EF#7

Όλια Λαζαρίδου Τα highlights του Φεστιβάλ

Δημήτρης Παπαϊωάννου

Από το 2, στη Μήδεια(2) 22 Μαΐου 2008 / Τιμή: 0,01€

07 02/2008

Τζάνις Μπερντ Συνέντευξη με την Τουραντότ της Λυρικής

επιστολές ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΠ’ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ Αγαπημένη «εφ», Τυχαία πριν απο λίγο καιρό έπεσε στα χέρια μου το προηγούμενο τεύχος σας. Ήταν μια πολύ ευχάριστη έκπληξη για μένα.Πέρυσι, επειδή ήμουν στο Λονδίνο για σπουδές (πνιγήκαμε στη βροχή σας λέω) δεν κατάφερα να παρακολουθήσω το Φεστιβάλ. Έχασα τη Φιόνα Σο (που προηγουμένως την είχα χάσει και στο Λονδίνο), έχασα κι άλλα πολλά – κι ούτε γνώριζα για την «εφ», είχα μείνει στα άλλα free press, την «Athens Voice» και τη «Lifo». Θα ήθελα να σας συγχαρώ για την ενημέρωση που κάνετε σε σχέση με τα δρώμενα του Φεστιβάλ, έτσι όλοι μας μπορούμε να έχουμε μια πιο πλήρη εικόνα για το πολυ γεμάτο και ενδιαφέρον καλοκαίρι που μας περιμένει. Θα ήταν πολύ κρίμα ένα τέτοιο πολιτιστικό γεγονός να μην έχει την προβολή που του αξίζει. Ανυπομονώ να σας διαβάσω και αυτό το καλοκαίρι. Καλή συνέχεια! Κατερίνα Καραμπουρούνη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 |

Το πρόγραμμα του δεκαπενθημέρου

βρίζετε. Έτσι;

ΠΡΟΣΟΧΗ ΠΟΥ ΠΑΤΑΤΕ Πεδίον Άρεως. Εδώ υπάρχει ακόμα και υποδομή για την περισυλλογή των περιττωμάτων των σκύλων. Όμως, οι υπεύθυνοι του Πάρκου σαν να ξέρουν ότι ματαιοπονούν, παράτησαν την υποδομή στην τύχη της.

1, 3, 5, 7 Ιουνίου Όπερα Εθνική Λυρική Σκηνή Τουραντότ του Πουτσίνι Ηρώδειο --1, 2, 3 Ιουνίου Δρώμενο Μικέλ Μπαρσελό – Ζόζεφ Νατζ Paso Doble Πειραιώς 260 (Δ) --1, 2, 3, 4, 5 Ιουνίου Χορός Δημήτρης Παπαϊωάννου - Μήδεια (2) Πειραιώς 260 (Η) --5, 6 Ιουνίου Δρώμενο «18 Μποφώρ» - Όλια Λαζαρίδου Το Σχολείον (Β)

ΥΓ. Είμαι ειλικρινής. Δεν θα δω τα πάντα. Την 1η Ιουλίου θα ταξιδεύω για Τήνο, δύο μήνες θερινής ραστώνης. Θα έχω δει το μη πολιτικώς ορθό «Κουκλόσπιτο» του Ίψεν και του Μπρούερ με τους νάνους που οι γυναίκες τους ποδοπατούν – ελπίζω (είμαι εκδικητική τύπισσα). Αλλά την «εφ» θα μου τη στέλνουν εκεί όπου θα βρίσκομαι. Ελπίζω σε κέφια και μαχητικότητα, παρότι θα ψήνεστε ενώ εγώ θα δροσίζομαι.

Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

Διορθωτέα

ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ Ή AGRICULTURA; Tην περασμένη χρονιά διορίστηκα στην Αγροφυλακή. Ταλαιπωρημένος από χρόνια ανεργία, αναγκάστηκα να αφήσω την ωραία μας Αθήνα και τις επιλογές της σε διασκέδαση και να εγκατασταθώ στην επαρχία – κοντά πάντως, στην ορεινή Κορινθία. Ωραία είναι κι εδώ. Απ’ την κουλτούρα στην agricultura. Το δυστύχημα είναι ότι φέτος το καλοκαίρι δεν έχω άδεια. Θα αναγκαστώ να μείνω στο χωριό. Είναι και η πυρασφάλεια, για την οποία θα έχω παραπανίσιες υπηρεσίες. Μάλλον δεν θα δω τίποτα φεστιβαλικό – κρίμα, γιατί πέρυσι είδα τέσσερις παραστάσεις, με κορυφαία του Μαρμαρινού. Είχα κανονίσει να δω τον Παπαϊωάννου, που μου αρέσει και ανέκαθεν τον παρακολουθώ. Αλλά ως χωριάτης πλέον, την πάτησα μεγαλοπρεπώς. Όταν έφτασα στο γκισέ των εισιτηρίων, το Φεστιβάλ είχε ξεπουλήσει. Βρίζοντας την γκαντεμιά μου, σας γράφω μήπως έχει περισσέψει κανένα μαγικό χαρτάκι, έστω την τελευταία ημέρα, και μπορέσω κι εγώ να δω τη «Μήδεια (2)». Θα μπορούσα να πληρώσω κι έναν ολόκληρο μισθό. Έχω ελπίδες; Σ.Σ. ΥΓ. Σας παρακαλώ, μη δημοσιεύσετε το όνομα μου. Αγαπητέ φίλε, Πολύ φοβόμαστε ότι δεν υπάρχει καμία δυνατότητα να σας εξασφαλίσουμε εισιτήριο ή, έστω, πρόσκληση. Αν πάντως αντέχετε να περιμένετε, τον επόμενο χειμώνα η παράσταση θα παίζεται σε κεντρικό αθηναϊκό θέατρο, οπότε… Απολαύστε τη φύση το καλοκαίρι – βουνό, καθαρός αέρας, φυσιολογικές θερμοκρασίες – και μη στενοχωριέστε για τις παραστάσεις. Όπως σίγουρα

θα σας είπαν στα εκπαιδευτικά σεμινάρια της αγροφυλακής, ars longa, vita brevis. Η τέχνη μακρά, η ζωή λιγοστή.

ΚΑΘΑΡΗ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 260 Αγαπητοί φίλοι, Πέρυσι το είχαν επισημάνει κατ’ επανάληψη επιστολογράφοι σας. Σας είχα στείλει κι εγώ επιστολή, αλλά δεν τη δημοσιεύσατε. Επαναλαμβάνω το παράπονο μου. Κατά την επίσκεψή μου σε παραστάσεις της Πειραιώς 260, εκτός από το δύσβατο του χώρου θαύμασα τα σκουπίδια που τον περιβάλλουν. Παλιά έλεγαν ότι η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά, δεν έλεγαν ότι η άλλη μισή είναι η βρώμα. Φέτος ελπίζω να έχει διορθωθεί η κατάσταση. Έστω και αν για το περσινό χάλι ευθυνόταν ο Δήμος, θα μπορούσε πιστεύω το Φεστιβάλ να απασχολεί ένα συνεργείο κάθε τόσο για να μαζεύει τα απορρίμματα που έριξαν οι περαστικοί (πολλοί από τους οποίους, δυστυχώς, είναι και φιλότεχνοι, η τέχνη βλέπετε δεν εξευγενίζει πάντα). Παπαϊωάννου, Οστερμάιερ, Λι Μπρούερ και άλλοι σπουδαίοι καλλιτέχνες, σύμφωνοι. Αλλά γιατί, πριν τους απολαύσουμε, να πρέπει να περάσουμε μέσα από μια μίνι χωματερή; Μαρία Κουκέα, Καλλιθέα Αγαπητή κυρία, Σας το είπαμε και τηλεφωνικά. Το γράμμα σας δεν δημοσιεύθηκε γιατί μετά την

αποστολή του δεν εκδώσαμε άλλο φύλλο. Μεταβιβάσαμε τη διαμαρτυρία σας στη διεύθυνση που μας διαβεβαίωσε ότι θα γίνει ό,τι είναι δυνατόν ώστε ο χώρος του Φεστιβάλ να λάμπει. Αλλά στα όρια αυτού του χώρου τελειώνει η δικαιοδοσία μας.

ΠΡΟΣΕΧΩΣ ΤΣΑΝΤΛΕΡ Κύριοι, Θέλω να σας πληροφορήσω ότι γράφω αστυνομικά διηγήματα. Δεν έχω ακόμα βγάλει βιβλίο, δεν είμαι διάσημος, αλλά σας πληροφορώ ότι κι ο Ρέιμοντ Τσάντλερ άσημος ήταν πριν κάνει σουξέ ο Φίλιπ Μάρλοου. Με άλλα λόγια: έχω ελπίδα να μου δημοσιεύσετε διήγημα; Ας μη μου βάλετε μεγάλη φωτογραφία. Βάλτε μου το κείμενο και να δείτε ότι θα σας πουν ότι ανακαλύψατε ένα ταλέντο. Γιώργος Δόλας Αθήνα Αγαπητέ φίλε, Μολονότι δεν θεωρούμε τους εαυτούς μας επαρκείς κριτές λογοτεχνικών ταλέντων, αν εμπιστεύεστε την κρίση μας και αν δεν μιλάμε για υλικό μεγαλύτερο των χιλίων λέξεων, στείλτε μας το κείμενό σας. Αν μας αρέσει, θα το δημοσιεύσουμε. Όχι στο χώρο του διηγήματος, για τον οποίο ήδη έχουμε παραγγείλει κείμενα σε δόκιμους λογοτέχνες, αλλά σε κάποιον άλλο χώρο της εφημερίδας μας. Πάντως αν δεν μας αρέσει, και δεν το φιλοξενήσουμε, μετά δεν θα μας

Στο προηγούμενο φύλλο, από αβλεψία, παρεισέφρησαν δυο σοβαρά λάθη: 1. Στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ, αναγράφηκε ότι η Ανδρομάχη σε σκηνοθεσία Ζαν-Κριστόφ Σαΐς είναι του Ρακίνα - ενώ πρόκειται για την κλασική Ανδρομάχη του Ευριπίδη.

2. Στο θέμα για την Πίνα Μπάους, σελ. 33, αναγράφηκε ότι η δημοφιλής χορογράφος και χορεύτρια έχει εμφανιστεί στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας. Αν και πολλές και καλές χορογράφοι έχουν συμμετάσχει στη σημαντικότερη καλλιτεχνική εκδήλωση της μεσσηνιακής πρωτεύουσας, η Πίνα Μπάους δεν το έχει πράξει (ακόμα;).

• Στο προηγούμενο φύλλο, εξάλλου, τα ονόματα της Φιόνα Σο και του Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ γράφτηκαν και με την παλιά γραφή, Σω και Μπαρίσνικωφ - με ωμέγα. Απολογούμενοι σε φίλο γλωσσολόγο για τη διπλοεγγραφή, εισπράξαμε το γέλιο του: «Ε, και;», σχολίασε. «Δεν αναγνώρισαν οι αναγνώστες τη γνωστή ηθοποιό και τον διάσημο χορευτή;» Επειδή, όμως, το ωμέγα έχει ούτως ή άλλως εξοβελιστεί, στο μέλλον θα προσέχουμε περισσότερο.

Γράψτε μας Στείλτε και τις δικές σας επιστολές στη διεύθυνση: Ελληνικό Φεστιβάλ, Εφημερίδα εφ, Χατζηχρήστου 23, 11742 Αθήνα ή στην ηλεκτρονική διεύθυνση: free_press01@greekfestival.gr

περιεχόμενα

Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

ΣΤΗΝ ΠΡΟΒΑ Η ομάδα «18 Μποφώρ», υπό την καθοδήγηση της Όλιας Λαζαρίδου, ανεβάζει Μπρεχτ: «Αυτός που λέει ναι - αυτός που λέει όχι».

6 Μάης 1968 8 Επιφυλλίδες 12 Το noir διήγημα του Γιώργου Μπράμου 14 Δημήτρης Παπαϊωάννου 20 Μικέλ Μπαρσελό & Ζοζέφ Νατζ 22 Όλια Λαζαρίδου 24 Τζάνις Μπερντ 28 Έλενα Κελεσίδη 30 Πεδίον του Άρεως 36 Οδηγός επιβίωσης 42 Μπάλα-λάικα

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ Χατζηχρήστου 23 & Μακρυγιάννη | 11742 | Αθήνα | Τ: 210.92.82.900

www.greekfestival.gr

editorial

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 |

Φωτογραφία: Εύη Φυλακτού

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΔΑΥΡΟ ΣΤΗΝ ΑΒΙΝΙΟΝ Η Αντιγόνη και ο Κρέων, η Αμαλία Μουτούση δηλαδή και ο Λευτέρης Βογιατζής, το επόμενο καλοκαίρι, θα παρουσιάσουν την Αντιγόνη του Σοφοκλή στο μεγαλύτερο φεστιβάλ της Ευρώπης.

Ανατροπές; Όχι, προτάσεις Η φωνή στο τηλέφωνο ήταν λιγάκι ειρωνική. «Ε, έχετε πια συμβιβαστεί κι εσείς», μου είπε η παλιά φίλη, σχεδόν με λύπη. Προς στιγμήν τρόμαξα. Ώστε ήμασταν ασυμβίβαστοι αλλά τώρα πήγαμε με το σύστημα; Υπάρχουν λοιπόν συμπολίτες μας που φαντάζονται τους ανθρώπους του Φεστιβάλ με πύρινη ρομφαία, να κάνουν τη διαρκή τους επανάσταση απέναντι στο καταραμένο mainstream; Που φαντάζονται, έστω, ότι κρατούσαν ίσαμε πέρυσι τη ρομφαία, πριν τη βάλουν φέτος στο θηκάρι; Προσπάθησα να δω τους συντελεστές του Φεστιβάλ Αγιώργηδες και Τσε Γκεβάρες και μ’ έπιασαν τα γέλια. Ούτε μούσι έχουν ούτε υπάρχει περίπτωση να πάρουν το βλοσυρό ύφος των οσίων στις αγιογραφίες. Μπορεί να είναι πηγμένοι στη δουλειά, σκοτισμένοι από τα dead lines, αγχωμένοι – αλλά κανένας και καμιά δεν βρίσκεται εκεί για να επιβάλει οτιδήποτε. Ευτυχώς, μάλιστα, η τελευταία επανάσταση στις παρυφές της Δύσης (όπου ανήκουμε) τελείωσε με το τέλος του Μάη του 1968 – και μας άφησε ένα μεγάλο απόθεμα ελευθερίας το οποίο μας εξασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό τη δυνατότητα να είμαστε δημιουργικοί, ανατρεπτικοί, πρωτότυποι, αντισυμβατικοί, πνευματώδεις αλλά και ζωηροί, μοντέρνοι, χωρίς ό,τι είμαστε να αφορά κανέναν άλλον εκτός από τους οικείους μας. Κανένας και καμιά δεν οραματίζεται ανατροπή της καθεστηκυίας δομής, δεν χρειάζεται. Η σημερινή εποχή δεν χρειάζεται ανατροπές, χρειάζεται προτάσεις. Το Ελληνικό Φεστιβάλ πέτυχε επειδή, ακριβώς, έχει τέτοιες προτάσεις. *** Υπάρχουν λογιών κουλτούρες πάνω στις οποίες χτίζονται οι συλλογικές καλλιτεχνικές γιορτές όπως τα Φεστιβάλ. Η πιο διαδεδομένη στην Ελλάδα είναι εθνοκεντρική και τοπικής εμβέλειας. Μικρά events επιδοτούμενα από ένα σύστημα κεντρικής ή τοπικής εξουσίας, αναλόγως, το οποίο επιδιώκει και να τα ελέγχει. Αν το Ελληνικό Φεστιβάλ ήταν κάτι ανάλογο, δεν θα ήταν παρά ένα τυπικό άθροισμα εκδηλώσεων που στην καλύτερη περίπτωση θα ικανοποιούσε το ελίτ ακροατήριο που θα χρειαζόταν κλασάτες εκδηλώσεις για να ξεχωρίζει. Αντίθετα, το Ελληνικό Φεστιβάλ, πριν από τρία χρόνια, βρέθηκε με αποφασιστικότητα στον αντίποδα αυτού του μοντέλου. Μετακλήθηκαν στη χώρα σχήματα και καλλιτέχνες με συγκροτημένες, επιτυχημένες καλλιτεχνικές προτάσεις και αναμείχθηκαν με το υπάρχον δυναμικό, στο οποίο αίφνης δόθηκε η δυνατότητα να συνομιλήσει και να συγκριθεί με εκφραστικούς τρόπους που μόνο αν ταξίδευε μπορούσε να συναντήσει κανείς. Δόθηκε η δυνατότητα της

Η εφημερίδα του Ελληνικού Φεστιβάλ Ειδική έκδοση για το πρόγραμμα του 2008 Νο 7 (2/2008) | 22/5/2008 ISSN: 1791-1729

Διευθυντής Σύνταξης: Ηλίας Κανέλλης Aρχισυντάκτρια: Κατερίνα Οικονομάκου Σύνταξη: Ευγενία Τζιρτζιλάκη, Έλια Αποστολοπούλου, Νατάσα Διαμαντοπούλου, Κατερίνα Κόμητα, Νίκη Ορφανού Φωτογράφοι: Βίκυ Γεωργοπούλου, Βασίλης Μαθιουδάκης Σχεδιασμός: Graphopress Eκτύπωση: ΙΡΙΣ Α.E.

σύγκρισης. Και της όσμωσης. Η καλή επιρροή έφερε ήδη τα πρώτα της αποτελέσματα. Η Αντιγόνη του Λευτέρη Βογιατζή και το Πεθαίνω σα χώρα του Μιχαήλ Μαρμαρινού, αφού πρώτα λατρεύτηκαν στην Ελλάδα, ήδη εξάγονται. Ο Μαρμαρινός έχει πρεμιέρα σήμερα, 22 Μαΐου, στις Βρυξέλλες, στο KunstenFESTIVALdesArts, και συνεχίζει τη διαδρομή του στη Βιέννη, στη Βαρσοβία και στο Παρίσι. Η Αντιγόνη του Βογιατζή έχει προγραμματιστεί να ανεβεί στην Αβινιόν το επόμενο καλοκαίρι. Και ο Δημήτρης Παπαϊωάννου θα ταξιδέψει στο Πεκίνο – η Μήδεια (2) παίζεται στην ολυμπιακή πρωτεύουσα. Το Ελληνικό Φεστιβάλ πέτυχε επειδή κατάφερε και αυτό: όχι μόνο έβαλε την Αθήνα στον παγκόσμιο χάρτη της τέχνης αλλά και συνέβαλε στο να γίνει το ελληνικό έργο εξαγώγιμο. *** Αυτού του τύπου η πολιτική για ένα μεγάλο και στιβαρό Φεστιβάλ δεν χρειάζεται επαναστάτες. Χρειάζεται μανιακούς εργάτες της τέχνης, με βαθιά γνώση, διεθνή εμπειρία, επαφές με πρόσωπα και θεσμούς, κριτήριο, θάρρος, διάθεση διακινδύνευσης... Πρωτίστως χρειάζεται ελεύθερους ανθρώπους, που να μην υποτάσσουν τη σκέψη τους και τις επιλογές τους ούτε στα κλισέ του καλλιτεχνικού γίγνεσθαι ούτε στις πιέσεις που είναι μοιραίο να τους ασκηθούν – παντού ασκούνται πιέσεις, από πολιτικούς, από τον Τύπο, από φίλους και γνωστούς… Η κουλτούρα, βλέπετε, δεν είναι θερμοκήπιο, δεν είναι ένας προστατευμένος χώρος όπου καλλιεργούνται βεβαιότητες αλλά ένα άγριο τοπίο ιδεολογικών και αισθητικών, καμιά φορά και προσωπικών, συγκρούσεων. Η επιτυχία ή μη θεσμών όπως το Φεστιβάλ κρίνεται από ό,τι παράγεται σε αυτό το ταραγμένο τοπίο. Γιατί η καλλιτεχνική παραγωγή δεν είναι μια απλή παραγωγή ωραίων ήχων, εικόνων, χορογραφιών, πρόζας. Το καλλιτεχνικό προϊόν δεν θα υπήρχε ερήμην της ζωής, όψεων αυτού που συμβαίνει, της ερμηνείας του. Το Ελληνικό Φεστιβάλ πέτυχε επειδή δεν προκατέλαβε την ερμηνεία του κόσμου. Αλλά ανοίχτηκε σ’ αυτόν. Σε αυτό το Φεστιβάλ, στο ανοιχτό Φεστιβάλ της πρωτοπορίας, στο φεστιβάλ των συγκροτημένων προτάσεων, του καλλιτεχνικού διαλόγου και των ανοιχτών οριζόντων σας καλωσορίζουμε και φέτος. Καλό καλοκαίρι. Ηλίας Κανέλλης

Ελληνικό Φεστιβάλ Α.Ε. Υπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Γιώργος Λούκος Νομικός Σύμβουλος: Βάσω Τζιούμη

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚO ΣΥΜΒΟYΛΙΟ Πρόεδρος: Γιώργος Λούκος Αντιπρόεδρος: Άγγελος Δεληβορριάς Νομικός Σύμβουλος: Δημήτρης Πασσάς Μέλη: Vincent Baudriller, Nigel Redden, Alistar Spalding, Νίκη Τζούδα, Λουκάς Τσούκαλης

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

Μάης 1968 Μια επανάσταση που πέτυχε Από τον Ηλία Κανέλλη

μια στιγμή

μια στιγμή Ο επαναστατημένος πολίτης του 1968, σήμερα, θα μπορούσε να είναι ο Ευρωπαίος καταναλωτής που ζει στον σύγχρονο κόσμο, έχει δυνατότητες να ταξιδεύει, προγραμματίζει τις διακοπές του, ανησυχεί για το περιβάλλον, έχει εύκολη πρόσβαση στις τέχνες, ψιλοφοβάται για το μέλλον του, μαθαίνει ότι η προσήλωση στο έθνος δεν έχει τη σημασία που είχε άλλοτε…

ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΤΟ ΚΑΡΤΙΕ ΛΑΤΕΝ Τότε: ξύλο με την αστυνομία. Σήμερα: νοσταλγία μιας αιώνιας εξεγερμένης νεότητας για κάποιους, αίσθηση ότι δεν ήταν μάταιος κόπος εκείνες οι κινητοποιήσεις για κάποιους άλλους.

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 |

ο 1968 για την Αμερική του Λίντον Τζόνσον και του Ρίτσαρντ Νίξον ήταν χρονιά γόνιμης αναταραχής. Οι διαδηλώσεις για το Βιετνάμ έγιναν συνώνυμες του ανερχόμενου ριζοσπαστισμού στους κόλπους της νεολαίας. Στην Πράγα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» (έτσι τον λέγαμε τότε, ρομαντικά κι αριστερά, επειδή δεν θέλαμε ή δεν μπορούσαμε να δούμε ότι ήταν ανύπαρκτος) οι πολίτες διεκδίκησαν τη φιλελευθεροποίηση του κομμουνιστικού καθεστώτος. Και στη Γαλλία του Ντε Γκολ, από τα πανεπιστήμια, ξεχύθηκε ένα κύμα χαρούμενης διαμαρτυρίας που επεκτάθηκε στα εργοστάσια και προς στιγμήν φάνηκε ότι είναι μια ανατρεπτική εξέγερση. Ούτε οι διαδηλώσεις για τον πόλεμο στο Βιετνάμ έφεραν το σταμάτημα του πολέμου ούτε η άνοιξη της Πράγας ήταν αρκετή για έναν σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία ούτε η χαρούμενη εξέγερση του Μάη του 1968 στη Γαλλία ανέτρεψε το σύστημα. Τα γεγονότα εκείνα, όμως, ήταν αρκετά για να ανθίσει (και να καρπίσει) ένας από τους πιο ζωτικούς μύθους της μοντέρνας εποχής: η εξέγερση είναι χαρά. Αλλά πότε είναι όντως χαρά η εξέγερση; Μόνο όταν απώτερος στόχος της είναι η ελευθερία. Οι ελευθερίες. Ελευθερίες, ατομικές ελευθερίες, δικαιώματα, χειραφετητικά δικαιώματα διεκδίκησαν οι εξεγερμένοι του Γαλλικού Μάη του 1968. Παρά το ιδεολογικό νεφελώδες πολλών απ’ όσους συμμετείχαν, η μετάφραση των διεκδικήσεων είχε στόχους που μπορούν να περιγραφούν με σαφήνεια. Στόχους όπως: Ίσα δικαιώματα για όλους, ανεξαρτήτως από το φύλο, τη φυλή, την καταγωγή, την κοινωνική τάξη, την οικονομική δυνατότητα. Δημοκρατία, περισσότερη δημοκρατία παντού. Αυτονομία των μαζικών κινημάτων, για ακόμα περισσότερη δημοκρατία. Νέα κοινωνικά και πολιτικά κινήματα, με μαζικότερο και διαρκέστερο το κίνημα της πολιτικής οικολογίας για την προστασία του πλανήτη από την αλόγιστη εκμετάλλευσή του. Μοντερνισμός εναντίον της παράδοσης, καινούργιες κουλτούρες. Ευθεία αμφισβήτηση του πολιτικού ρόλου της θρησκείας. Αναζήτηση νέου ατομικού και συλλογικού πνευματικού περιεχομένου, μέσω της ανάδυσης διαφόρων ανορθολογισμών, που πάντως δεν στηρίχθηκαν σε εξουσιαστικούς θεσμούς. Αντικομφορμιστικό πνεύμα. Διεκδικητικές συλλογικότητες με στόχο όλο και πιο διευρυμένα ατομικά δικαιώματα. Απελευθέρωση του ερωτισμού προς την κατεύθυνση της απενοχοποίησης και της κατάρριψης των ταμπού. Σπάσιμο των προκαταλήψεων για την ψυχική ασθένεια. Εξανθρωπισμός της τιμωρίας και της φυλακής. Σαράντα χρόνια μετά, οι κοινωνίες έχουν τα δικά τους προβλήματα (οι δυτικές κοινωνίες, ασφαλώς, εντελώς διαφορετικά από τα προβλήματα των πολιτών σε πολλά μέρη της Ασίας, της Νότιας Αμερικής και της Αφρικής). Ωστόσο, οι ιδεολογίες της χειραφέτησης όλο αυτό το διάστημα κέρδιζαν έδαφος, εξαπλώνονταν στις κοινωνίες αλλάζοντας βαθμιαία τις δομές τους. Σαράντα χρόνια μετά, τίποτα δεν είναι ίδιο – έστω και αν μια παραλλαγή της «στομφώδους βλακείας» έχει τη διακυβέρνηση στη Γαλλία και στις ΗΠΑ, έστω και αν Αμερικανοί στρατιώτες σκοτώνουν και σκοτώνονται στο Ιράκ… Άλλαξαν πολλά. Αν όχι σε όλο τον κόσμο, τουλάχιστον στη Δύση, την περιοχή των δημοκρατικών ελευθεριών – που διευρύνθηκε ουσιαστικά, χάρη στην κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, το 1989. Κυρίως, όμως, σε γενικές εδραιώθηκαν, έγιναν καθεστηκυίες βεβαιότητες τα περισσότερα από τα ριζοσπαστικά αιτήματα του 1968. Οι νομοθεσίες (και οι νοοτροπίες των περισσότερων περιοχών του δυτικού κόσμου) κατοχυρώνουν τα δικαιώματα του πολίτη, όμοια για όλους, ανεξαρτήτως από φύλο, φυλή, καταγωγή, κοινωνική τάξη, οικονομική δυνατότητα. Οι κουλτούρες της αμφισβήτησης, ακόμα κι αν δημιούργησαν στην πορεία τις δικές τους ιεραρχίες, τα δικά τους είδωλα, τις δικές τους υπεραξίες και τα δικά τους ζωτικά ψεύδη, άλλαξαν οριστικά τον καθημερινό πολιτισμό. Η οικολογία (όταν δεν εκπίπτει σε μεταφυσική θεολογία) συνεχίζει να είναι κίνημα ευαισθητοποίησης και πολιτικής συνειδητοποίησης πολιτών που δεν είχαν, ίσως, σκεφτεί ότι η κατάκτηση της ευμάρειας μπορεί να γίνει σε βάρος του πλανήτη. Η απενοχοποίηση της σεξουαλικότητας και των σεξουαλικών επιλογών συμβαδίζει με τη διεκδίκηση δικαιωμάτων που ούτε να τα σκεφτούν μπορούσαν την ταραγμένη εκείνη δεκαετία του ριζοσπαστισμού - όπως τη συζήτηση και τη θεσμοθέτηση σε πολλές περιπτώσεις του γάμου των ομοφυλοφίλων. Στην αποδοχή των ριζοσπαστικών ιδεών συνέβαλαν, εκτός από τις πολιτικές εξελίξεις (κορυφαία, εκτός από την πτώση των καθεστώτων που τότε τα λέγαμε «του υπαρκτού σοσιαλισμού», η δημιουργία της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς, η βαθμιαία κατάργηση των εσωτερικών συνόρων και το κοινό νόμισμα), οι κατακτήσεις της τεχνολογίας. Οι τηλεπικοινωνιακές κατακτήσεις και το Internet έφεραν τον κόσμο πιο κοντά, η Ιατρική, η βιοτεχνολογία, οι φυσικές επιστήμες έδωσαν ποιότητα (και προοπτικές περαιτέρω ποιότητας) στην ανθρώπινη ζωή. Ο κόσμος σαράντα χρόνια μετά είναι αλλιώτικος, είναι όμως σίγουρα καλύτερος. υτόν τον κόσμο, που σήμερα ο δυτικός άνθρωπος θεωρεί πεζά αυτονόητο και οι υπόλοιποι τον ζηλεύουν, προετοίμασε η ταραγμένη δεκαετία του 1960 και συμβόλισε ο ριζοσπαστισμός των κινημάτων του 1968. Ο επαναστατημένος πολίτης του 1968, σήμερα, θα μπορούσε να είναι ο Ευρωπαίος καταναλωτής που ζει στον σύγχρονο κόσμο, έχει δυνατότητες να ταξιδεύει, προγραμματίζει τις διακοπές του, ανησυχεί για το περιβάλλον, έχει εύκολη πρόσβαση στις τέχνες, ψιλοφοβάται για το μέλλον του, μαθαίνει ότι η προσήλωση στο έθνος δεν έχει τη σημασία που είχε άλλοτε, ξέρει ότι παρά τις ανασφάλειες της ζωής δεν είναι εύκολο να του αλλάξει την καθημερινότητα ο αιφνιδιασμός ενός πολέμου, μια φορά στα τόσα χρόνια ψηφίζει – αλλά και δεν σταματά στιγμή να διεκδικεί. Τι παραπάνω, δηλαδή, ονειρεύονταν τα παιδιά εκείνης της εποχής (σημερινοί εξηντάρηδες) που διεκδικούσαν τη «φαντασία στην εξουσία»;

