29.
Edizioa/2022ko MARTXOA
KORRIKA BADATOR!
2 BIZI LARRABETZU 2022ko martxoa
2022ko martxoa BIZI LARRABETZU 3
AURKIBIDEA
HERRIKO KOMERTZIOA / COMERCIO LOCAL
Telefono gida Sarrera Hirigintza 2021. urteko datu ekonomikoa Euskara Korrika 2022 Larrabetzu 1937-2022 Kultura Inauteriak 2022 Martxoak 8 Udal protokoloa Panpa landarea. Herri ekimena Beste basogintza posible da Txakolin eguna
NON LO EGIN
TABERNA-JATETXEAK
TAXIAK
- Miamendi Nekazalturismoa Legina 1 651 708 060 I 94 455 70 84
- Aretxabala Andra Mari 8 I 94 455 84 64 - Ankapalu Sagardotegia Loroño auzoa I 94 455 81 97 - Azurmendi Jatetxea Legina auzoa I 94 455 88 66 - Batzokia Askatasun enparantza 3 94 455 70 07 - Etorki Jatetxea Andra Mari 1 I 94 455 81 95 - Foteri Taberna Andra Mari 22 I 94 455 80 98 - Gure Etxea Taberna Lehendakari Agirre I 94 455 87 18 - Gazte Leku Taberna Andra Mari 6 I 94 455 71 51 - Asador Horma Ondo Legina Goikoa I 94 656 57 00 - Irusta Taberna Mikel Zarate 1 I 94 455 84 77 - Maria Luisa Jatetxea Errebale 5 I 94 455 84 14 - Politena Taberna Andra Mari 14 I 94 455 84 07
-L arrabetzu Taxia Gaztelumendi I 608 389 077
ITURGINAK
08:00 -14:00
-F ermin Remirez Iturrikoetxe I 94 455 82 96 -J orge Cristobal Askatasunaren plaza I 600 649 483
08:00 -18:00
BANKUAK
ILEAPAINDEGIAK
OSASUNA - Iturrikoetxe Botika Iturrikoetxe 7 I 94 455 80 10 - Anbulategia/Ambulatorio Errebale 2 I 94 600 74 00 - Oguiza Hortz Klinika Anguleri kalea 2 I 94 455 88 90 - Jagon Fisioterapia Aita Patxi Ugalde 12 I 658 683 447 - Uras Estetika eta Masajeak Aita Patxi Ugalde I 94 455 72 01
DENDAK - Aliprox Supermerkatua Iturrikoetxe 2-3 I 94 455 84 33 - Koloretakoak Frutadenda Gaztelumendi 3 I 94 455 89 19 - Txispamendi Ogitegia Gaztelumendi 1 I 622 208 441 - Elorriaga Harategia Iturrikoetxe 7 I 94 455 89 41 - Larrabetzu Estankoa Andra Mari 3 I 94 455 81 10 - Villegas Arraindegia Andra Mari 20 I 94 455 71 42 - Sarrikola Ogitegia Sarrikola auzoa I 94 455 83 37
ELIZAREN ARDURAK - Txema Berain 605 702 712 - Txaro Dañobeitia 688 688 763 - Libe Loroño 622 819 411
- Kutxabank Anguleri 2 I 94 455 70 01 - Laboral Kutxa Gaztelumendi 1 I 94 455 87 52
TXAKOLINDEGIAK
PINTOREAK -T orvisco Hnos. Aita Patxi Ugalde I 94 455 80 64
ELEKTRIKARIA -M ikel Bolunburu Berresoaga I 605 708 780
HEZKUNTZA -L arrabetzuko Musika Eskola Errebale kalea I 94 455 70 66
AUTOEN TAILERRA -J J Tailerrak Andra Mari 37 I 94 455 70 82
- Goizalde Anguleri 1 I 94 455 88 14 -B egoña Aspuru Aita Patxi Ugalde I 94 455 81 98
ESTETIKA ZENTRUAK
- Bodega Gorka Izagirre -X arma Larrabetzu Legina auzoa I 94 455 88 66 Iturrikoetxe I 606 068 720 - Sasine Txakolina 639 469 738 - Bitxia Txakolina MATXUREN TELEFONOAK 94 465 16 89 -U R PARTZUERGOA 94 487 31 87 - I BERDROLA DISTRIBUCIÓN 900 17 11 71 -L ARRIALDIEI AURRE EGITEKO TELEFONOA 112
Argitaratzailea: Larrabetzuko Udala I Lege Gordailua: BI-1309-2015 Diseinua, maketazioa eta inprimaketa: Diseinu eta Komunikazioa Aulesti S.L. www.diseinuetakomunikazioa.eus ALDIZKARIAREN KOSTUA: 16 orrialde. 1.050 ale: inpresioa + edizioa + maketazioa + banaketa: 1.450 €
SARRERA / PRESENTACIÓN 2 3 4 5 6 7 8 10 11 12 13 14 15 16
UDALETXEKO JENDEAURREKO ORDUTEGIA/ HORARIO DE ATENCIÓN AL PÚBLICO Astelehenetik barikura / De lunes a viernes: Martitzenetan / Martes:
