TM mei 2012 by Kim van Erp

Magazine over Tilburg en Midden-brabanT

Jaargang 1 / nummer 1 / mei 2012

vrije Tijd

geen sprookje:

60 jaar efteling

sTandpunT

de stad als podium evenementen, funshoppen, festivals en uitgaan

kunsT

inTerview

20 jaar

Frens Frijns

de pont ai weiwei breekt alle records

van 013

â&#x20AC;&#x2DC;je moet de breedte hebbenâ&#x20AC;&#x2122;

EDBERGERSARCHITECTEN is een ontwerpbureau voor interieur- en architectuurprojecten. het bureau werkt vanuit het verlangen voor iedere specifieke vraag het ultieme resultaat te bereiken. eenvoud en directheid is troef. de oplossing zit in de opgave verborgen. schijnbare eenvoud.

VILLA BERGHOF TILBURG | FOTOGRAFIE RENĂ&#x2030; DE WIT

LANGESTRAAT 7A 5038 SB TILBURG 013 544 23 26 ARCHITECT@EDBERGERS.NL WWW.EDBERGERS.NL

(013) 536 20 88

•

Advies • Bemiddeling • Procedure

Die zich inleeft in uw situatie

DE HAAS

Iemand die hart heeft voor uw zaak

A D V O C A T E N

U zoekt een advocaat die u begrijpt

DE JONG E N

M E D I A T O R S

en zich inzet voor uw belang

•

Iemand bij wie u zich thuis voelt

•

Voor particulieren, maatschappelijke organisaties en het midden- en kleinbedrijf

•

Voor een oplossing op maat

Wilhelminapark 122 Tilburg Openingstijden maandag t/m vrijdag van 9.00 - 17.15 uur

Zonder onnodige formaliteiten Met inhoud en kwaliteit Maatschappelijk betrokken

gratis spreekuur maandag van 16.00 - 17.30 uur Alleen na telefonische afspraak

info@dehaas-dejong.nl

•

www.dehaas-dejong.nl

Arbeidsrecht Bemiddeling / mediation Civiel recht / incasso Huurrecht Letselschaderecht Personen- en familierecht Sociale zekerheidsrecht Straf- en penitentiair recht Vreemdelingenrecht

Recht uit het hart

TM_adv_stramien.indd 1

19-04-12 12:12

4—tm.—2012

PRODUCT — foto: Chris van den Bijgaart

UIT TILBURG

BinnensteKAPSTOK

BUITEN Jammer dat mooie kapstokken uit het zicht verdwijnen zodra je er jassen aan hangt, vindt Michiel van der Kley. Deze Tilburgse ontwerper bedacht de Chase. De jassen hangen aan de binnenkant van het ontwerp. De kapstok blijft altijd in volle glorie zichtbaar. Dit is de staande versie, met poten als van een buitenaards wezen. Er is ook een wandmodel. Van der Kley maakte de serie Chase voor het Goirlese familiebedrijf Van Esch. Dit bedrijf verkoopt sinds 1972 design producten voor garderobes en entrees voor projecten en woningen. Meer info www.michielvanderkley.nl www.van-esch.com

2012—tm.—5

COLOFON

Jaargang 1 / nummer 1 / mei 2012

is een magazine over Tilburg en de regio Midden-Brabant. Dit blad laat de stad en de regio van hun beste kant zien. In het Hart van Brabant ontstaan door de samenwerking tussen ondernemers, onderwijs en overheid allerlei innovatieve ideeën, die de economie en het vestigingsklimaat versterken. In elke uitgave wordt daar aandacht aan besteed, aan de hand van een wisselend thema. TM. wordt gestuurd naar bestuurders en beleidsmedewerkers van bedrijven, instellingen en overheden binnen en buiten de regio. Daarnaast is het gratis verkrijgbaar bij tal van instellingen, praktijken, horecagelegenheden en bibliotheken.

9 / VOORAF

Leisure: Blije business

10 / NIEUWS!

Cookaholics Ai Weiwei VROEGER EN NU: Tilburgse kermis START:

TILBURG IN DE PERS:

14 / STANDPUNT

De stad als podium

HOOFDREDACTIE

Petra Merkx, redactie.tm@tilburg.nl

4 / PRODUCT

De Chase van Michiel van der Kley

EINDREDACTIE

PUBLICIST TRACY METZ: ‘Veel binnensteden worden zichtbaar tot een aangename enclave gemaakt’ FONTYS-DIRECTEUR RIEN VAN DER VLEUTEN: ‘Studenten zijn vaak de ontdekkers van nieuwe plekken in de stad’

Maarten Bokslag, www.bokslag.com 21 / COLUMN

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE

Klaartje Berkelmans, Christel Bos, Dolph Cantrijn, Merlin Daleman, Jessica van Geel, Marieke van Middelkoop, Connie Pechler, Wilfried Scholtes, Angeline Swinkels, Susan Traas, Norbert Vos, Leon Weterings

SYLVESTER EIJFFINGER:

‘Welke troefkaarten heeft Tilburg?’

REDACTIEADRES

Gemeente Tilburg Afdeling Communicatie Redactie TM. Postbus 90155 5000 LH Tilburg

23 / GRENZELOOS

Laura de Vos (23) danst in Londen

24 / ACHTERGROND ONTWERP EN LAYOUT

Suzanne Hertogs, Anne de Laat www.ontwerphaven.nl LITHOGRAFIE EN DRUKWERK

Drukkerij Gianotten b.v. Acquisitie Maja Tulfer Drukkerij Gianotten b.v. tel. (013) 543 26 28 mob. (06) 53 33 64 79 fax (013) 543 60 95 UITGAVE

Drukkerij Gianotten b.v. Bredaseweg 61, Postbus 9228 5000 HE Tilburg tel. (013) 542 50 50 fax (013) 535 91 75 tm@drukkerijgianotten.nl © Copyright Gemeente Tilburg

6—tm.—2012

‘Met een open blik zie je meer van de wereld’ De Pont, museum voor hedendaagse kunst, weet al twintig jaar zonder een cent subsidie de internationale wereldtop naar Tilburg te halen. Met de expositie van de Chinese kunstenaar Ai Weiwei werden dit jaar alle records gebroken. Hoe doen ze dat? 30 / UIT!

Even in de wolken 35 / GEZIEN

Dichtregels verschijnen op ongewone plaatsen in de stad: op een zebrapad of een muur van een woning. ‘Wat een mens toch in deze woorden ziet.’

INHOUD

36 / REPORTAGE

‘Bouwen aan de lopende band’

Op pad door de Efteling, waar Doornroosje al zestig jaar slaapt en wacht op de prins. Bart de Boer, voorzitter van de raad van bestuur: ‘De trap naar het kasteel is uitgesleten van alle kinderen die erover hebben gelopen.’

43 / NIEUW

Schoen op de sokkel Een paradijs voor de schoenliefhebber, een bron van onderwijs en innovatie voor de schoenenbranche.

46 / ALTER EGO

‘Het gaat om de kleuren in het leven’ 43

Wie is die man die voortaan het beleid bepaalt van popcentrum 013? Frens Frijns over smaak, het ondernemerschap en de toekomst van 013. ‘Een grote zaal als 013 kan niet kieskeurig zijn. Je moet de breedte hebben.’

52 / KORT!

Stadscafé Van Gogh GOED BEZIG: Joris van Midde ANDERS: Het Griekse Huis

VERS:

55 / COLUMN

Frank van Pamelen: 013 56 / WASTELAND

Leeg, kaal en verlaten. Braakliggende terreinen als belofte voor de toekomst. Deze keer: de Koepelhal in de Spoorzone.

2012—tm.—7

kinderdagverblijf

Iedere vrijdag inloopochtend van 10.00 uur tot 12.00 uur ! Ringbaan West 306 - C • 5025 VB Tilburg • Tel. 013 46 85 763

WWW.MINIES.NET TM_adv_stramien.indd 2

19-04-12 12:12

VOORAF — illustratie: Klaartje Berkelmans

BLIJE business

Leisure betekent, vrij vertaald: in je vrije tijd dingen doen die je leuk vindt. Maar leisure is ook een bedrijfstak, waarin veel geld omgaat. De recreatieve sector in Midden-Brabant is goed voor veertienduizend banen en een omzet van 910 miljoen euro per jaar. Jaarlijks komen tien miljoen mensen naar de regio. Overheden hechten niet alleen vanwege de directe inkomsten en werkgelegenheid veel waarde aan leisure. Een leuke stad en een omgeving met veel vertier houdt hoogopgeleiden binnen de gemeentegrenzen en trekt investeerders. En dat stimuleert de economie. KANNEN KOFFIE EN RANJA Aan deze economische achtergronden dacht je vroeger niet als je een dagje naar de Efteling ging. Met besmeerde broodjes en kannen kofﬁe en ranja. Toen we het thema leisure kozen voor de eerste uitgave van TM. leek het me eigenlijk vooral een aantrekkelijk onderwerp, met de zomer in aantocht. Bovendien valt er dit jaar nogal wat te vieren: museum De Pont bestaat twintig jaar, Festival Mundial en Tilburg Ten Miles beleven hun 25e editie. De Efteling opende zestig jaar geleden de poorten. Allemaal leuk om aandacht aan te besteden. En dat doen we dan ook. Maar tussen de regels door lees je ook de achtergrond en het belang voor Tilburg en de regio. Dáár gaat TM. over.

WIE IS KLAARTJE BERKELMANS? TM. nodig elke keer een illustrator uit Tilburg en omgeving uit voor een beeld bij de editorial. Deze keer is dat Klaartje Berkelmans uit Tilburg. Zij werkt als illustrator voor onder meer de bladen Ode en Roetsj en maakt vrij werk. www.klaartjeberkelmans.nl

NIEUWE IDEEËN TM. is de opvolger van Tilburg Magazine. Het is nieuw, maar niet helemaal anders. Nog steeds is dit blad bedoeld om Tilburg van zijn beste kant te laten zien. Bijvoorbeeld in de rubriek voorin het blad, met telkens een product van eigen bodem. Nieuw is dat we de regio Midden-Brabant er nu meer bij betrekken. Een stad kan zich in deze globaliserende wereld niet meer als losstaande entiteit presenteren. Het magazine heeft elke keer een ander thema. TM. interviewt daarover een landelijke en een plaatselijke deskundige. Twee columnisten geven er hun mening over: Sylvester Eijfﬁnger, hoogleraar Financiële Economie aan Tilburg University en de Tilburgse schrijver, dichter en cabaretier Frank van Pamelen. Wasteland sluit het blad af. Een foto van een leeg terrein, dat klaar ligt voor nieuwe ideeën. Petra Merkx — hoofdredacteur TM. 2012—tm.—9

START

EETBARE BLOEMEN

DUURZAAM

RED DE BIJEN

TIP: Hou vast aan je concept, ook als het eens tegen zit

foto: Dolph Cantrijn

Bedrijf: Cookaholics / Start: 1 januari 2010 / Activiteit: culinaire catering Ondernemers: Bart Koolen en Gijs van der Velden

aarom ben je voor jezelf begonnen? Gijs van der Velden: ‘Ik was event manager en maakte vaak gebruik van cateraars. Maar die waren niet altijd naar wens. Samen met Bart – die kok is – heb ik in 2009 een keer zelf de catering verzorgd voor 450 man. Dat beviel ontzettend goed. Zo is het balletje gaan rollen.’ Wat maakt je vernieuwend? ‘Wij bieden heel veel keuze en openheid. Alles wordt vers bereid in het bijzijn van de gasten, die ook zelf kunnen meehelpen. Daarbij zorgen we ervoor dat alles op restaurantkwaliteit is, zowel het eten en drinken als de bediening. We introduceerden nieuwe concepten, als eetbare bloemen, stikstof koken, soup in a bag, eetbare cocktails. Onze catering is echt een belevenis.’ Wat kom je tegen als starter? ‘In ons geval: enorme investeringen. Mobiele keukens, maar vooral ook borden, glaswerk en bestek. Wij gaan ook in dat opzicht voor kwaliteit.’

Hoe zie je de toekomst voor je? ‘We kunnen nog wel een tijdje verder groeien, maar hoeven beslist niet de grootste te worden. Wel de allerbeste. Het mooie is, dat heel veel mensen onze naam al kennen, na twee jaar. Ik wil dat ze denken: Cookaholics. Dan is het écht lekker en bijzonder.’

10—tm.—2012

2012 is het Jaar van de Bij. Met dit insect gaat het niet zo goed. Hele bijenvolken sterven uit, door het gebruik van pesticiden, ziekten en eenzijdig voedsel. Beezzzz Imkerij gaat de leefomgeving van ongeveer twintig bijenvolkeren verbeteren door een bijenstal te maken op het perceel van Van Helvoirt Groenprojecten in Berkel-Enschot. Omdat Beezzzz Imkerij met dit initiatief bijdraagt aan de biodiversiteit is het één van de acht bedrijven die subsidie kregen van de gemeente voor maatschappelijk verantwoord ondernemen.

ECONOMIE

Meer jonge ondernemers Steeds meer Brabantse jongeren wagen hun kans als ondernemer. Het aantal starters van twintig tot dertig jaar is de afgelopen vijf jaar verviervoudigd. Dat blijkt uit cijfers van de Kamer van Koophandel (KvK). In 2007 meldden zich ongeveer 750 jonge starters bij de KvK. In 2011 waren dat er ruim drieduizend. Hun aantal is ook hoger geworden ten opzichte van oudere starters. In 2007 was het aandeel van jongeren nog 12 procent, in 2011 was dat ruim een kwart. Dat Brabant steeds meer jonge ondernemers heeft, ligt in lijn met de landelijke ontwikkelingen. De arbeidsmarkt flexibiliseert. Steeds meer banen worden door zelfstandigen uitgevoerd, bijvoorbeeld in de zorg en de bouw. De KvK geeft speciaal voor deze jonge doelgroep het blad Bizzi uit.

Wilt u reageren op artikelen in deze TM. of heeft u een tip? Mail dan naar redactie.tm@tilburg.nl

NIEUWS!

TILBURG IN DE PERS

NRC Fuji gaat met de tijd mee In de sectie economie van de NRC van 27 januari een artikel over fabrikant Fuji. In tegenstelling tot veel concurrenten uit de markt van de fotografie doet het Japanse bedrijf, met een grote vestiging in Tilburg, het prima. Vooral omdat Fuji vooruit blijft kijken en met zijn tijd meegaat. Iets dat een concurrent als Kodak naliet. Dat bedrijf is bijna failliet.

