Ons Recht, mei 2011 by LBC-NVK

Maandblad van de landelijke bediendencentrale - nationaal verbond voor kaderpersoneel 115de jaargang | nummer 5 | mei 2011

12-13 Albert Heijn kiest voor franchise

10 VERDRIET BIJ D E G E LU KS FA B R I E K

18 SY RA L V E R N I E U WT A R B E I DS O R G A N I SAT I E

RUBRIEKSNAAM inhoud

Standpunt Bonussen Bonussen Campagne Industrie Inbox Industrie Sociaal Distributie Over de grenzen Sociaal Op de praatstoel Innovatie Arbeids-Gericht Actie Gender Chemie Groepsverzekering In de marge Film Film Boek Financiën Sociaal

Uitbetaling vakbondspremie Indexaanpassing Achterklap Vanmol

De distributiegroep Carrefour heeft in 2010 zwaar gesaneerd in haar Belgische winkels. Els Van Overstraeten, Nelly Heymans en Paul Laroy behoorden tot de werknemers die zo hun werk verloren. Zij vertellen over hun tijd bij Carrefour en over wat er daarna volgde. Een verhaal van nostalgie, bittere pillen en ook nieuwe toekomstperspectieven. Els, Nelly en Paul doen hun zeg op p. 16-17.

2 | MEI 2011 | 115de jaargang | Ons Recht

3 4 5 6 8 9 9 10 11 12 14 15 16 18 19 20 22 23 24 25 25 26 26 27 28 29 30 30 30 31 32

Onwaardig inkomen Bepaalde bonussen blijken vergiftigd geschenk Bankiersbonussen brengen tongen in beroering Afschaffing bankgeheim laat op zich wachten Sociaal akkoord bij Dera is er één om in te kaderen Spaar papier Werken in ‘de geluksfabriek’ is lang niet altijd een pretje Veolia zet Belgisch afval in de etalage Albert Heijn waagt zich op Belgische markt Bonduelle maakt reclamestunt van sluiting La Corbeille Leven na Carrefour Zetmeelproducent Syral zoekt naar betere arbeidsorganisatie Netwerk Sensor maakt mooie beurt op jobbeurzen Sectorgesprekken bieden kans om lat meer gelijk te leggen Bonden realiseren evenwichtig akkoord in scheikunde Vereffening verzekeraar roept vragen op over groepsverzekeringen Alles weten over je loon Tomboy Le gamin au vélo Dienstreizen van een thuisblijver Moeilijke evenwichtsoefening bij Mercator Verzekeringen LBC-NVK-delegatie maakt groot verschil bij Cisco Systems Nieuwe regeling studentenwerk geldt pas vanaf 2012

Vertaalcomputer

ferre w yckmans

standpunt.

algemeen secretaris

Naast de bonussen zijn er ook de onbetamelijk hoge lonen. Hoe kan je ernstig verantwoorden dat iemand 1 miljoen euro per jaar verdient?

De riante bonussen zijn weer helemaal terug van amper weggeweest. Alleen wie te kwader trouw is, durft beweren dat de irritatie hierover is ingegeven door jaloersheid. En het is eveneens kwade trouw om de ontevredenheid hierover af te doen als plat populisme. Volkomen terecht ergeren werknemers zich aan de onfatsoenlijk hoge bedragen die worden toegekend aan enkelingen. Wat hier aan de hand is, kan echt niet door de beugel.

Voorstanders van de bonussen zwaaien met argumenten allerhande. Aangegane engagementen of afspraken, de wettelijke regels die ‘worden nageleefd’, voorbeelden uit andere landen, de noodzaak om topmanagers in bedrijven te houden, mensen vergoeden voor geleverde of extra inspanningen, het eenmalig en uitzonderlijk karakter… Geen van die argumenten blijft overeind als je een beetje doordenkt. Als bedrijven voortaan alle individueel aangegane engagementen als leidraad van hun handelen nemen, dan wordt niemand nog ontslagen. Arbeidsovereenkomsten zijn immers in de eerste plaats overeenkomsten, zeg maar heel formele afspraken. Betekent een bedrijf leiden voortaan gewoon dat je netjes binnen de wettelijke lijntjes kleurt? Dan wordt ondernemen een puur juridische kwestie waarbij ethiek en normen geen rol meer spelen. Dubbel ergerlijk

De bonussen bij een aantal banken zijn dubbel ergerlijk. Twee jaar geleden werd diep in de staatskas gegrabbeld om de banken te redden. Op dit moment helt de negatieve balans nog altijd over naar de gemeenschap. Die heeft nog grote sommen tegoed die ze op tafel legde. Het zou de verantwoordelijken van de banken sieren als ze eerst de gemeenschap in het rendement zouden laten delen in plaats van enkele toplui. Wat ons betreft, gaat het debat niet alleen over de bonussen op zich. Bonussen zijn om een aantal redenen verwerpelijk. Met name omdat ze dreigen managers te belonen die grote risico’s nemen. Het waren toch precies de onverantwoorde risico’s, genomen door topbankiers, die de wereldwijde financiële en economische crisis veroorzaakten? Er worden ook bonussen betaald omdat managers hun saneringsplannen goed uitvoeren. Toplui verdienen dus extra als ze meer volk aan de deur zetten. Zowel voor de vakbond als voor de hele maatschappij is zoiets verwerpelijk. Maar naast de bonussen, die een verkeerde bedrijfslogica belonen, zijn er ook de onbetamelijk hoge lonen. Hoe kan je ernstig verantwoorden dat iemand 1 miljoen euro per jaar verdient? Zo’n

Onwaardig inkomen

vast loon legt een wanverhouding bloot tussen top en basis. Loonspanning

Als werkgevers praten over de loonspanning, hebben ze het over het verschil tussen netto- en brutoloon dat maximaal één op twee bedraagt. De vakbond heeft het ook over de loonspanning. Maar dan gaat het wel over de spanning tussen enerzijds de laagste inkomens en anderzijds de hoge of hoogste inkomens. Op dat vlak kom je al gauw aan verhoudingen van 1 op 50, of nog veel erger. Het gewaarborgd gemiddeld minimum maandinkomen bedraagt voor een 21-jarige momenteel 1.415 euro. Op jaarbasis praat je dan over een loon van 16.980 euro, vakantiegeld niet inbegrepen. Bij de jongste besprekingen over een interprofessioneel akkoord was een algemene verhoging hiervan voor de werkgevers ‘onbespreekbaar’. Sterker nog, in 2011 is het bij wet verboden om enige loonsverhoging te geven. Hoe schizofreen dreigt dan, met de blik op die hoge vaste en variabele lonen, een debat over loon- en arbeidsverhoudingen te worden? Terwijl de minima niet mogen stijgen, staan er dankzij allerlei trucs geen limieten op de maxima voor de ‘happy few’. Unizo, de koepel van zelfstandige ondernemers, vindt dat er ook nog een indexsprong moet worden doorgevoerd. Een inlevering van twee procent. Het VBO stelt zelfs dat het debat over indexingrepen ‘sociaal’ is. Wie dat debat niet wil voeren, toont zich ‘onverantwoordelijk’, beweert de organisatie. Dat toont aan hoe veraf de vertegenwoordigers van de werkgevers van de realiteit verwijderd zijn. Ondertussen wordt op Europees niveau de harde besparingslijn bepleit en wordt er gewerkt aan een Europese loonnorm. Die norm geldt weliswaar alleen voor de werknemers. Voor de groep wier contract onzeker is en blijft en voor wie loonmatiging het enige ‘perspectief’ is. Moraal van dit verhaal? De vakbonden moeten de belangen van de werknemers meer dan ooit in bescherming nemen. Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |

Bepaalde bonussen blijken vergiftigd geschenk Inspraak vakbonden stelt soms niet veel voor Robert Veekman

De megabonussen bij sommige ondernemingen haalden de voorbije maanden geregeld het nieuws. Bijna de hele publieke opinie was geschoffeerd door de bonuspraktijken. Het toeval wil dat in dezelfde periode in veel bedrijven collectieve arbeidsovereenkomsten werden afgesloten op grond van cao 90bis. In het kader van het interprofessioneel akkoord voor 2007-2008 hadden werkgevers en vakbonden namelijk een akkoord bereikt over een nieuw bonussysteem. De zogeheten ‘niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen’.

van de zaak zo lang mogelijk te rekken omdat ze tegen half april een beter zicht hebben op de te verwachten resultaten van het bedrijf. Zo hebben bedrijfsleiders de kans om de ‘door de werknemers te behalen doelstellingen’ zoveel mogelijk in negatieve zin om te buigen. Hoe moeilijker de doelstellingen te verwezenlijken zijn, des te kleiner wordt het bedrag van de bonus aan het eind van het jaar. Als de onderhandelingen over de doelstellingen in een tijdsspanne van enkele weken moeten worden afgehaspeld, rust er een enorme druk op de vakbondsmilitanten. Temeer daar de directie uiteraard goed voorbereid aan tafel schuift. Het gebeurt dan ook meer dan eens dat er overeenkomsten worden afgesloten die aan het eind van het jaar een ‘kat in een zak’ blijken te zijn. ‘Tijdverlies’

Het akkoord moest vakbondsafgevaardigden de kans geven om een grotere vinger in de pap te krijgen wanneer er werd gepraat over te behalen doelstellingen en toe te kennen vergoedingen. Maar wat blijkt nu de jongste jaren? In heel wat bedrijven is de inspraak op dit vlak minimaal. Soms is er helemaal géén inspraak. Er zijn zelfs werkgevers die een bepaalde vorm van bonussen als chantagemiddel gebruiken en die vakbondsafgevaardigden onder druk zetten. Afgevaardigden krijgen bijvoorbeeld een opmerking zoals deze voor de kiezen: “Hoe zal je aan je collega’s uitleggen dat ze geen fiscaal voordelige premie krijgen?” Zulke uitspraken zijn schering en inslag wanneer er wordt gepraat over niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen.

4 | 4 MEI | 2011 MEI |2011 115de | 115de jaargang jaargang | Ons| Recht Ons Recht

bonussen

Sommige werkgevers gaan hierin erg ver en maken daar ook geen geheim van. Zo weigerde een onderneming uit Anderlecht pertinent een bijeenkomst te organiseren met de vakbondsverantwoordelijken en de vakbondsafgevaardigden om de inhoud van de bedrijfscao te bespreken. Dat was ‘allemaal tijdverlies’. Het volstond dat een officiële vakbondsvertegenwoordiger zijn handtekening zette. Inhoudelijk discussiëren was totaal overbodig en zinloos. Een ander fraai voorbeeld is wat er gebeurde bij WDM Belgium, een firma die informatie over consumenten verkoopt. De financieel directeur van WDM maakte het zo bont dat het gemeenschappelijk vakbondsfront geen andere oplossing meer zag dan de tussenkomst van een sociaal bemiddelaar te vragen. Het ging zelfs zo ver dat een dochter Vertragingsstrategie van dezelfde groep – waar wel een voorakWerkgevers wachten dikwijls doelbewust koord was afgesloten – geen bonus wilde zo lang mogelijk om met de gesprekken te toekennen tot de sociale partners de opgebeginnen. Het is namelijk zo dat de bedrijfs- legde bonusafspraken bij het andere filiaal overeenkomst uiterlijk eind april moet wor- integraal zouden aanvaarden. den ‘neergelegd’ bij het federale ministerie Bij het ter perse gaan moest de verzoening van Werk. Gebeurt dat niet, dan is er geen nog plaatsvinden. De LBC-NVK is benieuwd fiscaal voordeel voor de eerste drie maanden hoe de werkgeversdelegatie op het minisvan het jaar. terie zo’n uitholling van het sociaal overleg De LBC-NVK verdenkt er veel werkgevers zal verantwoorden. Eén conclusie dringt zich alleszins op. Het niet-recurrente voordeel is eerder een verIn heel wat bedrijven is de inspraak over de giftigd geschenk dan een positieve impuls toekenning van ‘niet-recurrente voordelen’ minimaal. Soms is er helemaal géén inspraak. voor het bedrijfsoverleg.

bonussen

Bankiersbonussen brengen tongen in beroering Leg zoiets maar eens uit aan gewone werknemers

Pierre Mariani, de Fransman die de baas is bij Dexia, kreeg een bonus van 600.000 euro voor zijn prestaties in 2010. Stefa an Decock

Wie zich als vakbondsman of – vrouw van de ene wereld naar de andere moet verplaatsen, heeft enige vaardigheid nodig. Het is plausibel dat hetzelfde geldt voor de vele duizenden werknemers die zich elke dag in hun job smijten. Enerzijds zien zij dat er een wereld is van managers en bestuurders die moeiteloos bonussen opstrijken van meer dan één miljoen euro. Anderzijds is er die wereld waarin vakbonden al hun creativiteit mogen aanspreken om een loonmarge van amper 0,3 procent in te vullen. Een wereld waarin zwaar weerwerk nodig is om het indexmechanisme te beschermen.

Wie last heeft van een maagaandoening, kon de afgelopen weken maar beter kranten, radio en tv vermijden. De bonussen van de topbankiers floten ons om de oren. Een zware klap voor alle inspanningen om het vertrouwen in de banksector en het imago van de financiële instellingen op te krikken. Hoe kan het ook anders? Zowat de halve Belgische bevolking kon haar mening ventileren over de bonussen van de bankiers. Sommigen waren daarbij al wat hypocrieter dan anderen. Politici schreeuwden moord en brand. Maar diezelfde politici keurden natuurlijk wel de

omstreden bonussen mee goed in de raden van bestuur waarvan ze deel uitmaken. Verdoemenis

De LBC-NVK hoeft zich echt niet te forceren om de hele bonuscultuur naar de verdoemenis te wensen. Het standpunt van de vakbond werd duidelijk verspreid via de media. De LBC-NVK zal op alle mogelijke plaatsen de bonuscultuur blijven bekritiseren. Maar er is ook een keerzijde aan zoveel heisa. Als het verhitte debat over de bonussen in de banksector ertoe leidt dat de bankiers zich ernstig bezinnen en hun verloningsbeleid aanpassen, dan zal al dat kabaal toch de moeite geloond hebben. Maar als de bankiers gewoon Oost-Indisch doof blijven, zal het de zoveelste keer geweest zijn dat de gewone werknemers van de banken als ‘stootkussen’ mochten dienen. Zij worden aangesproken op een beleid waar ze in de verste verte niets kunnen aan doen. Wie mag het nog maar eens uitleggen aan de klanten, dacht u? Valt er überhaupt wel iets uit te leggen? Wie krijgt het nog voor elkaar om de huidige verloningscultuur te verdedigen? Het is dan ook beter om erop toe te zien dat alle beroering ook iets verandert. Zijn de bonussen al of niet excessief? Voldoen ze aan de regels? Is het zo dat uitzonderlijke prestaties ook uitzonderlijke vergoedingen vergen? En zijn die bonussen ‘marktconform’? Zolang het debat over zulke vragen blijft gaan, zal er geen sikkepit veranderen. Alle ingrepen zijn aanpassingen

in de marge en niemand stelt de bonuscultuur als dusdanig in vraag. Niemand vraagt zich af of een loonspanning van 1 op 50 of 1 op 60 wel een goed idee is. En niemand vraagt zich af of een variabel loon variërend van 50 tot 100 procent wel gezond is. Gewone lonen

De LBC-NVK wordt dag na dag geconfronteerd met werkgeverspraatjes over de beheersing van kosten, rationalisering, rendementsproblemen en te krappe marges. Hoe kan je zulke praatjes ernstig nemen als je kijkt naar de bonuscultuur? De lonen waarover de vakbond kan discussiëren zijn altijd ‘te hoog’. Werkgevers verwijzen steevast naar andere bedrijven die ‘hetzelfde kunnen met minder kosten’. Als er over toplonen wordt gepraat, zijn de referenties stelselmatig de toplonen van andere bedrijven die uiteraard iets hoger liggen. Wie slaagt er nog in om in zo’n context een sereen debat te voeren en tegelijk geloofwaardig te blijven? Laat die mensen opstaan en we gaan meteen aan de onderhandelingstafel om een redelijk akkoord uit te werken. Nu we weten wat de toplonen zijn, kunnen de onderhandelingen voor alle anderen beginnen, maar daar zal het hoogstwaarschijnlijk iets minder zijn. Laat er vooral uw nachtrust niet voor. Er zijn ook nog écht belangrijke dingen in het leven, zoals gezondheid. En dat is nu wel iets waarbij iedereen gelijk voor de wet is.

Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |

Afschaffing bankgeheim laat op zich wachten Nieuwe regels gaan nog niet ver genoeg Renilde De Busschop

België loopt heel wat belastinginkomsten mis als gevolg van fiscale fraude. Onderzoekers van de ULB hebben het over een inkomstenverlies tussen 16 en 20 miljard euro. Als de overheid dit probleem ernstig aanpakt, heeft ze een sterk middel om haar begroting opnieuw in evenwicht te brengen. Eerder dit jaar werden nieuwe regels afgesproken over het bankgeheim. Van een afschaffing van dat bankgeheim is zeker geen sprake.

Het bankgeheim schrappen zou aanzienlijk helpen om de strijd tegen belastingfraude op te voeren. In onze campagne voor een rechtvaardige fiscaliteit wordt dan ook geëist om korte metten te maken met het bankgeheim. Nieuwe regels maken het bankgeheim minder solide. Maar daarmee is het systeem zeker nog niet weg. 6 | MEI 2011 | 115de jaargang | Ons Recht

Als de fiscus een belastingplichtige wil controleren, mag hij aan die belastingplichtige allerlei informatie vragen. Maar de fiscus mag ook aan ‘derden’ inlichtingen vragen die nodig kunnen zijn om de verschuldigde belasting te berekenen. Financiële instellingen zijn derden in de verhouding tussen de fiscus en de belastingplichtige, maar toch mogen aan deze bedrijven – op het vlak van de inkomstenbelasting – geen inlichtingen worden gevraagd. Dat wil zeggen dat fiscale geheimen bijzonder veilig zijn bij financiële instellingen. Wanneer een financiële instelling als onderneming zelf wordt gecontroleerd, kunnen elementen aan het licht komen die het bestaan of de voorbereiding van een ‘mechanisme van belastingontduiking’ doen vermoeden. In zo’n geval kunnen inlichtingen uit de rekeningen van de financiële instelling wel worden gebruikt om de hierbij betrokken cliënten te belasten. De voorbije vijf jaar gebeurde het maar 28 keer dat het bankgeheim in zo’n situatie werd opgeheven.

