free sunday
06.07.2008
www.freesunday.gr ως τη μεγαλύτερη απογοήτευση που βίωσε στα χρόνια που «αγωνίζεται» για τη θαλάσσια χελώνα και εργάζεται στο ΕΘΠΖ. Τα προβλήματα βέβαια δεν λείπουν. Έχουν να κάνουν με όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων, που εκ φύσεως αφορούν σε περιβαλλοντικά, αναπτυξιακά, πολεοδομικά, χωροταξικά και νομικά θέματα. Όπως όμως σημειώνει ο Λοράν, «πολλά από τα άμεσα προβλήματα, όπως π.χ. η μη ικανοποιητική εφαρμογή μέτρων προστασίας, λύνονται μέσω της σωστής και συνεχόμενης ενημέρωσης των εμπλεκόμενων φορέων, των τοπικών παραγόντων και των επισκεπτών. Η δημιουργία συνεργασιών με τους τοπικούς επαγγελματίες και η συμμετοχική διαδικασία φέρνουν επίσης πολλά θετικά αποτελέσματα ως προς την επίλυση προβλημάτων». Αναμφισβήτητα, η συμμετοχή και η συνδρομή της τοπικής κοινωνίας θεωρούνται απαραίτητες για την επίτευξη των στόχων και των δράσεων του ΕΘΠΖ. «Για μένα, η μεγαλύτερη επιτυχία είναι κάθε νέα πρωτοβου-
Η καρέτα καρέτα σε αριθμούς
70 με 80 χρόνια
ζουν οι χελώνες
καρέτα καρέτα.
80 κιλά
είναι το βάρος μιας ενήλικης χελώνας και περίπου 1 μέτρο το μήκος της.
25 με 30 χρόνων είναι έτοιμες
Στην ηλικία των για αναπαραγωγή.
Ζευγαρώνουν στην αρχή της άνοιξης και γεννούν τα αυγά τους από τα τέλη Μαΐου έως τα τέλη Αυγούστου.
120 αυγά
είναι ο μέσος όρος που γεννά μία χελώνα
σε κάθε φωλιά. Μία θηλυκή χελώνα θα κάνει κατά μέσο όρο 3 με 4 φωλιές. Το κάθε αυγό έχει μέγεθος ίσο με ένα μπαλάκι του ping pong.
1 με 2 στα 1.000 χελωνάκια υπολογίζεται
Η δημιουργία συνεργασιών με τους τοπικούς επαγγελματίες και η συμμετοχική διαδικασία βοηθούν στην επίλυση προβλημάτων».
ότι καταφέρνουν να ενηλικιωθούν.
λία του Εθνικού Πάρκου στην οποία εμπλέκονται οι ντόπιοι κάτοικοι προκειμένου να προστατέψουν ενεργά τις θαλάσσιες χελώνες και το περιβάλλον της Ζακύνθου» επισημαίνει η Γκέιλ, θέση που στηρίζει και ο Λοράν, ο οποίος αναφέρει ότι αντλεί την ευχαρίστηση από το έργο του όταν διαπιστώνει τον ενθουσιασμό και το ενδιαφέρον που δείχνουν κάποιοι άνθρωποι, ντόπιοι ή επισκέπτες, οι οποίοι αντιλαμβάνονται ότι στο χώρο του Πάρκου γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια για τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής και για την προστασία της χελώνας. «Αυτοί οι άνθρωποι αποτελούν έναν πυρήνα που καλείται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο μέλλον. Αποδεικνύεται επίσης ότι η προσπάθεια αποδίδει καρπούς. Απογοήτευση υπάρχει όταν δεν μπορεί να βρεθεί λύση ύστερα από μακροχρόνιες προσπάθειες. Αλλά η δουλειά συνεχίζεται» καταλήγει ο Λοράν.