Radio 1 journaal De burger telt mee 900 woningeigenaren in Tilburg Noord deden in januari mee aan de proef De burger telt mee. Via een website konden ze zelf de WOZ-waarde van hun huis berekenen en de gegevens eventueel aanpassen. Daarbij ging het bijvoorbeeld over de ligging van het huis of de woninginhoud. Verantwoordelijk wethouder Erik de Ridder had het er behoorlijk druk mee. Hij werd geïnterviewd voor het vakblad Binnenlands Bestuur en was live op de radio in een uitzending van het Radio 1 journaal.

Studeren met Beyoncé Een degree halen op de Full Sail University waar Beyoncé, Jay-Z of Taylor Swift studeerden? Dat wordt mogelijk als de samenwerking tussen MiddenBrabant en de leisuresector in de stad Orlando vorm krijgt. Hiervoor ijveren Midpoint Brabant en de Nederlandse consul general, Simone Filippine. Het eerste contact werd vorig jaar gelegd, tijdens een congres in Orlando. Een uitwisseling met de Full Sail University in Winter Park is dan een van de mogelijkheden. Deze school biedt degrees in entertainment, media & arts. Andere

SPORT

Schop naar de top De Tilburgse taekwondoka Tommy Mollet (33) is een van de eerste individuele sporters die zich gekwalificeerd heeft voor de Olympische Spelen in Londen. Tijdens een kwalificatietoernooi in Rusland schopte hij het in januari tot de finale: een plek die recht geeft op deelname aan de Spelen. Mollet komt uit in de klasse tot 80 kilogram. Hij traint doordeweeks op sportcentrum Papendal in Arnhem, in het weekend doet hij dat bij Ooms in Tilburg. Een ding is voor Mollet duidelijk: hij gaat voor goud. ‘Natuurlijk is het mooi om op de Spelen te staan, maar daar gaat het mij niet om. Ik wil winnen.’ De taekwondoka moet 10 augustus de mat op.

belangrijke partners zijn de pretparken in Orlando en omgeving, waaronder Walt Disney World. ‘Ze zijn er goed in om toeristen voor meerdere dagen te trekken. Dat willen wij in MiddenBrabant ook’, vertelt Bas Kapitein, die namens de gemeenten in het Hart van Brabant vorig jaar op het congres in Orlando was. Ook is er interesse voor de vastgoedsector. Kapitein: ‘Ze bouwen in deze staat vaak thematisch, voor bepaalde doelgroepen. Daar kunnen wij veel van leren. Soms ook hoe het niet moet. Daarnaast heeft Orlando diverse grote leisurebedrijven die mogelijk interesse hebben om hier te investeren.’

foto: Dolph Cantrijn

Groene Amsterdammer Tilburg haalde de afgelopen maanden regelmatig het nationale en internationale nieuws. Koploper was de tentoonstelling van de Chinese kunstenaar Ai Weiwei in museum De Pont. Alle landelijke kranten besteedden aandacht aan de expositie en zijn beroemde kunstwerk van acht miljoen porseleinen Zonnebloempitten (Sunflower Seeds). Ook opinieblad de Groene Amsterdammer plaatste in het nummer van 8 maart een artikel over de tentoonstelling.

UITWISSELING

Featureflash / Shutterstock.com

foto: Marcus Leith en Andrew

ACHT MILJOEN ZONNEBLOEMPITTEN

2012—tm.—11

UNIEK

beeld: Van Hattum en Blankevoort

BRUG MET KONIJNENOREN

f de dieren even omhoog zullen kijken is de vraag, maar mooi is hij wel, de nieuwe faunabrug over het Wilhelminakanaal. Het is een brug van 116 meter lang, die hangt aan één pyloon – een staander van 29 meter hoog in de vorm van twee konijnenoren. De brug is uniek vanwege de constructie, maar vooral ook omdat er over water een volledig nieuwe verbindingsroute wordt gemaakt tussen twee bestaande natuurgebieden. Konijnen, reeën, dassen en andere dieren kunnen zich straks

ONTWIKKELING

BIEB VAN DE TOEKOMST Er wordt minder gelezen en de bibliotheek trekt steeds minder bezoekers. Wat moet je nog met een bieb? Berenschot deed er onderzoek naar en laat zien hoe het ook kan. Bijvoorbeeld de Library of Birmingham. Daar kun je boeken lenen, maar ook studeren, naar de dokter gaan, skypen met een vriend, een tentoonstelling bezoeken, kofﬁe drinken in het café of naar de Shakespeare Memorial Room gaan. In de nieuwe bibliotheek leent de bezoeker niet alleen een boek, maar krijgt hij hulp bij het zoeken in het grote digitale informatieaanbod. Laptopnomaden kunnen er inpluggen om een uurtje te werken en ZZP’ers spreken af in vergaderruimtes voor een gezamenlijk project. Studenten werken er aan een schoolopdracht, kinderen hebben er een voorleesuurtje. De nieuwe bibliotheek is een plek waar mensen samenkomen om verschillende redenen. Het onderzoek van Berenschot dient als input voor de centrale bibliotheek, die verhuist van het centrum van Tilburg naar de Spoorzone. Overigens loopt het aantal bezoekers en uitgeleende boeken in deze bibliotheek niet terug. Maar de stad wil toch rekening houden met de nieuwe ontwikkelingen. Hoe de Tilburgse bibliotheek eruit gaat zien is nog niet bekend.

12—tm.—2012

ongestoord van Huis ter Heide naar Boswachterij Dorst verplaatsen, wat een stimulans is voor de wildstand en de biodiversiteit. De faunabrug wordt op 16 mei geopend, tegelijk met het viaduct in de Burgemeester Letschertweg. Dat loopt naast de faunabrug over het kanaal en biedt automobilisten een snelle verbinding tussen Waalwijk, Tilburg Noord, Breda en Antwerpen. Met de opening van het viaduct is het tangent – de grote ringbaan rond Tilburg – na vijftien jaar afgerond.

ONDERZOEK

Veilig internet: onmogelijk? Hoe moeten privacy, wachtwoorden en creditcardgegevens beschermd worden? Door de digitalisering is er veel behoefte aan gedegen onderzoek. Soms gaan groots opgezette projecten pijnlijk in de fout, zoals recent het Elektronisch Patiëntendossier, de OV-chipkaart en de slimme meter. Als vertrouwelijke gegevens op straat komen te liggen, verliezen gebruikers het vertrouwen in zulke toepassingen. Het probleem is dat bij de beveiliging van persoonsgegevens en privacy zoveel terreinen bij elkaar komen. Naast de politiek spelen technici, juristen, economen en sociale wetenschappers een belangrijke rol. Tilburg University heeft een expertisecentrum opgericht om hier onderzoek naar te doen. Op 3 april ging het Privacy & Identity Lab (PI.lab) van start. Het expertisecentrum ontwikkelt oplossingen voor het versterken van de online privacy en het beheren van elektronische identiteiten. Het PI.lab is een samenwerking van Tilburg University, de Radboud Universiteit Nijmegen, TNO en SIDN (het bedrijf achter .nl).

VROEGER EN NU

BEKENDE TILBURGER

RACEN

Glossy voor John Beerens

ijk ze gaan, die dames op de zwart-wit foto uit 1950. Ze heeft het stuur misschien nog wat onwennig vast, maar aan snelheid geen gebrek. Dat jongetje op de foto is al gedubbeld en zo te zien gaan ze nog meer mederacers inhalen. Wat dat betreft is er ruim zestig jaar later niet zoveel veranderd. Want ook bij de moderne versie van de Auto Carrousel gaat het om snelheid. En gezien worden natuurlijk. Het liefs in die rode Ferrari Testarossa. Het meisje midden op de foto van de kermis 2009 kan haar lol dan ook niet op.

De Tilburgse kapper John Beerens gaat als een speer. Afgelopen jaar begon hij zijn eigen tv-serie: John Beerens Salon Take-Over. Daarbij werden noodlijdende kapsalons onder leiding van John flink opgefrist. Het programma op RTL4 is enthousiast ontvangen, dus er wordt al gespeculeerd over een vervolgserie. Daarnaast lanceerde de kapper eind maart zijn eigen magazine: JB Magazine. Dat staat voor zowel John Beerens Magazine als voor Jouw Beauty Magazine. John Beerens over de glossy: ‘Uit mijn passie voor het kappersvak en beauty zijn een haarstudio en een beautywebshop ontstaan. Beautymagazine JBM is de volgende stap.’ Het magazine komt elk kwartaal uit en wordt landelijk gratis verspreid, onder meer via de bestellingen van Beerens’ eigen webshop: www.JohnBeerens.com. De glossy is ook te vinden bij kledingwinkels, in cafés en op leestafels. In het blad is niet alleen ruimte voor beauty: in de eerste editie staat bijvoorbeeld ook een artikel over het Sterrenfonds, waarvan Beerens ambassadeur is.

1950 TILBURGSE KERMIS

20O9

PRIJZEN

foto’s: Regionaal Archief Tilburg

PARTY IN DE PIUSHAVEN

De Tilburgse kermis, dit jaar van 20 tot en met 29 juli, is de grootste van de Benelux. Er staat 230 attracties in de binnenstad, vorig jaar nog goed voor bijna een miljoen bezoekers. Het volksfeest in Tilburg begon als een boerenkermis, met volksspelen voor jong en oud en wat te eten. Daarnaast (veel) drank en de heupen losgooien op de dansvloer. Die volksspelen zijn de deur uit en maakten plaats voor grotere en vooral snellere attracties. Maar voor Tilburgers en mensen van buiten de stad is dit nog steeds een evenement om ieder jaar naar uit te kijken.

Tilburg is uitgeroepen tot Beste Amateurkunst Gemeente 2012. Dat heeft de gemeente onder meer te danken aan kunstencentrum Factorium, de Werkplaats voor Amateurkunst, de verhuizing van urban arts centrum Hall of Fame naar de Spoorzone en het bestaan van Art Fact, een servicepunt voor amateurkunst. Amateurkunstenaars krijgen in de gemeente veel kansen om zich te ontwikkelen en te laten zien, aldus de jury. Daarin zaten onder meer Volkskrantjournalist Anne van Driel en Mat Meijs, secretaris van Cultuurfonds BNG. De geldprijs van 20.000 euro wordt uitgereikt aan het begin van de Week van de Amateurkunst (WAK), die loopt van 2 tot en met 10 juni. De aftrap van deze week vindt plaats in de Piushaven. Daar komt een drijvend podium, mobiel theater en een partyboot. Ook is er een café waar amateurkunstenaars kunnen optreden. Gedurende de WAK tonen amateurs op allerlei manieren hun werk aan het publiek. www.art-fact.nl

2012—tm.—13

Tracy Metz (Amsterdam)

ik BeN eeN ToeriST iN mijN eigeN STAD

14—tm.—2012

STANDPUNT — tekst: Petra Merkx — foto Metz: Maurice Boyer — foto Van der Vleuten: Verbeeld

Rien van der Vleuten (Tilburg)

studenten moeten de straat op

2012—tm.—15

De stad als podium Het investeren in grote projecten in de vrijetijdsindustrie neemt af, constateert Tracy Metz, NRC-journalist en publicist. ‘Er wordt minder geïnvesteerd in gebouwen en meer in de openbare ruimte.’ Dat zie je ook terug in Tilburg, waar straatmeubilair makkelijk te verwijderen is voor evenementen. De stad is een podium geworden, met wisselende voorstellingen. Rien van der Vleuten, directeur van de Fontys Hogeschool voor de Kunsten, werkt daar samen met zijn studenten actief aan mee.

Tracy Metz

‘Binnensteden worden vrijetijdsreservaten’

“I

k ben een toerist in mijn eigen stad”, schrijft publicist Tracy Metz in haar boek Pret! Leisure en Landschap uit 2002. Wie haar opzoekt in haar woning in Amsterdam krijgt daar een idee bij: om de hoek van de Keizersgracht, waar bruggetjes zich over de grachten buigen en bloempotten op de trappen naar de voordeuren staan. Vanuit haar woning kijkt ze uit over het met bomen omzoomde Amstelveld. Er voetballen jongens in de voorjaarszon. Tracy Metz woont op een van de mooiste plekken in Amsterdam. Daar is ze, soms tegen wil en dank, zowel onderdeel als toeschouwer van grote evenementen als Koninginnedag en de Gay Parade. De stad is steeds meer een plek voor vermaak geworden. En dat geldt niet alleen voor Amsterdam. ‘Veel binnensteden worden zichtbaar tot een aangename enclave gemaakt, met sierbestrating en fraai staatmeubilair.’ 16—tm.—2012

Voor haar boek uit 2002 deed Metz uitgebreid onderzoek naar de vermaaksindustrie in Nederland. Ze concludeerde dat die overal aanwezig is. Op het platteland, aan de stadsranden én in de binnensteden. ‘Binnensteden worden vrijetijdsreservaten met evenementen, festivals, funshoppen en uitgaan.’ Het is een industrie waaraan geld wordt verdiend. “De pret heeft Nederland veroverd”, schrijft ze. Tweeverdieners, druk met werk en zorg, willen hun vrije tijd optimaal benutten. En er is een hele generatie die tijd én geld heeft: de 55-plussers. “In deze gewillige markt wordt het aanbod steeds groter.” Bovendien presenteren steden en regio’s zich graag als aangename verblijfs- en vestigingsplaatsen. Het trekt niet alleen toeristen, ook grote (internationale) bedrijven vestigen zich liever op aantrekkelijke plaatsen waar hoogopgeleiden willen wonen, onder meer vanwege het culturele aanbod. Het is goed voor de

werkgelegenheid en de economie van een stad. Tien jaar na het verschijnen van haar boek, is de leisure-industrie niet kleiner geworden. Er worden wel andere keuzes gemaakt, vertelt Metz. De crisis heeft daar aan bijgedragen. ‘Er wordt minder geïnvesteerd in gebouwen en meer in openbare ruimte. We zetten geen grote dingen meer neer. De openbare ruimte wordt zo ingericht dat die kan worden gebruikt voor verschillende events. Neem de Dam in Amsterdam. Daar is niet alleen de 4 mei-herdenking, maar ook een kermis en er worden onder meer een beachvolleybal-