• UDALETXEA Askatasunaren plaza, 1 94 455 70 09/ 27 94 455 7029 • ANIMAZIO SOZIO- KULTURALA Anguleri Jauregia 94 455 82 71 • BAKE EPAITEGIA Askatasunaren plaza, 1 94 455 70 09 • GIZARTE LANGILEA Askatasunaren plaza, 1 94 455 70 09/ 27 • UDAL ARKITEKTOA Askatasunaren plaza, 1 94 455 70 09/ 27 • UDAL BULEGOA Askatasunaren plaza, 1 94 455 70 09/ 27 udala@larrabetzu.eus • HAURRESKOLA Andra Mari, 35 94 455 71 73
HELDU DA UDABARRIA, EGINTZAZ ETA ASMOZ BETERIK HELDU BE Sartu gara, honezkero, udabarrian, eta sasoi honetan izadia zelan, bardin jatorku Larrabetzu, bizi-bizi, asmo eta egintzaz loratuta. Jardueraz betetako hilabeteak daukaguz aurretik, eta bi urteko pandemiaren ostean, gauzak ondo, danok animetan zaituegu parte hartzera: Geuretik Sortuak ekimenaren barruko antzerkiak, Hori Baiko kontzertuak, Kulturbilguneak antolatzen dituan ekitaldiak, Uritarraren 75. urteurrenaren barruko ekintzak, Gaztelumendi Abesbatzaren 30. urteurrena dala eta egingo diranak, Txakolin Eguna... Eta, pandemiak eraginda ohikoa baino itxaronaldi luzeagoaren ostean, Korrika barriro igaroko da Larrabetzutik. Apirilaren 6an izango da, eguaztenean, arrastiz. Beste edizino bat gehiago, hutsik egin barik Korrika sortu zanetik, gure kaleak euskeraren aldeko aldarriagaz beteko dira: HITZEKIN, BIZI EUSKARAZ. Guk bat egitera deitzen deutsuegu danori, galapan, hitzez eta ekintzez.
• FUTBOL ZELAIA Errebale, z.g. 635 722 696
Udabarri honetan beteko dira, bere bai, 85 urte frankistek Larrabetzu okupau ebenetik. Herriko auzotarrek osatutako LARRABETZU 1937-2022 herri-batzordea, Udalaren laguntzagaz, hainbat ekitaldi antolatzen ari da, gure historia odolez eta suz markatu eban gertaera hori eta geroko Frankismoaren garai baltza gogora ekartzeko. Ahaleginean segitzen dogu udalerriaren memoria historikoa berreskuratzeko.
• FRONTOIA Lehendakari Agirre, z.g. 94 455 82 76
Udabarri honeri, beraz, gogotsu ekin, hitzez eta ekintzez.
• ESKOLA PUBLIKOA Lehendakari Agirre, z.g. 94 455 81 72 • KZ GUNEA Anguleri jauregia 94 403 33 74
• UDAL IGERILEKUA Lehendakari Agirre, 4 94 455 71 32 • OSAKIDETZAKO KONTSULTATEGIA Kontsultategia: 944 557 000 Hitzordua: 946 007 400 Larrialdiak: 944 100 000 Harremanetarako: Helbidea: Errebale 2 Telefonoa: 944 557 000
Hemos entrado en la primavera y nos encontramos ante meses llenos de actividades. Después de dos años de pandemia y a la espera de cómo se desarrollen los acontecimientos, animamos a todas y todos a participar y disfrutar de los innumerables actos previstos para los próximos meses A destacar que KORRIKA vuelve a pasar por Larrabetzu el 6 de abril. Una edición más, nuestras calles se llenarán a favor del euskara. Esta primavera también se cumplen 85 años desde que las tropas franquistas ocuparon Larrabetzu. Seguimos esforzándonos en la recuperación de la memoria histórica del municipio.
4 BIZI LARRABETZU 2022ko martxoa
2022ko martxoa BIZI LARRABETZU 5
HIRIGINTZA / URBANISMO
LEHENDAKARI AGIRRE KALEAREN ZATI BAT OINEZKOENTZAT Udalerriko mugikortasun eta irisgarritasun planarekin jarraituz, datozen hilabeteetan Lehendakari Agirre kalearen zati bat oinezkoentzat jartzeko obrak egingo dira. Obra honekin honako helburu hauek lortu nahi dira:
Inguruko bizilagunen segurtasuna hobetzea. irkulazioa murriztea eskolako sarrera Z nagusiaren aurrean. odu seguruan lotzea eskola, M kirol-gunea, frontoia, Gure Etxea eta udalerriko erdigunea, automobilen arriskurik gabe. Auzotarrek garajeetarako sarbidea izango dute, bide beretik sartu eta irteteko.