μεταξύ
Λοράν
«Οδύσσεια» με GPS Μεγαλύτερη επιτυχία του Φορέα Διαχείρισης θεωρείται το ότι κατάφερε, στο χρονικό διάστημα που δραστηριοποιείται, να εξασφαλίσει την ομαλή διεκπεραίωση της διαδικασίας ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας στο χώρο του Πάρκου, αλλά και το να αποκτήσει αναγνώριση τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Πέρα όμως από την απαραίτητη φύλαξη του χώρου –από τις 15 Μαΐου έως τις 15 Οκτωβρίου γίνεται σε 24ωρη βάση από 53 εποχικούς φύλακες, τους οποίους αναμένεται να συνδράμουν άλλα 35 άτομα– στην αποτελεσματική προστασία των θαλάσσιων και χερσαίων περιοχών του Πάρκου συνδράμει και η επιστημονική έρευνα και τεχνολογία. Ένα παράδειγμα της δράσης που είναι σε εξέλιξη είναι η συλλογή μέσω GPS των τοποθεσιών όπου βρίσκονται οι φωλιές των χελωνών και η καταγραφή των περιοχών της παραλίας που χρησιμοποιούν οι επισκέπτες. Η πληροφορία αυτή παρέχεται σε εβδομαδιαία βάση τόσο στο Φορέα Διαχείρισης όσο και στους φύλακες, οι οποίοι με χάρτες πλέον επιβεβαιώ-
επιστρέφουν στις παραλίες όπου γεννήθηκαν για να αφήσουν τα αυγά τους. 40 με 60 μέρες απαιτούνται για να βγουν τα χελωνάκια από τη
Οι χελώνες
φωλιά τους. Το χελωνάκι έχει μήκος 5 εκατοστά και βάρος 16 γραμμάρια.
Ο συνολικός πληθυσμός των χελωνών της Ζακύνθου εκτιμάται ότι κυμαίνεται
ρεπορταζ 17
νουν ότι όλες οι φωλιές λαμβάνουν το επίπεδο προστασίας που απαιτείται. Τα κύρια προγράμματα της επιστημονικής έρευνας του ΕΘΠΖ αφορούν, μεταξύ άλλων, την επίβλεψη μεταφοράς φωλιών, την παρακολούθηση της εκκόλαψης, την οριοθέτηση των θέσεων για ξενάγηση των επισκεπτών, τις μετρήσεις της φωτορύπανσης και της φυσικής κατάστασης των παραλιών, καθώς και την περιβαλλοντική παρακολούθηση της θαλάσσιας και παράκτιας ζώνης του Πάρκου. «Τα αποτελέσματα των ερευνητικών προγραμμάτων δείχνουν προς το παρόν μια σταθεροποίηση της κατάστασης του περιβάλλοντος στον εν λόγω χώρο» λέει ο Λοράν. Όμως τα επιστημονικά προγράμματα του ΕΘΠΖ δεν επικεντρώνονται μόνο στις προστατευόμενες παραλίες ωοτοκίας και στην προστατευόμενη θαλάσσια περιοχή του Πάρκου, αλλά εστιάζουν πλέον και στις μεταναστευτικές διαδρομές που ακολουθούν στη Μεσόγειο τα μικρά χελωνάκια προκειμένου να περάσουν το χειμώνα. Προς αυτή την κατεύθυνση, τον περασμένο Μάιο, άρχισε η υλοποίηση του προγράμματος «Η Οδύσσεια της καρέτα καρέτα», που προβλέπει την τοποθέτηση πομπών σε θαλάσσιες χελώνες, μέσω των οποίων και της τεχνολογίας GPS καταγράφεται η πορεία της θαλάσσιας χελώνας από τη Ζάκυνθο στα διάφορα σημεία της Μεσογείου. «Για να προστατευτεί αποτελεσματικά ο πληθυσμός, είναι απαραίτητο να είναι γνωστές οι μεταναστευτικές διαδρομές και οι περιοχές όπου χειμάζουν για μεγάλη χρονική περίοδο. Τα αποτελέσματα του προγράμματος αυτού θα συνδράμουν σημαντικά στην ανάπτυξη νέων προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών για τον αναπαραχθέντα πληθυσμό της Ζακύνθου σε όλη τη Μεσόγειο» εξηγεί η Γκέιλ.
Το ΕΘΠΖ διαφέρει σε σύγκριση με τα υπόλοιπα εθνικά πάρκα της Ελλάδας και του κόσμου, καθώς δημιουργήθηκε σε μια περιοχή όπου προϋπήρχε μαζικός τουρισμός».
-Γκέιλ
1.000 και 2.000.
Οι φωλιές έχουν πλάτος περίπου
20 εκατοστά και βάθος 40 με 50 εκατοστά. Πομποί έχουν μπει σε 3 αρσενικές και σε 7 θηλυκές ενήλικες χελώνες.
