KeuzeSpecial mbo by Keuzegids

KEUZESPECIAL MBO

naar het mbo

Doe de test: ben je ofdenkereen doener?

Handige tips en weetjes

Info over leerwegen en niveaus Ken jij deze opleidingen? Alles over stage lopen

VOORWOORD

WAT HEB JE AAN DEZE KEUZESPECIAL?

Als je straks je vmbo-diploma op zak hebt, ga je waarschijnlijk studeren op het mbo. Hopelijk kies je dan een opleiding die je leuk vindt. Eentje die goed past bij jouw talenten. Voordat je kiest, moet je natuurlijk wel een beetje weten hoe het mbo werkt. Dat laten we je zien in deze Special.

Je vindt in deze KeuzeSpecial bijvoorbeeld uitleg over de niveaus en leerwegen. Ook geven we tips voor je studiekeuze. In de interviews met (oud-) mbo’ers lees je hoe het écht is om te studeren. Daarnaast vind je in deze Special leuke tests. Daarmee onderzoek je bijvoorbeeld of je een denker of doener bent. Of welke mbo-studies jij al kent. Weet jij bijvoorbeeld wat een signspecialist is?

In deze Special lees je ook hoe je van het vmbo naar het hbo kan doorstromen. Wat natuurlijk niet betekent dat het hbo beter is dan het mbo. Want er is juist veel vraag naar mbo’ers. Door stage te lopen krijg je als mbo’er al snel te maken met het bedrijfsleven. Daarom schreven we ook een artikel over hoe stage lopen op het mbo precies werkt.

Hopelijk weet je door deze KeuzeSpecial straks beter wat je kan verwachten van het mbo. Een opleiding kiezen gaat dan makkelijker. We wensen je in ieder geval veel leesplezier!

Redactie KeuzeSpecial

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Ondanks alle zorg die aan deze uitgave is besteed, blijven vergissingen en/of fouten mogelijk. Keuzegids aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor directe of indirecte schade die hieruit ontstaat.

Redactie Iris ten Brink, Hanne van Keulen, Melissa Korver-Casu, Vivian van Leeuwen, Julia van Steennis en Erin van de Weijer Data Vincent Flierman en Mariska Kok Vormgeving Sanneke Vlam, www.sproud.nl

Strip Melissa Korver-Casu Keuzegids Schipholweg 66 • 2316 XE Leiden • 071-5231341 info@keuzegids.nl • keuzegids.nl

Editie Najaar 2024

COLOFON

5 WIST JE DAT WEETJES

KORTING!

1 OVER HET MBO

Ook kun je gratis de CJP Cultuurkaart aanvragen. Daarmee krijg je korting op bijvoorbeeld de bios, festivals of musea.

Als mbo-student kun je korting krijgen op allerlei dingen. Van Spotify Premium en je zorgverzekering tot laptops en kleding.

ENGELS

Het mbo heet in het Engels ‘secondary vocational edu- cation.’ Secondary betekent ‘middelbaar’ en vocational betekent Middelbaar‘beroepsgericht’.beroepsonderwijs dus. Handig om te weten als je een deel van je opleiding in het buitenland wilt doen!

VEEL VRAAG NAAR MBO’ERS 2 3 4 5 INTROWEEK GRATIS REIZEN

In sommige steden kun je meedoen aan een introductieweek, zoals in Utrecht, Leiden of Groningen. Het is een leuke en makkelijke manier om andere studenten en de stad te leren kennen. Je bezoekt dan in groepjes informatiemarkten, culturele voorstellingen en feesten.

Op dit moment zijn er nog steeds te weinig mensen voor alle openstaande vacatures. Er is veel vraag naar werknemers met een mbo-opleiding. De overheid vraagt daarom ook havo’ers en vwo’ers na te denken over het volgen van een mbo-opleiding.

Zit je op het mbo en heb je studiefinanciering? Dan krijg je van de overheid ook een gratis ov-kaart: het studentenreisproduct. Hiermee kun je doordeweeks óf in het weekend gratis met het openbaar vervoer reizen, ook als je nog geen 18 bent!

