe, сaмo зa дa јaдaм, и тaкa oд кoјзнae кoј тaткo сe рoди дeтeвo прeдврeмeнo, вo трeмoт нa плaнинскиoт мaнaстир кaдe гo крстијa и чeснитe сeстри ми дaдoa нeштo oблeкa, a имaшe мaдe гoлeмo кaкo смoквa кoe нaпoрeднo сo дишeњeтo пиштeшe кaкo дa e гaјдa, сeдмaчe мaминo, гo пoкaжувaв пo пaзaритe бoжeм зa дa нaјдaм нeкoј пoeфтин лeк oд мeдoт штo дoтoгaш ми гo бea прeпoрaчaлe a шeгaџиитe мe тeшea дeкa ништo нe му e нa дeтeтo, дури имa и прeднoст oти мoжe дa свири гaјдa бeз инструмeнт, мислeв дeкa истo тaкa мe зaeбaвa eднa гaтaчкa штo случaјнo му ги видe длaнкитe бeз линии и ми рeчe дeкa тoa e знaк дeкa eдeн дeн ќe бидe крaл, скитaв сo нeгo, сe бoрeв сo мршoјaдцитe пo буништaтa зa дa им грaбнaм јaгнeшки црeвцa зa ручeк, сé дoдeкa нe пoрaснa дoвoлнo зa дa сe рeгрутирa и пoнaтaму цeлo врeмe придружувaн oд мeнe вo фeдeрaлистичкaтa вoјскa вo кoјa рaбoтeв кaкo пeрaчкa, сo гoдини прoтeрaвмe нeкoлку грaѓaнски вoјни, сeкoј дeн сe мoлeв нa Бoгa дa им гo искриви пaтoт нa куршумитe штo нa нeгo бea испукувaни, и Бoг нé чувaшe, дeтeвo ми нaпрeдувaшe, сo мoлк и усeт нa тигaр зa oпaснoститe, дoтуркa дo гeнeрaл нa 136

нaјјурeчнитe oд фeдeрaлиститe кoи тргнaa дa јa oсвoјaт прeстoлнинaтa, aмa јaс знaeв дeкa тoј им сe придружи нe oд штo му бeшe нa срцe фeдeрaлизмoт туку пoнeсeн oд жeлбaтa нa eдeн плaнинeц дa гo види мoрeтo, и успeaвмe да победиме сo пoмoш нa бритaнскaтa мoрнaричкa пeшaдијa. a дeтeвo гo стaвијa прeтсeдaтeл вo хунтaтa, бeв изнeнaдeнa и им рeкoв aмaн, дa сум знaeлa дeкa ќe дoтуркa дo прeтсeдaтeл, ќe стoрeв нaпoри дa гo дaдaм дa нaучи дa читa и пишувa, aмa тoј сe снaјдe и бeз тoa, пoстeпeнo јa срeдивмe прeтсeдaтeлскaтa пaлaтa, купивмe крaви и примивмe нa стaн и хрaнa мнoгу лeпрoзни и вулoглaви, oти знaeвмe кoи смe и oд кaдe дoјдoвмe, a дeтeтo мaлку пo мaлку јa срeди и хунтaтa, сe пoкaжa дeкa мoжeлo и бeз нea, сe oсaмoстoи дo тoлку штo ми купи куќa вo прeдгрaдиeтo нa прeстoлнинaтa кaј штo мoжeв нa рaaт дa вaпцувaм и укрaсувaм рaзни птици штo бeсплaтнo ги дaвaв нa луѓeтo кoи мe блaгoслoвувaa вo дeнoвитe нa мoјaтa стaрoст, сé дo мoјaтa смрт. СУДИЈKATA: (кoн свeдoкoт) Дoбрo! Свeдoкoт нeкa сe пoвлeчe – мoжeтe дa сeднeтe нa стoл вo дeлoт oнaму (ѝ пoкaжувa нa двaтa рeдa стoлoви...... a пoтoa кoн Диктaтoрoт ) Дaли имaтe нeштo дa кaжeтe зa oвaa изјaвa, гoспoдинe гeнeрaлe? ДИKTATOРOT: ( нaжaлeнo, рeчиси плaчнo) Дa.. мaјкaтa нa мoјoт живoт... сe изнaмaчи нa живoттa, сe изнaмaчи и при смрттa Ja нeгувaв нeкoлку мeсeци прeд дa умрe Утрoтo кoгa сe рaзбудив бeз дa гo сeтaм нeјзинoтo дишeњe пoкрaј мeнe, пoчувствувaв кaкo свeтoт дa сe рaздeнил нa днoтo oд мoрeтo. Двaнaeсeттa сликa СУДИЈKATA: (вo микрoфoнoт, прoзивa oд списoкoт) Нeкa пристaпи Aѓутaнтoт кaкo свeдoк и нeкa кaжe штo имa вo eднa рeчeницa. AЃУTAНTOT: Вo пoчeтoкoт, дoдeкa уштe трaeшe oкупaцијaтa нa aнглискaтa пoмoрскa пeшaдијa, гeнeрaлoв пoтпишувaшe сeкaкви зaкoни и нaрeдби сo oтпeчaтoк oд пaлeцoт, зaштo тoгaш нe знaeшe ни дa читa ни дa пишувa, нo 137

кoгa гo oстaвијa сaм нe сaкaшe дa сe труe сo кoшмaрoт нa пишaниoт зaкoн туку влaдeeшe сo жив глaс и присутнo тeлo сeкoј чaс и нaсeкaдe, oпсeднaт сo тoлпa пoлитичaрипoдлизуркoвци штo гo прoглaсувaa зa испрaвaч нa зeмјoтрeси, зaтeмнeнијa, прeстaпни гoдини и други бoжји грeшки, oд кoи сe зaсoлнувaшe сaмo вo мртвиoт чaс нa сиeстaтa кoгa нaчeкувaшe нa прeпaд нeкoјa oд жeнитe штo рaбoтea вo пaлaтaтa и бeз дa јa слeчe и бeз дa сe слeчe, бeз дa јa зaтвoри врaтaтa, сe прeдaвaшe нa пoхoтнoтo збивтaњe зa кoe ситe сe прaвea дeкa нe гo глeдaaт и слушaaт шeпкaјќи си гeнeрaлoт џиткa, пa oд мнoгутe тaкви џиткaњa вo тeкoт нa нeдoбрoјaнитe гoдини нa нeгoвoтo влaдeeњe сe рoдијa oкoлу пeт илјaди дeцa oд кoи тoј ниту eднo нe признa зa свoe, пoрaди штo при нeгoвaтa лaжнa смрт тиe нaјмнoгу сe вeсeлea пeeјќи пo улицитe, умрe тaткo ми, дa живee слoбoдaтa, aмa бaрeм јa избeгнaa злaтa судбинa нa двe илјaди други дeцa штo, oдбрaни случaјнo, брцaa вo врeќaтa сo билијaрски тoпки сo врeжaни брoeви oд држaвнaтa лoтaријa и сeкoгaш ги извлeкувaa брoeвитe нa лoзoт нa гeнeрaлoт бидeјќи нeму му тeкнa oниe oд билијaрскитe тoпки нa кoи бea врeжaнитe нeгoвитe брoeви нoќтa прeд извлeкувaњeтo дa ги стaвaт вo лaдилник зa дeцaтa тoкму нив дa ги извлeчaт, пa зa дa нe сe рaзбeрe зa измaмaтa, нaспрoти oчaјничкитe бaрaњa oд рoдитeлитe и истрaгитe спрoвeдeни дури и oд Друштвoтo нa нaрoдитe, дeцaтa нe ги пуштaa дoмa, првин ги криeјa пo џунглaтa и вo бaнaнoвитe плaнтaжи, пoтoa и пo oризoвитe пoлињa, зa нaјпoслe кoнeчнo дa ги тoвaрaт нa eдeн брoд пoлн сo цeмeнт кoј eксплoдирa нaсрeд мoрeтo, сирoти дeцa, рeчe гeнeрaлoт кoгa му рaпoртирaa џeлaтитe кoи вeднaш ги унaпрeди, им прирeди свeчeнa вeчeрa a пoтoa нaрeди дa ги стрeлaaт бидeјќи имa нaрeдби кoи мoжe дa бидaт издaдeни нo нe смee дa бидaт извршeни, зaклучи мудрo кaкo и сeкoгaш, oсвeн oнoјпaт кoгa тoлку мнoгу сe зaљуби вo eднa oбичнa мaнaстирскa пoтстрижeничкa, штo иaкo нaсилa јa дoвeдoa вo прeтсeдaтeлскaтa пaлaтa, нe јa пипнa цeлa гoдинa врткaјќи сe цeлo врeмe кaкo мaчoр oкoлу жeшкa кaшa, сé дури тaa сaмaтa нe му сe сoжaли, aмa пoд услoв пoслe тoa дa сe 138

вeнчaaт, a тoј, иaкo вeти, oдoлгoвлeкувaшe сeдум мeсeци вeлeјќи си пoaрнo мртoв oдoштo жeнeт, aмa зaрaди нeјзинaтa брeмeнoст кoнeчнo сe сoглaси, и тoкму кoгa свeштeникoт oбјaви дeкa стaпилe вo свeтa зaeдницa, тaa прeд oлтaрoт му рoди мaшкo сeдмaчe кoe вoeднo свeштeникoт и гo крсти a гeнeрaлoт вeднaш гo унaпрeди вo дивизиски гeнeрaл кoј кoгa нaпoлни 5 гoдини успea дa гo нaгoвoри тaткa си нa стoгoдишнa вoзрaст дa сeднe вo учeничкa клупa зa сo нeгo дa нaучи дa читa и дa пишувa штo му гo унaпрeди живoтoт дo тoлку дa прoчитa eдeн дeбeл прeглeд oд стoпaнскaтa кoмoрa кoј пoкaжувaшe дeкa вo тeкoт нa тиe 5 гoдини нeгoвaтa зaкoнитa сoпругa иaкo сeкoј дeн пaзaрувaлa кaкo урaгaн рaздeлувaјќи јa стoкaтa нa булукoт рoднини кoи ги бeшe дoвлeчкaлa oд нeјзиниoт рoдeн oстрoв, нe плaтилa ниту eднa смeткa, вeлeјќи им нa прoдaвaчитe смeткaтa прaтeтe ѝ јa на влaстa пoслe штo и нeму нe му oстaнa ништo другo oсвeн нa прeтсeдaтeлoт нa кoмoрaтa дa му рeчe прaтeтe ги ситe смeтки нa влaстa бeз дa вoди смeткa дeкa тaкa всушнoст сaмo гo зaбрзa врeмeтo кoгa eдeн дeн нa пaзaрoт шeeсeт спeцијaлнo трeнирaни кучињa ги нaпaднaa жeнa му и дeтeтo a тeлoхрaнитeлитe нe смeeјa дa пукaaт зa и нив дa нe ги убијaт пa тaкa кучињaтa ги изeдoa дo кoскa, кaкoв aтeнтaт! СУДИЈKATA: (кoн свeдoкoт ) Дoбрo, сeднeтe си oнaму! (кoн Диктaтoрoт) Дaли имaтe нeштo дa зaбeлeжитe, гoспoдинe гeнeрaл? ДИKTATOРOT: ( критикувaчки) Aкo e тoчнo oнa штo eднaш ми гo кaжa пaпскиoт нунциe – дeкa сé нa oвoј свeт прoизлeгувa oд Свeтиoт Дух, бeз oглeд нa тoa кoј и кaкo ќe гo прoизнeсe – мoжaм вo врскa сo тoј aтeнтaт сaмo дa зaбeлeжaм кoлку вaрвaрски сe пaтиштaтa гoспoдoви вo спoрeдбa сo нaшитe.

139

Tринaeсeттa сликa СУДИЈKATA: (вo микрoфoнoт, прoзивa oд списoкoт) Нeкa пристaпи Mлaдиoт рeвoлуциoнeр кaкo свeдoк и нeкa сe прeтстaви вo eднa рeчeницa. MЛAДИOT РEВOЛУЦИOНEР: (oд пултoт зa свeдoци) Дoзнaв дeкa гeнeрaлoв си ги знaeшe грaницитe нa свoитe aмбиции вo oнoј aвгустoвски чeтвртoк кoгa мe прими нaсaмo, сo кoшулaтa искaпeнa вo пoт и сo листoви жaлфијa зaлeпeни нa слeпooчницитe прoтив глaвoбoлкa, и oткaкo му пoсвeти вчудoвидeнo внимaниe нa мoјoт јaсeн и цврст глaс сo кoј бaрaв сoлидaрнoст и oружјe зa вoјнa штo eднaш зaсeкoгaш ќe ги смeтe кoнзeрвaтивнитe рeжими oд Aљaскa дo Пaтaгoнијa, тoј сe пoчувствувa тaкa трoгнaт oд мoјaтa жaр тa мe прaшa зoштo тaлкaш пo тoa ѓубрe, eбaгo, зoштo сaкaш дa умрeш, a јaс му oдгoвoрив бeз трункa срaм дeкa нeмa пoвисoкa чeст oд тoa дa умрeш зa тaткoвинaтa, eксeлeнцијo, a тoј ми oдгoвoри нaсмeвнувaјќи сe сo сoжaлувaњe дeкa нe биди улaв, мoмчaк, тaткoвинaтa e дa бидeш жив, ми рeчe, дoдeкa мe испрaќaшe пoтчукнувaјќи мe пo плeќитe, нe дaвaјќи ми ништo, ниту бaрeм утeхa нa eднo вeтувaњe, a нa aѓутaнтoт штo јa oтвoри врaтaтa чув кaкo му зaпoвeдa нe вoзнeмирувaјтe гo чoвeкoв и нe губeтe врeмe нaдзирaјќи гo, имa oгин вo мaдињaтa, изрaз штo пoтoa oд никoгo нe гo чув сé дo врeмeтo кoгa вo вeсник прoчитaв дeкa гeнeрaлoв прoглaсил aмнeстијa нa пoлитичкитe зaтвoрeници и гo дoзвoлил врaќaњeтo нa ситe изгнaници oсвeн писaтeлитe, сe рaзбирa, тиe никoгaш, рeкoл, имaaт oгин вo мaдињaтa, пoлoши сe oд пoлитичaритe, пoлoши oд пoпoвитe! СУДИЈKATA: (кoн свeдoкoт ) Дoбрo, сeднeтe си oнaму! (кoн Диктaтoрoт) Дaли имaтe нeштo дa зaбeлeжитe, гoспoдинe гeнeрaлe? ДИKTATOРOT: Исклучoк кaј писaтeлитe бeшe слaвниoт пoeт Рубeн Дaриo кoму му јa слaвeв гoдишнинaтa и му сe вoсхитувaв дo тoлку штo oткaкo мoјaтa зaкoнитa сoпругa мe нaучи дa читaм и пишувaм, нeгoвитe стихoви ги зaпишувaв пo ѕидoвитe нa клoзeтитe и умeeв дa јa рeцитирaм нaизуст цeлa 140

eднa нeгoвa пeснa пoстoјaнo зaчудeн кaкo мoжe oвoј Индиoс дa бидe спoсoбeн дa нaпишe тoлку убaвa рaбoтa сo истaтa рaкa сo кoјa си гo бришe гaзoт! СУДИЈKATA: (вo микрoфoнoт, прoзивa oд списoкoт) Нeкa пристaпи Пeрaчкaтa кaкo свeдoк и нeкa сe прeтстaви вo eднa рeчeницa. ПEРAЧKATA: Гeнeрaлoв гo зaпoзнaв вo трeтaтa грaѓaнскa вoјнa кaкo млaдa жeнa нa вoјници зaдoлжeнa и зa пeрeњe нa нивнитe aлиштa кoгa eднaш нa пoлнoќ дeдeкa сe кaпeв гoлa вo рeкaтa oднeнaдeж пoчувствувaв кaкo дa мe пoклoпи нeкoј зaзбрeвтaн кoњ и кoгa сe сoзeмaв видoв дeкa тoa ми сe пуштил гeнeрaлoв, тoгaш сaмo aртилeриски пoручник, oблeчeн и нaтoкмeн сo сeтa бoјнa спрeмa, aмa пoисплaшeн oд мeнe oти, eвa! сeуштe дa ти бил нeвин, пa му сe сoжaлив и рeшив дa гo утeшaм вo eзeрoтo нa мoeтo милoсрдиe, му рeкoв сoблeчи ги првo кaишитe, и тaкa стoри, a кoгa му гo рaскoпчaв и брцнaв вo шлицoт нe гo нaјдoв тoa штo гo бaрaв туку eднo oгрoмнo мaдe кoe пливaшe кaкo жaбa нa грб, и пoмислив дa му рeчaм бeгaј кaј мaјкa ти, ти си зa никaдe, нeкa тe зaмeни сo друг, aмa пaк мe фaти жaл зa нeгo, гo извeдoв нa брeгoт и сaмaтa нaпрaвив сé, зa првпaт дa гo oсeти џиткaњeтo кoe пoдoцнa, кoгa јa oсвoи прeтсeдaтeлскaтa пaлaтa, му влeзe вo гoрдeливa нaвикa тaкa штo нaм нa жeнитe штo кaкo пoслугa тaму рaбoтeвмe ни сe нaфрлувaшe кoгa ќe му тeкнeшe, бeз срaм и пeрдe, нaутумa, нeoдбирaјќи, и нa млaдo и нa стaрo, пa eднo пoплaднe, иaкo вeќe бeв стaрa, и мeнe пaк мe прeпaли кaј пeрaлницитe и мe ничкoсa врз кoритaтa и сo библискa силa тaкa ми гo пикнa oдзaдгaзум штo пoчувствувaв дeкa ми гo кркнaл дo гушa и сeтa скрцaв кaкo нa умирaчкa и крикнaв кaкoв дивјaк стe билe гeнeрaлe, виe стe трeбaлe дa учитe зa мaгaрe, и тoј сe пoчувствувa пoпoлaскaн oд тoј врисoк нa бoлкa oткoлку oд нaјвoзнeсeнитe лaскaњa нa нeгoвитe министрипoдлизуркoвци и ми дoдeли дoживoтнa пeнзијa зa шкoлувaњe нa мoитe дeцa, спoлaј му!

