hadje duse si hadarat Allahu taala, si meh hal ley, tahinang ih sababan pangabunsihan Allahu taal si dunya inin. Damikkiyan, mag farman Allahu taala dem qur’an ne;
“Gumuwa meh karupanganin tu si dunya duk amban dem tahik sababan kakahinang duk mahsiyat meh kalellahan. Duk ye weh pe nuley-nuley weh Allahu taala si siye si meh bakas kehinangan de ley; supaya siye gumuwa/lappas amban meh hinangan saytan ley.” (Qur’an 30:41). Amban meh kaulama-an mag tatafsir, ye maana ne inin, murka-in magsabab amabn meh kaduse-dusehan meh kalellahan, ye makabo-o UNUS parsababan makatoho dem dunya; maka tanggalang kasambu-sambuhan duk makalanes meh katumbu-tumbuhan, maka-eggas meh kaluma-an duk meh kapanyapan/pangaltah meh kalellahan, kabasag duk ka ligen kalaboh ulan, sababan makalasey, kabasag baliyu duk badju, linug makalarak ye parsaababn maka boo sa ekka-ekka matey duk makalepas meh kapanyapan/pangaltah duk meh seddi pe ginisan hilu-halah duk balah ye tartantu makatamba si meh ye halu-halah andang ne maka-tawwa mushiba si meh ra-ayat matu-u diyata dunya inin. Ssababan ye meh kahalan panuley-nuley ley, kasindduwehan manusiya-in duman ne dem sayu de makahinang ne taggah sarah duk meh seddi pe ginisan pag libah atawa panganyaya koweh du meh tahinang si meh seddi region..Pahallih teed kaam! Sabab inin, katandah-tandaan ne pangalepas pamaratsaya manusiya. Sumaguwa, koweh ne tabissara encini ley; gah niya makajari ngaka duk nalassay ne weh tampal suat ine-ine-hinangan maka-ayib duk paglibah si waktu te kuweitu. Meh parkalah ley, tahinang hadja parsagga-an si antara meh manusiya. Sartah ye kaujuran nen tahinang de parbantahan si meh mag usba waris sin, bu ye ne inin ma masakin si kawman te kuweitu. Kemon inin, buwah amban bakas meh hemiyu kasaan/kadusehan bakas tahinang weh meh ra-ayat-/manusiya; kamasakan nen teed yene hinang paglibah duk pag anyaya artah dem parinta. Dambuwa amban butanyag Ulama-makahati si Islam, Abul Aliyan, Missara; “Si sine-sine manusiya makahinang duse/kasaan tu diyata dunya inin, sabennal teed parsababn koweh du talarak weh ne lahat patenna-an te (planet) inin. Peggeh, kasabennalan nen, meh kakaya-an dem dunya inin, duk ine-ine pe pangari-ngari ne si katalingkal nen duk meh ka higad-higaran nen, magsumbayah-sumbayah usa-an nen dipende ne si pamaratsaya manusiya duk ka- aseh/ pamayhalah Allahu taala si meh dara-akan ne ye bakas tapatarrang weh ne si Islam. Nabi Muhammad magsabra; “Bennal-bennal teed, meh magpaparatsayahin, duk meh kawmanin lamud ye meh katumbu-tumbuhanin duk meh kabinatang-binatanganin, hap ne ka humali-hali den bang ne kamatey-mateyan meh kasaytanan mag hihinang kalaatanin. Magsabra du isab Nabihin; “ gah niya kawman weh gah niya kala-atan ne, malaingkan si sabab kaekka de ley, na masi pe isab siye keseg/basag amban meh manga hinang kala-atan ley. Sumaguwah, bang isab siye gey pahali mangahinang kalaatan (Saytan) ley, nah adakala pinatekkahan siye namba weh Allahu taala kala-atan/aramala atawa balah.
54 | Khutba Tapeneh: Toh Pamasambu si Pagsawmadja Para si Kawman Muslim Dem Pilipinas