„SŁOWO, OBRAZ, SYMBOL, GEST”
Aneta Kiper, Maria Malinowska
i min, które przekazują znaczenie słów. Należy tylko pamiętać, że gestom tym musi towarzyszyć dźwięk. W niektórych przypadkach dźwięk jest integralną częścią gestów i jedyną rzeczą, jaką należy zrobić, jest ich wyeksponowanie, na przykład połykanie, picie czy głośne jedzenie. Podczas stosowania metody TPR w pracy z niewidomymi, nauczyciele powinni wziąć również pod uwagę wyczucie przestrzenne każdego ze swoich uczniów, celem uniknięcia jakichkolwiek wypadków w klasie. Pracujący z dziećmi niewidomymi powinni wiedzieć o następujących możliwościach i uwarunkowaniach niewidomych, pamiętać o ich szczególnych predyspozycjach, m.in. o tym, że: • dzieci wykazują żywe zainteresowanie ćwiczeniami, w których są wykorzystywane prawdziwe przedmioty. Mocną stroną użycia tego typu materiałów edukacyjnych jest fakt, iż umożliwiają dzieciom bezpośrednie doświadczanie i dzięki temu ułatwiają zrozumienie pewnych pojęć, np. kształt i rozmiar. Co więcej, są doskonałym narzędziem w aplikacji multisensorycznego podejścia. Pozwalają na zaangażowanie wszystkich zmysłów, łącznie z olfaktorycznym i gustatorycznym, które czasami są pomijane przez nauczycieli, a dla dzieci niewidomych mogą stanowić doskonały kanał informacyjny. Należy również pamiętać, że użycie prawdziwych przedmiotów w pracy z niewidomymi bardzo często związane jest z fizycznym kontaktem, gdyż informacji werbalnej o danym przedmiocie musi towarzyszyć włożenie tego przedmiotu do ręki niewidomego. W tym wypadku nauczyciele powinni być przygotowani na częstszy niż z widzącymi kontakt fizyczny, który odbierany jest przez niewidomych, jako istotna forma przekazu23; • dzieci charakteryzują się żywą wyobraźnią i tworzą własne światy fantazji. Dla dzieci świat realny występuje w ścisłej interakcji ze światem fantazji, co czasami stwarza im problemy z ich rozróżnieniem, dlatego też są one często podatne na zjawisko konfabulacji24. W związku z tym, nauczyciel powinien w swojej pracy wykorzystywać ćwiczenia pobudzające wyobraźnię dziecka, co może być osiągnięte dzięki symultanicznemu zaangażowaniu różnych zmysłów. Stymulacja dźwiękowa, zapachowa czy dotykowa znacznie ułatwia wyobrażenie i zrozumienie określonych sytuacji. Bardzo ważnym narzędziem wykorzystującym te charakterystyczne cechy dzieci jest wprowadzanie krótkich opowiadań i bajek. Słuchanie, dotykanie i ruch pozwalają im na lepszą koncentrację, zrozumienie i zapamiętywanie poszczególnych wyrażeń, pojawiających się w prezentowanym opowiadaniu; Ibidem. M.J. Lobo, op. cit., s. 11–12.
23 24
10