Peatonalización parcial de la calle Lehendakari Agirre Siguiendo con el plan de movilidad y accesibilidad del municipio, en los próximos meses se ejecutarán las obras para la peatonalización de parte de la calle Lehendakari Agirre. Con esta obra se pretenden alcanzar los siguientes objetivos: Mejorar la seguridad del vecindario en la zona. isminuir el tráfico frente a la entrada D principal de la escuela. Conectar de forma segura la escuela, la zona deportiva, el frontón, y Gure Etxea con el centro del municipio sin el riesgo de los automóviles. El vecindario tendrá acceso de entrada y salida a los garajes por la misma vía.
2021 UDAL KONTUAK DIRU SARRERAK 2021 AURREKONTUA TASAK / UDAL ZERGAK UDALKUTXA DIRU LAGUNTZAK BESTEAK 2020KO ERREMANENTEA GUZTIRA
1.018.976,00 € 1.389.091,00 € 121.900,00 € 109.422,50 € 362.809,41 € 3.002.198,91 €
LIKIDAZIOA
% %92 %107 %287 %172 %100 %111
941.959,50 € 1.484.707,47 € 350.444,54 € 188.207,46 € 362.809,41 € 3.328.128,38 €
GASTUAK INBERTSIOAK 2021 AURREKONTUA PERTSONAL GASTUAK GASTU OROKORRAK MANKOMUNITATEA DIRU LAGUNTZAK INBERTSIOAK MAILEGUA + ALDUNDIA GUZTIRA
659.000,00 € 951.300,00 € 570.500,00 € 226.450,00 € 475.715,91 € 118.233,00 € 3.002.198,91 €
LIKIDAZIOA 637.873,92 € 874.295,42 € 569.950,87 € 171.435,42 € 238.497,42 € 95.603,42 € 2.587.656,47 €
% %97 %92 %100 %76 %50 %81 %86
2021eko udal-kontuen likidazioa. Nabarmentzekoa: iru-sarrerak hazi egin dira, funtsean, 2020ko D proiektuen dirulaguntzen likidazioaren ondorioz. Udalkutxaren likidazioa uste baino hobea izan zen. Gastu orokorrak gutxitu ditugu iru-laguntzak. 2021ean, aurreko urteko % 30eko D kontabilitate-aurreikuspena sartu zen, kultura eta kirol taldeentzako dirulaguntzetarako. Beraz, aurreikuspena benetako datua baino handiagoa zen. I nbertsioak. Inbertsiorik garrantzitsuena ezin izan zen egin (euri-uren eta ur beltzen sareak bereiztea), Partzuergoak ez zuelako beharrezko proiektua egin. 2021eko likidazioarekin, 829.127 €-ko gerakina dugu, zati batean udaletxea birgaitzeko obretarako erabiliko dena. Con unos ingresos superiores a los presupuestados, la contención de los gastos generales y una inversión que no hemos podido realizar ha supuesto que al finalizar el año 2021, el remanente municipal sea de 829.127 €, y su utilización, en parte, se dedicará a las obras de rehabilitación del Ayuntamiento.
2022 EKITALDIRAKO UDALAK EMANDAKO DIRU LAGUNTZEN DEIALDIA Martxoaren 16tik aurrera, 2022. urteari dagokion udal dirulaguntzak eskatzen hasi ahal izango da. Dirulaguntzak eskatzeko azken eguna apirilaren 16a izango da. Eskabideak telematikoki egin beharko dira, https://www.larrabetzu.eus/ eu-ES/Izapideak/Orriak/default.aspx webguneko dokumentuak erabiliz. SUBVENCIONES MUNICIPALES PARA EL AÑO 2022 A partir del 16 de marzo se podrá comenzar a solicitar las subvenciones municipales correspondientes al año 2022. El último día para la solicitud de las subvenciones será el 16 de abril.
6 BIZI LARRABETZU 2022ko martxoa EUSKARA
MENUAK, PREZIOAK, KARTELAK... EUSKARAZ Otsailaren 23ko Osoko Bilkuran Larrabetzuko Udalak terrazen ordenantza berria onartu zuen, aho batez. Ordenantzan puntu bat gehitu da, hizkuntzarekin zerikusia daukana, aurrerantzean bete beharreko hizkuntza baldintzak ezartzen dituena, hain zuzen ere. Honela jaso da puntu hori: Hizkuntza-baldintzak: Eremu okupatuan jendearen eskura jartzen diren elementu guztiak (menuak, prezioen zerrendak, kartelak, eskaintzen oharrak, arbelak) euskaraz idatziko dira, beste hizkuntza batzuetan ere idatz daitezkeen arren. Elementu horiek hainbat hizkuntzetan idazten badira, euskarari emango zaio lehentasuna (ordenari, tamainari eta abarri dagokienez).
