12.9.1963 ONLAR SÜRÜ YAVRUM* Kervanlar geçiyor uzaktan, yollar sisli, ufuk görünmüyor. Faust meçhulü sattı Şeytana. Olmayanı sattı. Yıldızlara tırmanan bir merdiven hayat, bir ucunda madde, âciz ve hantal; bir ucunda, Tanrı. Gorille Pascal, taşla goril arasındaki sonsuzluk. Sisler arasında kaybolan kervan: sürü. Kahkahalar, çığlıklar ve sükût. Sonra yeni bir kervan. Tarih ummanının ölü dalgaları. Faust ruha ne kadar inanıyordu. Faust yıldızlara tırmanan merdivenin kaçıncı basamağındaydı, bilmiyorum. Ama iskeletini ışığa kalbeden ermişlerin yanında, çırpınan bir tecessüs Faust. Tenin tecessüsü. Canavarı zincire vuramamıştı. Biten bir şarkıyı yeniden söylemek istiyordu. Başlanmamış bir şarkıyı belki de. Kitapta kitabı aramamıştı Faust. Stuart Mill sekizine basmadan bitirmiş Plutark'ı, hem de Yunanca aslından. Ne Yunanca bilen tek aydın var yurdumuzda, ne Plütark tercümesi.
Rousseau'nun babası sokaktaki adam. Ama sabaha kadar Plütark okuyan bir sokaktaki adam. Ben Plutark'ı okumadan öleceğim. Plütark'a kütüphanemin kapılarını açtım, çok geç geldi ve somurtarak oturdu tahtına, birçokları gibi. Hepsi dargın bakışlarını üzerime dikmiş: Plütark, Eşil, Eflatun... ve yüzlercesi. Ben bir Faust kadar da yaşayamadım. Ve yaşayamayacağım. Spinoza olmak isterdim. Bir izbede ciğerini cam tozları tırmalarken yeni dünyalar yaratan Spinoza. İsa ile çarmıha gerilmek isterdim. Spinoza da konuşmuyor benimle, uzaktan görüyorum onu, aramızdaki mesafe boyuna azalıp çoğalıyor, gözlerinde bütün gök. Çiftleşmek solucandan gergedana kadar her boydan aktörün katıldığı bir komedya. Soluk almak, yestehlemek gibi. Ne güzel, ne çirkin. Uzviyetin ruha taktığı zincir. Ruha dişlerini geçiren uzviyet. Ruh, uzviyete burunsalık taktığı ölçüde ruh. Köpek gibi peşinden gelmeli iskelet, hırlamamalı, havlamamalı. Onlar sürü yavrum. Zincirlerinden başka kaybedecek neleri var? Karanlıktan geldiler, karanlığa gidiyorlar. Ummandaki dalgalar gibi