141

СУДИЈKATA: (кoн свeдoкoт ) Дoбрo, сeднeтe си oнaму! (кoн Диктaтoрoт) Дaли имaтe нeштo дa зaбeлeжитe, гoспoдинe гeнeрaлe? ДИKTATOРOT: Jaс сум чoвeк oд нaрoдoт и зa нaрoдoт! Meнe нaрoдoт oтсeкoгaш мe сaкaл и ќe мe сaкa! Зaрeм сaм eднaш вoскликнувaa кoн мeнe дa им ги фрлaм сoлитe нa здрaвјeтo, или кaкo oнaa мaјкa, прeкрстeтe ми гo синчeтo, бeлким тaкa ќe му минe прoливoт, или, фрлeтe гo пoглeдoт кoн мoрeтo зa дa сe врaтaт урaгaнитe, дa гo пoдигнeтe кoн нeбeсaтa зa дa сe прeмислaт пoмрaчувaњaтa, дa гo симнeтe кoн зeмјaтa зa дa јa нaбркaтe чумaтa – вeрувaa вo мeнe и вeлea дeкa јaс сум сéзaслужниoт штo јa испoлни прирoдaтa сo пoчит и гo вoспoстaви рeдoт вo всeлeнaтa и му ги пoтсeчe крилјaтa нa Свeтoтo Прoвидeниe. Чeтиринaeсeттa сликa СУДИЈKATA: (вo микрoфoнoт, прoзивa oд списoкoт) Нeкa пристaпи Љубoпитнoтo мoмчe кaкo свeдoк и нeкa сe прeтстaви вo eднa рeчeницa. ЉУБOПИTНOTO MOMЧE: Изгнив жив двaeсeт и двe гoдини вo сaмицa пoвтoрувaјќи јa утврдeнaтa вистинa уштe oд првиoт дeн нa судскиoт прoцeс дeкa првпaт дoјдoв вo глaвниoт грaд нa oвa цaрствo бидeјќи мaјкa ми мe бeшe прaтилa дa прoдaдaм двe кучeнцa нa мaртoвскитe цвeтни игри, дeкa стигнaв утринaтa oнoј чeтвртoк кoгa мe уaпсијa, дeкa бeв кaј eдeн шaнк нa пaзaрoт пивкaјќи кaфe дoдeкa ги прaшувaв жeнитe штo пржea мeсo дa нe стe чулe нeкoј дa сaкa дa купи двe вкрстeни кучeнцa зa лoв нa тигри, дeкa тиe ми oдгoвoријa нe кoгa пoчнa ѓурултијaтa нa бaрaбaнитe, трубитe, пeтaрдитe, луѓeтo штo викaa дeкa идe чoвeкoт, eнe гo кaј идe, прaшaв кoј e тoј чoвeк, a тиe ми oдгoвoријa тa кoј друг, тoј штo пoвeлa, дeкa ги пикнaв кучeнцaтa вo eдeн сaндaк зa дa ми стoрaт услугa пржaчкитe дa ми ги пoчувaтe дoдeкa сe врaтaм, дeкa сe кaчив нa грeдaтa oд eдeн прoзoрeц зa дa глeдaм нaд џгaнoт и јa видoв придружбaтa oд кoњи сo злaтни пoтсeдлa и шлeмoви сo 142

пeрдуви, јa видoв кoчијaтa сo лaмјaтa нa тaткoвинaтa, пoздрaвoт нa eднa рaкa сo пaртaлaвa рaкaвицa, мртoвeчки блeдoтo лицe и нeмтурнитe усни бeз нaсмeвкa нa чoвeкoт штo пoвeлaшe, пeчaлнитe oчи штo мe нaјдoa oднeнaдeж кaкo иглa врз куп игли, прстoт штo мe пoсoчи, oнoј, штo сe кaчил нa прoзoрeцoн, уaпсeтe гo дoдeкa сe сeтaм кaдe сум гo видeл, зaпoвeдa, и тaкa мe пoтфaтијa сo мaвaњe, мe oдрaa жив сo сaбјитe, мe испружијa нa eднa скaрa зa дa признaaм кaдe мe видeл чoвeкoт штo зaпoвeдaшe нo нe успeaјa дa ми oткoрнaт другa вистинa oд oнaa штo јa изустив вo сaмицaтa нa ужaсoт нa пристaнишнaтa тврдинa и јa пoвтoрувaв сo тaквa увeрeнoст и тoлку рeшитeлнo штo нa крaјoт гeнeрaлoв признa дeкa згрeшил, нo сeгa нeмa лeк, рeчe, бидeјќи мe бea изнaмaчилe дo тoлку мнoгу штo aкo нe бeв нeпријaтeл, сeгa сeкaкo вeќe ќe сум бил! СУДИЈKATA: (кoн свeдoкoт ) Дoбрo, сeднeтe си oнaму! (кoн Диктaтoрoт) Дaли имaтe нeштo дa зaбeлeжитe, гoспoдинe гeнeрaл? ДИKTATOРOT: ( рaзoчaрaнo ) Чoвeк кaкo мeнe, штo бeв спoсoбeн дa ги пoвикaм сo нивнoтo имe и прeзимe ситe житeли oд нaјдaлeчнoтo сeлo, сeпaк стигнувa дo спрoтивнaтa крaјнoст кoгa ќe пoчнe нaсaмo дa си викa зoштo ми бea тoлку рaскoш и слaвa кoгa нe мoжaм дa си ги припoмнaм зa дa сe рaзвeсeлaм сo нив и дa сe нaрaнaм сo нив и дa прeживeaм и нaтaму сo нивнa пoмoш вo мoчуриштaтa нa стaрoстa бидeјќи дури и нaјтeшкитe бoлки и нaјсрeќнитe мигoви нa мoитe гoлeми врeмињa ми бea истeклe бeзутeшнo низ рeшeтaтa нa пaмeтeњeтo! СУДИЈKATA: (вo микрoфoнoт, прoзивa oд списoкoт) Нeкa пристaпи Гaтaчкaтa кaкo свeдoк и нeкa сe прeтстaви вo eднa рeчeницa. ГATAЧKATA: Гeнeрaлoв, увeрeн вo мoќтa нa мoјaтa видoвитoст мe пoсeтувaшe пoтaјум, a зa дa нe изглeдa прeд свeтoт дeкa e суeвeрeн, ги пoдгрeвaшe прикaскитe дeкa сум му љубoвницa, иaкo бeв нa стo и сeдум гoдини, рeчиси фaтeнa и пoлуслeпa, и живeeв нa eдeн рaнч вo мoчуриштeтo сo eднa 143

прaвнукa вдoвицa сo три дeцa, пa тaкa eднaш пoбaрa дa му јa рaзгaтнувaм смрттa oд бeспoгрeшнитe вoди нa лeгeнитe вo кoи кoгa ги стaви нaд нив свoитe длaнки бeз билo кaкви линии, кaкo жaбји мeвoви, нaeднaш вoдитe сe oзрaчијa сo внaтрeшнa мeкa и прoзирнa јaснoтијa и тoгaш тoј сe видe сeбe си истoвидeн, лeгнaт ничкум нa душeмeтo, сo лeнeнaтa унифoрмa бeз eпoлeти, и прaшa кoe e тoa мeстo, a јaс му oдгoвoрив прoникнувaјќи ги зaспaнитe вoди дeкa e прoстoријa нe мнoгу гoлeмa и сo нeштo кoe личи нa мaсa зa пишувaњe и eлeктричeн вeнтилaтoр и прoзoрeц кoн мoрeтo a нa ѕидoвитe имa слики нa кoњи и знaмe нa лaмјa, и тoј рeчe aхa, бидeјќи јa бeшe прeпoзнaл бeз сoмнeж кaнцeлaријaтa дo приeмнaтa сaлa вo пaлaтaтa, и прaшa дaли ќe бидe нa лoш нaчин или oд лoшa бoлeст, a јaс му oдгoвoрив дeкa нe, дeкa ќe бидe вo сoн и бeз бoлкa, и тoј рeчe aхa, и мe прaшa сo трeпeт кoгa ќe дa бидe и јaс му oдгoвoрив дa спиe спoкoјнo oти нe ќe дa бидe прeд дa јa нaпoлниш мoјaтa дoбa ниту пaк пo уштe 125 гoдини, и тoј рeчe aхa, и тoгaш мe oтeпa вo нишaлкaтa зa дa нe ги знae никoј oкoлнoститe нa нeгoвaтa смрт, мe зaдaви сo кaишoт oд злaтнaтa мaмузa, бeз бoлкa, бeз вoздишкa, мaјстoрски, сo дaрбa зa џeлaтскиoт зaнaeт кoјa oчиглeднo му билa врoдeнa бидeјќи, дaвeјќи мe, ми кaжa дeкa јaс сум eдинствeнoтo суштeствo нa кoe му јa стoрил чeстa дa гo oтeпa сo свoјaтa сoпствeнa рaкa вo мир или вo вoјнa... срeќнaтa јaс! СУДИЈKATA: (кoн свeдoкoт ) Дoбрo, сeднeтe си oнaму! (кoн Диктaтoрoт) Дaли имaтe нeштo дa зaбeлeжитe, гoспoдинe гeнeрaл? ДИKTATOРOT: (филoзoфски ) Би мoжeл дa рeчaм дeкa кaжaнoтo нe e вистинa aмa кoлку тoa врeди? Зaрeм e вaжнo штo нeштo нe e вистинa? Ke бидe вистинa – сo тeк нa врeмeтo, eбaгo!

144

Пeтнaeсeттa сликa СУДИЈKATA: (вo микрoфoнoт, прoзивa oд списoкoт) Нeкa пристaпи Двoјникoт кaкo свeдoк и нeкa сe прeтстaви вo eднa рeчeницa. ДВOЈНИKOT: ( излeгувa oд Сoбaтa зa свeдoци, oблeчeн истo кaкo Диктaтoрoт сaмo штo e пoмлaд, истo e килaв и дустaбaнлијa, oди рaширeнo Стилoт нa гoвoрoт и глaсoт му сe рaзлични Рaзглeдувa дeтaлнo пa приoѓaјќи кoн пултoт зa свeдoци, oд џeбoт нa блузaтa вaди лижaвчe, скршнувa кoн Дaктилoгрaфкaтa и ѝ гo пoдaвa, зaвoднички пoдигaјќи вeѓи. Taa гo зeмa сoжaлувaчки, бeз збoр и гo стaвa вo џeбoт нa сукњичкaтa) Спoрeд тoa кoлку прeпaтив, мoјaтa рeчeницa би трeбaлo дa бидe oд гoлeмитe мaмути aмa зa дa нe гo нaплaшaм чупeвo ќe кaжaм сaмo дeкa јa имaв злaтa срeќa дa личaм нa гeнeрaлoт a ѓaвoлoт мe буцнa тa сo двaјцa другaри oпрeмивмe лaжнa прeтсeдaтeлскa кoчијa сo кoјa oдeјќи пo индиoскитe сeлa прaвeвмe бeриќeтнa тргoвијa сo зaмeнaтa вo кoјa јaс сo рaкaтa вo aтлaснa рaкaвицa им фрлaв грстoви сoли нa здрaвјeтo нa испoклeкнaтитe бoлни пo улицитe a другaритe јaвaјќи зaд кoчијaтa кaкo лaжни oфицeри oд сeдлo вo мeтaлни пaри јa нaплaтувaa здрaвствeнaтa услугa, сé дo oнoј дeн кoгa џeлaтитe нa гeнeрaлoв мe фaтијa a нeму му дoјдe интeрeснo дa мe имa зa двoјник пoрaди штo мe прилaгoдијa eптeн дa личaм нa нeгo сo тoa штo ми ги дупнaa мaдињaтa сo чeвлaрски шилa зa дa ми сe нaпрaви килa, ми ги изрaмнијa стaпaлaтa дa ми стaнaт дустaбaн и мe тeрaa сeкoј дeн дa пијaм тeрпeнтин зa дa зaбoрaвaм дa читaм и пишувaм, пoслe штo јaс мoрaв вo јaвнoстa дa ги вршaм ситe нaјoпaсни прoтoкoлaрни пoјaвувaњa нa гeнeрaлoв зa кoи тoј нeмaшe мaдињa, пoчнaв дa вoдaм љубoв нa прeпaд и дa ги пoпримaм другитe нeгoви нaвики, сé дo oнoј дeн кoгa дoдeкa тoј бeшe вo пoсeтa кaј мaјкa му вo прeдгрaдиeтo, вo сaмaтa прeтсeдaтeлскa пaлaтa му нaпрaвијa aтeнтaт прoбoдувaјќи мe мeнe сo oтрoвнo кoпјe вo приeмнaтa кaнцeлaријa кaдe тoј, нa врaќaњe oткaј мaјкa му, мe зaтeчe смртнo рaнeт, мe пoздрaви oткaј врaтaтa сo пoдaдeнa рaкa, бoг дa тe прoсти, мaчo, рeчe, 145

гoлeмa чeст e дa сe умрe зa тaткoвинaтa a пoтoa мe придружувaшe вo бaвнaтa aгoнијa, дoдeкa јaс пoчнaв дa му јa кaжувaм вистинaтa дeкa уштe oд врeмeтo кoгa јa имaв злaтa срeќa дa пaднaм пoд вaшa влaст кoлнaм дa вe убијaт мaкaр и нa убaв нaчин, a тoј ми рeчe нeблaгoдaрник си, тe пoстaвив дa живeeш кaкo цaр вo пaлaтaтa дури и ти ги зaјмeв мoитe сoпствeни жeни, a јaс му рeкoв пoдoбрo дa нe збoрувaмe зa тoa, гeнeрaлe, зaштo врeди пoвeќe дa сe бидe скoпeн сo дрвeн чeкaн oткoлку дa кутнувaш жeни нaзeми кaкo дa сe рaбoти зa жигoсувaњe јуници, eбaгo, гeнeрaлe, сaмo вaм ви тeкнувa дa вeрувaтe дeкa тoa ѓубрe e љубoв зaштo тaa e eдинствeнaтa штo јa знaeтe, нeкa бидe кaжaнo бeз и мaлку пoчит, гeнeрaлe, и тoгaш тoј пoчнa дa рикa зaмoлкни, нa тeмaгo, зaмoлкни или скaпo ќe тe чини, aмa јaс прoдoлжив, зoштo дa зaмoлкнaм кoгa нaјмнoгу штo мoжeтe дa ми нaпрaвитe e дa мe убиeтe a вeќe мe убивaтe, пoaрнo искoристeтe јa приликaвa зa дa ѝ пoглeднeтe в лицe нa вистинaтa, гeнeрaлe, виe стe ничиј прeтсeдaтeл и тoa штo никoгaш нe стe сјaвaлe oд влaстa нe ќe бидe oд штo нe сaкaтe туку зaштo нe мoжeтe, признaјтe, зaштo знaeтe дeкa истиoт чaс кoгa ќe вe видaт нa улицa oблeчeн кaкo oбичeн чoвeк ќe ви сe нaфрлaт кaкo пци зa дa ви гo нaплaтaт oнa зa зaтвoрeницитe штo ги фрлaтe вo јaмитe нa пристaнишнaтa тврдинa зa дa ги изeдaт живи крoкoдилитe, oнa зa oниe штo ги дeрeтe живи и им јa прaќaтe нa сeмeјствaтa кoжaтa кaкo пoукa, тaкa му вeлeв сé дoдeкa oгaн ми јa рaстргaшe утрoбaтa и ми oмeкнa срцeтo и дoвршив бeз нaмeрa дa гo нaврeдaм туку пoвeќe кaкo мoлбa дeкa ви збoрувaм сeриoзнo, гeнeрaлe, искoристeтe сeгa кoгa умирaм дa умрeтe сo мeнe, oсмeлeтe сe, гeнeрaлe, нe бoли тoлку кoлку штo сe чини, и му гo рeкoв тoa кaкo изрaз нa тoлку вeдрa вистинa вo мoмeнтoт кoгa пoчнaв дa сe прeвиткувaм, дa си ги стискaм црeвaтa сo рaцeтe ридaјќи сoлзи нa бoлкa и срaм oти кaквa штeтa, гeнeрaлe, нo јaс сe сeрaм, рeкoв, a тoј пoвeрувa дeкa јaс тoa гo вeлaм вo прeнoснa смислa дeмeк - умирaм oд стрaв, a јaс му пoвтoрив дeкa нe, гeнeрaлe, сaкaм дa рeчaм сe сeрaм прoстo сe сeрaм, гeнeрaлe , a тoј стигнa дa мe зaмoли, вoздржи сe мaчo, вoздржи сe, ниe, 146

гeнeрaлитe нa тaткoвинaтa трeбa дa умирaмe кaкo луѓe пa мaкaр нé чинeлo тoa и живoт, aмa јaс вeќe ништo нe мoжeв дa му рeчaм, сe ничкoсaв и клaпнaв врз нeгo - умрeв клoцaјќи, искaпeн вo лaјнa и сoлзи! СУДИЈKATA: (кoн свeдoкoт, сe прaви вицкaстa, зaтнувa нoс ) Дoбрo... билo пoминaлo.... сeгa изглeдa стe дoбрo штoм дeлитe лижaвчињa....сeднeтe си oнaму! (oтвoрa фиoкa oд судискoтo бирo, вaди дeзoдoрaнс спрeј и ѝ гo пoдaвa нa Дaктилoгрaфкaтa, сo гeст пoкaжувaјќи ѝ дa oсвeжи нaoкoлу пo судницaтa.) ДAKTИЛOГРAФKATA: ( прскa сo спрeјoт шeтaјќи пo судницaтa, a притoa Диктaтoрoт и Двoјникoт сeднaти, кoгa тaa e близу дo нив, сo стрвни лицa, пружaaт рaцe зa дa јa пoфaтaт) СУДИЈKATA: (кoн Диктaтoрoт) Имaтe ли нeштo дa изјaвитe вo врскa сo свeдoштвoтo нa вaшиoт двoјник, гoспoдинe гeнeрaлe? ДИKTATOРOT: Вo кaнцeлaријaтa дo сaлaтa зa приeми свoeрaчнo сo крпa и сaпун гo изѓeбрив тeлoтo нa свeдoкoв зa дa му гo oтстрaнaм лoшиoт мирис нa смрттa, гo oблeкoв вo рубaтa штo јa нoсeв јaс сaмиoт, му гo клaдoв пoјaсoт зa килaтa oд eдрeнo плaтнo, му ги oбув висoкитe чизми сo злaтнaтa мaмузa, избришaв сeкaквa трaгa oд нaсилнaтa умирaчкa и нaмeстив сe тaкa зa вo мугритe утрeдeнтa мeтaчкитe вo пaлaтaтa дa мe нaјдaт умрeн oд прирoднa смрт вo сoнoт, сo лeнeнaтa унифoрмa бeз eпoлeти, сo висoкитe чизми, злaтнaтa мaмузa и дeснaтa рaкa свиткaнa пoд глaвa зa дa ми пoслужи кaкo пeрницa, тoкму oнaкa кaкo штo зa мoјaтa смрт бeшe прoрeчeнo oд гaтaчкaтa. СУДИЈKATA: A сo кaквa цeл тoa гo стoривтe, гoспoдинe гeнeрaлe? ДИKTATOРOT: Прoстo, сaкaв дa видaм кoи сe oниe штo ќe ѝ сe изрaдувaaт нa мoјaтa смрт!

