Rosław Pawlikowski
Bartoszowym. Tę organizację o charakterze bractwa wojskowego, rekrutującą się głównie spośród polskiej młodzieży chłopskiej, zagrożonej postępującą tam rutenizacją wsi, utworzyli w 1908 r. aktywiści ZMP. Ale od 1912 r. były one już uzależnione politycznie od Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego i konserwatywno-narodowej grupy tzw. „Podolaków”16. Nadto w Galicji działające tu od 1867 r. Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” [PGT „Sokół”] powołało w 1912 r. z inspiracji Ligi Narodowej paramilitarne Sokole Drużyny Polowe17. Niepodległościowe dążenia KSSN i galicyjskich organizacji paramilitarnych znacząco utrudniały trójzaborowemu SD-N opracowanie w miarę spójnego programu w kwestii narodowej. Przywódcy Ligii Narodowej z zaborów rosyjskiego i pruskiego uważali bowiem orientację antyrosyjską endecji w Galicji za sprzeczną z polskim interesem narodowym. Jedną z prób uzgodnienia poglądów w tej kwestii była konferencja w Pieniakach, majątku T. Cieńskiego18. Wolno przeto sądzić, że to właśnie poglądy Dmowskiego na przyszłe losy kwestii polskiej, w tym zwłaszcza na szkodliwość antyrosyjskiego czynu powstańczego, który ułatwiłby Niemcom zajęcie Królestwa Polskiego, a po zwycięskiej wojnie dokonanie jego rozbioru wespół z Austro-Węgierskim sojusznikiem, były osnową jego rozmów z Sienkiewiczem w ostatnich latach przed I wojną światową, a zwłaszcza tej z połowy maja 1914 r., kiedy to autor Krzyżaków „podzielał stanowisko Romana”. Na krótko przed jej wybuchem, pod koniec lipca 1914 r. na wniosek T. Cieńskiego oraz S. Głąbińskiego – posła do parlamentu austriackiego, przedstawiciele galicyjskiego SD-N i PSL „Piast” oraz „Podolacy”, Dryżyny Bartoszowe i PTG „Sokół” powołali we Lwowie Centralny Komitet Narodowy19.
PCEN I OTOCZENIE
Dylematy czasu wojny – od neutralności do kontestacji prorosyjskiej orientacji
104
Wojna zastała Sienkiewicza w Oblęgorku, do którego wyjechał na tygodniowy odpoczynek po napisaniu drugiej części Legionów. Drukował je w odcinkach od grudnia 1913 r. „Tygodnik Ilustrowany”. Przerwał nieoczekiwanie 1 sierpnia 1914 r., kiedy to Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji, a 3 sierpnia Francji; trzy dni później rozpoczęła się wojna Austro-Węgier z Rosją. Zob. J. Pajewski, op. cit., s. 37. Zob. H. Wereszycki, op. cit., s. 236. 18 J. Pajewski, op. cit., s. 73. 19 Ibidem, s. 75. 16 17