IN HET MBO NIVEAUS INFO

NIVEAU 1 • ASSISTENTENOPLEIDING

• Duurt 1 jaar, soms korter

• Veel structuur en begeleiding

• Eenvoudige taken leren uitvoeren

• Vooral assisterend werk

• Bijvoorbeeld in de zorg, horeca of techniek

• Klaar? Aan het werk (boven de 18) of doorleren op niveau 2 (onder de 18 verplicht)

NIVEAU 2 • BASISBEROEPSOPLEIDING

• Duurt 1 of 2 jaar

• Lastigere taken leren uitvoeren

• Zelfstandig werken onder een leidinggevende

• Vooral uitvoerend werk

• Voorbeelden: bakker, isolatiemonteur, helpende zorg en welzijn

• Klaar? Aan het werk of doorleren op niveau 3

NIVEAU 3 • VAKOPLEIDING

• Duurt 2 of 3 jaar

• Zelfstandig werken onder een leidinggevende

• Vooral uitvoerend werk

• Meer verantwoordelijkheden dan niveau 2

• Voorbeelden: pedagogisch medewerker, allround laborant, retailspecialist

• Klaar? Aan het werk of doorleren op een specialistenopleiding

NIVEAU 4 • MIDDENKADEROPLEIDING

• Duurt 3 of 4 jaar

• Zelfstandig werken en leidinggeven aan collega’s

• Meer verantwoordelijkheden dan niveau 3

• Voorbeelden: maritiem officier, fashion designer, opticien

• Klaar? Aan het werk of doorleren op het hbo

NIVEAU 4 • SPECIALISTENOPLEIDING 1 2 3 4 4

• Duurt 1 of 2 jaar

• Doorleren in hetzelfde beroep na de mbo-3-opleiding

• Voorbeelden: decoratiestukadoor, leidinggevende, patissier

• Klaar? Aan het werk of doorleren op het hbo

LEERWEGEN IN HET MBO

BEROEPSOPLEIDENDE LEERWEG

BEROEPSBEGELEIDENDE LEERWEG

Vooral op school

Veel contact met andere studenten

Leren uit boeken

Vooral aan het werk

Veel contact met collega’s

Werkend leren

Huiswerk doen

Korte stage, soms stagevergoedingmet

Recht op (bovenstudiefinanciering de 18) en studentenreisproduct

1 of 2 dagen per week op school

Meestal reisvergoeding van werkgever, stagevergoedingsoms

Geen recht op studiefinanciering of studentenreisproduct

KIJK WELKE LEERWEG HET BEST BIJ JE PAST

Een BOL-opleiding past bij je als je het leuk vindt om op school te leren. Houd je juist meer van werken, dan is een BBL-opleiding een betere keuze. Het is slim erover na te denken hoe dat bij jou zit. Kies voor de vorm die jij het fijnst vindt! Dan heb je straks meer plezier in de opleiding.

DE WEEK VAN EEN VIP

Na de mavo besluit Sophia Casu (20) dat ze verpleegkundige wil worden. Ze kiest voor de VIP-opleiding: verpleegkundige in de praktijk. Bij deze mbo-opleiding (niveau 4) leer je het vak door te werken. Sophia deed dat in het Noordwest Ziekenhuis in Alkmaar. Hieronder vertelt ze hoe de week van een vierdejaars eruitziet.