επιφυλλίδες

| ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

Το τανγκό, η μόδα και ο ερωτισμός

Αναπαραστάσεις Από την Κατερίνα Σχινά

Προχθές το βράδυ, χαμηλά στην οδό Ερμού, ένα μπαντονεόν ανάσαινε λυγμικά στον πρώτο όροφο ενός παλιού σπιτιού. Η φωτισμένη μπαλκονόπορτα πλαισίωνε μερικά ζευγάρια πόδια που συστρέφονταν συντονισμένα. «Άλλη μια σχολή τανγκό», είπε ο φίλος στο πλάι μου, που ήξερε από πολύ νωρίς, όταν για τους περισσότερους Αθηναίους τανγκό σήμαινε «Κομπαρσίτα» και γεροντικές εμμονές, όλα τα τραγούδια του Κάρλος Γαρδέλ απ’ έξω. Σήμερα, δεν νοείται χοροδιδασκαλείο, χωρίς τάξη τανγκό· δεκάδες επιμελείς σπουδαστές συρρέουν στα ειδικά μαθήματα, υποδυόμενοι ένα πάθος αντιστρόφως ανάλογο της χορευτικής δίνης. Διαβάζω πως τα tango-club πολλαπλασιάζονται στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, θέατρα χορευτικών ταχυδραμάτων για ζευγάρια, που αγκαλιάζονται αλίμονο, μονάχα από συνέπεια στο αλφαβητάρι του χορού. Ο πατέρας μου, που μου δίδαξε τα πρώτα βήματα, επέμενε στην απαράβατη αρχή: το πόδι της γυναίκας, ανάμεσα στα πόδια του καβαλιέρου. Ντρεπόμουν, αλλά υπάκουα. Ίσως γιατί ήδη απ’ τα δεκάξι μου, στα μέσα της δεκαετίας του ’70, αυτό που κάποτε ήταν ένα δαιμονικό όργιο είχε καταντήσει απλώς «ένας τρόπος να κουνάς τα πόδια σου». Αλλά τώρα φαίνεται πως κι αυτός ακόμα ο τρόπος «να κουνάς τα πόδια σου» στις μέρες της αδιαφορίας και της απομάκρυνσης, φαίνεται ιδιαιτέρως οργιώδης, εξωτικός, σαγηνευτικός: κάτι που καίει, εν μέσω παγετού, κι εμείς το πλησιάζουμε με το ρίγος του αγίου μπροστά στην αμαρτία. Θυμάμαι τον Ερνέστο Ροντό, έναν τυπικό Λατίνο γύρω στα εξήντα, που λάτρευε τον Γαρδέλ και τραγουδούσε τις προπολεμικές

ΟΔΗΓΗΣΕ ΜΕ Έτσι χορεύονται οι λυπημένες σκέψεις

επιτυχίες του με τσακισμένη φωνή σ’ ένα μικρό κλαμπ του Παρισιού – Trottoir de Buenos Aires, θυμάμαι, λεγόταν (και μου είπαν πρόσφατα πως δεν υπάρχει πια) – να παραδέχεται λυπημένα ό, τι ήθελε απεγνωσμένα να αρνηθεί, επαναλαμβάνοντας, χωρίς να το ξέρει, τη διαπίστωση του Αλμπέρτο Γκονζάλες : πως το τανγκό του Μπουένος Άιρες ψυχορραγεί , καταχωνιασμένο σε σκοτεινές αίθουσες χορού, σε καταθλιπτικά υπόγεια, σε συνοικιακά κλαμπ, χωρίς προσδοκία γιατριάς, γραφικό πια απομεινάρι, τουριστικό αξιοπερίεργο. Αλλά πάνε είκοσι πέντε χρόνια από τότε που

ο Ροντό προσπαθούσε να πείσει το ατίθασο ακροατήριο, που μάλλον τυχαία είχε βρεθεί σε κείνο το ναό της μελαγχολίας, πως η μουσική του δεν μπορεί, κάτι θα λέει και σ’ εκείνους· πως οφείλουν να σωπάσουν και ν’ αφουγκραστούν όλες εκείνες τις «λυπημένες σκέψεις που χορεύονται» να τις μοιραστούν, να εγκαταλειφθούν στον ερωτικό τους ψίθυρο. Οι κοινωνίες μας, νωθρές και μαζί ταραγμένες, άτονες και μαζί ανυπότακτες, βασανισμένες από την ταντάλεια δίψα μέσα στον υπερκορεσμό, μοιάζει να μην αντέχουν την προεξόφληση όλων των μορφών, όλων των πόθων: ζητούν να αναπαράγουν ιδανικά, φαντάσματα, εικόνες, όνειρα, επιθυμίες, έστω και μόνο αναπαριστώντας τα στοιχεία τους· λαχταρούν μιαν ερωτική πρόταση που να απέχει από όλες αυτές τις τετριμμένες παραλλαγές της σεξουαλικής μαγικής επωδού, τις αδιάκοπα επαναλαμβανόμενες, εις το διηνεκές επιμεριζόμενες σε όλους τους τομείς της ζωής. Ας είναι καλά, λοιπόν, ο Άστορ Πιατσόλα, το Κουαρτέτο Σεντρόν, το Σεξτέτο Μαγιόρ. Ας είναι καλά οι ρομαντικοί που κάνουν το τανγκό να αναβιώνει – και το ομοίωμά του μας φτάνει, αφού η πραγματικη συνθήκη

Κάτι που καίει, εν μέσω παγετού, κι εμείς το πλησιάζουμε με το ρίγος του αγίου μπροστά στην αμαρτία.

που το γέννησε έχει από καιρό σβήσει. Συγκινεί το τανγκό – η μάλλον συγκινεί η έμφυλή του διάσταση. Εδώ αγκαλιάζονται δύο ετερότητες – αδρά περιγραμμένες, απόλυτα διακεκριμένες: ο άνδρας επιτίθεται , η γυναίκα υποχωρεί· εκείνη προκαλεί, εκείνος ενδίδει. Η χορογραφία του τανγκό είναι διαυγής: δεν συγκαλύπτει, δεν εξομοιώνει· διαφοροποιεί και υπογραμμίζει. Οι κινήσεις, σκληρές εξωτερικά και συγκρατημένες εσωτερικά, δίνουν το μέτρο του αβάσταχτου πόθου· η σιωπή των χορευτών (σοβαρά χορεύεται το τανγκό, χωρίς κουβέντες) είναι τεταμένη, έτοιμη να εκραγεί· τα πρόσωπα κολλημένα, με τις ανάσες τους να σμίγουν, προοιωνίζονται την κατάκτηση του σώματος· ο ρυθμός ασθματικός, γεμάτος συγκοπές, αιφνιδιαστικές παύσεις και αξελεράντο, είναι σαν το λαχάνιασμα του ανικανοποίητου, που φουντώνει από την προσδοκία. Κι εμείς, οι όψιμοι χορευτές; Εμείς θα αναπαραστήσουμε τον έρωτα, αναπαράγοντας την ανάμνησή του, μέσα από το τέχνημα ενός χορού· θα ανασυστήσουμε τα φύλα, στήνοντας ένα, υψηλής αισθητικής, τελετουργικό σεξουαλικότητας. Θα μάθουμε να χορεύουμε τανγκό, για την ψευδαίσθηση και μόνο ότι μπορούμε ακόμα να ερωτευόμαστε με την ένταση που μας δίδαξε η μουσική και η λογοτεχνία. Κι ας υποχωρούν εκείνες συντετριμένες στο περιθώριο των λέξεων και των ήχων, έχοντας κατατροπωθεί από τα αστραφτερά τους απεικάσματα. __________________ Η Κατερίνα Σχινά είναι αρθρογράφος στην «Ελευθεροτυπία» και μεταφράστρια.

Τι είναι ελληνικότητα και τι κοσμοπολιτισμός

Ο ομφαλός της Γης Του Μανώλη Βασιλάκη

Ο σατιρικός στίχος «Ιππεύω την υφήλιον / και κυνηγώ τον ήλιον / περιορών τα άστρα» του Ηλία Τανταλίδη είναι λίγος για να εκφράσει την επαφή με την παγκόσμια πραγματικότητα και τη μεγάλη ιδέα που έχουν για τον εαυτό τους οι Νεοέλληνες. Παρακολουθώντας στενά τη νέα διαμάχη περί «Ελληνικότητας» αναρωτιέμαι έως πότε θα αρνούμαστε να δεχθούμε ότι δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου. Κάποτε ο πρόεδρος της εθνικιστικής οργάνωσης «Ελληνισμός» Νεοκλής Καζάζης, μετά την επαίσχυντη ήττα του 1897, υπερασπιζόμενος με μύθους τα «εθνικά δίκαια», κατέληγε διατυπώνοντας την άποψη ότι «ο ελληνικός λαός εξαιρείται του νόμου της ακμής και της παρακμής» καθώς και όλων των άλλων νόμων της φύσης και της ιστορίας. Το πώς έφτασαν τόσο πολλοί να πιστεύουν τέτοια ακραία πράγματα όμως απαιτεί ολόκληρο σύγγραμμα. Ακόμη και λόγιοι του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, για πολύ πρακτικούς λόγους, το 1820 τους έλεγαν πράγματα

σαν αυτά: «Οι Έλληνες δεν υπόκειντο ούτε το πάλαι ούτε το νυν εις τους νόμους της φύσεως» (Βενιαμίν Λέσβιος, Μεταφυσική) ή ο Αθ. Ψαλίδας, που έλεγε ότι η φύση τοποθέτησε τους Έλληνες στην υψηλότερη βαθμίδα του ανθρώπινου γένους, «μετά δε τους Έλληνας… ήρχοντο οι Άγγελοι». Από τότε όμως πέρασαν σχεδόν διακόσια χρόνια. Η νεοελληνική ιδεολογία είναι κυρίαρχη, με ανεξίτηλη τη σφραγίδα του «Ελληνο-

Και σήμερα διαβάζεις ή ακούς τις ίδιες υπερβολές, σε μια αποθέωση του ανορθολογισμού, στο παχύ έδαφος της νεοελληνικής αμάθειας και αγραμματοσύνης.

χριστιανισμού» κι έτσι και σήμερα διαβάζεις ή ακούς τις ίδιες υπερβολές, σε μια αποθέωση του ανορθολογισμού, στο παχύ έδαφος της νεοελληνικής αμάθειας και αγραμματοσύνης. Με τους σατιρικούς στίχους του Δ. Σολωμού «Σε βλέπω πάντα που κυλάς / Για πες μου, ψίχαλο, πού πας; / Πού πας ομπρός οπίσω; / – Τον κόσμο να φωτίσω!...» χλεύαζε ο Ιάκωβος Πολυλάς τα «φαντασιοκοπήματα» του εφευρέτη του όρου Σπυρίδωνος Ζαμπελίου, ο οποίος «τι άλλο κάνει παρά να ναναρίζη το έθνος με βλάσφημα παραμύθια;», καταλήγοντας ότι «εις ένα ποίημα του εφετεινού ποιητικού διαγωνισμού είδαμε την Ελλάδα συγκαθισμένην με τον Ύψιστον εις τη στιγμή της δημιουργίας». Αλλά το περιούσιον έθνος προτιμά στην πλειονότητά του να πιστεύει αυτά τα παραμύθια. Ας θυμηθούμε μόνο ότι όταν η Δύση από 250 χρόνια ήξερε ότι η Γη κινούνταν γύρω από τον ήλιο εκδόθηκε το βιβλίο του αξιωματούχου της Εκκλησίας Σέργιου Μακραίου Τρόπαιον εκ της Ελλαδικής πανοπλίας κατά των

οπαδών του Κοπερνίκου (1797). Τώρα όμως έχομε όχι απλώς το Γεωκεντρικό μοντέλο του κόσμου, αλλά το Ελληνοκεντρικό! Κέντρο του κόσμου είναι η «ανάδελφη» Ελλάς. Κι όλα ερμηνεύονται με την τύφλωση που προκαλεί η υπεροψία, διαβάζοντας έτσι και τον Σολωμό κι όχι με τον τρόπο του Παλαμά: «Παραγνωρίζουν αστείως τον Σολωμόν οι μη διαβλέποντες, υπό τον Έλληνα, τον Ευρωπαίον ποιητήν, τον διηνεκώς τηρούντα εστραμμένα τα βλέμματα προς την πνευματικήν της Δύσεως κίνησιν (…) Κι όταν ο Σολωμός ανακράζη: “Κλείσε μέσα σου την Ελλάδα, και θα αισθανθής να λαχταρίζη μέσα σου κάθε είδος μεγαλείου”, η κραυγή αύτη (…) προδίδει όχι τον ρήτορα των συλλαλητηρίων, αλλά, βαθύτερον του φιλοπάτριδος, τον Ε υ ρ ω π α ί ο ν ποιητήν, τον εμπνεόμενον και ένθουν εκ των καθολικών ιδεών…». __________________ Ο Μανώλης Βασιλάκης είναι αρθρογράφος και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, «Η Μάστιγα του Θεού».

επιφυλλίδες

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 |

«Κάντε τον κόσμο να ενδιαφερθεί για τη Μιανμάρ και τους ανθρώπους της, για τα δικαιώματά τους που καταπατούνται καθημερινά», μας είπε πριν από λίγο καιρό, χώνοντας μας ένα χαρτί στο χέρι, η διάσημη σοπράνο Μπάρμπαρα Χέντριξ, όταν τη συναντήσαμε σε ένα φόρουμ για τον πολιτισμό. Ήταν ένα γράμμα διαμαρτυρίας για τη μακρόχρονη φυλάκιση και το βασανισμό της αρχηγού της δημοκρατικής αντιπολίτευσης της Μιανμάρ, Αουνγκ Σαν Σου Κι, αλλά και της σφαγής πολιτικών κρατουμένων και μοναχών, μόνιμης πρακτικής της χούντας της χώρας. Η κοινή γνώμη τελικά ενδιαφέρθηκε για τη Μιανμάρ – μια μικρή χώρα της νοτιοανατολικής Ασίας, που συνορεύει με την Ινδία και την Κίνα. Όχι λόγω των φρικαλεοτήτων της χούντας αλλά λόγω του φοβερού κυκλώνα Ναργκίς που τη χτύπησε πριν από λίγες βδομάδες, αφήνοντας πίσω του περισσότερους από 120 χιλιάδες νεκρούς και ενάμισι εκατομμύριο πληγέντες που κινδυνεύουν από τις επιδημίες και την πείνα. Κι ενώ η χούντα, φοβούμενη για την εξουσία της, αρνείται να δεχτεί ανθρωπιστική βοήθεια και εγκαταλείπει τους κατοίκους στη μοίρα τους, ο ΟΗΕ προειδοποιεί ότι η χώρα θα γνωρίσει μια «δεύτερη καταστροφή» αν δεν ξεκινήσει άμεσα μεγάλης κλίμακας επιχείρηση αρωγής για τους πληγέντες, και οι επιστήμονες εκφράζουν φόβους για ένα ακόμα χτύπημα κυκλώνα στην περιοχή… Από τη δική μας σκοπιά, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα παραπάνω από το να δημοσιεύσουμε το κείμενο που μας εμπιστεύτηκε η σπουδαία ντίβα της όπερας, αν και έχει γραφεί πριν την καταστροφή. Η επικαιρότητά του, απλώς, έχει μεγεθυνθεί ύστερα από τον τραγικό απολογισμό – αλλά και την προκλητική αδιαφορία για τους πολίτες τους που δείχνουν οι ηγέτες της βιρμανικής χούντας.

Επιστολή για τη Μιανμάρ

Από το Λιτλ Ροκ στη Ρανγκούν Από την Μπάρμπαρα Χέντριξ

Το Σεπτέμβριο του 1957 ήμουν οκτώ χρονών και ζούσα στο βόρειο μέρος του Λιτλ Ροκ, στο Αρκάνσας. Πριν από λίγες βδομάδες παρακολούθησα τον εορτασμό των πενήντα χρόνων από την κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων στο λύκειο Σέντραλ. Εννέα γενναίοι έφηβοι, που έγιναν γνωστοί ως «οι εννέα του Λιτλ Ροκ», ξεκίνησαν τη διαδικασία της φυλετικής ενσωμάτωσης στα σχολεία της Αμερικής. Στις 4 Σεπτεμβρίου 2007, ο κυβερνήτης Ορβάλ Φάμπιους έστειλε στο Αρκάνσας την Εθνική Φρουρά με αποστολή να εμποδίσει αυτούς τους μαθητές να εγγραφούν στο μέχρι τότε εντελώς «λευκό» λύκειο, ενάντια στην απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου. Όπως και όλος ο κόσμος, σοκαρίστηκα από τις εικόνες που έδειχναν το μίσος νέων λευκών μαθητών απέναντι σ ‘ εκείνα τα θαρραλέα παιδιά. Ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ έστειλε το στρατό για να διατηρηθεί η τάξη και να προστατευθούν οι μαύροι μαθητές. Ξανάζησα αυτό το τρομακτικό και αποκαλυπτικό γεγονός παρακολουθώντας την πορεία γενναίων μοναχών και απλών ανθρώπων της Μιανμάρ: πορεία για την ελευθερία της χώρας και, ταυτόχρονα, έκκληση για βοήθεια από εμάς. Εκείνες τις πρώτες μέρες της εξέγερσης περίμενα με ελπίδα την απάντηση από τη Διεθνή Κοινότητα και, καθώς η Γενική Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών λάμβανε χώρα στη Νέα Υόρκη, σκέφτηκα ότι η στιγμή ήταν κατάλληλη για μια σοβαρή αντίδραση. Ωστόσο, για ακόμα μια φορά, το Συμβούλιο Ασφαλείας φανέρωσε το πόσο άχρηστο είναι. Μια κραυγή ντροπής στεκόταν στο λαιμό μου κάθε φορά που άκουγα κάποιον αρχηγό κράτους να προφέρει τα σωστά λόγια, λόγια συμπαράστασης, χωρίς όμως να δείχνει την απαραίτητη θέληση να προβεί στις σωστές πράξεις. Και τώρα η στρατιωτική χούντα στην Μιανμάρ εφαρμόζει τις γνωστές της τεχνικές για να εξοντώσει τους διαδηλωτές. Το 1999, με τη βοήθεια ενός έξυπνου πρέσβη, συναντήθηκα κρυφά με για λίγες ώρες με την Αούνγκ Σαν Σούου Κίι (βραβευμένη με Νόμπελ αγωνίστρια της δημοκρατίας και ηγέτις της αντιπολίτευσης) που βρισκόταν σε κατ’ οίκον περιορισμό. Με ρώτησε αν πί-

«Πού είναι το Συμβούλιο Ασφαλείας, πού είναι η Ευρώπη; Πού έχουν πάει οι πεποιθήσεις μας για την προστασία των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων; Θα συνεχίσουμε να βλέπουμε τη σφαγή των ανθρώπων της χώρας αυτής χωρίς να κάνουμε τίποτα για να το εμποδίσουμε;»

ΚΑΙ ΥΣΤΕΡΑ ΗΡΘΕ Ο ΤΥΦΩΝΑΣ Πορεία διαμαρτυρίας κατά της χούντας της Μιανμάρ, το 2007

στευα ότι η ίδια και οι άνθρωποί της θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το παράδειγμα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και το Κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα για να παλέψουν για την ελευθερία. Το Κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα σχηματίστηκε στις εκκλησίες του Νότου όπου οι μαύροι ήταν ελεύθεροι να συγκεντρώνονται, ακόμα και τότε που δεν είχαν δικαίωμα να συγκεντρώνονται οπουδήποτε αλλού. Επειδή, όμως, οι βουδιστές δεν συγκεντρώνονται συστηματικά, και χωρίς τη δυνατότητα να έχει η ίδια επαφή με τους ανθρώπους και να μεταδώσει το μήνυμά της, θεώρησα ότι το να οργανώσει τις μάζες με τον ίδιο τρόπο θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο. Ωστόσο, είδαμε τους μοναχούς να οδηγούν την εξέγερση. Ισως η Αούνγκ Σαν Σούου Κίι να είχε τελικά δίκιο. Δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε την Αούνγκ Σαν Σούου Κίι και τους ανθρώπους της Μιανμάρ. Πρέπει να δράσουμε τώρα. Πόσες

φορές βρεθήκαμε απλοί θεατές, χωρίς να κάνουμε κάτι; Πού είναι το Συμβούλιο Ασφαλείας, πού είναι η Ευρώπη; Πού έχουν πάει οι πεποιθήσεις μας για την προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων; Θα συνεχίσουμε να βλέπουμε τη σφαγή των ανθρώπων της χώρας αυτής χωρίς να κάνουμε τίποτα για να το εμποδίσουμε; Σαν τη Βουδαπέστη το 1956, την Πράγα το 1968 ή την Τιενανμέν το 1989; Οι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι νέο-συντηρητικοί δεν δίστασαν να στείλουν στρατεύματα στο Ιράκ σ’ έναν παράνομο πόλεμο. Υπάρχουν φωνές σήμερα που μιλούν ανεύθυνα για πόλεμο με το Ιράν, αλλά είναι ικανοποιημένοι με λίγες εκφράσεις συμπαράστασης στον πόνο του λαού της Μιανμάρ. Ίσως θα έπρεπε να αφήσουμε την υποκρισία μας κατά μέρος και απλά να πούμε: «Δεν θέλουμε να βάλουμε σε κίνδυνο τα πετρελαϊκά και εμπορικά μας συμφέροντα». Αλλά τότε ας μην παριστάνουμε ότι ο στόχος μας είναι να προστατέψουμε

τη δημοκρατία και την ελευθερία. Ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ δεν ήταν υπέρ της ενσωμάτωσης αλλά πήρε μια γενναία απόφαση που άλλαξε τη ροή της αμερικανικής ιστορίας. Η φωνή που απαιτεί δικαιοσύνη μπορεί να ακουστεί από το Λιτλ Ροκ ώς τη Ρανγκούν. Ελευθερώστε τη δημοκρατικώς εκλεγμένη Αούνγκ Σαν Σούου Κίι και όλους τους άλλους πολιτικούς κρατουμένους. Αποκαταστήστε τη δημοκρατία της Μιανμάρ, μια δημοκρατία όχι επιβεβλημένη απ’ έξω αλλά σφυρηλατημένη με τους αγώνες των ανθρώπων της Μιανμάρ. Μπάρμπαρα Χέντριξ Μουσικός Πρόεδρος του ιδρύματος «Μπάρμπαρα Χέντριξ για την Ειρήνη» (“Barbara Hendricks Foundation for Peace and Reconciliation”) www.barbarahendricks.com

βόλτες

10 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

Η ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΘΕΛΕΙ ΘΥΣΙΕΣ Ο πεζόδρομος ήταν παραδομένος στα δίκυκλα, σε όλη τη διάρκεια της 31ης Έκθεσης Βιβλίου.