HITZEKIN. KORRIKA BADATOR!
ustez, herri euskaldunaren izaera indartu eta proiektatu behar du Larrabetzuk, baita kanpotik bisitan datozenei begira ere, eta, zeregin horretan, merkataritza eta ostalaritza alorreko establezimenduak oso garrantzitsuak dira. Merkataritza eta ostalaritza alorreko establezimendu guztiei eskainiko zaie menuak, prezioak eta horiek denak euskaratzeko edota zuzentzeko zerbitzua, debalde.
Ordenantza honen bidez, besteak beste, herriaren nortasun linguistikoari balioa eman nahi dio Udalak. Kontuan hartu behar da Larrabetzu herri euskalduna dela, eta UEMAN dagoela. Udalaren
Aurtengo Larrabetzuko Euskararen Erabilera Sustatzeko Plana onartu du Udalak Otsailaren 8ko Osoko Bilkuran aho batez onartu zen 2022ko Larrabetzuko Euskararen Erabilera Sustatzeko Plana. Plan hori elkarlanean egin da, eta berau egiten parte hartu dute Larrabetzuko Udalak, Txorierriko Mankomunitateko Euskara Zerbitzuak, UEMAk eta Darabilgu euskara sustatzeko taldeak. Besteak beste, honako hauek dira 2022an landuko diren esparruak: UDALAREN EUSKALDUNTZEA; FAMILIA-TRANSMISIOA; EUSKALDUNTZE-ALFABETATZEA; ARLO SOZIOEKONOMIKOA; AISIA, KIROLA ETA KULTURA; IRAKASKUNTZA; BESTE ADMINISTRAZIOEKIKO HARREMANA; SETSIBILIZAZIOA ETA AHALDUNTZEA; UDALERRIAREN ZAINTZA; CORPUS-PLANGIINTZA ETA EUSKARAREN KALITATEA. Planean esparru bakoitzarentzaren helburu zehatzak eta ekintzak jasotzen dira, baita arduraduna, data eta adierazleak. Gogoratu egin behar da 2022an amaituko dela epealdi estrategikoa eta, beraz, datorren urtean hurrengo bosturterako Plan Estrategiko berria egin beharko dela. Plan berria,datorren urtean egitekoa, merkataritzako eragileekin, kirol arlokoekin, hezkuntzakoekin, eta kultur eta euskara arlokoekin egiteko asmoa daukagu.
KORRIKA 22 apirilaren 6an, eguaztena, helduko da Larrabetzura, arratsaldeko lau eta erdiak jota. Aurreko KORRIKA amaitu zenetik, ohi baino denbora gehiago igaro da: urtebete luze-luzea, eta ez edozelakoa. Egoera larria izanagatik, aurreko KORRIKAko KLIKA deiari kasu eginda, jendarteak ez du euskara bazter utzi nahi izan eta herritar asko hurbiltzen ari dira euskaltegietara. Administrazioari dagokionez, euskaltegiei bideratutako baliabideak oraindik ez dira nahikoak. EAEn, irakasleen lan baldintzak normalizatzeko urrats handia egiten ari da, baina ikasteko doakotasunean, adibidez, badago zer hobetu oraindik; Ipar Euskal Herrian, laguntzak handitu egin dira, bai, baina ez helduen euskalduntzeak behar lukeen beste; eta Nafarroan, azken urteotan, pauso txikiak eman dira, ez nahikoak oraindik, eta jauzi handiagoen premia dugu. Hala, ezinbestekoa da Euskal Herri osoak nahitaezkoa duen helduen euskalduntzea bizkortzea eta inbertsioak areagotzea. Hori dela eta, 22. KORRIKAk jasoko duen dirua Euskal Herri osoko bere euskaltegiei laguntzeko baliatuko du AEK-k. Esan bezala, 2021ean izan behar zuen baina, egoerak behartuta, atzeratu behar izan den 22. KORRIKA badator. Martxoaren 31n abiatuko da Amurriotik eta apirilaren 10ean helduko da Donostiara. Txorierriko aurkezpena martxoaren 18an egin genuen Baserri Antzokian, eta bertan azaldu genuen bezala, Korrikak apirilaren 6an zeharkatuko du Txorierri, hain zuzen ere, Larrabetzuk Erletxetan hartuko du lekukoa 16:41ean eta Lezamarako bidea hartuko du, dagozkigun 6 kilometroak eginez. KORRIKAren APPa deskargatuta Ibilbidearen xehetasunak ezagutzeko aukera dago. www.korrika.eus/eu/ibilbidea
Bestalde, gogoratu hainbat direla KORRIKAn parte hartzeko moduak, esaterako, herriko batzordean parte hartzea, kilometro bat hartu eta diruz laguntzea, Korrika laguntzaile izatea, arropa eta petoak erostea, korrika lagun izatea edota karreran korrika egin eta animatzea. www.korrika.eus/eu/laguntzailea /www.denda.korrika.eus/eu/ Ezin aipatu barik utzi KORRIKA KULTURALA, izan ere horren bitartez, jendarteari zerbait eskaini nahi diogu bueltan Korrikaren alde egindako lanagatik. Hainbat dira Euskal Herrian zehar egin eta egingo diren ekitaldiak. Larrabetzun ere horren prestaketan ari gara eta apirilaren 1a karrerarako beroketa eguna izango da, gorde eguna eta adi iragarkiei. www.korrika.eus/eu/korrika-kulturala 22. KORRIKAren mezuak dioenez hizkuntza bat HITZEKIN osatzen da, baina ekimenek eraikitzen dute hizkuntza baten komunitatea, beraz, ekintzara jauzi egiteko ordua da, ekiteko ordua, hitz egiteko ordua. Eginez eragingo dugu eta eginaraziko diogu elkarri, ikasle, agintari zein eragile orok, guztiok elkarrekin. Zerekin? Hitzekin, Hitzarekin eta Ekinarekin.
