Tomasz Kasza
Milczący przekaz – rola ciszy i nieobecności w sztuce filmowej XX i XXI wieku Milczenie jest integralną częścią komunikacji i nie istnieją bez niego słowa bogate w treść1.
Cisza – obszar sacrum Rozważania zacznijmy od nieco banalnego stwierdzenia, że nasze życie otacza chaos bodźców i komunikatów, z którego coraz trudniej wydobyć jasne, niosące treść informacje. I wcale nie dotyczy to jedynie sfery profanum; owszem, rwetesem i gwarem bywa coraz częściej skażony również obszar sacrum. Formuła niniejszego tekstu nie pozwala, by w zagadnienie to zagłębiać się odważniej, dość wspomnieć, że minęły już dwa lata, jak kard. Robert Sarah, prefekt Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, przypomniał światu o konieczności uświęcenia ciszą najważniejszych chwil w czasie liturgii. Benedictus PP XVI, Milczenie i słowo drogą ewangelizacji. Orędzie na XLVI Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu 2012 roku, [online], [w:] Libreria Editrice Vaticana, Watykan, 24 stycznia 2012, [dostęp: 29 III 18]. Dostępny w Internecie: https://w2.vatican.va/content/ benedict-xvi/pl/messages/communications/documents/hf_ben-xvi_mes_20120124_46thworld-communications-day.html.
1
Z WARSZTATU BADAWCZEGO · INNOWACJE
Milczenie, cisza, a także nieobecność bohatera (bohaterów) może nieść ze sobą przekaz nie mniej wyrazisty niż ten, który otrzymujemy za pomocą słów, obrazów oraz pozostałych elementów kinematografii. Niniejszy artykuł stawia sobie za cel udowodnienie owej tezy, starając się ukazać i scharakteryzować te kategorie na wybranych przykładach; ich wybór podyktowany został wyrazistością i częstotliwością występowania omawianych zjawisk w przytaczanych filmach. Ze względu na różnorodną rolę, jaką cisza i nieobecność pełnią w poszczególnych obrazach, tekst podzielono na części, zawierające rozważania na temat poszczególnych funkcji. Materiał został dobrany według klucza częstotliwości występowania omawianych zjawisk lub siły ich oddziaływania na widza, by zaś ostatnie kryterium nie wydało się nazbyt subiektywne, w komentarzach oparto się na ocenach oraz recenzjach uznanych krytyków filmowych.
103