Veranderingen

Wat verandert er vanaf 1 juli 2011? Vanaf dan zal de belastingdienst inlichtingen kunnen vragen aan een financiële instelling wanneer in één of ander dossier van een belastingplichtige aanwijzingen voor belastingontduiking worden gevonden. Vroeger kon dat dus alleen als er een mechanisme van belastingfraude ontdekt werd bij de financiële instelling zelf, en dit naar aanleiding van een controle van de instelling als bedrijf. In de nieuwe situatie zal het dus, logischerwijze, vaker voorkomen dat de belastingdienst zich richt tot financiële instellingen. Maar in de wet is nu sprake van ‘één of meer aanwijzingen voor belastingontduiking’. Die formulering zal ongetwijfeld leiden tot heel wat procedure- en interpretatieproblemen. Het bankgeheim is dus zeker nog niet weg. De LBC-NVK doet overtuigd mee aan de campagne voor een rechtvaardige fiscaliteit die het Financieel Actie Netwerk (FAN) aan het voeren is (zie www.hetgrotegeld.be). Eén van

campagne Vanaf 1 juli 2011 kan de belastingdienst inlichtingen vragen aan een financiële instelling wanneer in een dossier van een belastingplichtige aanwijzingen voor belastingontduiking worden gevonden.

2011 verplicht om de rekeningnummers en de identiteit van de rekeninghouders door te geven aan dit centrale aanspreekpunt. Aanwijzingen

Drie gevallen

Welke vaststellingen kunnen een aanwijzing zijn voor belastingontduiking? Toen de nieuwe wet werd voorbereid, werd hierover een ‘niet-beperkende lijst’ opgesteld. Eén van de mogelijke aanwijzingen is bijvoorbeeld het bestaan van een bankrekening in het buitenland zonder dat dit werd vermeld in de aangifte. Andere aanwijzingen zijn bijvoorbeeld de vaststelling van zwartwerk. Of het feit dat er geen belastingaangiftes zijn ingediend. In de lijst werden 22 voorbeelden opgenomen. Maar deze ‘gevallen’ zijn niet terug te vinden in de wet zelf. Toen de wet werd voorbereid, werden ook voorbeelden genoemd van vaststellingen die geen aanwijzing voor belastingontduiking zijn. Het ging bijvoorbeeld om de vermelding in de aangifte van aftrekken die niet voldoen aan de voorwaarden, fouten op het vlak van de gezinslasten, loonfiches die niet of niet correct zijn aangegeven en laattijdige aangiftes.

In de nieuwe wettekst staan drie situaties waarin de financiële instellingen inlichtingen zullen moeten doorgeven over hun klanten. Situatie 1 doet zich voor wanneer de belastingdienst na een onderzoek van het fiscaal dossier van de belastingplichtige één of meer aanwijzingen voor belastingontduiking heeft. Situatie 2 is die waarbij de belastingdienst na een onderzoek van het fiscaal dossier besluit om het belastbaar inkomen ‘volgens tekenen en indiciën’ te bepalen. Dit gebeurt wanneer de uiterlijke tekenen van rijkdom of de uitgaven van de belastingplichtige niet stroken met het inkomen dat hij in zijn jaarlijkse aangifte vermeldt en wanneer de persoon hiervoor geen sluitende uitleg kan geven. Het belastbaar inkomen zal dan worden bepaald door de belastingdienst, die hierbij vertrekt van het uitga- Jaarlijkse evaluatie venpatroon van de belastingplichtige. Als deze situatie zich voordoet, wordt ze zonder Een stap vooruit is alleszins dat er elk meer als een aanwijzing voor belastingont- jaar een evaluatie moet worden gemaakt. Volgens de wet moet de belastingadminisduiking beschouwd. En situatie 3 is die waarbij een buiten- tratie één keer per jaar een verslag bezorgen landse staat een inlichting vraagt op aan de minister van Financiën. basis van de wederzijdse bijstand Wat moet er in dat verslag staan? Om te tussen België en de EU-lidstaten beginnen het aantal keer dat een onderzoek op het vlak van belastingen of is gevoerd bij financiële instellingen op basis op basis van de bepalingen uit van de al bestaande wetgeving, die dus ook een dubbelbelastingverdrag of blijft gelden. Het gaat hier om een fiscale een andere internationale over- controle van de financiële instelling zelf die de eisen uit de cameenkomst. Die vraag wordt ook concrete elementen oplevert die wijzen op pagne is dat het bankgelijkgesteld met een aanwijzing een ‘mechanisme van belastingfraude’. geheim volledig moet Het verslag vermeldt ook het aantal keer voor belastingontduiking. verdwijnen. Wanneer Eerst worden de gezochte inlichtingen dat in overeenstemming met de nieuwe belastbare inkomsten niet zijn aan de belastingplichtige zelf gevraagd. wetgeving een onderzoek is gevoerd en dat aangegeven, moet de belastingdienst zich Die krijgt daarvoor een maand de tijd. Als er gegevens zijn opgevraagd bij financiële rechtstreeks kunnen richten tot financiële er geen antwoord komt of als de belasting- instellingen. De concrete aanwijzingen voor instellingen om inlichtingen te krijgen over dienst vermoedt dat er gegevens worden belastingontduiking, opgedeeld in categode rekeningen van hun klanten. Het gaat achtergehouden, zal een inspecteur zich rieën, waardoor de directeurs zich lieten leiniet op deze mogelijkheid te beperken tot kunnen richten tot de financiële instelling. den bij hun beslissing om het bankgeheim enkel die gevallen waarin de fiscus kan aan- Nadat hij hiervoor toestemming kreeg van op te heffen. Het aantal positieve en negatonen dat er aanwijzingen zijn voor belas- een directeur. Op de dag dat de vraag om tieve beslissingen van de directeurs. En, tot tingontduiking. inlichtingen vertrekt naar de financiële slot, een globale evaluatie, zowel technisch In Nederland, Frankrijk, Spanje en Groot- instelling, wordt ook de belastingplichtige als juridisch, van de manier waarop de proBrittannië heeft de fiscus op dit punt meer op de hoogte gebracht. Bestaat het vermoe- cedure tot opheffing van het bankgeheim armslag. Neem bijvoorbeeld de toestand den dat de belastingplichtige hiervan zal volgens de nieuwe wetgeving is gevoerd. in Frankrijk. Daar moeten banken elk jaar profiteren om zijn frauduleus opgebouwd De minister van Financiën moet dit verslag alle gegevens over de bankrekeningen (reke- vermogen te laten verdwijnen? Dan moet openbaar maken en het naar de Kamer van ningsaldo en intresten) van hun cliënten via hij pas later op de hoogte worden gebracht. Volksvertegenwoordigers sturen. Ook de digitale weg automatisch meedelen aan de Uiteraard moet de belastingdienst weten tot LBC-NVK zal, samen met het FAN, deze evafiscus. Die gegevens kunnen door de fiscus welke financiële instellingen hij zich moet luatie goed in de gaten houden en erop toeworden gebruikt bij een controle. Voor het richten. Die informatie zal te vinden zijn bij zien dat de juiste impulsen gegeven worden FAN moet zo’n automatisme ook in ons land een centraal aanspreekpunt bij de Nationale om het bankgeheim volledig te laten sneuworden ingevoerd. Bank van België. Iedere bank-, wissel-, kre- velen. Wat zal er concreet veranderen vanaf 1 juli? diet- en spaarinstelling wordt vanaf 1 juli

Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |

Sociaal akkoord bij Dera is er één om in te kaderen Voedingsbedrijf behandelt

industrie

arbeiders en bedienden gelijk

In het geval van Dera slaagden de vakbonden erin de jammerlijke discriminatie tussen arbeiders en bedienden helemaal weg te werken. Dera werd in april 2009 overgenomen door het Ierse Kerry Ingredients & Flavours.

2010 kondigde de directie van Dera Food Technology aan dat de productieafdeling Bij Dera Food Technology in moest dichtgaan. Hierdoor zouden 39 arbeiders en 22 bedienden hun werk kwijtspelen. Bornem werd na drie maanden Na de bekendmaking van de onheilsboodonderhandelen een sociaal plan schap zetten de arbeiders- en bediendevakondertekend. Een sociaal plan dat bonden zich samen aan tafel en begonnen ze toch wel opmerkelijk is. Eigenlijk samen te onderhandelen met de werkgever. is het er eentje om in te kadeTijdens de informatie- en consultatiefase ren. Het plan mikt namelijk op een kregen de bonden geen duidelijke informagelijke behandeling van arbeitie over de toekomst van Dera in Bornem. De ders en bedienden. Beide groedirectie hield vast aan haar plan om mensen pen werknemers kunnen rekete ontslaan. Om die reden stelden de bonnen op de formule Claeys. den alles in het werk om goede begeleidende maatregelen af te dwingen voor de werkneDera is een onderneming uit de voedingsver- mers die moesten vertrekken. werking die vooral werkt met ‘ingrediëntenoplossingen’. Het bedrijf, dat in 2009 werd Samenwerking overgenomen door het Ierse Kerry, is vooral actief op het vlak van vleesverwerking en De LBC-NVK en ACV Voeding & Diensten kant-en-klare maaltijden. Dera is verant- werkten uitstekend samen in deze zaak. woordelijk voor de samenstelling van pro- Die samenwerking leverde een resultaat op ducten en kijkt welke smaakstoffen moeten dat mag worden gezien. Vakbondswerk van puike kwaliteit. worden toegevoegd. Even terug naar het begin. Op 16 december Volgens het sociaal plan worden de arbeiders Koen De Kinder en Elke Vanbrabant

8 | MEI 2011 | 115de jaargang | Ons Recht

erkend als volwaardige werknemers. Zij krijgen de formule Claeys als opzegvergoeding. Maar dat is nog niet alles. De arbeiders die in dienst blijven krijgen na de herstructurering het statuut van bediende. Bij Dera wordt zo de jammerlijke discriminatie tussen arbeiders en bedienden helemaal weggewerkt. De vakbonden beklemtoonden dat er genoeg inspanningen moesten gebeuren om mensen die hun werk verloren opnieuw aan de slag te helpen. Samen met de directie kozen de bonden voor een intensief aanbod van outplacement. Bovenop al die afspraken werd nog een werkzekerheidsclausule voor de komende vijf jaar aanvaard. Hiermee wilden de bonden de onzekerheid over het voortbestaan van Dera in Bornem wegnemen. Als het bedrijf binnen de vijf jaar nog werknemers ontslaat, kunnen die vertrekken volgens de voorwaarden uit het pas ondertekende sociaal plan. Wat leren we uit de ervaringen bij Dera Food Technology? Dat je een heel eind komt door de krachten te bundelen.

inbox

Spaar papier

Volg caoonderhandelingen online

Marc Weyns

Hoewel intens gezocht wordt naar technieken om minder houtvezels te gebruiken voor de productie van papier, blijft hout een essentiële basisgrondstof. Liefst 42 procent van het hout dat wereldwijd wordt gekapt, gaat naar de pulpproductie voor papier. Wij Belgen zijn, verhoudingsgewijs, de op één na grootste papierverbruikers ter wereld. Meer dan redenen genoeg om zorgzaam om te springen met papier en vooral ook de papiersoort goed te kiezen. Ons Recht gebruikt verbeterd krantenpapier. Een papiersoort op basis van hoofdzakelijk gerecycleerd materiaal waarbij het houtgebruik laag is. Het papier moet bovendien weinig worden gebleekt. Bij het bleken worden geen chloorhoudende chemicaliën gebruikt. Het hout komt uit een duurzaam beheerd bos. In zo’n bos wordt maar een beperkt aantal bomen gekapt. Het bos regenereert op een natuurlijke manier. Door het bos goed te beheren wordt de negatieve impact op het milieu beperkt. En de rechten van de plaatselijke bevolking worden gerespecteerd. Dubbele abonnementen vermijden?

Elk lid van de LBC-NVK krijgt elke maand Ons Recht. Leden die op eenzelfde adres wonen krijgen dus ook verscheidene exemplaren in de bus. Heel wat leden stellen het op prijs dat ze elk een exemplaar van Ons Recht krijgen. Anderen hebben, bijvoorbeeld om papier te sparen, liever maar één nummer voor het hele gezin. Wie nog maar één exemplaar

Na het moeizaam bereikte interprofessioneel akkoord (IPA) is het nu aan de paritaire comités om sector-cao’s af te sluiten. De LBC-NVK is betrokken partij in ruim 40 paritaire comités en weet dus wat te doen in de komende maanden. Op www.lbc-nvk.be kan je de sectoronderhandelingen volgen. Eisenbundels, vergaderkalenders, nieuws en de uiteindelijke cao’s verschijnen per paritair comité online. Je klikt op een sector naar keuze en alle belangrijke info staat netjes bijeen. Weet je niet in welk paritair wil ontvangen, kan daarvoor comité je werkt? Kijk even op een bericht sturen naar LBC-NVK, je loonfiche of check het docuDienst Logistiek, Sudermanstraat ment 281.10 dat je ieder jaar van 5, 2000 Antwerpen. Je kan ook je werkgever krijgt en dat nodig e-mailen naar logistiekedienst. is om je belastingaangifte in te lbc-nvk@acv-csc.be. vullen. Zet in je bericht wel duidelijk de naam en het lidnummer van de persoon aan wie geen exemplaar Check je sector meer hoeft gestuurd te worden. Wanneer een lid opnieuw een Niet alleen voor cao-nieuws kan eigen exemplaar wil (bijvoor- je op www.lbc-nvk.be terecht. beeld bij een verhuizing), vol- Ieder paritair comité heeft zijn staat het langs dezelfde weg een eigen plaats op www.lbc-nvk. be . Surf naar de rubriek secnieuw bericht te sturen. toren en klik op het paritair comité naar keuze. De sector Ons Recht digitaal wordt kort voorgesteld, evenHet maandblad van de LBC- tuele sectorbrochures kan je NVK kan je nog niet op je e-rea- meteen downloaden en specider of iPad lezen, maar als je fiek sectornieuws over je loonlid bent kan je wel het jongste en arbeidsvoorwaarden vind nummer lezen op onze website je eveneens in deze rubriek. www.lbc-nvk.be. Bovendien Een paar sectoren zijn extra heb je dan ook toegang tot het ruim uitgebouwd en te bereiken archief met alle nummers van via zogenaamde verkorte url’s: de voorbije jaren. Met een heel · http://218.lbc-nvk.be eenvoudige registratie – ‘regis- · http://226.lbc-nvk.be treren’ vind je terug rechtsboven · www.pc311.be op de startpagina van de website – krijg je toegang tot Ons Recht en vele andere pagina’s van de Witte woede website. Verkies je voor Ons Recht de Op www.lbc-nvk.be vind je weg van de digitale communica- onder de rubriek sectoren, nontie? Dan kun je aan de logistieke profit, nieuws over de loon- en dienst laten weten dat je Ons arbeidsvoorwaarden in deze Recht niet meer op papier in de grote sector, aangevuld met brobrievenbus hoeft te ontvangen. chures, cao-bundels enzovoort. Wil je later ons maandblad toch Daarnaast is het de moeite om opnieuw op papier krijgen, dan langs www.wittewoede.be te volstaat een eenvoudige e-mail surfen: de ‘communitysite’ voor en door non-profitwerknemers. naar hetzelfde adres. © foto: DANIËL RYS

Elk jaar verschijnen elf nummers van Ons Recht, het maandblad van de LBC-NVK. Van elk nummer worden telkens 320.000 exemplaren gedrukt. Daar is een hele papierberg voor nodig en de keuze van het papier is dan ook van groot belang.

monique bra am

Verslaggeving van acties, manifestaties, campagnes… je vindt het allemaal terug op www.wittewoede.be. En laat vooral je reactie na op de site. Suggesties, opmerkingen, verhalen… het kan allemaal. www.wittewoede.be http://non-profit.lbc-nvk.be

LBC-NVK en sociale media Deel de webpagina’s van www. lbc-nvk.be met je vrienden op facebook, twitter of via mail middels de ‘delen’-knop. Je vindt die knop bovenaan iedere webpagina. Door erop te klikken kan je artikelen die op www.lbcnvk.be staan delen met anderen: vrienden, collega’s. Maar je kan de artikelen ook op je eigen facebook, twitter of Linkedlnprofiel plaatsen. Zo help je mee om onze vakbondsboodschap breed te verspreiden. Doen dus! Verder vind je de LBC-NVK op: - Facebook: www.fbook.me/lbcnvk onze vriendenpagina speelt kort op de bal, veel aandacht voor de actualiteit, met aanvullingen van oplettende ‘vrienden’. - Youtube: www.youtube.com/ vakbondlbcnvk: sinds dit jaar heeft de LBC-NVK een eigen Youtubekanaal. We plaatsen er videoboodschappen en reportages op. Neem eens een kijkje en laat je commentaar achter. - Picasa: http://picasaweb.google. com/lbcnvkfoto

voeren we actie, dan maken we foto’s. En zetten we een selectie op picasa, onze fotodatabank. - Twitter: http://www.twitter.com/ lbcnvk

twitteren doen we ook, meestal om onze acties en aanwezigheid te velde aan te kondigen. Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |

industrie

Werken in ‘de geluksfabriek’ is lang niet altijd een pretje Overdreven winstbejag maakt Coca-Cola weinig sociaal K arin Schaerlaekens

‘The happiness factory’. Zo promoot Coca-Cola zichzelf wat graag in zijn dure reclamespotjes. Maar de werknemers zijn verre van gelukkig met het personeelsbeleid dat ze moeten ondergaan. Dat bleek op een bijeenkomst met alle ACV-militanten van Coca-Cola Enterprises.

Bij het frisdrankenbedrijf wordt veel te veel gereorganiseerd. Kansen om door te groeien zijn er maar weinig, doelstellingen zijn niet realistisch, de communicatie laat te wensen over. Diensten worden opgesplitst en beslissingen worden internationaal genomen. Alle vakbondsmilitanten, zowel arbeiders als bedienden, zitten op dezelfde lijn: het sociaal overleg moet beter en er moet ook meer resultaat uit komen. In vijf jaar tijd waren er zes herstructureringen. Dat heeft met diverse redenen te maken. Zo hebben productie, logistiek en verkoop verschillende directies. De verkoop heeft een Belgische directie, terwijl productie en logistiek afhangen van Europese beslissingen. Elke directie reorganiseert zonder rekening te houden met de plannen in andere diensten. De directies wisselen ook voortdurend en telkens opnieuw moet het ‘beter’ worden. Winsten worden verhoogd op de kap van individuele werknemers.

het vorige. Eind maart keurde het personeel het sociaal plan voor een reorganisatie in de productie met tweederde goed. Over de vertrekregeling werd een gunstig akkoord bereikt. De opzegvergoedingen voor bedienden bedragen bijna anderhalve keer de formule Claeys. Mee dankzij de crisispremie hebben de arbeiders ongeveer dezelfde opzegvergoeding. Zo werd een stap gezet in de uitbouw van één statuut voor arbeiders en bedienden. Onbegrip

Bij elke onderhandeling overheerst wel de indruk dat de gesprekspartner geen mandaat heeft. Het Europese management neemt beslissingen die plaatselijk worden uitgevoerd. Coca-Cola wil een Europees personeels- en verloningsbeleid. Het begrijpt de eigenheden van het Belgisch sociaal overleg niet. Een cao over de loonbarema’s voor bedienden wil de onderneming niet meer naleven. Het Europese verloningsbeleid stoelt op een ‘merit-systeem’. De LBC-NVK waakt erover dat alle bedienden een verloning krijgen die minstens overeenstemt met het barema bij indiensttreding.