Een andere trend van de laatste jaren is de toename van festivals. ‘Festivals zijn enorm populair. Bij de performers, de podia en de bezoekers. Deelnemers aan een festival hoeven niet ieder voor zich de marketing te doen. Bezoekers krijgen meer events op dezelfde plek te zien.’ ToverwoorD

Clustering is op meerdere fronten het toverwoord, aldus Metz. ‘Tilburg doet dat goed. Het was destijds een heel goede keuze om de hogeschool voor de

‘Festivals zijn enorm populair. Niet alleen bij de performers, maar ook bij de podia en de bezoekers’ toernooi en straattheaterfestival gehouden. Tijdelijkheid zie je in alles terug.’ Ze noemt als voorbeeld leegstaande kantoren, die worden gebruikt voor exposities of ander vermaak. wiSPelTUrige mArkT

Overheden en ondernemers zijn niet alleen vanwege de economische crisis huiverig om te investeren in grote vaste voorzieningen, maar ook omdat de leisuremarkt wispelturig is. ‘Tien jaar geleden bezocht ik met delegaties uit Nederland, ook nog een keer met een Tilburgse wethouder, grote leisure centers in Engeland. Een combinatie van concertzaal, megabioscoop, speelhal, kartbaan, fitnessruimten, horeca, klimbanen, winkels en parkeerplaatsen. De een nog vreselijker dan de andere. Die staan nu leeg. Gelukkig was er in Nederland toen al bij veel mensen het besef dat we die weg niet moesten inslaan. Grote van de binnenstad losgezongen vermaakcentra naar Amerikaans model, in een zee van parkeerplekken zijn niks voor Nederland’, meent Metz. Woonboulevard en megabioscopen aan de rand van de stad zijn volgens haar vaak wel een succes. Dat is omdat ze een andere functie hebben. ‘Bij de bioscopen werd gelijktijdig een vernieuwingsslag gemaakt: betere techniek en grote stoelen. Ze konden meerdere zalen aanbieden. De keuzemogelijkheid is groter geworden. Dan zie je graasgedrag bij de consument. Mensen gaan nu niet meer naar een film, maar een avondje naar de bioscoop. Daar bepalen ze pas welke film ze kiezen. In de binnenstad konden ze niet parkeren, bij de megabioscopen wel.’

ZoeT&ZoUT Het boek Zoet&Zout: Water en de Nederlanders, dat Tracy Metz samen met Maartje van den Heuvel schreef, gaat gepaard met een expositie in de Kunsthal in Rotterdam. Daar is te zien hoe water een rol speelde in Nederland door de eeuwen heen. Met historische schilderijen van bijvoorbeeld Theo van Doesburg en Edgar Fernhout en werk van hedendaagse kunstenaars als Marijke van Warmerdam en Daniëlle Kwaaitaal. Het boek is een uitgave van NAi Uitgevers en kost € 29,50. De tentoonstelling in de Kunsthal loopt tot en met 10 juni 2012.

2012—tm.—17

kunsten, het popcentrum en een grote parkeergarage in hetzelfde gebied te zetten. Door clustering gebeurt er meer op minder plekken. Dat “homeopathisch verdunnen” van activiteiten door de hele stad heeft helemaal geen zin. Het is juist goed een keten van activiteiten te maken, binnen een behapbare afstand.’ In Nederland zouden instellingen en overheden wat dat betreft nog veel beter kunnen samenwerken, vindt ze. ‘We kennen weinig bondgenootschappen. Waarom moet ik verschillende sites doorzoeken als ik een weekend naar een bepaalde streek ga? Waarom staat niet alles op één website? De overheid zou moeten faciliteren, bijvoorbeeld door te zorgen voor een goede infrastructuur, ook op digitaal gebied. En in elk investeringsplan moet worden opgenomen dat een bepaald bedrag wordt gereserveerd, voor het geval het

project ter ziele gaat. Met dat geld kan de voorziening worden gesloopt en staat het niet weg te roesten.” Het meest recente boek van Metz gaat over water: Zoet&Zout: Water en de Nederlanders. Ook daarin wijdt ze een hoofdstuk aan de waarde die water heeft voor de aantrekkelijkheid van steden. De natte stad, noemt ze dat. De binnenstadshavens die in de jaren zestig en zeventig voortvarend werden gedempt, worden weer uitgegraven. In grote steden worden stadsstrandjes aangelegd. In Tilburg krijgt de voormalige industriële Piushaven, net buiten het stadshart, een oppepper. Met nieuwe woningen, bedrijvigheid en recreatie. Stadsbewoners kunnen er afvaren naar landschapspark Moerenburg. ‘Water maakt de stad mooier en koeler’, legt Metz uit. ‘En dat is belangrijk, zeker nu het door de klimaatverandering steeds warmer wordt.’

Rien van der Vleuten

‘De publieke ruimte is een podium geworden’

ijn kamer was eerst een magazijn, vertelt Rien van der Vleuten, directeur van Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg. Maar hij zag de schoonheid van de ruimte, liet het leegruimen en maakte er zijn werkkamer van. Aan de lange muren, als van een expositieruimte, hangen de bewijzen van het werk van “zijn” studenten. Kunstwerken en affiches van optredens. De school zit midden in de stad en dat is voor Van der Vleuten belangrijk. ‘De connectie met de stad maakt de studie voor studenten compleet.’ Fontys Hogeschool voor de Kunsten is gehuisvest in een monumentale villa uit de negentiende eeuw. Daar is een modern gebouw tegenaan gebouwd, met daarin geïntegreerd een oude kapel, waar de directeur op uitkijkt vanuit zijn kamer. Hier worden dagelijks studenten opgeleid tot kunstdocent, muzikant, performer, danser, architect of circusartiest. Ook de Rockacademie hoort erbij. Op de website van de hogeschool staat een lijstje met namen van mensen die er studeerden en het nu hebben gemaakt: musicalartiest Freek Bartels, zangeres Jacqueline Govaert, cabaretier Theo Maassen, zangeres Pearl Jozefzoon en presentatrice Yvon Jaspers. Om er maar een paar te noemen. Van der Vleuten laat trots een boekje zien met daarin

18—tm.—2012

nog eens namen van vijftien uitmuntende studenten en een boekje met daarin de profilering van de school, wederom met foto’s van danseressen, circusartiesten, musici, kunstenaars en acteurs. En nog een boekje en nog een boekje … De Hogeschool voor de Kunsten heeft heel wat te bieden en daar kan de stad Tilburg dagelijks met volle teugen van meegenieten. Het motto van Van der Vleuten is dat je pas écht kunt leren in de praktijk. De studenten van de hogeschool moeten de straat op. Om er de connectie te zoeken met de stad. Ze treden op in cafés, in één van de theaters en letterlijk op straat. Ze werken samen met architecten in projecten voor bijvoorbeeld de ontwikkeling van de Spoorzone. ‘Ik vond al bij mijn vorige baan bij de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening, dat studenten met “de cliënt” in aanraking moeten komen. In dit geval moeten ze ook buiten de school de hoed neerzetten en blijven tot die vol is. Studenten moeten hun performance over de drempel van de school brengen.’ Samenwerking

De hogeschool zoekt contact met de stad. Er is een nauwe samenwerking met popcentrum 013. Rock-

‘Tilburg kent van oorsprong een samenleving die ervan houdt om te feesten’ studenten repeteren daar en geven er regelmatig optredens. Ook met podia als de NWE Vorst en de Concertzaal zijn afspraken. ‘We willen een partner zijn en gaan samen het experiment aan’, vertelt Van der Vleuten. ‘Studenten dragen bij aan een veranderende maatschappij. Kunststudenten zijn vaak de ontdekkers van nieuwe plekken en kunnen anderen uitnodigen die ook te ontdekken Je leert hier niet alleen dansen of muziek maken. Studenten moeten beseffen wat ze ermee teweeg brengen. Het gaat om beleving, maar ook om educatie en sociaal-maatschappelijke betrokkenheid. Dat is te zien in een project als Making the city.’ Daarbij maakten studenten kunstwerken voor het gebied rond de Piushaven. Tilburg is de perfecte partner voor de Hogeschool voor de Kunsten. De podiumkunsten zijn er diepgeworteld, legt Van der Vleuten uit. ‘Het zit in het dna van de stad. Tilburg kent van oorsprong een samenleving die ervan houdt om te feesten. Met de kermis en carnaval, de vele harmonieën en muziekgezelschappen. Tilburg Dansstad. Dansen zit in de genen. Maar alles wel vanuit een volkscultuur. We zijn geen old style jazzstad, zoals Breda. Wel een harmonie, geen symfonieorkest. Absurdisme en volkskunst worden hier gemengd. Er is veel creativiteit. Daarom hebben wij een Efteling in de regio en geen Evoluon, zoals Eindhoven destijds had. Tilburg en educatie zijn ook nauw verbonden. Dat komt voort uit de oude kloosterordes en later de Katholieke Leergangen en de universiteit. De geschiedenis van de textielindustrie en de bijbehorende volkscultuur komt daar nog bij.’ oP loCATie

De directeur constateert nog een andere beweging, waardoor de stad als podium steeds populairder wordt. Het publiek van de grote theaters is verouderd. Jonge mensen zoeken nieuwe manieren om hun talenten te laten zien. ‘De publieke ruimte is een podium geworden. Voor ﬂash mobs, streetdance, graffitti, festivals en theaterstukken op locatie. De performers en kunstwerken staan tussen de mensen op straat, maken onderdeel uit van de “echte” wereld. Daarmee vervaagt de grens tussen realiteit en fictie.’ Het ideaal van Van der Vleuten is dat de hogeschool een ‘pleisterplaats’ voor talent wordt. Waar studenten fysiek zeven dagen per week aanwezig zijn. ‘Dat ze het land ingaan, maar ook weer terugkomen.’ Hij werkt er ook aan mee dat de studenten in de stad blijven als

ze afgestudeerd zijn. Door ateliers en werkplaatsen in te richten, muzieklabs te organiseren en de samenwerking te zoeken met bijvoorbeeld de Efteling. ‘Wij kunnen met onze circusopleiding meehelpen met het feest voor het zestigjarig bestaan van de Efteling. We kunnen live entertainment aanbieden.’

ClUSTeriNg iN miDDeNBrABANT Midden-Brabant heeft belangrijke trekkers zoals de Efteling in Kaatsheuvel, de Beekse Bergen in Hilvarenbeek en Festival Mundial in Tilburg. Daar komen steeds nieuwe initiatieven bij, zoals Leerpunt Waalwijk. Dat wordt een centrum met schoenenmuseum, onderwijs, innovatie en design. Door beter te gaan samenwerken wil de streek zich profileren als een toeristische hotspot in de Benelux. De samenwerking krijgt handen en voeten binnen het programma Leisure Boulevard, een van de projecten van Midpoint Brabant. Het wordt onder meer door de provincie en de gemeente Tilburg gesubsidieerd. Er is ook een Leisure Academy opgericht, die onderzoek doet naar de vrijetijdssector. Hierin participeren Tilburg University en drie hogescholen. Projectleider Leo Beckers: ‘We willen onder meer bereiken dat de dagjesmensen meerdere dagen blijven. Goede samenwerking tussen de verschillende spelers is daarvoor van belang.’ De recreatieve sector in Midden-Brabant is goed voor veertienduizend banen en een omzet van 910 miljoen euro, met een jaarlijkse groei van 7 procent. Jaarlijks komen tien miljoen dagjesmensen naar Midden-Brabant. www.leisureboulevard.nl 2012—tm.—19

OP ZOEK NAAR GEKWALIFICEERD PERSONEEL? Zo’n 1200 jonge, enthousiaste studenten ontvangen binnenkort hun diploma

DE ROOI PANNEN

Behalve dagopleidingen verzorgt De Rooi Pannen ook cursussen en trainingen op het gebied van Handel en Horeca. Desgewenst vinden deze op school of “in company” plaats. Bel voor meer informatie: (013) 595 56 00 Raadpleeg ook onze vacaturebank op WWW.DEROOIPANNEN.NL de rooi pannen brengt ondernemen in praktijk

Ligt uw onderneming nog op koers? Wij houden graag de wind in de zeilen Meer dan ooit is het zaak om de juiste beslissingen te nemen. Over de toekomst van uw onderneming, uw mensen, uzelf. Juist nu bent u dus gebaat bij goed advies. Denk dan eens aan Deloitte. Niet voor niets hebben wij een ijzersterke reputatie bij het bedrijfsleven als het gaat om accountancy, belastingadvies, consultancy en financiële advisering. Wij vertellen u graag hoe u de wind in de zeilen kunt houden. Meer weten? Deloitte Eindhoven 088 288 6341 www.deloitte.nl

TM_adv_stramien.indd 3

19-04-12 12:12

COLUMN

WELKE TROEFKAARTEN heeft

TILBURG?