Oraingoz apirilaren 6an larrabetzuarrok hitzordua dugu KORRIKArekin, batu danok KORRIKAra! Tipi-tapa, tipi-tapa...
8 BIZI LARRABETZU 2022ko martxoa
2022ko martxoa BIZI LARRABETZU 9
MEMORIA / MEMORIA
85 urte Larrabetzun faxistak sartu zirela Marra bat marraten dute 1937ko hilabeteek gure herriaren historian. Parentesia da, oraina eta geroa bereizten dituena. Hamaika efemeride utzi zituen 1936ko gerrak gurean, eta aurten 85 urte beteko faxistak Larrabetzun sartu zirela. Eta, horiek denak gogora ekartzeko ekitaldi sorta antolatuko ditu Udalak herritarrei egindako deiari erantzunez, Larrabetzuko herritarrez osaturiko batzordeak. artxoaren 24an Indomables. Una historia de M Mujeres Libres dokumentalaren emanaldia egingo da, 19:00etan Angulerin. Mujeres Libres taldeari buruzkoak biltzen ditu dokumentalak. 1936an Madril eta Bartzelonan sortutako emakume taldea izan zen Mujeres Libres; erakunde libertarioa zen, eta emakumeen emantzipazioa zuen helburu. Erakundearen izen bera zuen aldizkaria ere argitaratu zuen taldeak, eta 20.000 afiliatu izatera iritsi ziren. 1936ko gerrak asko baldintzatu zuen taldearen lana, eta egindakoa ezagutzera ematea du helburu filmak.
Apirila hilabete berezia izango da. Duela bost urte, 1936ko gatazken 80. urtemugan, Pablo Picassoren Guernica margolanaren erreprodukzioa egin zuten Larrabetzuko Eskolako haurrek. Udaletxeko eraikinean jarri zen ikusgai, eta bertan izan da harik eta aterpea egiteko lanak hasi ziren arte. Margolanaren kopia, baina, ondo gorde du Udalak, eta 85.urtemuga probestuz, hura berreskuratu eta Anguleri ondoko horman jarriko du, eskolarekin elkarlanean.
aiatzaren 5ean, “100 irudi Gerra Zibila M Euskadin ulertzeko” solasaldia, Iñaki Berazategi larrabetzuarraren eskutik. Argazki eta bestelako dokumentu grafikoen hautaketa zaindu baten erakusketa birtuala erabiliz, ibilbide kronologiko bat egingo du, 1931 urtetik 1939ra artekoa. Aldi berean Gerra Zibileko argazki liburuen erakusketa ere egongo da. aiatzaren 12an, Apaiz Kartzela M dokumentalaren emanaldi eta solasaldia egingo da, 18:30ean Angulerin. Frankismo garaian Zamoran preso egon ziren elizgizonen kasua kontatzen du dokumentalak, haien lekukotzen bidez. Filmaz gain, protagonistekin hitz egiteko aukera ere egongo da.
aiatzaren 19an, Gurea Falangista zen saiakera M liburua izango dute hizpide Literaturaz berbetan ekitaldian. Alberto Barandiaran Amillano idazleak amaginarrebaren neba nagusiaren arrastoari segika abiatu zuen erreportaje kronika izan behar zuen liburuak. Baina 1936ko altxamenduan Errepublikaren aurka altxatu zen Luis Fernandez Arregiren historiari tiraka hasi, eta beste izen bat agertu zitzaion bidean: Pablo Amillano, haren aitonarena. Prozesu hori guztia bildu du Barandiarenak saiakeran. kainaren 12an, aldiz, ekitaldi instituzionala eta E herritarra egingo da, 1936ko gatazkak gogora ekarri eta herritarrak omentzeko. kainetik aurrera bestelako ekitaldi batzuk E antolatzea aurreikusten du taldeak.