MAANDAG

Schooldag op de Noordwest Academie

08.45 Verpleegkundige vaardigheden

10.15 Pauze

10.30 Zelfstandig werken

12.00 Lunchpauze

12.45 AFP: les over anatomie, fysiologie en pathologie

14.15 Naar huis

DINSDAG

Schooldag op de Noordwest Academie

08.45-10.15 Verpleegkunde: acute zorg

10.15-10.30 Pauze

10.30-12.00 Loopbaanbegeleiding

12.00-12.45 Lunchpauze

12.45-14.15 Praktijkexamens voorbereiden

14.15-14.30 Pauze

14.30-16.00 Engels

WOENSDAG

Dagdienst op de AOA

07.15 Werkpak halen en omkleden

07.30 Start dienst: overdracht

08.00 Eerste rondes langs de patiënten

09.00 Visites van de artsen

09.30 Handelen op beleid

11.30 Eerste patiënten overplaatsen naar andere afdelingen

12.00 Medicatieronde en patiënten wegbrengen voor onderzoeken of operaties

12.15 Pauze

13.30 Evaluatiemoment: hoe gaat het met de werkdruk, samenwerking en emoties?

14.00 Patiënten overplaatsen naar andere afdelingen en medicatieronde

14.30 Nieuwe patiënten ophalen van de spoedeisende hulp en eerste controles doen

15.15 Overdragen aan de avonddienst

15.45 Einde dienst

DONDERDAG EN VRIJDAG

Weekend

Twee avonddiensten op de AOA ZATERDAG EN ZONDAG

14.45 Werkpak halen en omkleden

15.00 Start van de dienst: overdracht

15.30 Eerste rondes langs de patiënten

16.00 Patiënten verzorgen

17.00 Medicatieronde, avondeten uitdelen en patiënten helpen met eten

18.00 Pauze

19.00 Handelen op beleid

21.00 Rondes langs patiënten

22.00 Dingen klaarzetten en voorbereiden voor de nachtdienst

23.00 Overdragen aan de nachtdienst

23.30 Einde dienst

TIPS

Tijdens een proefstudeer- of meeloop- dag ben je een dagje mbo-student. Je volgt lessen en maakt opdrachten. Zo kun je alvast beleven hoe de opleiding écht is. Dat is bijvoorbeeld handig als je nog twijfelt tussen een paar opleidingen.

HOE VIND IK EEN LEUKE OPLEIDING?

Loop mee met iemand

Vraag eens aan iemand met een interessant beroep of je een dag mag meelopen op zijn of haar werk. Misschien is het ook wel iets voor jou!

Maak testjes

Testjes helpen je erachter te komen waar je goed in bent en wat bij je past. Op pagina 22 vind je bijvoorbeeld zo’n test: ben jij een denker of doener?

Bezoek een open dag

Op een open dag krijg je informatie over de school en de opleidingen. Ook krijg je een rondleiding en kan je vragen stellen aan studenten en docenten.

Maak een visionboard

Maak eens een visionboard . Dat is een knip- en plakwerk met daarop foto’s van dingen die jij leuk vindt. Bijvoorbeeld lezen, mode, games, auto’s of reizen. Als je visionboard af is, kijk dan eens welke opleiding past bij de foto’s die je gekozen hebt. Zo

RENSKES STUDIELOOPBAAN

Je hebt veel opleidingen gedaan. Waarom?

INTERVIEW

Hoe kwam je erachter wat je wilde?

Toen ik jong was vond ik het leuk om mijn kamer steeds opnieuw in te richten. Na het vmbo koos ik daarom voor de opleiding interieuradviseur. Toch wilde ik geen adviseur worden, maar daarna nog doorstuderen. Tijdens mijn hbo-opleiding kwam ik erachter dat grafische vormgeving me erg aantrok. Via minors heb ik me daarin gespecialiseerd.

Ik wilde graag bewijzen dat ik al die diploma’s binnen kon halen. Mijn dyscalculie maakte me erg onzeker. Daardoor haalde ik de rekentoets op het mbo niet. Gelukkig mocht je toen nog wel doorstuderen. Ergens wist ik wel dat ik verder prima kon leren. Maar het duurde even voor ik dat echt besefte.

Hoe hield je het vol?

Wat me hielp is dat mijn ouders altijd zeiden dat ik het gewoon moest proberen. Na het hbo voelde ik me nog niet klaar om te werken. Daarom wilde ik een master volgen en zo nog meer kennis opdoen. Nu kan ik op de arbeidsmarkt heel veel kanten op.

Tip 1 van Renske:

Doe iets wat je leuk vindt, niet iets waar je op dit moment veel geld mee kunt verdienen.

Hoe vond je jouw mboopleiding?

Ik vond het heerlijk om praktisch bezig te zijn. Nu nog steeds trouwens. Tijdens de opleiding gingen we elk jaar naar het buitenland en naar woonwinkels om inspiratie op te doen, heel leuk.

Hoe vond je de overgang van mbo naar hbo?

Dat vond ik de grootste stap. Het zijn heel verschillende manieren van leren. Op het mbo heb je veel meer lessen en word je meer begeleid. Op het hbo moet je veel meer studeren en zelf uitzoeken. Bij mijn eerste hbo-stage was dat ook de feedback die ik kreeg: probeer het wat meer zelf te doen.

Tip 2 van Renske: Bezoek veel open dagen en vraag aan studenten wat zij van de vinden.opleiding

Wat heb je gehad aan je mbo-opleiding?

