AQUAPAS www.aquapath-project.eu Mijn gids voor de watervoetafdruk
Dit project is gefinancierd met steun van de Europese Commissie. Deze publicatie geeft alleen de visie van de auteur weer en de Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebruik van de informatie die hierin besloten ligt.
Het Aquapath project is erop gericht het bewustzijn van burgers (kinderen – de burgers van de toekomst – en volwassenen) met betrekking tot het waterverbruik in Europa te vergroten. Het doel is Europese burgers te informeren over verantwoordelijke keuzes en om een mentaliteitsverandering in hun gemeenschappen te bevorderen.
Als je een paar dagen een goede score in de Aquatest hebt gehaald, kun je een “ AquaProf” worden! Neem een vriend(in) mee naar Aquapath: vertel je klasgenoten, je vrienden en je familie alles wat je weet over de watervoetafdruk en schrijf hun namen hieronder. (Als je dit morgen weer wilt doen, gebruik dan een potlood!) Ik heb het watervoetafdruk-verhaal verteld aan:
Zeven partners uit: Duitsland, Frankrijk, Italië, Nederland, Portugal en Spanje.
NAAM……………….……… HANDTEKENING…………........…
.
NAAM……………….……… HANDTEKENING …………...….... NAAM…………………….… HANDTEKENING ………….....….
NAAM……………….……… HANDTEKENING ………….....…. NAAM……………….……… HANDTEKENING ……………..…. NAAM…………………….… HANDTEKENING ………….....…. NAAM…………………….… HANDTEKENING ………….....….
DANK JE WEL DAT JE SAMEN MET ONS HEBT GELEERD EN GESPEELD! Je AQUAPATH Vrienden
AQUA TEST Nu ben je een Aquapath Kampioen! Het is tijd om te kijken wat je bereikt hebt bij het verkleinen van je watervoetafdruk en om anderen te helpen hetzelfde te doen! Als je iets goed hebt gedaan, heb je drie druppels bespaard! Check de lijst! (gebruik een potlood zodat je dit morgen weer kunt doen)
Mijn foto
De score van vandaag = …./18 HEB IK DE KRAAN DICHT GEDRAAID TIJDENS HET TANDEN POETSEN? BEN IK ONDER DE DOUCHE GEWEEST OF IN BAD?
HEB IK VANDAAG VOEDSEL GEGETEN MET EEN KLEINE WATERVOETAFDRUK? HEB IK MIJN BORD LEEG GEGETEN?
HEB IK THUIS VOORGESTELD OM DE VAATWASSER OF DE WASMACHINE ALLEEN TE GEBRUIKEN ALS ZE VOL ZIJN?
NAAM …………………… ACHTERNAAM…………… LEEFTIJD………….……… LAND.....………….……..
HEB IK MET MIJN VRIENDEN/FAMILIE GEPRAAT OVER DE WATERVOETAFDRUK EN HET BESPAREN VAN WATER? 16
1
WATERVOETAFDRUK Alles wat je aan hebt, eet en gebruikt heeft een watervoetafdruk. Maar, wat is een watervoetafdruk?
Kun je de waterbesparende verschillen vinden? Vind en zet een cirkel om de twaalf verschillen in deze twee plaatjes. Als je klaar bent, kleur dan het plaatje waarop je de familie ziet die ervoor kiest om water te besparen.
De watervoetafdruk is de hoeveelheid zoet water die wordt gebruikt door mensen rechtstreeks en voor het produceren van goederen, voedsel, energie en al het andere dat we in ons leven nodig hebben
GROENE WATERVOETAFDRUK: is het regenwater dat door planten is opgenomen of is verdampt.
13
BLAUWE WATERVOETAFDRUK: is het gebruik van zoet water uit meren en rivieren of uit de grond
GRIJZE WATERVOETAFDRUK: is het zoet water dat gebruikt wordt voor het opnemen van verontreinigende stoffen.
Dus iedereen heeft een watervoetafdruk, afhankelijk van hoeveel water we thuis gebruiken en voor wat we eten, aantrekken en gebruiken.
2
Laten we op reis gaan om jouw watervoetafdruk te ontdekken!
15
Aqua plezier
WAAR IS WATER? Eerst moeten we begrijpen waar water is en hoe water verandert. Water staat nooit stil; het beweegt in een cirkel..
condensatie
neerslag
verdamping
verzameling
Het aardoppervlak bestaat voor 70% uit water. Dat lijkt veel, maar hoeveel daarvan kunnen mensen echt gebruiken? Waarschijnlijk minder dan je denkt!
97% Zout water (oceanen) 14
2%
Het meeste zoet water zit opgesloten in ijskappen en onder de grond
1%
Zoet water dat makkelijk bereikbaar is kun je vinden in meren, vijvers, rivieren en beekjes 3
Directe and indirecte watervoetafdruk INDIRECTE WATER VOETAFDRUK
DIRECTE WATERVOETAFDRUK WATER DAT JE RECHTSTREEKS GEBRUIKT (om te drinken, te wassen enz.)