— illustratie: Suzanne Hertogs

Sylvester Eijffinger Hoogleraar Financiële Economie, Tilburg University

Tilburg heeft meer dan 25 duizend studenten aan hogescholen en de universiteit. Maar waarom vertrekken de meeste studenten na hun afstuderen als een haas uit Tilburg? Hoe zorg je er voor dat talentvolle en kapitaalkrachtige afgestudeerden zich zó goed voelen in je stad, dat ze er ook na hun afstuderen graag blijven?

orig jaar publiceerde Harvard-econoom Edward Glaeser zijn boek Triumph of the City. Een meesterlijke analyse van Boston, dat net als andere Amerikaanse steden de industrie zag vertrekken en met (bijna) lege handen achterbleef. Boston had nog maar twee troefkaarten en heeft die ten volle uitgespeeld: het onderwijs en de gespecialiseerde ziekenhuizen. Om deze twee bronnen van kennis heen is een intensief netwerk gesponnen van culturele en culinaire voorzieningen. Oude pakhuizen in de docks zijn verbouwd tot ateliers voor talentvolle kunstenaars. Met veel visie is gewerkt aan de ontwikkeling van high quality leisure. En het heeft gewerkt. Boston is welvarender dan vergelijkbare steden en mensen willen er graag wonen. Laten we nu eens kijken naar de Tilburgse situatie. Met Tilburg University, Avans en Fontys kent de stad drie fantastische onderwijsinstellingen. Die leveren jaarlijks grote hoeveelheden afgestudeerden af. Talentvolle mensen, klaar om hun eigen bedrijf te starten of leidinggevende functies te aanvaarden bij het bedrijfsleven. Na enkele jaren zijn ze behoorlijk welvarend. Maar daar merkt Tilburg niets van, want dan wonen die mensen al lang ergens anders. Tilburg mist de juiste voorzieningen, het juiste klimaat om deze mensen vast te houden. Je zou nauwkeurig moeten onderzoeken wat die hoogopgeleide mensen precies nodig hebben. De Financial Times heeft

Waarom vertrekken afgestudeerden als een haas uit deze stad? een vaste rubriek in de weekendbijlage: How to spend it? Waar geef je je geld het liefst aan uit? Dan blijkt dat het draait om cultuur, theater en opera. Om musea en

fantastische galeries, zodat je kunst kunt kopen. En natuurlijk om restauratieve voorzieningen. Waarom heeft Tilburg geen sterrenrestaurant of iets wat daar in de buurt zit? Wie zijn gasten meeneemt gaat al gauw naar Oisterwijk. Met al zijn culturele voorzieningen is Tilburg beslist op de goede weg, maar de visie ontbreekt. Stel een lange termijnagenda op voor high quality leisure. De Spoorzone biedt enorme mogelijkheden. Laat onderwijs, ondernemers en overheid daar samen aan gaan staan. Zorg dat al die hoog opgeleide mensen zich goed voelen. Daar heb je echt geen historische binnenstad voor nodig. 2012—tm.—21

LEADING IN LEISURE from the heart

l dia un al M tiv Fes 11

De Midden-Brabantse veelzijdigheid biedt innovatieve ondernemers volop kansen. Het is de combinatie van toeristisch-recreatieve bedrijvigheid, kennis, culturele voorhoede, natuur, creatieve hot spots en manifestaties die uw gasten verleidt. En die uw werknemers een heerlijke leefomgeving biedt.

Ondernemen in Brabant? www.leisureboulevard.nl T: 013 - 594 4728

BRABANT CULTUREEL Pop, musical, theater, dans, film, toneel, concert, festival, entertainment en musea - Brabant bruist ervan. Het Hart van Brabant is een vier seizoenen-land vol hoogtepunten in een wéreldassortiment. Uw gasten wacht een internationaal palet van entertainment. Midden-Brabant is een broedplaats van cultuurontwikkeling die haar bezoekers boeit en bindt. Vele troeven - altijd iets te bieden

Mede mogelijk gemaakt door:

GEMEENTE TILBURG

TM_adv_stramien.indd 4

Het is een van de vele troeven van deze regio met haar bourgondische mentaliteit in talloze toonaarden. Met schatkamers vol cultureel erfgoed, culinaire pleisterplaatsen en hotellerie biedt Brabant een puik vestigingsklimaat voor ‘all season & weather bedrijven’ in toerisme en recreatie. Altijd iets te bieden! 19-04-12 12:12

van naar

TILBURG LONDEN

GRENZELOOS — tekst: Marieke van Middelkoop — fotografie: Supernova, Laura de Vos

De 23-jarige Laura de Vos woont in Londen. Ze is in 2010 afgestudeerd aan de Tilburgse Dansacademie, studeert aan de London Contemporary Dance School en werkt als freelance danseres in die stad. ‘Ik volg, leer en interpreteer de Engelse benadering.’

Wat is jouw band met Tilburg? ‘Ik kom oorspronkelijk uit Vught, mijn ouders wonen daar ook nog. In Tilburg volgde ik tot 2010 de opleiding Theaterdans, richting moderne dans en danstheater.’

LONDEN

MIJN HUIS IN LONDEN

Hoe kom je in Londen terecht? ‘Tijdens mijn stagejaar kon ik zes maanden studeren aan de London Contemporary

‘Het is een stad die altijd leeft, waar je aan alles kunt snuffelen’ Dance School. Ik volgde het postgraduate program. Hier kon ik danslessen volgen en meer van het dansleven in Londen onderzoeken.’ Wat maakt Londen voor jou zo bijzonder? ‘Er zijn hier veel verschillende projecten waar je aan kunt deelnemen. De audities van grotere dansgezelschappen vinden hier plaats. Het is een stad die altijd leeft, waar je aan alles kunt snuffelen. Alleen de ontwikkeling van de dansstijlen is een beetje achtergebleven. Het is voor mij een uitdaging om daar doorheen te breken. De Engelsen houden van tradities en dat zie je ook terug in de ontwikkeling van de dans. Ik volg, leer en interpreteer de Engelse benadering, maar gebruik mijn eigen verstand en fantasie. Daarmee kan ik mijn grenzen in dans doorbreken.’

Waar ben je nu mee bezig? ‘Ik ga werken bij het Londense Clod Ensemble. Ik ga een bestaand stuk dat ze opnieuw uitbrengen met ze repeteren. Ze gaan er ook mee touren. Daarna doe ik mee aan het onderzoek voor een nieuwe voorstelling die ze gaan maken. Clod is een echt danstheatergezelschap, ze vragen me om veel te improviseren, te acteren en mee te denken in hun onderzoek.’

DE REPETITIERUIMTE

CLOD ENSEMBLE

Mis je Tilburg? ‘Ik begin Nederland meer en meer te missen. In Tilburg liggen de roots van mijn opleiding en mijn leven. Op de ﬁets naar vrienden, bars en musea is zeker iets dat ik mis! De stad is erg levendig, cultureel en met een gezellig studentenleven. Het kriebelt steeds meer om terug naar Nederland te gaan.’ 2012—tm.—23

Job Koelewijn

Thomas Sch端tte

Giuseppe Penone

Twintig jaar museum De Pont

Niet in

ivoren toren Jean Pierre Raynaud

een

Angela Bulloch

Robert Therrien

ACHTERGROND

— tekst: Maarten Bokslag — foto’s Driessen: Merlin Daleman

De expositie van de Chinese kunstenaar Ai Weiwei breekt op het moment alle bezoekersrecords bij De Pont, Tilburgs museum voor hedendaagse kunst. Zonder subsidie weet De Pont al twintig jaar de internationale wereldtop binnen te halen. Brabantse kunstenaars liften graag mee op dat succes.

Wie is

Hendrik Driessen? 1952: geboren in Heemstede, als zoon van een timmerman. Via MULO, HAVO en PA naar de Rietveld Academie. Runde daarnaast een pannenkoekenhuis. 1976: klaar met de studie, assistent van Pierre Janssen bij het Gemeentemuseum Arnhem en Conservator Publieksbegeleiding. 1978: naar het Stedelijk Museum (Amsterdam) bij de afdeling communicatie. Werkte aan sponsoring en aan diverse tentoonstellingen. 1986: adjunct-directeur en hoofdconservator bij het Van Abbemuseum in Eindhoven. 1989: directeur van De Pont.

e Pont werd twintig jaar geleden geopend en draait volledig op een erfenis van de in 1987 overleden jurist en zakenman Jan de Pont. Hendrik Driessen – op dat moment adjunct-directeur van het Van Abbemuseum in Eindhoven – werd gevraagd als directeur voor het nieuw op te zetten museum. Hij heeft de afgelopen twintig jaar een onuitwisbaar stempel gedrukt op de collectie van De Pont. Driessen wist exposities te organiseren van grootheden als Marlene Dumas, Sigmar Polke, Keith Tyson, Gerhard Richter en Bill Viola. Vijf jaar geleden, bij het vijftienjarig bestaan, waren tentoonstellingen over Willem de Kooning en ‘De Stijl in Tilburg’ ware klappers. In twintig jaar tijd heeft De Pont een stevige collectie opgebouwd. Hendrik Driessen (60) legt uit wat het verbindende element is binnen de collectie: ‘Toen we in september 1992 onze openingsexpositie presenteerden, wilden we goed voor de dag komen. We hebben twintig kunstenaars geselecteerd van wie we werk toonden: deels talentvolle nieuwkomers, deels mensen die al erkend waren als de groten van de hedendaagse kunst. Die groep kernkunstenaars is leidend gebleven voor onze collectie. De groep is inmiddels wel groter geworden.’ Vrijdenkers Hendrik Driessen heeft een duidelijke mening over kunst. ‘Een van de fascinerende zaken vind ik dat kunstenaars datgene wat voor de meeste mensen als afwijkend gedrag geldt, tot de norm kunnen verheffen. Het zijn vrijdenkers die ons in hun werk

voorhouden hoe we de wereld óók zouden kunnen beleven. Ze ondernemen zaken waar anderen alleen maar van kunnen dromen. Het is mooi dat wij dat als museum kunnen tonen. Wij hopen mensen nieuwsgierig te maken en te houden. Met een open blik zie je meer van de wereld dan met de oogkleppen van het vooroordeel.’ In dat kader ageert Driessen ook tegen tentoonstellingen waarin de opinie van de samenstellers sterker doorklinkt dan die van de exposanten. Daarmee staat hij lijnrecht tegenover bijvoorbeeld collega Charles Esche van het Van Abbe Museum: ‘Het gevaar dreigt dat kunst dan vooral dient als een plaatje bij een praatje, dat het eendimensionaal wordt. Ik ben daar sterk tegen. Natuurlijk moet je als museum keuzes maken en verbanden kunnen leggen, maar het zijn toch vooral de kunstenaars die in staat zijn de polsslag van de tijd te voelen en te vertalen in hun werk.’ Tilburgse school Een van de kunstenaars die er tijdens de openingstentoonstelling in 1992 al bij was, is Marc Mulders. Destijds nog relatief onbekend, pas een paar jaar later brak hij door met zijn kleurrijke olieverfschilderijen. Later trok hij de aandacht met zijn gebrandschilderde ramen, onder meer voor de Nieuwe Kerk in Amsterdam en de Sint Jan in Den Bosch. Mulders heeft in de loop der jaren twee solo-exposities gehad: eerst een van zijn schilderijen en later een zaalvullende installatie van gebrandschilderd glas en vilt, die hij samen met Claudy Jongstra maakte. Daarnaast is zijn werk opgenomen in de vaste collectie en exposeerde hij 2012—tm.—25

Wat we vandaag hip noemen, is morgen

mainstream of ouderwets in De Pont in combinatie met de kunstenaars van de Tilburgse school, waaronder Reinoud van Vught en Guido Geelen. ‘Nog voor De Pont echt werd geopend kreeg ik van Hendrik Driessen atelierruimte aangeboden, op de plek waar tegenwoordig het auditorium staat’, vertelt Mulders. ‘Ik stond samen met de textielarbeiders te kijken toen de laatste fabrieksmachines uit de grote zaal werden weggehaald en ik was erbij toen de eerste kunstwerken in de vaste collectie werden gerealiseerd. De gang van bijenwas bijvoorbeeld, van Wolfgang Laib. Dat vond ik echt sensationeel. Ik durfde hem niet aan te spreken, zo’n grootheid was hij voor mij.’ Ook nu nog is Mulders zeer te spreken over het beleid van De Pont. ‘Ze halen natuurlijk fantastische internationale kunstenaars naar Tilburg. Dat is ontzettend belangrijk voor deze stad. En naast die internationale toppers biedt De Pont dan ook nog ruimte aan Brabantse kunstenaars, die vaak in de projectzaal exposeren. Het is heel belangrijk voor kunstenaars uit deze regio om in zo’n omgeving je werk te mogen tonen. En voor De Pont geeft het wortels. Het is een museum dat midden in de maatschappij staat; niet in een ivoren toren.’ Ai Weiwei Tot en met 24 juni loopt een uiterst succesvolle tentoonstelling van de Chinese kunstenaar Ai Weiwei, die in eigen land grote problemen heeft met de overheid. Van april tot juni 2011 zat hij gevangen en sindsdien heeft hij huisarrest in Beijing. Hoe komt zo’n tentoonstelling in De Pont dan tot stand? 26—tm.—2012

Driessen: ‘Wij organiseren drie grote exposities per jaar. Ik heb echt een hands on-mentaliteit en onderhoud zelf de contacten met de kunstenaars. Om dat vele werk beheersbaar te houden, organiseren we tenminste één jaarlijkse expositie samen met een collega-museum in het buitenland. De tentoonstelling van werk van Ai Weiwei hebben we samen met het Deense Louisiana Museum georganiseerd, al was hun expositie iets beperkter van opzet. De eerste contacten werden vier jaar geleden al gelegd. In 2010 kwam Ai Weiwei naar Denemarken. Net toen wij de aanvullingen voor Tilburg zouden gaan bespreken, werd hij gevangen gezet en was hij onbereikbaar. Pas na zijn vrijlating kon ik hem bezoeken en hebben we het concept voor de Tilburgse tentoonstelling doorgenomen.’ Oktober vorig jaar ging Driessen nogmaals naar Beijing, nu met plattegronden om de details en de zalen door te nemen. ‘Zijn assistent is in die periode ook naar Tilburg gekomen. Hij heeft het museum bekeken en was enthousiast over de opstellingen die ik op het oog had.’ Zo kon de expositie op 3 maart toch van start gaan. Nieuw publiek Het werd een succes: tot nog toe liggen de bezoekersaantallen viermaal zo hoog als gebruikelijk. Opvallend is dat de tentoonstelling, die breed is uitgemeten in de landelijke media, een nieuw publiek naar De Pont brengt. ‘Veel mensen uit de Randstad die De Pont wel kenden, maar er nooit waren geweest. Er komen ook

In een oude fabriek Toen rond 1990 de plannen voor museum De Pont concreet werden, diende zich al snel een geschikte locatie aan: het fabriekspand van de voormalige wolspinnerij Thomas de Beer. Het was een van de bezittingen van Jan de Pont, uit wiens erfenis het museum wordt gefinancierd. De monumentale fabriek onderging een volledige renovatie onder leiding van Benthem Crouwel Architekten uit Amsterdam. Het uitgangspunt was dat het oorspronkelijke karakter van de fabriek geen geweld mocht worden aangedaan. De bestaande indeling bleef grotendeels bewaard en de toevoegingen werden in materialen uitgevoerd die in de fabriek ook al aanwezig waren, zoals beton en roestvrij staal. De grote open ruimte, waar vroeger het machinepark stond opgesteld, werd verdeeld door de bouw van een aantal tentoonstellingszalen. Die zijn zodanig geplaatst dat het ruimtelijke karakter behouden bleef. De oude wolhokken, af te sluiten met zware stalen deuren, werden omgevormd tot een reeks kleine tentoonstellingsruimten. Vier medewerkers van de vroegere textielfabriek werden omgeschoold en door het museum in dienst genomen. Het bleken zeer toegewijde medewerkers, waarvan de laatste pas vijf jaar geleden met pensioen ging. In 2003 werd een tweede fase van de verbouwing uitgevoerd, waarbij het auditorium en de projectzaal tot stand kwamen.

mensen uit het hoge noorden, Friesland en Groningen. Dit is een landelijke trekker.’ Publieksfavoriet vormt het kunstwerk Sunflower Seeds. Dat bestaat uit acht miljoen handbeschilderde porseleinen zonnebloempitten en dat gegeven spreekt sterk tot de verbeelding. Het symboliseert de trouwe zee van volgelingen van Mao. Daarmee is het een sterk maatschappijkritisch werk, waarmee Weiwei het Chinees regime tegen de haren in strijkt. Een ander opmerkelijk werk is het uit 2003 daterende Forever, dat bestaat uit 42 open aan elkaar gemonteerde fietsen. Samen vormen zij de radertjes in een carrousel, maar los zouden ze niet kunnen functioneren: ze missen trappers en stuur. Ook dit werk verwijst naar de sociale situatie in China. Toch is de tentoonstelling van werk van Ai Weiwei geen speciale jubileumtentoonstelling, legt Driessen uit. ‘Ai Weiwei is al jaren terug ingepland, het is gewoon toeval dat die expositie samenvalt met ons jubileum. We bestaan twintig jaar, maar vieren pas écht feest als we 25 jaar bestaan. Dit najaar hebben we wel een tentoonstelling in de projectzaal, waarvoor bezoekers van De Pont tot 1 juni hun beste museumfoto’s van de afgelopen twintig jaar kunnen insturen. De Pont in the Picture. Dat is in feite onze jubileumexpositie.’