Ο Φλομπέρ στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου Aπο τη Κατερίνα Οικονομάκου

«Για το διάβασμα και τη δημιουργία αναγνωστών που θα αγαπήσουν τον Φλομπέρ και τον Ντοστογέφσκι, ίσως δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά. Για τον πεζόδρομο, πάλι, μπορούμε»

«Ερχόμαστε όλοι στη ζωή με ένα εντύπωμα, ξέρεις κουβαλάμε τις καρμικές μας υποχρεώσεις», μου ανακοίνωσε με ήρεμη, υπνωτιστική φωνή η γυναίκα πίσω από τον πάγκο με τα βιβλία. Σε μερικές ώρες η 31η Έκθεση Βιβλίου θα έκλεινε τις πύλες της κι ευλογούσα την τύχη μου που πρόλαβα να ξεφυλλίσω μία από τις μέλετες που η εκδότρια έτεινε προς το μέρος μου – κάποιος είχε μπει στον κόπο να συγγράψει ένα ογκώδες έργο με τον ιντριγκαδόρικο τίτλο Εμφανίσεις ειδώλων ζώντων ανθρώπων. Κοίταξα γύρω μου. Λες; Εκτός από τους ελάχιστους ζώντες Αθηναίους που κοντοστέκονταν στα περίπτερα, η Διονυσίου Αρεοπαγίτου ήταν παραδομένη στα δίκυκλα: Παρκαρισμένα παντού, το ένα πλάι στο άλλο, κι από τις δύο πλευρές της μακριάς ευθείας από περίπτερα εκδοτών, που ξετυλιγόταν σαν ένα υπερφυσικό λευκό σκουλήκι. Στοιβαγμένα μες στην κοιλιά του σκουληκιού, ένα πλήθος από βιβλία περίμεναν τους επισκέπτες που θα τα περιεργάζονταν και θα τα διάλεγαν, γυρνώντας την πλάτη στα μηχανάκια -και αρκετά αυτοκίνητα- που χάραζαν την παράλληλη πορεία τους κάτω από το βράχο της Ακρόπολης. Αυτή ήταν κι η τελευταία φορά που η Έκθεση Βιβλίου άνοιξε κι έκλεισε στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, τόσο η λειτουργία του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης στο εγγύς μέλλον, όσο και

η επιβάρυνση του πεζόδρομου, καθιστούν σκόπιμο να αναζητηθούν εναλλακτικές λύσεις για τη φιλοξενία του θεσμού. «Έστω κι έναν αναγνώστη να κερδίζαμε, αυτό θα εξισορροπούσε την επιβάρυνση του πεζόδρομου», διαβάσαμε στα σχετικά ρεπορτάζ πως σχολίασε την απόφαση ο κ.Λουκάς Ρινόπουλος, πρόεδρος του Συνδέσμου Εκδοτών Βιβλιοπωλών Αθηνών. Γιατί; Ας πούμε πως δεν είναι ένας, αλλά τριάντα, Αθηναίοι που πέρασαν από το παζάρι βιβλίων της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και επέλεξαν να εισχωρήσουν στην κοινότητα των αναγνωστών κάνοντας την αρχή με τα Σπιτικά Γιατροσόφια με Βότανα ή το μυθιστόρημα (;) Λυκάνθρωποι, η αλήθεια πίσω από τον θρύλο. Ανάμεσα στον πεζόδρομο και όλη την αλήθεια για τους λυκάνθρωπους, το δίλημμα μοιάζει πράγματι δυσβάσταχτο. Όλα τα βιβλία αξίζει να διαβάζονται; Λίγα είναι εκείνα που δικαιολογούν (και πάλι καλά) την ύπαρξή τους σαν σφήνες για κουτσά τραπέζια; Ή μήπως κάθε βιβλίο που θα πέσει στα χέρια μας είναι κι ένα βήμα πιο κοντά στον Ντοστογιέφσκι; Έστω ότι η μύηση στη (μοναχική) απόλαυση της ανάγνωσης μπορεί κάποτε να περνάει ακόμη και μέσα από μια διόλου φιλόδοξης έκθεσης βιβλίου. Έστω, ακόμη, πως αν εγώ αγοράσω το έργο Μαύρες μέρες έρχονται για τον ελληνισμό, την επιβάρυνση της δικής μου πνευματικής υγείας θα εξισορροπήσει ο συμπολίτης που θα διαβάσει τον πρώτο του Φλομπέρ.

Για το διάβασμα και τη δημιουργία αναγνωστών που θα αγαπήσουν τον Φλομπέρ και τον Ντοστογέφσκι, ίσως δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά. (Σίγουρα πάντως, δεν μπορούν όλοι οι εκδοτικοί οίκοι να συνεισφέρουν εξίσου με τις επιλογές τους στην εκλέπτυνση του γούστου μας.) Για τον πεζόδρομο, πάλι, μπορούμε. Αυτό σημαίνει απαραίτητα πως πρέπει να μνημειοποιηθεί και να μπει στη γυάλα ο πεζόδρομος της Διονυσίου Αρεοπαγίτου; Γιατί να μην επιτρέπεται να στηθεί σε αυτό ακριβώς το πιο όμορφο σημείο της Αθήνας μια μεγάλη γιορτή για την πόλη, όπως θα άξιζε και θα μπορούσε ίσως να είναι (και) μια έκθεση βιβλίου; Γιατί πρέπει το ΚΑΣ να έχει την αποκλειστικότητα στις γνωμοδοτήσεις γύρω από τις χρήσεις του χώρου; Ποιος θέλει μια αποστειρωμένη γειτονιά στην καρδιά της πόλης; Άλλωστε κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος είναι και η Αποστόλου Παύλου, όπου η ευαισθησία της Πολιτείας αμβλύνεται πάνω στα παραταγμένα τραπεζοκαθίσματα, τα μηχανάκια και τα αυτοκίνητα που κόβουν ανενόχλητα βόλτες, με περίπου μηδενικές πιθανότητες να υποστούν κυρώσεις. Τι ακριβώς μας ενδιαφέρει τελικά να περιφρουρήσουμε; Την ποιότητα ζωής σε αυτήν την πόλη; Ή αποκλειστικά και μόνο την ακτίνα που πιάνει το βλέμμα από το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης – δηλαδή αυτό που θέλουμε να είναι η βιτρίνα μας;

για δυνατούς λύτες

Quiz

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 11

Από τη Μάγια Λεμάγια

6. Ο Δημήτρης Βαρβαντάκης και ο Γρηγόρης Χατζάκης υπογράφουν το έργο Κάσπαρ Χάουζερ: Η ιστορία ενός ανθρώπου, που θα παρουσιάζεται σε τροχόσπιτο σε διάφορα σημεία της Αθήνας. Ο λαϊκός κεντροευρωπαϊκός μύθος του ανθρώπου χωρίς μνήμη που διεκδικεί την αποδοχή του για αυτό που είναι έχει γίνει ταινία και από τον Γερμανό σκηνοθέτη Βέρνερ Χέρτζογκ. Με ποιον τίτλο, σε ακριβή μετάφραση από τα γερμανικά, παίχτηκε στα ελληνικά; i. Ο καθένας για τον εαυτό του και ο Θεός εναντίον όλων. ii. Η ζωή μου όλη είναι ένα τσιγάρο που δεν το γουστάρω. iii. Βαλκυρίες στο Κρόιτσμπεργκ.

--7. Η Λένα Πλάτωνος (εμφανίζεται στο Ηρώδειο στις 28 Ιουλίου) κυκλοφόρησε την τελευταία δουλειά της εκτός δισκογραφικών εταιρειών. Πού και πώς; i. Στο My Space, με πρωτοβουλία της Λόρι Άντερσον. ii. Σε βινύλιο, σε συλλεκτικά περιορισμένα αντίτυπα. iii. Από την «Οδό Πανός» του ποιητή Γιώργου Χρονά.

--8. Ο Λι Μπρούερ με τους αβανγκάρντ Mabou Mines παρουσιάζει στην Πειραιώς 260, το διάστημα 21-24 Ιουλίου, ένα έργο στο οποίο όλους τους αντρικούς ρόλους υποδύονται πραγματικοί νάνοι. Ποιο έργο; i. «Η Χιονάτη και οι 7 νάνοι», του Γουόλτ Ντίσνεϊ. ii. «Κουκλόσπιτο», του Ερρίκου Ίψεν. iii. «Η Χιονάτη και τα 7 γεροντοπαλίκαρα», του Ιάκωβου Καμπανέλη.

--9. Στον Άμλετ των Γούστερ Γκρουπ (Πειραιώς 260, 13-16 Ιουνίου) προβάλλεται στο φόντο μια κινηματογραφική μεταφορά της σαιξπηρικής τραγωδίας. Ποια; i. Ο «Άμλετ» του Λόρενς Ολίβιε (1948). ii. Ο «Άμλετ» των Μπιλ Κόουλεραν και Τζον Γκίλγουντ με τον Ρίτσαρντ Μπάρτον (1964).

iii. «Ο Άμλετ κάνει μπίζνες» του Άκι Καουρισμάκι (1987).

--10. Ο Άμλετ του Τόμας Οστερμάιερ και της Schaubuehne κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στην Αθήνα, στην Πειραιώς 260, στις 29 Ιουνίου. Πού θα ανεβεί αμέσως μετά; i. Στο Διεθνές Πειραματικό Φεστιβάλ της Αγουλινίτσας. ii. Στο κλαμπ Μεντιτερανέ. iii. Στην Αβινιόν.

--11. Από πού κατάγεται η Νάνα Μούσχουρη που, στις 23 Ιουλίου, δίνει την αποχαιρετιστήρια συναυλία της για το ελληνικό κοινό; i. Από την Καλαμάτα. ii. Από την Κομοτηνή, αλλά γεννήθηκε στη Στουτγκάρδη. iii. Από τα Χανιά.

--12. Ο Ματίας Λάνγκχοφ, που σκηνοθετεί τον Φιλοκτήτη του Χάινερ Μίλερ (27 και 28 Ιουνίου, Μικρή Επίδαυρος), με ερμηνευτές τους Χατζησάββα, Βογιατζή, Λούλη, έχει «προηγούμενα» με το ελληνικό κοινό. Πότε και γιατί; i. To ‘97 ανέβασε «Βάκχες» με το ΚΘΒΕ που αποδοκιμάστηκαν ως βέβηλες και «ανθελληνικές». ii. Το ‘89, τη χρονιά που έπεσε το τείχος του Βερολίνου, σκηνοθέτησε για το Φεστιβάλ της ΚΝΕ τη θεατροποιημένη «Εαρινή Συμφωνία» του Ρίτσου. iii. Το 2001 σκηνοθέτησε τις διαφημίσεις του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού.

--13. «Είμαι η Κατίνα Παξινού. Άφησέ με να περάσω», λέγεται ότι φώναζε η μεγάλη πρωταγωνίστρια στον φύλακα που της είχε κλείσει τα δρόμο προς το κοίλον της Επιδαύρου, θεωρώντας ότι είναι άλλη μια αργοπορημένη. Τι φημολογείται ότι της απάντησε; i. «Δεν πά’ να ’σαι και ο Αλέξης Μινωτής». ii. «Δεν πά’ να ’σαι και η Μάγια Μελάγια». iii. «Δεν πά’ να ’σαι και η Μάγια Λεμάγια».

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ Οι σωστές απαντήσεις βαθμολογούνται με 2. Οι λάθος απαντήσεις που θα έδινε ένας ακραιφνής εθνοκεντρικός με 3. Οι λάθος απαντήσεις που θα έδινε ένας ποπ κοσμοπολίτης με 1.

1. Κατεβαίνοντας από Ομόνοια προς Πειραιά, πού είναι η Πειραιώς 260. Στο δεξί ή στο αριστερό χέρι; i. Στο αριστερό. Εκεί όπου είναι το γραφείο του Τσίπρα. ii. Στο δεξί. Εκεί όπου γίνεται το Φεστιβάλ του Λούκου. iii. Ούτε δεξιά ούτε αριστερά. Τέρμα Πειραιά.

--2. Σχολείον. Το ίδρυσε η… i. Ειρήνη Παππά. ii. Μελίνα Μερκούρη. iii. Ειρήνη Μερκούρη.

--3. Κάιλι Μινόγκ, τραγουδίστρια, εμφανίζεται στην Αθήνα. Πού; i. Στο Ηρώδειο, φιλοξενούμενη του Ελληνικού Φεστιβάλ. ii. Στην Πειραιώς 260, στις προφεστιβαλικές εκδηλώσεις. iii. Στη Μαλακάσα, εκτός φεστιβάλ.

--4. Πατρίσια Σαντρέτο Ρε Ρεμπαουντέγκο. Ποια είναι; i. Διάσημη σοπράνο, πρωταγωνίστρια στο Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας του Μπρίτεν, με την Ορχήστρα της Λιόν και υπό τη διεύθυνση του Κωνσταντίνου Καρύδη, 7 και 9 Ιουνίου στο Μέγαρο Μουσικής. ii. Τραγουδίστρια ελληνικής καταγωγής από την Αμερική, guest στην παράσταση του Σταμάτη Κραουνάκη Χ Σκηνής, Αυτά που κάψαν το σανίδι, 27 και 28 Ιουνίου στο Ηρώδειο. iii. Συλλέκτρια έργων σύγχρονης τέχνης, μέρος της συλλογής της οποίας θα εκτεθεί στο Μουσείο Μπενάκη.

--5. Παρότι για το χορό ο Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ ισοδυναμεί με το πρόσωπο που καταργεί τους νόμους της βαρύτητας, δημοφιλής φιγούρα της ποπ κουλτούρας έγινε μετά την εμφάνισή του σε ένα διάσημο σίριαλ. Σε ποιο; i. Friends. ii. Sex and the City. iii. Ugly Betty

ΒΡΕΣ ΤΟ Nάνοι και ωραία ψηλά κορίτσια σε μια παράσταση απο τους Mabou Mines. Ποια; Βλ. ερώτηση 8.

1. i. 3 ii. 2 iii. 1 | 2. i. 2 ii. 1 iii. 3 | 3. i. 3 ii. 1 iii. 2 4. i. 1 ii. 3 iii. 2 | 5. i. 1 ii. 2 iii. 3 | 6. i. 2 ii. 3 iii. 1 7. i. 1 ii. 3 iii. 2 | 8. i. 1 ii. 2 iii. 3 | 9. i. 1 ii. 2 iii. 3 10. i. 3 ii. 1 iii. 2 | 11. i. 3 ii. 1 iii. 2 | 12. i. 2 ii. 1 iii. 3 13. i. 1 ii. 2 iii. 3

Γεια σας καλές μου φίλες, γεια σας καλοί μου φίλοι. Δεύτερη χρονιά μαζί και είναι προφανές ότι το βάρος της ευθύνης για ακόμα καλύτερα κουίζ μου λυγίζει τα γόνατα και με γεμίζει φοβίες. Πέρυσι ήμασταν μια αθώα συντροφιά που παίζαμε. Φέτος, αδυνατώ να συμμετάσχω, πόσο μάλλον να ενορχηστρώσω παιχνίδι. Ενηλικιώθηκα; Μπορεί. Φταίτε όμως εσείς γι’ αυτή μου την ενηλικίωση. Φταίνε η ωριμότητά σας και η απαιτητικότητά σας που με γεμίζουν ευθύνες; Και τώρα; Τώρα που έχασα την παιδικότητά μου, πώς θα κάνω αστεία (και λίγο πονηρά, πότε πότε) κουίζ; «Απλούστατα», μου λέει η μπάσα, με γερμανική προφορά, φωνή της αρχισυντάκτριας. «Τέρμα τα αστεία, τέρμα και τα πονηρά. Κουίζ σκέτα θέλω». Ωραία, λοιπόν, καλή μου. Λάβε το πρώτο σκέτο. Κι αν βαρεθούν οι αναγνώστες, το κρίμα στο λαιμό σου. Αλλά, πάλι, γιατί είμαι σίγουρη ότι δεν πρόκειται να βαρεθούν κάνοντας ένα παιχνίδι που θυμίζει ψυχαναλυτική συνεδρία τύπου «από πού έρχομαι και πού πηγαίνω;»; Για Φεστιβάλ, καλά πάτε. Αλλά για ποιο φεστιβάλ;

Φωτογραφία: Richard Terrmine

Ποιανού Φεστιβάλ είστε εσείς;

Κριτική των απαντήσεων Από 13 έως 20 βαθμούς Σύμφωνοι. Ζείτε στην Ελλάδα αλλά ονειρεύεστε ότι παίρνετε μπρέκφαστ στο Τίφανις, εργάζεστε σε ένα παραλιακό πύργο στις Κάννες, ψωνίζετε στην Μποντ Στριτ, το απόγευμα πάτε Γκουγκενχάιμ και το βράδυ βλέπετε την πρώτη διανομή της Λουτσία ντε Λαμερμούρ στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης. Σας έθλιψε ο θάνατος του Ράουζεμπεργκ, σας στενοχώρησε το δυσοίωνο πρωτοσέλιδο των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, σας ανησύχησε η περαιτέρω αύξηση της τιμής του πετρελαίου… Δεν θα έρθετε στο Φεστιβάλ Αθηνών επειδή πάτε μόνο Αβινιόν και Εδιμβούργο. Και συγχυστήκατε που απαντήσατε σε ένα τόσο ηλίθιο κουίζ. Με τόσες σκοτούρες και βάσανα, σας συνιστούμε να πίνετε τον φραπέ σας ντεκαφεϊνέ για να μην είναι διαρκώς σπασμένα τα νεύρα σας. Από 21 έως 30 βαθμούς Α, πόσο ενημερωμένοι και ενημερωμένες είστε για το Ελληνικό Φεστιβάλ – είστε το ιδανικό κοινό. Και, α, πόσο χαρούμενοι και χαρούμενες που και η Αθήνα έχει χώρο για το σύγχρονο πρόσωπο του καλλιτεχνικού μοντερνισμού. Φυσικά, τρώτε μόνο σαλάτες αλλά καταναλώνετε μανιωδώς κουλτούρα. Αγοράζετε όλες τις καινούριες εκδόσεις που κυκλοφορούν, βλέπετε τρεις ταινίες την εβδομάδα στον κινηματογράφο, υποχρεωτικά μια παράσταση και σας στενοχωρεί που δεν προλαβαίνετε να απολαύσετε τις κλασικές ταινίες που έχετε μαζέψει αγοράζοντας ανελλιπώς Βήμα και Πρώτο Θέμα. Θα είστε σε ό,τι γίνει στην Πειραιώς 260 – εκτός Σαββάτου και Κυριακής, οπότε και θα είστε στο εξοχικό για ξεκούραση. Σύμφωνοι, θα είναι καλεσμένος σας και ο λέκτορας του Πανεπιστημίου με τη γυναίκα του. Μην ξεχάσετε να καλύψετε το ανάγνωσμα της Λένας Μαντά στην εταζέρα, που σας ξεκουράζει, με την τελευταία μετάφραση του Ντεριντά. Από 31 βαθμούς και πάνω Το ξέρω ότι το βρίσκετε ωραίο το Ελληνικό Φεστιβάλ. Κάτι σαν το ελληνικό κοκορέτσι σε εκείνη την ταβέρνα στο Λεωνίδιο, τότε που πήγατε με τα κουμπάρια σας αρχαίο θέατρο, έ; Ή την ψησταριά με το καλύτερο τζατζίκι του Περιστερίου, όταν βγαίνατε από το Φεστιβάλ της ΚΝΕ – θυμάστε; Θα συναντιόμασταν στην Πειραιώς, στου Παπαϊωάννου, το ξέρω, αλλά ξεπούλησε αυθημερόν. Είστε γέροι για το Synch, εντάξει, νέοι για τη Λένα Πλάτωνος, ο Άμλετ είναι αρχαίος για εσάς και οι νάνοι του Μπρούερ σας θυμίζουν τη Χιονάτη – ενώ το δικό σας αγαπημένο παραμύθι είναι η Κοκκινοσκουφίτσα. Κατάλαβα. Δεν είστε του δικού μας φεστιβάλ, αλλά θα κάνετε τα αδύνατα δυνατά να παρακολουθήσετε ένα τουλάχιστον ρεσιτάλ. Ποιανού; Τι μου λέτε, κύριε; Ο Κριστιάνο Ρονάλντο εμφανίζεται στα γήπεδα της Αυστρίας και της Ελβετίας, όχι στο «ξερό» της Πειραιώς.

noir ιστορίες

12 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

Λογοτέχνες γράφουν noir διήγημα στην εφ. Σήμερα ο Γιώργος Μπράμος

Όνομα; Οι κυνηγημένοι μέσα τους έχουν μια πυξίδα που τους προσανατολίζει στους τόπους που είναι και οι άλλοι κυνηγημένοι. Ο άνθρωπος βρέθηκε, με αυτήν την ιδιότητά του στην Πειραιώς, τον δρόμο με όλες τις φυλές. ame». Την κοιτάει. Του το επαναλαμβάνει. «Name.

What’s-your-name». Καμιά απάντηση. Συνεχίζει να την κοιτάει, σαν να μην άκουσε ή σαν να μην έχει νόημα η ερώτηση. Πώς να τον λένε τον άγνωστο άνθρωπο, που ήρθε από τα βάθη του κόσμου. Τι σημασία έχει πως τον λένε. Αν της απαντήσει θα λυθεί μεμιάς το πρόβλημά του; Της δείχνει πως θέλει να φάει. Αυτό είναι το ζήτημα, να φάει. Η πρώτη, βασική, πραγματική ανάγκη είναι η καθημερινή μπουκιά. «Ρε Γιάννη, δεν καταλαβαίνει αγγλικά; Με έχει πρήξει» λέει η Γιώτα στον συνάδελφό της Γιάννη, αυτόν που πίνει τους φραπέδες σαν νερό. «Να φωνάξω τον Άγριο, να του δείξει, με τον τρόπο του τι του ζητάμε» προτείνει ο Γιάννης. Η Γιώτα τον αποτρέπει. «Τι του ζητάμε; Το ονοματάκι του». Το λέει, έτσι και στον άνθρωπο. «Το ο-νο-μα-τά-κι σου. Your na-me». Η αστυνομικός Παναγιώτα Λυμπεροπούλου, δηλαδή η Γιώτα, πρέπει πάση θυσία να καταγράψει με το όνομά του τον άγνωστο άνθρωπο που συλλάβανε στην πρωινή επιχείρηση σκούπα, να περιπλανιέται στην Ομόνοια. Χωρίς όνομα, υπηκοότητα και τόπο προέλευσης, όλα καταγραμμένα στα βιβλία συμβάντων που κρατάνε σχολαστικά στα αστυνομικά τμήματα, δεν μπορεί να θεωρηθεί άνθρωπος. «Έχε τον νου σου. Πάω να πω στον Διοικητή πως δεν βρίσκω άκρη» λέει στον συνάδελφό της. «Στείλε τον μέσα τον παλιομαλάκα, νομίζεις και οι άλλοι που σου λένε ένα όνομα είναι το πραγματικό; Στην τύχη το λένε να ξε-

μπερδέψουν». Δίκιο έχει, παρόλο που είναι ο άχρηστος του Τμήματος. Αλλά είναι γνωστό πως η Αστυνομία έχει απαράβατους κανόνες και η Γιώτα πρέπει να τους ακολουθήσει. Η ανθυπαστυνόμος βγαίνει από το γραφείο και ο Γιάννης ρουφάει τον φραπέ κι ανάβει και τσιγάρο. Ο άνθρωπος καταλαβαίνει πως έχει να κάνει με έναν βαριεστημένο αστυνομικό, που δεν ξέρει πως να περάσει η ώρα του και χαζεύει μπροστά στο παράθυρο. Τι χαζεύει δεν μπορεί να δει, αλλά την ευκαιρία να το σκάσει την είχε μπροστά του και βέβαια την πιάνει από τα μαλλιά. Με το φευγιό του σηκώνει μόνο ένα αεράκι και, μέχρι να καταλάβει ο απλός αστυφύλακας Γιάννης τι συμφορά τον βρήκε, ο άγνωστος άνθρωπος είναι κιόλας κάτω στον δρόμο, με τον πολύ κόσμο και τα πολλά αυτοκίνητα. Η καλή κρυψώνα. Ο Γιάννης ξεσπάει σε βλαστήμιες. Τι άλλο να κάνει;

*** Οι κυνηγημένοι μέσα τους έχουν μια πυξίδα που τους προσανατολίζει στους τόπους που είναι και οι άλλοι κυνηγημένοι. Ο άνθρωπος βρέθηκε, με αυτήν την ιδιότητά του στην Πειραιώς, τον δρόμο με όλες τις φυλές. Εδώ πια δεν ξεχωρίζει. Είναι μια μαύρη πέτρα στην μαύρη λάσπη. Περπατάει σκυμμένος, δεν γυρίζει το κεφάλι πίσω, δεν βλέπει και δεν ακούει, για να μην τον δουν και τον ακούσουν. Το πρωί έκανε το λάθος και παραβίασε τον βασικό κανόνα. Έφτασε στην Ομόνοια και ανήξερος για το σύνορο που χωρίζει τους ανθρώπους από

τους κυνηγημένους ανθρώπους πέρασε εκεί που δεν έπρεπε να περάσει. Και τον πιάσανε. Ευτυχώς που στα αστυνομικά τμήματα υπάρχουν και απλοί αστυνόμοι που πίνουν φραπέδες σαν νερό κι ολιγωρούν. Είναι οι ρωγμές στο αδιάκοπο κυνηγητό του.

*** Το πρώτο είναι να βρει κρυψώνα, αν είναι δυνατόν μακριά από τις φυλές αυτού του δρόμου. Γιατί οι αστυφύλακες που ταπεινώνονται από έναν άνθρωπο, που δεν τους έλεγε το όνομά του και το ‘σκασε σαν κύριος από ένα κεντρικό αστυνομικό τμήμα, θα έχουν λυσσιάξει, θα έχει πληγωθεί ο εγωισμός τους και θα τον ψάχνουν στα μέρη που μαζεύονται οι φυλές. Μακριά λοιπόν από τους όμοιους. Είναι μια μεγάλη πόρτα, σε ένα παλιό κτίριο, που το έχουν κάνει να φαίνεται καθαρό και καινούργιο. Προφανώς οι άνθρωποι, οι κανονικοί άνθρωποι, που έχουν λύσει το πρόβλημα με τον επιούσιο, βάφουν πάλι, εξαρχής τα κτίρια των παππούδων τους. Είναι, όπως λένε, μια Πράξη για την Μνήμη. Ο άνθρωπος δεν έχει απ’ αυτά, τα καινούργια προβλήματα, θέλει να βρει μόνο μια γωνιά να πέσει, να κουλουριαστεί σαν σκύλος και να κοιμηθεί. Λιγάκι. Ψάχνει λοιπόν να ακουμπήσει κάπου.

