Nieuwe onderzoeksinfrastructuren, doorgaans gebaseerd op onderliggende fundamentele inzichten, spelen een grote rol bij het inslaan van nieuwe wegen met vergaande consequenties. Magnetische resonantietechnieken en hun rol bij de neurowetenschappen bijvoorbeeld. Ook de lasers zijn een mooi voorbeeld. En niet te vergeten computers. Zelfs Thomas Watson, directeur van IBM in de jaren vijftig van de vorige eeuw, had indertijd niet door hoe belangrijk computers zouden worden. Het belang van computers en informatie werd toen dus ook niet meegenomen in economische modellen. Dat had alleen gekund als men er rekening mee had gehouden dat zo nu en dan dit soort historische doorbraken optreden. En synchrotronstralings- en neutronenbronnen zijn ook rechtstreeks terug te voeren op de grote doorbraken in de kern- en deeltjesfysica uit de vorige eeuw, aangevuld met continue vervolgdoorbraken. Datagedreven wetenschap is het nieuwste paradigma dat vergelijkbare doorbraken belooft als die optraden door nieuwe instrumentatie (Wood et al., 2010). Hetzelfde lijkt op te gaan voor de systeembiologie. Het rapport A Strategic Vision for the UK e-Infrastructure, geschreven door een vicepresident van Unilever Research & Development (Tildesley, 2011) laat zien hoe publieke investeringen in deze infrastructuur voor datagedreven wetenschap ook zullen leiden tot grote private investeringen. Voor zover er dus een onderscheid gemaakt kan worden, is dat eerder tussen een meer toepassingsgerichte context en een meer theoriegestuurde context. De ervaringen uit grote onderzoeksprogramma’s leren dat in beide contexten het accent meer op fundamentele vragen of meer op praktische vragen kan liggen – en vaak is het een mix van beide. Bij het ontwerp van dergelijke onderzoeksprogramma’s is het tegenwoordig ook steeds meer de vraag wat een goede balans is (Arnold & Giarracca, 2012). De Commissie herhaalt dat voor haar vooropstaat dat langetermijngericht onderzoek (steeds vaker verbonden met grootschalige investeringen in infrastructuur), onverwachte doorbraken en over een reeks van jaren verzamelde samenhangende inzichten op verwante onderzoeksterreinen cruciaal zijn voor het realiseren van waarde op alle dimensies van wetenschap.
2.5 Conclusie
Vandaag de dag is de betekenis van wetenschap evident. Wetenschap en technologie hebben in de negentiende eeuw een huwelijk gesloten (Landes, 1969) en daarmee is de economische betekenis van wetenschap steeds beter in kaart gebracht. De maatschappelijke baten van het publiek investeren in wetenschap zijn echter niet altijd makkelijk te duiden, de kosten in de huidige wijze van begroten des te beter. Individuele bedrijven in hightech-sectoren geven soms meer uit aan R&D dan vergelijkbare overheidsinstanties. Zo is het R&D-budget van ASML groter dan het budget van de TU/e. Het bedrijfsleven ziet blijkbaar voldoende voordeel in R&D om daar miljarden euro’s aan uit te geven ter verbetering van de eigen langetermijnwinstpositie. Voor de overheid is het verhogen van de eigen bedrijfsproductiviteit daarentegen slechts één van de redenen om uitbreiding van publieke investeringen in wetenschap te stimuleren. 36
publieke kennisinvesteringen en de waarde van wetenschap