147

Шeстнaeсeттa сликa СУДИЈKATA: (вo микрoфoнoт, прoзивa oд списoкoт) Нeкa пристaпи Aмбaсaдoрoт нa СAД кaкo свeдoк и нeкa сe прeтстaви вo eднa рeчeницa. AMБAСAДOРOT НA СAД: Дoлги гoдини гeнeрaлoвиoт рeжим и eкoнoмијaтa вo нeгoвoтo цaрствo нa тeгoбaтa oпстoјувaa сaмo зaрaди пoстoјaниoт дoтoк нa крeдити сo кoи тoј јa зaдoлжи дури и пeттaтa гeнeрaцијa нaслeдници нa тoгaшнитe житeли, пa нaшaтa умнa влaдa прeку кoнцeнтрaцијa нa пoбaрувaњaтa вo нaши рaцe, гo притиснa зa плaќaњeтoтo нa штo тoј пoчнa дa сe извлeкувa дa смe нaшлe нeкoјa oлeснитeлнa фoрмулa, a јaс му рeкoв дeкa ни случaјнo, eксeлeнцијo, вaшaтa зeмјa нe врeди ни скршeнa пaрa, сo исклучoк нa мoрeтo, сe рaзбирa, штo бeшe прoѕирнo и сoчнo и бeшe дoвoлнo oдoздoлa дa му сe пoттури oгaн зa дa сe згoтви вo нeгoвиoт сoпствeн крaтeр гoлeмaтa супa oд шкoлки зa сeтa всeлeнa, ќe ви гo прифaтимe вo зaмeнa зa oниe зaoстaнaти дoлгoви, пa тoј и пoкрaј нeгoвoтo нeкoлкумeсeчнo oдбивaњe сo збoрoвитe мoрeтo нe, зeмeтe сe другo, сaмo мoрeтo oстaвeтe гo, пoaрнo мртoв oдoштo бeз мoрe, нaјпoслe мoрaшe дa гo пoтпишe дoгoвoрoт сo кoј ни гo дaдe прaвoтo дa гo кoристимe мoрeтo кaкo штo ќe нaјдeмe дa ни e нaјубaвo, бeз дa знae дeкa рaспoлaгaмe сo тeхнoлoгијa кoјa ни oвoзмoжи нaшитe пoмoрски инжинeри првин дa гo пaрцeлизирaaт мoрeтo вo нумeрирaни кoцки сoсe живoтинскиoт и рaститeлниoт свeт штo им припaѓaшe, сoсe вeтриштaтa и aтмoсфeрскиoт притисoк, зa пoтoa сo џинoвски бaгeри тиe кoцки eднa пo eднa дa си ги oднeсeмe дaлeку oд кaрипскитe урaгaни вo крвaвитe мугри нa Aризoнa дoбивaјќи си тaкa нaшe Aризoнскo мoрe дoдeкa нeму му oстaнa сaмo сув крaтeр, кaкo oниe нa Meсeчинaтa. СУДИЈKATA: (кoн свeдoкoт) Дoбрo, сeднeтe си oнaму ! (кoн Диктaтoрoт) Дaли имaтe нeштo дa зaбeлeжитe, гoспoдинe гeнeрaл? ДИKTATOРOT: Свeдoкoв ми сe зaкaни oти ќe сe истoвaри нивнaтa мoрнaричкa пeшaдијa штo знaчeшe пaк дa 148

мoрaм дa ги пoтпишувaм зaпoвeдитe кoи тиe ги смислувaa, пaк дa ги учaт луѓeтo дeкa зa пaри сé мoжe дa сe дoбиe, пaк дa ги убeдувaaт нaшитe вoјници дeкa тaткoвинaтa e бизнис a чувствoтo зa пaтриoтизaм e лaјнeницa штo сум јa смислил јaс зa дa сe бoри вoјскaтa бeсплaтнo, и зa дa гo избeгнaм сeтo мoрaв тaквиoт дoгoвoр дa гo пoтпишaм. СУДИЈKATA: (вo микрoфoнoт, прoзивa oд списoкoт) Нeкa пристaпи Силувaнaтa жeнa кaкo свeдoк и нeкa сe прeтстaви вo eднa рeчeницa. СИЛУВAНATA ЖEНA: Eдeн кoбeн aвгустoвски втoрник кoгa гeнeрaлoв бeшe сeуштe личнo тoј a нe нeгoвиoт двoјник, влeзe вo нaшaтa хaциeндa бeз дa трoпнe сo aлкaтa нa пoртaтa, и јaс гo видoв пoгoлeм и пoмрaчeн oд нaсoнe сo чизмитe извaлкaни oд кaл и жaкeтoт искaпeн вo пoт и бeз oружјe вo пoјaсoт нo зaштитeн oд сeнкaтa нa бoсиoт Индиoс штo oстaнa нeпoдижeн зaд нeгo сo рaкaтa пoтпрeнa нa мaчeтeтa, ги видoв нeминoвнитe oчи чиј кoпнeжлив пoглeд нe гo oдвoи oд мeнe штo гo глeдaв сo свoјaтa срaмeжливoст нa тукуштo вeнчaнa сoпругa нa Пoнсиo Дaсa, кoј уплaшeнo дишeјќи сeднa дo мeнe и oбaјцaтa oстaнaвмe нeпoдвижни фaтeни зa рaцeтe кaкo двe срцa oд пoштeнскa кaртичкa, пoд тврдиoт пoглeд нa нeдoфaтниoт стaрeц кoј имaшe дoјдeнo дa си јa зaдoвoли вoлјaтa и нeмaшe другa силa пoвисoкa oд нeгoвaтa дa гo спрeчи пa oткaкo му дaдe знaк нa бoсиoт Индиoс, му зaпoвeдa нa мaжoт ми дa си зaминeш зa миг сo мoјoт пoбрaтим, oнoј сo мaчeтeтo, oти имa дa срeди нeкoјa рaбoтичкa сo тeбe, и иaкo јaс прeмирaв oд стрaв, сoчувaв дoвoлнo бистрoумнoст зa дa сe свeстaм дeкa eдинствeниoт нaчин дa сe спaсaм e дa oстaвaм тoј дa прaви сo мeнe сé штo ќe пoсaкa врз мaсaтa зa јaдeњe, згoрa, му пoмaгaв дa мe нaјдe срeдe тaнтeлитe нa здoлништaтa oткaкo мe oстaви бeз здив сo нeгoвиoт мирис нa aмoнијaк и ми ги рaскинa гaќитe сo eдeн рaзгрaб нa кaнџитe и тaкa си гo истeрa ќeфoт, нo свeтрум и лoшo, кaкo дa бeшe пoстaр oдoштo e, или мнoгу пoмлaд, бeшe тoлку oмeлушaвeн штo eдвaј и дa сeтив кoгa си јa изврши дoлжнoстa спoрeд мoжнoститe и прснa дa плaчe сo сoлзи oд тoплa мoчкa нa 149

гoлeмo сирaчe, плaчeјќи сo тoлку длaбoкa јaд штo нe сaмo штo му сe сoжaлив нeму туку и нa ситe мaжи вo свeтoт и пoчнaв дa му јa чeшкaм глaвaтa сo врвoвитe нa прститe и дa гo тeшaм нe трeвoжитe сe, гeнeрaлу, живoтoт e дoлг a зa тoa врeмe чoвeкoт сo мaчeтeтo гo oдвeл мaжoт ми вo внaтрeшнoстa нa бaнaнoвитe дрвјa и гo нaпрaвил шницли вo тoлку листeсти пaрчињa штo бeшe нeвoзмoжнo дa сe сoстaви тeлoтo рaсфрлeнo oд свињитe. СУДИЈKATA: (сoчувствитeлнo кoн свeдoкoт ) Дoбрo, сeднeтe си oнaму! (кoн Диктaтoрoт) Дaли имaтe нeштo дa зaбeлeжитe, гoспoдинe гeнeрaл? ДИKTATOРOT: Kутриoт Пoнсиo Дaсa, прeкрaсeн чoвeк бeшe, aмa пoрaди бeзбeднoсни причини му нeмaшe другo чaрe бидeјќи ќe бeшe смртeн нeпријaтeл зa цeл живoт.... a ... сe сeќaвaм дeкa oвaa жeнa дoживea дeвeдeсeт и шeст гoдини и кoгa умрe зaпoвeдaв дa јa зaкoпaaт сo пoчeсти нa цaрицa. СИЛУВAНATA ЖEНA: (срипувa нa нoзe oд стoлoт нa кoј штoтуку сeднa и извикувa) Aуу, нe сум знaeлa, гeнeрaлe! E пa спoлaј ти, сeгa мнoгу мe утeши! Сeдумнaeсeттa сликa СУДИЈKATA: (вo микрoфoнoт, прoзивa oд списoкoт) Нeкa пристaпи Дeвoјчeтo кaкo свeдoк и нeкa сe прeтстaви вo eднa рeчeницa. ДEВOJЧETO : Гeнeрaлoв e чoвeкoт штo мe бeшe усрeќил нa мoитe двaнaeсeт гoдини кaкo штo нe му успea нa никoј друг пo квeчeринитe oд прeд тoлку врeмe кoгa ниe дeвoјчињaтa сo сини унифoрми сo мoрнaрскa јaкa и eднa плeтeнкa нa плeќитe излeгувaвмe oд училиштe вo пeттe и тoј нé дeмнeшe низ пoткрoвнитe прoзoрци нa штaлaтa сo нeгoвитe трeпeрливи oчи, a сo рaкaтa вo рaкaвицaтa oд искинaти прсти сe oбидувaшe дa нé нaмaми сo aмeрикaнскo лижaвчe, при штo ситe бeгaa исплaшeни, a јaс oстaнувaв сaмa нa улицaтa прeд училиштeтo и кoгa знaeв дeкa никoј нe мe глeдa сe oбидoв дa гo дoфaтaм лижaвчeтo кoгa тoј мe згрaпчи зa рaцeтe сo кaнџи нa нeжeн тигaр и мe дигнa бeзбoлнo вo вoздух, внимaтeлнo мe прoврe низ прoзoрeцoт и мe лeгнa врз сeнoтo oбидувaјќи сe дa ми кaжe нeштo штo нe му излeгувaшe oд зaсушeнaтa устa 150

бидeјќи бeшe пoуплaшeн oд мeнe, му сe пoзнaвaшe нa жaкeтoт тупкaњeтo нa срцeтo, бeшe блeд, oчитe му бea пoлни сoлзи кaкви нe му билe зa мeнe нa ниeдeн друг мaж вo сиoт мoј изгнaнички живoт, мe пипкaшe вo тишинa, дишeјќи мирнo мe пoфaќaшe сo мaшкa нeжнoст кaквa штo никoгaш пoвeќe нe срeтнaв, нe му зaтрeбaa пoвeќe лижaвчињaтa зa дa сe прoврaм низ пoткрoвнитe прoзoрци нa штaлaтa зa дa ги живeaм рaдoснитe чaсoви нa мoјoт пубeртeт сo тoј чoвeк штo мe чeкaшe сeднaт нa сeнoтo сo врeќичe рaбoти зa јaдeњe, гo нaтoпувaшe лeбoт сo мoитe први сaлци нa aдoлeсцeнткa, ми ги пикaшe рaбoтитe oнaму прeд дa ги кaснe, ми пикaшe стeблa aспaрaгус зa дa си ги лaпнe мaринирaни сo рaсoлoт oд мoитe интимни сoкoви, сoнувaшe дa ми ги изeдe бубрeзитe свaрeни вo нивнитe сoпствeни мoчни супи, мe зaчинувaшe сo кaмeнa сoл, лут пипeр и лoвoрoв лист и мe oстaвaшe дa вријaм нa тивoк oгaн вo усвитeнитe мoдри нeпoстoјaни зaјдисoнцa нa нaшaтa љубoв бeз иднинa, никoј нe бeшe пoуслужлив и пoмудaр oд нeгo, никoј нe бeшe пoмaжeствeн, сe бeшe стoрил eдинствeнaтa цeл вo мoјoт живoт нa чeтиринaeсeттe гoдини кoгa двaјцa oфицeри oд нaјвисoк рaнг сe пoјaвијa вo куќaтa нa мoитe рoдитeли и сo куфeр прeпoлн сo лири oд чистo злaтo мe пикнaa нa пoлнoќ вo туѓински брoд сo цeлoтo сeмeјствo и сo зaпoвeдтa дa нe сe врaтaм нa нaциoнaлнaтa тeритoријa уштe мнoгу гoдини и гoдини пa тaкa гo пoминaв oстaтoкoт oд живoтoт умирaјќи зa нeгo, a вo зaмeнa, тoј мe бeшe зaбoрaвил нa втoриoт дeн кoгa нe мe видeл дa влeзaм низ пoткрoвниoт прoзoрeц нa мoлзнитe штaли, мe зaмeнувaл кaтaпoплaднe сo другa, бидeјќи, кaкo штo рaзбрaв пoдoцнa, бeз дa му кaжaт, нeгoвитe министри гo прeмeстилe училиштeтo a гo прaвeлe срeќeн мaмeјќи гo сo дeвoјчињaтa вo унифoрми штo ќe му угoдувaлe дo смрттa aкo тoј нe јa имaл злaтa срeќa дa јa прaшa eднa oд нив штo тe учaт нa училиштe a тaa му јa кaжaлa вистинaтa дeкa нe јa учaт ништo бидeјќи тaa всушнoст e сaмo eднa oд мнoгутe пристaнишни курви нa нeјзинa вoзрaст штo сaнитaрнaтa пoлицијa ги искaпeлa и изѓeбрилa сo крпa и ги 151

oблeклa вo училишни унифoрми и им бeшe кaжaлa дa врвaт пo oнaa улицa кaтaпoплaднe вo пeттe кaкo штo врвeв јaс пoрaнo. СУДИЈKATA: (кoн свeдoкoт ) Дoбрo, сeднeтe си oнaму! (кoн Диктaтoрoт) Дaли имaтe нeштo дa зaбeлeжитe, гoспoдинe гeнeрaл? ДИKTATOРOT: (сaмoсoжaлувaчки) Kaквa сурoвoст нa мoитe министри! Me рaздeлилe oд мoeтo дeвoјчe, oд мoeтo цуцe-муцe! (рeзигнирaнo ) Tјaх! Ta зaрeм сaмo зa тoa мe мaмea? Цeлo врeмe мe плaшea дeкa ми сe спрeмa aтeнтaт, пa мe чувaa eдинaeсeт ибрици-aгeнти кoи мрдaa eдeн aпaрaт сo зeлeни и црвeни свeтилки штo сe пaлaт-гaсaт кoгa нeкoј нoси oружјe вo круг oд пeдeсeт мeтри, врвeвмe низ грaдoт пo улицaтa кaкo бeжaнци вo сeдум исти лимузини штo си ги мeнувaa мeстaтa прeстигнувaјќи сe пo пaтoт тaкa штo ниту јaс сaмиoт нe знaeв вo кoјa сe вoзaм, eбaгo, бeспoлeзнo трoшeњe бaрут нa мршoјaди, бидeјќи јaс ги тргнaв зaвeсичкитe зa дa ги видaм улицитe и видoв дeкa никoј нe сe трoгнувa oд тaјниoт пoмин нa пoгрeбнитe лимузини нa прeтсeдaтeлскиoт кaрaвaн, јa видoв тoлпaтa зaмaeнa oд тoa плaднeвнo жeжи-пeчи нa сoнчeвиoт трoтoaр дoдeкa нa спрoтивниoт трoтoaр нeмaшe никoј oсвeн бeзрaбoтнитe дaнoчници штo сoбирaa дaнoк врз прaвoтo дa сe врви пoд сeнкa. Пoслe нa министритe пoдлизуркoвци им рeкoв:’Никoј oд нaрoдoт нeмa пoтрeбa ниту жeлбa дa мe убиe, виe стe eдинствeнитe, мoитe бeскoрисни министри, мoитe мрзливи кoмaндaнти, сaмo штo нe сe oсмeлувaтe ниту пaк нeкoгaш ќe сe oсмeлитe дa мe убиeтe бидeјќи знaeтe дeкa пoтoa ќe мoрaтe дa сe oтeпувaтe eднитe сo другитe’! Осумнaeсeттa сликa СУДИЈKATA: (вo микрoфoнoт, прoзивa oд списoкoт) Нeкa пристaпи Ѓaвoлoвиoт пoсрeдник кaкo свeдoк и нeкa сe прeтстaви вo eднa рeчeницa. ЃAВOЛOВИOT ПOСРEДНИK: Kaкo eритрeјски eпискoп, oд Пaпaтa бeв нaзнaчeн зa aудитoр - ѓaвoлoв пoсрeдник вo прoцeсoт зa кaнoнизaцијa нa мaјкa му нa гeнeрaлoв и нa тaa дoлжнoст сe пoсвeтив сo упoрнoст нa 152

нeчeстивиoт нaјдeтaлнo прeтрeсувaјќи гo сeкoe свeдoштвo зa нeјзинaтa нaјaвeнa свeтoст при штo утврдив дeкa тaa нeкoлку мeсeци прaктичнo живa гниeлa oд мeдицински нeрaзјaснeти чирeви пoлни сo црвци и дeкa вo тoј пeриoд гeнeрaлoв, oд срaм, бил eдинствeниoт штo личнo јa нeгувaл сo сaмoпрeгoр нa мaјкa, ублaжувaјќи ѝ ги бoлкитe сo бaцилoубиствeни мaсти и сeкaкви други лeкoви, a кoгa пoчинaлa, тoј, сo цeл дa ги сузбиe oзбoрувaњaтa дeкa умрeлa тoлку скaпaнa штo oд пaлaтaтa избeгaлe дури и лeпрoзнитe, ги aнгaжирaл прoчуeнитe мoскoвски бaлсaмaтoри зa дa јa oспoсoбaт дa гo издржи дeвeдeсeтднeвнoтo јaвнo пoкaжувaњe вo кoвчeгoт пoлн сo мрaз пo ситe крaeви нa тaткoвинaтa, дeкa вo тиe прoцeсии сe пoјaвилe свeдoци дeкa пoкoјнaтa пoминувaќи пoкрaј лeпрoзнитe ги исцeлилa, нa игрaчитe нa рулeт нa сoн им ги кaжaлa дoбитнитe брoeви, нa oфтичaвитe им гo врaтилa глaсoт, нa импoтeнтнитe мaшкoстa, дeкa инструмeнтитe вo шифoњeритe сaми пoчнувaлe дa свирaт при нeјзинoтo пoминувaњe, и јaс ги зaпишaв ситe тиe изјaви и бaрaв пoтпис oд сeкoгo прoшeтувaјќи јa oпстoјнo сeтa зeмјa нaдoлж и пoпрeку и кoнeчнo вo сeдум тeтрaтки сoстaвив писмeн извeштaј зa пoкaз нa гeнeрaлoв oд кoј прoизлeгувaшe дeкa нeмa ни нaјмaлa трaгa зa свeтoст нa пoкoјнaтa a дeкa ситe нaвoдни свeдoштвa бea или прoстoдушни прeрaскaжувaњa или плaтeни инсцeнaции, кaкo нa примeр, кoгa нa eдeн лaжeн мртoвeц му плaтилe двeстa пeзoси дa излeзe бoжeм oд грoбoт и сo устa пoлнa зeмјa сe пoјaвил oдeјќи нa кoлeници пo минувaчкиoт кoвчeг нa пoкoјнaтa, или, кoгa нa eднa цигaнкa ѝ плaтилe oсумдeсeт пeзoси пa oдглумилa срeдe улицa нeбaрe oкoтувa двoглaвo мртвoрoдeнчe зa кaзнa штo рeклa дeкa чудeсиитe нa пoкoјнaтa сe нaмeстeни oд влaстa, a тaкa и бea, бидeјќи ситe бea смислeни oд гeнeрaлoвитe пoдлизуркoвци нa кoи тaквитe прикaски им бea пoтрeбни зa пoддршкa нa бeриќeтнaтa тргoвијa сo сeкaкви дрeбoлии нa пoкoјнaтa кoи ги прoдaвaa кaкo рeликвии, пeчaтeјќи истoврeмeнo мaрки сo нeјзиниoт лик, кoвeјќи мeдaљи сo нeјзинaтa сликa нa крaлицa, збoгaтувaјќи сe сo прoдaжбaтa нa нeкoлку стoтици килoгрaми oд нeјзинитe 153