Op straat

Bij Coca-Cola werken ook veel ‘merchandisers’ die bijvoorbeeld in de winkels van Carrefour en Delhaize de rekken aanvullen. Een zware job die je niet tot aan je pensioen kan doen. Voor zulke mensen moeten er doorgroeimogelijkheden komen. Wat doet Coca-Cola? Het geeft merchandisers een contract voor drie jaar en smijt ze dan op straat. Commerciële medewerkers bij Coca-Cola? Die zijn talrijk. Het zijn vooral jongeren met hoge diploma’s die worden aangetrokken door een glansrijke job. Maar de meesten zijn overgekwalificeerd en verlaten na enkele jaren het bedrijf. Dat Coca-Cola veel commercieel succes boekt, ziet een kind. Er worden megawinsten gemaakt. Maar wel op de kap van de werknemers. De sociale balans is niet zo fameus. Voor de militanten van de LBC-NVK en het hele ACV is er maar één besluit. De geluksfabriek mag niet alleen haar aandeelhouders ‘happy’ maken, ze moet ook haar sociale rol spelen.

Catastrofaal

Al dat gereorganiseer is catastrofaal voor de werknemers. Telkens opnieuw vallen mensen uit de boot en moeten ze ‘de geluksfabriek’ verlaten. Bij elke reorganisatie vertrekken er getalenteerde werknemers waardoor kennis en kunde verloren gaan. De overblijvers moeten zich aanpassen aan een nieuwe job, een nieuwe werkomgeving en nieuwe doelstellingen. Niemand is nog gerust, van werkzekerheid is geen sprake. Het antwoord van de vakbond? In de eerste plaats moet Coca-Cola zijn sociale verantwoordelijkheid nemen en niemand of zo weinig mogelijk mensen ontslaan. Hiervoor is trouwens gestaakt in de fabriek in Gent. Bij elke reorganisatie sluit de vakbond een sociaal plan af met maatregelen om ontslagen te vermijden, lange overgangsperioden om intern ander werk te vinden en – als ultieme maatregel – ontslagregelingen. Elk sociaal plan is net iets beter en duurder dan 10 | MEI 2011 | 115de jaargang | Ons Recht

Coca-Cola verdient megawinsten maar dat gebeurt wel op de kap van de werknemers. De sociale balans is niet zo fameus.

sociaal

Veolia zet Belgisch afval in de etalage Flink wat jobs in de gevarenzone

Jan Dereymaeker

De Belgische afvalbedrijven van Veolia staan te koop. Maar de vakbonden zijn bang dat de verandering van eigenaar de werknemers duur te staan zal komen.

Vijf jaar geleden werd Biffa Belgium, bekend als sponsor van voetbalclub KV Mechelen, verkocht aan de Franse groep Veolia. De Fransen betaalden destijds 45 miljoen euro. Nu, vijf jaar later, staan de Belgische afvalactiviteiten van Veolia opnieuw in de etalage. Maar de vraagprijs zou wel eens een veelvoud kunnen zijn van het bedrag van vijf jaar terug. Werknemers die in een tijdsspanne van twintig jaar al voor de vijfde keer worden verkocht? Het lijken wel voetbalspelers. Veolia steunt op vier grote pijlers: water (Veolia Water), onderhoud (Dalkia), afval (Veolia Environnement) en ver voer (Connexxions). Om de haverklap worden er ondernemingen gekocht en verkocht. Maar de verkoop van de Belgische afvalactiviteiten roept toch vragen op, zelfs bij het plaatselijke management. “Wij willen in ieder land de eerste of tweede sterkste speler zijn”, zeggen de aandeelhouders van Veolia. Een deuntje dat de werknemers bij het distributiebedrijf Carrefour ook goed kennen. Ook zij zijn bang dat Carrefour op een mooie lentedag België de rug zal toekeren. Op de Belgische afvalmarkt is Veolia slechts de op drie na grootste speler. Daarom wordt de Belgische poot in de vitrine gezet. Woedend

Veolia voerde een herstructurering door bij de Belgische afvalactiviteiten en maakte

er zo een winstgevend bedrijf van. De Belgische kaderleden zijn woedend. Zij voelen zich ‘verraden’ en uiten hun teleurstelling ook openlijk. Voor hoeveel geld wil Veolia de Belgische activiteiten van de hand doen? Dat is niet helemaal duidelijk. In de pers circuleren bedragen tussen 50 en 80 miljoen euro, betrekkelijk weinig.

De Belgische kaderleden zijn woedend. Zij voelen zich ‘verraden’ en uiten hun teleurstelling ook openlijk. Nog voor de verkoopplannen in de ondernemingsraad waren aangekondigd, dienden zich al tien kandidaat-overnemers aan. Ondertussen resteren er nog drie geïnteresseerden, de Nederlandse speler Van Gansewinkel, het Duitse Remondis en het Belgische Vanheede. Bij een overname dreigen heel wat jobs te sneuvelen, vrezen de vakbonden. Van Gansewinkel

Het bedrijf Van Gansewinkel is de grootste afvalophaler in Vlaanderen. Maar als deze groep de nieuwe eigenaar wordt van de afvalactiviteiten van Veolia, riskeren nogal wat bediendejobs overtollig te worden in de dispatching, klantendienst, boekhouding en personeelsdienst. En als depots worden samengevoegd, zullen mensen mee moeten verhuizen. Van Gansewinkel torst een zware

De werknemers in de afvalsector worden in de tang genomen.

schuldenlast en heeft zijn plannen voor een beursintroductie moeten uitstellen. “Als Van Gansewinkel overnames doet, hebben we daar eerder positieve ervaringen mee”, zegt Joeri Saenen, vakbondssecretaris bij de LBC-NVK. “Maar het zijn ook weer geen heilige boontjes.” Dat laatste kan Kimberly Flaming, secretaris bij ACV Voeding en Diensten, enkel beamen. “Bij Van Gansewinkel kennen ze ook trucs om hun personeelskosten te drukken. Zo wordt een ophaler pas betaald zodra de eerste vuilniszak in de truck ligt. En ze hopen ook royale subsidies op te strijken door een deel van de medewerkers als invoegwerknemers te laten erkennen. Tot nu toe vingen ze op dat punt bot bij de Vlaamse minister van Sociale Economie, Freya Van den Bossche.” Misschien is het wel beter om een akkoord te sluiten met een buitenstaander als Remondis, die nog niet actief is in België? Een werknemersvertegenwoordiger in de ondernemingsraad vroeg alleszins om het dossier te mogen inkijken. Om zo de belangen van het personeel beter te kunnen verdedigen. In de afvalsector wordt veel geld verdiend. De ophaalbedrijven incasseren subsidies om afval te verwerken en recycleren. Geen wonder dat grote spelers daar op afkomen. Maar de werknemers in de afvalsector worden ook in de tang genomen. Sommige werkgevers trachten personeel te verhuizen van het betere paritair comité 226 (internationale handel, vervoer en logistiek) naar paritair comité 218 (aanvullend nationaal paritair comité voor bedienden), in de volksmond ‘de vuilnisbak’. Tot nu toe lukte het de bonden gelukkig om heel wat manoeuvres in deze zin tegen te houden. Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |

Albert Heijn waagt zich op Belgische markt

Chris Van Droogenbroeck

Appie is niet één of andere stripfiguur of nieuwe troetel. Wel het koosnaampje dat Nederlanders geven aan hun supermarkt bij uitstek, de Albert Heijn. Op 16 maart opende de eerste winkel van Albert Heijn op Belgische grond zijn deuren. De vroegere Supermarkt Van Ende, uitgebaat door de gelijknamige familie, was verbouwd om te heropenen als franchisewinkel. Onder het logo van Albert Heijn.

Keten exporteert prijzenoorlog

Daarmee kwam een einde aan een periode van jarenlange onduidelijkheid en giswerk. Het stond al langer in de sterren geschreven dat Albert Heijn naar België zou komen. Wanneer, hoe en op welke locaties? Dat bleef lang onduidelijk. Toen Albert Heijn begin dit jaar in Antwerpen een maatschappelijke zetel voor Albert Heijn België oprichtte, kon het zijn nakende debuut niet langer verborgen houden. In het vakblad Retaildetail maakte Corné Mulder, de manager van Albert Heijn België, op 9 februari bekend dat de eerste winkel zou openen in Brasschaat.

Albert Heijn is erg dikke maatjes met de ondernemersorganisatie Unizo. Dat Albert Heijn het niet bij deze ene vestiging wil houden, staat vast. Albert Heijn zette voor zijn entree op de Belgische markt een hele structuur op, tot en met een apart inkoopteam dat voor de Belgische producten moet zorgen in de Belgische winkels. Tilburg

12 | MEI 2011 | 115de jaargang | Ons Recht

DISTRIBUTIE

Albert Heijn wil alle kansen benutten en mikt op locaties vanaf 600 vierkante meter. Voorlopig beperkt de keten zich tot Vlaanderen omdat die regio gemakkelijk kan worden ondersteund vanuit Nederland. De eerste Belgische winkels worden bevoorraad vanuit een depot in Tilburg. Albert Heijn wil geen gekke dingen doen maar verwacht wel gestaag te groeien. De moederholding Ahold wil die groei verwezenlijken door bestaande winkels te kopen of door ondernemers over te halen om te kiezen voor een franchisecontract met Albert Heijn. Of ze ook winkels in eigen beheer zullen openen, valt nog af te wachten. Albert Heijn België kaapte bij Carrefour de man weg die daar verantwoordelijk was voor de franchise. Het bedrijf is blijkbaar ook erg dikke maatjes met de ondernemersorganisatie Unizo.

DISTRIBUTIE

Concurrenten bijten van zich af

Een delegatie van Buurtsuper.be, de vakgroep van supermarktuitbaters bij Unizo, bezocht eerder al Nederlandse winkels van Appie. De directeur van Buurtsuper.be, Luc Ardies, liet zich lovend uit over de franchiseovereenkomsten die Albert Heijn aanbiedt. “De modelcontracten van Albert Heijn getui- De Belgische concurrenten van Albert gen van transparantie en van een typisch Heijn geven zich uiteraard niet gewonnen. Nederlandse professionaliteit”, verklaarde Carrefour bijvoorbeeld vernieuwde zijn winkel in Brasschaat en ging daarvoor in de leer hij in Super magazine. Albert Heijn heeft zeker troeven in han- in Nederland. Dat resulteerde in een zaak den om kandidaat-franchisenemers voor met Nederlandse invloeden, bijvoorbeeld zich te winnen. Het ziet er naar uit dat de in de bakkerij-afdeling. Het Carrefourketen een blijver zal worden op de Belgische management liet in de winkels in Brasschaat markt. Tenminste, als ook de klant positief en Schoten de prijzen aanpassen. Vermits de Albert Heijn en ook de Delhaize hun deureageert. ren al om 8.00u openen, vraagt Carrefour nu ook de toestemming om dan te mogen Belgische klant opendoen. De Belgische klanten waren razend enthou- Delhaize anticipeerde op de komst van de siast toen de eerste winkel in Brasschaat Albert Heijn door zijn winkel in de buurt opende. Die winkel werd in de eerste dagen versneld op te frissen. Het installeerde ook echt overrompeld. Of de klanten er ook hun een ‘Delhaize-Direct’, een afhaalpunt voor gading vinden en zullen blijven komen, is producten die via e-mail worden besteld. uiteraard nog af te wachten. Na de toe- Ook bij Delhaize werden de prijzen aangestroom van de eerste openingsdagen was past. het behoorlijk rustig toen de LBC-NVK de Bij Colruyt, de klassieker op het vlak van zaak bezocht. laagste prijzen, maakt de directie zich ogenDe winkel heeft een basisassortiment aan schijnlijk niet al te veel zorgen. Nog voor de Nederlandse artikelen, aangevuld met een opening van de Albert Heijn in Brasschaat reeks typisch Belgische producten. Het sterk volgde Colruyt al de prijsevolutie op bij de Nederlandse assortiment heeft tot gevolg Nederlandse Albert Heijn. Ondertussen dat de verpakkingswijzen en formaten soms worden ook de prijzen bij de vestiging in afwijken van wat we in België gewend zijn. Brasschaat nauwgezet in de gaten gehouden. Vaak zijn er kleinere verpakkingen die han- Medewerkers van Colruyt vertellen dat ze in diger met de fiets mee te nemen zijn. de eerste dagen na de opening van de Albert Albert Heijn heeft een sterke troef om klan- Heijn minder klanten over de vloer kregen. ten aan zich te binden. Volgens een sum- Maar nu keren de klanten toch terug naar miere prijsvergelijking, gepubliceerd in hun vertrouwde Colruyt. “Albert Heijn kan Retaildetail, was de Belgische winkel voor een geduchte concurrent worden voor de 33 alledaagse producten in zes gevallen echte buurtsupermarkt”, luidt het. “Maar de goedkoopste aanbieder. Amper enkele minder voor de grote bevoorradingswinkel, dagen later bleek wel dat diezelfde produc- die de Colruyt toch voor vele gezinnen is.” ten bij Appie in Nederland duurder werden betaald dan in België. Het ziet er dus naar uit dat de Nederlanders hun prijzenoorlog mee exporteren.

Albert Heijn

Ahold

Albert Heijn is ontstaan in 1887 toen de 21-jarige Albert het winkeltje van zijn vader overnam. In 1910 had Albert al meer dan tien winkels, maar pas vanaf 1918 ging hij ook producten onder zijn eigen naam, ‘Albert Heijn’, verkopen. Ondertussen is Albert Heijn uitgegroeid tot een groep met méér dan 800 winkels in diverse formules in Nederland. In Nederland haalt Albert Heijn een jaaromzet van meer dan tien miljard euro en heeft het een marktaandeel van 33,5 procent.

De Albert Heijn Holding, of gewoonweg Ahold, groepeert tegenwoordig Albert Heijn, Etos, Gall & Gall, maar ook de Albert-winkels zoals ze heten in de Tsjechische Republiek en in Slovakije. Ahold heeft belangen in het Portugese Pingo Doce en het Scandinavische ICA. Ook in de Verenigde staten is ‘Appie’ actief met Stop & Shop, Giant Landover, Giant Carlisle, Martin’s en Peapod. Eind 2010 waren er zo 2.910 winkels die samen een omzet van 29,5 miljard euro draaiden. Bij de hele groep werken 213.000 mensen.

Nog meer franchise is geen goede zaak De komst van de Nederlanders heeft tot gevolg dat het nog meer drummen is op een markt met al veel aanbieders. Het Franse Carrefour kocht tien jaar geleden nog een netwerk van zowel geïntegreerde als verzelfstandigde winkels. De wereldspeler uit Nederland debuteert als kleine mus, met verzelfstandigde winkels. Nu al staat vast dat de drie eerste Albert Heijn-winkels op Belgisch grondgebied franchisezaken zullen zijn. Dat wil zeggen dat de mensen die er aan de slag gaan tegen minder goede voorwaarden werken dan hun collega’s. Het verschil in loon met het winkelpersoneel van Delhaize, Carrefour, Colruyt, Lidl en Aldi loopt toch al gauw op tot méér dan twintig procent. Deze winkels zijn open op zondag zonder dat daar voor het personeel bijkomende vergoedingen voor zondagwerk tegenover staan. In de week blijven ze tot 20.00u open zonder dat het personeel de vergoeding voor avondprestaties krijgt die wel bestaat bij de geïntegreerde winkels, zaken die de ketens in eigen beheer uitbaten. In de sectorovereenkomst van de middelgrote levensmiddelenbedrijven is ook geen mogelijkheid voorzien om een vakbondsafvaardiging op te richten.

Druk op lonen Het stoort de vakbond heel erg dat Albert Heijn niet kiest voor geïntegreerde winkels. Nóg meer franchise betekent dat de lonen en de werkomstandigheden in de hele sector, dus ook in de grootdistributie, nog meer onder druk zullen komen. En daar wordt geen enkele werknemer beter van. Zelfs met franchise is Albert Heijn niet zomaar een nieuw label dat op de markt komt. Albert Heijn is een grote internationale distributeur die echt wel de ambitie heeft om hier een rol van betekenis te gaan spelen. En ondertussen blijkt uit alles dat ze die ambitie willen waarmaken. Los van de schade die ze daarbij zullen aanrichten. De LBC-NVK zou de komst van Albert Heijn veel meer geapprecieerd hebben als de keten, zoals het een volwassen ‘retailer’ betaamt, ervoor had gekozen om in België dezelfde wapens te gebruiken als de concurrenten. Het bedrijf was beter gestart met winkels in eigen beheer. Verscheidene keren stelde de vakbond aan Albert Heijn de vraag om een gesprek te kunnen voeren en zo meer inzicht te krijgen in de plannen op de Belgische markt. Tot nu toe bleef die vraag onbeantwoord. Dankzij onze internationale contacten zal het gesprek er uiteindelijk wel komen, is de verwachting. l

Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |

RUBRIEKSNAAM over

de grenzen

annick aerts

De Turkse metaalvakbond Birlesik Metal-IS lanceerde op 22 maart een oproep om te staken in 21 bedrijven. Met de stakingen wil de bond opkomen voor betere lonen en arbeidsomstandigheden. Op de eerste dag van de stakingsgolf hielden vakbondsactivisten en –leden picket voor Doruk-Susle, een dochter van de Italiaanse multinational Candy. In de daaropvolgende dagen vonden nog acties plaats bij de twintig andere bedrijven op de lijst waaronder Areva, Bekaert, Bosal en ABB. Circa 15.000 werknemers namen deel aan de maand van acties. Alle bedrijven waar actie gevoerd werd, zijn lid van de werkgeversorganisatie MESS, die al een sectorakkoord had gesloten met Turk Metal. Dat akkoord liet de werknemers gigantische concessies doen op het gebied van arbeidsomstandigheden en loon. Het zou een directe impact hebben op 80.000 werknemers maar ook een indirecte impact op personeel van onderaannemers. De leden van Birlesik Metal-IS verwierpen het akkoord, vooral wegens de minimale loonsverhoging van vijf procent. Die verhoging stond niet in verhouding tot de winsten die in de sector gemaakt worden. Volgens de vakbond was dit de eerste grootschalige actie sinds 22 jaar. Door de massale deelname en de langdurige actie leverden de inspanningen ook succes op. Op 20 april tekende Birlesik Metal-IS een sectorakkoord met de werkgeversorganisatie MESS. Dat akkoord geeft de werknemers uit de metaalsector een loonopslag van tien procent.