*** Στο Αστυνομικό Τμήμα ο Γιάννης όλο βλαστημάει. Ο Διοικητής, μαλάκα τον ανεβάζει, μαλάκα τον κατεβάζει. Η Γιώτα, έχει τελειώ-

σει την υπηρεσία και βιάζεται να φύγει. «Ρε συ Γιάννη» του λέει, «γαμώτο πια, φτάνει με την αφασία σου». Τον αφήνει να τον βρίζει ο Διοικητής. Πως να καλύψει έναν αστυνομικό που πίνει φραπέδες και καπνίζει όλη μέρα. Έχει άλλο πρόβλημα, σταθερό από τότε που μπήκε στο Σώμα της Αστυνομίας. Όταν σταυρώνει γκόμενο και του λέει το επάγγελμά της -που οι συνάδελφοι περηφανεύονται ότι είναι πάνω απ’ όλα λειτούργημα- οι γκόμενοι την εγκαταλείπουν αμέσως. Είναι ο φόβος των ανδρών απέναντι στις γυναίκες που τα βάζουν με τα κατακάθια της κοινωνίας; Είναι η αριστερή προκατάληψη του κάθε κολλημένου που νομίζει πως η Αστυνομία ενδιαφέρεται ακόμα για το φρόνημά του και τον φακελώνει; Η Γιώτα δεν μπορεί να το εξηγήσει. Στον τωρινό γκόμενο, τον Δημήτρη, καθηγητή φιλόλογο, έχει πει πως δουλεύει σε μια Τράπεζα. Ήταν ένα ψέμα που το είπε συνειδητά, για να δοκιμάσει πρώτα αν της πάει σαν άνδρας. Ο Δημήτρης θέλει συνέχεια να της κάνει μάθημα Τέχνης και την τρέχει απ’ εδώ και από κει, σε παραστάσεις και συναυλίες. Να δούμε και τούτο, να ακούσουμε και τ’ άλλο.

*** Ο άνθρωπος είναι τυχερός. Βρήκε καλή κρυψώνα. Κουλουριάστηκε σε μια γωνιά και τον πήρε ο ύπνος. Το πρόβλημα της πείνας καλύφθηκε, όσο μπορεί να καλυφθεί, από την χαρά της φυγής. Τι ανέλπιστα δώρα μπορούν να κάνουν οι άχρηστοι αστυνομικοί. Δίνουν ακόμα ευκαιρίες στους κυνηγημένους ανθρώ-

noir ιστορίες

Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 13

πους να ανασάνουν, να ψάξουν το καθημερινό τους καταφύγιο, να κοιμηθούν και να έρθει το συνηθισμένο όνειρο για την καλύτερη ζωή. Πριν προλάβει ο άνθρωπος να συναντήσει το συνηθισμένο όνειρο, τον ξυπνάνε φωνές κανονικών ανθρώπων. Στην γωνιά, που έστω και προσωρινά είναι δική του, υπάρχει μια χαραμάδα στις ξύλινες τάβλες του τοίχου. Απ’ εκεί μπορεί να δει πως έχει αρχίσει μια παράσταση: μια γυναίκα κρατάει από τα χέρια δυο μικρά παιδιά. Οι κανονικοί θεατές ριγούν. Το μίσος της τρελαμένης μάνας, η προδοσία του τιποτένιου άνδρα· πού είναι το σύνορο της ηθικής, σκέφτονται οι κανονικοί θεατές και πάντα συγκλονίζονται από τον αρχαίο ερώτημα. Αυτός γνωρίζει τα βουνά που περπάτησε, τους δρόμους που πέρασε στριμωγμένος σε φορτηγά αμάξια που δεν είχαν φώτα και ταξίδευαν αφέγγαρη νύχτα. Μετά μπήκε σε έναν σκυλοπνίχτη, νύχτα πάλι πέρασε την θάλασσα, μέχρι που ξεβράστηκε σε κάτι βράχια. Το δικό του ταξίδι. Σήμερα το πρωί μια νέα γυναίκα προσπάθησε να του εκμαιεύσει το όνομά του, σαν αυτή η καταγραφή στα κατάστιχα να ήταν ο μόνος σκοπός της. Δεν της είπε το όνομά του, γιατί, ξέρει πως οι γυναίκες είναι πάντα μανάδες, αδελφές και σύζυγοι. Προορισμένες να κοιτάνε από μακριά τους άνδρες. Προορισμένοι και οι άνδρες να τις αγαπάνε από μακριά. Δεν μετανιώνει για το πείσμα του. Αισθάνεται μόνο ευγνωμοσύνη για τους απλούς αστυνομικούς που χαζεύουν από το παράθυρο, κάτω στον δρόμο.

*** Έχει τελειώσει η παράσταση και οι κανονικοί άνθρωποι, αρχίζουν να στριμώχνονται προς την έξοδο. Η ψυχή τους, έστω και για λίγο, καθάρισε. Ο άνθρωπος εκμεταλλεύεται το στριμωξίδι και ακολουθεί την ροή. Είναι μια παραφωνία μες την καθαριότητα των άλλων. Ποιος να το προσέξει; Ο Δημήτρης αναπτύσσει στην Γιώτα της ιστορία της γυναίκας που άφησε την πατρίδα της για να ακολουθήσει τον μεγάλο έρωτα. Ο άνδρας που αγάπησε στάθηκε μικρότερος απ’ αυτήν την θυσία και η γυναίκα θόλωσε από την προδοσία του και σκότωσε τα παιδιά τους. Η Γιώτα στην Σχολή Αστυνομίας διδάχθηκε πως οι άνθρωποι, κατατάσσονται σε καλούς και κακούς και μια μάνα που σκοτώνει τα παιδιά της είναι μια φρικτή μάνα που της αξίζει η πιο μεγάλη τιμωρία.

ψέμα που είπε στον καινούργιο γκόμενο, ότι, τάχα, δουλεύει σε Τράπεζα. Και δεν θέλει να μπλέξει κάτω από τέτοιες συνθήκες, με τόσους φιλεύσπλαχνους γύρω της, που αν θα καταλάβουν το παραμικρό θα την βρίσουν ρατσίστρια, μπάτσο, φασίστρια και τα άλλα τιμητικά. Στο Σώμα ισχύει πάντα: «αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα». Πέντε δευτερόλεπτα. Πέντε, ούτε ένα παραπάνω. Ο άνθρωπος, που δεν έμοιαζε με τους

άλλους, την πλησιάζει, της απευθύνει μια άγνωστη, ακατάληπτη λέξη, μπορεί να ήταν, μόνο «ευχαριστώ», μπορεί και κάτι άλλο. Μετά της λέει, «Ιμπραήμ» και το συλλαβίζει, «Ιμπρα-ήμ». Ο Δημήτρης και οι υπόλοιποι δεν καταλαβαίνουν.

Αθήνα. Μάιος 2008

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ

Ο Γιώργος Μπράμος γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1952, όπου και έζησε ως το τέλος του σχολείου. Σπούδασε στην Ιταλία και αργότερα εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου εργάστηκε ως δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου στις εφημερίδες Αυγή και Καθημερινή και στα περιοδικά Σύγχρονος Κινηματογράφος, Τέταρτο, Πολίτης, Αντί, Ρεύματα κ.ά.

*** Τον αναγνωρίζει και την αναγνωρίζει και ο ίδιος, όταν, σαν να δικαιώνεται η επιταγή της μοίρας, διασταυρώνονται τα βλέμματά τους. Ο σκυφτός και κουρελής άνθρωπος, η μαύρη, βουνίσια πέτρα ανάμεσα στα λευκά βότσαλα των καθαρών ανθρώπων, είναι ο κρατούμενος που το έσκασε χωρίς να της πει το όνομά του. Ο Δημήτρης εξακολουθεί να της λέει για το έργο κι αυτή ξέρει καλά πως δεν μπορεί απόψε και γι’ αυτόν τον απόκληρο να είναι η αστυνομικός Παναγιώτα Λυμπεροπούλου. Δεν θέλει και δεν μπορεί να αποκαλύψει το

Άνθρωπος του κινηματογράφου, έχει συνεργαστεί στα σενάρια των ταινιών Καλή πατρίδα, σύντροφε, του Λευτέρη Ξανθόπουλου, Ήταν ένας ήσυχος θάνατος, της Φρίντας Λιάππα, Ο κλοιός, του Κώστα Κουτσομύτη, Ξένια, του Πατρίς Βιβάνκος, Terra incognita, του Γιάννη Τυπάλδου, Τρεις εποχές, της Μαρίας Ηλιού. Το πρώτο λογοτεχνικό βιβλίο του ήταν η συλλογή διηγημάτων Βρεγμένο Ρούχο (Καστανιώτης, 1993). Ακολούθησε το μυθιστόρημα Ότσι τσιόρνιγια (Καστανιώτης, 1999) και τα πιο πρόσφατα διηγήματα Άσπρα γένια (Καστανιώτης 2006). Το πρώτο του αμιγώς αστυνομικό διήγημα, «Πνιγμένο παιδί», δημοσιεύθηκε στη συλλογή δέκα ελληνικών νουάρ διηγημάτων Ελληνικά Εγκλήματα (Καστανιώτης, 2007). Το διήγημα «Όνομα;», που δημοσιεύεται στις διπλανές στήλες, είναι η δεύτερη αστυνομική πλοκή του συγγραφέα που βλέπει το φως της δημοσιότητας.

Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ «Η τέχνη μόνο θέτει ερωτήματα, επισημαίνει και κοιτάει, ενισχύοντας την αίσθηση ότι μεταξύ μας μπορούμε να συνεννοηθούμε και να επικοινωνήσουμε», σημειώνει ο Δημήτρης Παπαϊωάννου.

συνέντευξη

Φωτογραφία: Θάνος Παπαστεργίου

14 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 15

Δημήτρης Παπαϊωάννου Από το 2, στη Μήδεια(2)

Μετά τη μεγάλη επιτυχία του 2, που ήρθε έπειτα από χρόνια δουλειά εμπρός σ’ ένα πολύ μικρότερο αλλά πιστό κοινό, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου επιστρέφει στην πιο εμβληματική ίσως παράσταση της πάλαι ποτέ ομάδας του, της Ομάδας Εδάφους, για να την ξαναδουλέψει, να παίξει μαζί της αλλά όχι πια να τη χορέψει. Τα εισιτήρια, πάντως, της Μήδειας(2), λίγες μόνο ώρες μετά την έναρξη της προπώλησης, είχαν ήδη εξαντληθεί. Από την Ευγενία Τζιρτζιλάκη

Συναντηθήκαμε με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου πριν από λίγους μήνες, όταν οι πρόβες δεν είχαν ακόμη χτυπήσει κόκκινο και η πρεμιέρα ήταν ακόμη αρκετά μακριά, ώστε να μας επιτραπεί μια κουβέντα αργή και ράθυμη που να αφορά την ουσία. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της συνέντευξης δημοσιεύτηκε στο προηγούμενο τεύχος της εφ. Αφήσαμε για τούτο το τεύχος κάποια πράγματα, από τα πολλά που είχαμε πει, που αφορούσαν πιο άμεσα την ίδια την παράσταση, ως διέγερση, υπόσχεση ή πρόκληση στην πρεμιέρα. Με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου βρεθήκαμε στα καμαρίνια. Βυθισμένοι σ’ έναν μεγάλο μαύρο καναπέ και πίνοντας τον πρώτο καφέ της ημέρας, ξεκινήσαμε την κουβέντα αργά, σαν συσκευή που αναβοσβήνει πριν πάρει μπρος κανονικά, σαν τηλεπαιχνίδι… Κύριε Παπαϊωάννου, θέατρο ή θέαμα; «Δεν ξέρω, νομίζω θέατρο». Ποια η διαφορά; «Στο στόχο και στο βάθος της δόνησης. Έχω την εντύπωση ότι το θέαμα είναι λίγο πιο επιφανειακό…» Έρωτας - Τέχνη: επικουρικά ή ανταγωνιζόμενα; «Ανταγωνιζόμενα καθόλου! Ευτυχώς που υπάρχει και η τέχνη για να διερευνά τις ανεξιχνίαστες πτυχές του έρωτα της ζωής των καλλιτεχνών». Γελάμε. Συνεχίζω τον βομβαρδισμό με ερωτήσεις τύπου κουίζ, γνωρίζοντας πως θυμίζουν

λεύκωμα, ή, στην καλύτερη περίπτωση, ένα άλμπουμ με στιγμιότυπα ιδεών. Εκείνος, όμως, πραγματικά συλλογάται και απαντά με τα μάτια στυλωμένα στο κασετόφωνο. Δεν μπλέκεται μαζί μου, δεν κάνει καμία προσπάθεια να κατευθύνει την κουβέντα εκεί ή αλλού· τολμά όντως να εμπλέκεται με αυτές καθαυτές τις ιδέες. Κοινωνία - Τέχνη: ένα έργο τέχνης θέτει ερωτήματα ή δίνει τολμηρές απαντήσεις; «Νομίζω ότι μόνον θέτει ερωτήματα, επισημαίνει και κοιτάει, ενισχύοντας την αίσθηση ότι μεταξύ μας μπορούμε να συνεννοηθούμε και να επικοινωνήσουμε, no matter what. Κι έτσι, όπως έλεγε και ο Μπρεχτ, ενδυναμώνεται η διάθεση για ζωή. Δεν δίνει απαντήσεις η τέχνη, ούτε λύσεις – αλίμονο. Προσφέρει προβληματισμούς και στην καλύτερη περίπτωση ανοίγει τα μάτια, βλέπουμε γύρω μας και, αν έχουμε τη διάθεση, γινόμαστε λίγο πιο ανεκτικοί και λίγο καλύτεροι. Τελικά είναι πολιτική η δράση της τέχνης, αυτό θέλω να πω. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο ενθαρρύνει τη σκέψη για καλυτέρευση, τη συνειδητότητα…» Είναι όμως και πράγματα που βρίσκονται πέρα από την πρόθεση ή το αποτέλεσμα της τέχνης. Μιλάμε λοιπόν για τις πρακτικότητες, τα τεχνικά ζητήματα, τα προβλήματα, τις λύσεις, τα υλικά, τα σηκωμένα μανίκια. Και ξαφνικά μπαίνει στην κουβέντα ο τρίτος παρονομαστής, η ποίηση.

Ανάμεσα στο ρόλο της τέχνης και το μόχθο για χάρη της, πού χωρά η ποίηση; «Η ποίηση είναι ένα είδος σύνθεσης. Αυτό που ονομάζουμε ποιητική στιγμή είναι μια καλή σύνθεση διαφόρων στοιχείων. Όταν κάτι μοιάζει ποιητικό, είναι σαν να έχει ανέβει η πραγματικότητα ένα σκαλοπάτι πάνω. Βέβαια την ώρα που δουλεύεις αυτό είναι πολύ λεπτό, αδιόρατο. Αλλά σ’ αυτό στοχεύει κανείς: να ανεβάζει τα υλικά αντικείμενα με μία σύνθεση (είτε πρόκειται για ένα σώμα, είτε για τραπέζι) σε ένα επίπεδο, στο ποιητικό, άρα σε μία μεταφορική στιγμή, έτσι ώστε να μοιραστούμε όλοι ιδέες και αισθήματα που είναι βγαλμένα από την ύλη. Και όλο αυτό μεταμορφώνεται σε ιδέα». Κάνω ένα βήμα πίσω, χάριν της μεγάλης εικόνας και ρωτάω το μεγαλύτερο κλισέ όλων: Τέχνη και Ζωή: είναι δύο ομόκεντροι κύκλοι ή δύο συνοριακές περιοχές που ανταλλάσσουν υλικό; «Η δική μου η ζωή είναι η ενασχόληση με αυτό το πράγμα που κάνω, το οποίο αγωνίζομαι να είναι τέχνη. Δεν βρίσκω καμία διαφορά. Όλοι χρειαζόμαστε να κάνουμε κάτι για να περάσει ανώδυνα αυτή η ζωή. Εμείς, ως καλλιτέχνες, είμαστε πολύ τυχεροί που έχουμε κατά περιόδους, και μάλιστα σε ένα ομαδικό πνεύμα, την ευκαιρία να κλεινόμαστε σ’ έναν μικρόκοσμο ο οποίος αυταπόδεικτα έχει

«Πολύ καλά κάνουν και πιέζουν εν όψει της Ολυμπιάδας, για να γίνει κάτι με αυτή την απαράδεκτη κατάσταση στο Θιβέτ».

συνέντευξη

16 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

νόημα: να βγει η παράσταση. Ενώ στη ζωή το ψάχνεις διαρκώς αυτό το νόημα. Κι έτσι ζούμε ένα μεγάλο διάστημα με νόημα. Και μετά τελειώνει και ξαναέρχεσαι αντιμέτωπος με το ερώτημα αν έχει ή όχι νόημα η ζωή, πράγμα κρίσιμο για τον καθένα, και μετά πάλι το επόμενο πρότζεκτ και πάλι νόημα. Είμαστε τυχεροί γιατί είναι μια άσκηση ζωής και λειτουργίας μέσα σε μια μεταφορά όπως η τέχνη. Μέχρι τα τριάντα, σκεφτόμουν το διαχωρισμό επαγγέλματος και προσωπικής ζωής. Μετά όμως συνειδητοποίησα ότι αυτό που κάνω για να ζω και να περνά πιο εύκολα ο χρόνος είναι αυτό που μ’ αρέσει, άρα ο διαχωρισμός είναι εγκεφαλικός και πλαστός. Όταν δεν δουλεύω είμαι ένα πράγμα, όταν δουλεύω είμαι αυτό το πράγμα προσανατολισμένο με αυτό τον τρόπο, και αυτά τα δύο είναι ένα. Ως φιλότεχνος, η τέχνη είναι για μένα τροφή – το γκουρμέ του πνεύματος. Είναι για το ευ ζην, για να βαθαίνω τη συνείδησή μου για τη ζωή και να μπορώ να λειτουργώ τα συναισθηματικά, τα ψυχικά και τα πνευματι-

κά μου μέσα σαν διαρκώς να τα γυμνάζω. Ως κατασκευαστής, όμως, έχω άλλη λειτουργία». Ο διαχωρισμός των ρόλων μού κάνει εντύπωση. Από τη μια κοιτάζει τη σκηνή ο θεατής Δημήτρης Παπαϊωάννου, κι από μια άλλη θέση, δυσκολότερη ίσως, παρακολουθεί ο δημιουργός. Αλλά κι ο ίδιος ο δημιουργός χωρίζεται σε δύο: στον χορογράφο και στον χορευτή. Αναρωτιέμαι ποιον από τους δύο ρόλους προτιμά, αν μπορεί να διαλέξει. «Όταν χορεύεις, έχεις εξαντληθεί, νιώθεις τον κάματο, που είναι πολύ ευχάριστος, έχεις ανταλλάξει ενέργεια με το κοινό και είναι μία τελείως διαφορετική εξισορροπητική δύναμη για τη ζωή. Όταν το βλέπεις απ’ έξω, να γίνεται ερήμην σου, είναι μια άλλη πολύ ισχυρή ικανοποίηση – πρόκειται για διαφορετικούς τόνους ευχαρίστησης. Πάντως εδώ που είμαι είναι αυτό που προτιμώ.»

Φωτογραφία: Δημήτρης Παπαϊωάννου

Και το κοινό; Πού χωρά στην εξίσωση; Τον ρω-

«Φαντάζομαι ότι αν διαβρωθείς εσωτερικά, οτιδήποτε είναι επικίνδυνο – μία μόνιμη σχέση, μία μεγάλη επιχορήγηση, μία δουλειά σε ιδιωτική εταιρεία… Εγώ δεν αισθάνομαι επικινδυνότητα, αλλά τεράστια ανακούφιση. Σημασία, όμως, έχει μόνο το αποτέλεσμα, δηλαδή το έργο.»

ΔΟΥΛΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗ ΜΗΔΕΙΑ(2) «Αυτοί είναι οι προβληματισμοί μου: πώς λες μια ιστορία, αν είναι σαφής, αν χτίζεται αρκετό σασπένς σε σχέση με το νερό που χωρίζει τους δύο χαρακτήρες και χρειάζεται μια ολόκληρη Αργοναυτική για να συναντήσει ο άντρας τη γυναίκα...»

τάω ποια είναι για εκείνον η ιδανική σχέση με τον τελικό αποδέκτη, δηλαδή το κοινό. «Το κοινό ενδιαφέρον. Δηλαδή, να προσπαθώ να εκφραστώ και να μην εγκλωβίζομαι αυτιστικά στον εαυτό μου – αυτό ζητάω από τον εαυτό μου, να κάνω αυτό που πραγματικά μου αρέσει, αλλά σαν μια διαρθρωμένη πρόταση επικοινωνίας, κι όχι σαν άναρθρη κραυγή (εκτός αν αυτό είναι που χρειάζεται) – και το κοινό να ενδιαφέρεται γι’ αυτό, για δικούς του, προσωπικούς λόγους, που δεν έχουν σχέση μ’ εμένα. Η ιδανική σχέση με το κοινό είναι μέσα από το έργο, και μόνον, και την καταλαβαίνω μονάχα λειτουργικά σε σχέση με ό,τι φτιάχνω. Εγώ μόνο μηχανικά το καταλαβαίνω – ότι το μπουζί πρέπει να δίνει φλόγα εκεί, για να περπατήσει το αμάξι. Τώρα το αμάξι τι έχει να μας πει, δεν το ξέρω. Πρέπει να πάει, αυτό είναι σίγουρο. Πρέπει να κυλήσει και να λειτουργήσει η μηχανή. Εκείνο που ξέρω, δουλεύοντας πάλι τώρα τη Μήδεια(2), είναι πως, πεντακάθαρα, δεν έχω

τίποτε καινούργιο να πω για την ιστορία. Το μόνο που έχω να πω, είναι ότι βλέπω μία από τις λύσεις για να πει κανείς μια ιστορία σαφώς. Δεν είναι εύκολο πράγμα αυτό, και η Μήδεια φαίνεται ότι έχει εκεί ένα στοίχημα. Προτείνουμε μία λύση για το πώς να αφηγηθείς. Αυτοί είναι οι προβληματισμοί μου: πώς λες μια ιστορία, αν είναι σαφής, αν χτίζεται αρκετό σασπένς σε σχέση με το νερό που χωρίζει τους δύο χαρακτήρες και χρειάζεται μια ολόκληρη Αργοναυτική για να συναντήσει ο άντρας τη γυναίκα, κι αν αυτό χτίζεται σωστά ενεργειακά στη δομή της παράστασης ώστε να νιώσεις ότι αυτό είναι ένα ταξίδι, αν το νερό είναι στοιχείο αρκετά θηλυκό αλλά και σκοτεινό, ώστε να δικαιολογήσει τη μετατροπή της Μήδειας τη στιγμή που, προδομένη ως γυναίκα, αποφασίζει να κόψει τη ρίζα του Ιάσονα με τα παιδιά του και την επόμενη γυναίκα του, αν τα όρια του τραπεζιού μπορούν να δώσουν τη αίσθηση των ορίων των χαρακτήρων που δεν μπορούν να επικοινωνήσουν γιατί αυτός αναρριχάται κοινωνικά, ενώ αυτή έχει παραδώσει τα

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 17

πάντα λόγω ενός έρωτα… αυτό εννοώ να λες ιστορίες. Να λες καθαρά τα βασικά στοιχεία, αλλά, φυσικά, και την ουσία της ιστορίας σε σχέση με την εσωτερική περιπέτεια, πάλι χωρίς να λέμε τίποτε καινούργιο. Η ιστορία είναι γνωστή: η Μήδεια είναι μία εξαιρετική γυναίκα που ερωτεύτηκε έναν ήρωα μάτσο ο οποίος την χρησιμοποίησε και μετά θέλησε να χρησιμοποιήσει και μία άλλη γυναίκα για να ανέλθει κι άλλο κοινωνικά. Και ενώ διάλεξε μια σπάνια γυναίκα, δεν ήταν έτοιμος να αντιμετωπίσει το πώς θα μεταστρέφονταν αυτό το πλάσμα όταν προδοθεί. Αυτά όμως τα λένε όλοι. Το θέμα είναι πώς μεταφράζεται αυτό με τα όρια, την αρχιτεκτονική, τους χρόνους κτλ., ταυτόχρονα με ένα χορόδραμα που λέει την ιστορία – αυτά τα επίπεδα της αφήγησης με απασχολούν, και έχουν να κάνουν με τη σαφήνεια και τη σωστή άρθρωση των μέσων ενός καλλιτέχνη. Κάθε έργο είναι μία συναρμογή επιπέδων και στοιχείων στο εργαστήριο, που λέγεται πρόβα. Κατασκευάζουμε, ως αρχιτέκτονες, αλλά δεν είναι κι εύκολο να χτίζεις ένα κτίριο, ούτε να περάσει η ώρα. Να χτίζεις στιγμές – αυτή είναι η δουλειά, δεν υπάρχει κάτι άλλο που να απασχολεί κανέναν την ώρα που δουλεύει, εγώ αυτό καταλαβαίνω».

«Φαντάζομαι ότι αν διαβρωθείς εσωτερικά, οτιδήποτε είναι επικίνδυνο – μία μόνιμη σχέση, μία μεγάλη επιχορήγηση, μία δουλειά σε ιδιωτική εταιρεία… Εγώ δεν αισθάνομαι επικινδυνότητα, αλλά τεράστια ανακούφιση. Σημασία, όμως, έχει μόνον το αποτέλεσμα, δηλαδή το έργο». Κι η ζωή η ίδια, η ζωή του καθενός, θα μπορούσε να οριστεί ως έργο εν εξελίξει. Στη ζωή λοιπόν, τι θησαυρούς διψάει για το μέλλον; Τον ρωτώ τι αποζητά τώρα. «Θέλω να εντοπίσω στον εαυτό μου την ανατρεπτική πλευρά του, η οποία κρύβεται μέσα στα πράγματα – λόγω της φύσης μου – συνήθως ευγενικά. Θέλω να της δώσω λίγη περισσότερη τροφή. Και θα ήταν ωραίο να συνεχίσω να μπορώ να παρέχω σ’ εμένα και στην ομάδα μου, την πολυτέλεια του χρόνου προετοιμασίας, όπως έκανα στο 2 και όπως κάνω τώρα. Βρίσκω ότι είναι πολύ ουσιαστικό αυτό, για το χαρακτήρα μου και για την τωρινή μου φάση. Θέλω χρόνο – μ’ αρέσει ο χρόνος». Του ζητώ κάτι τελευταίο. Να μοιραστεί τις σκέψεις του για ένα θέμα στην αιχμή της επικαιρότητας: το Θιβέτ, την Κίνα, τους Ολυμπιακούς, την ελευθερία. Η απάντησή του άμεση και καθαρή σαν κρύο νερό στο πρόσωπο. «Πολύ καλά κάνουν και πιέζουν εν όψει της Ολυμπιάδας, για να γίνει κάτι με αυτή την απαράδεκτη κατάσταση στο Θιβέτ».

