Wszyscy jestes´my berlin´czykami? Antonia Herrscher
B
erlin uznaje się obecnie za jedno z najatrakcyjniejszych miast świata, choć jeszcze kilka lat temu postrzegano je jako słabe gospodarczo i dotknięte problemami społecznymi. Powodem do zmartwień były przede wszystkim spadająca liczba mieszkańców i wysoka stopa bezrobocia. Od kilku lat miasta na całym świecie konkurują ze sobą w przyciąganiu młodych ludzi należących do tzw. klasy kreatywnej. Ci nomadzi pracy są elastyczni, kreatywni i dobrze wykształceni. Ich masowy napływ do poszczególnych części miasta wywołuje konflikty, które w przeszłości pojawiały się przy okazji kolejnych fal imigracji. Nowa w tym procesie jest rola przedsiębiorców z branży nieruchomości działających na międzynarodową skalę.
Berlin – miasto zagrożone Szczególna sytuacja, w jakiej znajdował się Berlin w czasie istnienia muru, była przyczyną spadku liczby mieszkańców w jego zachodniej części. Także przemysł (fabryki i przedsiębiorstwa) przenosił się do zachodnich Niemiec. Za pomocą dodatku berlińskiego (Berlin-Zulage) przeznaczonego dla wszystkich pracodawców z Berlina Zachodniego niemiecki rząd próbował powstrzymać powolne wykrwawianie się miasta. Miało to stanowić rekompensatę za trudniejsze warunki, będące konsekwencją wyspowego położenia Berlina (np. wyso-
kich kosztów utrzymania wywołanych dość skomplikowanym transportem towarów do zachodniej części kraju). W Berlinie Zachodnim brakowało siły roboczej. Powstrzymanie upadku tej części miasta było ważne z przyczyn strategicznych, jako forma oporu wobec radzieckiej „okupacji”. Od lat 60. ściągano do Berlina przede wszystkim gastarbeiterów z Turcji. Osiedlano ich w dzielnicach graniczących z historycznym centrum Berlina (Mitte): Kreuzberg i Wedding. Kamienice z czasów Gründerzeit1, które przetrwały bombardowania II wojny światowej, były bliskie zawalenia i w większości przypadków nie miały instalacji sanitarnych. Przed wojną były to dzielnice robotnicze. Położenie przy granicy ze wschodnią częścią Berlina i ograniczenie murem powodowało u wielu mieszkańców – zwłaszcza dzielnicy Kreuzberg – specyficzną Island Fever [Inselkoller]. Początkowo stosunek Niemców do tureckich imigrantów sami imigranci określali jako przyjazny. Wielu z pierwszych tureckich imigrantów opuściło swój kraj ze względów politycznych. Zaraz po przybyciu nawiązali kontakty z lewicowymi ruchami – przede wszystkim studenckimi i robotniczymi (w większości byli to zwolennicy socjalde1 Okres Gründerzeit (okres grynderski) – epoka w dziejach Niemiec obejmująca pierwsze dekady po 1870 roku, wiążąca się z wielkim wzrostem gospodarczym kraju. Znalazła swoje odbicie m.in. w architekturze i sztuce. Dziś okres grynderski jest uznawany za odrębny styl.
)-