1936ko gerrako ondareari buruzko panel berriak jarriko ditu Larrabetzuko Udalak. 1936ko gatazken 85.urtemugaren testuinguruan, informazio panel berriak jarriko ditu Larrabetzuko Udalak. Momentuz, informazio orokorra biltzen duten bi panel jarriko dira: Anguleri bueltan bat, eta Gaztelumendiko tontorrean bestea. Helburua da, pixkanaka, herrian dauden “memoria lekuak” edo “gerra aztarnak” identifikatu eta horietan ere informazioa eskuragarri jartzea.
Sagarrondoa, oroitzeko Lotura berezia du Gabiriak Bizkargirekin. Herri txikia izanik (gaur egun ere ez da 500 herritarrera iristen), herritar askok egin zuen gerrara, eta proportzioan, gudari gehien bildu zituen herrien artean dago Gabiria. Bada, horietatik seik 1937ko maiatzeko gudaldietan galdu zuten bizitza, Bizkargiko borroketan: Amaiur Batalioikoak ziren Luis Alzueta Ariztimuño, Simon Alzueta Ariztimuño, Jose Mari Gabiria Alustiza, Jesus Izagirre Arsuaga, Ramon Igarzabal Otegi eta Joxe Apaolaza Oiarbide, hain zuzen ere. Oraindik ere bakarraren gorpuzkinak berreskuratu dira; eta, arrastorik ez dago gainontzeko bosten gorpuak non egon daitezkeen. Gabiriako Udalarekin elkarlanean, Gabiriako sei borrokalariak omentzeko sagarrondoa landatu du Larrabetzuko Udalak Sarrikolako pabilioien aldameneko berdegunean. Gym Berdea taldea arduratu zen sagarroandoa sartzeaz. Zuhaitza orain sartu bada ere, ekainean egingo zaie omenaldia.
10 BIZI LARRABETZU 2022ko martxoa
2022ko martxoa BIZI LARRABETZU 11
KULTURA / CULTURA
Oier Beldarrain Lazkano Beka sortu du Udalak, Larrabetzuko gazte sortzaileei laguntzeko Larrabetzuko Udalak otsailaren 8ko Osoko Bilkuran Larrabetzuko gazte sortzaileei laguntza emateko dirulaguntza onartu zuen. OIER BELDARRAIN LAZKANO BEKA izango da bekaren izena, Oierren omenez. Beka herriko gazteentzat da eta hurrengo helburu hauek ditu: euskarazko kulturgintza bultzatzea, gazteen artean euskarazko sorkuntza sustatzea, gazteek gazteentzat sortutako jardueren bidez eragitea euskarazko kultura-programazioan, eta gazteek sormena garatzeko aukera eta guneak izatea. Bekarako 4.000 € esleituko dira urtero. Artistaren imajinaziotik eratorritako edozein lan edo obra aurkeztu ahalko da deialdira. Hau da, musika, pintura, eskultura, literatura,
antzerkia, bakarrizketa, poesia-emanaldia, bertsolaritza, zinema, komikia, soinu-konposizioa, ikus-entzunezko konposizioa, konposizio digitala, dantza… baita diziplinen arteko hibridazioa ere. Hori bai, oinarrietan zehazten den legez, proiektuak euskaraz izan beharko dira, derrigor, sormen prozesutik hasita exekuziora arte. Bekaren oinarriak eta baldintzak, baita eskabidea egiteko modua ere, Larrabetzuko webgunean daude: www.larrabetzu.eus.
GEURETIK SORTUAK Euskara hutsean egindako artea eta kulturaren sormena, ekoizpena eta hedapena sustatzen dituen zirkuitu nazionala, Geuretik Sortuak proiektua, ari da bere baitan sortu diren obrak han-hemen, Euskal Herriko horrenbeste herritan, plazaratzen. Honezkero, otsailean ikusi genuen Larrabetzun Oier Zuñigaren Eresia, eta martxoaren 11n Harri Minak, Bonbon Beltz konpainiarena, Larrabetzuko Hori Bai gaztetxean biak ala biak. Hurrengo hitzorduak, Larrabetzun, honako hauek dira: Apirilak 1: Sexberdinak, Tanttaka Teatroa Maiatzak 29: Bidaide, Metrokoadroka Sormen Laborategia Ekainak 25: Trapu Zikinak, Lore More Antzerki Taldea ETA, APIRILAREN 7AN AURKEZTUKO DU LARRABETZUN NAHIA ZUBELDIAK BERE IPUINA, PHILEAS, GURE HERRIAN GIROTUTAKOA, ETA BERTAN AMAITU ZUENA IDAZTEN. GORDE DATA!