Φωτογραφία: Θάνος Παπαστεργίου

Η σαφήνειά του είναι τόση που εξαντλεί το αντικείμενο. Αλλάζουμε λοιπόν θέμα και αναφερόμαστε στην Ολυμπιάδα. Η τελετή έναρξης τον έφερε σε επαφή με ένα πολύ ευρύτερο κοινό και του προσέφερε την ευκαιρία – από πλευράς παραγωγής, προϋπολογισμού, κ.λπ. – να κάνει πολλά παραπάνω πράγματα. Μπορεί όμως άραγε ένας τεράστιος προβολέας που αστράφτει αίφνης πάνω σε κάποιον να τον τυφλώσει; Είναι έστω και λίγο επικίνδυνη αυτή η ευκαιρία;

ΕΡΓΟ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ «Να χτίζεις στιγμές. Αυτή είναι η δουλειά, δεν υπάρχει κάτι άλλο που να απασχολεί κανέναν την ώρα που δουλεύει», λέει εξομολογητικά ο χορογράφος.

«Για μένα ο Δημήτρης είναι...» ΚΩΝΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΗΤΑ:

«Ένας εικαστικός που κίνησε έναν ήρωα....» Ο Δημήτρης Παπαιωάννου είναι ένας εικαστικός που μπόρεσε κάποια στιγμή και κίνησε έναν ήρωά του, αυτόν από τα πρώτα του κόμικς, κάποια στιγμή τον υποδύθηκε και μετέφερε τις εικόνες που είδε και εκείνος στις περιπέτειες της Ομάδας Εδάφους. Έχω συχνά αυτή την ανάμνηση ενός ανθρώπου που καρφιτσώνει στους τοίχους αποσπασματικές φωτογραφίες ανθρώπων και σκίτσων και μέσα από τυχαίες διαφορετικές τροχιές βρίσκει τη μία μοναδική κίνηση που ενώνει τους πάντες και τα πάντα. Οι ήρωές του είναι χαρακτήρες από κάρβουνο που διαγράφουν πορείες ζωής πάνω σε μια λευκή επιφάνεια και, στην πορεία, νιώθεις να με-

INFO:

ταφέρουν συναισθήματα ενός προσωπικού κόσμου. Σε έναν κόσμο όπου το αστείο μετά από λίγα λεπτά μοιάζει με σοβαρή υπόθεση και το αντίστροφο. Ένα καθαρό ουδέτερο βαθύ συναίσθημα που έρχεται μέσα από την κατανόηση της τέχνης, τίποτε παραπάνω και τίποτε λιγότερο. Μέσα από αυτό έχτισε τον δικό του κόσμο. ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ:

«Ένας από τους μεγάλους μάγους των ημερών μας...» Αρχές της δεκαετίας του 1980 γνώρισα τον Δημήτρη Παπαϊωάννου σε μια γιορτή στο σπίτι του Αλέξη Μπίστικα. Έκτοτε παραμείναμε φίλοι, με όλη την γκάμα συναισθημάτων και αντοχών που η ένταση της φιλίας προκαλεί. Σε αυτά τα τριάντα χρόνια ο Δημήτρης έκανε αδιανόητα επαγγελματικά και καλλιτεχνικά άλματα, ξεσηκώνοντας κάθε τόσο το αθηναϊκό κοινό, προκαλώντας έντονα σχόλια μεταξύ των καλλιτεχνών και κερδίζοντας όλο και περισσότερο το θαυμασμό και την εκτίμηση του κόσμου. Ο κόσμος αυτός είναι ο πιο τίμιος συνεταίρος στη δουλειά του, γι’ αυτό και τον συνυπολογίζει πάντα εξαρχής, με μεγάλη σοβαρότητα, σε κάθε του δημιουργία. Η συνεχής συνομιλία και η αγάπη του για τον κόσμο τον ανανεώνει καλλιτεχνικά και του εξασφαλίζει τα επόμενα βήματα και τη σιγουριά στο αβέβαιο, θολό τοπίο της εγχώριας πολιτιστικής μας πραγματικότητας. Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου είναι ένας από τους μεγάλους μάγους των ημερών μας, που θα συνεχίσει να μας κερνά κάθε τόσο τους υπέροχους χυμούς της φαντασίας του.

Σύλληψη – Σκηνοθεσία – Χορογραφία: Δημήτρης Παπαϊωάννου Σκηνικά: Νίκος Αλεξίου Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος Σχεδιασμός και Σύνθεση Ήχων: Coti K. Μουσική: Κολάζ από όπερες του Μπελίνι Art Direction – Κοστούμια: Θάνος Παπαστεργίου - Δημήτρης Παπαϊωάννου Γλυπτική: Νεκτάριος Διονυσάτος Βοηθός Σκηνοθέτη: Τίνα Παπανικολάου Ερμηνεύουν: Μήδεια: Ευαγγελία Ράντου Ιάσων: Γιάννης Νικολαΐδης Σκύλος: Άρης Σερβετάλης Γλαύκη: Κατερίνα Λιόντου Ήλιος: Φοίβος Παπαδόπουλος Αργοναύτες: Νίκος Δραγώνας, Μιχάλης Ελπιδοφόρου, Νίκος Καλογεράκης, Τάσος Καραχάλιος, Κωνσταντίνος Καρβουνιάρης, Φοίβος-Θωμάς Κυριάκου, Αγνή ΠαπαδέληΡωσσέτου, Βαγγέλης Τελώνης, Συμεών Τσακίρης, Altin Huta Μια συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών, της Ελληνικής Θεαμάτων και της ΔΥΟ Παραγγελία του Υπουργείου Πολιτισμού για το πολιτιστικό έτος της Ελλάδας στην Κίνα Χορηγοί: Θεόδωρος & Γιάννα Αγγελοπούλου Πειραιώς 260 Η | 1-5 Ιουνίου

θέμα

18 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

Ο ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ Σελίδες από εικονογραφημένες ιστορίες του Δημήτρη Παπαϊωάννου. Το ασπρόμαυρο σκίτσο από την ιστορία «χ=α+β+γ+δ+ε+στ’»,, Ιανουάριος 1987. Απέναντι: τέσσερα καρέ από την ιστορία «Η γη στο σχήμα της καρδιάς», Ιούνιος 1993 (πάνω) και εικόνα από το θεατρικής εμπνεύσεως εικονογραφήγημα «Το ζώο επί σκηνής», Νοέμβριος 1987 (κάτω).

Όταν ο Δημήτρης Παπαϊωάννου έκανε κόμικς

Πολύ πριν αρχίσει να ασχολείται με το χορό, πολύ πριν γίνει mainstream χάρη στις επιβλητικές τελετές έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας, ο σκηνοθέτης της Μήδειας(2) είχε υπάρξει μαθητής στη ζωγραφική του Γιάννη Τσαρούχη και για πολύ καιρό κατασκεύαζε κόμικς! Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της δημιουργικής διαδρομής του είναι κλεισμένο σε στοίβες περιοδικών όπως το Παρά Πέντε και η Βαβέλ.

Από τον Τηλέμαχο Αναγνώστου

θέμα

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 19

«Η επιτυχία είναι σχετικό πράγμα. Είναι τεράστια, επαναστατική σχεδόν, αναλογικά με το τι είναι ο χορός στη χώρα μας, σχετικά όμως με το τι είναι ο χορός παγκοσμίως η επιτυχία είναι μηδαμινή. Αλλά και με το τι εύχεται κανείς να κάνει σε σχέση με την τέχνη είναι ένα ελάχιστο, μικρό βηματάκι». Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στον Δημήτρη Παπαϊωάννου, από μια συνέντευξή του την εποχή της μεγάλης επιτυχίας του, όταν οργάνωνε και έφερε σε πέρας το ριψοκίνδυνο εγχείρημα της τελετής έναρξης των Ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας. Πριν ανατεθεί στον Δημήτρη Παπαϊωάννου η καλλιτεχνική ευθύνη για την τελετή, ήταν ήδη γνωστός στο ευρύ κοινό ως χορογράφος. Πολλές από τις παραστάσεις του στην Ομάδα Εδάφους, το σχήμα που είχε ιδρύσει με την Αγγελική Στελλάτου 22 χρόνια πριν, συζητιούνται ακόμα. Ελάχιστα γνωστά, όμως, είναι τα δημιουργικά βήματα του Δημήτρη Παπαϊωάννου πριν τον απορροφήσει ο χορός. Αν και από την αρχή επεξεργαζόταν τις ίδιες έμμονες ιδέες (το χαρακτηριστικό των γνήσιων δημιουργών), τις καλλιέργησε σε πολλές επιμέρους καλλιτεχνικές εκφράσεις. Αρχικά, στη ζωγραφική - όπου οι επιρροές του από τη μαθητεία του κοντά στον Γιάννη Τσαρούχη ήταν εμφανείς. Στη συνέχεια, σε μια τέχνη που συγκεράζει τα εικαστικά με την αφήγηση: στα κόμικς. Αλλά και εκεί άλλαζε εκφραστικούς τρόπους.

Με διαπιστευτήρια του Τσαρούχη Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου υπήρξε μαθητής του Γιάννη Τσαρούχη στη ζωγραφική, και εισήχθη πρώτος στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Το 1983 ξεκίνησε το σύγχρονο χορό, μαθητεύοντας στην ομάδα La Mamma της Ν. Υόρκης. Παράλληλα, ασχολήθηκε με τα κόμικς. Το 1991 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Μπιενάλε Κόμικς της Μασσαλίας, όπου κέρδισε το πρώτο βραβείο. Τα πρώτα του κόμικς δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Βαβέλ. Το ιδίωμά τους συγγένευε με τις σκηνογραφίες του Τσαρούχη για έργα του αρχαίου ελληνικού ρεπερτορίου. Ψάχνοντας το διακριτό στίγμα του, ο Παπαϊωάννου σχεδίασε ακόμα μερικές καρτουνίστικες δουλειές με την τεχνική του κόμικς-στριπ (σύντομα ανέκδοτα ανεπτυγμένα σε ελάχιστα καρέ), κατέληξε σε ένα ύφος όπου η εικαστικότητα συνοδευόταν από εσωτερικούς μονολόγους υπαρξιακού βάθους. Το στυλ αυτό, στο οποίο κυριαρχούσε ένας ιδιότυπος ερωτισμός, προσέχτηκε πολύ - για ένα διάστημα, μάλιστα, ο καλλιτέχνης το καλλιέργησε συστηματικά. Το πρώτο κόμικς του Δημήτρη Παπαϊωάννου είχε τίτλο «Ευρύμαχος», θέμα που παρέπεμπε σε ανέβασμα αρχαιοελληνικής τραγωδίας και αισθητική τσαρουχική. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Βαβέλ το Δεκέμβριο του 1983, μάλιστα με εισαγωγή του Γιάννη Τσαρούχη: «Τα κόμικς του Παπαϊωάννου έχουν ζωγραφική και ποίηση, να κάτι το τόσο απλό που δεν το ‘χε σκεφτεί κανείς» σημείωνε μεταξύ άλλων ο ζωγράφος. Και παραπέμποντας σε ένα στερεότυπο που ήθελε τα κόμικς υποπροϊόν, προσέθετε: «Η ζωγραφική και το χρώμα οδηγεί σε άλλου είδους κόμικς που θα έχουν ανάγκη όσοι δεν σαγηνεύονται από τα παραμύθια των μυών, τα κακοσχεδιασμένα ή τα υποπαράγωγα της σιχασιάς και της απογοητεύσεως». Η αισθητική του, στην οποία αναγνωριζόταν η επιρροή του δασκάλου του, μάλιστα, δημι-

ούργησε και αντιδράσεις. Σε επόμενο τεύχος του περιοδικού, το κόμικς κριτικάρισε ο νέος σχεδιαστής ακόμα τότε Αντώνης Ευδαίμων – που πολύ σύντομα, με ψευδώνυμο (το οποίο ο ίδιος δεν επιθυμεί να ταυτίζεται με το όνομά του), έγινε ένας από τους διασημότερους Έλληνες δημιουργούς κόμικς. Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, πάντως, στη μετέπειτα εικαστική παραγωγή του, έκανε προσπάθειες να απαλλαγεί από την επιρροή του δασκάλου του. Στη Βαβέλ είτε στο Παρά Πέντε (και σε ορισμένα ακόμα έντυπα) δημοσίευσε κόμικς που έκαναν προσπάθειες να ρίξουν γέφυρες σε διάφορα ιδιώματα - ανάμεσά τους, εκείνο των αμερικανικών υπερηρωικών εικονογραφημένων της δεκαετίας του 1960, αλλά και σε περισσότερο γραφιστικές, περισσότερο διανοούμενες, ευρωπαϊκές εκδοχές της αφήγησης με εικόνες. Οι εσωτερικοί μονόλογοι στην αφήγηση και ο υφέρπων ερωτισμός έκαναν τα (άλλοτε ασπρόμαυρα, άλλοτε έγχρωμα) κόμικς του εξαιρετικά δημοφιλή.

Κοντροσόλ στο χάος Όσον καιρό καταγινόταν με τα κόμικς καλλιεργούσε και άλλες δεξιότητες, που συγγένευαν με τα εικαστικά, αλλά δεν είχαν λόγο ύπαρξης αν δεν εύρισκαν διέξοδο στην πραγματικότητα. Ανάμεσα στις ενασχολήσεις του ήταν και η καλλιτεχνική επιμέλεια ενός βραχύβιου περιοδικού που έφτιαχνε μαζί με τον (μακαρίτη) σκηνοθέτη κινηματογραφικών ταινιών, τον Αλέξη Μπίστικα. Ήταν ασπρόμαυρο, μεταξύ άλλων ασχολούνταν με τις κοινωνικές μειονότητες, κυρίως με τους αλλοδαπούς στην Ελλάδα σε μια εποχή έξαρσης της ξενοφοβίας, και είχε τον παράξενο τίτλο Κοντροσόλ στο χάος. Κυρίως, ήταν αποτέλεσμα της σύμπνοιας μιας δημιουργικής παρέας. Το 1986, με ανάλογους στόχους, συνεργάστηκε με τον μετέπειτα συγγραφέα Αριστείδη Αντωνά για ένα ανάλογης αισθητι-

κής περιοδικό, το Μαύρο Μουσείο - που εξέδιδαν τότε φοιτητές του Πολυτεχνείου. Δεν άφησε ποτέ τη ζωγραφική, τα κόμικς και τον καλλιτεχνικό σχεδιασμό γραμμάτων και lay outs εντύπων ο Δημήτρης Παπαϊωάννου. Στην πορεία, ωστόσο, προτίμησε να ασχοληθεί περισσότερο συστηματικά με ένα παράπλευρο καλλιτεχνικό πάθος του, το χορό. Το 1986 συναντήθηκε με την Αγγελική Στελλάτου με την οποία συνυπήρξαν για καιρό δημιουργώντας την «Ομάδα Εδάφους». Το 1987 στην ομάδα μπήκαν ο Σταύρος Ζαλμάς και ο Βαγγέλης Παπαδάκης, το 1990 προστέθηκαν ο εικαστικός καλλιτέχνης Νίκος Αλεξίου, ο Πωλ Ζαχαριάδης, ο Παύλος Αβούρης - πολλοί ακόμα στη συνέχεια. Η τέχνη του Παπαϊωάννου εξέπεμπε πάντα μια βέβηλη γοητεία. Ο ίδιος πάντα αναφερόταν στην ανατροπή των κοινότοπων λύσε-

ων που προτείνει πλέον σε γενικές γραμμές σχεδόν σε όλες της τις εκδοχές η ελληνική τέχνη. Μιλούσε για βεβηλώσεις και για ιερότητα. «Σε σχέση με τη χειρονομία που κάνει η Μαντόνα για να σταθώ βέβηλος ή ο Γουίλσον και ο Φορσάιθ για να σταθώ ιερός, σε σχέση με τέτοιες χειρονομίες έκφρασης με παγκόσμιο κύρος, ας μην είμαστε τρελοί ότι είμαστε και κάτι. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι μόνο ότι βοηθήθηκαν από τις χώρες τους, τους ανέδειξε και η λαμπερή αξία τους» έλεγε παλαιότερα. Η τύχη, ωστόσο, ήταν με το μέρος του. Η ευκαιρία για τον Δημήτρη Παπαϊωάννου ήταν οι Ολυμπιακοί της Αθήνας. Με το έργο του, είχε υποσχεθεί ότι μπορεί να σκηνοθετήσει θεαματικότερες εικόνες αν είχε μεγάλη παραγωγή, δηλαδή χρήματα. Πραγματοποίησε την υπόσχεσή του.

δρώμενο

20 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

«ΔΕΝ ΕΙΧΑ ΣΚΕΦΤΕΙ ΟΤΙ ΗΜΟΥΝ ΑΝΑΚΑΤΕΜΕΝΟΣ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΙΑΣ ΚΩΜΩΔΙΑΣ!» Ο Μπαρσελό ομολογεί ότι έμεινε έκπληκτος όταν ένα μεγάλο μέρος του κοινού στην Αβινιόν, όπου πρωτοπαρουσίασε το Paso Doble, βρήκε την παράσταση κωμική.

Μικέλ Μπαρσελό & Ζοζέφ Νατζ Κόσμος φτιαγμένος από πηλό Από τη Νίκη Ορφανού

Δύο άνδρες σμιλεύουν τον πηλό. Ακατάπαυστα, βασανιστικά, κωμικά και απρόσμενα. Δύο από τους πιο αντισυμβατικούς σύγχρονους καλλιτέχνες, ο εικαστικός Μικέλ Μπαρσελό και ο χορογράφος Ζοζέφ Νατζ επιχειρούν το Paso Doble – το διπλό βήμα για τη δημιουργία ενός ερεθιστικού, εφήμερου εικαστικού σύμπαντος. Οι Αθηναίοι θα είναι για τρεις νύχτες παρόντες στη... δημιουργία του κόσμου.

Κάτω, απλωμένος στο δάπεδο, πηλός κόκκινος, που θυμίζει τερακότα της ελληνιστικής περιόδου. Μπροστά, τοίχος. Και πάλι πηλός αλλά ασπρισμένος, σαν πίνακας σχολικής τάξης ή σαν απείραχτος καμβάς. Ένα ειρηνικό τοπίο, αλλά όχι για πολύ. Η σιωπή σπάει, ο πηλός αρχίζει να φουσκώνει, να λιώνει, να μεταμορφώνεται σε μια χαοτική μάζα από μουντζούρες, από ρυάκια και τρύπες και ανθρώπινα χέρια. Δύο άντρες ντυμένοι με κοστούμια στέκονται μπροστά στον πήλινο τοίχο. Κουβαλούν κουβάδες και εργαλεία και για τα επόμενα 50 λεπτά, όσο δηλαδή κρατάει η παράσταση, δουλεύουν τον πηλό, που παίρνει αμέτρητες διαδοχικές μορφές μπρος στα μάτια του κοινού. Δεν μένουν αλώβητοι οι καλλιτέχνες - ο στιβαρός Μικέλ Μπαρσελό και ο ψιλόλιγνος Ζοζέφ Νατζ. Τα κοστούμια τους θάβονται κάτω από τον πηλό και τη σκόνη, το ίδιο και

τα κεφάλια τους, καθώς πλάθουν συνεχώς παράξενα δοχεία που μοιάζουν με μάσκες ή κεφάλια ζώων, για να καλύψουν με αυτά τα δικά τους. Ο Μπαρσελό ξαφνικά παίρνει το πάνω χέρι: βάζει και βγάζει τεράστια δοχεία στο κεφάλι του Νατζ, που παραδομένος πια στην εξουσία του πρώτου, καταλήγει στα γόνατα με την πλάτη στο κοινό και το σώμα του κολλημένο στον τοίχο. Έτσι, θαμμένος τώρα κάτω από τον πηλό, έχει γίνει κι ο ίδιος οργανικό μέρος της παράξενης αυτής εικαστικής σύνθεσης. «Μα πώς καταφέρνει να αναπνέει», είναι πολλοί αυτοί που ρωτούν μετά το τέλος της παράστασης. Η απάντηση του Μπαρσελό: «Δεν αναπνέει». Το Paso Doble ήταν παραγγελία του Φεστιβάλ της Αβινιόν το 2006. Ο τίτλος παραπέμπει σε ένα παραδοσιακό χορό της νότιας Γαλλίας, που συνδέθηκε και ολοκληρώθηκε με τη μου-

σική και την κίνηση των ισπανικών ταυρομαχιών. Paso Doble στα ισπανικά σημαίνει «διπλό βήμα». Η ιδέα του project, που θα μπορούσε να θεωρηθεί performance art, γεννήθηκε στο στούντιο του Μπαρσελό, όταν ο Ζοζέφ Νατζ τον επισκέφθηκε για να δει σε βίντεο την περίφημη κεραμική εικαστική εγκατάσταση που είχε δημιουργήσει για τον καθεδρικό ναό της Πάλμα ντε Μαγιόρκα. Ο διάσημος χορογράφος είπε στον Μπαρσελό ότι θα ήθελε κάποτε να αναδυθεί κι ο ίδιος μέσα από ένα έργο του –να αναδυθεί κυριολεκτικά, σωματικά. Ο πηλός ήταν το υλικό που χρησιμοποίησε ο εικαστικός για να πραγματοποιήσει την επιθυμία του χορογράφου.

Πόσο διαρκεί το παιχνίδι της Δημιουργίας; Θα μπορούσε κανείς να πει ότι το Paso Doble

δρώμενο

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 21

ΜΙΚΕΛ ΜΠΑΡΣΕΛΟ

ΖΟΖΕΦ ΝΑΤΖ

Το σώμα του Ζοζέφ Νατζ δεν ήταν το πρώτο… οργανικό υλικό που χρησιμοποίησε ποτέ ο καταλανός εικαστικός στη δουλειά του. Ο Μικέλ Μπαρσελό έχει χρησιμοποιήσει έντομα, κρέας, κομμάτια γούνας και σάπια φυτά. Τα έργα του - «βίαια, προκλητικά και αγενή», όπως παραδέχεται- είχαν συχνά θέμα τους το θάνατο. «Μα, δουλεύω για να σκοτώσω το θάνατο», έχει πει. Νομάς λόγω της ανήσυχης φύσης του, ο Μικέλ Μπαρσελό ζει ανάμεσα στην Μαγιόρκα όπου γεννήθηκε το 1957, τη Γαλλία και το Μάλι. Αλλά συχνά πυκνά εξαφανίζεται σε μοναχικές γωνιές του πλανήτη για να σκεφτεί με την ησυχία του την τέχνη του. Αν κι έχει πειραματιστεί με διάφορα υλικά, έχει αδυναμία στην κεραμική ύλη. Με την τέχνη των κεραμικών, μάλιστα, ασχολήθηκε εκτεταμένα στην Αφρική, όπου το 1991 έφτιαξε ένα «ατελιέ-πιρόγα». Ο πολυβραβευμένος Μπαρσελό, έργα του οποίου συμπεριλαμβάνουν στις συλλογές τους πολλά από τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, θεωρείται από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της σύγχρονης τέχνης.

Ούγγρος από την πρώην Γιουγκοσλαβία και Παριζιάνος από συνήθεια, ο Ζοζέφ Νατζ συγκαταλέγεται ανάμεσα στους διασημότερους χορογράφους του κόσμου. Ένας χορογράφος που είναι και γλύπτης, χαράκτης και φωτογράφος - ιδιότητες που καταφέρνει πάντα να ενσωματώνει με ευφυείς τρόπους στις χορογραφίες του. Ο Νατζ δεν φαίνεται να πιστεύει ιδιαίτερα στη διάκριση ανάμεσα στις διαφορετικές τέχνες, εφόσον σε κάθε μία βρίσκεις πάντα στοιχεία από όλες τις υπόλοιπες. Οι σπουδές του, άλλωστε, από την εποχή που ήταν νεαρός στη Βουδαπέστη, φανερώνουν ένα ανήσυχο πνεύμα. Ζωγραφική, γλυπτική, θέατρο, μουσική αλλά και… πολεμικές τέχνες. Ο Ζοζέφ Νατζ δεν έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Τον απολαύσαμε πρώτη φορά στην παράσταση Μικρός Εωθινός Ψαλμός, που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του προγράμματος του Ελληνικού Φεστιβάλ το 2006.

αποτελεί και για τους δύο ένα πείραμα - ή μια υπέρβαση. Η διαδικασία της παράστασης, πάντως, είναι από μόνη της μια υπέρβαση για τον Μπαρσελό, που δηλώνει ότι είναι τόσο ντροπαλός ώστε δεν αφήνει ούτε τον ίδιο του τον βοηθό να είναι παρών όταν εκείνος δουλεύει κάποιο από τα έργα του. Ο Νατζ, από την άλλη, δεν επιτρέπει στον εαυτό του να κάνει τίποτα που θα μπορούσε να θεωρηθεί χορογραφία, όχι τουλάχιστον με τη συνήθη έννοια. Να απαιτείται και από τον ίδιο τον θεατή μια υπέρβαση; Γιατί όχι; Το Paso Doble δεν σερβίρεται έτοιμο προς κατανάλωση. Το Paso Doble δεν είναι μόνο μια εικαστική σύνθεση - είναι, μάλλον, η δημιουργία ενός έργου τέχνης πάνω στο ίδιο το θέμα της δημιουργίας. Ή, ίσως, της ίδιας της Δημιουργίας, της γένεσης του κόσμου, και της εμφάνισης του Ανθρώπου, που αγωνίζεται να χαράξει

πάνω στον κόσμο το πρόσωπό του, να σχεδιάσει την αρχαιολογία της ύπαρξής του. Ο Μπαρσελό ομολογεί ότι έμεινε έκπληκτος όταν ένα μεγάλο μέρος του κοινού στην Αβινιόν, όπου το πρωτοπαρουσίασε (αλλά και αλλού), βρήκε την παράσταση κωμική. «Δεν με πείραξε. Άλλωστε όταν οι άνθρωποι γελούν, είμαι χαρούμενος. Αλλά δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι μπορεί να ήμουν ανακατεμένος στη δημιουργία μιας κωμωδίας!»

