Pg
,
TÜRKÇÜLÜĞÜN
ESASLARI
lerde, ferdî şahsiyet teşekkül etti. Ruhların esas bünyesi değişti. Bu esaslı inkılâptan yeni ruha malik, mantıkça, mefkûrece eski insanlara benzemiyen yeni insanlar doğdu. Bunların ruhundan fışkıran yeni hayatı eski çerçeveler istiap edemezdi (sığamazdı). Bu sebeple, eski çerçeveler kırıldı, parçalandı. Serbest kalan yeni hayat, ibdakâr kudretini her tarafa tevcih ederek, her sahada teatiler (yükselmeler), tekemmül vücude getirdi; bilhassa büyük sanayii tekvin ederek, asrî medeniyetin alâmeti farikasını meydana koydu. Şarkta ise, içtimaî kesafette ileri gitmiş büyük şehirler vücude gelmemişti. Mevcut büyük şehirler ise, nüfusça mütecanis olmadıkları gibi, ihtilât vasıtalarından, binaenaleyh manevî kesafetten mahrumdular. Bu mahrumiyetler dolayısiyle şarkta ne iş bölümü, ne ihtisas, ne ferdî şahsiyet, ne de büyük sanayi vücude gelemedi. Yeni bir ruha, yeni bir hayata mazhar olmadıkları için, şark milletleri, zarurî olarak medeniyetlerini kurunu vustâdaki şeklinden daha ileri götüremediler. Çünkü ataâlet kanunu mucibince bir sebep onu değiştirmedikçe her şey olduğu gibi kalır. Maamafih, garbî ve merkezî Avrupa, kurunu vustâ medeniyetinden kurtulduğu halde, şarkî Avrupada yaşayan vrtodoks milletler hâlâ bu medeniyetten kurtulamamışlardı. Ruslar, tâ Deli Petro zamanına kadar şark medeniyetinde kaldılar. Deli Petro, Rusları şark medeniyetinden çıkararak, garp medeniyetine ithal etmek için çok zahmetler çekti. Bir milletin şark medeniyetinden garp medeniyetine geçmesi için ne gibi usuller takip etmek lâzımgeldiğini anlamak için Deli Petro'nun teceddüt tarihini tetkik etmek kâfidir. Ruslar istidatsız görünürken, bu cebrî teceddütten sonra, sür'atle terakkiye başladılar. Şark medeniyetinin terakkiye mâni, garp medeniyetinin