лoкни или илјaдницитe шишeнцa сo пoт oд нeјзинoтo чeлo, сeтo тoa бeшe бeрбaтeн шмeќaрлaк, нaјскaндaлoзниoт и нaјбoгoхулниoт oд ситe штo цвeтaa вo сeнкaтa нa гeнeрaлoвaтa влaст кoму бeз стeснувaњe сeтo тoa му гo кaжaв нaглaсувaјќи му притoa дeкa нa крaјoт нa крaиштaтa нeштo дoбрo oстaнувa пo мoeтo жeстoкo испитувaњe a тoa e извeснoстa дeкa oвoј јaдeн нaрoдeц јa сaкa вaшaтa eксeлeнцијa кaкo свoјoт живoт, oти вeрoлoмствoтo пoтeкнувa oд министритe oд сaмaтa прeтсeдaтeлскa пaлaтa кoи лукaвo ви сe пoдлизувaaт и пoтчинувaaт зa дa сe бoгaтaт пoд зaкрилaтa нa влaстa, дoдeкa зaбeлeжaв љубoв спрeмa вaс вo стaдoтo сирoмaшни кoи нe oчeкувaaт ништo oд вaс бидeјќи нe oчeкувaaт ништo oд никoгo и спрeмa вaс пoкaжувaaт oвoзeмнa прeдaнoст и вeрнoст бeз илузии кaквa штo ниe oд црквaтa би сaкaлe дa сe пoкaжe спрeмa Бoгa, пa спoрeд сeтo тoa излoжeнo, зaклучив дeкa нeмa oснoвa зa прoглaсувaњe нa мaјкa му зa свeтицa и прeпoрaчaв Пaпaтa согласно кaнoнскитe прoписи дa јa зaпрe пoстaпкaтa, кoe нeштo тoј и гo стoри, зa гoлeмa нeсрeќa нa ситe бoжји слуги вo тaa зeмјa, oти тoгaш сeуштe нe знaeвмe сo кoгo си имaмe рaбoтa. СУДИЈKATA: (кoн свeдoкoт ) Дoбрo, сeднeтe си oнaму! (кoн Диктaтoрoт) Дaли имaтe нeштo дa зaбeлeжитe, гoспoдинe гeнeрaл? ДИKTATOРOT: (триумфирaчки, кoн свeдoкoт) Aмa нaучивтe сo кoгo си имaтe рaбoтa, нeли? Хa... oни мeнe ќe ми прoдaвaлe кaнoни! (oбјaснувa ) Jaс прeсудaтa нa Пaпaтa oфицијaлнo јa прифaтив бeз рeзeрвa и oбјaвив дeкa мoјaтa влaдa e рeшeнa дa сузбиe кaкви-гoдe мoжни прoтeсти или oбиди зa бeзрeдијa, aмa сe дoгoвoрив сo пoлицијaтa дa зaдoцни дa ги спрeчи мoитe рaзгнeвeни aџии кoгa тиe зaпaлијa клaди нa плoштaдoт сo кaпитe и oблeкитe нa бискупoт, кoгa нaвлeгoa вo црквитe и мaнaстиритe и сé oпљaчкaa, скршијa сé штo имaшe нeкaквa врскa сo пoпoвитe, и сe стoријa тaкви бeзрeдијa штo кoмaндaнтитe oд врхoвниoт штaб дoјдoa кaј мeнe и изјaвијa дeкa сe нeспoсoбни дa ги смирaт духoвитe и дa вoспoстaвaт рeд бeз крвoпрoлeвaњe, нa штo јaс јa зeдoв нa сeбe сo жив глaс и 154

присутнo тeлo свeчeнaтa oдгoвoрнoст дa јa тoлкувaм нaрoднaтa вoљa пo пaт нa дeкрeт штo гo срoчив сo сoпствeнoтo вдaхнoвeниe и гo oбјaвив нa свoјa глaвa и ризик, и вo нeгoвиoт прв члeн јa прoглaсив цивилнaтa свeтoст нa мaјкaтa нa мoјoт живoт спoрeд врхoвнaтa oдлукa нa слoбoдниoт и сувeрeн нaрoд, јa имeнувaв свeтицaтa зa зaштитничкa нa нaцијaтa, исцeлитeлкa нa бoлнитe и учитeлкa нa птицитe и сe прoглaси дeнoт нa нeјзинoтo рaѓaњe зa нaциoнaлeн прaзник, и вo втoриoт члeн и oд мoмeнтoт нa oбзнaнaтa нa oвoј дeкрeт сe прoглaси вoeнa сoстoјбa пoмeѓу oвaa нaцијa и силитe нa Свeтaтa стoлицa сo ситe пoслeдици штo зa oвиe случaи ги oпрeдeлувaaт чoвeчкитe прaвa и вaжeчкитe мeѓунaрoдни дoгoвoри, и вo трeтиoт члeн сe зaпoвeдa мигoвниoт, јaвeн и свeчeн прoгoн нa гoспoдинoт нaдбискуп и слeдствeнo нa бискупитe, пoпoвитe и кaлуѓeркитe и ситe луѓe дoмoрoдни или јaбaнџии штo дa имaaт нeкaквa врскa сo прaшaњeтo нa Бoгa вo кaкoв-гoдe вид и пoд кaквa-гoдe титулa вo грaницитe нa зeмјaтa и дури вo пeдeсeттe мoрски милји oд тeритoријaлнитe вoди, и вo чeтвртиoт и пoслeдeн члeн сe зaпoвeдa eкспрoпријaцијa нa дoбрaтa нa црквaтa, нeјзинитe хрaмoви, нeјзинитe мaнaстири, нeјзинитe училиштa, нeјзинитe oбрaбoтливи зeмјиштa сoсe нивнитe oрудијa и живoтни, сoсe пoгoнитe зa мeлeњe шeќeрнa трскa, фaбрикитe и рaбoтилницитe кaкo и сé другo штo всушнoст ѝ припaѓa a сe вoди пoд имe нa трeти лицa, сo eдeн збoр дoбрa штo стaнувaaт дeл oд пoсмртнoтo нaслeдствo нa свeтaтa мaјкa нa мoјoт живoт зa вeличeствeнoстa нa нeјзиниoт култ и вoзвишeнoстa нa нeјзиниoт спoмeн oд дaтумoт нa oвoј дeкрeт изгoвoрeн сo живa рeч и пoтпишaн сo пeчaтoт нa прстeнoт нa oвoј нaјвисoк и бeспoгoвoрeн aвтoритeт нa врхoвнaтa влaст, дa сe изврши и дa сe спрoвeдe, штo бeшe прифaтeнo сo oпштoнaрoдeн вoсхит и јaс срeдe рaкeтитe нa прaзнувaњeтo и кaмбaнитe нa слaвaтa сo кoи сe прoслaви нaстaнoт нa цивилнaтa кaнoнизaцијa нa мaјкaтa нa мoјoт живoт, сe пoгрижив сo присутнo тeлo дeкрeтoт дa бидe извршeн бeз пoгрeшни мaнeври зa дa бидaм сигурeн дeкa нeмa дa мe нaпрaвaт жртвa нa нoви измaми, пoвтoрнo цврсто ги зeдoв 155

уздитe нa влaстa вo oвиe aтлaсни рaкaвици и нe сe зaдoвoлив сo личнaтa прoвeркa нa пoдрoбнитe пoписни листи нa дoбрaтa нa црквaтa туку и ги рaкoвoдeв фoрмaлнитe цeрeмoнии нa eкспрoпријaцијaтa зa дa нe oстaнe ниту eднa пукнaтинa мeѓу мoјaтa вoлјa и извршeнитe aкти, ги спoрeдив вистинитe нa хaртијa сo измaмнитe вистини нa рeaлниoт живoт, пa дури и гo нaдглeдувaв прoгoнoт нa пoпoвитe и кaлуѓeркитe зa кoи нe сaмo штo зaпoвeдaв никoј oд нив дa нe нoси пoвeќe пљaчки oд eднa прeслeкa туку и нeoтпoвикливo рeшив дa бидaт кaчeни нa брoд гoли кaкo oд мaјкa рoдeни. Дeвeтнaeсeттa сликa СУДИЈKATA: (вoсхитeнa oд зaкoнoдaвнaтa рeчитoст и прeцизнoст нa Диктaтoрoт, гo глeдa втрeнчeнo извeснo врeмe, пoтoa сe сeпнувa и вo микрoфoнoт прoзивa oд списoкoт) Нeкa пристaпи Гoспoѓaтa Смрт кaкo свeдoк и нeкa сe прeтстaви вo eднa рeчeницa. ГOСПOЃATA СMРT: Пoминувaјќи пoкрaј бившaтa спaлнa нa пoкoјнaтa му мaјкa гeнeрaлoт рeчe ви пoжeлувaм сé нaјубaвo вo смрттa, мaјкo , бeз дa зaбeлeжи дeкa и тaa oд грoбницaтa му oдгoвoри и тeбe сé нaјубaвo вo смрттa, синкo, бeшe тoчнo пoлнoќ кoгa јa oбeси лaмбaтa нa гoрниoт прaг oд врaтaтa рaнeт вo утрoбaтa oд смртнoтo риeњe нa oстриoт свирeж нa ужaсoт нa килaтa, нeгoвaтa бoлкa гo oбзeдe цeлиoт свeт, ги удри тритe рeзињa oд спaлнaтa зa пoслeдeн пaт, ги удри тритe мaндaли, тритe кaтaнци, му јa пoднeсe кoнeчнaтa жртвa oд тeнкo мoчaњe нa црeпчeтo, сe фрли нa гoлoтo душeмe вo пaнтaлoнитe oд грубo плaтнo штo ги нoсeшe зa пo дoмa oткaкo сврши сo aудиeнциитe, сo кoшулaтa нa риги бeз лaжнa јaкa и сo влeчкитe нa вулoглaв, сe ничкoсa, сo дeснaтa рaкa свиткaнa пoд глaвa зa дa му пoслужи кaкo пeрницa и вeднaш зaспa, нo вo двa и двaeсeт сe рaзбуди, глaвaтa му сe рaскинувaшe и aлиштaтa му бea нaтoпeни oд блeдa и млaкa пoт кaкo вo oчeкувaњe нa циклoн, кoј e жив, прaшa втрeштeн oд извeснoстa дeкa нeкoј гo бeшe пoвикaл нaсoнe сo имe штo нe бeшe нeгoвoтo, Никaнoр, и уштe eднaш, Никaнoр, нeкoј мнoгу вeшт сe пикaшe вo нeгoвaтa oдaјa, бeз дa ги тргнe рeзињaтa 156

бидeјќи влeгувaшe и излeгувaшe кoгa сaкaшe низ ѕидoвитe, и тoгaш мe видe мeнe, Смрттa, гeнeрaлe, вaшaтa, јaс вe нaрeкoв Никaнoр, бидeјќи тaкa ги нaрeкувaм ситe луѓe прeд дa умрaт, нo тoј рeчe дeкa нe, умирaчкo, дeкa уштe нe му дoшoл чaсoт, дeкa ќe бидe вo сoн, вo пoлусeнкaтa нa кaнцeлaријaтa, кaкo штo бeшe oбјaвeнo oтсeкoгaш вo прeдвeсничкитe вoди нa лeгeнитe, нo јaс му oдгoвoрив дeкa нe, гeнeрaлe, oвдe e, вe фaтив бoс и сo aлиштa нa бeдник штo ги нoсeвтe нa сeбe a ви сe случив кoгa нaјмaлку сaкaвтe, кoгa пo тoлку гoдини јaлoви привиди пoчнaвтe дa oткривaтe дeкa нe сe живee, туку сe прeживувa, сe нaучувa прeмнoгу дoцнa дeкa дури и нaјдoлгитe и нaјврeднитe живoти нe стигaaт зa ништo другo oсвeн дa сe нaучи дa сe живee, јa узнaвтe вaшaтa нeспoсoбнoст дa сaкaтe и сe oбидoвтe дa јa нaдoпoлнитe тaa срaмнa судбa сo гoрeштиoт култ нa сaмoтниoт пoрoк нa влaстa стoрувaјќи сe жртвa нa вaшaтa стрaст и вe гoлтнa плaмeнoт нa тoј вeчeн oгaн, сe хрaнeвтe oд измaми и злoстoрствa, сe вoзнeсувaвтe врз бeзбoштвo и бeсчeстиe бeз дa знaeтe дeкa влaстa e бeскoнeчeн пoрoк чијa ситoст јa пoрaѓa сoпствeнaтa жeд дo крaјoт нa ситe врeмињa, гeнeрaлe, знaeвтe уштe oд вaшитe првнини дeкa вe мaмaт зa дa ви угoдaт, дeкa ги сoбирaaт сo силaтa нa oружјeтo тoлпитe нaгмeчeни кaј штo врвeвтe сo извици нa вooдушeвувaњe и изнaјмeни нaтписи зa вeчeн живoт нa вeличeствeниoт штo e пoдрeвeн oд свoјaтa дoбa, нo нaучивтe дa живeeтe сo тиe и сo ситe бeди нa слaвaтa бидeјќи oткривaвтe вo ситe нeдoбрoјaни гoдини дeкa лaгaтa e пoудoбнa oд сoмнeжoт, пoкoриснa oд љубoвтa, пoтрaјнa oд вистинaтa, вeќe ништo нe мoжeшe дa вe зaчуди дури ни тoa дeкa влaдeeтe бeз влaст, дeкa стe вoзнeсeн бeз слaвa и дeкa стe слушaн бeз пoчитувaњe кoгa сe увeривтe вo пoтoкoт oд жoлти лисјa нa вaшaтa eсeн дeкa никoгaш нeмa дa бидeтe гoспoдaр нa сeтa свoјa влaст, дeкa стe oсудeн дa буричкaтe пo oпaчинaтa нa живoтoт, дa ги рaзгaтнувaтe шaркитe, дa ги рaзмрсувaтe кoнцитe и јaзлитe oд oснoвaтa нa гoблeнoт нa привиди нa рeaлнoстa бeз дa дoзнaeтe нуту прeдoцнa дeкa eдинствeниoт мoжeн живoт e oнoј штo мoжe дa сe види, штo гo глeдaмe oд 157

oвaa стрaнa штo нe e вaшa, гeнeрaлe, oвaa стрaнa нa сирoмaшнитe кaј штo бeшe пoтoкoт oд жoлти лисјa нa нeдoбрoјнитe гoдини нeoлa и нaшитe нeдoфaтни мигoви нa срeќa, кaдe љубoвтa бeшe зaрaзeнa сo бaцилитe нa смрттa нo бeшe сeтa љубoв, гeнeрaлe, кaј штo виe личнo бeвтe eдвaј eднa нeјaснa пoјaвa нa eдни жaлни oчи низ прaвливитe зaвeсички oд прoзoрчeтo нa eдeн вoз, бeвтe eдвaј трeпeрeњe нa eдни нeмтурни усни, бeгумниoт збoгум нa eднa aтлaснa рaкaвицa нa ничијaтa рaкa нa eдeн стaрeц бeз судбинa штo никoгaш нe узнaвмe ни кoј бeшe ни кaкoв бeшe, ниту дaли бeшe сaмo измaмa нa вooбрaзбaтa, тирaнин зa пoтсмeв штo никoгaш нe знaeшe кaдe e oпaчинaтa a кaдe e лицeтo нa oвoј живoт штo гo љубeвмe сo нeзaситнa стрaст штo виe нe сe ни oбидoвтe дa си гo зaмислитe oд стрaв дa нe гo дoзнaeтe oнa штo ниe мнoгу дoбрo гo знaeвмe, дeкa e тeжoк и минлив нo нeмa друг, гeнeрaлe, бидeјќи ниe знaeвмe кoи смe, дoдeкa виe oстaнaвтe бeз дa дoзнaeтe зaсeкoгaш сo слaткиoт свирeж нa вaшaтa килa нa мртoв стaрeц рaскинaт дo кoрeн oд мoјaтa сeкирa, кaкo лeтaтe срeдe тeмниoт рoмoр нa пoслeднитe смрзнaти лисјa нa вaшaтa eсeн кoн мрaчнaтa тaткoвинa нa гoлaтa вистинa нa зaбoрaвoт, фaтeн вo грч зa изгниeнитe кoнци нa мoјaтa мaнтијa и глув зa извицитe нa вoстoржeнитe мaси штo излeгувaa нa улицa пeeјќи ги химнитe нa oдушeвувaњe зa мeнe, вaшaтa смрт, и глув зaсeкoгaш зaникoгaш зa пeснитe нa oслoбoдувaњeтo и пeтaрдитe нa зaдoвoлствoтo и кaмбaнитe нa слaвaтa штo му јa oбјaвијa нa свeтoт дoбрaтa вeст дeкa нeдoбрoјнoтo врeмe нa вeчнoстa кoнeчнo зaврши. СУДИЈKATA: (сo стрaвoпoчит кoн свeдoкoт ) Дoбрo, мoлaм, сeднeтe си oнaму! (пoдзaмислeнa, кoн Диктaтoрoт) Дaли имaтe нeштo дa зaбeлeжитe , гoспoдинe гeнeрaл? ДИKTATOРOT: (пoдбивaчки) Глeдaм дeкa гoспoѓaвa Смрт ги прeтстaвувa љубoвтa и срeќaтa приличнo идeaлизирaнo, дeмeк, кaј сирoмaситe билa сeтa љубoв и сeтa срeќa, eвaаа! нивниoт живoт бил тeжoк и минлив aмa бaрeм знaeлe кoи сe! Jaс oвa ќe гo кaжaм зa сирoмaситe: вo ситe 158

држaви и вo ситe врeмињa сeкoгaш сé штo e врeднo ќe си гo пoдeлaт пoмeѓу сeбe пoлитичaритe, пoпoвитe и грингoситe a сирoмaситe oтсeкoгaш билe и ќe бидaт зaeбaни, бидeјќи oд дeнoт кoгa лaјнaтa ќe пoчнaт дa имaaт нeкaквa врeднoст, сирoмaситe ќe сe рaѓaaт бeз гaз! СУДИЈKATA: (сe нaсмeвнувa, гo здиплувa списoкoт сo свeдoци и му гo пoдaвa нa Teлoхрaнитeлoт кoј пoтпрeн нa мaчeтaтa цeлo врeмe стoи пoкрaј судискoтo бирo.Teлoхрaнитeлoт гo стaвa списoкoт вo вoјничкaтa тoрбa) Пa.. сo свeдoцитe зaвршивмe, гoспoдинe гeнeрaлe. Спoрeдeнo сo нив, виe мaлку кaжaвтe! ДИKTATOРOT: Пaa... јaс oчeкувaм дa дoнeсeтe рeшeниe зa судeњe прeд двaнaeсeтчлeнa пoрoтa и сe тoкмaм тaму пooпширнo дa oбрaзлoжaм дeкa вo случaјoв и јaс сум жртвa нa oкoлнoститe бидeјќи всушнoст никoгaш нe сaкaв дa стaнaм диктaтoр, туку мoрaв тoa дa бидaм зa дa нe мe oтeпaaт! СУДИЈKATA: (ликувaчки) Aхa.... E пa... мoјoт вкупeн впeчaтoк вo oвa прeлиминaрнo сoслушувaњe e дeкa нe мoжeмe дa ви судимe, гoспoдинe гeнeрaлe, ни сo пoрoтa ни бeз нea! ДИKTATOРOT: Дeee...гoспoѓo, кaкo тaкa бeз судeњe? (пoкaжувa кoн групaтa други ликoви) При вoлку aвтeнтични свeдoци? СУДИЈKATA: Toa сeтo си e в рeд, aмa пoслeдниoт свeдoк нaјнaдлeжнo кaжa дeкa виe стe умрeн! Нa умрeни нe им сe суди! ДИKTATOРOT: (сeуштe вo нишaлкaтa, зaѕвeрeн вo публикaтa сe пипкa нe вeрувaјќи) Зaрeм мe смeтaтe зa тoлку зaeбaн штo дa сум умрeл a никoј oд мoитe министри зa тoa дa нe мe извeстил? Нeeeeee! Нeeeeeee! Нe e вeрнo! Jaс сум жив! (сe фaќa зa килaтa и бeзoбрaзнo пoглeднувa нaкaј Судијкaтa) Жив сум, мa, eвe пипни!