Η ευφυΐα του εφήμερου Μπορεί, τελικά, το έργο του Μπαρσελό να λειτουργεί σαν καθρέφτης. Να βλέπουμε πάνω του την αντανάκλαση των δικών μας επιθυμιών και σκέψεων, των ονείρων, ακόμη και των παραισθήσεών μας. Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι, ενώ για κάποιους το υποτιθέμενο κωμικό στοιχείο του έργου στόχευε το

κοινό, ορισμένοι από τους κριτικούς είδαν στην παράσταση τη διάθεση των ίδιων των καλλιτεχνών να διασκεδάσουν. «Είναι φανερό ότι οι δημιουργοί δεν έπαιξαν αρκετά σαν όλα τα άλλα αγοράκια όταν ήταν μικροί, και τώρα προσπαθούν να αναπληρώσουν το χαμένο χρόνο», ήταν το σχόλιο του κριτικού του βρετανικού Independent. Μπορεί. Μπορεί, όμως, αυτό που ο Μπαρσελό και ο Νατζ μας δείχνουν μέσα από το Paso Doble να είναι κάτι πολύ πιο απλό: τη σημασία της τέχνης ως πράξης στιγμιαίας και εφήμερης (το έργο παύει να ζει με το τέλος της παράστασης) και το ταυτόχρονο και επίσης στιγμιαίο της ύπαρξης του καλλιτέχνη (που εξαφανίζεται με την ολοκλήρωση του έργου). Το Paso Doble φαίνεται ότι είναι, επίσης, και το χρονικό μια συνάντησης. Και, σαν κάθε συνάντηση, μπορεί να μας επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις…

INFO:

Josef Nadj & Miquel Barceló, Paso Doble Πειραιώς 260, Χώρος Δ 1 - 3 Ιουνίου 2008, 21:00 Σύλληψη: Miquel Barceló, Josef Nadj Σχεδιασμός ήχου: Alain Mahé Φωτισμοί: Rémi Nicolas Κοστούμια: Fabienne Varoutsikos Κεραμικές κατασκευές: Pere Coll Ερμηνεύουν: Miquel Barceló, Josef Nadj Μια παραγωγή του Φεστιβάλ της Αβινιόν σε συμπαραγωγή με το Εθνικό Χορογραφικό Κέντρο της Ορλεάνης.

συνέντευξη

22 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

Όλια Λαζαρίδου

ΤΑ ΚΑΛΑ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ «Αυτό που κάνουμε τώρα, είναι ένα πολύ μεγάλο ξέπλυμα από την πιο κουλτουριάρικη πλευρά της δουλειάς μας», λέει η Όλια Λαζαρίδου.

Θέατρο 18 Μποφώρ Η θεατρική ομάδα «18 Μποφώρ» είναι ένα θεατρικό σχήμα αλλιώτικο από τ’ άλλα. Νέοι που παρακολούθησαν το πρόγραμμα απεξάρτησης 18 Άνω, καθαροί πια, επέλεξαν να ανεβάσουν (με τη βοήθεια του Γιώργου Μαρκόπουλου) ένα ποιητικό κείμενο του Μπρεχτ, που μιλάει για το μεγάλο ναι – στο οποίο απάντησαν καταφατικά. Την ομάδα σκηνοθετεί η Όλια Λαζαρίδου, που εξηγεί γιατί είναι γι’ αυτήν μια εμπειρία που τη συναρπάζει. «Καλλιτεχνικά», υπογραμμίζει. Από τη Νατάσα Διαμαντοπούλου | Φωτογραφίες: Βασίλης Μαθιουδάκης

Μιλάμε στο τηλέφωνο και δίνουμε ραντεβού στις 9 το βράδυ στον χώρο της πρόβας, που τους έχει παραχωρηθεί δωρεάν από τον κ. Αντωνιάδη. Γίνονται οι συστάσεις με τα παιδιά που, ευγενικά, μου ζητάνε να μην καθυστερήσουμε πολύ. Έχουν μόλις τελειώσει την πρόβα τους και είναι όλοι κουρασμένοι. Με το πρώτο «πάμε» του φωτογράφου, η ομάδα «18 Μποφώρ» υπερασπίστηκε το όνομά της. Είδα τη δύναμη και την ορμητικότητα, για την οποία θα μου μιλούσε αργότερα η Όλια Λαζαρίδου. Η Ντορίνα Σπανού μου εξηγεί πως συστάθηκε η ομάδα. «Είμαστε μέλη της επανένταξης. Η Όλια, στo πλαίσιo της δράσης του κέντρου απεξάρτησης 18 Άνω, είχε ξεκινήσει να κάνει ορισμένα θεατρικά σεμινάρια. Όταν έκλεισε αυτός ο κύκλος είχαμε ήδη δεθεί πολύ, γι’ αυτό κι αποφασίσαμε να συνεχίσουμε τις συναντήσεις μας». Εκτός από τον Κώστα Κουντάρα που συνεργάστηκε με την Όλια Λαζαρίδου στην παράσταση Λεωφορείον ο Πόθος, για τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας είναι η πρώτη τους φορά. Ρωτάω αν μετά από αυτή την εμπειρία, θα ήθελαν ν’ ασχοληθούν με το θέατρο και επαγγελματικά. Η Όλια Λαζαρίδου επεμβαίνει. «Όχι επαγγελματικά. Ο καθένας έχει τις δουλειές του. Μπορεί να το συνεχίσουμε σ’ αυτή τη βάση που το κάνουμε τώρα. Θα θέλαμε μάλιστα να βρούμε ένα χώρο και το χειμώνα, να παίζεται το έργο μας δυο φορές την εβδομάδα».

«Μέχρι τελικής πτώσεως»

«Εδώ εγώ δεν κάνω σκηνοθεσία αλλά καλλιτεχνική επιμέλεια. Αυτό, ξέρετε, με απελευθερώνει, γιατί έτσι δεν έχω κανένα καλλιτεχνικό άγχος.»

Επιμένουν στον τίτλο του ερασιτεχνικού θιάσου, γιατί δεν αισθάνονται να τους ασκείται καμία πίεση. Η Όλια διακόπτει την ωραία φαντασίωση. «Μέχρι τελικής πτώσεως, έτσι θα φύγετε από ’δώ». Με ενδιαφέρει να μάθω γιατί επέλεξαν ένα έργο του Μπρεχτ (Αυτός που λέει ναι – Αυτός που λέει όχι), το οποίο μάλιστα κατατάσσεται στη διδακτική ενότητα των κειμένων του. Η απάντηση της ηθοποιού γειώνει τη διάθεσή μου για δραματολογική υπερανάλυση. «Είναι κάτι απλό. Eίναι ένα παραμύθι που γράφτηκε

για λιμπρέτο, οπότε προσφερόταν να το διασκευάσουμε μουσικά, με τον δικό μας τρόπο, με τη συμβολή του Γιώργου Μαρκόπουλου. Έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που το έγραψε ο Μπρεχτ. Έχει όμως πολύ ενδιαφέρον να το δει ξανά αυτό κάποιος με τα σημερινά δεδομένα. Κι αυτός ήταν ένας από τους λόγους που το διαλέξαμε». Ο Γιώργος Μαρκόπουλος μου μιλάει με ενθουσιασμό και για τη μουσική που συνέθεσε για το έργο. «Η μουσική είναι 50% η έμπνευσή μου και 50% η συναναστροφή μου με τα παιδιά. Γεννήθηκε μέσα από τις πρόβες μας, αυτοσχεδιαστικά. Χάρη στην ελευθερία που νιώθουμε μεταξύ μας. Είναι ένα μείγμα διαφόρων μουσικών ειδών. Φυσικά, μας βοήθησε πολύ ο Άρης Ποταμιάνος». Καθ’ όλη τη διάρκεια της συζήτησής μας, προσπαθώ, διακριτικά, να «σπάσω» την παρέα και να βρεθώ κατά μόνας με την «ηθική αυτουργό». Στο τέλος τα καταφέρνω. Είναι η τρίτη σας σκηνοθετική δουλειά... Ναι, όμως εδώ εγώ δεν κάνω σκηνοθεσία αλλά καλλιτεχνική επιμέλεια. Αυτό, ξέρετε, με απελευθερώνει, γιατί έτσι δεν έχω κανένα καλλιτεχνικό άγχος. Στην πραγματικότητα, ο ρόλος μου είναι να διαχειριστώ την ενέργεια που εκλύουν τα πρόσωπα αυτά με τα οποία βρίσκομαι. Να πάρω τις ιδέες τους, τον εαυτό τους και ό,τι έχει να προσφέρει ο καθένας και να του δώσω μια μορφή. Τους βοηθάω να εκ-

φράσουν αυτό που γουστάρουν. Σαν πειραματισμός ακούγεται αυτό για όσους έχουν παρακολουθήσει τη διαδρομή σας…. Αυτό που κάνουμε δεν είναι ακριβώς πειραματισμός. Δεν μας απασχόλησε τόσο η καλλιτεχνική αρτιότητα, όσο η αυθεντικότητα και η δύναμη που βγαίνει από τα ίδια τα παιδιά. Το ταλέντο είναι τελικά προϊόν σκληρής δουλειάς; Υπάρχει η πλευρά της σκληρής δουλειάς και των δραματικών σχολών. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο. Όταν έχεις περάσει πολλά στη ζωή, η εμπειρία σου έχει γραφτεί στο κύτταρό σου. Αυτό είναι που εμένα ως θεατή με ενδιαφέρει περισσότερο να βλέπω: την υπαρξιακή θέση και στάση των ανθρώπων πάνω στη σκηνή. Στην περίπτωση της δουλειάς με τη συγκεκριμένη ομάδα, εκ των πραγμάτων οι εμπειρίες είναι ορατές. Ο καθένας προσωπικά, οι άνθρωποι της ομάδας μας έχουν δώσει μάχες με τη ζωή και τις έχουν κερδίσει. Ξέρετε, έχω κάνει κι εγώ τον δικό μου αγώνα, για τους δικούς μου λόγους – και ίσως αυτό είναι που με δένει με τους συγκεκριμένους ανθρώπους. Είναι το αντίτιμο που έχεις πληρώσει στην ζωή. Αυτό είναι πολύτιμο για τις σκηνές του θεάτρου.

Το πιο αληθινό της πρόσωπο Εμπνευστήκατε πέρυσι το Τροχόσπιτο… Και η περσινή παρουσία μου στο Φεστιβάλ,

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 23

«ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΕΧΝΗ, ΟΧΙ ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗ» «Η απεξάρτηση είναι κάτι άλλο απ’ αυτό που κάνουμε τώρα. Αλλά η παράσταση δεν είναι απλώς το επισφράγισμα της διαδικασίας απεξάρτησης, είναι η αρχή για κάτι καινούριο», λέει ο Αντώνης Κουτούζης που συμμετέχει στην παράσταση. Στη φωτογραφία, ολόκληρη η ομάδα εν δράσει.

και η φετινή, έχουν κάτι, αν θέλεις, διαφορετικό. Με το τροχόσπιτο πήγαμε σε γειτονιές οι κάτοικοι των οποίων δεν έχουν και πολλά πολλά με τα καλλιτεχνικά. Φέτος, τα τροχόσπιτα φιλοξενούν τη γιορτή των μεταναστών. Χωρίς καλά καλά να το καταλάβω, μου δόθηκε ένας χώρος στο Φεστιβάλ που μου επέτρεψε να ανακαλύψω κι εγώ μια καλλιτεχνική πλευρά μου πολύ δική μου και πολύ αληθινή – μια πλευρά που ξεπήδησε από αυτές τις δύο δουλειές σιγά σιγά. Αυτές οι δουλειές ίσως είναι το πιο αληθινό μου καλλιτεχνικό πρόσωπο. Η φετινή σας σχέση με τα παιδιά προέκυψε από μια ανάγκη σας για κοινωνική προσφορά; Θελήσατε να βοηθήσετε τα απεξαρτημένα παιδιά; Όχι βέβαια! Δεν αγαπώ γενικώς τα παιδιά ούτε έχω τόσο μεγάλο οπλοστάσιο ώστε να διδάσκω γενικώς τους νέους ανθρώπους. Για να μπορέσω να δώσω αυτό που έχω και που χρειάζεται, πρέπει με αυτούς τους ανθρώπους να έχω προσωπική σχέση. Με την ομάδα έγινε αυτό. Και στην προκειμένη περίπτωση, το ρήμα βοηθάω δεν είναι σωστό. Θέλω να συναλλάσσομαι. Εσείς τι έχετε κερδίσει από αυτή τη συναλλαγή; Για μένα, αυτό που κάνουμε τώρα, είναι ένα πολύ μεγάλο ξέπλυμα από την πιο κουλτουριάρικη πλευρά της δουλειάς μας, που είτε το θέλω είτε όχι την κουβαλάω. Και μου κάνει καλό. Τι θέλετε να πείτε μ’ αυτή την παράσταση; Φαντάζομαι δεν απευθύνεστε απλώς σε ψυχοπονιάρηδες… Μας έχει απασχολήσει αυτό. Θέλουμε όσοι θα έρθουν, να έρθουν για την ίδια την παράσταση. Αυτό θέλουμε. Και να είναι ευχαριστημένοι από την ίδια την παράσταση, όχι με κάποια μυθολογία για την ομάδα. Αυτό που κάνουν εδώ τα παιδιά έχει μια δική του, αυτόνομη καλλιτεχνική αξία.

«Δεν είμαστε αξιοπερίεργα όντα» Στη συζήτηση, σ’ αυτό το σημείο, παρεμβαί-

νουν δυο από τους ηθοποιούς. ΟΑντώνης Κουτούζης υπεραμύνεται του καλλιτεχνικού εγχειρήματος. «Κυρίως αυτό μας ενδιαφέρει», τονίζει. «Η απεξάρτηση είναι κάτι άλλο απ’ αυτό που κάνουμε τώρα. Αλλά η παράσταση δεν είναι απλώς το επισφράγισμα της διαδικασίας απεξάρτησης, είναι η αρχή για κάτι καινούριο». Και η Κατερίνα Κορμαρή συμπληρώνει: «Το ότι θα έρθουν κάποιοι για να δουν κάτι αξιοπερίεργο είναι αναμενόμενο. Αυτό συμβαίνει και στη ζωή. Στόχος μας είναι να μη δώσουμε την εικόνα του αξιοπερίεργου. Μόνο τότε θα έχει καταρριφθεί η στερεότυπη εικόνα που έχει ο κόσμος για τους πρώην χρήστες. Αυτό φυσικά σε καμία περίπτωση δεν θέλουμε ν’ αποτελέσει μέσω προβολής μας. Εμείς, απλώς, καλούμε τον κόσμο να έρθει για την παράσταση. Ως ομάδα “18 Μποφώρ” ελπίζουμε να κάνουμε μια αρχή για ν’ άνοίξει η πόρτα του Φεστιβάλ και σε άλλες ερασιτεχνικές, αξιόλογες ομάδες, που δεν έχουν απαραίτητα σχέση με απεξάρτηση από τα ναρκωτικά». Η επόμενη ερώτηση απευθύνεται ξανά στην Όλια Λαζαρίδου. Γιατί να έρθει κάποιος να δει την παράσταση; Ένας είναι ο λόγος. Γιατί θα περάσει πάρα πολύ καλά. Θα διασκεδάσει. Θα συνεχίσετε να συνεργάζεστε μ’ αυτά τα παιδιά; Ναι, ναι! Με ενδιαφέρει αυτού του είδους η επαφή, που είναι κοντά στο θέατρο, αλλά δεν είναι και ακριβώς. Είναι κάτι διαφορετικό. Μετά από τόσα χρόνια αισθάνομαι ότι δικαιούμαι να έχω την ελευθερία να κάνω τέτοια πράγματα. Αυτό με τροφοδοτεί. Είναι πολύ κοντά στην φύση μου, την οποία ανακαλύπτω κι εγώ μεγαλώνοντας. Για τον επίλογο, δανείζομαι κάποιους στίχους του Γιώργου Μαρκόπουλου, που ακούγονται στην παράσταση, και τους οποίους ίσως να είχε γράψει και ο Μπρεχτ αν οι καιρικές συνθήκες του το επέτρεπαν. Φώναξε άμα γουστάρεις όχι, φώναξε άμα γουστάρεις ναι.

KAI META TO ΦΕΣΤΙΒΑΛ; «Θα θέλαμε να βρούμε ένα χώρο και το χειμώνα, να παίζεται το έργο μας δυο φορές την εβδομάδα», λέει η Όλια Λαζαρίδου.

«Δεν αγαπώ γενικώς τα παιδιά ούτε έχω τόσο μεγάλο οπλοστάσιο ώστε να διδάσκω γενικώς τους νέους ανθρώπους. Για να μπορέσω να δώσω αυτό που έχω και που χρειάζεται, πρέπει με αυτούς τους ανθρώπους να έχω προσωπική σχέση».

INFO:

Θεατρική Ομάδα 18 Μποφώρ Όλια Λαζαρίδου: Μπέρτολτ Μπρεχτ, Αυτός που λέει ναι - Αυτός που λέει όχι Το Σχολείον, Χώρος Β 5 - 6 Ιουνίου 2008, 21:00 Μετάφραση: Σωτηρία Ματζίρη Διασκευή: 18 Μποφώρ Μουσική σύλληψη – Εκτέλεση: Γιώργος Μαρκόπουλος Καλλιτεχνική επιμέλεια: Όλια Λαζαρίδου Σκηνικά – Κοστούμια: Μαρία Χανιωτάκη Φωτισμοί: Μαρία Αθανασοπούλου Σκηνοθεσία βίντεο: Παναγιώτης Φαφούτης Ερμηνεύουν: Κατερίνα Κορμαρή, Κώστας Κουρτάρας, Αντώνης Κουτούζης, Γιάννης Μασκλαβάνος, Κώστας Παπαϊωάννου, Βαγγέλης Ράπτης, Ντορίνα Σπανού, Θανάσης Τσιώλης

24 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

Συνέντευξη στη Νίκη Ορφανού

Με μία πολυαναμενόμενη Τουραντότ κάνει έναρξη την 1η Ιουνίου, στο Ηρώδειο, το Φεστιβάλ Αθηνών. Με αυτήν τη νέα μεγάλη παραγωγή, η Εθνική Λυρική Σκηνή ολοκληρώνει το αφιέρωμα στον Τζάκομο Πουτσίνι, από τον θάνατο του οποίου κλείνουν φέτος 150 χρόνια. Tην κλασική όπερα πάνω στην οποία ο Πουτσίνι δούλευε έως το τέλος της ζωής του, σκηνοθετεί η Ρενάτα Σκότο, ενώ τη μουσική διεύθυνση έχει ο Λουκάς Καρυτινός. Τη μυθική πριγκίπισσα Τουραντότ θα ερμηνεύσει η σπουδαία και ανερχόμενη Αμερικανίδα σοπράνο Τζάνις Μπερντ. Στο ρόλο της Λιού θα δούμε την Έλενα Κελεσίδη, ενώ ο Φράνκο Φαρίνα θα ενσαρκώσει τον Καλάφ, τον πρίγκιπα που θα κερδίσει την σκληρή καρδιά της Τουραντότ. Συνομιλήσαμε με δυο από τις γυναίκες της παράστασης. Την Τζάνις Μπερντ και την Έλενα Κελεσίδη

Τζάνις Μπερντ Η Τουραντότ στην παράσταση της Λυρικής

«Πέταξα το φλάουτό μου για την όπερα» («Μου έμεινε κι ένα πιάνο για ομορφιά») Η κατάκτηση της διεθνούς οπερατικής σκηνής δεν είναι εύκολη υπόθεση. Για τη δραματική σοπράνο Τζάνις Μπερντ, όμως, που διαθέτει ένα εκπληκτικό σετ φωνητικών χορδών, το υποκριτικό ταλέντο και την εμφάνιση μιας χολιγουντιανής σταρ και το πάθος του καλλιτέχνη που είναι αποφασισμένος να πετύχει, η αποστολή δεν φαινόταν ακατόρθωτη. Ιδιαίτερα, μάλιστα, όταν φάνηκε ότι διαθέτει, εκτός των άλλων, και το… κοκαλάκι της νυχτερίδας! Η μεγαλύτερη, ίσως, στιγμή της καριέρας της ήρθε τον περασμένο Μάρτιο στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, όταν χρειάστηκε να αντικαταστήσει στη μέση της παράστασης της όπερας «Τριστάνος και Ιζόλδη» την πρωταγωνίστρια που παρουσίασε στομαχικές διαταραχές –και είδε το δικό της άστρο της να απογειώνεται… Στην Αθήνα θα έχουμε την ευκαιρία να την απολαύσουμε ως Τουραντότ, στην ομώνυμη όπερα του Πουτσίνι, σε μια παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, δεν παρέλειψε να αναφέρει τον θαυμασμό της για τον ελληνικό πολιτισμό και την αγάπη της για την (ευκολοχώνευτη) ελληνική κουζίνα… Η πρώτη σας εμφάνιση στην ελληνική σκηνή θα είναι με την «Τουραντότ» του Πουτσίνι,

μια γυναίκα που «είναι σαν πάγος αλλά καίει σαν φωτιά». Πώς νιώθετε για το ρόλο; Αποτελεί μεγάλη πρόκληση, είναι δύσκολος ρόλος αλλά και διασκεδαστικός. Η Τουραντότ είναι μια ψυχρή και δολοφονική γυναίκα, που ευθύνεται για τους θανάτους πολλών ανδρών στο βασίλειό της. Προσπαθεί με όλες της τις δυνάμεις να διατηρήσει το προσωπείο της ασυγκίνητης ως προς τις ερωτικές χαρές γυναίκας, αρνούμενη να δεχτεί την πιθανότητα της αγάπης. Δυστυχώς, ο Πουτσίνι πέθανε πριν ολοκληρώσει την όπερα, ίσως θα είχε δώσει μια άλλη εκδοχή από το happy end που έχουμε τώρα. Όπως και να ’ χει, όμως, είναι ένας σημαντικότατος ρόλος και ένα σημαντικότατο έργο. Η «Τουραντότ» είναι όντως ένα παραμύθι για τον έρωτα. Ήταν για σας αντίστοιχα υπόθεση έρωτα η οπερατική σκηνή, αφού αποφασίσατε να εγκαταλείψετε γι’ αυτή τις σπουδές σας στο φλάουτο; Ναι, οπωσδήποτε! Το να τραγουδάω στη σκηνή, να ερμηνεύω ένα ρόλο, είναι για μένα η πιο ολοκληρωμένη μορφή επικοινωνίας, και σίγουρα άξιζε να πετάξω στη σοφίτα μου το φλάουτο μου γι’ αυτήν (το πιάνο μου βέβαια το κράτησα στο σαλόνι, για ομορφιά!). Χωρίς πλάκα, τώρα, ήξερα από πολύ νωρίς ότι αυτόν το δρόμο έπρεπε να ακολουθήσω.

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 25

Η ΟΠΕΡΑ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΜΑΣ «Νομίζω ότι αν γνωρίσεις την όπερα, δεν υπάρχει περίπτωση να σε αφήσει αδιάφορο. Εγώ άκουγα όπερα όλη μου τη ζωή, όπως και ροκ, όπως και οτιδήποτε άλλο. Είναι, νομίζω, θέμα παιδείας. Πιστεύω ότι αν κάνεις την όπερα προσβάσιμη, δεν θα μετράς μόνο γκριζόμαλλα κεφάλια στο κοινό». Η Τζάνις Μπερντ είναι ακόμα μαγεμένη.

Φωτογραφία: Guillermo Mendo

συνέντευξη

συνέντευξη

26 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

Φωτογραφία: Guillermo Mendo

«Η φωνή είναι το εργαλείο, είναι αυτό που είσαι. Δεν μπορείς να πεις ψέματα γι’ αυτή, δεν μπορείς να προσποιηθείς κάτι που δεν είσαι. Δεν μπορείς να ξεγελάσεις κανέναν, δεν μπορείς να “κλέψεις”. Ή το έχεις ή δεν το έχεις, και αυτό είναι όλο».

Φωτογραφία: Guillermo Mendo

Η ΤΟΥΡΑΝΤΟΤ ΗΤΑΝ ΜΙΑ ΨΥΧΡΗ ΓΥΝΑΙΚΑ «Η Τουραντότ προσπαθούσε να διατηρήσει το προσωπείο της ασυγκίνητης ως προς τις ερωτικές χαρές γυναίκας», λέει η η Τζάνις Μπερντ που έχει ερμηνεύσει και στο παρελθόν την Κινέζα πριγκίπισσα. Σε αυτή τη φωτογραφία (και κάτω), η Μπερντ ως Τουραντότ με την Όπερα του Ρήνου, στο Στρασβούργο, το 2001.