WATER DAT WORDT GEBRUIKT OM TE PRODUCEREN WAT JE EET, DRAAGT EN DAGELIJKS GEBRUIKT
Huishoudelijk gebruik • • •
Wassen Drinken Koken
ZOET WATER Dit is het natuurlijke water op het aardoppervlak, gletsjers, ijsbergen, moerassen, vijvers, meren, rivieren en beekjes en ondergronds
140 liter per dag
BEREIKAAR WATER Heel kleine hoeveelheid zoet water te gebruiken door de mens (niet als ijs of ondergronds)
Industriële producten
170 liter per dag Voedsel
3500 liter per dag 4
• • •
Papier Kleding Electriciteit
WATERVERBRUIK is de hoeveelheid zoet water die wordt gebruikt en dan verdampt of wordt opgenomen in een product.Het is het water dat niet meer beschikbaar is omdat het verdampt is, door planten is getranspireerd of in producten is opgenomen. 13
Aqua Woordenlijst
Waterschaarste en -vervuiling Er is dus maar een heel kleine hoeveelheid zoet water beschikbaar op onze planeet en het wordt elke dag minder. Dat komt doordat:
WATER CYCLUS De verandering en beweging van het water op de aarde van vloeistof naar damp naar vaste vorm. De watercyclus wordt aangedreven door de zon.
CONDENSATIE Is het tegenovergestelde van verdamping; het treedt op als de lucht kouder wordt en de damp neerslaat in vloeibare vorm
WE MET HEEL VEEL MENSEN ZIJN VERDAMPING Vindt plaats als de zon het water opwarmt en het damp wordt
WE WATER VERVUILEN Oorzaken van watervervuiling zijn: • LANDBOUW – om het voedsel te produceren dat we eten (pesticides en meststoffen)
NEERSLAG is condensatie die valt in de vorm van regen, ijzel, hagel, sneeuw en mist. Maar 10% van verdampt ater valt als nerslag.
12
WE VEEL GOEDEREN PRODUCEREN, GEBRUIKEN EN VERSPILLEN
• INDUSTRIE – om de goederen te produceren die we kopen (zoals kleding, computers, enz.) en de diensten die we gebruiken (zoals energie voor elektriciteit en verwarming) • HUISHOUDENS – afvalwater van onze huizen, zoals van de keuken en het toilet of van het wassen van de auto
5
WATERVOETAFDRUK VAN VOEDSEL Nu weten we dat alles wat we eten of drinken een watervoetafdruk heeft (direct en indirect)
125 liter
80 liter
1 appel
1 sinaasappel
50 liter 1 tomaat
1260 liter
160 liter
255 liter
1 plakje brood
318 liter 100 gram kaas
1 pizza Margherita
1 glas melk
196 liter 1 ei
2400 liter
132 liter
1 biefburger
1 kopje koffie
Watervoetafdruk van een 0,5 liter plastic fles cola geproduceerd in een fabriek in Dongen (Nederland) 0,44 liter waterinhoud 27,6 liter voor de productie van suiker 5,3 liter voor de productie van de fles 3 liter voor andere ingrediënten 6
TOTAAL 36 liter
TIPS OM DE WATERVOETAFDRUK TE VERKEINEN KIES WAT JE EET Wist je dat er 15000 liter water nodig is om 1 kilo rundvlees te produceren? • Eet maar twee keer per week vlees, in plaats van elke dag • Eet een biefstuk van 100 gram in plaats van 200 gram
Vergeleken met dierlijke producten, leveren groentes meer calorieën per liter water gebruikt in de productie ervan. Wist je dat er heerlijke vegetarische burgers bestaan?
KOOP GEEN DINGEN DIE JE NIET NODIG HEBT
VERSPIL GEEN VOEDSEL
11
TIPS OM JE WATERVOETAFDRUK TE VERKLEINEN DRAAI DE KRAAN DICHT ALS JE JE HANDEN INZEEPT OF JE TANDEN POETST
WATERVOETAFDRUK VAN PRODUCTEN 910 liter smartphone
KIES VOOR EEN DOUCHE IN PLAATS VAN EEN BAD
18000 liter polyester jack
10 liter 1 A4-tje
GEBRUIK WATERBESPARENDE KRANEN
ZET DE VAATWASSER EN DE WASMACHINE PAS AAN ALS ZE VOL ZIJN 10
5000 liter leren schoenen
100 liter katoenen t-shirt
800 liter
4200 liter
een paar jeans
leren handtas
7
WATER - EEN WERELDWIJDE BRON Water is een wereldwijde bron. Maar wat betekent dat? Het betekent dat het iets is dat we allemaal samen delen: Alle mensen op de hele wereld en de natuur.
Toegang tot schoon water is een mensenrecht! Toch heeft maar één op de 10 mensen in de wereld toegang tot schoon drinkwater
Ecosystemen zijn ook afhankelijk van schoon water en alle levende wezens hebben water nodig om te overleven
Dit betekent dat we er allemaal verantwoordelijk voor zijn om goed met water om te gaan en het niet te verspillen!
In volgende pagina’s geven we je wat tips over wat jij kunt doen 9