Vanzelfsprekend hebben die gesteenten dan ook een korrelstructuur: losse fragmenten, al dan niet aaneen gekit tot een vast gesteente. Zolang ze niet verkit zijn, zijn het ongeconsolideerde sedimenten, zoals in de Surinaamse kustvlakte. Als die afzettingen later inklinken en verstenen onder het gewicht van de bovenliggende lagen, ontstaan uit grindbanken conglomeraten, uit zandlagen zandsteen en uit kleilagen schalie. Het versteningsproces heet diagenese. In het veld wordt de korrelgrootte van zand of van een zandsteen meestal bepaald met een zandliniaal.
24
Zandliniaal voor ongeconsolideerde sedimenten. In elk cirkeltje ligt zand van een bepaalde korrelgrootte. Door het onbekende zand op de schijf te leggen kun je vaststellen wat de korrelgrootte ervan is
Zandliniaal voor zandstenen. f= ďŹ ne, m=medium, crs=coarse, S=Sand, U=Upper, L=Lower
Andere belangrijke eigenschappen zijn de afronding van de korrels en de sortering (korrelgrootteverdeling). Ook treedt sortering van korrels op naar soortgelijk gewicht: korrels goud (soortelijk gewicht 19) van zandgrootte zitten niet tussen zandkorrels van kwarts (soortelijk gewicht 2,56) maar tussen het kwartsgrind, omdat er veel meer energie voor nodig is om een goudkorrel te transporteren dan een kwartskorrel van dezelfde grootte. Ook klastische sedimentgesteenten worden ingedeeld met driehoeken. Bij zandsteen (korrelgrootte tussen 2 en 0.05 mm), gaat het daarbij om de samenstelling van de grovere klastische korrels (het skelet van het gesteente). Op de hoekpunten van de driehoeken staan qfl (quartz, feldspar, lithics) dus kwarts, veldspaat, gesteentefragmenten. Als er minder dan 10 procent matrix, ďŹ jne grondmassa in zit heet het een areniet, als er meer in zit dan is het een wacke.
geologie en l andschap van suriname
Geologie Suriname_p001_184.indd 24
26-09-17 11:26