Szkolna edukacja historyczna...
kontroli nad własnym życiem36. Jeżeli w ostatniej kwestii szkoła polska ma do odegrania pozytywną rolę, a istnieją ku temu społeczne przesłanki37, kształt stosunków międzyludzkich – obejmujących nie tylko relacje uczeń-nauczyciel – wymaga uważnej refleksji38. Nie istnieją idealne systemy edukacyjne39, które wystarczy skopiować w innym miejscu. Wiele zależy od historyczno-kulturowych uwarunkowań i będącej ich pochodną mentalności, stąd reformy – jak fińska – niejednokrotnie uwzględniają rodzime tradycje oświatowe. Również dydaktycy historii interesowali się skandynawską edukacją historyczną40. Od lat też postulowali zmiany w przeprowadzanych w III Rzeczpospolitej reformach, co dokumentują artykuły na łamach „Wiadomości Historycznych” i publikacje zbiorowe, m.in. kilkunastotomowa seria toruńska podejmująca tradycyjną (m.in. dotyczącą źródeł historycznych, podręczników, historii regionalnej41) i nowoczesną problematykę (m.in.: tradycja i mity, muzea i archiwa, miejsca pamięci, wizualizacje historii, obraz, dźwięk i smak w edukacji historycznej42). Podobnie opracowania wychodzące M. Lissowska, Zaufanie i kapitał społeczny – uwarunkowania kulturowe, instytucjonalne czy indywidualne? Wnioski z porównań międzynarodowych, „Ekonomia. Economics”, 2013, nr 4(25), s. 192. Dostępny w Internecie: http://www.dbc.wroc.pl/Content/24935/Lissowska_ Zaufanie_i_kapita%C5%82_spo%C5%82eczny_uwarunkowania.pdf 37 Według raportu Instytutu Badań Edukacyjnych u 74% Polaków zawód nauczyciela cieszy się dużym lub bardzo dużym szacunkiem. Jednocześnie zaledwie 16% nauczycieli ma poczucie zawodowego prestiżu. Liczą się nauczyciele. Raport o stanie edukacji 2013, Warszawa 2014, s. 88. 38 Wiąże się to z niebezpiecznym w wymiarze społecznym syndromem wypalenia zawodowego (burnout), dotykającym 12-23% nauczycieli. M. Gliński, Preferencje zawodowe a stres zawodowy wśród nauczycieli, „Psychologia Wychowawcza” 2014, nr 6, s. 37-54; S. Tucholska, Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Psychologiczna analiza zjawiska i jego osobowościowych uwarunkowań, Lublin 2009. 39 Według rankingu Pearsona „The Learning Curve 2014” fiński system oświatowy został sklasyfikowany na 5 miejscu, po azjatyckiej czwórce: Korea Południowa, Japonia, Singapur, Hongkong. Polska znalazła się na miejscu 10, czyli w stosunku do 2012 przesunęła się w górę o 4 pozycje. Dostępny w Internecie: http://thelearningcurve.pearson.com/2014-reportsummary/ 40 A. Kłonczyński, „Kraj ludzi uciskanych” – obraz Polski w szwedzkich podręcznikach do historii, „Wiadomości Historyczne” 2009, nr 1, s. 35–41. 41 Region w edukacji historycznej, t. 2, red. S. Roszak, M. Strzelecka A. Wieczorek, Toruń 2005; Źródła w edukacji historycznej, t. 3, red. S. Roszak, M. Strzelecka A. Wieczorek, Toruń 2006; Polska – Europa – świat w szkolnych podręcznikach historii, t. V, red. S. Roszak, M. Strzelecka A. Wieczorek, Toruń 2008. 42 Tradycja i mity w edukacji historycznej w dobie reformy, t. I, red. S. Roszak, M. Strzelecka, M. Ziółkowski, Toruń 2004; Muzea i archiwa w edukacji historycznej, t. IV, red. S. Roszak i M. Strzelecka, Toruń 2007; Miejsca pamięci w edukacji historycznej, t. VI, red. S. Roszak, M. Strzelecka i A. Wieczorek, Toruń 2009; Obraz, dźwięk i smak w edukacji historycznej, t. VII, red. S. Roszak, M. Strzelecka i A. Wieczorek, Toruń 2010; Wizualizacje historii, t. IX, red. S. Roszak, M. Strzelecka i A. Wieczorek, Toruń 2012. 36
SZKOŁA W OBLICZU ZMIAN 9