Στιγμιότυπο από τα εγκαίνια του προγράμματος «Η Οδύσσεια της καρέτα καρέτα», τον περασμένο Μάιο. Εικονίζονται, από δεξιά προς αριστερά, ο υπουργός Τουριστικής Ανάπτυξης Άρης Σπηλιωτόπουλος, η πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης του ΕΘΠΖ Αμαλία ΚαραγκούνηΚύρτσου, η βασίλισσα της Ισπανίας Σοφία και ο γ.γ. του ΥΠΕΧΩΔΕ Ευάγγελος Μπαλτάς.
Η Ζάκυνθος είναι ένα από τα πιο βόρεια σημεία όπου ωοτοκούν οι χελώνες. Η θερμοκρασία της άμμου καθορίζει το φύλο των μωρών χελωνών. Αν είναι κάτω από τους 29,2 βαθμούς Κελσίου, γεννιούνται αρσενικά, και, αν είναι πάνω από τους 29,2 βαθμούς Κελσίου, θηλυκά. Όσον αφορά τον πληθυσμό των μωρών χελωνών στη Ζάκυνθο, το
75%
είναι θηλυκό, ποσοστό που αναμένεται να αυξηθεί λόγω και της ανόδου της παγκόσμιας θερμοκρασίας.
Τέχνη για τη χελώνα
Σε μια προσπάθεια για την περαιτέρω ευαισθητοποίηση και πληροφόρηση για τη θαλάσσια χελώνα, το ΕΘΠΖ έχει προχωρήσει στην ίδρυση Θεματικού Εκθεσιακού Κέντρου στην περιοχή της Δάφνης. Στο εγχείρημα αυτό έχει βάλει τις δικές της πινελιές μία ακόμα διεθνής φίλη της θαλάσσιας χελώνας, η Ανν Μι Στάμπελ Σοζ (Hanne Mi Stabell Sauge) από τη Νορβηγία. «Για πρώτη φορά το 2005 μου ζητήθηκε να κάνω μια έκθεση γλυπτών για το Κέντρο. Έκανα μία μόνιμη έκθεση για τον κύκλο ζωής της χελώνας, με τρία γλυπτά χελωνών στο κανονικό τους μέγεθος, με εκατοντάδες άλλα μικρότερα και με τα αυγά τους. Όλα τοποθετήθηκαν σε πλεξιγκλάς με άμμο, τα οποία περιβάλλονταν από μεγάλες φωτογραφίες και ηχητικό υλικό» λέει η Ανν Μι, η οποία έχει σπουδάσει τέχνες, σχέδιο και κεραμική. Παράλληλα, είχε την ιδέα να δημιουργηθεί ένα δωμάτιο για παιδιά, τα οποία θα μπορούσαν να ζωγραφίσουν αφού έβλεπαν τα εκθέματα, ενώ προχώρησε σε μία ακόμη έκθεση, στην οποία αναπαρίστανται 150 θαλάσσια ζώα. «Ήταν μια φανταστική δυνατότητα να δουλέψω με μεγάλης κλίμακας κεραμικά γλυπτά. Ήταν μια δουλειά-όνειρο για κάθε καλλιτέχνη κεραμικών, ιδιαίτερα επειδή ήμουν ελεύθερη να χρησιμοποιήσω τη φαντασία μου και επειδή μου ζητήθηκε να κάνω 100% νατουραλιστικές φιγούρες» σημειώνει η Ανν Μι, που τονίζει ότι το Θεματικό Εκθεσιακό Κέντρο είναι μοναδικό στο είδος του.