Δεν μπήκα στην διαδικασία να θέσω διλήμματα στον εαυτό μου, δεν το ξανασκέφτηκα και δεν το μετάνιωσα ποτέ. Ως δραματική σοπράνο δεν χρησιμοποιείτε μόνο τη φωνή σας αλλά και τις υποκριτικές σας δυνατότητες. Πολλές καλλιτέχνιδες του χώρου σας βάζουν την υποκριτική σε δεύτερη μοίρα… Στην όπερα, το τραγούδι είναι βέβαια το πρώτο πράγμα που σκέφτεται κανείς. Όμως, η όπερα δεν αναλώνεται στις φωνητικές δεξιότητες των ερμηνευτών. Γιατί μιλάμε για ολοκληρωμένους ρόλους, που απαιτούν να τους κατακτήσεις ως ηθοποιός. Να μπορείς να αποδώσεις επί σκηνής τα λόγια τους, τα συναισθήματά τους – και να μπορείς να το κάνεις καλά. Σπούδασα υποκριτική στο Άκτορς Στούντιο στη Νέα Υόρκη, λίγα τετράγωνα κάτω από το σπίτι μου. Ήταν απαιτητικό, αλλά με βοήθησε πολύ. Κι έπειτα, φροντίζω σαν ηθοποιός τον εαυτό μου, την εμφάνισή μου. Δεν είναι ανάγκη να σέρνουμε τα κιλά μας πάνω στη σκηνή, προσπαθώντας να πείσουμε το κοινό ότι είμαστε οι αιθέριες, γοητευτικές υπάρξεις που υποδεικνύουν οι ρόλοι. Αν και, εδώ που τα λέμε, μάλλον έχουμε βαρεθεί να βλέπουμε υπέρβαρους ανθρώπους γενικώς. Είναι γιατί, πλέον, τους βλέπουμε παντού και συνεχώς! Πριν από λίγους μήνες, πήρατε τη θέση της Ντέμπορα Φόιγκτ σαν Ιζόλδη κυριολεκτικά επί σκηνής, κατά τη διάρκεια της παράστασης στη Μητροπολιτική Όπερα στη Νέα Υόρκη. Φαντάζομαι ότι ήταν μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της καριέρας σας. Ήταν και από τις πιο τυχερές; Ήταν μια από τις μεγάλες μου επιτυχίες, δεν μπορώ να τ’ αρνηθώ, όσο άσχημα κι αν αισθάνομαι για την Ντέμπορα και τον κοιλόπονό της. Πήρα ένα θερμό, θερμό χειροκρότημα από το κοινό, και οι κριτικές στις εφημερίδες την επόμενη μέρα ήταν εξαιρετικές –άλλωστε ο Τύπος τις λατρεύει αυτές τις… ξαφνικές ανατροπές, έτσι δεν είναι; Οπωσδήποτε ήταν ένας σταθμός στην καριέρα μου, οπότε, απ’ αυτή την άποψη, ήταν μια από τις πιο τυχερές μου στιγμές. Η αλήθεια είναι, βέβαια, ότι εκείνη τη στιγμή που με άρπαξαν από τα παρασκήνια και μου είπαν ότι είχα δέκα λεπτά για να μεταμορφωθώ σε Ιζόλδη και ν’ ανέβω στη σκηνή –στην τρίτη πράξη παρακαλώ! – σκέφτηκα ότι ζω έναν εφιάλτη. Έπρεπε να προσαρμόσουν πάνω μου τα κοστούμια, την περούκα, να με βάψουν, όλα μέσα σ’ έναν απίστευτο πανικό. Δεν είχα βέβαια ούτε λεπτό για να αναπνεύσω, πόσο μάλλον να εξασκήσω τις φωνητικές μου χορδές. Ζέσταμα; Ούτε γι’ αστείο. Όρμησα στη σκηνή και τα ’παιξα όλα για όλα. Τι να πω; Έχω ζήσει τρελές στιγμές, η όπερα είναι γεμάτη από δαύτες, αλλά αυτό δεν σκέφτηκα ποτέ ότι θα το ζήσω. Όλοι όμως με βοήθησαν πολύ να νιώσω άνετα. Ιδίως το κοινό, που με υποδέχτηκε με θέρμη. Αναρωτιέμαι πώς προετοιμάζεστε συνήθως για μια παράσταση… όταν, βέβαια, δεν σας σέρνουν στα ξαφνικά πάνω στη σκηνή! Είμαι, μάλλον, πολύ ήσυχη. Θέλω να μένω μόνη με τον εαυτό μου, να μην κάνω τίποτα συγκεκριμένο. Προσπαθώ να φέρομαι φυσιολογικά, να μη φρικάρω, να μη με πιάνει άγχος, να μη χάνω τον έλεγχο. Δεν θα πάω ποτέ σε πάρτι το βράδυ πριν από την παρά-

σταση, δεν θα το ρίξω έξω. Είμαι τυχερή που έχω μια όμορφη οικογένεια που καταλαβαίνει τις ανάγκες μου και με στηρίζει σ’ αυτό. Προσπαθώ, εν ολίγοις, να φέρομαι σαν φυσιολογικός άνθρωπος. Πρέπει να πω ότι φανταζόμουν κάτι πιο δραματικό απ’ αυτό… Ναι, είμαι σίγουρη! Σοβαρά, τώρα, η πραγματικότητα δεν μπορεί να είναι τόσο δραματική όσο η τέχνη. Και η όπερα έχει μπόλικο δράμα, περισσότερο απ’ όσο μπορεί κανείς να αντέξει, κάποιες φορές. Όχι, δεν κάνω κάτι δραματικό, δεν φέρομαι σαν ηρωίδα όπερας. Προσέχω τη διατροφή μου, κάνω λίγη άσκηση, αυτό είναι όλο. Ποιους ρόλους ξεχωρίζετε; Ποιοι θα λέγατε ότι είναι οι αγαπημένοι σας; Όλοι όσους έχω παίξει. Τους αγαπάω όλους, στ’ αλήθεια. Και την Ιζόλδη, και την Ηλέκτρα και τη Σαλώμη, και την Μπρουνχίλντε, και την Αριάδνη, και την Τόσκα, και τη Λαίδη Μάκβεθ. Και την Τουραντότ. Όλους, ανεξαιρέτως. Ζω μ’ αυτούς τους ρόλους, πώς θα μπορούσα να μην τους λατρεύω; Νιώθω χαρούμενη που έχω την τύχη να τους ερμηνεύω. Απ’ όσο γνωρίζω, δεν έχετε ασχοληθεί ιδιαίτερα με τη σύγχρονη όπερα… Όχι, έχω κάνει ελάχιστα πράγματα. Έχω παίξει τη Μαρί στο «Βότσεκ» του Άλμπαν Μπεργκ, που μου αρέσει πολύ. Πρέπει, όμως, να ομολογήσω ότι η σύγχρονη όπερα δεν μ’ ενδιαφέρει ιδιαίτερα, δεν μου ταιριάζει. Ίσως είναι θέμα ψυχοσύνθεσης… Ίσως έχει να κάνει με τη φωνή μου, ποιος ξέρει; Είμαι ευτυχισμένη με την κλασική όπερα, δεν νιώθω ότι θέλω να πάω παραπέρα. Είστε Αμερικανίδα αλλά ζείτε στην Ευρώπη. Τι θα λέγατε ότι χρωστάτε, ως άνθρωπος και ως καλλιτέχνης, στις αμερικανικές σας ρίζες και τι στην ευρωπαϊκή εμπειρία; Ναι… ζω στην Ευρώπη, έχω ζήσει στην Ευρώπη τα πιο σημαντικά πράγματα στη ζωή μου. Δεν νιώθω Αμερικανίδα. Τι χρωστάω στην Αμερική; Ίσως το ότι μπορώ να τραγουδήσω τζαζ… Τίποτα άλλο. Δεν μου αρέσει η Αμερική. Είναι η χώρα του «γρήγορου». Οι άνθρωποι είναι βέβαια ειλικρινείς, έντιμοι. Δεν είναι όλα εκεί για πέταμα. Αλλά δεν με συγκινεί και κάτι ιδιαίτερα. Μου αρέσει η Ευρώπη γιατί μπορώ να απολαμβάνω τη ζωή μου, ένα καλό ποτήρι κρασί, ένα δείπνο που μπορεί να συνοδευτεί από μια απολαυστική συζήτηση –κανείς δεν σε πετά έξω από το εστιατόριο μόλις αδειάσεις το πιάτο σου! Στην Ευρώπη έχεις το χρόνο να χαλαρώσεις, να χαρείς τη ζωής σου. Έχεις καλύτερη παιδεία για τα παιδιά σου. Και έχεις ανθρώπους διαφορετικούς, από χώρες με πλούσιο πολιτισμό. Δεν έχεις ανθρώπους διαφορετικούς που ντρέπονται γι’ αυτό, όπως στην Αμερική, και αγωνίζονται να μοιάζουν με όλους τους άλλους! Μιλώντας περί Αμερικής, σας ενδιαφέρουν οι αμερικανικές εκλογές; Ναι, μ’ ενδιαφέρουν. Με ενδιαφέρει η πολιτική και πολύ μάλιστα… αλλά δεν θα μιλήσουμε τώρα για πολιτική, έτσι δεν είναι; Προτιμώ να μη μιλώ για πολιτική δημοσίως… Εντάξει, είμαι με τους Δημοκρατικούς, αυτό μπορώ να το πω. Όποιος και αν είναι αυτός που θα κερδίσει το χρίσμα, ο Ομπάμα ή η Κλίντον, νομίζω ότι θα είναι μια μεγάλη αλλαγή απ’ αυτό που ζει η Αμερική τώρα. Ο Ομπάμα είναι χωρίς αμφιβολία χαρισματικός άνθρωπος, αν και δεν τον ήξερα πριν απ’ αυτόν τον

συνέντευξη και κακό. Το να βρεις τον τέλειο δάσκαλο για σένα και τη φωνή σου είναι δύσκολο, απολύτως απαραίτητο όμως. Και πρέπει να έχεις και γερά νεύρα. Αν συνηθίζεις να τα χάνεις μπροστά στο απρόοπτο, μάλλον πρέπει να βρεις μια άλλη καριέρα, και ένα άλλο όνειρο να κυνηγήσεις. Ολοκληρώνοντας αυτή τη συζήτηση, θα ήθελα να μου πείτε δυο λόγια για τη συνεργασία σας με τους Έλληνες καλλιτέχνες και την Εθνική Λυρική Σκηνή για αυτή την παραγωγή της «Τουραντότ» που θα δούμε στο Ελληνικό Φεστιβάλ… Η συνεργασία ήταν μέχρι στιγμής θαυμάσια, οι Έλληνες καλλιτέχνες (ο Καβράκος και η Κελεσίδου και οι υπόλοιποι) είναι γλυκύτατοι άνθρωποι, ταλαντούχοι ερμηνευτές. Μου αρέσουν οι Έλληνες, δεν έτυχε να συνεργαστώ ποτέ με κανέναν που να βγήκε «στριμάδι». Γιατί υπάρχουν κι αυτοί στο χώρο, και διάφοροι ανταγωνισμοί βγαίνουν στην επιφάνεια, κι όλα αυτά δεν τα πάω κι ιδιαίτερα. Όχι, με τους Έλληνες καλλιτέχνες όλα πηγαίνουν όμορφα. Τρέφω μεγάλο σεβασμό για την ελληνική κουλτούρα, για τη γλώσσα επίσης, μόνο που είναι δύσκολη… Δεν θα σας δυσκόλευαν και ιδιαίτερα τα ελληνικά, αφού μιλάτε ήδη πέντε γλώσσες… Σωστά, ξέρω το «ευχαριστώ» και άλλες όμορφες και χρήσιμες λεξούλες! Μπα, υπάρχει η διάθεση αλλά όχι ο χρόνος. Ίσως όμως μάθω κάτι παραπάνω όσο βρίσκομαι στην Αθήνα. Περιμένω με μεγάλη ανυπομονησία αυτές τις παραστάσεις. Άλλωστε τρελαίνομαι και για την ελληνική κουζίνα –αλλά αυτό το λένε όλοι, έτσι δεν είναι;

LETS TALK POLITICS «Ο Ομπάμα είναι χαρισματικός άνθρωπος, αν και δεν τον ήξερα πριν απ’ αυτόν τον αγώνα για την εκλογή υποψηφίου προέδρου του κόμματος». Είναι και με τους Δημοκρατικούς το κορίτσι.

Τουραντότ, η πριγκίπισσα που έπαιρνε κεφάλια

Από τη Λένια Ζαφειροπούλου

Παρά το παραμυθένιο θέμα της και τις σαφείς μουσικές αναφορές της στον ένδοξο για την ιταλική όπερα δέκατο ένατο αιώνα, η «Τουραντότ» είναι έργο του μεσοπολέμου. Είναι ένα έργο που μιλά για τον παλαιό κόσμο των μεγάλων αισθημάτων στο πρόσωπο της Λιού και τον καινούργιο κόσμο των αδίστακτων πράξεων και κατακτήσεων, στο πρόσωπο του πρίγκιπα Κάλαφ. Ο παλαιός κόσμος ανοίγει με ελπίδα το δρόμο στον άπληστο, φιλόδοξο νέο κόσμο και θυσιάζεται γι`αυτόν με λατρεία. Ο νέος κόσμος με τη σειρά του λατρεύει στο πρόσωπο της πριγκήπισσας Τουραντότ την απόλυτη εξουσία, το επικίνδυνο και το άγνωστο. Είναι έτοιμος για κάθε καταστροφή, του εαυτού του ή των γύρω του, δεν κοιτάζει πίσω και δεν γνωρίζει εμπόδια στο σκοπό του.

Η όπερα «Τουραντότ», που πήρε το θέμα της από έναν αρχαίο περσικό (ή κινεζικό) θρύλο, έχει πολλά πλούτη να επιδείξει. Η άρια του «άγνωστου πρίγκιπα» Nessun Dorma είναι η γνωστότερη άρια τενόρου του λυρικού ρεπερτορίου. Συναγωνίζεται σήμερα τα χιτ της ποπ και της ροκ και οι μεγάλοι λυρικοί αστέρες της εποχής μας την τραγουδούν ως σύμβολο φωνητικής δύναμης και ως ένα είδος νικητήριου παιάνα. Ανάμεσα στις πολλές υπέροχες σκηνές της όπερας, είναι επίσης η δραματικότατη σκηνή των αινιγμάτων και οι συναρπαστικές σκηνές πλήθους της πρώτης πράξης, που δίνουν στο έργο τον τόσο επικό χαρακτήρα του. Αλλά και το αστείο και η παρωδία δεν λείπουν από το πλούσιο αυτό έργο: Οι τρεις υπουργοί και η μεγάλη κωμική τους σκηνή, που είναι σαν τον αίθριο ουρανό πριν απ`την

καταιγίδα, θυμίζουν πολύ πρόσωπα από την commedia dell’ arte παρ’όλες τις νοσταλγικές απωανατολίτικες μελωδίες τους. Ο ίδιος ο Πουτσίνι έγραφε για την «Τουραντότ»: «Πρέπει να πετάξω το φτιασίδι του συναισθηματισμού και της εύκολης ευαισθησίας. Πρέπει να συγκινήσω αλλά χωρίς ρητορεία και να αιχμαλωτίσω το αίσθημα του κοινού δονώντας τα νεύρα του, σαν τις χορδές ενός βιολοντσέλου». Ο Πουτσίνι δεν κατόρθωσε, όμως, να ολοκληρώσει το μνημειώδες αυτό έργο. Πέθανε μαζί με την γλυκύτατη Λιού, την τελευταία τραγική, ρομαντική ηρωίδα του λυρικού ρεπερτορίου. Το πένθιμο εμβατήριο για την πιο αγαπημένη seconda donna στην ιστορία της όπερας, σημειώνει το τέλος της ιταλικής λυρικής τέχνης του δεκάτου ενάτου αιώνα.

«Νομίζω ότι αν γνωρίσεις την όπερα, δεν υπάρχει περίπτωση να σε αφήσει αδιάφορο. Εγώ άκουγα όπερα όλη μου τη ζωή, όπως και ροκ, όπως και οτιδήποτε άλλο. Είναι, νομίζω, θέμα παιδείας».

Φωτογραφία: Guillermo Mendo

αγώνα για την εκλογή υποψηφίου προέδρου του κόμματος… Αλλά δεν έχω ισχυρές απόψεις πάνω στο ποιος από τους Δημοκρατικούς υποψηφίους θα ήταν καλύτερος για πρόεδρος… Επιστρέφοντας στο θέμα της όπερας… Υπάρχει η αίσθηση ότι η όπερα δεν φαίνεται να προσελκύει ιδιαίτερα τους νέους ανθρώπους. Συμφωνείτε μ’ αυτό; Δύσκολο να πω. Νομίζω ότι αν γνωρίσεις την όπερα, δεν υπάρχει περίπτωση να σε αφήσει αδιάφορο. Εγώ άκουγα όπερα όλη μου τη ζωή, όπως και ροκ, όπως και οτιδήποτε άλλο. Είναι, νομίζω, θέμα παιδείας. Και τα ΜΜΕ δεν είναι άμοιρα ευθυνών, εδώ που τα λέμε. Πιστεύω ότι αν κάνεις την όπερα προσβάσιμη, δεν θα μετράς μόνο γκριζόμαλλα κεφάλια στο κοινό. Να ένα από τα καλά των Αμερικανών. Προωθούν πλέον την όπερα πολύ περισσότερο απ’ όσο στο παρελθόν. Υπάρχουν σταθμοί στο ραδιόφωνο που μεταδίδουν κλασικά έργα συνεχώς. Γίνεται περισσότερη διαφήμιση. Τα εισιτήρια παραμένουν ακριβά, βέβαια, όπως κι εδώ… Τι θα συμβουλεύατε τις εκκολαπτόμενες λυρικές τραγουδίστριες; Να ακούσουν τη φωνή τους. Η φωνή είναι το εργαλείο, είναι αυτό που είσαι. Δεν μπορείς να πεις ψέματα γι’ αυτή, δεν μπορείς να προσποιηθείς κάτι που δεν είσαι. Δεν μπορείς να ξεγελάσεις κανέναν, δεν μπορείς να «κλέψεις». Ή το έχεις ή δεν το έχεις, και αυτό είναι όλο. Πρέπει, πάντα, να γνωρίζεις τη φωνή σου, γιατί από εκεί ξεκινούν όλα. Έχεις μόνο μια φωνή, ένα σετ φωνητικών χορδών. Έπειτα, πρέπει να προσέξεις το ποιοι θα είναι οι δάσκαλοί σου – δεν πρέπει να τους εμπιστεύεσαι όλους, γιατί μπορεί να σου κάνουν

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 27

συνέντευξη

28 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

Έλενα Κελεσίδη «Ας με φωνάζουν οι Έλληνες Ρωσοπόντια, δεν με πειράζει» Έτρεξε την απόσταση από το Καζακστάν των παιδικών της χρόνων μέχρι τα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα του κόσμου με μεγάλη ταχύτητα και με όχημα το μεγάλο ταλέντο της. Στην παράσταση της «Τουραντότ» του Πουτσίνι, η λυρική υψίφωνος Έλενα Κελεσίδη θα ερμηνεύσει τη Λιού, τη σκλάβα που θυσιάζεται για την αγάπη. Θέλησαμε να ακούσουμε τη φωνή της, προκαταβολικά, να μας μιλάει για τη ζωή και την τέχνη της. Από την Ευγενία Τζιρτζιλάκη

«Απ’ όταν γεννήθηκα, θυμάμαι τον εαυτό μου να τραγουδά. Ο πατέρας μου με έβαζε στο σκαμνί και τραγουδούσαμε μαζί ιταλικά, ελληνικά, ποντιακά, ρώσικα τραγούδια...»

Πώς είναι η συνάντηση με τη σπουδαία σοπράνο, κάτω από τη σκηνή; Σαν να βρίκεσαι ξαφνικά στη μέση ενός τυφώνα – και να το απολαμβάνεις. Γιατί αυτή η γυναίκα με το κελαρυστό γέλιο σε παρασύρει με χάρη στον δικό της, έντονο ρυθμό. Είμαστε στο Φάληρο, όπου γίνονται οι πρόβες, και η Κελεσίδη έχει συμφωνήσει να βρεθούμε σε ένα διάλειμμα. Με μια πορτοκαλάδα στο χέρι, με υποδέχεται αγκαλιάζοντας και φιλώντας με σταυρωτά, πριν αρχίσει να κατευθύνεται σχεδόν τρέχοντας προς την αίθουσα της πρόβας. Απαριθμώντας ταυτόχρονα όλα εκείνα τα σημεία πάνω στο χάρτη της καθημερινότητας, στα οποία (αναγκάζεται να) στέκεται αυτόν τον καιρό. Ένα χαλασμένο δόντι, η αντιβίωση, το γυμναστήριο, η δίαιτα του περιοδικού – η Κελεσίδη μιλάει με τρυφερή αμεσότητα, γελάει αυθόρμητα και πολύ, διανθίζει τις αφηγήσεις της με επιφωνήματα. Στην αίθουσα της πρόβας πια, ανάμεσα σε διεθνή αστέρια της όπερας, εγχώριους κομπάρσους κι ένα εκκωφαντικό πιάνο, μου δόθηκε η ευκαιρία να κάνω κι ερωτήσεις. Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στο Καζακστάν. Έχετε λάβει ελληνική παιδεία; Ε, βέβαια! Είμαι Ελληνίδα one hundred percent - μερικές ελληνικές λέξεις με δυσκολεύουν. Η γιαγιά μου κι ο παππούς μου ήταν από τον Εύξεινο Πόντο – Τραπεζούντα, Σαμψούντα, από κει. Όταν έγινε ο πόλεμος με τους Τούρκους φύγανε με τα πόδια για τη Γεωργία, που τότε έγινε ΕΣΣΔ. Ήμασταν καλά εκεί, μια χαρά, κι ήρθε ο Στάλιν το 1949, και έστειλε όλους τους Έλληνες στο Καζακστάν

– η μαμά μου ήταν 8 χρονώ τότε. Έτσι, μεγάλωσα στην Σοβιετική Ένωση. Όταν ήρθε ο Γκορμπατσόφ, ανοίξανε τα σύνορα κι έγινε η χώρα ανεξάρτητη. Τότε κατάλαβα ότι ζούσα στο Καζακστάν. Μόλις ολοκλήρωσα τις μουσικές μου σπουδές στο Κονσερβατουάρ, ήρθα εδώ. Ήμουν 25 χρονώ. Είχα ξαναέρθει παλαιότερα, με μια περιοδεία συναυλιών, και μου άρεσε πάρα πολύ η πατρίδα μου. Και δύο χρόνια μετά, το 1992, ήρθαμε για πάντα. Όλοι οι Έλληνες φύγαμε τότε. Τώρα μένω στο Φάληρο – μια χαρά! Μου αρέσει η Ελλάδα, το κλίμα… δεν μιλάω ακόμη τέλεια ελληνικά αλλά προσπαθώ, κάνω ακόμα μαθήματα. Βλέπεις ταξίδεψα πολύ κι έπρεπε να μάθω αγγλικά, ιταλικά... Αλλά βεβαίως είμαι και πάντα ήμουν Ελληνίδα. Ας με φωνάζουν οι Έλληνες Ρωσοπόντια, δεν με πειράζει. Εγώ είμαι περήφανη που έχω ρωσική παιδεία. Πάντα όμως ήθελα να είμαι Ελληνίδα και διάβαζα ό,τι διαβάζουν οι Έλληνες – τη μυθολογία και όλα! Κι όταν νίκησαν οι Έλληνες τους Ρώσους στο μπάσκετ (χαμηλώνει τη φωνή της σαν να μας ακούει κάποιος που δεν πρέπει) εμείς χαρήκαμε τόσο πολύ! Ένιωσα σαν να κέρδισα εγώ! Τώρα τραγουδάω εδώ για δεύτερη χρονιά. Η παράσταση αυτή ήταν το όνειρό μου. Σκηνοθετεί η Ρενάτα Σκότο, που είχε απίστευτη καριέρα ως τραγουδίστρια. Για μένα, μετά την Κάλλας είναι η Σκότο – η φωνή της είχε τέτοια εκφραστικότητα που χτυπούσε την καρδιά σου κι άνοιγε την ψυχή σου. Τη γνώρισα στην Νέα Υόρκη και μαθήτευσα κοντά της. Τώρα που μου δόθηκε η ευκαιρία να με σκηνοθε-

τήσει, χαίρομαι πολύ, γιατί κάνει παραδοσιακή όπερα. Δεν προσπαθεί να κάνει κάτι μοντέρνο ή να εντυπωσιάσει. Και μπράβο της, γιατί εγώ έχω συμμετάσχει σε τόσο απαίσιες παραγωγές που ούτε να φανταστείτε μπορείτε! Για παράδειγμα, ήμουν σε μία παραγωγή της «Τουραντότ» στην Όπερα του Βερολίνου, όπου φορούσα ένα τιρκουάζ πλαστικό φόρεμα, ξανθά μαλλιά σε στιλ Μπάρμπι και ροζ βλεφαρίδες – αν σας φέρω φωτογραφία θα πάθετε πλάκα. Πάνω στη σκηνή είχαν ένα τεράστιο κινητό και τα αινίγματα (η Τουραντότ δίνει αινίγματα στον Καλάφ κι αυτός πρέπει να βρει τις σωστές απαντήσεις), εκείνος τα πληκτρολογούσε στο κινητό. Φοβερό παιδεία, δεν το συζητώ! Εγώ δεν μπορώ, δεν αντέχω τέτοια πράγματα… να κάνει καράτε η Τουραντότ φορώντας αθλητικά σπορτέξ – φανταστείτε! Στο τραγούδι τι σας ώθησε; Απ’ όταν γεννήθηκα, θυμάμαι τον εαυτό μου να τραγουδά. Ο πατέρας μου με έβαζε στο σκαμνί και τραγουδούσαμε μαζί ιταλικά, ελληνικά, ποντιακά, ρώσικα τραγούδια... Και βέβαια άκουγα τους κλασικούς και την Κάλλας στο ράδιο. Τι είναι για σας το τραγούδι; Τα πάντα! Είναι έκφραση - και κάθε άνθρωπος θέλει να εκφράζεται. Σίγουρα σε μια καριέρα σαν τη δική σας θα έχετε αντιμετωπίσει εμπόδια. Τι σας κρατάει στις δύσκολες στιγμές; Να σας πω την αλήθεια νομίζω πως αυτό κάνει τη ζωή δύσκολη: ότι πρέπει να υποφέρεις. Κι όταν υποφέρεις δεν πρέπει να φοβάσαι.

συνέντευξη

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 29

Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

ΕΝΑ ΧΑΡΟΥΜΕΝΟ ΚΟΡΙΤΣΙ Η Έλενα Κελεσίδη έχει θαυμάσια φωνή, εξαιρετική κατάρτιση, πολύ σημαντικές δουλειές στο ενεργητικό της, μέλλον στην όπερα. Κυρίως, όμως, έχει κάτι ανεκτίμητο: κέφι και αβίαστη αίσθηση του χιούμορ.

Πρέπει να συνεχίζεις. Κι έτσι κερδίζεις κάτι στη ζωή. Γιατί όταν είναι όλα εύκολα δεν έχει ενδιαφέρον. Πρέπει να υποφέρεις, να πολεμάς για ό,τι κι αν κάνεις. Και τότε έχεις αποτελέσματα. Κι έτσι, για μένα, τα εμπόδια είναι ευχαρίστηση. Τι ζητάει από σας μια ερμηνεία; Τεχνική και φωνή είναι το μίνιμουμ που πρέπει να έχεις. Και μετά, αν δίνεις κάτι απ’ την ψυχή σου για να εκφράσεις αυτό που έγραψε ο συνθέτης, θα είναι τέλειο. Με αυτά τα τρία -φωνή, τεχνική και ψυχή- αγγίζεις τον κόσμο και ο κόσμος είναι δικός σου· καταλαβαίνει τι θέλεις να πεις. Και φυσικά, πρέπει ο κόσμος να σε πιστέψει. Μια Τραβιάτα ας πούμε, δεν μπορεί να είναι χοντρή, γιατί πεθαίνει από φυματίωση. Ο κόσμος δεν έρχεται στην όπερα για να ακούσει εκπληκτικές μουσικές -αυτό το κάνει κι από το CD ή το Ίντερνετ- αλλά

για να δει την παράσταση, να πιστέψει και να αγγιχτεί η ψυχή του. Οι κριτικοί συχνά σας αποκαλούν «γλυκιά». Έχει αντίκρισμα μέσα σας αυτός ο χαρακτηρισμός; Νομίζω πως ο άνθρωπος πρέπει να είναι απλός κι ευγενικός, ό,τι κι αν κάνει. Πρέπει κανείς να έχει εσωτερική ομορφιά και να βγαίνει αυτή η γλυκύτητα φυσική και ειλικρινής. Και τότε είναι ευκολότερο να επικοινωνήσεις με τον κόσμο, γιατί ο κόσμος καταλαβαίνει τι είναι και τι δεν είναι αληθινό. Και έχει μεγάλη σημασία να είσαι πολύ ευγενικός και επαγγελματίας. Αν οι άνθρωποι αντιμετώπιζαν ο ένας τον άλλον με αγάπη, θα κάναμε όλοι καλές δουλειές, θα ήταν όλα τέλεια. Έτσι νομίζω. Όταν έχεις καλή σχέση με τους άλλους, τραγουδάς καλά. Έχοντας τραγουδήσει στις σπουδαιότερες

λυρικές σκηνές του κόσμου, πώς βλέπετε την όπερα στην Ελλάδα; Πάρα πολύ καλυτερεύει ! Τα τελευταία τρία χρόνια έρχονται στην Ελλάδα πολύ καλοί σκηνοθέτες και τραγουδιστές, τα θέατρα γεμίζουν κι ο κόσμος ενδιαφέρεται. Ξέρω πώς τραγουδούν αλλού και βρίσκω το επίπεδο στην Ελλάδα πολύ υψηλό. Τι θα λέγατε για την «Τουραντότ» σε κάποιον που δεν έχει ξαναδεί όπερα; Είναι μια όπερα που την παρακολουθείς εύκολα, με πολύ όμορφη μουσική. Θα δει κανείς αγάπη και θυσία για την αγάπη. Είναι τέλεια για κάποιον που δεν έχει ξαναδεί όπερα, ώστε ν’ αρχίσει να την αγαπά – φοβερές ερμηνείες, σκλάβοι, θέαμα, διακόσια άτομα επί σκηνής! Είναι όμορφο, είναι ευχάριστο, είναι σόου!

