Stanisław Fryc
swoje osiągnięcia w tej dziedzinie przedstawiał i konsultował z ówczesnymi autorytetami w tej dziedzinie, w tym słynnym konstruktorem samolotu typu Bleriot z Francji1. Adam Ostoja-Ostaszewski zainteresował się najpierw aerostatkami, w związku z czym w 1876 roku zbudował w swojej posiadłości we Wzdowie model sterowca, po czym już w 1888 roku najpierw udał się do Wiednia, by obejrzeć słynny sterowiec La France, a później znalazł się w Berlinie i wykonał swój pierwszy lot balonem, zabierając ze sobą biało-czerwoną flagę. W 1889 roku Ostoja-Ostaszewski wynalazł pierwszy w Europie silnik odrzutowy z materiałem pędnym, w którego skład wchodziła benzyna. Trzy lata później zamontowano go do modelu jego płatowca; nazwa samolotu nawiązywała do imienia protoplasty rodu, Ścibora. Związaną z płatowcem historię wzdowianin tak opisał:
PORTRETY GALICYJSKIE
W 1892 roku krakowski mechanik i pirotechnik Mondrzykowski zbudował pod moim kierunkiem i na mój koszt modelik samolotu Stibor 1. Ten samolot przekonał mnie o możliwości oderwania się od ziemi na maszynie cięższej od powietrza. Jestem przekonany, że był to pierwszy samolot, który wystartował za pomocą silnika wybuchowego, do którego wchodziła także benzyna. O tej właśnie maszynie mówiłem wtedy do księcia Obolińskiego, oficera armii rosyjskiej, który wystartował na balonie z Warszawy i wylądował na granicy naszej posiadłości. Inną osobą, którą zapoznałem wówczas z moimi aeronautycznymi zamierzeniami był oficer oddziału balonowego w Przemyślu, który wylądował w moim parku i był podejmowany obiadem. Z Mondrzykowskim próbowałem ponadto modelu Stibora nr 1 o innej konstrukcji. Wzniósł się on na wysokość około stu metrów i utrzymywał się przez długi okres czasu nad domami Krakowa2.
96
Ponieważ posiadał w majątku we Wzdowie własne obserwatorium, bardzo często spoglądał w niebo. Z tego powodu mieszkańcy wsi zapamiętali go jako człowieka liczącego gwiazdy i nazywali cyrklem. I bez tego od dzieciństwa interesował się astronomią, stąd też już po latach, w 1896 roku uzyskał w Rosji patent na model mechaniczny sfer niebieskich3. W związku z tym, że bohater tej opowieści dużo podróżował, jeszcze w roku 1896 odwiedził kilka miejsc związanych z prezentacją najnowszych osiągnięć aeronautyki. Najpierw wziął udział w konferencji w Wiedniu, podczas której spotkał się między innymi z austriackim pionierem lotnictwa Wilhelmem Kressem oraz oglądał skrzydłowiec słynnego Otto Lilienthala. Później udał Por.: J. R. Konieczny, T. Malinowski, Mała Encyklopedia Lotników Polskich, Warszawa 1983, tom I, hasło: (jrk) Adam Jan Kanty Kazimierz Ostoja-Ostaszewski, s. 128 – 129. 2 Ibidem. 3 S. Januszewski, Pierwsze polskie konstrukcje lotnicze. Leonardo ze Wzdowa, „Skrzydlata Polska”1977, nr 13. 1