πολιτικη 04 ρεπορταζ 16
free sunday
06.07.2008
www.freesunday.gr
Διεθνής συμμαχία για την καρέτα καρέτα Μία Βρετανίδα και ένας Γάλλος που εργάζονται στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου και μία Νορβηγίδα καλλιτέχνις που φιλοτέχνησε το Θεματικό Εκθεσιακό Κέντρο του Πάρκου μιλούν για τις εμπειρίες τους… Σπύρος Χριστόπουλος
στιγμή που τα περισσότερα πάρκα σχηματίζονται σε φυσικό περιβάλλον, στο οποίο οι εξειδικευμένες μορφές τουρισμού που αναπτύσσονται κατόπιν είναι προσανατολισμένες στην προστασία του περιβάλλοντος» τονίζει η Γκέιλ Σκόφιλντ (Gail Schofield), υπεύθυνη των επιστημονικών προγραμμάτων του ΕΘΠΖ, επισημαίνοντας πως κύρια προβλήματα στις παραλίες ωοτοκίας της χελώνας ήταν η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των παράλιων δραστηριοτήτων, θέμα που αντιμετωπίστηκε στις δεκαετίες του ’80 και του ’90, αλλά και τα διάφορα αθλήματα στη θαλάσσια περιοχή, τα οποία «ελέγχθηκαν» το 1994 με την εισαγωγή των θαλάσσιων ζωνών προστασίας. Οι παραλίες ωοτοκίας αποτελούν και σήμερα τις πιο δημοφιλείς παραλίες της Ζακύνθου, καθώς εκτιμάται ότι περίπου 600.000 με 700.000 τουρίστες τις επισκέπτονται σε ετήσια βάση. Αν, τώρα, λάβει κανείς υπόψη του την έκταση του Πάρκου –89,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα θαλάσσιας περιοχής, 14,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα χερσαίας περιοχής και 31,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα περιφερειακής ζώνης– και ότι στις παραλίες ευθύνης του γεννούν ετησίως 300 με 400 θηλυκές χελώνες, γίνεται αντιληπτή η δυσκολία του εγχειρήματος να συνταιριάξουν η προστασία της χελώνας και η τουριστική ανάπτυξη.
Αλεξάνδρα Αργύρη
Π
αρακολουθούν από απόσταση αναπνοής την πρώτη ανάσα της, προετοιμάζουν τα πρώτα της βήματα και, αφού της διασφαλίσουν όλα τα απαραίτητα εχέγγυα για την επιβίωση και το σωστό προσανατολισμό της προς τη θάλασσα, τη συνοδεύουν για το πρώτο μεγάλο ταξίδι της ζωής της. Εδώ και περίπου μία δεκαετία οι αγωνίες και η καθημερινότητα του Λοράν από τη Γαλλία και της Γκέιλ από τη Μ. Βρετανία ταυτίζονται με την «τύχη» της θαλάσσιας χελώνας καρέτα καρέτα, η οποία επιλέγει τις παραλίες της Ζακύνθου για την ωοτοκία της. Ο Λοράν και η Γκέιλ εργάζονται σήμερα στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου, το οποίο ιδρύθηκε με προεδρικό διάταγμα το 1999 και κατόπιν ισχυρών πιέσεων από την Ε.Ε. για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας. Το ΕΘΠΖ διοικείται από Φορέα Διαχείρισης που εποπτεύεται από το ΥΠΕΧΩΔΕ. «Κύριος σκοπός του Φορέα Διαχείρισης είναι η διατήρηση και προστασία των οικοτόπων και ειδών στο χώρο δικαιοδοσίας του, όπως είναι π.χ. οι παραλίες ωοτοκίας και η θαλάσσια χελώνα, και η ταυτόχρονη βιώσιμη ανάπτυξη των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στον εν λόγω χώρο» λέει στην «F.S.» ο Λοράν Σουρμπ (Laurent Sourbes), υπεύθυνος του ολοκληρωμένου σχεδιασμού δράσεων του Φορέα Διαχείρισης, υποστηρίζοντας ότι ύστερα από οκτώ χρόνια λειτουργίας του Πάρκου «υπάρχει μία σαφής βελτίωση και ξεκάθαρες ενδείξεις εγκαθίδρυσης του Φορέα Διαχείρισης ως θεσμού που μπορεί να συνδυάσει αποτελεσματικά την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη δραστηριοτήτων».
