Lesfiche bij de kortfilm:
C
No Offense Doelgroep: 1ste, 2de en 3de graad secundair onderwijs
Een film van Kris Borghs. 2016 / België / Geen dialogen / 7 min. In deze animatiefilm verschijnt een rij cartoonisten voor een macaber tribunaal bestaande uit enkele controversiële historische figuren. Telkens wanneer één van de juryleden zich door een cartoon beledigd voelt, wordt de maker onherroepelijk geëxecuteerd. De laatste in de rij ziet dat niet echt zitten. Per toeval krijgt hij een stukje houtskool te pakken en probeert allerhande tekeningen, tot hij zonder het te willen een schets van de beul maakt. Maar daar is de beul al evenmin mee opgezet! Bedenker en maker Kris Borghs was al op jonge leeftijd bezig met tekenen en strips lezen. Stilaan is zijn fascinatie voor animatiefilms gegroeid. Als medewerker van het productiehuis Cyborn in Antwerpen heeft hij van zijn hobby zijn beroep kunnen maken. Toch begon het te kriebelen en was hij al een tijdje op zoek naar een eigen project waarin hij zijn creativiteit zou kunnen botvieren.
Inspiratie uit de realiteit De aanleiding voor No Offense was uiteindelijk een krantenartikel uit 2011 waarin Borghs las hoe Ali Farzat, een Syrische cartoonist, opgepakt werd door aanhangers van Assad voor een politieke spotprent. Hij werd met gebroken handen langs de weg achtergelaten. En dat was lang niet het enige bericht dat in het nieuws passeerde: een Russische artiest moest zijn land ontvluchten omdat hij Putin in lingerie afgebeeld had, een Franse cartoonist werd berecht omdat hij de paus had beledigd, Noord-Korea hanteerde oorlogstaal omwille van een persiflage op Kim Jong-un, terroristen stormden binnen op de redactie van Charlie Hebdo, Erdogan stapte naar de rechter als reactie op een Duits gedicht… Als antwoord besloot Kris Borghs deze film te maken.
Borghs houdt van animatiefilms zonder dialogen, omdat de kracht van het beeld dan bepalend is en omdat beelden universeel zijn. No Offense doet al vanaf het eerste beeld denken aan lugubere naziconcentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog waar veroordeelden in groten getale werden aangeleverd en in uniformen werden gestopt. De vlaggen steken af in het maanlicht en de prikkeldraad ligt dreigend op de muren. De macabere machine wordt in gang gezet en mensen worden onherroepelijk de dood ingejaagd.
1
N
Vragen voor een klasgesprek
C
Vragen voor de leerlingen
NN Welke leiders herken je in de film? (Fidel Castro, Khadafi, Hitler, Mobutu, Vladimir Poetin, George Bush, Kim Jong-un)
NN Hebben we in België volledige vrijheid van meningsuiting volgens jou? Zo nee, op welke vlakken zie je een beperking?
NN Kijk eens goed naar het symbool van het gebroken potlood. Welk verband zie je met andere symbolen? Leg uit. (Het hakenkruis)
NN In Frankrijk werden na de aanslag op de redactie van het Franse satirische weekblad Charlie Hebdo in 2015 tientallen mensen opgepakt omdat ze zich positief uitlieten over de aanslag. Is het goed dat de overheid de bevolking afschermt voor deze kwetsende meningen? Bestaat het gevaar dat ons beeld van de realiteit vervormd raakt wanneer men mensen het zwijgen gaat opleggen, door ze bijvoorbeeld te arresteren?
NN Waarom drukt de beul uiteindelijk toch op rood? Wat wil de filmmaker daarmee suggereren?
Vrijheid van meningsuiting
NN Steeds vaker dienen mensen een klacht in tegen een andere persoon op basis van een mening waar men het niet mee eens is. Zo wil men bijvoorbeeld racistische uitspraken bestraffen. Vind je het goed dat dit kan, dat de overheid hier kan ingrijpen? Zo ja, beperken we dan niet de meningsvrijheid van deze mensen? Hoe zou jij reageren op een uitspraak die je persoonlijk kwetst?
