1815-1824 Het begin van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, er worden veel forten aangelegd. De Linie is steeds aangepast aan nieuwe ontwikkelingen op militair gebied. De bouw van de forten kent vijf periodes.
De Waterlinie is een 85 km militaire verdedigingslinie bestaande uit een reeks aaneengesloten stroken polderland die opzettelijk onder water konden worden gezet (geïnundeerd). Deze stroken worden beveiligd door verdedigingswerken en troepenopstellingen. Een waterbarrière was 3 tot 5 kilometer breed en slechts 30 tot 60 centimeter diep (kniehoogte). De onder water gezette velden waren zó breed dat de vijand er niet overheen kon schieten en zó ondiep dat de waterplas onbevaarbaar was. Bovendien werden sloten en greppels in het modderwater onzichtbaar, zodat waden verraderlijk was. Op de kwetsbare punten in de Linie kon de vijand via rivieren, dijken en hooggelegen gronden toch in de Linie doordringen. Daarom werden op deze zogenaamde accessen of toegangen forten gebouwd. De forten werden goed gecamoufleerd. Vanuit de forten grendelden de verdedigers met geschut de doorgang af en beschermden ze de inundatiesluizen. Zo kon men met relatief weinig manschappen een groot gebied verdedigen. De belangrijkste bestanddelen van een waterlinie zijn dus water, forten, geschut en niet te vergeten: gespecialiseerde manschappen. De Nieuwe Hollandse Waterlinie kende een permanente bezetting van ongeveer 12.000 man. In tijden van internationale spanning kwamen er 6000 manschappen bij. Tijdens oorlogsdreiging werd de Linie op “organieke sterkte” gebracht. Dit betekende dat er 33.000 tot 36.000 man gelegerd waren.
1840-1860 Forten krijgen bomvrije gebouwen. De belangrijkste forten worden voorzien van een ronde geschuttoren van zwaar metselwerk. Deze torenforten liggen vooral langs dijken (accessen). 1867-1870 De frontlijn van de steden Naarden en Utrecht moet verder komen te liggen, omdat de reikwijdte van projectielen toeneemt. Zo ontstaat het Offensief van Naarden. De fortengordel bij Utrecht krijgt uitbreiding van de forten Ruigenhoek, Voordorp, Rijnauwen, Vechten en ’t Hemeltje. Het fort Rijnauwen heeft een moderne polygonale (veelhoekige) vorm en is het duurste fort ooit gebouwd in Nederland. 1877-1879 De eerste mobilisatie van de Nieuwe Hollandse Waterlinie in 1870 brengt veel tekortkomingen aan het licht. Die worden in deze periode aangepakt. De invoer van de brisantgranaat in 1885 had grote gevolgen voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De verdedigingswerken waren hier niet tegen opgewassen. 20e eeuw In de 20e eeuw werden daarom de ‘verouderde’ verdedigingswerken aangevuld met betonnen schuilplaatsen en kazematten. Een kazemat is een overdekte, bomvrije ruimte voor de opstelling van vuurwapens, voorzien van een schietgat. Deze staan op en rond de forten.
hollandse waterlinie |