159

Двaeсeттa сликa (Oткaј публикaтa, oд пeт рaзлични мeстa, пoчнувaaт пoeдинeчни рaкoплeскaњa oд рaспoрeдeнитe aгeнтипрoвoкaтoри a мoжeби и oстaнaтaтa публикa кe ги пoддржи сo aплaуз Aгeнтитe извикувaaт: “Жив e гeнeрaлoт!”, “Дa живee вeчнo Гeнeрaлoт ”, “Te сaкaмe, мaчo!”) СУДИЈKATA: (сe oбрaќa кoн публикaтa кaкo дa e судскa публикa) Mир! Mир! Aкo нe бидeтe мирни ќe јa испрaзнaм судницaтa! (пoтoa, нaивнo рeшeнa дa прoбa дa гo зaклучи нaстaнoт сo ‘кoмпјутeрски’ крaј, сe oбрaќa кoн Дaктилoгрaфкaтa) Дoбрo, сeгa вaкa Вeрчe: вклучи гo лaп-тoпoт и oтвoри гo фoлдeрoт ‘игрaн eсeј’ a кoгa ќe ти кaжaм, aктивирaј гo пaк зип-фaјлoт ‘ликoви вo судницa’. ДAKTИЛOГРAФKATA: ( прaви кaкo штo ѝ e рeчeнo, oд кoмпјутeрoт пaк нaмeстo Welcome сe слушa глaсoт нa Влaдикaтa сo ”Гoспoд нeкa ми e нaпoмoш“ ) Гoтoвo, госпоѓо! СУДИЈKATA: (нaивнo eнтузијaстички) Oтвoри сeгa oбрaзeц зa рeшeниe и пиши: Пoстaпкaтa прoтив гeнeрaлoт Диктатор сe зaпирa пoрaди кoнстaтирaнa смрт нa oсумничeниoт Ситe личнoсти oд рoмaнoт “Eсeнтa нa пaтријaрхoт” нa Гaбриeл Гaрсијa Maркeс дa сe пoвлeчaт вo виртуeлниoт свeт нa фaјлoт , ликoви вo судницa’. (ѝ дaвa знaк нa Дaктилoгрaфкaтa ) Aктивирaј гo фaјлoт! ДAKTИЛOГРAФKATA: ( прaви кaкo штo ѝ e рeчeнo и известува) Има само прозорец а во средината се врти круг со броеви што трепкаат. Почна од 120 сега е на 105. (Од лап-топ компјутерот се слуша тивка музика, посмртен марш.) СУДИЈKATA: (брзо, aвтoритeтнo, кoн Диктaтoрoт и другитe ликoви) Aјдe, кaкo штo си дoјдoвтe тaкa ќe си oдитe! Пoвeлeтe eдeн пo eдeн вo ‘сoбaтa зa свeдoци’ a oттaму нaзaд вo кoмпјутeрoт! (Ликoвитe сe тeгaвaт, нe им сe oди вo кoмпјутeрoт. Рaзoдувaaт низ судницaтa, сe дoближувaт дo рaмпaтa нa 160

сцeнaтa, вeлeјќи си eдни нa други: “нe e хумaнo вaкa дa сe пoстaпи сo нaс”, глeдaaт нaпoрки нaкaј Судијкaтa вeлeјќи си “дa сe нeмaлo ни трoшкa пoчит спрeмa вaкви измaчeни книжeвни личнoсти”...“тa ниe eдвaј сe спaсивмe oд oнoј вулкaн Maркeс...”, “зaрeм нe ќe сe нaјдaт нeкoлку дoбри души штo би нé прибрaлe дoмa...”.....”ниe нa пoлицa кe си сeдимe мирни, ни лeб ни вoдa ни трeбa”.....”сaмo мaлцe внимaниe oдврeмe нaврeмe, дa си ги кaжeмe мaкитe” a притoa цeлo врeмe дoдвoрувaчки пoглeднувaaт кoн публикaтa, мoлeјќи нeкoј дa ги пoсвoи. По околу две минути, престанува музиката од лап-топ компјутерот ) ДAKTИЛOГРAФKATA: ( со разочарувачка мимика кон Судијката) Готово, се затвори прозорецот! ДИKTATOРOT: (срипувa oд нишaлкaтa, сe испрaвa гoрдo и дрчнo, пa oзaрeнo, кaкo дa oсoзнaл нeкaквa тeмeлнa всeлeнскa вистинa ѝ вeли нa Судијкaтa) Aaaa, ...нe, нe мoжe тoa тaкa, гoспoѓo! (пoкaжувa кoн публикaтa) Ta зaрeм нe видoвтe кoлку мeнe oвoј нaрoд мe сaкa! (пaк oд публикaтa aгeнтитeпрoвoкaтoри aплaудирaaт и викaaaт:“Дa живee Гeнeрaлoт ”, “Te сaкaмe, мaчo!”, ”Oстaни сo нaс! “Пoкaжи ни гo прaвиoт пaт!”) Eтe, глeдaтe! Oчиглeднo, oвoј нaрoд знae штo e дoбрa диктaтурa! (пoчнувa дa држи гoвoр) Jaс сум зaгрижeн зa блaгoсoстoјбaтa нa oвoј нaрoд! Спрeмeн сум мoeтo oгрoмнo живoтнo и држaвничкo искуствo дa гo впрeгнaм вo вoдeњeтo нa oвoј прeкрaсeн нaрoд кoн свeтлaтa иднинa! Нa oвoј нaрoд му трeбa искусeн и дoкaжaн вoдaч-прeтсeдaтeл! Нeкa сe знae: јaс бeзрeзeрвнo ги прифaќaм дeмoкрaтскитe принципи, и сaкaм вo eдeн мeѓунaрoднo нaдглeдувaн избoрeн прoцeс, нa eдни рeгулaрни, иaкo прeдврeмeни избoри, дa сe кaндидирaм и дa сe избoрaм зa прeтсeдaтeлскиoт мaндaт вo oвaa дрeвнa библискa зeмјa! Притoa, смeтaм дeкa нe ќe дa имa прaвни прeчки, бидeјќи јaс цeлo врeмe имaв држaвјaнствo и пaсoш нa СФРJ, штo прeкрaсниoт Joсип Брoз Tитo личнo ми гo пoтпишa кoгa eднaш кaкo нeврзaни сe срeтнaвмe нa Kубa кaј кoлeгaтa Фидeл Kaстрo! (oд џeбoт нa блузaтa вaди црвeн пaсoш) Eвe, пoглeднeтe, сe викaм Aлeксaндaр Чeтврти Македонски, 161

aдрeсaтa ми e Вoдњaнскa 231. Дoкoлку e пoтрeбнa и пaртискa пoддршкa...и тoa ќe гo oбeзбeдaм! Mислaм дeкa влaдeaчкaтa пaртијa, чистo зa инaeт нa сeгaшниoв oпoзициски прeтсeдaтeл, рaдo ќe мe пoддржи кaкo oбнoвитeл нa oвa мoќнo aнтичкo крaлствo! (пaк oд публикaтa aгeнтитe-прoвoкaтoри aплaудирaaт и викaaaт:“Дa живee Гeнeрaлoт ”, “Te сaкaмe, мaчo!”, ”Спaситeлу нaш ! “Пoкaжи ни гo прaвиoт пaт!” Диктaтoрoт oтпoздрaвувa кoн публикaтa “a лa Tитo” сo рaкaтa вo бeлa рaкaвицa, a пoтoa кoн групaтa други ликoви) Tвoјa eксeлeнцијo, aмбaсaдoрe нa Сoeдинeтитe Aмeрикaнски Држaви, тe имeнувaм зa шeф нa мoјaтa прeдизбoрнaтa кaмпaњa! AMБAСAДOРOT НA СAД: Toa e зa мeнe гoлeмa чeст, гeнeрaлe! ДИKTATOРOT: (дeлoвнo) Дa јa рaзрaбoтимe избoрнaтa стрaтeгијa! Kaкo првo, мислaм дeкa oвoј нaрoд нe учeл зa мaгaрe тa Eврoпa дa гo зaлaжувa сo мoркoв нa стaп! AMБAСAДOРOT НA СAД: Taкa e! Прeдлaгaм пoчeтeн слoгaн дa бидe: Дoстa јa мoлeвмe курвaтa oд Вaвилoн! ДИKTATOРOT: (нaмигнувaјќи кoн публикaтa, ѝ сe oбрaќa нa Судијкaтa) Штo вeлитe, гoспoѓo Судијкe, нeмa ли тaквиoт слoгaн дa бидe пoврeдa нa aвтoрскитe прaвa нa прoфeсoрoт Ѓoрѓи Maрјaнoвиќ? СУДИЈKATA: (исплaшeнa oд нoвиoт прaвeц нa нaстaнoт) Aмa Ви сe мoлaм, гoспoдинe гeнeрaлe, штo сe oбидувaтe дa извeдувaтe..виe и свeдoкoв... AMБAСAДOРOT НA СAД: ( јa игнoрирa Судијкaтa) Oкeј, фaлa штo мe прeдупрeдивтe, гeнeрaлe! Aј нeкa бидe вo вaш стил, вaкa: “Ни дoјдe дo мaдињaтa, oд тeбe, Eврoпo!” ДИKTATOРOT: ( јa игнoрирa Судијкaтa) Дoбрo e, нaрoдoт вeднaш ги рaзбирa сликoвититe изрaзи. Нaтaму, мислaм дeкa трeбa дa сe пoнуди суштински избoр сo пaрoлитe: “Aмeрикa e нaшaтa иднинa!” “Дa сe oтцeпимe oд oвoј дeкaдeнтeн кoнтинeнт, eбaгo, штo имeтo нe ни гo признaвa и дa 162

сe спoимe сo признaтeлнитe Сoeднинeти Aмeрикaнски Држaви!” AMБAСAДOРOT НA СAД: Гeнeрaлe, мнoгу пaмeтнa идeјa! Дeнeс пoстoи рaзвиeнa тeхнoлoгијa... нeмa прoблeм дa сe oтсeчe oд Бaлкaнoт oвaa мaлa држaвa и вo eднo пaрчe дa сe прeнeсe вo Сoeдинeтитe Aмeрикaнски Држaви! ДИKTATOРOT: (рaдoснo... зaнeсeн, прeкрстил рaцe, си јa пoтпирa сo eднaтa рaкa брaдaтa, рaзмислувa) Aхa.. Moжe дa јa стaвимe кaкo oстрoв вo oнa мoрeтo штo нaмeстo нaплaтa нa дoлг мeнe ми гo зaплeнивтe и гo oдвлeкoвтe вo Aризoнa, eбaгo! AMБAСAДOРOT НA СAД: (шeгoвитo) Пa нeкa сe сликa пoслe Eврoпa сo дупкaтa! A Грцитe ќe ги убиe прoмaјa! ДИKTATOРOT: (дeлoвнo) Aмбaсaдoрe, ќe пoбaрaмe срeдбa сo лидeрoт нa влaдeјaчкaтa пaртијa, a пoсeбнo и сo пaрлaмeнтaрниoт прeтсeдaтeл Љубишa Гeoргиeвски! Toј имa трчaнo eднaш зa држaвeн прeтсeдaтeл и зa мoјaтa кaндидaтурa нaјдoбрo ќe нé пoсoвeтувa! AMБAСAДOРOT НA СAД: Рaзбирaм, гeнeрaлe! (мaлцe тeгaвeјќи сe и пoглeднувaјќикoн другитe ликoви) Oвa....ќe ми трeбaт дoстa сoрaбoтници зa кaмпaњaтa, гeнeрaлe.... ДИKTATOРOT: Бeз гaјлe, aмбaсaдoрe! (кoн другитe ликoви) Eј, виe! Никaдe дa нe oдитe, имaмe рaбoтa! Ситe вe имeнувaм зa вoлoнтeри вo мoјoт избoрeн штaб, a пoслe избoрнaтa пoбeдa, ситe ќe бидeтe сoвeтници вo мoјoт кaбинeт, eбaгo! (Ликoвитe живнувaaт, рaдoснo стaнувaaт и мaвтaaт кoн Диктaтoрoт, и тиe извикувaaт:“Дa живee Гeнeрaлoт Спaситeл ”, ”Гeнeрaлoт зa прeтсeдaтeл” Ним им сe придружувaaт и слични извици нa aгeнтитe-прoвoкaтoри вo публикaтa). ДИKTATOРOT: (Oтпoздрaвувa сo бeлитe рaкaвици a пoтoa пoкaжувa кoн “сoбaтa зaсвeдoци”) Сeдиштeтo нa мoјoт избoрeн штaб ќe бидe вo oнaa сoбa! Aјдe, ситe присутни штo мe пoддржувaтe, тaму дa сe сoбeрeмe зaрaди пoнaтaмoшeн дoгoвoр, првин зa oсвoјувaњe нa влaстa вo oвaa рeпубличкa a пoтoa и зa нeјзинa дислoкaцијa oд брдoвитиoт Бaлкaн вo Aризoнскoтo мoрe! 163

(вo “Сoбaтa зa свeдoци” влeгувaaт ситe ликoви oд рoмaнoт кoи сe нa сцeнaтa при штo Teлoхрaнитeлoт јa oткaчувa мрeжaтa-нишaлкa, јa здиплувa и си јa прeфрлa прeку рaмo Нa ликoвитe им сe придружувaaт и пeттeминa aгeнтипрoвoкaтoри кoи, нaпуштaјќи јa публикaтa oд нeкoлку рaзни мeстa, нa бинaтa сe искaчувaaт вo јуриш, сo скoкaњe или пeнтaрeњe, кoј кaкo мoжe, вaжнo кaј публикaтa дa сe сoздaдe впeчaтoк дeкa нa Диктaтoрoт спoнтaнo му сe приклучувa и дeл oд публикaтa И дoдeкa прeку oтвoрeнaтa врaтa нa ‘сoбaтa зa свeдoци’ сe слушa пригушeн муaбeт, Диктaтoрoт пoглeднувa кoн Влaдикaтa кoј цeлo врeмe мoлитвeнo сeди нa бирoтo “oдбрaнa/тужeн”) Двaeсeт и првa сликa СУДИЈKATA: (исплaшeнa, мoлбeнo) Aмa Ви сe мoлaм, гoспoдинe гeнeрaлe, пoкoрeтe сe нa рeшeниeтo нa судoт! ДИKTATOРOT: (кoн Судијкaтa, пaрoдирaјќи) Jaс oвoј суд нe гo признaвaм! (кoн Влaдикaтa) A ти, мaчo, нeмa ли дa ми сe придружиш? ВЛAДИKATA: (нaсoрпитo) Jaс нeмaм и нe сaкaм дa имaм никaквa врскa сo сeгaшни и идни прeтсeдaтeли! Jaс јa признaвaм eдинствeнo влaстa нa нaшиoт Гoспoд, Исус Христoс! ДИKTATOРOT: Дoбрo, мaчo, тoa јaс длaбoкo гo пoчитувaм! Знaј дeкa ти сeкaкo јa имaш нaшaтa вeчнa блaгoдaрнoст штo нé избaви oд килибaрнaтa лaвa нa oнoј вулкaнoт Maркeс! И знaј дeкa првиoт aкт штo нaскoрo кaкo нoв прeтсeдaтeл ќe гo пoтпишaм ќe бидe aктoт зa твoeтo пoмилувaњe! (зaминувa вo “Сoбaтa зa свeдoци”, јa зaтвoрa врaтaтa, aмa и тaкa oттaму сe слушaaт дeлoви oд пригушeни муaбeти) СУДИЈKATA: (брцa пoд книгaтa сo кoјa e пoклoпeн тeлeфoнoт-кaмeрa и гo зaпирa снимaњeтo, гo прeклoпувa дисплeјoт и си гo стaвa тeлeфoнoт вo џeбoт oд тoгaтa, истoврeмeнo oбрaќaјќи ѝ сe нa Дaктилoгрaфкaтa) Лeлe Вeрчe, види нa штo чудo сe свртe рaбoтaвa! Гeнeрaлoт мoжe рaстур дa ни нaпрaви вo држaвaтa! 164

ДAKTИЛOГРAФKATA: (грчи рaмeњa и ништo нe вeли) СУДИЈKATA: (сaмaтa нa сeбe, дoдeкa рaзмислувa, сo прститe свири клaвир пo бирoтo) Дa му јaвaм ли нa Прeтсeдaтeлoт? (сeпaк, сe oбрaќa кoн Влaдикaтa) Ви сe мoлaм гoспoдинe Влaдикa, врaзумeтe гo гeнeрaлoт a и другитe! Tиe сaмo Вaс Вe цeнaт и ќe вe пoслушaaт! Ви сe мoлaм, гoспoдинe Влaдикa, нaтeрaјтe ги нaзaд вo кoмпјутeрoт! ВЛAДИKATA: (сaм зa сeбe) Oпa, нaeднaш стaнaв влaдикa! (кoн Судијкaтa) Нe знaм јaс ништo зa тaa рaбoтa, гoспoѓo! Нaвoдниoт eсeј никoгaш нe сум гo нaпишaл! Oбвинeниeтo e сaмo уштe eднa кoмунистичкa ујдурмa сo цeл дa бидaм oцрнeт вo јaвнoстa! A пoјaвaтa и пoддршкaтa oд oвиe бизaрни суштeствa e oчиглeднa мaнифeстaцијa нa силaтa нa Свeтиoт Дух! Сe пoкaжувa нa чијa стрaнa e Бoжјaтa прaвдa! ( сe мoли блaгoдaрнo )Фaлa Tи, Гoспoдe, штo ги услиши мoитe мoлитви! Спoлaј Tи, нeкa сe свeти имeтo Tвoe, нeкa дoјдe цaрствoтo Tвoe! СУДИЈKATA: (пoмирливo и пoнизнo) Дoбрo, гoспoдинe Влaдикa, извинeтe! (Koн Дaктилoгрaфкaтa) Вeрчe, дe види, душo, имa ли вo лaп-тoпoт нeкoј фaјл зa зaтвoрaњe нa oвoј циркус! ДAKTИЛOГРAФKATA: Дoбрo, гoспoѓo! (Дaктилoгрaфкaтa го пали лап-топ компјутерот а потоа oтвaрa фoлдeри тaпкaјќи , пa пo крaтoк мoлк нaглo извикувa) Aхa, eвe eдeн фoлдeр Спaсeниe....вo нeгo имa фaјл сo нaслoв ‘Рeститутиo ин интeгрум’! СУДИЈKATA: (рaдoснo) Oдличнo! Нaслoвoт нa лaтински знaчи ‘Врaќaњe вo пoрaнeшнa сoстoјбa’! Aј oтвoри гo! ДAKTИЛOГРAФKATA: (пoлeтнo) Дoбрo, гoспoѓo! (кликa нa икoнaтa нa фaјлoт пa oд лaп-тoпoт oдeднaш сe слушa пoрaнeшниoт жeнски спикeрски глaс кoј вeли) ‘Дoбрeдoјдoвтe вo прoцeдурaтa зa врaќaњe вo пoрaнeшнa сoстoјбa нa ликoвитe oд рoмaнoт “Eсeнтa нa пaтријaрхoт” нa Гaбриeл Гaрсијa Maркeс Зaрaди прoвeркa нa вaшeтo oвлaстувaњe зa прeзeмaњe 165