Bouw als onbetwistbare gesprekspartner. De overuren zullen worden uitbetaald tegen 150 procent op gewone werkdagen en tegen 180 procent op feestdagen. De dertien werknemers van de zijdeafdeling, die technisch werkloos verklaard waren, zullen worden ingezet op andere afdelingen. De onderhandelaars stelden dat 32 werknemers, onder wie elf vakbondsmilitanten, onterecht ontslagen werden. Er werd afgesproken om een deel van hen opnieuw in dienst te nemen en de anderen te vergoeden. In verdere gesprekken lukte het om daadwerkelijk tot een cao te komen. De eerste grote overwinning voor de vakbond COTRAF. Het geeft moed aan COTRAF en andere Rwandese vakbonden die streven naar waardig werk. Niet vanzelfsprekend in een land zoals Rwanda, waar vakbondswerk geen sinecure is. Meer informatie: www.wereldsolidariteit.be

Jonge werknemers in Europa Jongeren die in Europa vast werk zoeken, hebben het al geruime tijd moeilijk. De financiële crisis van 2008 deed hun situatie gevoelig verslechteren. Jonge werknemers werken vaker in meer flexibele en onzekere werkomstandigheden. Als je dat combineert met een aanwervingsstop bij bedrijven en de lagere kostprijs bij ontslag, vind je snel

Chiquita in nauwe schoenen

Waardig werk in Rwanda Bij de textielfabriek UTEXRWA in Rwanda gingen 748 werknemers op 14 februari in staking nadat elf vakbondsmilitanten op staande voet ontslagen waren. De militanten waren ontslagen onder het mom van herstructureringen. Maar in werkelijkheid lag hun inzet voor de vakbond aan de basis. Na de ontslagen wierf het bedrijf namelijk meteen elf nieuwe werknemers aan om hun werk te doen. Via collectieve onderhandelingen wilden de militanten bij de directie aanslepende wantoestanden aankaarten en oplossen. Zo werden overuren bijvoorbeeld niet uitbetaald. Onder druk van de staking bleek de directie toch bereid om te onderhandelen. Dat gebeurde onder toezicht van een tripartiete commissie (werkgever, vakbond en overheid). De eerste gesprekken leidden alvast tot enkele belangrijke afspraken. Het bedrijf erkent de vakbond COTRAF Industrie en 14 | MEI 2011 | 115de jaargang | Ons Recht

De multinational Chiquita is al verscheidene keren in opspraak gekomen in verband met zijn activiteiten in Colombia. Vooral de banden met paramilitaire groepen zoals AUC roepen bij vele mensenrechtenactivisten de nodige weerstand op. AUC werd volgens de activisten ingehuurd om de rechten van werknemers te beknotten door intimidatie, bedreigingen, ontvoeringen, folteringen en zelfs moorden. Chiquita hield altijd vol dat de betalingen aan Colombiaanse guerillero’s en paramilitaire groeperingen het gevolg waren van afpersing. In 2007 kwam Chiquita nog tot een schikking met het Amerikaanse ministerie van Justitie. Het bedrijf moest toen 25 miljoen dollar (17 miljoen euro) ophoesten omdat het sinds 1997 betalingen had gedaan aan AUC in de regio Urabá. Sinds 2001 staat die organisatie op de Amerikaanse lijst van terroristische organisaties. De

een verklaring voor de hogere werkloosheidscijfers. In 2007 was er nog een gemiddelde jongerenwerkloosheid van 15,4 procent in de EU. Tegen 2010 was het cijfer al opgelopen tot 20,7 procent. In haar Europa 2020-strategie geeft de Europese Commissie aan dat ze het een belangrijke uitdaging vindt om de hoge werkloosheid bij jongeren aan te pakken en hun vaardigheden te verhogen. Het bureau Eurofound deed in dit verband een onderzoek naar de antwoorden die overheden en sociale partners in de EU hierop nu al geven. Volgens het rapport zijn overheden tot dusver de belangrijkste spelers voor initiatieven ten behoeve van jonge werknemers en werkzoekenden. In bijna alle lidstaten wordt ingezet op een actief arbeidsmarktbeleid, met speciale aandacht voor de moeilijkheden die jongeren meemaken. Sociale partners zijn zich ten zeerste bewust van de moeilijkheden van jonge werknemers. Collectieve onderhandelingen hebben maar een gering effect op de positie van jonge werknemers op de arbeidsmarkt tijdens de crisis. Door de crisis kwam het sociaal overleg namelijk vaak onder zware druk te staan. Werkgeversorganisaties en bonden hebben ook uiteenlopende prioriteiten in de aanpak van jongerenwerkloosheid. Het rapport ‘Helping young people during the crisis’ is te lezen op www.eurofound.europa.eu.

schikking was gebaseerd op de verklaring van Chiquita dat het om verplicht beschermingsgeld ging en dat er nooit een werkelijke ‘dienst’ tegenover had gestaan. Recent vrijgegeven archiefstukken wijzen er sterk op dat de bananenreus de groepen wel degelijk actief inschakelde voor beveiligingswerk. De kans is groot dat die stukken een rol gaan spelen in de processen die nabestaanden van vermoorde Colombianen aanspanden tegen Chiquita. www.ipsnews.be

Turkse vakbond roept op tot actie

sociaal

Bonduelle maakt reclamestunt van sluiting La Corbeille Vakbonden dwingen goed sociaal plan af Paul Heyk ants

Marketingbureau Het Franse Bonduelle heeft op 12 februari de sluiting aangekondigd van La Corbeille, de conservenfabrikant uit Westmeerbeek. Minder dan drie jaar geleden werd La Corbeille door de Fransen overgenomen. Door de sluiting verliezen 130 mensen hun job. De vakbonden konden een goed sociaal plan afdwingen. Met dezelfde inkomenszekerheid voor arbeiders en bedienden.

In de pers verklaarde Bonduelle de sluiting van La Corbeille door het feit dat almaar meer consumenten diepvriesgroenten verkiezen boven groenten in blik. We waren dus met zijn allen verantwoordelijk voor de sluiting, zeg maar. Maar experts wijzen er wel op dat groenten in blik even gezond zijn als diepvriesgroenten. Zoveel uitgebreide en gelijklopende informatie in alle media, dat was merkwaardig. Wat bleek? De informatie was voorgekauwd door het marketingbureau dat Toen La Corbeille in 2008 in de etalage eerder de campagne had verzorgd van ‘The stond, had het bedrijf met vestigingen in HollandBelgium Bid’, het bod om het WK Westmeerbeek, Rijkevorsel en Stabroek aan- Voetbal naar België en Nederland te halen. zienlijke investeringen nodig. La Corbeille Bonduelle maakte dus een reclamestunt van moest de productie van groenteconserven een sociaal drama. moderniseren om te voldoen aan de heden- Achteraf konden de bonden de marktcijfers daagse milieunormen. weerleggen die Bonduelle had gebruikt om Bonduelle werd de nieuwe eigenaar maar de sluiting te verantwoorden. Het is alom de groep bleek geen grote investeringen in bekend dat je met cijfers alles kan bewijzen. petto te hebben. De vakbonden zetten dan ook veel vraagtekens bij de goede bedoelin- Laaggeschoolden gen van de nieuwe eigenaar. Temeer omdat Bonduelle geen plan kon voorleggen met Bij La Corbeille werken veel laaggeschoolde daarin een duidelijke rol voor La Corbeille mensen uit de buurt. Vaak vonden die na in de groep. Bonduelle leek alleen uit te zijn jaren van seizoenscontracten eindelijk een op de klantenportefeuille van het Belgische vaste stek in het bedrijf. Deze mensen een bedrijf. Via de overname raakte het binnen nieuwe job helpen te vinden is een flinke bij ‘hard discounters’ als Aldi en Lidl. In de Antwerpse Kempen was Bonduelle geen onbekende. Sommige werknemers van La Corbeile hadden nog de overname (1980) en de sluiting (1991) meegemaakt van het naburige Marie Thumas. Die mensen verliezen dus voor de tweede keer hun werk ‘dankzij’ Bonduelle. Bij La Corbeille was er al langer ongerustheid. Maar niemand had verwacht dat het zo vlug zou gaan. Nog geen drie jaar na de komst van Bonduelle valt het doek over het bedrijf in Westmeerbeek. Daarmee komt een eind aan een bedrijvigheid die al bestaat sinds 1899. De 86 werknemers van La Corbeille in Stabroek verging het nog slechter. Zij kregen al in 2008 te horen dat hun fabriek zou sneuvelen. Alleen de 70 jobs in Rijkevorsel bleven behouden omdat die vestiging in 2009 werd doorverkocht aan een sectorgenoot.

uitdaging in een streek die geplaagd wordt door hoge werkloosheid. Het sociaal plan biedt daarom de mogelijkheid om vanaf 50 jaar met brugpensioen te gaan. Wie niet in aanmerking komt voor brugpensioen of wie niet met brugpensioen wil vertrekken, kan een beroep doen op outplacement. En er zijn ook afscheidspremies, berekend op basis van het aantal dienstjaren. Het inkomen van alle gedupeerde werknemers wordt gedurende een bepaalde periode verzekerd. Die termijn wordt voor arbeiders en bedienden berekend door de formule Claeys te verhogen met de sectorale opzeggingstermijnen van de arbeiders (vijf weken + één week per jaar anciënniteit). De termijn omvat de verbrekingsvergoeding en premies bestaanszekerheid bovenop een werkloosheidsvergoeding tot aan het nettoloon. De premies bestaanszekerheid blijven behouden wanneer iemand ander werk vindt. De vakbonden mikten in gezamenlijke onderhandelingen op een gelijkwaardig sociaal plan voor arbeiders en bedienden. En dat leverde resultaat op.

Almaar meer consumenten verkiezen diepvriesgroenten boven groenten in blik, beweert de directie van Bonduelle.

Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |

Nelly (links), Els (midden) en Paul moesten allemaal vertrekken bij Carrefour. Maar ze krabbelden overeind en hebben nu opnieuw een toekomstperspectief.

Onrecht

Na het volgen van de nodige cursussen werd Nelly EHBO-vrijwilligster in de winkel. In die rol werd ze geconfronteerd met onrecht. “Op zekere dag was er een arbeidsongeval en was er eerste hulp nodig. Mijn directe chef liet me met veel tegenzin de werkplek verlaten om hulp te bieden. De chef moest dan mijn werk overnemen.” Het voorval inspireerde Nelly om kandidate te worden op de lijst van de LBC-NVK. Bij de sociale verkiezingen werd ze verkozen als eerste plaatsvervanger. Daarna werd ze effectief werknemersvertegenwoordigster. “Verkiezing na verkiezing wonnen we stemmen met onze vakbond. Maar we veroverden de mandaten zeker niet zonder moeite.” Uiteindelijk bracht Nelly het tot hoofdafgevaardigde en vertegenwoordigster in de ‘belangengroep’ en de ‘interzetels’ van Carrefour en de distributie. “Bij de laatste verkiezing waaraan ik meedeed, werd ik tot mijn verbazing verkozen als LBC-NVKafgevaardigde in de ondernemingsraad.”

Aftakeling

Leven na Carrefour Denis Bouwen

De distributiegroep Carrefour heeft in 2010 flink het mes gezet in haar Belgische poot. Nelly Heymans, Els Van Overstraeten en Paul Laroy waren enkele van de slachtoffers. Zij vertellen over hun tijd bij Carrefour en over wat er daarna kwam. Een verhaal van nostalgie, bittere pillen en ook nieuwe toekomstperspectieven.

Nelly Heymans: “Ik moet mee met mijn tijd”” Nelly Heymans hoorde in 1974 dat er een nieuwe ‘GB’ zou opengaan in 16 | MEI 2011 | 115de jaargang | Ons Recht

Sint-Pieters-Leeuw. Ze solliciteerde en kreeg een deeltijds contract in het restaurant van de supermarkt. “Als vrouw kon je in die tijd niet meer dan twintig uur per week krijgen”, herinnert Nelly zich. Nelly trouwde en kreeg twee kinderen. Uiteindelijk bleef ze in het restaurant werken. “Deeltijds werken was goed te combineren met ons jonge gezin.” Na acht jaar in het restaurant barstte de bom. “Ik was net uit vakantie teruggekeerd toen we te horen kregen dat onze GB Resto gesloten werd. GB had beslist om een aantal restaurants af te stoten. Toen besefte ik voor het eerst waarom we een vakbondsafgevaardigde nodig hadden. De afgevaardigde van de LBC-NVK/CNE zorgde ervoor dat de werknemers uit ons restaurant konden worden overgeplaatst naar de winkel. Zo werd ik kassierster. Een job die ik deed tot de supermarkt in 2010 opgedoekt werd.”

In de loop der jaren zag de vakbondsvrouw haar bedrijf sterk veranderen. “Ooit was het een bedrijf met een familiale sfeer waar iedereen elkaar kende. GB werd overgenomen door Carrefour, er waren herstructureringen, directeurs kwamen en gingen. We zagen onze winkel stilaan aftakelen. In de laatste jaren was er elk jaar wel een nieuwe zaakvoerder. Syndicaal moesten we telkens opnieuw beginnen. Er werd geen volk meer aangeworven. Langdurig zieken werden met veel tegenzin vervangen. Omdat de vakbond druk uitoefende.” Door haar rol in de ondernemingsraad kon Nelly vanop de eerste rij de aanpak van de directie volgen. “Er viel niet te praten met die mensen. Het was vaak babbelen over punten en komma’s. De agenda puilde uit en punten werden dikwijls naar volgende maand doorgeschoven. Bij Carrefour verkregen we niets vanzelf. We moesten altijd keihard onderhandelen, betogen of desnoods staken.” Koud aan het piket

“En gestaakt hebben we”, stelt Nelly met klem. “Als de onderhandelingen nog maar eens niets opleverden, stond ik telkens opnieuw om 4.00u ’s nachts in de kou aan het piket. Op den duur werd het wekelijks actievoeren. We belegden de dag voordien boterhammen, kookten eitjes, bakten

op de praatstoel balletjes en vulden de thermossen. Zo kon- “Iedereen probeerde iedereen op te beuren. den we het aan het piket volhouden van Onze LBC-NVK-vakbondsafgevaardigden 4.00u ’s ochtends tot 18.00u ’s avonds.” stonden altijd klaar als we vragen of problemen hadden. We hadden echt steun aan die mensen.” Veel tranen De supermarkt in Sint-Pieters-Leeuw De laatste twee dagen in Sint-Pieters- ging onherroepelijk dicht op 31 juli 2010. Leeuw waren erg emotioneel. Adressen en “Eigenlijk viel er toen een last van mijn telefoonnummers werden uitgewisseld, er schouders. Maar ik had ook verdriet om de vloeiden ook veel tranen. “Wie na 36 jaar collega’s die ik zou missen en de klanten die afscheid moet nemen van zijn winkel en ik niet meer zou zien.” collega’s, heeft het gevoel op een begrafe- Al in maart 2010 begon Els uit te kijken naar nis te zijn.” ander werk. “Ik was toen bijna 52 jaar oud Nelly vertrok zelf met brugpensioen. Haar en kwam 18 dagen tekort om met brugpenleven nam zo onverwacht een nieuwe wen- sioen te kunnen gaan. Ik solliciteerde een ding. “Met mijn vroegere werkuren kon ik keer of vijftien, meestal in de distributie.” nauwelijks aan sport doen. Nu is dat wel mogelijk. En ik let op de kleinkinderen, erg ‘Foute profiel’ plezant. Ik ben ook lid van drie vrouwenverenigingen en leer zo kettingen maken, Heel wat potentiële werkgevers nodigden koken en bloemschikken. Onze tuin zal er Els zelfs niet uit maar lieten haar gewoon weten dat ze ‘niet paste in het profiel’. dit jaar ook mooi bijliggen.” Ook bij Nelly geldt dat ‘een gepensio- “Zoiets krijg je dan bijvoorbeeld te horen van neerde nooit tijd heeft’. “Nu wil ik me graag een supermarktketen die in de pers moord inschrijven in het volwassenenonderwijs en brand schreeuwt omdat ze 3.000 werkom met de pc te kunnen werken. Ik moet nemers zoekt en zogezegd geen personeel vindt.” mee met mijn tijd.” Begin augustus 2010 vertrok Els met haar man op vakantie. “Dat deed enorm deugd. Els Van Overstraeten: Zeker toen ik op de tweede dag van onze “Nieuwe start bij Makro!” vakantie een telefoontje kreeg van de Makro in Sint-Pieters-Leeuw. Makro vroeg me of Els Van Overstraeten begon op 1 augustus ik kon langskomen. Ik antwoordde dat ik 1977 bij de GB van Sint-Pieters-Leeuw als met vakantie was in het buitenland en dat kassierster. “Ik had daar al als jobstudente ik meteen na mijn verlof zou komen. Makro gewerkt en de sfeer beviel me er wel”, ver- toonde veel begrip. Kort na onze terugkeer telt Els. “Toen GB werd overgenomen door uit het buitenland trok ik er naartoe.” Carrefour, werd ik samen met drie collega’s Nog op de dag van haar afspraak bij Makro aan het onthaal gezet. We moesten ontevre- kreeg Els het verlossende telefoontje: ze den klanten helpen, rookwaren verkopen en mocht beginnen! “Sindsdien werk ik bij terugbetalingen doen.” Makro aan de kassa. Ik heb opnieuw toffe De collegialiteit en de vriendschap onder collega’s. Het gaf mij een geweldige ‘boost’ de collega’s ervaarde Els als erg positief. “Ik om als vijftigplusser nog werk te hebben woonde niet ver van mijn werk en dat had gevonden.” zeker voordelen, niet alleen voor mezelf maar ook voor de winkel. Als er collega’s Polle Laroy: ziek of afwezig waren, werd ik opgebeld om “Een nieuw leven” in te springen.” “Een jaar of vier geleden begonnen de minder mooie momenten bij Carrefour. De Paul Henri Laroy begon in oktober 1975 bij klanten waren misnoegd omdat sommige GB-Inno-BM te werken. Aanvankelijk moest promoties niet te vinden waren in de win- hij de parking en de ‘sociale lokalen’ onderkel. Er was ook onvrede over de soms lange houden. “Destijds gebeurde dat werk nog wachttijden aan de kassa’s. Van de twin- door eigen personeel, met hetzelfde contig kassa’s waren er soms maar vier of vijf tract als de aanvullers in de winkels. Wij open. Na de overname door Carrefour werd maakten koffie, zetten de winkelkarretjes de properheid niet meer zo goed in de gaten klaar in de winkels en maakten de zaak gehouden. Toen al voelden wij dat het niet schoon.” goed zat en waren we bang dat de winkel Enkele maanden na zijn indiensttreding werd ‘Polle’ verplaatst naar de afdeling zou dichtgaan.” speelgoed. Op die afdeling was hij tot februari 1976 aan de slag. Na zijn periode tussen Steun bij elkaar het speelgoed belandde Paul Laroy op de Op 23 februari 2010 besliste Carrefour dat Home-afdeling die LP’s, elektrische appade vestiging in Sint-Pieters-Leeuw moest raten en kleine meubelen verkocht. “Ik was sneuvelen. Na het nieuws over de sluiting daar verkoper en verdiende er meer dan vonden de werknemers veel steun bij elkaar. voordien.”