Met een open blik

zie je meer van de wereld

Oog voor kunst Maar wat maakt De Pont nou tot zo’n bijzonder museum? De Duitse kunstenaar Anton Henning had de afgelopen jaren twee solo-exposities in het Tilburgse 2012—tm.—27

Ai Weiwei

Keith Tyson

Thomas Schütte

als een familiebedrijf’

Robert Therrien

Marc Mulders

28—tm.—2012

Richard Long

‘De Pont voelt Mark Wallinger

Angela Bulloch

Berlinde de Bruyckere

‘H et is belangrijk museum, waarbij zowel zijn driedimensionale wandobjecten als zijn installaties werden getoond. ‘Bijzonder aan De Pont is de sfeer van kwaliteit, die je meteen voelt als je binnen stapt. Dat is niet vanzelfsprekend. Soms heb je enkel een fraai gebouw, maar hangt de collectie als los zand aan elkaar. Zo’n museum laat zich teveel leiden door de mode, de waan van de dag. Maar wat we vandaag hip noemen, is morgen mainstream of ouderwets. Hendrik Driessen heeft een heel goed oog voor kunst. Daarom zie je in De Pont werken en kunstenaars die niet ieder museum heeft. Een bezoek is altijd weer interessant, ook voor mij. Er is telkens weer wat te ontdekken. Dat moet ook de reden zijn dat het veel drukker wordt bezocht dan je van een kunstmuseum in een middelgrote stad zou verwachten.’ Hoe beviel de samenwerking met De Pont? ‘Het is goed om met Hendrik en zijn team te werken. Het voelt als een familiebedrijf, waarbij je direct in de familie wordt opgenomen. Er heerst een enthousiaste mentaliteit: we gaan het samen realiseren. Dat is volkomen anders dan bij sommige gemeentelijke musea’, vertelt Henning. De kunstenaar, die vaak interieurs weergeeft op zijn schilderijen, vroeg bij zijn eerste expositie aan De Pont of het mogelijk was om een écht interieur te bouwen, met zijn schilderijen en meubels erin. ‘Mijn idee werd meteen enthousiast ontvangen. Het werd heel bijzonder. Als je er in eerste instantie naar keek, was het net een interieurschilderij. Maar dan een schilderij waardoor je naar binnen kon stappen, om in het interieur plaats te nemen op een stoel of bank en naar de schilderijen te kijken. Een fantastische manier om mensen beter te laten kijken. I want to slow people down.’ Trendsetter Kenmerkend aan De Pont is ook dat het een particulier museum is. In het begin was het daarmee een buitenbeentje onder de musea voor hedendaagse kunst, inmiddels wordt De Pont beschouwd als trendsetter. Dat werd afgelopen jaar internationaal erkend, toen De Pont door de Amerikaanse culturele website Flavorwire in de lijst met tien beste particuliere musea van de wereld werd opgenomen. ‘Een hele eer en extra promotie uit onverwachte hoek’, vindt Driessen. Maar de keuze voor de particuliere status is ook door de praktijk ingegeven. Zo verloor het Tilburgse

voor Brabantse kunstenaars om hier

werk te tonen’ museum de afgelopen jaren geen subsidie, simpelweg omdat die nooit is aangevraagd. Het museum is financieel onafhankelijk. Voor Driessen betekent dat soms wel dat hij de hand op de knip moet houden. ‘Less is more. Wat we kopen, wil ik ook echt kunnen exposeren. We hebben nu werk van zo’n zestig kunstenaars in de collectie. Dat is niet veel als je het vergelijkt met andere musea. We kopen maar weinig, drie tot vier grotere werken per jaar. Onze kernkunstenaars worden er met de jaren ook niet goedkoper op. En waar een ander museum voor een bijzondere aankoop nog wel eens een paar fondsen kan aanschrijven, moet het bij ons echt uit de eigen zak komen. Gelukkig kunnen we het daarmee heel goed redden.’ 

De Pont Wilhelminapark 1 5041 EA Tilburg tel. (013) 543 83 00 www.depont.nl 2012—tm.—29

Even in

DE WOLKEN GILLEN OF MIJMEREN? Hou je van actie of ben je toch meer een cultuurhapper? In Tilburg is het allemaal te vinden. TM. helpt je op weg.

30—tm.—2012

UIT! — illustratie: Anne de Laat

SPANNING & AVONTUUR EVEN TOT JEZELF KOMEN BEIDE!

1 2 3 4 5

De Efteling Ballonvaart Popcentrum 013 Safaripark de Beekse Bergen Muziekpodium Paradox

6 7 8 9 10

Hall of Fame Piushaven Vestingstad Heusden Tilburgse kermis Vliegtuigen spotten in Gilze

11 Textielmuseum 12 Dierenpark de Oliemeulen 13 Trappist drinken bij Abdij Koningshoeven 14 Terrasje pikken

15 16 17 18

Loonse & Drunense duinen De Pont Festival Mundial Gipsyfestival

2012—tm.—31

UW HANDELSPARTNER IN BRANDSTOFFEN EN (SPECIAAL) SMEERMIDDELEN

Tankstations

Cards

Automotive

Industrie

Vollenhoven Olie is een familiebedrijf met een historie van meer dan 115 jaar in de brandstoffenen smeeroliemarkt. In deze periode hebben wij ons ontwikkeld tot een bedrijf met een hoge kennis van de markt en onze producten, met een focus op de behoefte van onze klanten. Wij staan voor hoge service, betrouwbaarheid en korte lijnen. Dit maakt dat Vollenhoven Olie voor u ‘de beste deal’ is op het gebied van brandstoffen en smeermiddelen. Tel: 013 - 5 950 950

www.vollenhovenolie.nl

sales@vollenhovenolie.nl

al uw materialen en... verpakkingsmachines!!

BIJ KONINKLIJKE BESCHIKKING HOFLEVERANCIER

TM_adv_stramien.indd 5

19-04-12 12:12

SPECIAAL REN ZA A A IG K S

HAVANA Havana Exclusieve merken sigaren 

Ruime collectie aanstekers o.a. Cartier, Porsche, Ronson, Corona, Colibri, Sarome 

Zeer ruime collectie pijpen o.a. Chacom, Savinelli, Big Ben, Stanwell, Larssen, Falcon, Terminus Piusplein 4 - tilburg - tel. 013 -542 54 28

 sinds 1916 

De draad kwijt bij arbeidsconflicten? De Voort ontrafelt de kluwen! Bijna alle ondernemers hebben personeel en dus te maken met arbeidsrecht. Zo geldt dat iedereen die werkt in loondienstverband natuurlijk ook met arbeidsrecht te maken heeft. En soms zijn arbeidsconﬂicten onvermijdelijk. Onze zeer gespecialiseerde advocaten zijn deskundig op alle aspecten die bij het arbeidsrecht aan de orde komen. Op dit rechtsgebied zijn wij de grootste specialist van de regio.

van contracten en begeleiding en ontwikkeling binnen het brede veld van de arbeidsovereenkomst. Bovendien adviseren wij over en begeleiden wij bij organisatie en reorganisatie. Wanneer conﬂicten tussen werkgever en werknemer, al dan niet in het kader van arbeidsongeschiktheid, met en door dialoog kunnen worden opgelost, dan initiëren en begeleiden wij als advocaat dan wel als mediator deze gesprekken.

Wij staan u bij in ontslagzaken, bij kwesties rond concurrentie, maar ook bij het maken

Deel uw vragen of wensen via Twitter, @VoortAdvocaten

TM_adv_stramien.indd 6

www.devoort.nl Prof. Cobbenhagenlaan 75 Postbus 414, 5000 AK Tilburg T +31 (0)13 466 88 88

19-04-12 12:12

uring Europe B.V. in Tilburg is één van de grootste productievestigingen van de FUJIFILM Corporation buiten Japan.

FUJIFILM Manufacturing Europeen B.V. in Tilburg is vindt één van grootste productievestigingen uctie en distributie van fotopapier offsetplaten in de Tilburg van de FUJIFILM Corporation buiten Japan.

plaats naar nieuwe toepassingen van fotografische technieken.

Naast de productie en distributie van fotopapier en offsetplaten vindt in Tilburg

ekt duurzame oplossingen voor de productie van bestaande producten

onderzoek plaats naar nieuweManufacturing toepassingenEurope van fotografische technieken. FUJIFILM B.V.

oor de ontwikkeling van nieuwe producten die duurzaam zijn.

FUJIFILM Manufacturing Europe B.V. in Tilburg voor is één de grootste productievestigingen Tilburg zoekt duurzame oplossingen devan productie van bestaande producten In Tilburg bevindt zich een van de grootse productiefaciliteiten van Fujifilm ter wereld, FUJIFILM Manufacturing Europe B.V. De sloganen voor onze manier van ontwikkeling werken luidt: Producing Our Own Future. Door innovatief en duurzaam zijn. beleid hopen we de FUJIFILM Corporation buiten Japan. kiest voor van de van nieuwe producten die duurzaam nog lang producten te ontwikkelen waar de samenleving om vraagt.

Naast de productie en distributie van fotopapier en offsetplaten vindt in Tilburg onderzoek plaats naar nieuwe toepassingen van fotografische technieken.

FUJIFILM Tilburg zoekt duurzame oplossingen voor de productie van bestaande producten en kiest voor de ontwikkeling van nieuwe producten die duurzaam zijn.

Fujifilm Manufacturing Europe B.V. Oudenstaart 1 5047 TK Tilburg www.fujifilmtilburg.nl

Volg ons op Twitter: twitter.com/FujifilmTilburg TM_adv_stramien.indd 7

19-04-12 12:12

GEZIEN — foto: Wilfried Scholtes

at een mens toch in deze woorden ziet – Op zes plaatsen in Tilburg verschenen sinds 2007 ‘plekgedichten’. Geschreven door Nick J. Swarth, vormgegeven door Sander Neijens, geﬁnancierd door het gemeentelijke project KORT (Kunst in de Openbare Ruimte in Tilburg). Ze verschenen op ongewone plekken: als strepen van een zebrapad, op een ﬁetsbrug over het riviertje de Donge, op te eten door vogels en insecten in de vorm van appels op een grasveld. Het laatste gedicht werd dit voorjaar aangebracht onder de ophaalbrug Lijnsheike in Tilburg Noord. Daarmee is een einde gekomen aan het project. Maar de gedichten leven voort – er staat wat er staat en zlfs dat niet. 2012—tm.—35

60 jaar Efteling

‘Wij bouwen aan de lopende band’ De schildwacht zit knikkebollend in het gras. Hij waakt slapend over het kasteel van Doornroosje. Kinderen rennen vol verwachting naar boven. Met de neus tegen het glas gedrukt is de verwondering compleet. Doornroosje slaapt en wacht op de prins: en dat al zestig jaar.