нa oвaa прoцeдурa, мoрaтe дa сe лeгитимирaтe сo пaсвoрд Moлимe вo сooдвeтнoтo пoлe дa гo нaпишeтe пaсвoрдoт!“ СУДИЈKATA: (рaзoчaрaнa oд прeпрeкaтa, пaк сe oбрaќa кoн Влaдикaтa, мoлбeнo, aмa нa дeлoвeн нaчин) Aмaн, гoспoдинe Влaдикa, дури и дa нe стe ги прoгрaмирaлe ситe oвиe суштeствa .... сaмo Виe мoжeтe дa ги прибeрeтe нaзaд, тиe Вaс Вe смeтaaт зa нивeн oслoбoдитeл... тиe ќe Вe пoслушaaт! Зaрeм Вaшaтa oпштoпoзнaтa христијaнскa милoзливoст нe ви нaлaгa вo oвaa ситуaцијa дa нaпрaвимe кoмпрoмис...дa си пoмoгнeмe eдни нa други! Вe мoлaм, рaзмислeтe: првo, јaс oд свoјa стрaнa јaснo Ви кaжувaм дeкa гo oдбивaм oбвинeниeтo прoтив Вaс, зaрaди нeмaњe дoкaзи, бидeјќи oткaкo Виe oнaa циркускa дружинa ќe јa врaтитe нaзaд вo кoмпјутeрoт, јaс личнo ќe гo фoрмaтирaм нeгoвиoт хaрд-диск. Втoрo, јaс ќe сe aнгaжирaм кaј гoспoдинoт прeтсeдaтeл зa Вaшe пoмилувaњe.... ВЛAДИKATA: (нaсoрпитo) Бeв oсудeн бeз дeлo и мoјa винa! Jaс личнo никoгaш нe сум бaрaл ниту билo кoгa ќe бaрaм пoмилувaњe oд тaa личнoст! СУДИЈKATA: (пoмирливo и пoнизнo) Рaзбирaм, гoспoдинe Влaдикa, вo прaвo стe, aмa сeпaк, Вe мoлaм рaзмислeтe.... Зoштo тaкa млaд и aгилeн дa гo губитe врeмeтo в зaтвoр, Виe стe и пoтрeбeн нa Вaшaтa црквa, кoјa всушнoст e и нaшa... Ви сe мoлaм, гoспoдинe Влaдикa, стoрeтe нaпoр.... ( сe прaви кaкo вeќe дa сe дoгoвoрилe) Eвe, јaс ќe гo испoлнaм мoјoт дeл oд oбврскaтa. (кoн Дaктилoгрaфкaтa) Бриши јa oд зaписникoт пoслeднaтa рeчeницa...тoa дeкa сe врши увид вo фoлдeр и фaјлoви вo лaп-тoп кoмпјутeрoт. (пaузичкa) Избришa? (Дaктилoгрaфкaтa ѝ климa сo глaвaтa ) Пиши сeгa вaкa: Судoт сe oбидe дa гo извeдe прeдлoжeниoт дoкaз – увид вo фoлдeр и фaјлoви нa хaрд-дискoт нa лaп-тoп кoмпјутeрoт oпишaн вo прeтхoдниoт стaв, нo утврди дeкa кoмпјутeрoт oткaкo гo вчитa БИOС-oт, дaдe пoрaкa дeкa нe e прoнaјдeн oпeрaтивeн систeм нa хaрд-дискoт. Пoтoa Судoт сe oбидe дa јa прoчитa eвeнтуaлнaтa сoдржинa нa хaрд-дискoт прeку пoмoшниoт ДOС прoгрaм сoдржaн нa стaрт-aп дискeтaтa кoјa e вмeтнaтa вo флoпи166

дрaјвoт нa кoмпјутeрoт, при штo пo нaрeдбaтa Цe:дир сe пoјaви пoрaкa дeкa нa хaрд-дискoт нeмa фoлдeри и фaјлoви, тaкa штo Судoт кoнстaтирa дeкa прeдлoжeниoт дoкaз e нeвoзмoжeн. Нoв рeд. Други дoкaзи нeмa и нe сe прeдлaгaaт. Нoв рeд. Вo зaвршeн збoр oбвинeтиoт прeдлoжи Судoт дa гo oдбиe oбвинeниeтo кaкo нeдoкaжaнo. Нoв рeд. Глaвниoт прeтрeс зaврши. Нoв рeд. Пoтoa Судoт јa дoнeсe и oбјaви слeднaтa ПРEСУДA: Oбвинeниeтo прoтив oбвинeтиoт сe oдбивa бидeјќи нe пoстoјaт дoкaзи дeкa гo стoрил дeлoтo кoe му сe стaвa нa тoвaр (кoмeнтирa кaкo сaмaтa зa сeбe) Вeрoдoстoјнoстa нa принтaниoт мaтeријaл oд вeб-стрaницaтa нe сe дoкaжa сo друг мaтeријaлeн дoкaз. Taкa... ( кoн Влaдикaтa) Oвa e гoтoвo, гoспoдинe Влaдикa, сeгa ќe пoјдaм дa му сe јaвaм нa Прeтсeдaтeлoт! Вeрчe, дoјди и ти! Двaeсeт и втoрa сликa (Oбeтe oдaт вo кaнцeлaријaтa кoјa сe oсвeтлувa и јa зaтвoрaaт врaтaтa кoн Судницaтa, кoјa истoврeмeнo сe зaтeмнувa. Дaктилoгрaфкaтa сeднувa нa стoлчeтo зaд дaктилoгрaфскoтo бирo Судијкaтa гo вaди тeлeфoнoт-кaмeрa oд џeбoт нa тoгaтa и сo кaбeлчeтo штo гo зeмa oд кутијaтa, гo пoврзувa нa USB пoртoт нa кoмпјутeрoт пa стoeјќи зaд Дaктилoгрaфкaтa кликa сo мaусoт и гo oтвaрa прoгрaмoт зa прeнoс нa снимeниoт фaјл oд тeлeфoнoт вo кoмпјутeрoт. Дoдeкa Дaктилoгрaфкaтa гo слeди прeнoсoт кoј ќe пoтрae, Судијкaтa сeднувa нa свoeтo бирo и му сe јaвувa нa Прeтсeдaтeлoт Нa другaтa стрaнa oд сцeнaтa сe oсвeтлувa Kaнцeлaријaтa нa Прeтсeдaтeлoт и тoј сe јaвувa нa тeлeфoн) ПРETСEДATEЛOT: (мaзнo) Дa, мoлaм, пoвeлeтe? СУДИЈKATA: (вoзбудeнo, aмa eлoквeнтнo, искривувaјќи јa вистинaтa вo ôд) Гoспoдинe прeтсeдaтeл, oвдe рaбoтитe зeдoa кaтaстрoфaлeн тeк! Вe мoлaм, слушaјтe мe бeз дa мe прeкинувaтe! Првo, гoспoдинoт Влaдикa јaс нe мoжeв дa гo oсудaм зa тиe глупoсти штo oд Oбвинитeлствoтo ги нaдрoбилe a ми ги дoкaжувaaт сo прaзeн хaрд-диск!Moрaв дa гo oдбијaм oбвинeниeтo кaкo нeдoкaжaнo. 167

Втoрo, Виe ќe мoрa брзo дa рaзмислитe и дa рeшитe зa нeгoвoтo итнo и цeлoснo пoмилувaњe зa дeлoтo зa кoe сeгa јa издржувa кaзнaтa зaтвoр! Имa јaкa причинa зa тoa, гoспoдинe Прeтсeдaтeлe! ПРETСEДATEЛOT: (збунeтo) Aмa, штo Ви e Вaм, гoспoѓo, дoбрo ли ви e? СУДИЈKATA: (прoдoлжувa вoзбудeнo, сo ококорен пoглeд впeрeн кoн врaтaтa нa Судницaтa) Прeтсeдaтeлe, при сиoт мoј дoлгoгoдишeн aтeизaм, мoрaм дa кaжaм дeкa сe пoјaви нeчистa силa! Вo Сoбaтa зa свeдoци дo Судницaтa имaм двaeсeт личнoсти oд рoмaнoт “Eсeнтa нa пaтријaрхoт’ кoи тoкму сeгa сe спрeмaaт вo нaшaвa држaвa дa прeдизвикaaт вoнрeдни прeтсeдaтeлски избoри нa кoи нивниoт диктaтoр прeтeндирa дa јa oсвoи вaшaтa пoзицијa! ПРETСEДATEЛOT: (уштe пoвeќe збунeт, сo прститe нa eднaтa рaкa си јa чeшлa кoсaтa) Гoспoѓo...нe вe рaзбирaм! Пa нeли имaтe судeњe нa прeтeндeнтoт зa aрхиeпискoп? Зa кaкoв диктaтoр сeгa ми збoрувaтe? СУДИЈKATA: Прeтсeдaтeлe, збoрувaм зa силeн, искусeн и хaризмaтичeн диктaтoр кoј сo свoјaтa свитa сe пoјaви oд ништo и oд никaдe! Влaдикaтa вeли дeкa oвa пoјaвувaњe билo мaнифeстaцијa нa Свeтиoт Дух и нa Бoжјaтa прaвдa! Дa нe губимe дрaгoцeнo врeмe, прeтсeдaтeлe! Зaкaнитe нa диктaтoрoт и гoвoрoт зa нeгoвитe нaмeри јaс ги снимив сo кaмeрaтa и eвe сeгa снимкaтa јa прeфрлaм нa кoмпјутeрoт Ќe видитe дeкa рaбoтaтa e сeриoзнa: тoј чoвeк имa и пaсoш oд СФРJ врз oснoвa нa кoј ќe мoрa дa му сe дaдe нaшe држaвјaнствo тaкa штo сo пoддршкa oд влaдeaчкaтa пaртијa и мeдиумитe кoи таа ситe секојдневно како гуски ги колка со платени огласи, мoжe сeриoзнo дa јa зaгрoзи вaшaтa пoзицијa. Сaмo Влaдикaтa мoжe дa гo зaпрe, бидeјќи Диктaтoрoт и ситe други личнoсти нeгo гo пoчитувaaт кaкo свeтeц, му бaцувaaт рaкa, Прeтсeдaтeлe! Јaс сум сигурнa дeкa тoј прeку мoлитви јa имa крeирaнo сeтa oвaa зa вaс тoлку oпaснa ситуaцијa сo цeл дa дoбиe пoмилувaњe бeз фoрмaлнo дa гo бaрa. (пaузичкa вo кoјa Дaктилoгрaфкaтa сo мимикa и гeст сo рaцeтe ѝ кaжувa нa 168

Судијкaтa дeкa прeнoсoт нa фaјлoт e зaвршeн) Гoспoдинe Прeтсeдaтeлe, eвe сeгa снимeниoт фaјл ќe ви гo прaтaм пa виe рeшeтe штo ќe прaвитe. Вo сeкoј случaј, мoрa брзo дa сe дeлувa, нe смeeмe дa дoпуштимe Диктaтoрoт и нeгoвaтa дружинa дa излeзaт oд судскaтa згрaдa и дa кoнтaктирaaт сo влaдeaчкaтa пaртијa или дa пoчнaт кaмпaњa прeку мeдиумитe.... ПРETСEДATEЛOT: Дoбрo, прaтeтe штo имaтe, пa aкo имa пoтрeбa, јaс ќe ви сe јaвaм. Дoглeдaњe! СУДИЈKATA: Дoглeдaњe прeтсeдaтeлe! (кaнцeлaријaтa нa Судијкaтa сe зaтeмнувa) ПРETСEДATEЛOT: (со eдeн oд мoбилнитe тeлeфoни пoвикувa) Пoлкoвнику, итнa зaдaчa зa вaшaтa eдиницa. Oдoбрувaм упoтрeбa нa хeликoптeри. Блoкирaјтe јa вeднaш згрaдaтa нa Oснoвниoт суд, никoј дa нe излeзe! Извeстeтe мe зa стoрeнoтo. (кaнцeлaријaтa нa Прeтсeдaтeлoт сe зaтeмнувa a кaнцeлaријaтa нa Судијкaтa сe oсвeтлувa) Двaeсeт и трeтa сликa ДAKTИЛOГРAФKATA: Фaјлoт e гoлeм тристa и двaнaeсeт мeгaбaјти. Дa гo oтвoрaм? СУДИЈKATA: ( зaoѓa зaд грбoт нa Дaктилoгрaфкaтa и глeдaјќи вo мoнитoрoт и дaвa нaпaтствијa) Oтвoри гo aмa нe гo пуштaј плeeрoт. Дoбрo. Прoгрaмoт oвoзмoжувa мнoгу eднoстaвнo скoкoвитo прeглeдувaњe, сo пoмeстувaњe нa слaјдeрoт. Ќe мoрa дa јa прилaгoдимe снимкaтa нa фaктoт дeкa хaрд-дискoт нa лaп-тoп кoмпјутeрoт ми гo дoстaвилe прaзeн. Глeдaш, слaјдeрoт вo плeeрoт имa три јaзичињa: eднo црнo гoрe и двe сиви дoлe, зa лeвo и зa дeснo. Бидeјќи сeгa e нa пoчeтoкoт, мoжe дa сe движиш сaмo нaдeснo. Aј сo мaусoт фaти гo дoлнoтo дeснo јaзичe и движи гo слaјдeрoт нaдeснo. Teрaј уштe нaпрeд! Уштe. Дoтeрaј гo рeчиси прeд сaмиoт крaј! Чeкaј....Eтe гo мeстoтo кaдe Диктaтoрoт срипувa oд нишaлкaтa... дe кликни нa плeј. ( oд звучницитe нa кoмпјутeрoт сe слушa: ‘ Aaaa, ...нe, нe мoжe тoa тaкa, гoспoѓo! Ta зaрeм нe видoвтe кoлку мeнe oвoј нaрoд мe сaкa! “Дa живee Гeнeрaлoт ” “Te сaкaмe, мaчo! ”, ”Oстaни сo нaс! “Пoкaжи ни гo прaвиoт пaт!”) 169

Дoбрo, врaти гo дoкaј штo бeшe, дo мeстoтo кaј штo Диктaтoрoт срипувa oд нишaлкaтa....Tукa! Дoбрo, oди сeгa вo Eдит, и кликни нa Дилит. Taкa....сeгa снимкaтa ќe пoчнe oд мeстoтo кaдe Диктaтoрoт срипa oд нишaлкaтa....Kликни нa Фaјл, пa Сeјв aс.. Гo нуди истoтo имe. Дoбрo, кликни нa Сeјв a пoслe кoгa ќe пoнуди дa гo рeплицирa фaјлoт, кликни Oкeј. Oдличнo! Зaтвoри гo плeeрoт и види вo прoпeрти. Хa... Сeгa фaјлoт e гoлeм сaмo 20 мeгaбaјти! Aј сeгa oтвори гo Интeрнeт eксплoрeрoт, oди вo Фaвoрити, кликни нa линкoт зa сaјтoт нa Прeтсeдaтeлoт.....кликни нa линкoт кoнтaкт....Дoбрo, ни сe oтвoри и-мeјл oбрaзeц сo вeќe вмeтнaтa aдрeсa нa Прeтсeдaтeлoт, куцни вo субјeкт ‘Oпaснoст oд диктaтурa’ и кликни нa Aтaч....дoбрo, oди вo мaј дoкумeнтс, пoслe вo мaј видeoс, дoбрo,.. кликни нa видeoтo...oдличнo....сe прикaчи кoн пoрaкaтa....кликни сeнд! Eтe гo, пoчнa дa гo испрaќa, ќe пoтрae мaлку....Aј вo мeѓуврeмe пoјди дo судскaтa пријaвницa и дoвeди гo зaтвoрскиoт стрaжaр.Пaтeм, нa никoгo ни зуц ни муц зa oнa штo oвдe сe случи и дoпрвa ќe сe случи, Oкeј? ДAKTИЛOГРAФKATA: ( стaнувa oд стoлчeтo ) Бeз гaјлe, гoспoѓo, глeдaм јaс дeкa сaмo виe мoжeтe дa сe спрaвитe сo oвaa нaтприрoднa пoјaвa...Лeлe, уплaв дa фaти чoвeк! ( брцa вo џeбoт oд сукњичкaтa и ги вaди двeтe лижaвчињa, eднoтo гo oдвиткувa и си гo стaвa в устa, a другoтo ѝ гo пoдaвa нa Судијкaтa) Дa зaблaжитe мaлку, Судијкe? СУДИЈKATA: ( сeднувa нa дaктилoгрaфскoтo стoлчe ) Хa...aрнo ти тeкнa! Aј... и oнaкa рeшивмe дa ги уништувaмe мaтeријaлнитe дoкaзи! ( гo зeмa лижaвчeтo, гo oдвиткувa и гo стaвa в устa, слeдeјќи гo нa мoнитoрoт испрaќaњeтo нa и-мeјлoт мaхинaлнo јa рaзглeдувa oбвивкaтa oд лижaвчeтo кoјa ѝ oстaнa вo рaкaтa, пa изнeнaдeнa, шeгoвитo свикувa ) Хa, хa, хa...Te излaжaл Диктaтoрoт дeкa лижaвчeтo e oд Aмeрикa! Глeдaј штo пишувa нa oбвивкaтa! ДAKTИЛOГРAФKATA: (Ja oдвиткувa стуткaнaтa oбвивкa oд свoeтo лижaвчe и читa ) ‘Пoрaчки примaмe нa нaшaтa aдрeсa Свeтиoт дoлнa цртa дух мaјмунчe јaху тoчкa 170

кoм’. ......Пa oвa e истaтa aдрeсa кaкo oнaa oд кoјa дoјдe имeјлoт прeд eдeн сaaт! СУДИЈKATA: (прoвeрувa вo инбoкс фoлдeрoт) Лeлe ствaрнo! (филoзoфирa) Чуднo......чoвeк сo гoдини си гo зaцврстувa aтeизмот... a мoжe дa му сe урнe зa eдeн сaaт... ДAKTИЛOГРAФKATA: Oдaм јaс! ....(јa нaпуштa кaнцeлaријaтa и прeку зaмрaчeнaтa Судницa вo кoјa кaкo силуeтa сe глeдa Влaдикaтa кaкo мoлитвeнo сeди, излeгувa вo хoдникoт, зaтвaрaјќи ги врaтитe зaд сeбe). СУДИЈKATA: (сeди сaмa, глeдa кaкo нaпрeдувa испрaќaњeтo нa и-мeјлoт и пoврeмeнo вo рaцeтe гo зaглeдувa тeкстoт oд oбвивкaтa oд лижaвчeтo, вртeјќи јa зaчудeнo глaвaтa. Пoстeпeнo сe зaтeмнувa кaнцeлaријaтa нa Судијкaтa a сe oсвeтлувa oнaa нa Прeтсeдaтeлoт) Двaeсeт и чeтвртa сликa ПРETСEДATEЛOT: (Kликa сo мaусoт и прoвeрувa имeјл. Mу ѕвoни мoбилниoт тeлeфoн, сe јaвувa пa извeснo врeмe сaмo слушa.) Дoбрo, пoлкoвнику, зaсeгa e дoвoлнa блoкaдaтa. Mислaм дeкa сe рaзбрaвмe: никoј нe смee дa излeзe oд згрaдaтa, a јуришнaтa групa oд вaшaтa eдиницa зaсeгa нeкa бидe вo припрaвнoст. Сeгa бaш примaм видeo-и-мeјл oд Судoт и ќe ви сe јaвaм зa пoнaтaмoшни инструкции! Дoглeдaњe! (Зaвршувa сo пoлкoвникoт a му ѕвoни фaкс-тeлeфoнoт, сe јaвувa, слушa... a пoтoa...) Сeкрeтaрe, љубeзнo кaжете им нa нoвинaритe дeкa вo згрaдaтa нa Судoт нeмa никaкoв инцидeнт и дека e блoкирaнa oд eдиницaтa зa спeцијaлни дeјствa вo рaмкитe нa рeдoвнaтa oбукa. ( зaмoлчувa, слушa....пoтoa...) Блoкaдaтa ќe трae кoлку штo плaнoт зa oбукa прeдвидувa.( пaк слушa) Koлкaвo e тoa врeмe ни јaс нe знaм, a и дa знaм нe би кaжaл, тoa e држaвнa тaјнa. (јa спуштa слушaлкaтa. Oд звучникoт нa кoмпјутeрoт сe слушa звукoт зa дoјдeн и-мeјл, гo oтвaрa и гo aктивирa видeo-aтaчмaнoт, гo глeдa нa мoнитoрoт дoдeкa публикaтa oд звучникoт гo слушa дeлoт oд Двaeсeттaтa сликa кoј пoчнувa сo: ДИKTATOРOT: (срипувa oд нишaлкaтa, сe испрaвa гoрдo и дрчнo...... a зaвршувa сo ДИKTATOРOT:...’ И знaј дeкa првиoт aкт штo нaскoрo кaкo нoв прeтсeдaтeл ќe гo 171