Rond 1982 stopte GB met de verkoop van meubelen en richtte het aparte ‘Home Stocks’ op. “Een commerciële blunder”, vindt Paul. De medewerkers van de Home-afdeling konden in de winkel blijven werken of overstappen naar Home Stocks of Brico. Paul bleef in de winkel en kwam terecht op de afdeling ‘droge voeding’. Daar werd hij verantwoordelijk voor de wijnen. “In de wijnen boekten we uitstekende resultaten en in 1987 kreeg ik de kans om afdelingschef zuivel te worden. In oktober 1988 werd ik vast benoemd als afdelingschef in Sint-Pieters-Leeuw. Een job die ik bleef doen tot eind april 1995.” Vakbondswerk

Toeval of niet, maar op 1 mei 1995 werd Laroy ‘rondreizend vakbondsafgevaardigde’ bij de socialistische bediendebond BBTK. Een functie die hij tot 2007 uitoefende. Daarna keerde hij terug naar SintPieters-Leeuw waar hij halftijds ging werken. Tot juli 2010 werd hij zowat overal in de winkel daar ingezet. “Tegelijk zat ik voor de LBC-NVK in de vakbondsafvaardiging en het comité voor preventie en bescherming op het werk.” “De mooiste tijd beleefde ik tussen 1989 en 1993”, vertelt Paul. “Als afdelingschef realiseerde ik toen prachtige resultaten. Zowel mijn job als chef als mijn werk voor de vakbond waren bijzonder uitdagend. Maar in dezelfde jaren zag ik het bedrijf kapotgaan. Ik voelde me machteloos omdat er niemand wilde reageren bij de top.” “We wisten al jaren dat de winkel in SintPieters-Leeuw ten dode opgeschreven was. De opeenvolgende directies wilden geen echte investeringen meer doen en namen verkeerde commerciële beslissingen.” Egoïsme

Paul ondervond dat Carrefour de macht van de vakbond fors ondermijnd had tussen 2002 en 2007. “We konden of durfden geen echte vuist meer te maken. De vakbonden waren geketend door ‘de economische werkelijkheid’. Op het terrein verloren we macht door de schrik en het egoïsme onder de mensen. Na jarenlang vakbondsafgevaardigde en chef te zijn geweest deed dat echt pijn.” Het gedwongen vertrek bij Carrefour leidde tot ontgoocheling. Maar al op 2 augustus 2010 ging Paul als chauffeur en depotarbeider aan de slag bij Colruyt. “Door mijn loon bij Colruyt en de bijpassing van Carrefour heb ik opnieuw een mooi inkomen. Maar nu moet ik er wel echt voor werken. Ik doe veel fysiek werk. Daardoor slaap ik goed. Samen met mijn vrouw begon ik aan een nieuw leven. Het kan altijd beter, maar het had ook veel slechter kunnen uitdraaien.”

Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |

innovatie

Zetmeelproducent Syral zoekt naar betere arbeidsorganisatie ‘Actieve jobs’ moeten werknemers doen blijven Sven De Scheemaeker

Bij de zetmeelproducent Syral Belgium in Aalst, het vroegere Tate & Lyle Europe, is een team van de onderzoeksgroep arbeidsen organisatiesociologie van de KU Leuven neergestreken. Het team, geleid door professor Geert Van Hootegem, houdt de manier van werken tegen het licht.De complete organisatie van de arbeid wordt op alle niveaus, van hoog tot laag, onderzocht.

De LBC-NVK is een beetje bang dat het werk van de onderzoekers bij Syral oude wijn in nieuwe zakken zal blijken. Maar de vakbond werkt wel constructief mee.

vijf jaar waren ze allemaal een stille dood gestorven. ‘Zelfsturende groepen’ was toen het motto. Veel zoden zette het niet aan de dijk. Als werknemersvertegenwoordiging appreciëren we het wel dat we deze keer meteen betrokken worden bij het proces.” De werknemersvertegenwoordigers hadden een kennismakingsgesprek met de onderzoekers. Op geregelde tijdstippen kunnen ze inhoudelijke input geven. De vertegenwoordigers kunnen de werknemers te allen tijde bevragen. “We worden als een volwaardige partner gezien in dit verhaal.” De Clercq is bang dat hier opnieuw het wiel wordt uitgevonden. “Maar toch stellen we ons constructief op.” De militant vindt het wel opmerkelijk dat Syral budgetten vond voor de samenwerking met de onderzoekers. “Voor dringende herstellingen van onze machines, in het belang van de veiligheid, kloppen we al twee jaar aan bij de directie.”

Herfsttij

In zijn boek ‘Anders organiseren en beter werken. Handboek voor sociale innovatie en verandermanagement’ stelt Van Hootegem dat we dringend af moeten van het Amerikaanse, door bandwerk en serieproductie gedomineerde organisatiemodel. “De Zweedse socioloog Karasek toonde verbanden aan tussen kenmerken van werk en chronische ziektebeelden bij werknemers. Elke job wordt bepaald door twee hoofdvariabelen. De taakeisen bepalen hoeveel er van iemand gevraagd wordt en de regelmogelijkheden geven aan in welke mate hij problemen zelf kan oplossen.” Alleen als werk hoge taakeisen stelt en grote regelmogelijkheden geeft, blijven mensen gezond. “We spreken dan van actieve jobs”, zegt Geert Van Hootegem. “En dat staat los van de scholingsgraad. Het principe geldt evenzeer voor straatvegers en vuilnismannen als voor verkopers, ingenieurs of artsen. Bandwerkers zijn vaak uitgeput of ziek 18 | MEI 2011 | 115de jaargang | Ons Recht

Oude wijn in nieuwe zakken of niet, het project krijgt voorlopig het voordeel van de twijfel. Eén ding is zeker: de tijden zijn sinds de jaren tachtig onherroepelijk veranderd. Door vergrijzing en ontgroening dreigt het aantal arbeidskrachten de komende twintig jaar gevoelig in te krimpen. De babyboomers, zij die na de Tweede na tweederde van hun loopbaan, maar ook Wereldoorlog opgroeiden, waren veel talrijverplegers en treinconducteurs raken snel ker dan de generaties die na hen volgden. opgebrand. Boswachters hebben dan weer Die grote groep mensen gaat in de komende problemen omdat ze veel autonomie krij- jaren collectief met pensioen. Er dreigt dus gen, zonder veel duidelijke taakeisen. Dat personeelsschaarste te ontstaan. De hele Europese arbeidsmarkt beleeft momenteel ondermijnt hun motivatie.” Bij Syral werken heel wat mensen met veel een soort herfsttij. ervaring. Het bedrijf heeft er alle belang bij om die werknemers met behulp van ‘actieve Schaars goed jobs’ in huis te houden. Daarom besloot het management om met de KU Leuven in zee Volgens Van Hootegem moeten werkgevers dringend inzien dat werknemers een te gaan. schaars en dus te koesteren goed aan het worden zijn. Bedrijven zullen in snel tempo Kritisch werk moeten maken van actieve banen en Sociale innovatie, actieve jobs, veranderma- werkbare jobs. Kwaliteitsvolle jobs die minnagement, LBC-NVK-afgevaardigde Peter de der ziek maken, die meer voldoening geven, Clercq bekijkt één en ander met een kritisch die de werknemer op een ongedwongen oog. “Het ruikt een beetje naar oude wijn manier langer aan de onderneming binden. in nieuwe zakken”, vindt hij. “In de jaren Het klinkt de vakbond als muziek in de oren. tachtig zag ik die ‘grensverleggende plan- Niets houdt ons tegen om in dit orkest zelf nen’ ook al de revue passeren. Na een dikke de eerste viool te spelen.

arbeids-gericht

RUBRIEKSNAAM

marc weyns

Een werknemer wordt opgezegd omdat hij niet meer gemotiveerd blijkt, een negatief beeld van de onderneming ophangt en aan klanten niet de nodige informatie geeft. Korte tijd nadien stoot de werkgever op e-mails waaruit blijkt dat die werknemer tijdens de werkuren een concurrentiële activiteit aan het voorbereiden is. Hij wordt stante pede ontslagen wegens dringende reden. De werknemer betwist zijn ontslag en zijn belangrijkste argument gaat over de manier waarop de werkgever het bewijs van de feiten levert. De werkgever mag geen kennis nemen van de inhoud van mails van de werknemers. In de lijn van recente rechtspraak van het Hof van Cassatie besliste het arbeidshof van Luik op 20 september 2010 dat het mailverkeer van de werknemer wel als bewijs mag worden gebruikt. De werkgever begaat wel een fout door binnen te dringen in het e-mailverkeer, maar die overtreding wordt niet bestraft met nietigheid van het bewijs. De manier waarop de werkgever kennis nam van de e-mails tast de geloofwaardigheid ervan niet aan en heeft de werknemer zijn recht op een eerlijk proces niet aangetast. De rechters vonden dat er wel degelijk een dringende reden in het spel was.

Wie is ‘leidinggevend personeel’? De Arbeidswet bepaalt de grenzen van de arbeidsduur. Maar die regeling is niet van toepassing op het leidinggevend personeel en werknemers in een vertrouwensfunctie. Welke werknemers tot die categorieën behoren, staat in een koninklijk besluit uit 1965. Een bedrijf interpreteert dat KB erg elastisch en meent dat ook de adjunct-shopmanagers onder de uitzondering vallen. Wanneer de adjunct vraagt om zijn overuren betaald te krijgen, wordt hij wandelen gestuurd. Hij behoort volgens de werkgever immers tot het leidinggevend personeel en dus geldt de regeling voor de arbeidsduur en overuren niet voor hem. Het arbeidshof van Brussel zag dat in een arrest van 5 januari 2010 duidelijk anders.

Méér dan baremaloon Bij het einde van de arbeidsovereenkomst ontstaat een betwisting over de juiste berekening van het loon, het vakantiegeld, de eindejaarspremies, vergoedingen voor nachtwerk en het loon voor prestaties op zaterdag en zondag. Het sociaal secretariaat van de werkgever maakt een hele afrekening. De werkgever betaalde een maandloon dat iets hoger was dan voorzien in de sectorale loonbarema’s. Dat verschil wordt dan in mindering gebracht bij de eindafrekening. Wat maandelijks ‘teveel’ betaald werd, kan toch worden teruggevorderd? Dat is toch de zienswijze van de onderneming. De werkgever en zijn sociaal secretariaat bleken voor geen rede vatbaar te zijn en uiteindelijk moest de rechter de zaak beslechten. In een arrest van 17 december 2010 tikt het arbeidshof van Brussel de werkgever duidelijk op de vingers: “De baremalonen, zoals vastgesteld in sectorale cao’s, zijn minimumlonen; niets verhindert de werkgever om bij individuele overeenkomst een hoger loon toe te kennen. In de arbeidsovereenkomst met de werknemer wordt de maandwedde bepaald en wordt aangegeven

Onder meer ‘de werknemers die werkelijk gezag uitoefenen en die verantwoordelijkheid dragen voor de gehele onderneming of een belangrijke onderafdeling ervan’ zijn leidinggevenden zoals bedoeld in het KB. Volgens het arbeidshof is het ‘vrij duidelijk dat de adjunct-shopmanager geen dergelijke graad van gezagsuitoefening had’. De Europese wetgeving over de arbeidstijden van de werknemers maakt het wel mogelijk dat die arbeidstijdregelingen niet van toepassing zijn op leidinggevend personeel of andere personen met autonome beslissingsbevoegdheid. Het Belgische KB moet worden geïnterpreteerd op een manier die conform is met die Europese wetgeving en ook op die grond kan een adjunct-shopmanager niet als leidinggevende werknemer worden beschouwd. De overurenregels zijn dus wel degelijk van toepassing.

Mailverkeer kan tegen werknemer gebruikt worden

zaken niet eens. Tijdens de proeftijd moeten beide partijen nagaan of de functie en de werkomstandigheden aan hun beider verwachtingen voldoen. Als de werkgever vindt dat de werknemer niet voldoende geschikt is voor de job, kan die ontslagen worden met een verkorte opzegtermijn van zeven dagen. In dit geval had het ontslag niets te maken met de werkneemster of haar geschiktheid voor de functie, maar wel met de financiële toestand van de onderneming. De werkneemster eist daarom de betaling van de normale opzegvergoeding zonder rekening te houden met de proefperiode. Als de sterk verkorte opzegtermijn tijdens de Proefperiode proeftijd ook kan worden toegepast bij een ontslag om een andere reden dan waarvoor Een onderneming werft een coördinator aan de proefperiode is bedoeld, is er sprake van met een arbeidsovereenkomst voor onbe- discriminatie. Dat is toch de zienswijze van paalde tijd waarin een proefperiode van zes de werkneemster. maanden staat. Tijdens de proeftijd wordt Het arbeidshof van Antwerpen hakte er niet de werkneemster ontslagen ‘om budgettaire zelf de knoop over door, maar stelde op 19 redenen’. De vrouw krijgt een opzegvergoe- januari 2011 een prejudiciële vraag aan het ding van zeven dagen loon. Grondwettelijk Hof. Het is afwachten welk De werkneemster is het met die gang van antwoord het Hof zal geven. dat ze verder zal worden geïndexeerd volgens de modaliteiten bepaald door het paritair comité.” “Aldus werd het uitbetaalde loon contractueel overeengekomen, waardoor er niet kan worden gesproken van een onverschuldigde betaling.” De werkgever werd zo terug naar ‘af ’ gestuurd, maar – om in Monopoly-termen te blijven – hij was misschien beter naar de ‘gevangenis’ gestuurd. Het is toch godgeklaagd dat een werkgever zelfs durft te betwisten dat ook hij moet uitvoeren wat heel duidelijk is overeengekomen.

Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |

RUBRIEKSNAAM

20 | MEI 2011 | 115de jaargang | Ons Recht

actie

Netwerk Sensor maakt mooie beurt op jobbeurzen Wat verwachten jongeren van de vakbond? Monique Bra am

De vakbond heeft veel leden die al lang meedraaien op de arbeidsmarkt. Maar de LBC-NVK vat de koe bij de horens en probeert aansluiting te zoeken bij jongeren. Bijvoorbeeld door op te duiken op jobbeurzen voor laatstejaarsstudenten. En met succes.

Op recente jobbeurzen werd de stand van de LBC-NVK overrompeld door honderden studenten die om advies vroegen over solliciteren en loon. De studenten konden hun startersloon laten berekenen door loonexperts. Ze kregen ook informatie over Sensor, het jongerennetwerk van het NVK, de vakbond voor kaderleden binnen de LBC-NVK. Via een toffe website, een goed gevuld e-zine en een aangepast aanbod worden inspanningen gedaan om deze groep bij de werking te betrekken. Elk jaar organiseren universiteiten en hogescholen jobbeurzen voor hun laatstejaarsstudenten. Werkgevers hebben op die beurzen blitse stands met bedrijfsinfo en werkaanbiedingen. Maar ook Sensor is van de partij om jongeren te helpen rond lonen en sollicitatievaardigheden. Sensor is een netwerk voor pas afgestudeerden en jonge hooggeschoolden. Het wil jonge mensen ondersteunen bij hun zoektocht naar werk door advies te geven rond solliciteren, loon en loopbaan. Maar ook met vragen rond je contract en andere werkgebonden thema’s kan je als lid bij Sensor terecht. Startersloon

Op de jobbeurzen berekenden LBC-NVKmedewerkers op vraag van studenten de hoogte van hun startersloon. Heel wat studenten weten nauwelijks wat ze waard zijn op de arbeidsmarkt. Barend is bijna burgerlijk ingenieur. Hij kwam op een jobbeurs in Gent in contact met Sensor. “Je hebt vaak geen idee wat je later zal verdienen”, vertelt Barend. “Ik durf dat bij een sollicitatiegesprek ook niet zomaar te vragen. Het is dus erg fijn om bij jullie je startersloon te laten berekenen zodat je alvast een idee hebt van wat je kunt Jongeren hebben best veel vragen over solliciteren, loon en loopbaan. En over arbeidscontracten.

Op de jobbeurzen berekenden LBCNVK-medewerkers op vraag van studenten de hoogte van hun startersloon. Heel wat studenten weten nauwelijks wat ze waard zijn op de arbeidsmarkt.

over solliciteren, de zoektocht naar een job, loon- en arbeidsvoorwaarden. (lachend) Vrienden die nu nog studeren weten via mij ondertussen wel dat ze een beroep kunnen doen op de LBC-NVK en het ACV als ze met vragen zitten. Maar via de jobbeurzen bereiken we veel mensen en kunnen we de vakbond een jonger gezicht geven.” Wat nu?