INAUTERIAK 2022
Argazkiak: Idoia
12 BIZI LARRABETZU 2022ko martxoa
2022ko martxoa BIZI LARRABETZU 13
BERDINTASUNA / IGUALDAD
ZAINTZA ERDIGUNEAN Zaintza: bizitza sostengatzen duen oinarrizko orubea; gure egunerokoan, ongizatea eta osasuna mantentzeko zutabe nahitaezkoa. Zaintza kateek eusten dute gure familia, komunitate hurbila eta, oro har, jendartea: etxeko-adreetatik hasi eta familia medikura, gure aiton-amonen jagoleetatik, zahar etxeetako garbiltzaileetara. Aspaldi da Euskal Herriko Mugimendu Feministak ohar egin zuela: emakumeen gain erortzen da zaintzaren ardura, izan etxe barruko eremu pribatuan, negozio bilakatu den familiatik kanpoko zaintzan edo sistema zaintza sistema publikoan ere. Egoera are gehiago ageriratu du azken urteotako pandemiak, eta horregatik, zaintza sistema publikoaren beharra aldarrikatu zuen Mugimendu Feministak Emakume Langilearen nazioarteko egunean. Dei horrekin bat egin zuen Zutunik! talde feministak ere: ehunka lagun bildu zen martxoaren 8an antolatutako kalejira feministan. “Zainketen krisian bizi gara, etengabe, eta osasun-krisiak ikusarazi besterik ez du egin mugimendu feminista aurretiaz salatzen ari zena. Zaintza kate globalak egituratzen du sistema. Eta sistema horri eusteko beharrezkoa da milaka eta milaka emakume
migratu eta arrazializaturen prekarietatea”, aldarrikatu zuten bertan irakurritako manifestuan. Orokorretik zehatzera jauzi eginez, Larrabetzuko egoera jarri zuten adibide gisa. Izan ere, helduen zaintza lanetan jarduten diren langile gehienak emakumeak dira, migratuak eta eutsi ezinezko lan zama dute: etxe barruko langileak dira asko, eta apenas atsedenaldirik gabeko jardunak egiten dituzte. “Autobusean, gure etxekoak garbitzen, gure zaharrak eta umeak zaintzen… emakume horietako askok esplotazio baldintzetan lan egiten duten etxe barruko enpleguan, 60 eta 80 lanordu arteko lanaldiekin”. Hiru aldarri egin zituen Zutunik!ek norabide horretan. Bat: zaintzale lana aitortzea. Bi: etxe barruko enplegua desagertzea. Eta hiru: administrazio egoera irregularrean dauden mila emakumeren egoera erregulatzea. “Emakumeok gure bizkarretan daramagu zaintza lanen zama. Lehen lerroan gaude horri guztiari eusten, eta horregatik, antolakuntza feministaz, aldaketarako eta borrokarako indarra ere bagara”. Kontziliazioaz haragokoa da talde feministaren aldarria. “Larrabetzun lehen mailako osasun arreta duina nahi dugu, pediatria zerbitzua eta giza laguntzaile gehiago: zaintza sistema publiko, unibertsala eta kalitatezkoa nahi dugu”.
LARRABETZUKO UDALA INDARKERIA MATXISTARI AURRE EGITEKO PROTOKOLOA BERRITZEN ARI DA Sei urte joan dira, 2016an, Larrabetzuko Udalak Indarkeria Matxistari aurre egiteko protokoloa zehaztu zuenetik. Indarrean egon da ordutik, baina berau berrikusteko eta berdefinitzeko erabakia hartu dute azken hilebeteotan. Emagin elkartea ari da prozesua gidatzen eta norbanakoen eta herriko elkarteekin batera ondu nahi dute plana. Larrabetzun gertatzen diren indarkeria matxista kasuen aurrean Udalak zer nola jardun eta zein urrats jarraitu definituko du protokoloak; eta, beraz, eragin zuzena du herritar guztiongan. Orotara lau bilera egingo dituzte. Otsailaren 14an egin zen lehena, eta marko ideologikoaz eta indarkeriaz gogoetatzen jardun ziren. Datozen bi bileretan proposamen zehatzaren gaineko gogoetak egingo dituzte.
14 BIZI LARRABETZU 2022ko martxoa
Larrabetzun panpa-lezkarik ez! Duela urte batzuk Cortaderia selloana espezie exotiko inbaditzailea (Plumero de la Pampa) Larrabetzura iritsi zen. Arriskutsua da honako arrazoi hauengatik: • Oso azkar hedatzen da eta bertako landaredia desplazatzen du. • Faunari konektibitatea galtzea eragiten dio. • Larre eta baso-landaketen produktibitatea murrizten du. • Paisaiaren kalitatea murrizten du. • Arnas eta larruazaleko alergien arazoak sortzen ditu.