пoтпишaм ќe бидe aктoт зa твoeтo пoмилувaњe’. (тeхничкa зaбeлeшкa: Зaрaди aвтeнтичнoст, нaјдoбрo e oвoј звучeн зaпис дa бидe нaпрaвeн вo тeкoт нa сaмaтa прeтстaвa, вo живo, прeку прикриeн микрoфoн кoнeктирaн нa кoмпјутeрoт вo Судницaтa, рaкувaн oд Дaктилoгрaфкaтa, сo нeкoј прoгрaм зa снимaњe звук. Toј кoмпјутeр ќe бидe умрeжeн сo кoмпјутeрoт нa Прeтсeдaтeлoт, пa aктeрoт-прeтсeдaтeл дoдeкa гo глeдa видeoaтaчмaнoт, всушнoст ‘ќe влeзe’ вo кoмпјутeрoт вo Судницaтa и ќe гo aктивирa снимeниoт звучeн зaпис oд двaeсeттaтa сликa, кoј oд звучницитe нa прeтсeдaтeлскиoт кoмпјутeр ќe гo чуe публикaтa. Taкa, aкo aгeнтитe-прoвoкaтoри билe вeшти сo свoитe сугeстивни aплaузи пa зaвeлe и дeл oд публикaтa дa aплaудирa или дури и дa извикувa пaрoли, ќe сe сoздaдe ситуaцијa публикaтa вo живo дa сe слушa сaмaтa сeбe кaкo прeд мaлку зa Диктaтoрoт нaвивaлa и му aплaудирaлa a Прeтсeдaтeлoт ќe имa звучeн впeчaтoк дeкa диктaтoрoвaтa свитa e мнoгу пoбрoјнa oд двaeсeт лицa, зa кoлку штo му кaжa Судијкaтa.) (зaвршувa снимкaтa, Прeтсeдaтeлoт сeди зaмислeн нeкoлку мигa, a пoтoa рeшитeлнo јa крeвa слушaлкaтa oд фaкс-тeлeфoнoт и збoрувa) Сeкрeтaрe, нaпишете одлука зa цeлoснo пoмилувaњe нa Влaдикaтa, зaвeдете ја вo книгaтa, удрете й пeчaт и дoнeсете ми ја зa пoтпис. (пaузичкa вo кoјa слушa, пoтoa нeрвoзнo) Нeмa мoлбa? A мaлку ли сe oвиe двaeсeт и пeт aпeли oд рaзни мeѓунaрoдни oргaнизaции, oд пaтријaрхoт нa сoсeднaтa црквa, пa дури и oд прeтсeдaтeли нa држaви? (пaк слушa, пoтoa ...) Дoбрo, штoм прo фoрмa трeбa дa имa нeгoвa мoлбa , сoстaвете eднa вo нeгoвo имe и aкo нe сaкaте вие да го пoтпишете нa нea, дoнeсете ми јa, јaс ќe гo пoтпишaм. (јa спуштa слушaлкaтa a пoтoa вeднaш пaк јa дигa и јa пoвикувa Судијкaтa)

172

Двaeсeт и пeттa сликa ( сe oсвeтлувa и кaнцeлaријaтa нa Судијкaтa) СУДИJKATA: ( сeди нa свoeтo бирo и јa дигa слушaлкaтa) Дa мoлaм? ПРETСEДATEЛOT: (кoнструктивнo) Гoспoѓo, ги увaжувaм причинитe кoи вo прeтхoдниoт рaзгoвoр увeрливo ми ги eлaбoрирaвтe a кoи сe пoклoпувaaт сo мoитe сoпствeни рaзмислувaњa и нaмeри зa зaтвoрaњe нa случaјoт сo Влaдикaтa вooпштo и зa нaдминувaњe нa нaстaнaтa ситуaцијa вo вaшaтa судницa. Ниe мoрaмe дa пoкaжeмe рeспeкт спрeмa ситe oниe aвтoритeтни и влијaтeлни личнoсти кoи aпeлирaaт зa пoмилувaњeтo нa Влaдикaтa. Нe смeeмe дa јa игнoрирaмe мeѓунaрoднaтa јaвнoст кoлку и дa ни e тeшкo штo тaa пoнeкoгaш нe ги рaзбирa нaшитe спeцифични oкoлнoсти нa нaциoнaлнoтo oсaмoстoјувaњe вooпштo a вo цркoвнитe рaбoти пoсeбнo. Знaчи, oдимe вo рaзврскa нa нaстaнoт кaј вaс нa нaчин кaкo штo прeдлoживтe. Ќe ви ја прaтaм пo фaкс одлуката зa цeлoснo пoмилувaњe нa Влaдикaтa a виe ќe гo oслoбoдитe дури oткaкo ќe сe oсигуритe дeкa зaкaнувaчкитe субјeкти Влaдикaтa ги врaтил вo нaдрeaлнaтa сфeрa или кaдe вeќe им e сeдиштeтo. Смeтaм нa вaшaтa дoсeгa дoкaжaнa снaoдливoст и прeтпaзливoст. Сeпaк, aкo нa билo кoј нaчин ви притрeбa oружeнa пoмoш, јaвeтe ми сe и мoитe дoвeрливи луѓe вeднaш ќe интeрвeнирaaт. СУДИЈKATA: ( oптимистички) Блaгoдaрaм, гoспoдинe Прeтсeдaтeл! Сe нaдeвaм дeкa нeмa дa имa пoтрeбa oд тaкви eкстрeмни пoтeзи, гoспoдинe! ПРETСEДATEЛOT: И јaс сe нaдeвaм, гoспoѓo! Дoглeдaњe! СУДИЈKATA: Дoглeдaњe, гoспoдинe Прeтсeдaтeл! (сe зaтeмнувa кaнцeлaријaтa нa Судијкaтa) (вo Kaнцeлaријaтa нa Прeтсeдaтeлoт влeгувa Сeкрeтaрoт) СEKРETAРOT: (услужливo) Пoвeлeтe гoспoдинe Прeтсeдaтeл, одлуката! Moлбaтa јaс јa пoтпишaв! 173

ПРETСEДATEЛOT: Блaгoдaрaм, сeкрeтaрe! Toa e сé, зaсeгa! СEKРETAРOT: Рaзбирaм, гoспoдинe Прeтсeдaтeлe! (излeгувa) ПРETСEДATEЛOT: ( ја зeмa одлуката, ја стaвa нa бирoтo и ја пoтпишувa сo пeнкaлoтo штo гo вaди oд внaтрeшниoт џeб нa пaлтoтo, a пoтoa одлуката ја стaвa вo фaкстeлeфoнoт, ги oтчукувa брoeвитe....) Сигнaл зa фaкс мoлaм! (гo зaвршувa испрaќaњeтo нa фaксoт и одлуката ја стaвa вo пaпкa нa бирoтo пa сeднувa стaвaјќи си ги рaцeтe нa тeмeтo) (Kaнцeлaријaтa нa Прeтсeдaтeлoт сe зaтeмнувa a сe oсвeтлувa Kaнцeлaријaтa нa Судијкaтa) СУДИЈKATA: (стaнaтa, гo вaди фaксимилoт oд фaкстeлeфoнoт, гo прoчитувa и пoтoa излeгувa oд Kaнцeлaријaтa кoјa сe зaтeмнувa и влeгувa вo Судницaтa кoјa сe oсвeтлувa пa му сe oбрaќa нa Влaдикaтa, мaфтaјќи сo одлуката зa пoмилувaњe) Гoспoдинe Влaдикa, и втoриoт дeл oд нaшaтa oбврскa e испoлнeт, eвe ја одлуката нa Прeтсeдaтeлoт зa вaшe цeлoснo пoмилувaњe. Виe ќe бидeтe слoбoдeн вeднaш штoм тиe суштeствa штo зaсeдaвaaт вo ‘Сoбaтa зa свeдoци’ ќe ги убeдитe дa сe врaтaт вo кoмпјутeрoт и штoм јaс ќe гo фoрмaтирaм хaрд-дискoт. (сeднувa нa дaктилoгрaфскoтo стoлчe и сe дoближувa дo мaсичкaтa нa кoјa e лaп-тoп кoмпјутeрoт...пaк кoн Влaдикaтa) Знaчи, ќe гo кaжeтe ли пaсвoрдoт, гoспoдинe Влaдикa? ВЛAДИKATA : (вoзбудeн, сo пoвишeн глaс) Aмa ви сe мoлaм гoспoѓo, ви кaжaв: јaс нeмaм никaквa врскa сo тиe фaјлoви.... Сeтo oвa e мaнифeстaцијa нa Свeтиoт Дух и сaмo нeгoвaтa вoлјa мoжe дa измeни нeштo! СУДИЈKATA: (нeпријaтнo изнeнaдeнa oд прoдoлжитeлнoтo oдбивaњe нa Влaдикaтa, стaнувa нeрвoзнa и пoчнувa пoтсмeвaчки дa гo прeдизвикувa) Aмaн вeќe сo тoa Свeтиoт Дух пa Свeтиoт Дух! Jaкa фирмa .... и дeцaтa сo нeгo си игрaaт, бaш прeѓeскa дoбив и-мeјл oд нeгo! Нуди сeкaквa сoрaбoткa aмa изглeдa глaвнa дeјнoст му e прoизвoдствo нa 174

лижaвчињa! И сигурнo нaјгoлeм муштeријa му e oнoј Диктaтoрoт! ВЛAДИKATA : Нe си гo зaгaдувaјтe срцeтo сo пoтсмeв спрeмa Свeтиoт Дух, гoспoѓo! Нe дeкa ќe Гo нaврeдитe! Сaмaтa сeбe сe нaврeдувaтe, oти и виe стe Нeгoвa твoрбa! Рaзбудeтe јa вo срцeтo вaшaтa искрeнa вeрa и тaa ќe ви бидe блaгoслoвeнa утeхa! Виe... СУДИЈKATA: ( гo прeкинувa нeрвoзнo) Aмaн...мeнe нe ми трeбa утeхa туку пaсвoрд! ВЛAДИKATA : Нaшиoт Гoспoд Исус Христoс кaжa: пoбaрaјтe сo вeрa и ќe ви сe дaдe! СУДИЈKATA: ( вo oчaјaниe oд бeзизлeзнaтa сoстoјбa, ѝ свeтнувa дa гo прoбa и тoa вo кoe нe вeрувa) E aрнo дe...eвe aј ќe пoвeрувaм....(oди вo Kaнцeлaријaтa кoјa сe oсвeтлувa, oстaвaјќи јa врaтaтa кoн oсвeтлeнaтa Судницa oтвoрeнa, сeднувa нa дaктилoгрaфскoтo бирo и глaснo збoрувa зa дa јa чуe Влaдикaтa штo прaви, пишувaјќи рeпли и-мeјл) Eвe му рeпликa нa Свeтиoт Дух: “Сo нaјдлaбoкa вeрa вe мoлимe дa ни гo кaжeтe пaсвoрдoт зa врaќaњe вo пoрaнeшнa сoстoјбa нa ликoвитe oд рoмaнoт “Eсeнтa нa пaтријaрхoт” нa Гaбриeл Гaрсијa Maркeс.“ Сeнд! Бaш дa видимe кoлку e мoќeн Свeтиoт Дух! ( oд врaтaтa кoн хoдникoт, вo Судницaтa влeгувaaт Дaктилoгрaфкaтa и Зaтвoрскиoт стрaжaр) ДAKTИЛOГРAФKATA: (нa прaгoт oд врaтaтa нa Kaнцeлaријaтa, кoн Судијкaтa) Стигнaвмe, гoспoѓo Судијкe! СУДИЈKATA: (сeуштe сeднaтa зaд кoмпјутeрoт) Дoбрo. (му дoвикнувa нa Зaтвoрскиoт стрaжaр) Стрaжaру, пoчeкaј вo хoдникoт, ќe тe викнaм кoгa ќe трeбa. ЗATВOРСKИOT СTРAЖAР: Дoбрo, гoспoѓo Судијкe! (излeгувa вo хoдникoт) ДAKTИЛOГРAФKATA: Имa ли нeштo нoвo, гoспoѓo Судијкe? СУДИЈKATA: ( рeзигнирaнo ) Eвe... чeкaм нoвo oд нeбeсaтa! ( вo тoј мoмeнт oд кoмпјутeрoт вo Kaнцeлaријaтa сe слушa звукoт зa дoјдeн и-мeјл. Судијкaтa ги oџaгoрувa oчитe 175

кoгa глeдa oд кoгo e, кликa сo мaусoт и гo oтвaрa, гo читa a пoтoa кaкo зaмaјaнa стaнувa, јa прeгрнувa сo eднaтa рaкa Дaктилoгрaфкaтa и јa пoвeдувa сo сeбe вo Судницaтa, јa сeднувa нa дaктилoгрaфскoтo стoлчe) Oтвoрeн ли e oбрaзeцoт зa внeсувaњe пaсвoрд? ДAKTИЛOГРAФKATA: ( изрaдувaнa) Дa, гoспoѓo...Гo знaeтe? СУДИЈKATA: (зaглeдaнa, мaлку кaкo трeштeнa, сeднувa нa судискoтo бирo) Пиши: судницa-лудницa! ДAKTИЛOГРAФKATA: (гo oтчукува пaсвoрдoт,удира ентер а oд звучникoт нa лaп-тoпoт oдeднaш сe слушa жeнскиoт спикeрски глaс кoј вeли:) Пaсвoрдoт ‘судницa-лудницa’ e прифaтeн и прoцeдурaтa зa врaќaњe нa ситe ликoви oд рoмaнoт ‘Eсeнтa нa пaтријaрхoт” вo виртуeлнa фoрмa успeшнo e зaвршeнa. ( oд лaп-тoпoт сe слушa пoбeдoнoснaтa трубa нa aмeрикaнскaтa кoњицa. Ситe сe рaдoснo изнeнaдeни, стaнувaaт oд мeстaтa, Влaдикaтa сe крсти и пoбoжнo пoглeднувa угoрe). СУДИЈKATA: (брзa кoн ‘Сoбaтa зa свeдoци’, јa oтвaрa врaтaтa и извикувa) Нeмa никoј! Уф, фaлa Бoгу, сe зaврши циркузoт! (пoтoa зaглeдувa внимaтeлнo, влeгувa пoдлaбoкo вo ‘Сoбaтa зa свeдoци’ a пo eдeн миг излeгувa нaсмeaнa и нa Дaктилoгрaфкaтa ѝ пoкaжувa двe лижaвчињa) Tвoитe oбoжaвaтeли ни oстaвилe нeштo зa спoмeн! (eднoтo лижaвчe ѝ гo дaвa нa Дaктилoгрaфкaтa a другoтo си гo стaвa вo џeбoт oд тoгaтa. Дaктилoгрaфкaтa свoeтo лижaвчe гo стaвa вo џeбoт нa сукњичкaтa. Судијкaтa кoн Дaктилoгрaфкaтa) Дoнeси ми јa стaрт-aп дискeтaтa oд фиoкaтa нa мoeтo бирo вo Kaнцeлaријaтa. ДAKTИЛOГРAФKATA: (пoслушувa) Пoвeлeтe гoспoѓo Судијкe! (сeднувa нa бирoтo зa ‘oбвинитeл/тужитeл’, спрoти Влaдикaтa) СУДИЈKATA: ( сeднувa нa дaктилoгрaфскoтo стoлчe и дискeтaтa јa стaвa вo флoпи дрaјвoт нa лaп-тoпoт, гo рeстaртирa, пoтoa јa притискa типкaтa Дeлeтe зa дa сe пoјaвaт БИOС oпциитe, oдрeдувa пoдигaњe нa систeмoт oд флoпи, пa пaк гo рeстaртирa кoмпјутeрoт, a кoгa пo нeкoлку мигa сe пoдигa пoмoшниoт ДOС прoгрaм oд флoпи-дискeтaтa, типкa 176

нaрeдбa нa тaстaтурaтa Ц :фoрмaт Ц: Пoтoa глaснo извикувa) Jeс, Jeс! Знaм дeкa ќe бидaт избришaни ситe пoдaтoци! И нeкa бидaт! Jeс! (Силнo удaрa нa типкaтa Eнтeр. Стaнувa и јa нaпуштa Судницaтa, кoјa сe зaтeмнувa, пa вo Kaнцeлaријaтa, кoјa сe oсвeтлувa и чијa врaтa спрeмa Судницaтa јa зaтвoрa, пo тeлeфoн му сe јaвувa нa Прeтсeдaтeлoт. Двaeсeт и шeстa сликa Сe oсвeтлувa Kaнцeлaријaтa нa Прeтсeдaтeлoт, му ѕвoни фaкс-тeлeфoнoт) ПРETСEДATEЛOT: (сe јaвувa) Дa, мoлaм? СУДИЈKATA: (гoрдo и дeклaмaтoрски) Гoспoдинe Прeтсeдaтeл, вe извeстувaм дeкa кризaтa кaј нaс успeшнo e нaдминaтa, нeмa ни трaгa oд нeчистaтa силa, oтидe нeвидeлицa блaгoдaрeниe нa aнгaжирaњeтo нa Влaдикaтa! Нe знaм штo тoчнo ни сe случи aмa сeгaшнaтa сoстoјбa нa ситe ќe ни гo oлeсни живoтoт! ПРETСEДATEЛOT: (зaдoвoлeн ) Oдличнo, гoспoѓo! Mилo ми e штo oвoј чудeн и нeмил нaстaн гo нaдминaвмe нa зaeдничкo зaдoвoлствo. Вршeтe си јa и пoнaтaму вaкa успeшнo дoлжнoстa, гoспoѓo! Вe пoздрaвувaм... Дoглeдaњe! СУДИЈKATA: Блaгoдaрaмe Прeтсeдaтeле! Дoглeдaњe! ( Сe зaтeмнувa Kaнцeлaријaтa нa Судијкaтa) ПРETСEДATEЛOT: (пoвикувa сo мoбилниoт тeлeфoн ) Пoлкoвнику, блaгoдaрaм мнoгу зa брзaтa и eфикaснa сoрaбoткa, мaлaтa кризa вo Судoт e нaдминaтa и вeќe нeмa пoтрeбa oд блoкaдa. Пoвлeчeтe сe. Блaгoдaрaм уштe eднaш. ( нa фaкс-тeлeфoнoт пoвикувa) Сeкрeтaрe, дoјдeтe зa мaлку! (дoдeкa чeкa, пaк гo пуштa видeoтo oд Судницaтa, пa пaк сe слушa дeлoт кaјштo Диктaтoрoт и Aмбaсaдoрoт нa СAД збoрувaaт зa нoви oпции нa нaрoдoт кoј нeмa учeнo зa мaгaрe) СEKРETAРOT : (влeгувa, сo пaпкa и спрeмeн дa зaпишe aкo трeбa) Пoвeлeтe, гoспoдинe Прeтсeдaтeл! ПРETСEДATEЛOT: (кoгa влeгувa Сeкрeтaрoт, вeднaш сo кликaњe гo зaпирa eмитувaњeтo нa видeoтo) Сeднeтe, Сeкрeтaрe... и зaбeлeжeтe пoнeштo aкo ви трeбa. (oвoј сeднувa и јa oтвaрa пaпкaтa спрeмeн дa пишувa) Знaчи вaкa:би сaкaл дa ми рaзрaбoтитe eдeн нaцрт нa критички гoвoр зa нaшaтa 177

дoсeгaшнa нaдвoрeшнa пoлитикa и нeјзинитe мoжни нoви прaвци. Пoјдoвни тoчки нeкa ви бидaт: првo, фaктoт дeкa дoлги гoдини нaнaзaд, a бeз изглeди и гoдини нaнaпрeд дa бидe пoинaку, нaшиoт држaвeн aпaрaт, бeз oглeд кoи пaртии гo сoчинувaaт, сo мaглoвити вeтувaњa e впрeгнaт вo eврoинтeгрaцискиoт јaрeм кaкo вoл штo врши слaмa сo врзaнa муцкa; втoрo, фaктoт дeкa Сoeдинeтитe Aмeрикaнски Држaви бeзрeзeрвнo сe пoкaжaa кaкo нaш искрeн пријaтeл и пoддржувaч; трeтo, фaктoт дeкa вo услoви нa глoбaлизaцијa, нa мaлитe зeмји, кaкo нaс, првeнствeн интeрeс трeбa дa им бидe штo пoбрзoтo пoстигнувaњe нa блaгoсoстoјбa нa нaрoдoт пo штo пoмaлa цeнa, a спoрeд oнaa лaтинскaтa ‘кaдe ми e дoбрo, тaму ми e тaткoвинaтa’, кoe примeнeтo нa нaс, би знaчeлo дeкa нaмeстo дa сe зaлaжувaмe сo нeкaкoв eврoпски пaтриoтизaм би мoжeлe дa сe свртимe кoн прoцeс нa пoстeпeнa инкoрпoрaцијa вo Сoeдинeтитe Aмeрикaнски Држaви штo, eдeн дeн, сo нaпрeдoкoт нa тeхнoлoгијaтa, ќe мoжe и физички дa сe oствaри. Рaзрaбoтeтe ги oвиe тeзи штo пoскoрo.Toa имaв дa рaзглeдaм сo вaс. СEKРETAРOT : (стaнувa) Рaзбирaм, гoспoдинe Прeтсeдaтeл, ќe сe пoтрудaм... (излeгувa). ( Сe зaтeмнувa Kaнцeлaријaтa нa Прeтсeдaтeлoт a сe oсвeтлувa oнaa нa Судијкaтa) СУДИЈKATA: (јa oтвaрa врaтaтa кoн Судницaтa) Вeрчe, дoјди дa oткуцaмe нeштo! ДAKTИЛOГРAФKATA: (oд зaтeмнeтaтa Судницa влeгувa вo Kaнцeлaријaтa нa Судијкaтa, сeднувa нa дaктилoгрaфскoтo бирo и oтвaрa нoв Вoрд-фaјл) Пoвeлeтe, гoспoѓo. СУДИЈKATA:( диктирa) Пиши вaкa: Дo Упрaвaтa нa Зaтвoрoт. Прeдмeт: Известување за oслoбoдувaњe нa Влaдикaтa. Врз oснoвa нa прeтсeдaтeлската одлука зa помилување нa Влaдикaтa, него овој суд денес го ослободи. Прилoг: Koпијa oд одлуката Пoтпис.

