tekst Berber Bijma | beeld Shutterstock
Spierafbraak
Ouderen hebben nogal eens een gebrek aan eiwitten zonder dat te weten. De kwalen die we toeschrijven aan het ouder worden, zijn soms te vertragen door meer eiwitten te eten en – zo mogelijk – in beweging te blijven. Hoe zit dat precies en wat moeten we dan eten? Wetenschapper Joost Linschooten legt het uit.
E
ens in de zoveel tijd is het weer in het nieuws: relatief veel ouderen zijn ondervoed. Wat die ondervoeding precies inhoudt, weten veel mensen níet, zegt Joost Linschooten. Hij is voedingswetenschapper aan de HAS Hogeschool in Den Bosch en gespecialiseerd in het verband tussen voeding en gezondheid. ‘Bij ondervoeding denken we al snel dat ouderen te weinig calorieën tot zich nemen, dus simpelweg te weinig eten. Dat komt inderdaad voor, maar heel vaak gaat het met name om te weinig eiwitten.’ Die vorm van ondervoeding kan voorkomen bij alle ouderen, of ze nu in een zorginstelling wonen of thuis, met of zonder thuiszorg. Linschooten richt zich in zijn onderzoek en de samenwerking met bedrijven en andere kennisinstellingen vooral op de ouderen die thuis wonen. De cijfers over deze groep liegen er niet om. Van de zelfstandig wonende ouderen zonder thuiszorg, is volgens onderzoeken 7 tot 12 procent ondervoed. Van de ouderen die thuiszorg krijgen, is dat zelfs 30 tot 40 procent, dus (bijna) twee op de vijf.
magazine voor senioren
Hoe ontstaat zo’n eiwittekort? Linschooten: ‘Als we niet bewegen, worden onze spieren afgebroken. Dat gebeurt ook bij jonge mensen. Daarnaast hoort spierafbraak bij het proces van ouder worden. Door te bewegen én door eiwitten in te nemen, worden de spieren weer opgebouwd. De aminozuren die in eiwitten zitten, zijn nodig bij die opbouw. Bij jongere mensen is er vaak zo’n beetje evenveel spieropbouw als spierafbraak. Bij oudere mensen zie je vaak dat de spierafbraak sneller gaat dan de spieropbouw. Dat komt enerzijds doordat ouderen langzaam maar zeker minder gaan bewegen én doordat ze vaak niet genoeg eiwitten binnen krijgen, bijvoorbeeld omdat ze steeds kleinere porties gaan eten. Wij merken dat veel ouderen niet weten dat ze mogelijk te weinig eiwitten binnenkrijgen en ook niet welke producten eiwitrijk zijn.’
ONS VITAAL BRABANT
Hoe vitaal bent u? Tijdens de Vitaliteitsdagen van KBO-Brabant kunt u dat op meerdere plaatsen meten, samen met vrijwilligers en jonge zorgmedewerkers in opleiding. U kunt daar uw behendigheid en stabiliteit onderzoeken, knijpkracht meten en u krijgt inzicht in uw uithoudingsvermogen en eetpatroon. Daarnaast kunt u er terecht voor een goed gesprek over andere aspecten die uw vitaliteit beïnvloeden, bijvoorbeeld uw eetpatroon, beweging, nachtrust en sociale netwerk. Meer informatie via info@kbo-brabant.nl of (073) 644 40 66.
Klachten Een eiwittekort is niet eenvoudig te meten, zoals we via de huisarts ons ijzergehalte of ons cholesterol laten meten. ‘Daardoor is het best lastig om vast te stellen of iemand inderdaad de gevolgen ondervindt van te lage eiwitinname’, zegt Linschooten. ‘Je kunt dat eigenlijk alleen maar te weten komen door te vragen wat iemand zoal eet op een dag. De richtlijn is dat we per kilogram lichaamsgewicht 1,0 gram eiwit per dag moeten innemen. Voor kwetsbare ouderen wordt de richtlijn mogelijk verhoogd naar zelfs 1,2 gram per kilogram lichaamsgewicht. Daarbij is het advies om zo’n 25 tot 30 gram eiwit per maaltijd te consumeren. Bij de warme maaltijd gaat dat vaak wel goed, met een stukje vlees en een toetje, want 100 gram vlees bevat al ongeveer 20 gram eiwit. Maar bij het ontbijt en de lunch krijgen ouderen vaak niet genoeg eiwitten binnen.’ Wie minder inneemt dan de richtlijn kan
» 17