Niekiedy wolne zanikanie obrzęków limfatycznych utrudnia dobranie butów u dzieci rozpoczynających naukę chodzenia, a nawet i dzieci starszych, ale poza tym nie prowadzą do żadnych innych zaburzeń. Szyja płetwista: szyja poszerzona o dodatkowe fałdy skóry po bokach. Zazwyczaj fałdy skórne są symetryczne i rozciągają się od dolnego brzegu uszu w stronę obojczyków, a niekiedy nawet aż do stawów barkowych. Mogą być dyskretne, zaledwie widoczne, a u innych chorych przeciwnie – wyjątkowo duże, obszerne. Obecność dodatkowych fałdów skórnych, szczególnie o znacznych rozmiarach, stygmatyzuje, gdyż taka odmienność w budowie ciała jest trudna do ukrycia. Nie dziwi wobec tego, że chirurgiczne usuwanie dodatkowych szyjnych fałdów skórnych jest praktykowane od kilkudziesięciu lat. Niestety w wielu przypadkach, szczególnie zabiegów przeprowadzanych poza wyspecjalizowanymi ośrodkami chirurgii plastycznej – efekty usuwania płetwistości szyi nie są takie, jakich życzyłyby sobie pacjentki. Zdarza się, że blizny są zbyt widoczne lub dochodzi do rozwoju bliznowca (to pojęcie będzie wyjaśnione w dalszej części książki). Niekiedy okazuje się, że w czasie zabiegu doszło do „przesunięcia” tkanek zawierających mieszki włosowe i po pewnym czasie następuje rozwój kępek włosów na skórze okolicy nadobojczykowej lub barku. Objawy zespołu Turnera u dziewcząt I kobiet Objawy zespołu Turnera u dziewcząt i kobiet przedstawiono w poniższej tabeli: obrzęki limfatyczne
zazwyczaj grzbietowych powierzchni stóp, rzadziej obejmują także podudzia
szyja płetwista
jednocześnie krótka i nadmiernie szeroka lub szczególnie szeroka z dodatkowymi fałdami skóry po bokach
linia włosów na karku
na karku wyraźnie obniżona linia włosów (tzw. nisko schodząca), czasami współistnieje z przesunięciem linii włosów w stronę barków, szczególnie w przypadkach szyi płetwistej, niekiedy na skórze płetwistych fałdów szyjnych i/lub barków widoczne są izolowane powierzchnie owłosione, jakby izolowane wyspy z kępkami włosów, czasami także występuje wyraźne obniżenie linii włosów na skroniach
Rozdział 6
39