Το «λουκέτο»
Χωρίς προηγούμενο Το «στοίχημα» που ανέλαβε να φέρει εις πέρας το ΕΘΠΖ δεν είχε προηγούμενο, τόσο σε επίπεδο οργάνωσης όσο και σε «δείγματα εμπειρίας» στην Ελλάδα, καθώς ήταν το πρώτο εθνικό πάρκο υπό τη διοίκηση Φορέα Διαχείρισης. Όμως υπήρχαν και άλλα ζητήματα. «Το ΕΘΠΖ διαφέρει σε σύγκριση με τα υπόλοιπα εθνικά πάρκα της Ελλάδας και του κόσμου. Δημιουργήθηκε σε μια περιοχή όπου προϋπήρχε μαζικός τουρισμός, τη
Ο Λοράν Σουρμπ από τη Γαλλία και η Γκέιλ Σκόφιλντ από τη Μ. Βρετανία, εργαζόμενοι στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου, στην υπηρεσία της καρέτα καρέτα
Δείγμα της δυσκολίας αυτής –και όχι μόνο– ήταν η περίοδος 2004-2005, όταν το Πάρκο, λόγω της διακοπής της χρηματοδότησης και της αλλαγής της κυβέρνησης, σταμάτησε να λειτουργεί. Ήταν τότε που άρχισαν να φυτρώνουν αυθαίρετα οικήματα, να απλώνονται ανεξέλεγκτα ομπρέλες και μηχανάκια να οργώνουν τις παραλίες αναπαραγωγής της χελώνας. Ο αριθμός των νεκρών χελωνών διπλασιάστηκε και οι προσπάθειες των ξένων –ως επί το πλείστον– εθελοντών να διαφυλάξουν τις παραλίες ωοτοκίας βρέθηκαν στο «στόχαστρο» ντόπιων. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι η οργανωτική δομή του ΕΘΠΖ επηρεάζεται από τις κυβερνητικές αλλαγές, κάτι που εμποδίζει τη σταθερότητα, η οποία είναι απαραίτητη προκειμένου το Πάρκο να επιτελέσει το ρόλο του, όπως άλλωστε αποδείχθηκε όταν το Πάρκο έκλεισε ύστερα από την αλλαγή της προηγούμενης κυβέρνησης. Πουθενά αλλού στον κόσμο δεν διοικούνται με αυτόν τον τρόπο τα εθνικά πάρκα» λέει η Γκέιλ, αναφέροντας το συγκεκριμένο περιστατικό
Lørdag 17. oktober 2009
FOLK 13
Stavanger Aftenblad
NAVN: Innsendere må oppgi fullt navn, adresse og telefonnummer. BILDER: Vi ønsker helst digitale bilder, men tar også imot papirbilder. MINNEORD og nekrologer: Maksimalt 400 ord. REDIGERING: Vi forbeholder oss rett til å redigere tilsendt materiale. FRIST: To dager før innrykk. Til mandag- og tirsdagsavis: Fredag kl. 11. ADRESSE: Stavanger Aftenblad, postboks 229, 4001 Stavanger
FOLK Signe Hansen Anders L. Andersen Torhild F. Jacobsen Folk-redaksjonen 924 97 612
Travelt drømmeliv i Hellas I 19 år har norske Hanne Mi Stabell Sauge drevet keramikkverksted i Hellas. Sitt første møte med dreieskiven fikk hun på Ryfylke folkehøgskule i Sand. Der oppsto drømmen om et liv som kunstner.
DAGENS NAVN Hanne Mi Stabell Sauge FØDT: 6. mars 1961.
Torhild F. Jacobsen tekst og foto
BOSTED:
ZAKYNTHOS: – Bare kom inn! I en ol-
Zakynthos, las.
ivenlund på den greske øya Zakynthos inviterer Hanne Mi Stabell Sauge inn i sitt luftige og lyse keramikkverksted. Her bor og lever hun, med sin franske samboer Laurent og deres datter Sophia på åtte år. Det innholdsrike huset sto ferdig for to år siden, men selv har Hanne Mi bodd i Hellas i 19 år. – Hvordan i all verden havnet ei byjente fra Oslo på landsbygda i Hellas? – Oj, hvor skal jeg begynne? Kanskje jeg må helt tilbake til året på Ryfylke folkehøgskule på Sand? Jeg var 17 år og i opposisjon til det meste. Havnet nærmest tilfeldig i Sand. Bygde-Norge var et fullstendig ukjent begrep, og jeg følte jeg var havnet på månen. Men skolen hadde keramikkverksted. Jeg ble totalt fascinert og en drøm begynte å spire. Senere, som au pair i USA, lærte jeg mer om keramikk og ble oppmuntret til å fortsette. Vel hjemme valgte jeg likevel tryggheten og utdannet meg som førskolelærer. Men en formingslærer ga meg puffet jeg trengte. Jeg kom med i et teatermiljø, og langsomt våget jeg å tro at kunsten kunne være en vei å gå. Søkte og kom inn både på dramautdanning og formingslærerhøyskole. Jeg valgte det siste, og dermed var det gjort.
Hel-
SIVILSTAND: Samboer med franske Laurent, mamma til Sophia, åtte år
BESKRIV DEG SELV MED TRE ORD: – Hm... hun tenker lenge. Litt sta, kanskje, varmhjertet, livlig. Jeg liker å le!
HAR DU NOEN LASTER DU VIL BLI KVITT? Den var enda verre... Kunne nok kanskje vært noe mindre kritisk, mer åpen for at vi mennesker ofte er svært forskjellige.