36—tm.—2012

reportage — tekst: Christel Bos — fotografie: Norbert Voskens, Archief Efteling

Bart de Boer

et kasteel van Doornroosje is een prachtige plek, vooral als de zon tussen de bomen schijnt en vogels kwetterend de dag begroeten. Dat vindt ook Bart de Boer, voorzitter van de raad van bestuur van de Efteling. Speciaal voor de foto is hij naar het kasteel gekomen. ‘De trap naar het kasteel is inmiddels uitgesleten van al die kinderen die erover hebben gelopen.’ Het sprookjesbos van de jaren vijftig is uitgegroeid tot een attractiepark van wereldformaat. Het afgelopen jaar bezochten ruim vier miljoen mensen het park dat Kaatsheuvel beroemd maakte. De Efteling staat in de Europese Top 3 van best bezochte attractieparken. ‘Je hebt Disneyland Parijs, Europa-Park in Duitsland en de Efteling. Daarna komt er een hele tijd niets’, vertelt De Boer. De Efteling betekent veel voor de regio, maar is niet het enige dat Midden-Brabant te bieden heeft, relativeert hij. De Leisure Boulevard bestaat ook uit de Beekse Bergen, de Tilburgse kermis, de Loonse en Drunense Duinen en de woonboulevard in Waalwijk. ‘Allemaal samen maken we van Midden-Brabant een toeristische trekpleister. Met de hele regio trekken we tien miljoen dagbezoekers. Je moet naar Parijs om tot deze aantallen te komen. Ik vind het merkwaardig dat

Midden-Brabant niet als een toeristische hotspot van Nederland wordt gezien.’ Tijdens de wandeling van het Sprookjesbos naar het kantoor komen de herinneringen aan een allereerste bezoek aan de Efteling naar boven. De enge wolf van Roodkapje, griezelen bij het Spookslot, de dansende elfjes en Holle Bolle Gijs. Iedereen heeft wel een foto waarop hij zijn oor te luisteren legt tegen de paddenstoel met rood en witte stippen. Wie denkt aan zijn eerste ritje in de Python hoort meteen het gegil en geschreeuw, als de treintjes van duizelingwekkende hoogte naar beneden duiken. ‘Herinneringen aan de Efteling. Dat is wat wij verkopen.’ In een paar woorden vat De Boer de core business van het attractiepark samen. Economische drager

De Efteling is een belangrijke drager van de Brabantse economie. Dat zie je direct als je op een doordeweekse dag het volle parkeerterrein voor het personeel op komt rijden. Er staan maar liefst 2.200 mensen op de loonlijst. Het attractiepark heeft duizenden leveranciers. ‘We hebben een streng inkoopbeleid, maar als het kan halen we de producten uit de regio. De lokale markt heeft bij ons een streepje voor.’ 2012—tm.—37

Hoogtepunten

1935 A anleg van het R.K. Sport- en Wandelpark in Kaatsheuvel. 1952 Opening van het Sprookjesbos. De officiële start van de Efteling. Regelmatig kwamen er nieuwe sprookjes. 1978 Het spookslot werd geopend, vooral om de doelgroep uit te breiden. 1981 De Python was met zijn 709 meter destijds de grootste stalen achtbaan van Europa. Later volgen onder meer de Piraña, Swiss Bob en Pegasus. 1986 Met de Fata Morgana kiest de Efteling wederom voor verbreding, nu met Oosterse sprookjes. Later volgt de Droomvlucht. 1990 Opening van het Land van Laaf. 2010 Joris en de Draak, een unieke dubbele achtbaan, komt in plaats van de Pegasus. De karretjes bereiken snelheden tot 75 kilometer per uur. Met Bosrijk beschikt de Efteling nu over een eigen gethematiseerd bungalowpark. 2012 Jubileumjaar. In het najaar wordt met de Nieuwe Kleren van de Keizer weer een sprookje toegevoegd.

38—tm.—2012

Het overgrote deel van de miljoenen bezoekers komt met de auto. Lege tanks worden gevuld bij een Brabantse pomp. De Boer ziet het als een eer om op de culturele erfenis te mogen passen. De liefde en toewijding van alle medewerkers uit heden en verleden zijn terug te vinden in de organische vormen, de dromerige kleuren en de bewegende poppen. Ze betoveren. Zelfs in het digitale tijdperk. Dat de houdbaarheidsdatum van het sprookjesbos nog steeds niet is verstreken, is te danken aan Anton Pieck. Aanvankelijk was de tekenaar helemaal niet zo enthousiast toen hem begin jaren vijftig werd gevraagd om tien sprookjes te tekenen. De Boer: ‘Pieck stemde alleen in als de sprookjes

Efteling Academy Naast zijn werk bij de Efteling is Bart de Boer ook lector bij de Leisure Academy, onderdeel van hogeschool voor toerisme NHTV in Breda. Hij doet daar bijvoorbeeld onderzoek naar leisure en omgeving. Samen met collega’s legt hij verbindingen tussen onderwijs, praktijk en toegepast onderzoek. Onderdeel van de Leisure Academy is de Efteling Academy. Zowel studenten van de NHTV als professionals van de Efteling kunnen aan het programma deelnemen. Studenten krijgen de kans om van en samen met professionals te leren. In opdracht van de Efteling doen studenten van de Leisure Academy en van Tilburg University onderzoek naar storytelling en beleving.

‘Midden-Brabant is een

toeristische hotspot van Nederland’ precies werden uitgevoerd zoals hij ze tekende. Ook de materialen moesten duurzaam zijn. Alles moest van steen en hout zijn. Karton zag hij niet zitten, want dan zou alles zo verdwenen zijn.’ Het sprookjesbos blijft belangrijk. Het heeft nog steeds grote aantrekkingskracht. Af en toe wordt het bos uitgebreid met een nieuwe bewoner. Drie jaar geleden was dat Assepoester. Voor het zestigjarig bestaan van de Efteling wordt bij de start van de Winterefteling het sprookje van De Nieuwe Kleren van de Keizer verwelkomd. Daarmee komt het aantal sprookjes op 28. Totaalpakket

Om in de Top 3 te blijven moet de Efteling doorlopend investeren. ‘We bouwen aan de lopende band. Anders raken we achterop’, stelt De Boer. Vorig jaar is de middeleeuwse stad Raveleijn geopend. Die diende als decor voor de gelijknamige parkshow. Het nieuwe kantoor is geïntegreerd in Raveleijn: de directiekamer kijkt uit op het openluchttheater. De mensen op de tribune kunnen naar binnen kijken, maar de meesten zijn gefocust op het spektakel. Ze hebben geen idee dat achter de middeleeuwse gevels gewerkt wordt. De show staat niet op zichzelf. Eerder was er de televisieserie, het boek Raveleijn geschreven door Paul van Loon, een game, Raveleijn op Hyves en allerlei

producten rondom dit sprookje. ‘Door een totaalpakket te bieden blijven we bij de tijd en zijn we concurrenten de baas. Het gaat niet alleen om concurrentie van andere attractieparken, maar ook om ontspanningsmogelijkheden, zoals de meubelboulevard, televisiekijken, gamen en uitslapen.’ Lekke band

Op zijn kamer roemt De Boer de Brabantse gastvrijheid. ‘Toen ik directeur werd van Airport Eindhoven en van de Randstad naar het zuiden verhuisde, was ik verbaasd dat mensen elkaar goedendag wensen en graag een praatje maken. In het westen was ik dat niet gewend.’ Die gastvrijheid ziet hij ook terug bij het personeel. Met trots noemt hij enkele voorbeelden. De keer dat iemand in paniek een medewerker vastklampte en vertelde dat zijn band lek was. Ondanks de drukte reed er iemand met de auto naar de bandencentrale. Of het gezin dat de sleutel in de auto had laten zitten en niet naar huis kon. Ook dat werd snel opgelost. ‘Hoe ze het doen weet ik niet. Maar het wordt geregeld. Iedereen is ervan doordrongen dat de bezoekers een fijne dag moeten hebben. Want dan komen ze terug.’ De combinatie van gastvrijheid en de grote ondernemingskracht van bewoners van de Kaatsheuvel vormt volgens De Boer de perfecte formule. Nergens anders was het zo’n groot succes geworden, beweert hij. 2012—tm.—39

‘ De bewegende poppen en dromerige kleuren zijn betoverend, Zelfs in het digitale tijdperk’

40—tm.—2012

‘De keuze om in 1952 een sprookjesbos te bouwen in Kaatsheuvel en de keuze voor Anton Pieck is heel goed geweest.’ Lachend: ‘Bijna was het sprookjesbos in Eindhoven gerealiseerd. Begin jaren vijftig was daar een sprookjestentoonstelling. Een oplettende burgemeester uit Kaatsheuvel haalde de sprookjes naar zijn dorp. Ik heb weleens gekscherend tegen de burgemeester van Eindhoven gezegd: “Toch jammer dat Eindhoven toentertijd de sprookjes heeft laten gaan”.’ Uitstraling

Na het gesprek op de kamer van De Boer rijdt een gastvrouw ons met een golfwagen naar Bosrijk, het vakantiepark ten zuiden van het attractiepark. Bij het Poorthuys, gebouwd in de stijl van Anton Pieck, houdt ze halt. De poort biedt uitzicht op een idyllische plek aan het water. Een paar huisjes staan half verscholen in het riet. In het bos liggen de andere vakantiehuizen. Het dorpsplein met de waterpomp heeft veel weg van een Brabants dorp, waar de woningen gezellig tegen elkaar leunen. Geen gevel en raam zijn hetzelfde. ‘Vakantieparken zijn er in overvloed, maar de combinatie met de Efteling is goud’, zei De Boer eerder die

‘ Als het kan halen we onze

producten uit de regio’

ochtend over Bosrijk. ‘Het park is er neergezet voor mensen die van ver komen. Maar je staat versteld over het aantal mensen uit de omgeving dat hier overnacht.’ De aanleg van het vakantiepark kostte 52 miljoen euro. Daarmee was het de grootste investering in de geschiedenis van de Efteling. Voor het jubileum van de Efteling wordt in mei de attractie Aquanura geopend. Een groot waterspektakel bij de Vonderplas, dat zich volgens De Boer kan meten met de grootste fonteinshows in de wereld, zoals die in Dubai en Las Vegas. Al die grote investeringen maken een stijging van het aantal bezoekers noodzakelijk. Maar er zijn volgens De Boer nog markten te veroveren. ‘De groei komt uit Duitsland en België. We zijn daar heel populair.’ Maar die groei is niet oneindig. ‘We willen tot 2020 doorgroeien naar een bezoekersaantal van vijf miljoen. We zitten dan tegen het maximum aantal bezoekers aan. Je moet wel bereikbaar blijven. We willen niet elk weekeinde de toegang blokkeren. Ruimte hebben we in overvloed, maar het is zeker niet wenselijk om alles vol te bouwen. Dat we een natuurpark blijven is belangrijk voor onze uitstraling.’ 

Natuurontwikkeling Het Loonsche Land De bouw van vakantiepark Bosrijk had heel wat voeten in de aarde. Het duurde twintig jaar voor de eerste spade de grond in kon. Er waren grote bezwaren tegen de bouw van een vakantiepark in nabijheid van belangrijke natuurgebieden als de Loonse en Drunense Duinen en Huis ter Heide. Na veel overleg met natuurorganisaties werd een akkoord bereikt. De Efteling mocht een park bouwen met ruim duizend bedden. Ter compensatie werd afgesproken de natuur- en cultuurhistorische waarden in het ernaast gelegen gebied Het Loonsche Land te herstellen. Sindsdien zijn de Efteling, de Brabantse Milieu Federatie (BMF) en Natuurmonumenten partners in ontwikkeling van natuur. ‘In nauw overleg hebben we plannen ontwikkeld die het gebied open en toegankelijk moeten maken’, legt Bart de Boer uit. ‘De natuur wordt teruggebracht zoals die was halverwege de negentiende eeuw. Het gehucht Efteling bestond toen uit kleinschalige boerderijen met daaromheen heide en loofbossen.’ Vorig jaar zijn de Efteling en de natuurorganisaties begonnen met de herinrichting van het natuurgebied. ‘Dankzij de ontwikkeling van Het Loonsche Land moet over een paar jaar één groot, aaneengesloten natuurgebied ontstaan met wandel- en fietspaden.’

2012—tm.—41

DRUKKERIJ GIANOTTEN ALTIJD IN BEWEGING

inspireer.drukkerijgianotten

tel.: (013) 542 50 50 www.drukkerijgianotten.nl

Goed voorbereid op een succesvolle toekomst!

Mastervoorlichtingsavond: 9

mei 2012

Meld je aan www.tilburguniversity.edu/mastervoorlichting

TM_adv_stramien.indd 8

19-04-12 12:12

NIEUW SAMENWERKING IN DE LANGSTRAAT

SCHOEN op de

— tekst: Petra Merkx — foto: Nederlands Leder en Schoenen Museum

sokkel Schoenen komen toch uit Italië? Dat klopt. Maar Nederland doet daar als exportland niet voor onder. Nederland hoort bij de grote spelers op de markt, met de Langstraat, de regio rond Waalwijk, als middelpunt. Vroeger werd daar ook veel geproduceerd. Nu worden er vooral schoenen ontworpen en verhandeld. De productie vindt elders plaats. Daardoor is de schoenenindustrie voor de buitenwereld steeds minder zichtbaar geworden.

LOLA PAGOLA is één van de opvallendste merken uit de geschiedenis van het schoenontwerp. Het label, dat niet meer bestaat, werd in 1984 opgericht door Marijke Bruggink en Marlie Witteveen. In het Nederlands Leder en Schoenen Museum in Waalwijk is tot en met 16 juni een expositie over het merk te zien. www.schoenenmuseum.nl

aar gaat verandering in komen met het schoenen ledercentrum, dat verschillende initiatiefnemers in Waalwijk willen vestigen. Er moeten allerlei activiteiten rondom de schoen komen: onderwijs, design & ontwikkeling, museum (het huidige Nederlands Leder en Schoenen Museum) en winkels. Een paradijs voor schoenliefhebbers. Een plek waar de branche terecht kan voor onderwijs en innovatie.

makkelijker even langs’, vertelt Van Enter. Naast de masterclass gaat het schoenencentrum ook workshops geven.

GUNSTIG

Een masterclass schoendesign is een van de eerste concrete activiteiten van het op te richten centrum. Deze voltijdopleiding post-hbo van een half jaar begint in september. Schoenengoeroe Nicoline van Enter is creative director en op het moment druk het onderwijsgedeelte van het centrum op te zetten. ‘De sector zit te springen om onderwijsmogelijkheden. Daar is een gebrek aan. Ook vanuit het buitenland is er veel belangstelling voor. Waalwijk ligt wat dat betreft gunstig. Makkelijk te bereiken vanuit omringende landen en een grote schoenenbeurs als de GDS in Düsseldorf is dichtbij. Vakmensen komen dan

BEZOEKERS

Als alles volgens planning verloopt, verrijst het schoenen ledercentrum in 2016. Om dit te bereiken hebben de gemeente Waalwijk, de internationale schoenen lederindustrie, onderwijsinstellingen, samenwerkingsverband Midpoint Brabant, cultuurhistorische instituten en projectontwikkelaar MAB Development uit Den Haag een consortium opgericht. Ze verwachten dat het centrum jaarlijks tussen de driehonderd- en vijfhonderd duizend bezoekers trekt. www.slem-waalwijk.blogspot.com 2012—tm.—43

TOTALE LEEgvErkOOp P

Hasseltstraat 195 Tilburg Tel. 013-54 25 487 www.nodacon.nl

ALLEs 25 TOT 50% kOrTing donderdag koopavond

TM_adv_stramien.indd 9

m.u.v. basics

19-04-12 12:12

MIDPOINT BRABANT from the heart i w.m

- DE EFTELING - FESTIVAL MUNDIAL - TILBURG TEN MILES - MUSEUM DE PONT - DRUNENSE DUINEN

a tbr

oin

dp l

t.n

ban

MIDPOINT BRABANT

GEFELICITEERD UIT HET HART!

