6 De luchtweg en de ventilatie
Specifieke metingen
den) als: bevangenheid, verstikkingsgevoel, snakken naar lucht en ademtekort. Respiratoire distress (kortademigheid) is een bemoeilijkte ademhaling, die door de omgeving wordt opgemerkt. De patiënt hoeft dit niet als zodanig te ervaren. Bij de patiënt met respiratoire insufficiëntie meet u de ademfrequentie, de zuurstofsaturatie, en het koolzuurgehalte; tevens observeert u het ademhalingspatroon. De expiratoire CO2 kan met behulp van een capnograaf gemeten worden.
Zuurstofsaturatiemeting Met behulp van de zuurstofsaturatiemeter kan transcutaan (dus zonder contact met bloed) de SpO2 gemeten worden. Deze techniek noemt men de pulse-oxymetrie. Via een sensor op het lichaamsuiteinde meet de pulse-oxymeter de mate waarin het hemoglobine verzadigd is met zuurstof. Het is een veilige en eenvoudige methode om de saturatie in het arterieel bloed op een continue, niet-bloedige en betrouwbare manier te controleren. In plaats van SpO2 - bepaling wordt ook wel van SaO2 -bepaling gesproken. Hoewel de SpO2 en de SaO2 aan elkaar gelijk zijn, wordt de term SaO2 alleen gebruikt wanneer de saturatie op een bloedige wijze is bepaald. Voor de komst van de zuurstofsaturatiemeter was het bepalen van de bloedgassen de meest gebruikte methode om de saturatie te bepalen. Hierbij wordt bij de patiënt bloed afgenomen (arterieel, capillair of veneus) en wordt door middel van een laboratoriumbepaling de hoeveelheid zuurstof, gebonden aan het hemoglobine, bepaald. Daarnaast worden veelal de PO2 en de PCO2, evenals de pH bepaald.
Cyanose Wanneer het hemoglobine onvoldoende met zuurstof verzadigd wordt, zal de patiënt door het hoge gehalte aan geoxygeneerd hemoglobine cyanotisch worden. De mate waarin dit gebeurt, hangt af van de verhouding geoxygeneerd/gedeoxygeneerd hemoglobine en het hemoglobinegehalte. We kunnen twee vormen van cyanose onderscheiden: a. ❚ de centrale cyanose; b. ❚ de perifere cyanose. Ad a. De centrale cyanose Centrale cyanose is een meestal goed waarneembare paars-blauwe verkleuring van de slijmvliezen van mond, tong en lippen. Deze verkleuring is echter niet altijd goed waar te nemen. Bij een laag Hb, bijvoorbeeld door verbloeding, kan een centrale cyanose achterwege blijven.
Meting van saturatie geschiedt door middel van de pulse-oxymeter. Aan de techniek van de pulseoxymetrie zullen we hieronder enige aandacht besteden. Om de zuurstofsaturatie van hemoglobine met behulp van de zuurstofsaturatiemeter te bepalen, worden twee technieken gecombineerd: ❚a. de optische plethysmografie en ❚b. de spectrofotometrie.
Ad b. De perifere cyanose Perifere cyanose onderscheidt zich van centrale cyanose door een blauwe verkleuring van het nagelbed, de oren of conjunctivae. Deze cyanose ontstaat vaak door een slechte circulatie met redistributie, dus een laag hartminuutvolume, of door het effect van koude met perifere vasoconstrictie.
Ad a. Optische plethysmografie Hierbij maakt men gebruik van lichtabsorptiemethoden om de door pulserend bloed teweeggebrachte golfpatronen te reproduceren. De grotere lichtabsorptie tijdens het passeren van de bloed217