Op het mbo heb ik een flinke hoeveelheid werkervaring opgedaan met stages. Dat komt nu ook nog van pas. Je kent de kantooretiquette en kunt omgaan met collega’s. Daarnaast is de praktijk minstens even belangrijk. Want je moet de theorie natuurlijk wel kunnen toepassen!

VAN (V)MBO NAAR HBO

DE HAVO ROUTE START

4 vmbotl/gl vmbobbl/ kbl

4 havo

Wist je dat… 1 op de 10 4-havo’ers naardoorstroomt het mbo? Bron: NOS/DUO

5 havo

Je kunt doorstromen naar 4 havo wanneer je je examens hebt gehaald én een extra examenvak hebt gevolgd.

DE MBO ROUTE

Wist je dat... een associate degree (Ad) een hbo-opleiding is? Een Ad duurt 2 jaar, de helft korter dan een hbo-bachelor. Ook zijn Ad’s nog meer gericht op de praktijk. Het niveau zit tussen mbo-4 en een hbo-bachelor in.

Hbo (bachelor of associate degree) Niveau

Niveau 4

Wist je dat... er ook versnelde mbo-opleidingen zijn? Je haalt bijvoorbeelddan in 1,5 jaar al een diploma op niveau 4.

OVER WERK 5 WIST JE DAT WEETJES

Het gemiddelde bruto uurloon na een mbo-opleiding is €13,61

Iets minder dan 20% van de mbo-studenten doet een bbl-opleiding (werkend leren)

Een mbo’er werkt na zijn of haar gemiddeldopleiding 36 uur per week

40% van de mbo’ers (niveau 4) studeert door aan het hbo

Je gaat het meest verdienen na een opleiding tot verpleegkundige of procesoperator

WAT WEET JIJ OVER DEZE OPLEIDINGEN? QUIZ

Wist je dat er meer dan 700 mbo-opleidingen bestaan? Echt lastig kiezen dus!

En dan hebben ze soms ook nog van die lastige namen… Wat weet jij bijvoorbeeld van deze opleidingen?

1 Een chemisch fysisch analist…

A helpt bij het geven van scheikundelessen

B doet proefjes in een laboratorium

C controleert het vervoer van gevaarlijke stoffen

2 Een middenkaderfunctionaris smart building…

A maakt nieuwe gebouwen slimmer en duurzamer

B richt de openbare ruimte in C meet land en ruimte met speciale apparatuur

3 Een signspecialist…

A kan gebarentaal

B plaatst verkeersborden

5 Als engineer maritieme techniek…

C weet alles van lettertypes 4 Een logistiek medewerker…

A bouw je mee aan het interieur van schepen

B bedenk je dingen als motoren of gps-systemen

A bedient machines in een fabriek

C ben je bezig met techniek, plannen en begrotingen maken

B zet met een heftruck de binnengekomen vracht in het magazijn

C werkt aan de lopende band

Goede antwoorden:

AANMELDING EN TOELATING

Wanneer aanmelden?

Opleiding gekozen?

Meld je vóór 1 april aan.

Dan heb je namelijk het recht om te worden toegelaten.

Te laat met aanmelden?

Dan mag de opleiding je weigeren. Het is dus slim je voor meer opleidingen aan te melden.

Hoe aanmelden?

Aanmelden doe je online, via de website van de mboschool. Je hebt daar soms een DigiD voor nodig. Dat kun je gratis en makkelijk aanmaken.

Word ik altijd toegelaten? aangemeld, en dan?

• Na je aanmelding moet je verplicht meedoen met een kennismakingsactiviteit.

• Daarna krijg je een studiekeuzeadvies: een rapport waarin de school laat weten of ze de opleiding bij jou vinden passen. Ook na een negatief advies mag je met de opleiding starten. Wel is het dan slim om nog eens te onderzoeken of de opleiding echt bij je past.

• Bij de meeste opleidingen wel. Natuurlijk moet je vóór de start van de opleiding eerst je vmbo-diploma gehaald hebben.

• Soms heeft een opleiding te veel aanmeldingen. Dan kan er geloot worden, of worden studenten toegelaten op volgorde van aanmelding. Een opleiding met bijvoorbeeld 100 plekken laat dan de 100 studenten toe die zich als eerste hebben aangemeld. Je vroeg aanmelden is dus een goed idee!