VAN HARTE TM_adv_stramien.indd 11

01 35 94 47 28

/ in

fo@

dp oin tbr a

ban

t.n

Social Innovation in de visie van Midpoint Brabant is het creëren van nieuwe business modellen en marktmechanismen in een gemeenschap van vele uiteenlopende belanghebbenden, gericht op het realiseren van maatschappelijke waarde voor de inwoners.

Allemaal lustra in 2012! U biedt samen 140 jaar unieke Brabant-ervaring in entertainment, cultuur, sport en natuurbeleving. Sprookjespark De Efteling 60 jaar. Festival Mundial - ‘the world on stage’ & loopevenement Tilburg Ten Miles, beide 25 jaar. Museum De Pont hedendaagse kunst 20 jaar. En Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen 10 jaar. Al die jaren hebben miljoenen genoten van uw parels in het Hart van Brabant. Het hart van social innovation

Midpoint Brabant, het collectief van ondernemers, onderwijs en overheden in Midden-Brabant, feliciteert u en uw fans met al die lustra. Mede dankzij u als partners kennen tallozen de weg naar de regio die social innovation tot het hart van haar sociaal-economische ontwikkeling verklaart. Dank daarvoor! 19-04-12 12:12

Wat moet afgeschaft worden: Dat we in Nederland steeds meer achter elkaar aanlopen in onverdraagzaamheid. Ik schaam me soms in het buitenland voor de zaken waar Nederland tegenwoordig voor staat. We zijn niet meer het vrije land dat we waren.

Telefoon: iPhone

Grote liefde: Petra, Nils en Luca

Wat moet nog meer weg: Dat alles maar praktisch moet zijn. De facilitaire behoefte regeert. Whisky in een plastic beker, bejaarden in een luier, geen zwemles meer op school. Alles omdat het Beste praktisch boek: De Schone is. Terwijl slaapster van het gaat Kawabata om de kleuren in het leven.

Favoriete app: Google Maps

alter ego — tekst: Jessica van Geel — fotografie: Maurice van den Bosch

Frens Frijns, directeur van popcentrum 013: Sinds 1 april is hij directeur van het Tilburgse popcentrum 013. Frens Frijns is een kleurrijk man, die miljoenen binnenhaalde voor het Eindhovense technologiefestival STRP, maar ook Thais masseur is en vele andere zaken ondernam. Hij volgt Guus van Hove op, die vorig jaar door een ongeluk om het leven kwam.

‘Het gaat om de kleuren in het leven’

Wie is

Frens Frijns? 1966: Geboren te Eindhoven. Stopte op zijn 17e met school, om te reizen, feesten en een grote diversiteit aan activiteiten op te zetten. Later toch nog gestudeerd: beurs en evenementen management aan de Fontys Hogeschool en post graduaal Kunst en Cultuur Management aan de Universiteit van Antwerpen. 1993: programmamaker dance bij popcentrum Effenaar. 1998: directeur Shine Events. 2002: projectleider Amsterdam Dance Event. 2004: directeur STRP. 2010: cultuurmakelaar Eindhoven. 2012: directeur van popcentrum 013.

ij beheerst het jargon van de cultureel ondernemer. Zegt dingen als ‘innoveren zit in mijn bloed’, ‘conceptontwikkeling’ en ‘ik kan mensen enthousiasmeren’. Hij praat met hoge ambtenaren, wereldartiesten en kunstenaars. Maar Frens Frijns (45) is veel meer dan dat, zo blijkt tijdens een lunch met hem in de Kreeftenbar in Eindhoven. Veel meer dan alleen een geld-binnen-haler of een man-van-grote-festivals.

Twee Lobster Rolls en wat witte wijn verder – Frijns is een bourgondiër, dat ook – blijkt onder meer dat hij a. veel gereisd heeft, b. Thais masseur is, c. een opleiding als schoonheidsspecialist heeft gevolgd en d. het liefst in zijn ‘koekblik’ Fiat Panda zou blijven rijden, als het niet de bedrijfsauto van STRP was geweest. Hij woont met zijn van oorsprong Oostenrijkse vrouw Petra in Eindhoven samen met hun twee kinderen, Nils (4) en Luca (2). Frijns is net verhuisd naar de Flo2012—tm.—47

Wat moet blijven: Alle frisse, mooie ideeën en creatieve uitingen met overlevingskans. Favoriete auto: een witte Porsche 911

ralaan in het zuiden van de stad. ‘Een goede plek om te wonen is goud waard. Ik heb het altijd druk. Voor vrienden heb ik vaak geen tijd, maar ik heb meestal wel een uurtje voor een bak koffie of wijntje bij de buren.’

Aftershave: Nivea

Je beschouwt jezelf als ondernemer? Frijns lacht: ‘Ik had eigenlijk multimiljonair moeten zijn. Begin jaren negentig had iedereen het over rommelmarkten, maar niemand wist waar ze dat weekend waren. Het was de tijd dat de 06-lijnen opkwamen, je weet wel: de sekslijnen. Ik had toen het idee, en ik heb er echt maanden aan gewerkt, om een 06-lijn te beginnen waarop je kon horen waar dat weekend de rommelmarkten waren. Daarna zou je een keuzemenu krijgen waar je rommelmarktartikelen kon kopen of aanbieden. Dus, “toets een 6 voor banken”, “toets een 7 voor keukengerei”, zoiets.

Het liefst bleef Frijns in zijn ‘koekblik’ Fiat Panda rijden Ik vond dat een goed idee. Ik zocht uit welke apparatuur je nodig had. Ik weet nog dat we een harde schijf nodig hadden van één gigabyte. Die kostte toen vijftigduizend gulden. Maar ik kreeg het niet gefinancierd bij de bank en het plan is een stille dood gestorven. Als je bedenkt dat die 06-technologie de directe voorloper is van BBS en dat BBS de voorloper van internettechnologie is, dan had ik nu eigenlijk 48—tm.—2012

Marktplaats moeten hebben.’ Frijns lacht. Hij vindt het grappig om met de gedachte te spelen. Je hebt een uitgebreid cv. Je was tot voor kort directeur van het STRP Festival, waarvan je ook de oprichter bent. Je bent programmeur bij de Effenaar geweest en directeur van het dancefestival Shine. Is er een gemene deler in dit alles? ‘Ja. Het draait bij mij altijd om een idee, meestal mijn eigen idee. Dat ga ik vervolgens groot maken. Je zou het conceptontwikkeling kunnen noemen. En ik ben graag mijn eigen baas.’ Ik hoorde dat je ook een opleiding tot schoonheidsspecialist hebt gevolgd? ‘Ja haha, nog zo’n goed idee van me. In de jaren tachtig was er in het buitenland een hype rondom mannen en verzorging. Ik bedacht dat het een gat in de markt zou zijn om schoonheidsverzorging te mixen met leisure. Werknaam: salonzin. Het was uiteindelijk niet mijn ding. Kijk, ik ben op mijn zeventiende van school getrapt, heb daarna veel gereisd, een officiële opleiding tot Thais masseur gedaan en bij een wegloophuis voor jongeren gewerkt. Pas daarna ben ik het serieus gaan aanpakken. Vanaf mijn 26e heb ik veel gedaan. Zo stond ik aan de wieg van club De Rechter, het 5MinutenMuseum, medialab Baltan, het Flux-S Festival. Ik heb beurs- en evenementenmanagement aan de Fontys Hogeschool gestudeerd en kunsten cultuurmanagement aan de Universiteit van Antwerpen.’ Hoe ben je in de muziek terechtgekomen? ‘Ik zag een advertentie van de Effenaar. Dat was in 1993. Ik was toen 26 en ik vond het gewoon een stomme advertentie. Ze zochten een danceprogrammeur, maar de advertentietekst wekte de indruk dat ze eerder een muziekprogrammeur zochten. Terwijl dance over veel meer dan muziek ging, het is een totaalconcept. Ik ging overal naar dancefeesten: in Nederland, Europa, maar ook India en Thailand. Ik heb toen een brief gestuurd om ze dit uit te leggen. Zes kantjes handgeschreven. Ik kon ze overtuigen met mijn visie.’

Stopwoord: Vet

Aantal sms’jes per dag: één of twee

In 2004 kwam het STRP Festival. Met een verantwoordelijkheid voor acht tot 22 man personeel en de opgave om zelf geld binnen te halen. Je wist het festival echt groot te maken: het is één van de grootste kunst, muziek en technologiefestivals in Europa. En nu dan 013. Het is nogal een stap. Je geeft ineens leiding aan bijna veertig man personeel en honderden vrijwilligers. ‘Ik wist door het tragisch ongeval van Guus van Hove dat deze baan eraan zat te komen. (Voormalig directeur Guus van Hove kwam in augustus 2011 op 44-jarige leeftijd om het leven in het Joshua Tree National Park in de VS, red.) Ik heb heel lang de tijd gehad om erover na te denken. Het STRP Festival deed ik al bijna acht jaar. Ik vond het tijd voor een nieuw avontuur. Bij iets nieuws leer je dubbel zo snel en dat vind ik leuk. Ik was beducht voor het karrenspoor. Bovendien heb je met een festival altijd een heel lange focus. STRP vond een keer per jaar plaats, soms eens in de anderhalf jaar. Drie-vier maanden per jaar ben je belangrijk en heb je ‘zwaartekracht’: dan open je alle deuren en krijg je dingen voor elkaar. En gaat het niet meteen goed, dan moet je een heel jaar wachten om dat bij te stellen. Bovenal zie je maar tien dagen per jaar waaróm je het doet: het licht in de ogen van je bezoekers. Dat is nu bij 013 niet meer zo. Ik ben altijd geïnteresseerd in popcultuur. Dat is ook zo’n gemene deler bij mij. En ik wil per se in Brabant blijven wonen. Daar kwam ik ook al snel achter toen ik over 013 nadacht. Petra is vanuit Oostenrijk voor mij in Nederland komen wonen. Ze vindt het leuk hier en ik wil haar niet laten verhuizen naar een andere stad.’ Merk je veel van de nalatenschap van Guus van Hove? ‘Sinds ik bij 013 ben aangenomen, is Guus een deel van mijn leven. Ik weet nog niet of het personeel straks veel aan hem zal refereren, maar ik vind het ook mooi als mensen zoveel van iemand houden. Ik kende hem zelf alleen oppervlakkig. Als we elkaar tegenkwamen kletsten we even met elkaar. En ik maak andere keuzes dan Guus, maar ik denk wel dat ik kan uitleggen waarom. Daarbij kan ik mensen enthousiasmeren. Ik zal daar zorgvuldig mee omgaan. Guus is mijn voorganger, die op een vreselijke

manier om het leven is gekomen. Ik kan niet meer doen dan daar empathisch over zijn. Van de andere kant, ze kennen mij ook wel. Ze nemen mij niet aan om op de winkel te passen.’

Land: Italië voor het eten, India voor de culturele vervreemding, New York voor van alles, Oostenrijk voor de natuur en Thailand voor de massage

Laatste cd: Home again van Michael Kiwanuka

‘Ik maak andere keuzes dan Guus, maar kan wel uitleggen waarom’ Wat wil je anders doen? ‘Dat gaat niet zozeer om de directe programmering. Guus programmeerde ook niet. Maar als directeur heb je wel invloed op het beleid en op de koers. Ik heb gehoord dat Guus wilde dat het programma als een schap met bladen is. Hij kwam uit de uitgeverswereld. Een programmering moest dus allerlei smaken en geuren hebben. Het is hem wel eens verweten dat hij te breed programmeerde, maar als je zo groot bent als 013 kun je geen niche meer zijn. Om een idee te geven hoe ik het anders wil, zeg ik: je moet geen bladenkast zijn maar een blad. Dat heeft smoel. Er moet een gemene deler in zitten.’ Dan is de vraag: welk smoel wil je hebben? ‘Zoals ik net zei, een grote zaal als 013 kan niet te kieskeurig zijn. Je moet de breedte hebben. Je moet 2012—tm.—49

Het TextielLab van Audax Textielmuseum Tilburg presenteert de kersverse publicatie Yearbook TextielLab 2011.

Het boek is verkrijgbaar in de TextielShop van het museum à € 14,95. Vormgeving: Rob van Hoesel.

TM_adv_stramien.indd 10

19-04-12 12:12

‘Whisky hoort in een glas, niet in een plastic beker’ het zoeken in de accenten. Dus je kunt wel één keer per maand iets organiseren waarvan de mensen denken: dat is typisch 013. Ik denk dat je het moet zoeken in de plus. Ik noem het de drie procent. Geef mensen wat ze willen en waar ze een kaartje voor gekocht hebben. Breng daar bovenop een laagje 013 aan, waardoor hun beleving

van de avond net iets mooier en beter is dan elders. Stel dat je in Utrecht woont en de band staat in Paradiso en in 013. Waarom zou je dan naar 013 komen? Daar wil ik over nadenken. Hoe kun je je imago bouwen? Het innoveren zit in mijn bloed. Dat komt vanzelf wel.’

Aantal e-mails per dag: nu weinig, een stuk of tien. Normaal tachtig per dag

Voel je je thuis in het Nederlandse popwereldje? ‘Heel erg, het is echt mijn wereld vol leuke mensen. Maar er kan wel wat jus bij. De popzalen zijn een beetje de kant op gegaan waar een paar jaar terug ook de schouwburgen heen gingen. Hun programmering kun je onderling uitwisselen. Je ziet weinig verschillen. Gelukkig wijkt 013 hierin nog wel af, door de schaalgrootte kunnen we een ander programma bieden dan de meeste zalen. Het gaat om die drie procent. Dat is ook de manier waarop ik naar het leven kijk. Met wat meer inspanning kun je een mooier leven hebben. Laatst bestelde ik een whisky en kreeg die in een plastic beker. Waarschijnlijk omdat het veiliger was. Maar jezusmiena. Ik heb een vrije avond, ik betaal voor mijn drankje, dan wil ik ook service. Whisky hoort in een glas. Daar draait het om. Aandacht en zorg.’  2012—tm.—51

vers

Fusten bier als wandversiering, een grote sortering wijnflessen achter de toog, stevige muziek en de sfeer van een bruin café. Stadscafé Van Gogh combineert stijlen en smaken. Zowel qua speciaalbier als op het gebied van wijnen is het café ruim voorzien. ‘We richten ons vooral op publiek vanaf 25 jaar’, vertelt eigenaar Sander Min, losjes leunend op de bar. Met zichtbaar plezier serveert hij een lekkere frisse Hertog Jan Lentebock van de tap. Het café heeft altijd vijf speciaalbieren op tap. Nog eens veertig bieren zijn op fles voorradig. Sander Min is vooral trots op de gekoelde wijnbar. Naast drie huiswijnen (rood, wit en rosé) worden nog zes wijnen per glas uitgeschonken. Heerlijk voor een zomerse borrel: drie witte wijnen, twee rosé’s en een rode wijn. Een buitenkans om eens wat nieuwe smaken te proberen, zonder direct een hele fles te nemen. Het concept van de wijnbar wordt uitgebouwd in diverse activiteiten, zoals de wijncursussen en -proeverijen van sommelier Michael Daans. Ook individueel intekenen is daarbij mogelijk.