HVA BETYR FINANSKRISEN FOR DEG? Den betyr blant annet at engelskmennene, som vanligvis er mine beste kunder, nesten er forsvunnet.
KREVENDE HVERDAG: Å arbeide som keramiker i Hellas er ikke noe latmannsliv, men Hanne Mi Stabell Sauge angrer på ingen måte at hun våget å følge drømmen. Sommerkurs for tilreisende turister bidrar til livlig miljø i verkstedet og god støtte til økonomien.
LANG REISE: 28 år gammel reiste Hanne Mi på ferie til Hellas. Hjemme var planene klare; hun skulle åpne keramikkverksted i Oslo sammen med en venninne. – Greske Dionysos kom inn i livet mitt, og drømmen om eget verksted ble i stedet realisert på Zakynthos. Fem stormfulle år endte i skilsmisse i 1994. Deres historie endte mellom to permer, i romanen «Min greske kjærlighet», der Hanne Mi er medforfatter. Til tross for bruddet, valgte hun å bli boende på Zakynthos, og etablerte nytt verksted blant kalkuner og langbeinte sauer i en nedlagt smie (?) – Og dermed var byjenta tilbake på landet. Hanne Mi ler. – Jeg trodde ikke jeg skulle makte å bo i et bygdemiljø etter året på Sand, men så er det kanskje nettopp dette miljøet som gjør det mulig å konsentrere seg. Her er folk opptatt av høner og dagen i dag og jeg får ro til å skape.
LEVENDE VERKSTED: Og Hanne Mi skaper. Et besøk i verksted og utstill-
,,
Norge er som et stort spahotell.
ing byr på opplevelser av mange slag. Havblå keramikk, kopper og kar ved siden av fantasifulle modeller av øyas stolthet; havskilpadden «Caretta caretta» for bare å nevne noe. Alt som selges, er laget av Hanne Mi og hennes assistenter. I verkstedet kan også turistene få prøve seg på dreieskiven, et populært tilbud. – Hva er den største utfordringen ved å være norsk på landsbygda i Hellas? – Her er alt fortsatt svært gammeldags. Synet på barneoppdragelse må man minst femti år tilbake for å finne i Norge. Her slår man fortsatt i god tro. Det er en stor utfordring å sende Sophia til den lokale skolen, når jeg så gjerne skulle hatt henne på Steinerskolen. Tilbudet her er ikke optimalt, kan du si. Men så får hun med seg mye annet. Tre kulturer, tre språk, to utradisjonelle foreldre. Fordelen ved å bo her, er at folk bruker
mye tid på hverandre. Når turistsesongen er over, er her veldig fredelig. Grekerne er dessuten hemningsløst gjestfrie, der kan visst vi nordmenn ha litt å lære. – Hvordan er du selv blitt mottatt i lokalmiljøet?
INKLUDERT: – Med stor respekt, har jeg inntrykk av. Jeg er keramiker og jobber hardt, men er ingen trussel for noen. Jeg har alltid følt meg inkludert, snakker med alle, men trør ikke i noens bed. Jeg har mange greske venner, snakker språket, og vet at ikke minst kvinnene syns det er inspirerende med en sterk kvinne som klarer seg selv og får ting til å skje. Hanne Mi er blitt så vant til livet i Hellas at det nærmest er en eksotisk opplevelse å besøke Norge. – På hvilken måte? – Norge er som et stort spahotell. Alt virker så velfungerende, behage-
lig og utrolig perfekt. Byråkratiet er vennlig, bussene kommer når de skal, man er høflige og defensive i trafikken. Det er så lite lyd i Norge, folk er lavmælte, til og med naturen er roligere enn i Hellas. Eneste er alle de fulle menneskene i bybildet. Jeg blir helt kvalm! Hva må ikke utlendinger tenke, som kommer som turister til Norge!
EN LITEN OASE: Verkstedet til Hanne Mi er som en internasjonal oase. Her trekker Hanne Mi til seg mennesker som er viktige og interessante for henne. Gjennom årene har hun hatt over 20 assistenter fra hele kloden. – Spennende og viktige møter, kan du tro! Gode assistenter med fagkunnskap er ikke alltid like enkelt å få tak i, så jeg er alltid glad for tips om dyktige kandidater som orker å jobbe hardt for luselønn, smiler Hanne Mi. torhild.jacobsen@aftenbladet.no