2022ko martxoa BIZI LARRABETZU 15
Hace unos años ya que la especie exótica invasora Cortaderia selloana (o Plumero de la Pampa) llegó a Larrabetzu. Es peligrosa porque: •S e extiende muy rápido y desplaza a la vegetación autóctona. •P rovoca pérdida de conectividad para la fauna. •R educe la productividad de pastos y plantaciones forestales. •D isminuye la calidad del paisaje. •C ausa problemas de alergias respiratorias y cutáneas. Estamos a tiempo de detener su expansión.
Garaiz gabiltza haren hedapena geldiarazteko. Hala uste dugu larrabetzuar talde batek eta, hori lortzeko, Larrabetzun Panpa-Lezkarik Ez! Elkartea sortu dugu. Plan honetan guztiok lagundu dezakegu: Arazoa berri inguruan ematen. Ekintza kolektiboetan parte hartuz. anpalezkarikez@gmail.com helbidean aurkitu dituzuen P aleen kokapena jakinaraziz. Norberaren lurrak zainduz eta agertzen diren solairuak kenduz. Larrabetzuko Udala arduratuko da lursail publikoak ezabatzeaz, eta aholkularitza eskainiko die partikularrei, udaletxean bertan edo udala@larrabetzu.eus helbidean. Lau urteko epea dugu Larrabetzu lumagilerik gabeko herri bihurtzeko. Animatzen zara?
2021. urtean, lurrak erosteko prozesuan, hiru lursail eskaini zitzaizkion Udalari, guztira 14.800 metro karratu zituztenak. Azken hilabeteetan egiaztatu da eskaintzek baldintza teknikoak eta administratiboak betetzen zituztela, eta datozen asteetan dagozkion eskriturak egingo dira. 2022 urtean, bigarren urtez, Larrabetzuko Udalak abian jarri du herrian basoak erosteko prozesua, udalerrian beste baso-politika bat egiteko. Aurten 15.000 € erabiliko dira pinu edo eukaliptozko basoak erosteko eta, ondoren, beste baso mota batzuk martxan jartzeko eta mendien kudeaketa jasangarria, askotarikoa eta gardena garatzeko, baso mistoak eta espezie autoktonoak abiapuntutzat hartuta eta biodibertsitatean oinarrituta. 2022ko apirilaren 20tik aurrera, basoko lursailak erosteko lizitazio berria irekiko da. Informazio guztia www.larrabetzu.eus webgunean lor dezakezu. A partir del 20 de abril del 2022, se abre la nueva licitación para la compra de parcelas de bosque Puedes obtener toda la información en la página web www.larrabetzu.eus
Así lo creemos un grupo de larrabetzuarras y, para conseguirlo, hemos creado la asociación Larrabetzun Panpa-Lezkarik Ez! En este plan todos podemos colaborar:
Espezie exotiko inbaditzaileen katalogoan sartuta dago, eta horrek esan nahi du debekatuta dagoela haren jabetza, laborantza, garraioa eta merkataritza.
BESTE BASOGINTZA POSIBLE DA!
•D ivulgando el problema. •P articipando en las acciones colectivas. •N otificando en la dirección panpalezkarikez@gmail.com la ubicación de las ejemplares que localicéis.
LARRABETZUKO KATUAK Animalien babesarekin eta bereziki, Larrabetzuko kaleetan bizi diren katuen laguntzarekin konprometitutako pertsona talde bat gara. Elkarte gisa eratzeko prozesuan gaude. HEA izeneko proiektua (Harrapatu, Esterilizatu eta Askatu) abian jarri dugu Udalarekin adostuta. Elikatzen, albaitaritza laguntza ematen eta kaletik atera daitezkeen katuentzat etxebizitzak aurkitzen ditugu. Guk geuk ordaintzen ditugu desparasitazioak, janaria, albaitariarengana bidaiak eta botikak. Gure lan guztiak eragin positiboa du bai gure kaleetan bizi diren katuen ongizatean, bai Larrabetzuko bizilagunentzat. Facebook eta Instagram bidez jarraitu gaitzakezu. Hilero euro 1ekin kolaboratu nahi duzu?
www.teaming.net/larrabetzukokatuak
Somos un grupo de personas comprometidas con la protección animal y en especial con la ayuda a los gatos callejeros que viven en las calles del municipio de Larrabetzu. Estamos en trámites de constituirnos como asociación. Aplicación el método CER (CapturaEsterilización y Retorno) en convenio con el Ayuntamiento. Alimentamos, acogemos y damos asistencia veterinaria y buscamos hogares para aquellos gatos susceptibles de ser sacados de la calle. Nosotros/as mismos/as financiamos la desparasitación, alimento, desplazamientos al veterinario y medicaciones. Toda nuestra labor repercute positivamente tanto en el bienestar de los gatos que viven en nuestras calles como en el de los vecinos de Larrabetzu. Puedes seguirnos a través de Facebook e Instagram. ¿Quieres colaborar con 1 euro al mes?
Larrabetzuko katuak larrabetzukokatuak