Op ludieke wijze werpt Kris Borghs met No Offense een licht op het belang van vrije meningsuiting, de persvrijheid en de rol van de cartoonist. De kortfilm opent met een quote van Kurt Westergaard, de Deense cartoonist die in 2006 bekend raakte door een controversiële cartoon waarin hij Mohammed afbeeldde met een bom als tulband: “There is always a risk that your work is taken seriously!”. Grijp de quote aan om met je leerlingen in gesprek te gaan:
NN Bepaalde meningen zijn wellicht verwerpelijk, maar aan wie komt het toe om dat oordeel te vellen? Is deze beoordeling niet altijd subjectief?
NN Cartoons zijn om mee te lachen… of niet? De quote hierboven lijkt te suggereren dat diegene die dit schrijft niet wil dat zijn of haar werk serieus genomen wordt. Wat is de bedoeling van een spotprent? Kan men verschillende intenties hebben? O
NN Mag je alles zeggen of tekenen als cartoonist? NN Waarom zijn de meeste dictators erg gevoelig voor satire? (Ze willen geen platform geven aan stemmen die hun regime of leiding bekritiseren.) Onze vrijheid van meningsuiting is vastgelegd in artikel 19 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Als je dit leest, dan zouden er dus geen beperkingen op onze vrijheid mogen zijn. Nergens vind je daar uitzonderingen van het type “behalve over …” of “mits je mening rekening houdt met …”. Toch ligt onze vrijheid van meningsuiting vaak onder vuur. Wat we wel en niet mogen zeggen of denken, wordt vaak impliciet of expliciet bepaald door overheid en media. Regelmatig lees je berichten over bestraffing op basis van geuite opinies.
2
ch p dra
t
Laat de leerlingen op het internet zoeken naar een cartoon over een actuele politieke situatie. Bespreek de gevonden cartoons klassikaal. Verzamel reacties: Wat vinden ze van de cartoons? Wansmakelijk, grappig, ...? Laat de leerlingen uitleggen waarom. De conclusie is dat we cartoons altijd beoordelen op basis van het maatschappelijk kader waarin we leven en dat de overheid een bepalende invloed heeft.
N
Wist je dat...
C
Creatieve opdracht Laat de leerlingen zelf experimenteren met de techniek van leg-animatie. Hiervoor kan je de gratis app ‘Stop Motion Studio’ installeren op een smartphone of tablet. Vraag de leerlingen om zelf een korte cartoon in elkaar te knutselen en te animeren. Houd de beweging van de animatie simpel zodat je niet veel tijd verliest. Laat hen een arm bewegen, een knipoog inlassen... Zo leg je humoristische of andere accenten in de cartoon.
NN … Borghs zich liet inspireren door de zwaarbeladen, politieke animatiescènes uit Pink Floyd – The Wall van cartoonist Gerald Scarfe? NN … Borghs deze film als een waarschuwing voor de donkere toekomst ziet die we tegemoet gaan indien we elke vorm van belediging automatisch met geweld beantwoorden? NN … om het satirische karakter van de film te onderstrepen, de maker voor een uitwerking in leg-animatie koos? Hoewel hij veel ervaring heeft in het maken van animatiefilms, was deze techniek helemaal nieuw voor hem. Leg-animatie is een type animatie waarbij uitgesneden modellen van papier, karton of ander materiaal tegen een achtergrond worden gerangschikt onder een camera. Van elke rangschikking maakt men een foto/ beeld. Als de beelden na elkaar worden afgespeeld, krijg je de illusie van beweging en animatie.
Meer informatie NN Officiële website van de film: http://www.no-offense.be NN Trailer van de film: https://vimeo.com/190170268
Bronnen NN http://www.no-offense.be NN www.cinevox.be/nl/ikl-kris-borghs-over-no-offense/ NN www.ohchr.org/
3
N