Feestje!

foto: Dolph Cantrijn

wijn per glas en stevige muziek

evenement

Festival Mundial bestaat 25 jaar. In die periode heeft Mundial zich ontwikkeld van een idealistisch festival voor wereldmuziek tot een evenement waar wereldsterren, cross-over acts en Nederlandse artiesten naast elkaar staan. Daarnaast zijn er dansacts, theatervoorstellingen en performing arts. De laatste jaren heeft Mundial zich steeds meer gericht op duurzaamheid. Dit jaar wil Mundial groots uitpakken. De bekendste namen: The Kyteman Orchestra, Stephen Marley, Caro Emerald, Chef’Special, Sinéad O’Connor, AfroCubism en Dropkick Murphys. Er is een nieuw podium, er worden herinneringen opgehaald met de bezoekers en het festival zelf wordt een spektakel. Wat dat precies inhoudt, blijft nog even geheim. Want wat is een verjaardag zonder verrassingen? De 25e editie van Festival Mundial vindt plaats op 16 en 17 juni 2012 in het Leijpark in Tilburg. Er worden 40.000 bezoekers verwacht. Kaarten zijn te koop via www.festivalmundial.nl of facebook.com/festivalmundial.

agenda

Topevenementen Bijzonder smakelijk:

Een glas Palomar Carmenere Reserva. Een intense rode wijn uit Chili met een duidelijke smaak van kersen. Verrukkelijk! Stadscafé Van Gogh / Paleisring 17 / Tilburg Open: di-zo, vanaf 14.00 / www.stadscafevangogh.nl

Tilburg wil in 2013 bekend staan als evenementenstad. Er komt meer samenhang tussen bestaande evenementen. Ook wil de stad meer culturele activiteiten met internationale bekendheid. Een hele opgave in een tijd van bezuinigingen. Gelukkig is Tilburg nu al een stad van evenementen. Welke vijf moet je zeker in je agenda zetten?

Meimarkt, 19 en 20 mei De grootste nachtelijke rommelmarkt van Nederland. De kraampjes staan door de hele binnenstad.

Festival van het Levenslied, 2 en 3 juni Van smartlap tot feestmuziek. Nederlandse artiesten staan op verschillende podia in de stad.

F estival Mundial, 16 en 17 juni De Tilburgse Kermis, 20 t/m 29 juli Tien dagen onvervalst volks-

vermaak in het centrum van Tilburg en de grootste kermis van de Benelux. 5

Tilburg Ten Miles, 2 september Internationale wedstrijdloop. Doe zelf mee of moedig de lopers aan!

52—tm.—2012

kort!

goed bezig

joris van midde

foto: Maarje Terwindt

Toen regisseur Joris van Midde in 1994 afstudeerde aan de regieopleiding van Fontys, wist hij al snel dat hij een eigen theatergezelschap wilde. Dat werd De Kwekerij. ‘De eerste tien jaar speelden we vooral in theaterzalen, maar sinds 2004 betrek ik ook kunstdisciplines als dans, muziek en video bij mijn stukken. Sindsdien spelen we op locatie, met een

vast team van spelers’, vertelt Van Midde. In maart werd bekend dat Joris van Midde en De Kwekerij de Ad Vinkenprijs 2011 krijgen, de kleinkunstprijs van Tilburg. ‘Ik heb de prijs gekregen omdat ik in mijn stukken veel samenwerk met Tilburgse kunstenaars en performers. Gevestigde namen, maar ook jong talent. Dingen uitproberen, de ruimte als decor gebruiken en spelen met licht en geluid. Dat is mijn stijl’, vertelt Van Midde. ‘Er is nog veel te rekken op het gebied van locatietheater. De rafelranden van de stad, het buitengebied of een oud pand met een bepaalde geschiedenis, dat trekt me aan. Geen dode plekken, maar plaatsen waar iets gaat gebeuren, met een bepaalde dynamiek. De Piushaven bijvoorbeeld of natuurgebied Ter Heide.’

brabantse roots

van gogh in brabant

Iedereen zal het weten: de beroemde Nederlandse schilder Vincent van Gogh, waarvoor jaarlijks anderhalf miljoen toeristen naar het Van Gogh Museum in Amsterdam gaan, had zijn wortels in Noord-Brabant. Om precies te zijn in Zundert, waar hij opgroeide. In Tilburg studeerde hij enige tijd aan de Rijks HBS Koning Willem II. Ook woonde hij in Etten-Leur en Nuenen. Steeds meer toeristen gaan op zoek naar die Brabantse wortels. In het voorjaar bezocht een groep Amerikaanse journalisten Nuenen. Er is een app voor de smartphone gemaakt: Explore Vincent. En in maart verscheen de biograﬁe Van Gogh & Brabant, van Rebecca Nelemans. De VVV biedt een driedaags arrangement aan, met een bezoek aan de verschillende plekken waar de schilder verbleef. www.vangoghbrabant.com

tentoonstelling

socialistische stoFFen heldere, frisse kleuren en krachtige dessins met ruiten, bloemen, strepen, banen en golven. vijftig jaar geleden waren de stoffen van weverij De Ploeg mateloos populair. Ze werden toegepast voor hippe jurkjes, gordijnen of bekledingsstoffen. van 16 juni tot en met 16 september kijkt het audax Textielmuseum Tilburg met een overzichtstentoonstelling terug op de ‘sterke stoffen’ van De Ploeg. weverij De Ploeg in Bergeijk was gestoeld op socialistische idealen. stoffen moesten getuigen van een ‘goede smaak’ en vernieuwend zijn. het nabootsen van stijlen uit het verleden was uit den boze. Jarenlang stonden de kwaliteitsproducten van de Ploeg hoog in aanzien, maar later werd de concurrentie te groot. Uiteindelijk sloot de fabriek in 2007. het Textielmuseum beschikt sindsdien over een unieke collectie van ruim tweeduizend stoffen en stalen, honderden foto’s, tekeningen en documenten van De Ploeg. Deze schenking is nu voor het eerst te zien in een overzichtstentoonstelling. www.textielmuseum.nl

2012—tm.—53

vakantie

Glamping

evenement

Bazouq

Glamping is de nieuwe manier van kamperen: luxe, maar toch met het ware kampeergevoel. De vraag naar ingerichte tenten, stacaravans en andere kampeergelegenheden zoals hobbithuizen, safaritenten, villatenten en Mongoolse yurts groeit explosief. In het Groningse Vrieschelo kan zelfs worden gekampeerd in een ondergrondse rioolbuis. Sinds kort maakt Storvatt in Udenhout The Pod, een van oorsprong Engels concept. Het is een soort houten hut in de vorm van een tent, goed geïsoleerd en met dubbel glas. Geen last van regen en wind en je hoeft hem niet op te zetten. Storvatt heeft de licentie verworven om Pods te produceren in Nederland. ‘We maken er dit jaar tussen de twintig en dertig’, vertelt Mark Verhoven, eigenaar van Storvatt. De Pods worden op dit moment geleverd aan campings in Nederland, België en Luxemburg. www.thepod.info

Een bazaar vol winkeltjes, kraampjes en toko’s, gecombineerd met werkplaatsen, ateliers, workshops, performances en proeverijen. Een levendige mix van kunst en bedrijvigheid. Dat is het feestelijke concept van het nieuwe evenement Bazouq, dat 2 april voor het eerst plaatsvond in de Koepelhal in de Spoorzone. Het doel van Bazouq is het bijeen brengen van startende ondernemers, mensen die een baan zoeken, vrijwilligers, creatievelingen, cultuur en commercie. En het publiek natuurlijk, uit Tilburg en omstreken. Tijdens de eerste editie viel er al heel wat te beleven, maar het is de bedoeling dat het concept nog verder wordt uitgebouwd. Organisator is het Huis van de Wereld, dat zich actief inzet voor mondiaal engagement en ontmoeting van culturen. Dit jaar wordt Bazouq nog drie maal georganiseerd, op 10 juni, 1 september en 14 oktober. www.bazouq.nl

Anders in Tilburg Kostas Iossifidis opende zijn delicatessenzaak Het Griekse Huis in februari 2012. Volgens de Griek is er in Nederland geen tweede winkel te vinden zoals de zijne. Hij wil zijn klanten het echte Griekse gevoel meegeven met authentieke, verse producten. ‘Ik verkoop liever nee dan oude spullen’, aldus Iossifidis. De winkel aan de Besterdring staat vol met olijfolie, feta, ouzo en andere bekende Griekse producten. Maar er zijn ook zelfgemaakte lekkernijen, van tzatziki tot baklava. Daarnaast verkoopt Het Griekse Huis producten waarbij je niet direct denkt aan Griekenland. Wijnen bijvoorbeeld. Iossifidis zegt dat Griekse wijnen kwalitatief goed zijn en bovendien aantrekkelijk geprijsd. ‘Veel van de wijnen die we verkopen hebben grote prijzen gewonnen. Ze zijn alleen niet bekend bij het grote publiek.’ Daar kan dankzij Het Griekse Huis verandering in komen. En als je er dan toch een flesje wijn gaat kopen, neem dan meteen van die verse olijven mee, die Iossifidis zelf marineert volgens traditioneel recept. www.grieksehuis.nl

54—tm.—2012

foto: Wilfried Scholtes

niet alleen feta!

column

Frank van Pamelen Dichter, schrijver en cabaretier uit Tilburg

— foto: Dolph Cantrijn

‘H

et jaar wát?’ ‘Het jaar 013. Volgend jaar. Omdat het 2013 is. Dan gaan we in Tilburg een feestje bouwen.’ ‘O.’ We zitten op een terras op het Museumplein en kijken uit op het Stedelijk. Hoofdstedelijke trots. Hoofdstedelijke traagheid ook, want nog steeds niet klaar. Mijn gezelschap komt zelden buiten de A10. De ring rond Amsterdam is de dampkring rond zijn belevingswereld. Daarbuiten is elke vorm van beschaving zo goed als uitgesloten. ‘Stel’, vraag ik. ‘Stel dat je een vaag plannetje hebt, gewoon als willekeurige Amsterdammer, en je belt het Stedelijk of ze mee willen doen, hoe reageren ze dan?’ ‘Niet’, zegt hij. ‘Dat zou een mooie boel worden, als ze op alle particuliere initiatiefjes zouden ingaan.’ ‘Oké’, zeg ik. ‘En als je vervolgens de Stadsschouwburg belt? En je stelt dezelfde vraag?’

De ring rond Amsterdam is de dampkring rond zijn belevingswereld ‘Zelfde verhaal’, zegt hij. ‘Tenzij je een zak geld meebrengt.’ ‘Oké’, zeg ik. ‘En stel dat jouw vage plannetje een beetje meer begint te leven. Op Facebook bijvoorbeeld, of via de regionale krant. Hoe groot is dan de kans dat – ik noem maar wat – Paradiso spontaan aan je mouw trekt en zegt: wij willen graag aanhaken?’ ‘Nul natuurlijk’, zegt hij. ‘En dat je een mailtje krijgt van Ajax? Dat ze ook iets willen doen?’ Hij snuift schamper. ‘En dat je binnen twee weken spontaan toezeggingen hebt van de nachtburge-

meester, de grootste dansen muziekschool, een literair festival, het ROC, het architectuurcentrum, de hogeschool voor de kunsten, de hockeyclub, de bibliotheek, de roeivereniging, de stadsgidsen, studenten, beeldend kunstenaars, dichters en muzikanten, en nog veel meer, en dat die ook nog eens allemaal met elkaar willen samenwerken?’ ‘Op basis van één ideetje?’ vraagt hij lachend. ‘Dat kan niet.’ ‘Bij ons wel.’ ‘Dat bestaat niet.’ ‘Moet jij maar eens opletten’, zeg ik. ‘Volgend jaar. In Tilburg. In Het Jaar 013.’ 

2012—tm.—55

. orzone gse Spo e Tilbur om te wonen, d n a v is k onken. t de bas een ple je gedr eld tot al, vorm een pils ontwikk Koepelh l n e n e e o d g w ti k in ls o ta a ll o ts te , zo schien svoors rond he rfgoed ordt mis der meer dan gebied w trieel e l it s a d u d t lh d n e in o Het en wor de Koep r voor nde jar n. En in ar deco De kome dankba studere n te e e n l e a n e is nu te werk ebouw kante g ten. k Het mar r a m e nder en bijzo

56â&#x20AC;&#x201D;tm.â&#x20AC;&#x201D;2012

wasteland — foto: Angeline Swinkels

2012—tm.—57

www.vandevenbv.nl

Building for Talent

TalentSquare Tilburg

Bezoekadres

Postadres

T +31 (0)13 542 20 63

Haya van Somerenstraat 4-01

Postbus 4118

F +31 (0)13 543 73 52

5032 MK TILBURG

5004 JC TILBURG

E secretariaat@vandevenbv.nl

www.bressonvankempen.nl St. Josephstraat 135b Postbus 402 5000 ak Tilburg t 013 540 07 55 f 013 540 06 31 e info@bressonvankempen.nl

TM_adv_stramien.indd 12

19-04-12 12:12

Niet betalen is een mentaliteit...

...incasso gelukkig ook Wie geleverd heeft, moet worden betaald. Flanderijn helpt u met het innen van uw factuur. Met waar nodig een strenge aanpak. Omdat we vinden dat u recht hebt op uw geld. Zo eenvoudig is het. www.flanderijn.nl

Flanderijn en God. Het is uw geld Incasso gerechtsdeurwaarders betalingsbeheer

Adv_Zwembad_Tilburgsmagz_197x255.indd 1

17-04-12 10:53