simgeleyen ayrı bir tamgası bulunmaktaydı. Bu tamgalar mühür gibi kullanıldıkları gibi, mezar taşlarına da kazınarak nesilden nesile bin yıllar boyu aktarılmıştı.
Kırım Tatar Milli Bayrağı’nda yer alan Tarak Tamga’ nın, çeşitli Türk boylarında özellikle Kırım’da görülmekle birlikte, anlamı hakkında çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Bugünkü hali ile Tarak Tamga, Kırım Hanlığı’nda ortaya çıkmaktadır. Kırım Hanlığı’nın başşehri olan Bahçesaray’da bulunan Hansaray’ ın bazı giriş kapıları ve duvarlarında da “Tarak Tamga”lar görülmektedir. Kırım Hanlığı’nda; Han’ın yanında Kalgay ve Nureddin’in yönetimde önemli etkileri bulunmaktaydı. Kalgay, Han adayı, veliaht anlamında olup Han’ın kardeşleri ya da oğulları
Ölüm cezası ile yetki yalnız Han’a aitti. Han savaşlarda bulunmadığı zamanlarda orduya Kalgay komuta ederdi. Hanların, Hansaray’ına karşılık, Kalgay’ın Akmescit civarında, Salgır nehri kenarında büyük ve geniş bahçeli sarayı vardı. Kalgay adayı, ikinci veliaht anlamında olan Nureddin’in, veziri olmakla birlikte divanı yoktu. Dava göremez ve karar veremezdi. Bahçesaray şehri civarında kendine özgü sarayı bulunmaktaydı.
Tarak Tamga’ daki üç dişin, Kırım Hanlığı’ndaki bu üç gücü gösterdiği; tarağın orta dişini Han’ın, sağ dişini Kalgay’ın, sol dişini ise Nureddin’ in temsil ettiği rivayet edilmektedir. Bir başka rivayette ise, “Tarak Tamga”nın terazi şekli ile adaleti temsil ettiği, böylelikle de Kırım Hanlığı’nın adil olduğu anlatılmaktadır.
lış günü münasebetiyle, Kırım’ın bütün şehir, kasaba ve köylerindeki Türk-Tatar daireleri, evleri ve sokakları Tarak Tamgalı Gökbayraklarla süslenmişti.
Vatan Kırım’ın Akmescit şehrinde 74 yıl aradan sonra toplanan II. Kırım Tatar Milli Kurultayında da Gökbayrak, milli bayrak olarak Kurultay salonlarına asılmıştı. 26-30 Haziran 1991 tarihleri arasında toplanan II. Kırım Tatar Milli Kurultayının, 30 Haziran 1991 tarihli oturumunda kabul ettiği “Kırım Tatar Halkının Milli Bayrağı ve Milli Marşı Hakkındaki Kararı” aşağıdaki gibidir:
“1917 senesi kurultayının varisleri olarak ve Kırım Tatar halkının milli devlet kurumu ananelerini devam ettirerek kurultay karar vermiştir:
1- Kırım Tatar halkının milli bayrağı, direğe bağlanan, kenarında üst tarafta altın tamgası olan dört köşeli gökmavidir. Bayrağın eninin boyuna oranı 1/2’dir. 2- Kırım Tatar halkının milli marşı Noman Çelebi Cihan’ın ‘Ant Etkenmen’ adlı eseridir. 3- Kırım Tatar halkının Meclis’ine milli bayrak ve marşın kullanma yönetmeliğini onaylama yetkisi verilmiştir.”
Ölçüleri belirtilmiş standart Gökbayrak (*)
arasından, Han tarafından tayin edilirdi. Devlet idaresinde en yüksek mevkide Han, onun altında Kalgay bulunurdu. Kalgay’ın özel veziri, memurları ve divanı vardı. Kalgay ve divanı ölüm cezası dışında önemli yargılama yetkisine de sahipti.
1917 yılında kurulan, Kırım Demokratik Cumhuriyeti’nin de milli bayrağı olarak Tarak Tamgalı Gökbayrak kullanılmıştır. Kırım Demokratik Cumhuriyeti’ni ilan edecek olan ve 9 Aralık 1917 tarihinde açılan I. Kırım Tatar Milli Kurultayının açı-
Kırım Tatar bayrağı olan Gökbayrakın, gök mavisi zemin üzerinde sol üst köşeye yakın bölümünde sarı renkli tarak tamga bulunmaktadır. Gök mavisinin internet renk kodu olarak “#6495ED”, tarak tamganın internet renk kodu olarak “FFFF00” kullanılması daha sağlıklı sonuç vermektedir (**). (*) http://www.vatankirim.net
(**) http://www.qirimtatar.info
Kırım Bülteni | 13