• Ook moet je voor sommige opleidingen iets extra’s doen, om te laten zien dat je de opleiding aankunt. Bijvoorbeeld een auditie of conditietest.

Voor welke opleidingen kan ik mij aanmelden?

geen diploma (vanaf 16 jaar)

niveau 1

vmbo-basis niveau 2

vmbo-kader

niveau 2, 3 en 4

vmbo-tl niveau 2, 3 en 4

vmbo-gl niveau 2, 3 en 4

overgangsbewijs naar 4 havo of 4 vwo

niveau 2, 3 en 4

TIPS VAN SAM

KIES ZELF JE OPLEIDING

Misschien weten je ouders/verzorgers, decaan of leraar een leuke opleiding voor je. Maar denk rustig na over wat jij er zelf van vindt. Dat vergeten mensen vaak te doen. Kies ook niet automatisch voor een opleiding omdat een vriend die gaat doen. Het is belangrijk je eigen keuze te maken.

DENK NA OVER HET NIVEAU

Je krijgt van school een advies voor een niveau, maar dat hoef je niet op te volgen. Denk je dat een ander niveau beter bij jou past? Dan kun je dat beter doen. Daar kun je achter komen door naar open dagen te gaan. Ik had mijn opleiding bijvoorbeeld leuker gevonden als ik zelf voor niveau 4 had gekozen.

BEDENK EEN DOEL

Een studie kiezen gaat makkelijker als je een doel hebt. Ook helpt dat bij het afmaken van je studie, want je weet waar je het voor doet. Bedenk dus wat jij wil bereiken. Mijn droom is bijvoorbeeld om met een vriend festivals voor housemuziek te organiseren. Hij gaat de organisatie doen en ik de geldzaken.

Kijk op pagina 5 in deze KeuzeSpecial naar de uitleg over de niveaus!

ALLES OVER STAGE LOPEN

Een stage hoort er vaak bij als je naar het mbo gaat. Maar wat kan je verwachten?

Wat ga je doen?

1. Oriënterende stage

Je ontdekt wat er binnen het bedrijf allemaal gedaan wordt en of je dat interessant vindt. Je kijkt en helpt bij verschillende werkzaamheden.

2. Beroepsvoorbereidende stage

Nu ga je steeds meer alleen doen, met je begeleider in de buurt. Je doet belangrijke werkervaring op en ontdekt waar je goed in bent.

3. Eindstage

Je draait zelfstandig diensten in een team en maakt soms een eindopdracht, bijvoorbeeld een stageverslag of een praktijkexamen.

Krijg ik betaald?

Soms wel, soms niet. Je stagebedrijf is niet verplicht jou te betalen, want je bent er als leerling en niet als zelfstandig medewerker. Als je wel betaald krijgt, dan bepaalt je stagebedrijf hoeveel.

Hoeveel uur werk ik?

Het aantal uren dat je in totaal moet stage lopen, hangt af van het niveau dat je doet. Ook maakt het uit of je bol of bbl doet.

De opleiding bepaalt zelf hoe de stage over het schooljaar verdeeld wordt. Bij sommige opleidingen loop je één of meerdere dagen per week stage. Andere opleidingen kiezen voor een blokstage. Je loopt dan een aantal weken stage, zonder tussendoor naar school te hoeven.

Gemiddeld ligt het aantal stage-uren voor niveau 2, 3 en 4 tussen de 200 en 300 uur per jaar.

Hoe word ik begeleid?

Op je stageplek is er een praktijkopleider: iemand die dingen voordoet, vragen beantwoordt en samen met jou kijkt hoe het gaat. De opdrachten die je moet doen, krijg je van een stagebegeleider op school. Je praktijkopleider en stagebegeleider hebben ook af en toe contact over jouw stage en jullie maken samen afspraken.

Hoe vind

ik een stage?

Je kunt kijken op stagemarkt.nl: daar staan heel erg veel stages waar je uit kunt kiezen. Ook kan je zelf bedrijven bellen, je opleiding om hulp vragen of vrienden en familie om tips vragen.

Zeg tegen iedereen die je kent dat je een stage zoekt. Misschien kent iemand wel een bedrijf waar je terechtkunt!