Jobbeurzen in Antwerpen, Gent, Leuven, Diepenbeek en Geel gaven de LBC-NVK de kans om honderden studenten te ontmoeten en voort te helpen. De studenten kregen flyers en brochures en uitleg over de dienstverlening van de vakbond. Uiteraard blijven we actief rond deze doelgroep. Naast het verwachten. Dat salarisadvies opent echt je berekenen van het startersloon organiseren we in de komende maanden workshops ogen. Een schot in de roos, vind ik.” Inge is bijna klaar met haar opleiding tot rond solliciteren en je eerste job. vertaler-tolk. “Op deze beurzen kom je Jonge afgestudeerden en hooggeschoolden vooral potentiële werkgevers tegen”, zegt ze. hebben hun plaats gevonden op de web“Dat is goed want we zijn natuurlijk allemaal site www.nvk.be, waar Sensor een promiop zoek naar een job. Maar ik vind het ook nente rol speelt. Inschrijven op het e-zine heel goed dat de vakbond van de partij is. kan nog altijd via diezelfde website. Idem Ik wist eigenlijk niet dat jullie voor ons, ‘de voor de berekening van je startersloon. De jonge (bijna) afgestudeerden’, ook een aankomende maanden willen we via het Sensor bod hebben. Dat loonadvies is echt heel e-zine het contact met de studenten versterinteressant. Je wil toch graag weten wat je ken. Zo’n zevenhonderd studenten schreven zich tijdens de voorbije jobbeurzen in straks financieel kunt verwachten. Tof.” op de nieuwsbrief. Solliciteren

Op de stand van de vakbond konden de studenten ook terecht voor informatie en advies rond solliciteren. Wie zijn cv had meegebracht, kreeg meteen persoonlijke tips om het te verbeteren. Kathleen studeert bedrijfsbeheer. “Op de jobbeurs kreeg ik te horen dat je cv een visitekaartje is. Het is dan ook fijn om je cv eens te laten nakijken door iemand die er verstand van heeft en die je echt vooruit wil helpen. Per slot van rekening laat je je cv op zo’n beurs toch geregeld achter bij mogelijke werkgevers.” Ons Recht praatte ook met Ine. Zij studeerde twee jaar geleden af aan de hogeschool, richting sociaal werk. Ine vond ondertussen werk bij de LBC-NVK, als juridisch adviseur. “Voor de vakbond is het ontzettend belangrijk om aanwezig te zijn op dit soort initiatieven. Op universiteiten en hogescholen wordt veel te weinig aandacht besteed aan ‘de wereld na je studies’. De meeste jongeren hebben er geen idee van hoe de arbeidsmarkt in elkaar steekt en zitten vol vragen

Neem een kijkje op www.nvk.be • Voor meer informatie over Sensor, het netwerk van pas afgestudeerden en jonge hooggeschoolden • Schrijf je online in op de nieuwsbrief van Sensor • Wil je ook je startersloon laten bereken? Dat kan online via www.startersloon.be • Interesse in één van onze workshops? Bijvoorbeeld ‘Onderhandelen over je eerste loon’, een workshop op 16 mei in Antwerpen? Schrijf je online in via www.nvk.be. Geïnteresseerd maar liever op een ander tijdstip? Mail dan je suggestie naar kader@acv-csc.be. • En lees het verhaal van Bieke. Met een master in lichamelijke opvoeding op zak zocht ze de voorbije maanden naar een volwaardige job. Lees meer over haar ervaringen op www.nvk.be.

Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |

gender

Sectorgesprekken bieden kans om lat meer gelijk te leggen Openingen zoeken om vrouwen beter tot hun recht te laten komen Denis Bouwen

Anno 2011 verdienen vrouwen gemiddeld nog altijd een pak minder dan mannen. De meeste deeltijdse werknemers zijn vrouwen. Het beruchte ‘glazen plafond’ maakt het voor vrouwen nog altijd lastig om door te groeien naar topfuncties. En vrouwen onderbreken vaker dan mannen hun loopbaan om hun gezin te runnen of zorgtaken te vervullen. Op de arbeidsmarkt nam de aanwezigheid van vrouwen de voorbije jaren wel aanzienlijk toe. Een groot aantal leden van de LBCNVK zijn vrouwen. Het Hoger Instituut voor de Arbeid (Hiva) kreeg van het ACV de opdracht om de gender-dimensie van het sociaal overleg op sectorniveau te onderzoeken. De onderzoekers analyseerden de aanpak in zowat 40 paritaire comités. Bij de bedienden kwamen de paritaire comités 202 (kleinhandel in voedingswaren), 207 (scheikundige nijverheid), 218 (aanvullend nationaal paritair comité voor bedienden), 310 (banken), 329 (socioculturele sector) en 330 (gezondheidsinrichtingen en –diensten) aan bod. De onderzoekers zagen de loonkloof tussen mannen en vrouwen duidelijk bevestigd. Ze constateerden ook dat er sprake is van ‘gescheiden arbeidsmarktsituaties’. Vrouwen werken bovendien vaker in kwetsbare jobs. Gemiddeld verdient een vrouwelijke werknemer per uur elf procent minder dan haar mannelijke collega. Vrouwelijke bedienden verdienen gemiddeld zelfs 26 procent minder dan hun mannelijke tegenhangers. Het is nog altijd zo dat je vrouwen dikwijls in andere beroepen, functies of sectoren aantreft dan mannen. En nog steeds maken mannen makkelijker carrière dan vrouwen.

De positie van vrouwen op de arbeidsmarkt is gelukkig aan het verbeteren maar er blijft ongelijkheid bestaan. Reden genoeg om het thema ‘gelijke kansen voor vrouwen en mannen’ de nodige aandacht te geven in het kader van de sectoronderhandelingen, vindt de LBC-NVK.

contract van bepaalde duur en maken minder kans op een stabiele carrière. Ze worden meer geconfronteerd met een ‘onderbroken of gewijzigde carrière’. De vakbond vindt het belangrijk om het gender-aspect genoeg te laten meespelen in het sectoraal overleg. Op alle vlakken moet worden bekeken welke effecten bepaalde afspraken of maatregelen kunnen hebben voor vrouwen en mannen. In de meeste paritaire comités werden al eerder clausules goedgekeurd over niet-discriminatie. Maar er is meer nodig. Het loont zeker te moeite om te checken of er ook genoeg vrouwen rond de onderhandelingstafel zitten. En of het taalgebruik op vergaderingen en in teksten genderneutraal is.

Het beruchte ‘glazen plafond’ maakt het voor vrouwen nog altijd lastig om door te groeien naar topfuncties.

verloning opvallende verschillen zijn tussen mannen en vrouwen. En of er maatregelen te bedenken zijn die de loonkloof kunnen verkleinen. Onderhandelaars kunnen ook onderzoeken hoe de deeltijdse arbeid verdeeld is over mannen en vrouwen. En in welke mate deeltijds werk gebeurt op basis van vrijwilligheid. Misschien kan er worden nagedacht over formules van glijdende werktijden waardoor werknemers hun job beter kunnen verzoenen met hun gezinsleven of zorgtaken. Formules van thuiswerk kunnen evenzeer interessant zijn. Actieplan Een ander aandachtspunt is de vraag of Het is wijs om in elke sector en globaal de vrouwen en mannen gelijke toegang hebknelpunten en problemen in kaart te bren- ben tot bepaalde functies en beroepen. En gen. Wanneer die oefening gebeurd is, komt of ze gelijke kansen hebben om promotie te het erop aan een actieplan op te stellen dat maken. Misschien moeten er wel maatregede problemen aanpakt. Vakbondsmilitanten len worden genomen om meer vrouwen te kunnen daarbij ook kijken naar bedrijven rekruteren in een bepaalde sector of voor of sectoren die al positieve stappen hebben bepaalde beroepen. gezet. Ook op het vlak van vorming, tijdkrediet en In het kader van de sectoronderhandelin- thematische verloven, anciënniteitsopbouw Deeltijdse jobs gen kan de vakbond bijvoorbeeld nagaan en eindeloopbaan zijn er zeker prangende Vrouwen werken ook vaker deeltijds zon- of de systemen van functieclassificatie vragen die de onderhandelaars aan bod kunder dat ze dat zelf willen, hebben vaker een ‘genderneutraal’ zijn. Of er op het vlak van nen laten komen.

22 | MEI 2011 | 115de jaargang | Ons Recht

chemie

Bonden realiseren evenwichtig akkoord in scheikunde

Denkoefening over gemengd paritair comité

Koen De Kinder en Elke Vanbrabant

In de scheikunde is het gelukt een evenwichtig ontwerp van sociaal akkoord te realiseren. Arbeiders en bedienden stapten met een gemeenschappelijke eisenbundel naar de werkgevers.

De onderhandelingen in de scheikunde konden pas van start gaan nadat het interprofessioneel akkoord (IPA) was goedgekeurd. ABVV en ACLVB verwierpen het IPA. In het ACV bleek een meerderheid voor. De regering nam de tekst van het akkoord bijna onveranderd over en goot die in een wet. Na die lange, hobbelige rit waren de paritaire comités aan zet en konden zij met de besprekingen in de sectoren beginnen. In het paritair comité van de scheikunde (nr. 207) pakten arbeiders en bedienden uit met een gemeenschappelijke eisenbundel. Arbeiders en bedienden drongen er zelfs op aan om samen te kunnen onderhandelen. Maar daarvoor bleek de tijd nog niet rijp bij de werkgevers. De bonden zorgden er wel voor dat de onderhandelingen voor beide groepen werknemers parallel verliepen. Op die manier stonden ze sterker tijdens de onderhandelingen. De vakbonden ijverden voor meer jobs, meer koopkracht en een harmonisering van de

statuten van arbeiders en bedienden. Ze een onderneming. Ook voor de kaderleden eisten verder een lagere drempel voor wie zijn stappen vooruit gezet. Zo zal de ‘cao een vakbondsafvaardiging wil uit de grond klein verlet’ voortaan eveneens van toepasstampen. De onderhandelingen gingen ook sing zijn op deze groep. nog over het brugpensioen en over een uit- De arbeiders besteedden dan weer meer breiding van het toepassingsgebied voor aandacht aan de vraag naar een langere kaderleden. opzegtermijn. In het luik over arbeiders & bedienden werd afgesproken om een pariLonen

Hogere lonen afdwingen was de eerste klip die moest worden genomen. Op dit punten stonden bonden en werkgevers lijnrecht tegenover elkaar. Maar ze vonden toch een compromis door in het akkoord te schrijven dat ze ‘akte nemen van de integrale tekst van het bemiddelingsvoorstel van de regering en van de wettelijke bepalingen hierover’. Voor de koopkracht waren de onderhandelaars gebonden aan het IPA dat alleen maar sprak van maximaal 0,3 procent loonsverhoging voor 2012. Het minimale sectorbarema zal met 0,3 procent worden verhoogd. Idem dito voor de reële lonen in bedrijven waar geen cao’s worden afgesloten. De regeling rond het brugpensioen wordt verlengd. Mama’s die uit zwangerschapsverlof terugkeren hebben recht op hun oorspronkelijke job of een andere, gelijkwaardige baan. Er moeten niet langer minstens 30 bedienden zijn om een vakbondsafvaardiging op te richten. Voortaan kan zo’n afvaardiging er al komen vanaf 25 bedienden in

De vakbonden ijverden voor meer jobs, meer koopkracht en een harmonisering van de statuten van arbeiders en bedienden. taire werkgroep te creëren. Die werkgroep zal onderzoeken onder welke voorwaarden een gemengd paritair comité voor de chemie kan worden gevormd. Tot zover de grote lijnen van het ontwerpakkoord voor de scheikunde. Gemakkelijke onderhandelingen waren het niet. Maar samen met de arbeiders speelden de bedienden het toch klaar om een evenwichtige ontwerpovereenkomst uit de brand te slepen.

Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |

Vereffening verzekeraar roept vragen op over groepsverzekeringen Eindverantwoordelijkheid ligt bij werkgever

Chris Van Zeghbroeck

Het ondenkbare is geschied. Voor het eerst in de Belgische geschiedenis wordt een levensverzekeraar geliquideerd. De Antwerpse verzekeraar APRA Leven gaat met de bedenkelijke primeur aan de haal. Belangrijke financiële tekortkomingen en onregelmatigheden waren de oorzaken van het debacle. Maar we gaan hier niet het proces maken van APRA. Dat is de taak van de financiële toezichthouder en het gerecht. Stilstaan bij de situatie van de aangesloten werknemers is wel aangewezen. Zijn zij genoeg beschermd nu hun verzekeraar vereffend wordt?

Als een Belgische onderneming verzekeringen wil verkopen, moet ze hiervoor de toestemming krijgen van de toezichthouder FSMA, de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten, de vroegere CBFA. Toezicht uitoefenen op de verzekeraars verkleint het risico dat één van deze maatschappijen in moeilijkheden terechtkomt. Maar je kan nooit alle risico’s uitsluiten. Worden er ernstige tekortkomingen vastgesteld, dan komt de verzekeraar onder strikt toezicht van de FSMA te staan. Als de financiële toestand niet verbetert, is de FSMA gedwongen om de vergunning van de maatschappij in te trekken. Met een gedwongen vereffening van de verzekeraar tot gevolg. De aangestelde vereffenaars gaan op zoek naar een mogelijke overnemer. Ondertussen kan de FSMA de uitvoering van de lopende contracten schorsen. 24 | MEI 2011 | 115de jaargang | Ons Recht

groepsverzekering

De verzekeraar APRA Leven wordt vereffend. Een bedenkelijke primeur.

In zo’n geval moeten geen premies worden Beschermingsfonds gestort. Er kan dan ook niets worden uitbeNa de financiële crisis werd het Bijzonder taald, behalve voorschotten. Beschermingsfonds opgericht. Dit fonds is operationeel sinds 1 januari 2011. Het Pensioenen komt niet tussenbeide als er tekorten voor Een verzekeraar ‘leven’ heeft naast de indi- groepsverzekeringen zijn. Alleen gedupeerviduele levensverzekeringen meestal ook den met een individuele levensverzekering groepsverzekeringen. Individuele levens- kunnen, tot een bepaald bedrag, een beroep verzekeringen zijn contracten die je als doen op het fonds. persoon, los van een werkgever, afsluit. Bij groepsverzekeringen draagt alleen de Groepsverzekeringen zijn contracten die werkgever de eindverantwoordelijkheid. een werkgever of een sector afsluit voor zijn Ook als er sprake is van wanbeheer bij de werknemers. Hier beperken we ons tot de verzekeraar. Heeft de werkgever niet genoeg gevolgen die een vereffening heeft voor de centen om de tekorten van de verzekeraar groepsverzekeringen. in vereffening te dekken? Dan blijft de werkAls een verzekeraar in vereffening gaat, wor- nemer financieel in de kou staan. den alle activa verkocht. Met de opbrengst Laat er geen misverstand over bestaan: worden de aangesloten werknemers en een financieringstekort betekent nog begunstigden bij voorrang vergoed. Als er niet dat een verzekeraar voor de bijl gaat. genoeg activa zijn om alle verplichtingen te Aanvullende pensioenen zijn nu eenmaal dekken, is er geen probleem. Zijn er echter verbintenissen op lange termijn. Maar de tekorten, dan wordt de opbrengst propor- vereffening van APRA Leven moet ons wel tioneel verdeeld. Het is aan de werkgever wakker schudden. Het is duidelijk dat de om de gaten in de dekking bij te passen. Die rechten van de werknemers niet in alle gevalbijpassing kan voor de werkgever een seri- len volledig gegarandeerd worden. Moet er euze financiële aderlating betekenen. Hij zal niet worden gedacht aan een waarborgfonds immers moeten bijstorten voor alle aange- voor groepsverzekeringen? Zo’n fonds mag sloten werknemers in dienst. Maar ook voor de verzekeraar natuurlijk geen vrijgeleide de werknemer die net met pensioen gaat en geven om minder zorgvuldig om te springen zijn pensioenkapitaal opeist. met de centen van wie aangesloten is. Zelfs de rentegenieter kan bij zijn ex- Het moge duidelijk zijn dat het wettelijk werkgever aankloppen als er tekorten zijn. pensioenstelsel vandaag het systeem is dat Hetzelfde geldt voor de ex-werknemer die de beste bescherming biedt tegen financiële zijn reserves na vertrek uit de onderneming tekortkomingen. Wil dat zeggen dat de aanbij de verzekeraar parkeerde. Die waarborg vullende pensioenen via de werkgever niet geeft de werknemer geen sluitende garantie. verder gedemocratiseerd moeten worden? Wat als de werkgever niet meer bestaat of In geen geval. Maar de rechten van de werkonvermogend is? nemer moeten dan wel waterdicht worden gegarandeerd.

in de marge

Alles weten over je loon

Het avondland

‘Finland voor de Finnen’, zo kan je de jongste Finse stembusslag kort samenvatten. ‘De Ware Finnen’ – qua duidelijkheid kan dat tellen als partijnaam – klokten af op twintig procent van de stemmen. Een NoordEuropese variant van wat Wilders en zijn PVV in Nederland verkondigen. Voor beide partijen is de respectieve landsgrens de limiet en het enige denkkader. De Vlaamse varianten op dit thema zijn ons ook bekend. Het VB denkt zelfs niet meer in nationale, maar in louter Vlaamse, regionale grenzen. Dat doet ook de NV-A. Voor die partij mag de Belgische staat verdampen, maar zij ziet nog wel een Europees beleidsniveau.

en Vrouwenloonwijzer. Beide sites maken nu plaats voor de nieuwe website De LBC-NVK wil graag dé refewww.allesovermijnloon.be. De nieuwe site geeft alle mogelijke inforrentie worden voor alles wat matie over lonen. Hoeveel moet je minmet loon te maken heeft. Zo stens verdienen? Welke voordelen kan werd het ook afgesproken op je baas je nog geven? Moet hij je verhet LBC-NVK-congres in maart voerskosten terugbetalen? Hoeveel hou 2010. Een hele uitdaging. je netto over van je loon? En ga zo maar door. Op de site kan je ook deelnemen In één van de krachtlijnen van het con- aan een loonenquête. Als je de enquête gres klonk het zo: “De LBC-NVK wordt de hebt ingevuld, krijg je zicht op de lonen, nummer één op het vlak van loonadvies, functieclassificatie en premies in jouw loonsystemen, loonvergelijkingen, ken- sector. nis van functieclassificatiesystemen,…”. De LBC-NVK wil nog beter loonadvies Vul de enquête in en win! kunnen geven aan jonge starters op de arbeidsmarkt en leden. Om de service Bedoeling is om de website nog meer te op dat vlak uit te bouwen en te verbe- stofferen en kwalitatief te verbeteren. teren kwam er een ‘proefproject loon- Daarom wordt nu gezocht naar extra advisering’. Met dat project zal worden looninformatie voor heel wat funcgezocht naar manieren om de dienstver- ties, onder meer uit paritair comité 330 lening rond starterslonen en salarisad- (gezondheidsinrichtingen en –diensten), vies uit te breiden en te verbeteren. Je zal PC 209 (bedienden uit de metaalsector), er nog meer over horen in de komende PC 207 (bedienden uit de scheikundige nijverheid) en PC 201 (zelfstandige kleinmaanden. handel). Ook jij kan ons helpen door te surfen Samen met ACV naar www.allesovermijnloon.be en daar Voor de adviezen over starterslonen je loongegevens te posten. Als je meeen salarissen gebruikt de LBC-NVK een doet aan de online enquête, maak je elke steekproef waarin reële loongegevens maand kans op een weekendje aan zee zijn opgenomen van bedienden en kader- of in de Ardennen. Je kunt ook een pakleden die anno 2009 aan de slag waren ketje win-for-life-krasbiljetten winnen. in heel diverse functies, ondernemin- Twijfel dus niet en surf naar de site om gen en sectoren. De LBC-NVK zoekt ook daar je loongegevens achter te laten. Zo naar synergie met de collega’s van het is het mogelijk de databank voort uit te ACV. Vroeger kon je al looninformatie bouwen en de dienstverlening rond loonvinden op de ACV-websites Loonwijzer advies nog beter te maken. Diane Pardon

In Hongarije, het land dat momenteel voorzitter is van de Europese Unie, werd een grondwet goedgekeurd waar het integrisme vanaf druipt. En in Italië komt Berlusconi voorlopig met elke bokkensprong weg. Fratsen van politieke of nationalistische aard of andere, vaak seksueel getinte uitschuivers, het maakt daar ten zuiden van de Dolomieten allemaal weinig uit. De Duitse cultuurfilosoof Oswald Spengler schreef in 1918 het eerste deel van zijn werk ‘De ondergang van het Avondland’. In dat boek verwoordde hij een zwaar pessimistische kijk op de ontwikkeling van de Europese en bij uitbreiding westerse cultuur. Aan het eind van de jaren dertig kwam zijn vaderland in de greep van het nationaalsocialisme. Waarmee Spengler gelijk leek te krijgen. Aan het eind van de 20ste eeuw speelden zich op de Balkan allerlei misstanden af. Een vernietigend bewijs voor Spenglers stelling. Cultuurpessimisme, het is niet echt mijn ding. Ik ga er gemakshalve vanuit dat het beste nog altijd moet komen. Maar recentere en andere gebeurtenissen dreigen dat optimisme toch te ondergraven. En de valkuil van de naïviteit loert bijna om iedere hoek. Je kan bijna niet anders dan te geloven in ‘het betere’. Het alternatief is inderdaad de teloorgang. Je wil daar part noch deel aan hebben en nog minder er mee voor verantwoordelijk zijn. Niet als persoon en niet als sociale organisatie. De filosoof Karl Popper, een Oostenrijker van origine, noemde optimisme een morele plicht. Zelfs wie het met plichten wat moeilijk heeft, lijkt me zich daar toch aan te moeten onderwerpen.

Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |

film k arin seberechts

Le gamin au vélo

Delicaat en broos kinderportretje (Zoé Heron, met wit shirt)

Tomboy De Française Céline Sciamma debuteerde vier jaar geleden met het frêle ‘Water Lillies’, een film over adolescente meisjes die worstelen met hun lichaam en prille seksuele gevoelens. Met ‘Tomboy’ presenteert Sciamma als het ware het kleine zusje van haar eersteling.

Zoé Héron, die nog nooit voor een camera stond, is bijzonder beheerst én ontwapenend als aankomende tiener die onbevangen opgaat in haar eigen kinderwereld, in een lichaam dat haar – misschien – niet echt als gegoten zit. Sciamma houdt elk gepsychologiseer over seksuele rolpatronen op afstand en snijdt dit innemend eenduidige verhaal over een meisje dat zich voordoet als jongetje helemaal op kindermaat. Zij smokkelt Laures onuitgesproken vraagtekens over haar eigen seksualiteit ongeforceerd binnen in een minzame observatie over zalig en quasi onbekommerd opgroeien. Of Laures seksualiteit ooit een struikelblok zal vormen in haar leven, is een vraag die deze kijk op een flard kinderleven wel opwerpt, maar nergens domineert. Alsof de cineaste haar kijkers en zeker ‘haar’ kinderen nog even wil behoeden voor de complexe bekommernissen van het groot zijn. ‘Tomboy’ is een delicaat kinderportretje dat nauwelijks deining beoogt of naar een groot publiek lonkt. Kleine, broze films zoals deze mogen al eens een duwtje in de rug hebben, om op te kunnen tegen de krachtpatserij uit Hollywood. Dat is bij deze gebeurd.

In haar tweede film verhuist een jong gezin – vader, hoogzwangere moeder en twee kinderen – middenin de zomer naar een nieuwe, groene buurt. Mikael, de oudste, kan het al snel goed vinden met de buurkinderen, net zoals Mikael zelf allemaal een jaar of negen, tien. Vooral met Lisa klikt het, van beide kanten, bijzonder goed. In werkelijkheid is ‘Mikael’, die wat weg heeft van de piepjonge Leonardo DiCaprio, een meisje. De ouders zien er geen graten in dat hun Laure als een halve jongen door het leven rotst. Tot zij vernemen dat hun meid zich als een jongen voordoet… Céline Sciamma maakt zuinig afgemeten cinema: geen ruimte hier voor veel vertoon en onthutsing. De Française filmt ingehouden maar ook heel koesterend. Zoals wel vaker in Franse films peutert zij van haar piepjonge cast bijzonder naturelle ‘Tomboy’ komt op 11 mei in de vertolkingen los. De kleine bioscoop. 26 | MEI 2011 | 115de jaargang | Ons Recht

Jean-Pierre en Luc Dardenne hebben wat met Cannes. ‘Le gamin au vélo’, hun nieuwste werkstuk, is hun vijfde film op rij in de festivalcompetitie. Hij kan dus, na ‘Rosetta’ en ‘L’enfant’, de gebroeders een derde Gouden Palm opleveren. Le gamin ligt helemaal in de lijn van die winnaars, maar de fascinatie is er niet minder om.

trachten toe te rijden, de camera dicht op de nek. Die blind voor de realiteit door elke desillusie heen baggeren. En die zichzelf meestal pas tegenkomen wanneer één en ander goed fout loopt. ‘Le gamin au vélo’ is, onder meer door de totaal onbaatzuchtige figuur van Samantha, die als een zomerbries het leven van dit norse en ongewenste kind komt binnenwaaien, misschien wel de warmste én meest intrieste Dardenne tot nog toe. Een absorberende en rake oefening in empathie waar je stil van wordt. Met dank aan Thomas Doret en de hoogst aimabele Cécile de France overigens. Het is dan ook met tegenzin afscheid nemen wanneer de Dardennes onverhoeds een punt zetten achter dit verhaal van een tot elkaar veroordeeld stel, nog voor dat verhaal een steviger contour heeft gekregen. Het blijft verbazingwekkend hoe de Waalse broers telkens opnieuw de hobbelige parkoersen van onbeduidende mensen optillen tot onthutsende drama’s, zonder in emotionaliteit uit te schuiven. Dat die drama’s de kijker ook nog eens van bij de eerste beelden bij de lurven vatten, mag je gerust een blijk van meesterschap noemen.

Cyril is een typische held van de Dardennes: een drieste einzelgänger die met geen stokken in toom is te houden. Hij woont in een gezinsvervangend tehuis maar wil maar één ding: bij zijn vader zijn. Die is vertrokken zonder een adres achter te laten. Bij één van de vele pogingen om te ontsnappen aan de opvoeders, klampt de bleke tiener zich vast aan Samantha. De jonge kapster zoekt hem later op in het tehuis, met een cadeau: zijn fiets, teruggekocht van de man aan wie zijn vader hem verpatste. De jongen blijft ondanks alles geloven in een hereniging met zijn vader, maar gaat wel in op Samantha’s suggestie om de weekends bij haar door te brengen. Ze zijn er weer allemaal, de men- ‘Le gamin au vélo’ komt op selijke ijkpunten uit de vroegere 18 mei, drie dagen na zijn films van Jean-Pierre en Luc: passage in Cannes, in de de doordouwers die elk gemis Belgische zalen. Absorberende en heldere oefening in empathie (Cécile de France en Thomas Doret)

boek

RUBRIEKSNAAM

gutenberg

Dienstreizen van een thuisblijver Maarten ’t Hart Je afvragen waarom je een fan bent van de ene schrijver en niet van de andere, is hetzelfde als je vragen stellen over je voorkeur voor blond of zwart. Waarom hou ik van Nabokov en niet van van Marquez? Waarom van Gwyneth Paltrow en niet van Penelope Cruz? Over liefde en vrouwen spreek ik me vandaag niet uit, maar bij schrijvers heeft onze keuze waarschijnlijk alles te maken met vertrouwdheid en herkenbaarheid.

boekhandelaars, organisatoren van lezingen, literatuurprijzen en boekenbeurzen een beroep doen op zijn tijd en zijn moeite. ‘t Hart is wat zijn vader noemde ‘een geestelijk eenpittertje’. Liever niet de deur uit

Zelfs als we een paar procenten ijdele koketterie aftrekken van zijn hekel om vrouw, erf, boeken en dieren te verlaten, zullen we niet gauw een grotere aanhanger vinden van de slaapmiddel dat ik ooit ben tegengekomen”. beroemde uitspraak van Pascal: “Al het leed Over Brigitte Raskin: “Met haar bekroonde der mensen spruit hieruit voort, dat zij niet roman ‘Het Koekoeksjong’ zou je zelfs je rustig in hun kamer kunnen blijven”. Als ‘t houtkachel niet willen stoken”. Over ‘Kleine Hart dan toch tegen zijn zin de deur uit- dagen’ van Bernard Dewulf: “Van de zoete gaat, naar zijn geboortestadje Maassluis, observaties met een hoog schattigheidsgenaar Liverpool, Zweden, Duitsland of halte van zijn eigen kinderen viel de grotendeels uit moeders bestaande jury zodanig in katzwijm dat ze hun verstand verloren en Over Brigitte Raskin: “Met dit incestueuze prullenbakproza bekroonden”. Over Arnon Grunberg (ironisch): haar bekroonde roman “De Rembrandt der letteren. Het grootste ‘Het Koekoeksjong’ zou talent aller tijden”. Over J. Bernlef en zijn roman ‘Publiek Geheim’: “Een smakeloos, je zelfs je houtkachel dor, levenloos maakwerk”. niet willen stoken”. Maar ik beweerde in het begin dat een lezer vooral die schrijvers bij zijn favorieten zet alleen maar op de fiets naar zijn buur- met wie hij met een prettige schok van man in de Bollenstreek, lijkt het alsof de herkenning dezelfde voorkeuren en hebhele wereld het op hem heeft gemunt. Hij belijkheden blijkt gemeen te hebben. Om mist zijn afspraken, moet met een hoertje te beginnen is er natuurlijk ‘t Harts liefde onderhandelen over een verloren paspoort, voor boeken in het algemeen. Zelf leest hij doet ‘s nachts geen oog dicht in een vreemd er naar eigen zeggen gemiddeld 285 per bed, wordt belaagd door een fan, krijgt het jaar, 10.000 in de afgelopen vijfendertig aan de stok met zevendedagadventisten of jaar. Daar kom ik met mijn schamele 50 à breekt gewoon zijn been op twee plaatsen 100 nog niet bij in de buurt. Verder zijn er bij een stomme valpartij. Darwin (‘Er is geen enkel echt steekhouMet heerlijke zelfspot en een groot gevoel dend argument tegen zijn theorie in te brenvoor relativiteit (‘Ik ben geen echte schrij- gen’) en Nietzsche (‘Hoewel die totaal niets ver, ik ben een onderhoudende verteller’) begrepen heeft van Darwin’) en Dickens en zet de auteur zijn tegenslagen om in hila- A.F.Th. van der Heijden. rische, soms bijna surrealistische verhalen. Met muziek heb ik weinig en ik dweep niet Tussendoor haalt hij krachtig en zonder zich met Vestdijk, noch met Bach. Van dieren te generen uit naar de mensheid in het alge- houd ik minstens even veel als ‘t Hart, maar meen, godsdienstige sekten, rooms-katho- wat hij ziet in vrouwen met lange vingernalieken, creationisten, literaire jury’s, voet- gels kan ik dan weer niet begrijpen. Lachen bal en naar collega-schrijvers, van wie we daarentegen, dat vinden we allebei erg leuk. er graag enkele noemen. Probeert u het ook maar eens uit. U komt met dit boek vast niet bedrogen uit.

Neem nu Maarten ‘t Hart. Ik heb het nagekeken op mijn boekenplanken: ik volg hem al van in de jaren ‘70 van de vorige eeuw, toen hij als een tsunami de Nederlandse letteren overspoelde. Elke week, jaren aan een stuk, stond er wel weer een tekst van ‘t Hart in Vrij Nederland of de Haagse Post. Tegelijk verschenen zijn eerste romans, verhalen en essays: ‘Stenen voor een ransui’ in 1971 en daarna, in een almaar hoger tempo, ‘Mammoet op zondag’, ‘De som van misverstanden’, ‘Een vlucht regenwulpen’, ‘De dorstige minnaar’ en ga zo maar door. Met dezelfde ijver en toewijding als waarmee doctor ‘t Hart aan de universiteit van Leiden stekelbaarsjes had bestudeerd, wierp hij zich vanaf zijn 27ste op de literatuur. In zijn jongste boek, ‘Dienstreizen van een thuisblijver’, legt hij ook uit waarom. “Ik wilde een beroep waarbij ik totaal niets met mensen te maken heb, werk dat ik in volstrekte afzondering verrichten kan. (...) Als schrijver, zo hoopte ik, zou ik met mijn medemensen kunnen communiceren zonder daarvoor het huis uit te hoeven.” En hij herhaalt ten overvloede de uitspraak van Nietzsche die al als motto in één van zijn vorige memoires stond: “Je moet bepaalde mensen hun alleen zijn gunnen en niet, zoals vaak gebeurt, zo dom zijn hen erom te beklagen.” ‘Dienstreizen van een thuisblijver’ is in grote trekken een pleidooi van de schrijver Maarten ‘t Hart om met rust gelaten te worden. In achttien hoogst leesbare en Collega-schrijvers DIENSTREIZEN VAN EEN THUISBLIJVER vaak vermakelijke hoofdstukken vertelt hij in de autobiografische reeks ‘Privé Domein’ Over Karel van het Reve: “Mallotige klets- Maarten ‘t hart hoe de opdringerige buitenwereld in de praat”. Over Oek de Jong: “Zijn roman Uitgeverij De Arbeiderspers vorm van uitgevers, vertalers, studenten, ‘Cirkel in het gras’ was veruit het beste 319 blz.

Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |

financiën

Moeilijke evenwichtsoefening bij Mercator Verzekeringen

LBC-NVK mikt op garanties en goed statuut voor alle werknemers

Diverse overnames doen Mercator Verzekeringen aanzienlijk groter worden. Elke Maes

In de verzekeringssector waren er in het verleden al ettelijke fusiegolven. Door overnames en fusies smolten vele kleine verzekeraars samen tot grote spelers. Het hele landschap veranderde, de concentratie nam toe en de diversiteit aan ondernemingen verminderde. Na enkele rustigere jaren dient zich nu een nieuwe fusiegolf aan.

Mercator Verzekeringen, een onderdeel van het Zwitserse Bâloise, nam in korte tijd drie andere verzekeraars over, Amazon Insurance, Avéro Schadeverzekering en Nateus. Begin 2010 bleek dat Amazon Insurance, ook een filiaal van Bâloise, zou worden geïntegreerd in Mercator Verzekeringen. Amazon was een firma met zo’n 25 werknemers die zich specialiseerde in autoverzekeringen. Bâloise wilde zijn positie op de Belgische markt voort versterken. Mercator was voornamelijk actief in Vlaanderen. Door de overname van Avéro werd Bâloise ook actief in Franstalig België. Mercator kan aanzienlijk groeien dankzij de inlijving van Avéro. Ook de Belgische verzekeraars Nateus en Nateus Life, dochters van Ethias, werden overgenomen door Bâloise. Hierdoor drong Mercator Verzekeringen door tot de top-vijf op de Belgische verzekeringsmarkt en steeg het aantal personeelsleden naar bijna 1.500. 28 | MEI 2011 | 115de jaargang | Ons Recht

En het verhaal is daarmee misschien nog gepaard ging met begeleidende maatregeniet gedaan. Want het gerucht doet de len. Er werden afspraken gemaakt over soeronde dat Mercator ook Fidea wil binnen- pelere uurroosters, compensaties in tijd en halen. geld voor de extra verplaatsing, meer mogelijkheden op het vlak van tijdkrediet en vertrekregelingen. Bewogen geschiedenis De voorbije vijftien jaar maakte Mercator zelf een bewogen geschiedenis mee. In 1996 smolten twee bedrijven, Mercator en Noordstar, samen tot de NV Mercator en Noordstar. Vier jaar later nam dat fusiebedrijf de HBK Spaarbank over. In de financiële sector groeiden nogal wat gewone verzekeraars uit tot bankverzekeraars. Dat had ook gevolgen bij Mercator en Noordstar. In 2001 trouwde het bedrijf, ondertussen Mercator Verzekeringen, met de Mercator Bank. Het huwelijk bleek geen succes en was trouwens maar van korte duur. Eind 2002 kondigde Mercator een grote herstructurering aan. In 2003 moesten ongeveer 200 werknemers in het kader van een sociaal plan de onderneming verlaten. Enerzijds konden werknemers vanaf 52 of 54 jaar met brugpensioen gaan, anderzijds werden de bankkantoren verzelfstandigd. Maar de herstructurering maakte geen einde aan de moeilijke jaren. In 2004 werd de Mercator Bank van de hand gedaan. Mercator Verzekeringen ging alleen voort. Eind 2005 werd de zetel in Gent, de thuisbasis van het vroegere Noordstar, opgedoekt. Opnieuw moest er worden bespaard. Zowat 200 werknemers moesten verhuizen naar de vestiging van Mercator in Antwerpen. De vakbonden zorgden ervoor dat die operatie

Onzekerheid

Met de recente overnames lijkt het tij te keren voor Mercator Verzekeringen. Breekt er nu een gemakkelijke periode aan? Dat nu ook weer niet. Overnames en fusies leiden tot veel onzekerheid en onduidelijkheid voor het personeel. Het is belangrijk zulke operaties behoorlijk te begeleiden om later te kunnen zeggen dat ze een succesverhaal werden. De vakbond heeft nu veel sociaal overleg voor de boeg bij Mercator. In de eerste plaats moeten er garanties voor de werknemers op tafel komen. Daarna moet er worden onderhandeld over één statuut voor alle werknemers. De ervaring uit het verleden leert dat zo’n statuut belangrijk is om een fusie te laten slagen. Het blijft natuurlijk een moeilijke evenwichtsoefening. Niemand geeft graag verworven voordelen op, zeker niet als daarvoor in het verleden een prijs werd betaald. De werknemersafgevaardigden uit de diverse betrokken bedrijven zullen het beste van zichzelf geven om het hele dossier tot een goed einde te brengen. Zodat er voor elke werknemer van het grotere Mercator een goed statuut wordt uitgewerkt.

sociaal

LBC-NVK-delegatie maakt groot verschil bij Cisco Systems Militanten trekken geregeld stoute schoenen aan K arel Hoorelbeke

De integratie van het Belgische bedrijf verliep niet zonder slag of stoot. Na de sociale verkiezingen van 2008 trachtte Cisco cao 32bis een eigen, ‘creatieve’ invulling te geven. Cao 32bis garandeert de loon- en arbeidsvoorwaarden wanneer een bedrijf wordt overgenomen. Bij het vroegere Barconet werd eind januari 2009 een collectieve sluiting aangekondigd. De hele productieafdeling in Kortrijk werd overgeheveld naar een site in Mexico. In één klap stonden meer dan honderd arbeiders en productiegebonden bedienden op straat. Tijdens de informatie- en consultatieprocedure in het kader van de Wet Renault vormden alle vakbondsmilitanten één groot front. Eensgezindheid

De eensgezindheid onder de bonden leverde een sterk en degelijk sociaal plan op. Het plan kon de jobs niet redden, maar de ontslagen werknemers kwamen er toch niet bekaaid vanaf. De overeenkomstige cao’s werden na een uitputtingsslag van vijf maanden ondertekend. Na de zomer van 2009 zou de vestiging van Cisco in Kortrijk nooit meer dezelfde zijn. Een erg bittere pil om te slikken. Maar de kater van de herstructurering was nog niet helemaal verteerd of daar doemde het ‘integratiespook’ al weer op. We schrijven september 2009. De LBC-NVKmilitanten, daarin gesteund door hun vakbondssecretaris, trokken aan de alarmbel omdat Cisco herhaaldelijk op slinkse wijze geprobeerd had om de loon- en arbeidsvoorwaarden te wijzigen. Batterijen juristen en managers van Cisco passeerden de revue.

