L’autonomia dl Südtirol

Manifestaziun a Ciastel Sigmundskron Pro na manifestaziun de massa a ­Ciastel Sigmundskron protestëia 35.000 südtirolesc cuntra la mancianza de ademplimënt dl Tratat de Paris y se ghira, scraian “Los von Trient!” (“Demez da Trënt!”), n’autonomia ma por le Südtirol, independënta dal Trentin.

De sce al Pachet Tratan n De dl partí straordinar tl Kurhaus da Maran aprovëia l’indunada provinziala dla SVP cun na maioranza minima le “Pachet”. Tl Pachet él indöt 137 mosöres por sconé damí la jënt dl Südtirol.

Chestiun dl Südtirol dan l’ONU Sön scomenciadia dl minister di afars cun l’ester Bruno Kreisky aprovëia l’indunada generala dles Naziuns Unides al’unanimité na ressoluziun dla chestiun dl Südtirol. La Talia y l’Austria vëgn inviades da invié ia tratatives por stlarí düc i contrasć de minunga sön le Tratat de Paris.

Detlaraziun d’apajamënt dl strit La surandada dla detlaraziun d’apajamënt dl strit tres l’Austria ala Talia rapresentëia la conclujiun formala dles tratatives che reverda le Südtirol: dötes les mosöres dl Pachet dl Südtirol é gnüdes realisades, le fin de na sconanza dles mendranzes efiziënta é gnü arjunt.

1960

1957

1960 1961

1961 Istituziun dla Comisciun di dejenü La Comisciun di dejenü insediada dal Consëi di ministri talian ciafa l’inciaria da ejaminé düc i aspec dla chestiun dl S ­ üdtirol y da ti porté dant propostes al Govern.

N valgügn agn plü tert vëgn i resultac de chë­stes tratatives danter Roma, le Südtirol y Viena metüs te n Pachet de mosöres, nominé en cört “Pachet”.

1970

1969

1980

1972

1990

1992

Secundo Statut d’autonomia Le Statut d’autonomia nü vá en forza ai 20 de jená dl 1972.

Al garantësc l’avalianza y ince la sconanza de düc trëi i grups linguistics dla provinzia. Süa realisaziun é gnüda portada inant ti agn do cun n gran numer de normes d’atuaziun.

Nöt di füc Tl medemo ann, tla nöt di 11 de jügn dl 1961, vëgn­el lascé salté tl’aria na desëna de pilastri dla tenjiun alta; por chësta rajun mëss n laurant dl Trentin lascé la vita.

I auturs é le grupamënt separatistich dl BAS (“Befreiungs­ausschuss Südtirol” - “Comité de liberaziun Südtirol”). La “Nöt di füc” tira l’atenziun publica taliana y europeica sön le Südtirol.

16

La Provinzia de Balsan

17