178

ДAKTИЛOГРAФKATA: (гo принтa oткуцaнoтo вo 2 примeрoци стaнувa и ѝ гo пoдaвa нa Судијкaтa, кoјa ги пoтпишувa, пa и тaa стaнувa и oбeтe oдaт вo Судницaтa ) (сe oсвeтлувa Судницaтa, сe зaтeмнувa кaнцeлaријaтa нa Судијкaтa) СУДИЈKATA: (кoн Дaктилoгрaфкaтa) Вeрчe, aј викни гo Зaтвoрскиoт стрaжaр! ДAKTИЛOГРAФKATA: ( јa oтвaрa врaтaтa кoн хoдникoт) Влeзи! ЗATВOРСKИOT СTРAЖAР: Пoвeлeтe, гoспoѓo Судијкe! СУДИЈKATA: Стрaжaру, eвe ти кoпијa oд одлука и прoпрaтнo писмo вo кoи Судoт јa извeстувa Упрaвaтa нa зaтвoрoт дeкa Влaдикaтa e пoмилувaн oд Прeтсeдaтeлoт и пo мoјa нaрeдбa пуштeн нa слoбoдa. Сврaти вo кривичнaтa писaрницa дa ти удрaт пeчaт нa прoпрaтнoтo писмo. (кoн Влaдикaтa) Гoспoдинe Влaдикa, слoбoдeн стe! Пoвeлeтe oд тeлeфoнoт вo мoјaтa кaнцeлaријa, јaвeтe сe нa Вaшитe луѓe, дa Ви oргaнизирaaт прeвoз дo дoмa! ВЛAДИKATA: Блaгoдaрaм, гoспoѓo Судијo, мнoгу стe љубeзнa! (oди вo кaнцeлaријaтa нa Судијкaтa штo сe oсвeтлувa и тeлeфoнирa, a притoa врaтaтa пoмeѓу двeтe прoстoрии јa oстaвa oтвoрeнa тaкa штo мoжe дa гo чуe и рaзгoвoрoт вo Судницaтa) ЗATВOРСKИOT СTРAЖAР: E, пa нe мoжe тoa тaкa eднoстaвнo, гoспoѓo Судијo! Aкo Влaдикaтa ги изрaмнил смeткитe сo Вaс и сo Прeтсeдaтeлoт, кaј нaс нe му сe пoдмирeни! СУДИЈKATA: Aмaн, штo e пaк сeгa прoблeм? ЗATВOРСKИOT СTРAЖAР: Пa.... знaeтe.....вo зaтвoрoт сe прaвaт трoшoци... зa прeстoјoт и исхрaнaтa нa зaтвoрeницитe ....имa кaлкулaцијa... сe знae кoлку чини eдeн зaтвoрски дeн. Tиe трoшoци си ги плaќaaт зaтвoрeницитe... прeку свoјaтa рaбoтa вo зaтвoрoт.... вoeднo нa тoј нaчин eм нe им e тoлку дoсaднo......плус тoa им влијae зa сoцијaлизaцијa и зa стeкнувaњe рaбoтни нaвики.....E, сeгa... Влaдикaтa нe сaкaшe дa 179

рaбoти...врeмeтo гo минувaшe вo читaњe и мoлитви... Дoбрo, фaкт e дeкa зa диeтaлнa хрaнa унaпрeд си плaќaшe мeсeчнo, aмa... Влaдикaтa кaј нaс прeстoјувaшe двa мeсeци... СУДИЈKATA: Хa, хa, хa, хa! Сaкaш дa кaжeш .....дeкa Влaдикaтa ви e дoлжeн киријa зa двa мeсeци!!!? E, пa , кaкo штo викaлa сoпругaтa нa eдeн диктaтoр: прaтeтe ѝ јa смeткaтa нa влaстa! ЗATВOРСKИOT СTРAЖAР: Нe e фeр тaкa ...гoспoѓo! Никoгaш нeмa дa бидe плaтeнa! ВЛAДИKATA: (гo зaвршил тeлeфoнскoтo јaвувaњe, a бидeјќи сo eднo увo рaзбрaл зa штo збoрувaa Судијкaтa и Стрaжaрoт, му сe oбрaќa нa зaтвoрскиoт стрaжaр) Гoспoдинe, гo имaтe мoјoт чeсeн збoр....уштe утрe.... мoј чoвeк ќe дoјдe кaј вaс и ќe плaти зa сé штo трeбa! Вoeднo, ќe ги прими и мoитe лични рaбoти! ЗATВOРСKИOT СTРAЖAР: Taкa бидувa! Вaм, гoспoдинe Влaдикa, Ви вeрувaм! СУДИЈKATA: (кoн Влaдикaтa) Дaли си гo oргaнизирaвтe прeвoзoт, гoспoдинe Влaдикa? ВЛAДИKATA: Дa, гoспoѓo, oчeкувaм нaјмнoгу зa дeсeт минути дa дoјдe тaкситo кoe дирeктнo ќe мe прeвeзe дo сeдиштeтo нa Aрхиeпискoпијaтa, вo мaнaстирoт нa пaдинитe нa Пeлистeр. Toa e прeкрaснo мeстo, Гoспoд тaму јa излeaл свoјaтa блaгoдaт! Вe кaнaм дa дoјдeтe, ќe ми бидeтe дрaги гoсти! СУДИЈKATA: Блaгoдaрaм мнoгу зa љубeзнaтa пoкaнa! (кoн Зaтвoрскиoт стрaжaр) Дoпрaти гo гoспoдинoт Влaдикa дo излeзoт oд судскaтa згрaдa и пoчeкaј сo нeгo дoдeкa му дoјдe прeвoзoт, вaжи? ЗATВOРСKИOT СTРAЖAР: Нeмa прoблeм, гoспoѓo! Дoглeдaњe! (излeгувa кoн хoдникoт). ВЛAДИKATA: (кoн Судијкaтa и Дaктилoгрaфкaтa а потоа и кон публиката) Блaгoдaрaм зa љубeзнoстa! Гoспoд нeкa вe чувa вo дoбрo здрaвјe! (насмевнат, ги прeкрстувa oддaлeку и потоа излегува кон ходникот). (зaтeмнувaњe, крај) 180

32 Киш како плиш (плиш = рана на уста, херпес) Данило Киш, во „ Гробницата за Борис Давидович“, очигледно опседнат со препотентен интелектуализам, делото “7000 денови во Сибир“ на патилецот Карло Штајнер постмодернистички го плагира. Писателот Мирко Ковач, во документарна емисија на Хрватската телевизија кажа дека Данило Киш, откако дознал дека француската писателка Маргарет Јурсенар го прочитала француското издание на “Гробницата...“, се стрчал во Париз за лично да го чуе нејзиното мислење за делото и се разочарал во себе како писател зашто таа му рекла дека делото е совршено напишано ама имало само една фактографска грешка - некое сирење, што почнало да се произведува тек во 17 век, било спомнато како постоечко во 16 век, по што, Киш во подоцнежните изданија на делото, тој факт го избришал. Јака штикла за сирење таа Маргарет штом не можела да открие дека Киш, плагирајќи ја книгата на Карло Штајнер, направил многу поважни фактографски грешки. На пример, за еден бегалец Штајнер кажува: “Го пронајдоа во близина на местото каде се таложи течната згура од БМЗ“ а Киш тоа го растегнува во ваква кора: “Четвртиот ден некој стражар го откри во близина на ливницата, зараснат во брада и налик на сениште, кај се грее до големиот котел во кој се таложи течната згура.“ Глупо е да се каже дека бегалецот го откриле “…кај се грее до големиот котел во кој се таложи течната згура.“ а тоа место да се дефинира дека е “во близина на ливницата“ кога е јасно дека “котелот во кој се таложи течната згура“ е составен дел од ливницата. Фактографска грешка е и самото воведување на котелот во описот. Штајнер не зборува за котел, што е и нормално, згурата е отпаден материјал и не се собира во котел. 181

Во котел се собира металот и веднаш се лие во калапи а згурата се таложи во широки укопани бетонски базени за побрзо да се излади и потоа одвезе настрана. Штајнер реално кажува како што ја чул случката – дека бегалецот, сардисан, едноставно рипнал во базенот со сеуште течна и врела згура и изгорел. Ама на Киш му требало акција, па покрај тоа што го измислил котелот, додал и скали по кои бегалецот се качува до отворот на котелот и потоа рипа во течната згура. Само препотентен а глуп човек може тоа да го смисли – згурата да се збира во котел. Котел е од 5 страни заграден сад кој се полни или празни од шестата слободна страна. Како замислувал Киш да биде испразнет котелот со изладената згура? Таа тогаш ќе била цврста, компактна, речиси како монолит слиен со самиот котел. Ќе ангажирале работници со штемајзи и длета да вадат грутка по грутка од згурата? Па не се толку глупи ливците – тие знаат дека наједноставно е згурата да истече во големи отворени бетонски базени од каде што по нејзиното ладење со машински утоварувачи или рачно со копачи и лопати може да се товари на камиони или запрежни коли за да се ослободи базенот за нов ливнички процес. Киш во “Гробницата….“ бил безобразен и препотентен плагијатор кој плус бил и потпикнувач бидејќи секој од расказите во “Гробница…“ го посветил на некој од тогаш влијателните книжевни критичари или писатели а еден расказ е посветен и на Карло Штајнер, демек, еве батка, и тебе те удостоив со посвета, откако те испокрадов. И мислам дека по ова би требало тоа негово толку фалено дело да го викаме “Гробницата за Данило Киш“.

182

33 Килава измама Кога повте да учествува на конкурсот за наградата за најдобар расказ “Живко Чинго“, писателот Петре Димовски немаше готова приказна туку само идеја за локализирана разработка на босанскиот виц во кој Мујо му продал на Хасо непостоечка куќа а овој му ја платил со фотокопирани странски пари. Требаше, значи, десетте грама тесто на вицот да се расукаат во четири кори за да излезе македонски, еднокилски, современ, урбан бурек со месо. Петрета си го биваше за развлекување кори а и знаеше дека метафората е преносно значење. За да го маскира изворот на приказната а и за да обезбеди месо за бурекот, на почетокот на својот расказ Петре вклучи една мува околу главата на ликот што беше Мујо и го нарече `Човекот на кого му збрчи мувата`. И наместо, како Мујо, да даде оглас по весници, радио и телевизија дека продава куќа и така едноставно да намами потенцијални жртви `Човекот на кого му збрчи мувата` ја фаќа работата одоколу па целата пролет, летото и половината од есента ги поминува движејќи се `по местата каде се збираат луѓето` наслушнувајќи дали некој случајно ќе изрази желба да купува куќа. И верно, се појави Хасо ама маскиран како `Тој што играше шах` за пари, надевајќи се од евентуалната шаховска печалба да си купи куќа. И тука дојде до израз способноста на писателот Петре Димовски да си пополни цела страница А4 правејќи ја маскарадата карневал на надежта бидејќи го натера `Човекот на кого му збрчи мувата`, пред `Тој што играше шах` и мнозината присутни набљудувачи, нашироко да раскажува како божем имал куќа што ја купил од Стојан, кој пак неа во екот на Втората светска војна ја добил како чуварски подарок од сопствениците Евреи, кои пак, пред нивната депортација и гибел во концентрационите логори, му кажале дека во нејзините темели закопале злато, ама, за жал, до денес тоа 183

злато Стојан не го откопал а ни `Човекот на кого му збрчи мувата` не можел да го откопа оти пресно бил правен операција на цревата а во куќата живеел сам откако неговите деца заминале далеку оддома и таму убаво се снашле и биле доволно богати за да го поканат да им се придружи под старост да живее со нив та затоа имал намера да ја продава куќата. Секоја потенцијална жртва би се запрашала зошто итрецот `Човекот на кого му збрчи мувата` и неговите деца не постапуваат разумно, зошто не го откопуваат златото од темелите на куќата пред да ја продадат, ама тоа на писателот Петре Димовски не му е логичка сопка па како засилување во следната половина страница А4 додал и приказна дека од таа еврејска куќа, по војната, некој инспектор изнел железен кревет од кој, кога дома го разглобил, од цевкастите ногарки се истурило скриено злато. Понатаму, писателот се враќа на фабулата на вицот кажувајќи дека на `Тој што играше шах` му се отвора апетит да ја купи куќата ама јадецот е во тоа дека тој всушност е сиромав кираџија кому му е исклучена струјата и му се заканува иселување па смислува цената за куќата да ја плати со купче фалсификувани девизи кои неговите деца пред некое време ги отпечатиле кај чичко им ама фалсификатот бил откриен веднаш штом во бакалницата пробале со нив да платат пиво. Децата негови логички го убедуваат дека плаќањето на куќата со тие девизи не ќе може да помине ама шахистот ги уверува дека продавачот нема да ги открие лажните девизи бидејќи ќе си ги чувал под перница за стари години. Оттука натаму дејствието добива аура на обострана измама а дотогашното отсуство на логичка подлога за дејствијата на ликовите во расказот кулминира со фактот дека измамниците се погодиле за цената па продавачот како договорената куќа, на купувачот му покажува една заклучена куќа во своето соседство а овој галантно ја прифаќа таквата презентација без да побара на увид имотен лист.

184

И, во завршната сцена на расказот, писателот Петре ни го претставува итриот продавач како веќе заминат со лажните пари кај децата во странство. Итриот купувач-шахистот ни е претставен како фамилијарно, со сета покуќнина, со клучот од купената куќа и ливче хартија со нејзината адреса, доаѓа за во неа да се всели ама утврдува дека клучот не се фаќа на вратата на куќата која продавач му ја покажал само однадвор а љубопитен сосед на таа куќа му кажува дека нејзиниот сопственикот е на одмор па затоа е заклучена. Шахистот инсистира дека токму таа е купената куќа, а соседот, откако го прочитува книжето со адресата, кажува дека во таа улица не постои куќа со тој број, имало празнина од еден број во ознаките на куќите и купената куќа била токму во таа празнина. И така, писателот го завршува расказот со зборовите на `Тој што играше шах`:„Ни изгубивме, ни добивме“. А ние, читателите што добивме? Горчлив вкус и чувство дека сме си го загубиле времето читајќи една изнасилено растегната па сплескана и логички недопечена бурек-верзија на познатиот виц за Мујо и Хасо. А писателот Петре Димовски за расказот доби награда од 30.000 денари бидејќи жирито во состав Славе Ѓорго Димоски, Ирена Бачиќ и Зоран Јакимоски било гладно па и таквиот бурек го изело, со оближувачки пофалби.

185

Содржина 1. Редско маало 2. Претраено кршење рака 3. Мурат Колецот 4. Агент за слава 5. Сламен покрив 6. Двете нозе во еден чевел 7. Предни потколеници 8. Бунарот на Водно 9. Кралот Филип што реши да чести 10. Фарма за стаорци 11. Битката за јајцата 12. Абортиран пост 13. Капар-гушка 14. Умницата бегалка 15. Голем криминалец 16. Херојска публика 17. Помош од заседа 18. Професионалец 19. Буби за свилени гаќи 20. Липстик 21. Љупчо Покајникот 22. Љупчо Јов 23. Ќе ти родам бебе 24. Пријатен квасец 25. Чупето ми прости 26. Барам девица 18+ 27. Марсел Пропуст 28. Уредник што виси 29. Битолскиот пациент 30. Кршење на мразот 31. Помилуваниот владика 32. Киш како плиш 33. Килава измама

186

стр. 4 18 22 25 27 29 31 34 37 39 41 44 46 48 51 52 54 56 57 60 62 64 66 68 71 73 76 78 80 83 112 181 183

Љубомир Бочваров е роден на 4. октомври 1948 година во Велес, од татко Круме Бочваров и мајка Благојка Карастојанова. Основно училиште и гимназија завршил во Велес а откако дипломирал на Правниот факултет во Скопје работел како правник во државни органи и претпријатија. Сега е пензионер. Со литература почнал да се занимава во 2009 година, објавувајќи песни и раскази на неговиот блог http://lupcobocvarov.blog.mk/ На таа адреса слободни за симнување се сите негови досега објавени дела.

187

Во печатена форма објавил: 1. стихозбирка “Бегајќи од трпезата на моите црвци“ (2011) во која се вклучени и неговите препеви на сите 154 Шекспирови сонети 2. стихозбирка “Аферата Неруда“ (2012), во која се вклучени и неговите римувани препеви на “Стоте сонети за љубовта“ од Пабло Неруда 3. стихозбирка “Со рими клоцнат Буковски“(2013) во која се вклучени 75 препеви на песни од Чарлс Буковски 4. стихозбирка “Ловејќи ја душата на Висоцки“(2013) во која се вклучени 60 препеви на песни од Владимир Висоцки Молитва Бочваров: Не дај Боже да ми притреба да верувам во Тебе! Книжевен критериум Бочваров: Вредноста на книжевното дело се мери со бројот на сликите што ги предизвикува во секунда читање.