Het Kortrijkse Scientific-Atlanta Europe werd op 1 april 2010 officieel opgenomen in de Amerikaanse multinational Cisco Systems. Barconet, een vroeger onderdeel van Barco, was al enkele jaren voordien overgenomen door Scientific-Atlanta Europe. De LBC-NVK-militanten bij de Belgische poot van Cisco in Kortrijk hebben diverse wapenfeiten op hun naam staan. Cisco heeft ook een vestiging in Diegem.

De vakbond verdedigde met succes de loon- en arbeidsvoorwaarden bij Cisco Systems.

Maar die maakten geen indruk op de mili- de LBC-NVK. Maar ook dan konden de vaktanten. bondsafgevaardigden niet op hun lauweren rusten. De inkt van het akkoord was nog maar nauwelijks droog of er diende zich al Sterke druk weer een uitdaging aan. De vakbond dreigde, op basis van sterke Cisco wilde eenzijdig zijn functieclassificatie argumenten, met juridische procedures. invoeren, zonder inbreng van de vakbond. Uiteindelijk zwichtte de multinational voor Opnieuw trokken de LBC-NVK-militanten de vakbondsdruk. De resterende bedienden hun stoute schoenen aan. Zij kaartten de hadden de LBC-NVK de opdracht gegeven om kwestie aan bij hun nieuwe Amerikaanse de jobs te verdedigen en de opgebouwde werkgever. Cisco wilde eerst niet ingaan kennis op het vlak van ontwerp en sys- op de vraag naar inspraak in dit dossier. teemintegratie niet verloren te laten gaan. Met steun van diverse werknemers, die In het najaar van 2009 onderhandelden niet akkoord waren met hun situatie in de de directie en de vertegenwoordigers van Cisco-functieclassificatie, kon het lokale de LBC-NVK achter gesloten deuren over management van Cisco Systems Belgium nieuwe cao’s in het kader van de integratie ervan overtuigd worden om ook over deze van het vroegere Barconet in de groep. Al delicate kwestie te onderhandelen. snel bleek dat de nieuwe bvba Cisco Systems Ondertussen was het zomer 2010. In februBelgium gretig wilde snoeien in de loon- en ari van dit jaar werd een protocol onderarbeidsvoorwaarden. tekend over een paritair samengestelde De LBC-NVK-militanten lieten dat niet over beroepscommissie. Die commissie zal alle hun kant gaan. Aangevuurd door hun ach- klachten over functieclassificatie objectief terban onderhandelden ze maandenlang om behandelen. te komen tot een degelijk akkoord. Rond het De LBC-NVK’ers bij Cisco kunnen zich dan feest van Sinterklaas zetten alle partijen ook met opgeheven hoofd kandidaat stelhun handtekening onder de integratie- len bij de sociale verkiezingen in 2012. In cao. De loon- en arbeidsvoorwaarden van hun verkiezingsfolder zal het aan illustere het vroegere Barconet bleven gevrijwaard. wapenfeiten geenszins ontbreken. Een hart onder de riem voor de ploeg van Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |

Nieuwe regeling studentenwerk geldt pas vanaf 2012 De federale regering heeft midden april een beslissing genomen over de regeling voor studentenwerk. Terwijl de gesprekken hierover nog volop bezig waren in de Nationale Arbeidsraad. De nieuwe regeling geldt pas vanaf 2012.

het aantal toegestane dagen. Er komt ook een ‘unieke studententeller’. Via dat systeem zullen de student en de werkgever altijd kunnen nagaan hoeveel dagen al opgebruikt zijn. De jongerenwerking van de vakbond, ACV-Enter, ziet in de nieuwe regeling toch gemiste kansen. Zo zal de socialezekerheidsbijdrage vanaf 2012 licht stijgen, terwijl jobstudenten hiermee geen enkel recht opbouwen in de sociale zekerheid. Enter is ook bang dat jonge werkzoekenden als gevolg van de nieuwe afspraken nog meer zullen worden verdrongen door jobstudenten. Wat gebeurt er nu met de opzegperiode? En met de proefperiode? Dat is allemaal nog niet duidelijk. Voor de ‘teller studentenarbeid’ zal de werkgever de nodige gegevens moeten inbrengen. Maar wie is er verantwoordelijk als de kaap van 50 dagen wordt overschreden? En wie krijgt dan welke sanctie? Ook de regels op het vlak van belastingen en kinderbijslag zijn nog verre van duidelijk. Het ACV eist dat er op diverse punten snel opheldering van zaken wordt gegeven.

Metaal In de metaalsector wordt dit jaar een vakbondspremie van 90 euro uitbetaald. De uitbetalingsperiode loopt van 15 april tot 31 juli. De premie wordt betaald aan de gesyndiceerde bedienden en kaderleden die in 2010 werkten in de metaalsector (paritair comité 209). Onder het PC 209 vallen alle metaalbedrijven met een productieactiviteit in België en de studiebureaus die voor die ondernemingen werken. Het gaat niet om garages, carrosseriebedrijven, de metaalhandel of de erkende controleinstellingen. Om recht te hebben op de premie moet de bediende of het kaderlid in 2010 ten minste één maand effectief gewerkt hebben in een metaalbedrijf en lid zijn van de LBC-NVK sinds ten minste 1 oktober 2010. Ook moet de bediende aangesloten zijn

bij een vakbond op het moment van uitbetaling. Werkloze bedienden en bruggepensioneerden hebben nog recht op deze vakbondspremie wanneer zij in 2010 nog minstens één maand werkten en effectief prestaties leverden in een metaalbedrijf (en aan de voorwaarden qua lidmaatschap voldoen). Hetzelfde geldt voor wie in 2010 in volledige loopbaanonderbreking/tijdkrediet ging of in 2010 langdurig ziek werd. Bedienden en kaderleden in de metaalsector, aangesloten bij de LBC-NVK, krijgen een formulier. Dat formulier moeten ze ingevuld terugbezorgen aan hun vakbondsafgevaardigde of aan het gewestelijke LBC-NVKsecretariaat van hun woonplaats. Wie geen formulier kreeg, kan contact opnemen met zijn LBCNVK-secretariaat. De uitbetaling gebeurt via overschrijving op de individuele bankrekening.

indexaanpassing april 2011 215.00 kleding- en confectiebedrijf 219.00 diensten en organismen voor technische controles en gelijkvormigheidstoetsing 303.00 filmbedrijf 303.01 filmproductie 303.03 exploitatie van bioscoopzalen 320.00 begrafenisondernemingen 321.00 groothandelaars-verdelers in geneesmiddelen

Vorige lonen x 1,0123 Vorige lonen x 1,0277 Vorige lonen x 1,02 Vorige lonen x 1,02 Vorige lonen x 1,02 Vorige lonen x 1,02 Vorige lonen x 1,02

In de oude regeling konden studenten 46 dagen werken tegen een verlaagd socialezekerheidstarief. Dat aantal dagen wordt nu opgetrokken tot 50. Vanaf 2012 zal de socialezekerheidsbijdrage tijdens het hele jaar 8,13 procent bedragen. Studenten kunnen in de nieuwe regeling voor twaalf maanden een contract afsluiten met eenzelfde werkgever. Voordien was dat maar mogelijk voor een periode van zes maanden. De regering vindt dat het mogelijk moet zijn om een student het hele jaar door op één dag in het weekend te laten werken. Net zoals het mogelijk wordt om een student voor twee volle maanden in de zomer aan te werven. De kinderbijslag voor het tweede kwartaal zal voortaan niet langer automatisch wegvallen als er in het derde kwartaal een overschrijding is van www.acv-enter.be

uitbetaling vakbondspremie

Vanaf 2012 mogen studenten elk jaar 50 dagen werken tegen een verlaagd socialezekerheidstarief.

30 | MEI 2011 | 115de jaargang | Ons Recht

achterklap

ons recht

walter

Vertaalcomputer - Mannen, dat is hier een gerief, zeg. Ze hebben hier een computer geïnstalleerd om ons te helpen. Ge moet gewoon een zin intikken en dan op ‘Frans’ duwen en de vertaling rolt er zo uit. Zullen we eens een testje doen? Kent ge dat gedichtje over Pasen? Pa zei dat het paasei pa’s ei was, ma zei dat het paasei ma’s ei was. Was nu het paasei pa’s ei zoals pa zei of ma’s ei zoals ma zei? - Oké? Start. Papa dit que l’oeuf de Pâques il était papa, maman a dit que c’était programmes oeuf de Pâques. Est maintenant l’oeuf de Pâques comme papa papa dit, ou des programmes comme ma oeuf a dit? - Wauw. Dat is precies iets helemaal anders. Zet dat nu eens opnieuw om in het Vlaams? Papa zei dat Pasen ei was pap, mam zei dat het paasei-programma’s. Nu is de Easter Egg als papa vader zei, of programma’s zoals mijn ei zeggen? - Dat belooft. Zeg eens iets over den Bart. Bart De Wever zou beter wat minder drakenburgers eten als hij niet wil dat ze hem op vergaderingen binnenrollen. - Here we go... Bart De Wever seraient de meilleurs citoyens dragon manger moins, s’il ne veut pas qu’il se rouler dans les réunions. - Oei, dat is niet geweldig goed vertaald. Zet dat nu eens opnieuw om. Bart De Wever zijn betere burgers draak minder eten als hij wil niet dat hij te rollen in de vergaderingen. - Geestig. Zijn betere burgers...En nu iets over di Rupo. Elio di Rupo stoeft veel te graag met zijn zwembroek als hij ergens een zwembad gaat inhuldigen. - Ja. En wat wordt dat? Elio di Rupo stoeft beaucoup à aimer avec son maillot de bain s’il va quelque part une piscine inaugurée. - Raar... Die stoeft heeft hij gewoon niet vertaald... En opnieuw in ‘t Vlaams? Elio di Rupo stoeft veel te verliefd op haar badpak als hij gaat ergens zwembad inhuldigen.

- Geweldig! Ik hoor het hem zo zeggen. Nu Prins Laurent. Prins Laurent gaat in Congo pootjes geven aan de mannen die daar iets in de pap te brokken hebben. - Pootjes geven... Hoe zou hij dat vertalen? Prince Laurent est dans les jambes Congo donner quelque chose des hommes a l’morceaux de gâteau sont. - Wat is dat voor koeterwaals! Zet dat nu eens opnieuw om in het Nederlands... Prins Laurent is in Congo benen iets geven aan de mannen zijn fluitje van een cent. - Hallo? Zijn fluitje van een cent? Wat is dat voor iets? Nog eentje, mannen, en dan gaan we beginnen werken. Iets over Tom Boonen misschien? Aan Tommeke Boonen zijnen bebbel zal het niet liggen maar hij zou beter niet alle vijf botten met zijn klikken en klakken omver vallen in een koers. - Nu ben ik eens curieus. Sur son bebbel Tommeke Boonen ne vais pas mentir, mais il vaut mieux ne pas les cinq os hochet avec les clics et les faire basculer dans un cours. - Wauw! En terug... Op zijn bebbel Tommek Boonen zal niet liegen, maar het is beter niet tot vijf botten met klikken en swing rammelaar in een cursus. - Met klikken en swing rammelaar in een cursus... Waar haalt hij het? Enfin, genoeg gelachen, mannen. We beginnen eraan. En nu serieus. Typ maar in: Ondanks de aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat ook deze démarche - gezien de voorbije politieke esbattementen - zo goed als futiel zal blijken te zijn, maar nog immer in de hoop van het afwenden van een nieuwe en van alle zin en betekenis verstoken nationale volksraadpleging hebben de Vlaamse partijen zich voorgenomen vooralsnog af te zien van het opschorten van de bilaterale besprekingen. - Voilà. Vertalen in het Frans, printen op 200 exemplaren en uitdelen aan alle Franstalige ministers, parlementsleden, journalisten én aan het koninklijk paleis. En oppassen dat er geen dt-fouten instaan. In zo’n belangrijke tekst kan het op de nuances aankomen.

Missie van de LBC-NVK De Landelijke Bediendecentrale – Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel (LBC-NVK) is een vakbond die als deel van het Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV) opkomt voor meer en sterkere rechten voor werknemers (m/v). De LBC-NVK is een onafhankelijke democratische organisatie met leden en militanten, die streeft naar solidariteit onder werknemers. Nationale en internationale solidariteit is een belangrijk doel en bindmiddel. De LBC-NVK staat voor een democratische kijk op de samenleving. Samen met gelijkgezinde bewegingen wil ze een strijdbare tegenmacht zijn.

verantwoordelijke uitgever: Marc Weyns Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen hoofdredacteur: Denis Bouwen redactiesecretaris: Jan Deceunynck vormgeving: Peer De Maeyer & Gramma drukkerij: Corelio Printing redactie en administratie: Sudermanstraat 5- 2000 Antwerpen Tel. 03/220.87.11 • Fax 03/220.89.83 lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

lbc-nvk-secretariaten • 9300 AALST, Hopmarkt 45 Tel. 053/73.45.20, Fax 03/220.88.01 lbc-nvk.aalst@acv-csc.be • 2000 ANTWERPEN, Nationalestraat 111-113, Tel. 03/222.70.00, Fax 03/220.88.02 lbc-nvk.antwerpen@acv-csc.be • 8000 BRUGGE, Oude Burg 17 Tel. 050/44.41.66, Fax 03/220.88.04 lbc-nvk.brugge@acv-csc.be • 1000 BRUSSEL, Pletinckxstraat 19 Tel. 02/557.86.40, Fax 03/220.88.05 lbc-nvk.brussel@acv-csc.be • 9200 DENDERMONDE, Oude Vest 146 Tel. 03/765.23.71, Fax 03/220.88.19 lbc-nvk.dendermonde@acv-csc.be • 9000 GENT-EEKLO-ZELZATE, Poel 7 Tel. 09/265.43.00, Fax 03/220.88.08 lbc-nvk.gent@acv-csc.be • 1500 HALLE, Vanden Eeckhoudtstraat 11 Tel. 02/557.86.70, Fax 03/220.88.06 lbc-nvk.halle@acv-csc.be • 3500 HASSELT, Mgr. Broekxplein 6 Tel. 011/29.09.61, Fax 03/220.88.09 lbc-nvk.hasselt@acv-csc.be • 8900 IEPER, St. Jacobsstraat 34 Tel. 059/34.26.40, Fax 03/220.88.10 lbc-nvk.ieper@acv-csc.be • 8500 KORTRIJK, President Kennedypark 16D Tel. 056/23.55.61, Fax 03/220.88.12 lbc-nvk.kortrijk@acv-csc.be • 3000 LEUVEN, L. Vanderkelenstraat 32 Tel. 016/21.94.30, Fax 03/220.88.13 lbc-nvk.leuven@acv-csc.be • 2800 MECHELEN-RUPEL, Onder den Toren 5 Tel. 015/71.85.00, Fax 03/220.88.14 lbc-nvk.mechelen@acv-csc.be • 8400 OOSTENDE, Kan. dr. L. Colensstraat 7 Tel. 059/55.25.54, Fax 03/220.88.15 lbc-nvk.oostende@acv-csc.be • 9700 OUDENAARDE, Koningsstraat 5 Tel. 053/73.45.25, Fax 03/220.88.03 lbc-nvk.oudenaarde@acv-csc.be • 8800 ROESELARE, H. Horriestraat 31 Tel. 051/26.55.44, Fax 03/220.88.17 lbc-nvk.roeselare@acv-csc.be • 9100 SINT-NIKLAAS, H. Heymanplein 7 Tel. 03/765.23.70, Fax 03/220.88.18 lbc-nvk.sint-niklaas@acv-csc.be • 2300 TURNHOUT, Korte Begijnenstraat 20 Tel. 014/44.61.55, Fax 03/220.88.20 lbc-nvk.turnhout@acv-csc.be • 1800 VILVOORDE, Toekomststraat 17 Tel: 02/557.86.80, Fax: 03/220.88.07 lbc-nvk.vilvoorde@acv-csc.be

algemeen secretariaat 2000 ANTWERPEN, Sudermanstraat 5 Tel. 03/220.87.11, Fax 03/220.89.83 e-mail: lbc-nvk@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

Ons Recht wordt gedrukt op verbeterd krantenpapier. Dit papier wordt gemaakt op basis van gerecycleerd materiaal. Ons Recht | 115de jaargang | MEI 2011 |