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Για την Ελενα Κελεσίδη η αναγνώριση ήρθε λίγο μετά την πρώτη της εμφάνιση στην Εθνική Λυρική Σκηνή ως Κωνστάντσα στην «Αρπαγή από το Σαράι» του Μότσαρτ. Την επόμενη χρονιά, το 1996, κέρδισε το ελληνικό κοινό ως Δόνα Άννα στο ανέβασμα του «Ντον Τζοβάνι» από το Μέγαρο Μουσικής, και το διεθνές κοινό ως Βιολέτα στην «Τραβιάτα» του Βέρντι με τη Βασιλική ΄Οπερα του Κόβεντ Γκάρντεν στο Λονδίνο. Η ερμηνεία της απέσπασε ενθουσιώδεις κριτικές, χαρίζοντάς της διεθνή αναγνώριση. Ακολούθησαν και άλλες διεθνείς επιτυχίες ως Κλεοπάτρα στον «Ιούλιο Καίσαρα» του Χαίντελ, Βασίλισσα του Σερμαχάν στον «Χρυσό Πετεινό» του

Ρίμσκι-Κόρσακοφ και Μιμή στο «Λα Μποέμ» του Πουτσίνι. Στο Μέγαρο Μουσικής επέστρεψε το 2002 για να θριαμβεύσει ως Αμίνα στην «Υπνοβάτιδα» του Μπελίνι (σκηνοθεσία Δημήτρη Παπαϊωάννου). Την ίδια χρονιά, στο Ηρώδειο, τραγούδησε στη μνήμη της Μαρίας Κάλλας, ενώ πέρσι την είδαμε στον «Ορφέα και Ευρυδίκη» του Γκλουκ. Έχει τραγουδήσει μεταξύ άλλων στην Κρατική Όπερα Βιέννης, στην Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, στην Όπερα της Βαστίλης, σε Αμβούργο, Μόναχο, Άμστερνταμ, Ζυρίχη, Μόντε Κάρλο και Τόκιο.

INFO:

Εθνική Λυρική Σκηνή Giacomo Puccini, Τουραντότ Ωδείο Ηρώδου Αττικού | 1 & 3, 5 - 8 Ιουνίου 2008, 21:00 Μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός Σκηνοθεσία: Renata Scotto Σκηνικά – Κοστούμια: Carlo Diappi Χορογραφίες: Lydia Biondi Φωτισμοί: Ελευθερία Ντεκώ Βοηθ. σκηνοθέτιδας: Leslie Halla Grayson, Αγγέλα Σαρόγλου, Κατερίνα Πετσατώδη Βοηθός σκηνογράφου: Valentina Dellavia Διεύθυνση χορωδίας: Νίκος Βασιλείου Μουσική προετοιμασία (σολίστ): Δημήτρης Γιάκας, Χρύσανθος Αλισάφης, Φρίξος Μόρτζος Μουσική προετοιμασία (χορωδία): Ερμιόνη Νάστου Διανομή (κατά σειρά εμφάνισης): Μανδαρίνος: Κώστας Μαυρογένης Λιού: Έλενα Κελεσίδη Καλάφ: Franco Farina Τιμούρ: Δημήτρης Καβράκος Πινγκ: Χάρης Ανδριανός Πανγκ: Δημήτρης Σιγαλός Πονγκ: Νίκος Στεφάνου Αλτούμ: Δημήτρης Στεφάνου Τουραντότ: Janice Baird Στα ιταλικά με ελληνικούς υπέρτιτλους

30 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

ρεπορτάζ

Πεδίον του Άρεως Ένα πάρκο που περιμένει κόσμο για να ζωντανέψει Πόσο καιρό έχεις να πας Πεδίον του πεδίον του Άρεως; Τόσο πολύ ε; Θα μου πεις γιατί να πας; Τελευταία δεν περπατάς πολύ (ξεθεώνεσαι βέβαια στο διάδρομο του γυμναστηρίου), ο σκύλος βολεύεται με μια γύρα στο τετράγωνο (ευτυχώς που δεν μιλάει το ζωντανό…), μένεις μακριά, τις καθημερινές δεν προλαβαίνεις, τα Σαββατοκύριακα κοιμάσαι λιγάκι παραπάνω. Πήγαμε, όμως, εμείς για σένα. Να τι είδαμε... Από την Κατερίνα Κόμητα | Ρεπορτάζ: Ερατώ Τσούκα | Φωτογραφίες: Βασίλης Μαθιουδάκης

ρεπορτάζ Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ Οι μόνιμοι περιπατητές στο Πεδίον του Άρεως έχουν στήσει ψιλή κουβέντα στην είσοδο της λεωφόρου Αλεξάνδρας. Συνήθως, βγαίνουν βόλτα με το σκυλί τους και γνωρίζονται μεταξύ τους.

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 31

Αν δεν ήταν για τις ανάγκες του ρεπορτάζ δεν θα πήγαινα στο Πεδίον του Άρεως. Πόσο μάλλον τώρα που, λόγω της ανάπλασης η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, μοιάζει με τεράστιο εργοτάξιο. Πήγα γιατί έπρεπε. Γιατί πάνε εκεί και τα θεατρικά τροχόσπιτα του Φεστιβάλ. Αυτό αρχικά όμως, γιατί την επομένη ξαναπήγα, αν και δεν θα έπρεπε απαραίτητα. Με λίγα λόγια, για τέσσερις μέρες πέρασα αρκετές ώρες στο Πεδίον του Άρεως, παρότι θα μπορούσα να το αποφύγω. Το έκανα για να έχω όσο το δυνατόν καλύτερη εικόνα για το χώρο αλλά και γιατί πραγματικά πέρασα καλά. Μίλησα με όλες τις κατηγορίες των ανθρώπων που το έχουν κάνει στέκι τους. Με τους Αλβανούς παππούδες που παίζουν σκάκι, με τους Έλληνες παππούδες που προτιμούν το τάβλι και διαφωνούν μεγαλοφώνως για τη ζαριά και για τον ιστορικό ρόλο του Καρλομάγνου, με «μαμάδες» σκυλιών που κατέληξαν να λατρεύουν το σκύλο που τους φόρτωσαν τα παιδιά τους, με αλλοδαπές τροφαντές νταντάδες που παράτησαν σ’ άλλη χώρα τα δικά τους παιδιά να προσέχουν εκείνα των ξένων, με αναψοκοκκινισμένους δρομείς που φοβούνται τα αδέσποτα σκυλιά, με σκεϊτμπορντάδες που απέχουν χρόνια από το φόβο, με μικρούς ποδηλάτες που σε κάνουν να απορείς με την αντοχή τους. Μίλησα και με κάποια γνώριμά μας πρόσωπα που έχουν περάσει πολλά χρόνια από τη ζωή τους στη γειτονιά του Πεδίου. Κι ακόμα, χάθηκα μέσα στην οργιώδη βλάστηση, χάζεψα τα δεκάδες αγάλματα του πάρκου, τις μπουλντόζες που έχουν πιάσει ήδη δουλειά για την ανάπλαση, τους μετανάστες να παίζουν ποδόσφαιρο. Είδα (περιφερειακά κυρίως) ύποπτες συναλλαγές κι έκανα βόλτα στα μονοπάτια του «ψωνιστηριού». Και θα σου πω, επιπλέον, πως ακόμα και το πιο άχαρο κομμάτι της δουλειάς, το έκανα με μεγάλη χαρά: Μάζεψα πληροφορίες για την ιστορία του Πεδίου του Άρεως από τα χρόνια του Όθωνα μέχρι τις μέρες μας· διάβασα για τις αυθαιρεσίες του «γείτονα» Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου και τις προσπάθειες της Επιτροπής Αγώνα για την Προστασία του Πεδίου του Άρεως να περιφυλάξουν το χώρο· για το πώς φαντάστηκε το Πεδίον του Άρεως ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Τομπάζης που ανέλαβε τη μελέτη της ανάπλασης. Σκέφτομαι πως το Πεδίον του Άρεως, όπως η πλειοψηφία των ελεύθερων χώρων στα ελληνικά αστικά κέντρα, παραμένει παρατημένο και ανεκμετάλλευτο, τουλάχιστον με την καλή έννοια. Ίσως γιατί ο περίπατος, το διάβασμα, το τρέξιμο στο πάρκο δεν χωράει ή δεν ταιριάζει με την καθημερινότητα του Νεοέλληνα με την αστική του κουλτούρα. Και η ζωή στην Αθήνα, τουλάχιστον για τους περισσότερους από εμάς, συνεχίζει να κυλάει πάνω στις ρόδες του αμαξιού σταματώντας πότε πότε για έναν καφέ σε κάποια πολύβουη πιάτσα. Το Πεδίον του Άρεως μπορεί να ήταν επί χρόνια ένας χώρος παραμελημένος, κακοφωτισμένος και χωρίς τις στοιχειώδεις υποδομές, σύντομα όμως πρόκειται να μεταμορφωθεί: θα γεμίσει λουλούδια και νερά, τα παλιά ρημαγμένα κτίρια θα ξαναζωντανέψουν, οι υποδομές θα συντηρηθούν και επιτέλους θα φωτιστεί επαρκώς. Παρόλα αυτά το μεγάλο ερώτημα παραμένει αναπάντητο: Θα καταφέρει τελικά αυτός ο παλιός Αθηναίος γόης να μας τραβήξει ξανά κοντά του;

Το πάρκο έχει τη δική του ιστορία... Πήρε το όνομά του από το ρωμαϊκό Campus Martius, κι αυτό γιατί στα χρόνια του Όθωνα φιλοξένησε τους στρατώνες του ιππικού. Την ίδια περίοδο στην πλατεία του ναού των Ταξιαρχών υπήρχε στημένη εξέδρα μουσικής σε σχήμα πολυγώνου, όπου παιάνιζε η Φιλαρμονική. Από εκεί προήλθε και το όνομα του γειτονικού «Πολύγωνου». Επί Γεωργίου Α’ λειτούργησε εδώ ιππευτική σχολή, η οποία πυρπολήθηκε στη διάρκεια των Δεκεμβριανών (1944). Μέχρι το 1880, τα μεσημέρια της Κυριακής και τις γιορτές αποτελούσε χώρο περιπάτου για τη βασιλική οικογένεια και τους απλούς πολίτες, μεταξύ των οποίων και Αθηναίες αμαζόνες που απολάμβαναν τη βόλτα τους συνοδευόμενες από κυρίους-μέλη της «Φιλίππου Εταιρίας». Στις 23 Ιουλίου 1887, η έκταση του Πεδίου του Άρεως εντάχθηκε με Βασιλικό Διάταγμα στο σχέδιο πόλεως και χαρακτηρίστηκε κήπος. Από το 1920 αρχίζει να διαφαίνεται ο κίνδυνος της κατάληψης του χώρου για ποικίλους σκοπούς. Το 1924 παραχωρήθηκε τμήμα προς τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας για την εγκατάσταση του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου. Η εγκατάσταση μετακινήθηκε στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το 1938. Το 1927 συγκροτήθηκε η Επιτροπή Δημοσίων Κήπων και Δενδροστοιχιών. Δόθηκε προτεραιότητα στη διαμόρφωση του Πεδίου του

Άρεως, που άλλοι το προόριζαν να φιλοξενήσει Δικαστικό Μέγαρο και άλλοι το Εθνικό Θέατρο, ενώ η αγγλική εταιρεία ηλεκτροφωτισμού και ηλεκτρικής συγκοινωνίας «Power» χρησιμοποιούσε το χώρο για να πετάει τα προϊόντα εκσκαφής από τη σήραγγα του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου Αθηνών-Πειραιώς. Το 1934, με τη συμβολή του εκδότη της εφημερίδας «Έθνος», Σπύρου Νικολόπουλου και του μηχανικού Πέτρου Καλλιγά, το πάρκο σώθηκε από διεκδικήσεις με τη διαμόρφωση του κοινόχρηστου άλσους. Το 1935 ανατέθηκε στα μέλη του Σωματείου Ελλήνων Γλυπτών να φιλοτεχνήσουν τις προτομές των ηρώων του 1821 που κοσμούν τη λεωφόρο των Ηρώων, η οποία εκτείνεται κατά μήκος της εισόδου από την οδό Μαυρομματαίων. Το 1938 στήθηκε το άγαλμα του έφιππου Βασιλιά Κωνσταντίνου στην κεντρική είσοδο. Το 1952 στήθηκε το άγαλμα της Προμάχου Αθηνάς για το ηρώο των πεσόντων στην Ελλάδα Βρετανών, Αυστραλών και Νεοζηλανδών στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1950 ξεκίνησε ο διαγωνισμός ταλέντων του Γιώργου Οικονομίδη στο Θέατρο «Άλσος», ενώ στο Green Park παρουσίαζε το πρόγραμμά του ο Όμηρος Αθηναίος. Αργότερα άρχισε και η λειτουργία του θεάτρου «Αλίκη». Από τη μεταπολίτευση και μετά το Πεδίο του Άρεως είναι σημείο αναφοράς για πολιτικές και εργατικές συγκεντρώσεις.

ρεπορτάζ

32 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

Τι είναι το πάρκο για τους ανθρώπους που το ζουν καθημερινά, το διασχίζουν, το έχουν εντάξει στην καθημερινότητά τους. Συναντήσαμε τρεις διάσημους περίοικους και τους ρωτήσαμε πώς το βλέπουν. Η δημοσιογράφος Άννα Δαμιανίδη, η ηθοποιός Μιμή Ντενίση και ο δημοσιογράφος και ακτιβιστής των ατομικών δικαιωμάτων Γρηγόρης Βαλιανάτος μας ξεναγούν.

Πρόσωπα του πάρκου

Αγγελική

Οικογένεια Ρουμάνων με φίλους

Μετανάστες

«Μια φίλη μου “έχασε” το σκύλο της από στρυχνίνη. Κάποιος την είχε ρίξει στις πρασιές. Είναι άδικο· οι περισσότεροι από εμάς που φέρνουμε τα σκυλιά μας εδώ προσέχουμε πολύ το θέμα της καθαριότητας».

«Αποφεύγουμε να διασχίζουμε το βράδυ το πάρκο γιατί δεν ανάβουν κάθε βράδυ τα φώτα. Ερχόμαστε εδώ κυρίως τις Κυριακές που δεν δουλεύουμε, για να παίξει ο Έντουαρντ-Βασίλι στην παιδική χαρά».

«Δεν επιτρέπεται το ποδόσφαιρο μέσα στο πάρκο, γι’ αυτό ερχόμαστε στην Πλατεία Πρωτομαγιάς. Στον ίδιο χώρο παίζουν κρίκετ οι Πακιστανοί, κι άλλοι κάνουν ποδήλατο».

Αγάπη

Μπάμπης – Γρηγόρης

Γιώργος

Η Αγάπη έρχεται σπάνια εδώ. Η Ελένη, η μαμά της Αγάπης, προβληματίζεται από το γεγονός ότι η παιδική χαρά είναι στρωμένη με χαλίκι και δεν διαθέτει νερό και τουαλέτες.

«Πριν τα έργα έρχονταν εδώ καθημερινά καμιά τριανταριά παιδιά. Ο χώρος επιτρέπει να κάνεις ό,τι κόλπο θέλεις. Μακάρι να φτιάξουν πίστα για skateboard».

«Τρέχουμε εδώ σε σταθερή βάση πάνω από 20 άτομα, υπό αντίξοες συνθήκες. Το τσιμέντο δεν είναι ό,τι καλύτερο για τα πόδια και, παράλληλα, ο ελλιπής φωτισμός δεν μας επιτρέπει να τρέχουμε από τη δύση του ηλίου και μετά. Ξέρω ακόμα περιπτώσεις φίλων που, καθώς έτρεχαν, τους επιτέθηκαν σκυλιά».

Άννα Δαμιανίδη Η κυρία με το σκυλάκι

Τον τελευταίο καιρό για τις ανάγκες του ρεπορτάζ βρισκόμουν σχεδόν καθημερινά στο Πεδίον του Άρεως. Μια μέρα λοιπόν, καθώς ξεκουραζόμουν σε ένα παγκάκι του Άλσους είδα έναν αλητάκο σκύλο να παρεκτρέπεται και να κάνει την «ανάγκη» του στο χορτάρι. Δευτερόλεπτα αργότερα, είδα τη «μαμά» του, να επεμβαίνει άμεσα, φορώντας πλαστικό γάντι και να αποκαθιστά την τάξη και την καθαριότητα. Καθώς όλες αυτές της ημέρες είχα ακούσει διαφορετικές απόψεις για την ευσυνειδησία των «ιδιοκτητών» και εντυπωσιασμένη από τη σκηνή, πλησίασα τη «μαμά» και είχαμε ένα σύντομο διάλογο. Το έκανα όχι για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, αλλά από εκείνη την παρόρμηση να μιλήσεις σε έναν άνθρωπο που σε εντυπωσίασε με μια πράξη κοινωνικής ευθύνης. Το πρωινό της επόμενης ημέρας, περιμένοντας την Άννα Δαμιανίδη, είδα από μακριά να έρχεται προς το μέρος μου ο χθεσινός σκανταλιάρης σκύλος με τη «μαμά» του. Ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι η γυναίκα με την οποία είχα μιλήσει την προηγούμενη ημέρα ήταν η δημοσιογράφος με την οποία είχα κλείσει ραντεβού. Καρμικά τουλάχιστον, η συνάντησή μου μαζί της έπρεπε οπωσδήποτε να γίνει. Αν μη τι άλλο, την επόμενη μια ώρα, θα συζητούσα με έναν άνθρωπο που ήδη με είχε κερδίσει με τη στάση ζωής του. Σαράντα χρόνια στη γειτονιά του πάρκου και σχεδόν καθημερινή βόλτα… Ναι, μια ολόκληρη ζωή! Έρχομαι εδώ σχεδόν καθημερινά για να κάνει ο Ίντι τη βόλτα του και, ταυτόχρονα, ικανοποιώ έναν παλιό μου πόθο: η μητέρα μου δούλευε και το Σάββατο και έτσι δεν με έφερνε στο πάρκο, αν και εγώ το ήθελα πάρα πολύ. Πώς ήταν παλιότερα το πάρκο; Πώς άλλαξε με τα χρόνια; Το ζωντανό κομμάτι του, ο κόσμος δηλαδή που το επισκέπτεται. δεν έχει αλλάξει. Βλέπεις τους γέρους που παίζουν τάβλι κάτω από τη σκιά των δέντρων; Αυτή είναι μια εικόνα εντελώς συνυφασμένη με το Πεδίον του Άρεως. Η μόνη και μεγάλη διαφορά που μπορώ

να δω είναι ότι παλιότερα έρχονταν εδώ μαμάδες με παιδιά. Σήμερα δεν βλέπεις τέτοιες εικόνες γιατί οι παιδικές χαρές αφενός είναι ακατάλληλες, αφετέρου οι γονείς δουλεύουν πάρα πολύ και δεν έχουν χρόνο. Τι στοιχεία πρέπει να έχει μια ανάπλαση για να ξανακάνει το Πεδίον του Άρεως ελκυστικό; Η ανάπλαση, κατά τη γνώμη μου, είναι το εύκολο «κομμάτι». Για μένα το σημαντικότερο είναι το πώς θα το συντηρήσεις. Και η συντήρηση απαιτεί μεροκάματα και προσλήψεις προσωπικού. Από την άλλη, είναι τα πρακτικά θέματα αυτά που θα κάνουν τη διαφορά. Για παράδειγμα, αυτό που συμβαίνει σήμερα με τις χημικές τουαλέτες είναι απαράδεκτο. Θα πρέπει να συντηρηθούν οι παλιές εγκαταστάσεις και, φυσικά, να προσληφθεί προσωπικό για την καθαριότητά τους. Κοίταξε να δεις. Πιστεύω ότι αυτός ο χώρος που βρίσκεται μέσα στην καρδιά της πόλης για να είναι ζωντανός πρέπει να έχει κάπου στο εσωτερικό του ένα χώρο που κάποιος θα μπορεί να πιει έναν καφέ. Αν γινόταν να επαναλειτουργήσουν και τα θέατρα του Πεδίου του Άρεως, στα οποία εμείς οι παλιότεροι τουλάχιστον είχαμε παρακολουθήσει κάποιες σπουδαίες παραστάσεις...

Μιμή Ντενίση

Η γυναίκα που έκανε σχολή Η Σχολή της Μιμής Ντενίση στεγάζεται στο υπέροχο νεοκλασικό Μέγαρο Πουλίδη, ένα από τα όμορφα κτίρια της οδού Μαυρομματαίων. Η ίδια εξάλλου εδώ και 20 χρόνια μένει στον ίδιο δρόμο, σχεδόν απέναντι από το Green Park, το ιστορικό καφέ που εδώ και 2-3 μήνες παραμένει κλειστό έχοντας ήδη εμφανίσει έντονα τα σημεία της εγκατάλειψης. Τη συναντήσαμε στη σχολή της. Μίλησε με πίκρα για το πάρκο και κράτησε τις επιφυλάξεις της για το μέλλον του. Επί είκοσι χρόνια το Πεδίον του Άρεως αποτελεί τη θέα του μπαλκονιού σας. Ποια είναι η σχέση σας με το πάρκο; Θα σας πω πως, παρότι έχω μικρό παιδί που μεγάλωσε από μωρό εδώ, είναι πολύ λίγες οι φορές που το πήγα βόλτα στο πάρκο. Είναι πραγματικά ντροπή ένας τόσο όμορφος και τόσο μεγάλος χώρος πρασίνου να βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση. Ευτυχώς, έστω και αργά, η πολιτεία το κατάλαβε και εύχομαι η ανάπλαση που έχουν υποσχεθεί να γίνει, γιατί στην Ελλάδα ποτέ δεν ξέρεις. Το Πεδίον

του Άρεως πρέπει να γεμίσει λουλούδια και ωραία δένδρα και να είναι ασφαλές. Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχει ασφάλεια, αφού το πάρκο δεν φωτίζεται επαρκώς και, ειδικά τη νύχτα, βλέπεις να κυκλοφορούν πολλοί περίεργοι τύποι. Ακριβώς για το λόγο αυτό δεν αφήνω το παιδί να πάει ποτέ μόνο του, εκτός αν είναι μαζί μου ή με κάποιον πολύ υπεύθυνο. Έχετε δει τη μελέτη πάνω στην οποία θα βασιστεί η ανάπλαση; Ναι την έχω δει. Αν πραγματικά γίνουν όλα αυτά που προτείνει αυτός ο εξαιρετικός αρχιτέκτονας, τότε το Πεδίον θα επιστρέψει στην παλιά του μορφή. Τα παιδιά θα μπορούν πλέον να το χαίρονται και η περιοχή θα αναβαθμιστεί. Εύχομαι επίσης να φύγουν τα λεωφορεία από την οδό Μαυρομματαίων, γιατί δεν επιτρέπεται ένας τόσο μικρός και ωραίος δρόμος της Αθήνας να φιλοξενεί μια σειρά από πούλμαν. Δεν ξέρω τι θα στοιχίσει μια τέτοια παρέμβαση, όμως το κράτος που σπαταλάει λεφτά σε τελείως άχρηστα πράγματα, οφείλει να προστατεύσει τους δύο μεγάλους πνεύμονες της Αθήνας, δηλαδή το Πεδίον του Άρεως και φυσικά τον Εθνικό Κήπο.

ρεπορτάζ

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 33

ΔΕΝ ΦΤΑΝΕΙ Η ΑΝΑΠΛΑΣΗ «Η ανάπλαση του πάρκου είναι το εύκολο κομμάτι. Το σημαντικότερο είναι το πως θα το συντηρήσεις. Και η συντήρηση απαιτεί μεροκάματα και προσλήψεις», λέει η δημοσιογράφος Άννα Δαμιανίδη

ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΣΤΕΚΙ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ «Το πάρκο είναι μια λύση για τους ανθρώπους που δεν έχουν λεφτά. Γι’ αυτό συχνάζουν εδώ και πολλοί ξένοι», λέει ο Γρηγόρης Βαλιανάτος.

ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΜΟΥ ΒΛΕΠΩ... «Το πάρκο δεν φωτίζεται επαρκώς και, ειδικά τη νύχτα, βλέπεις να κυκλοφορούν πολλοί περίεργοι τύποι», δηλώνει η ηθοποιός Μιμή Ντενίση.

Γρηγόρης Βαλιανάτος

Οι δρόμοι του ψωνιστηριού Το Πεδίον του Άρεως εδώ και πολλές δεκαετίες είναι γνωστό για το ψωνιστήρι του. Είναι εξάλλου χαρακτηριστικό, ότι οι ξένοι τουριστικοί οδηγοί το περιλαμβάνουν στους πλέον δημοφιλείς gay destinations. Ο Γρηγόρης Βαλλινάτος έζησε για δέκα χρόνια ακριβώς απέναντι από το Πεδίον του Άρεως. Περπατήσαμε μαζί στο κομμάτι εκείνο του πάρκου που το βράδυ μετατρέπεται σε απέραντο κρεβάτι. Μας έδειξε τα μονοπάτια που έχουν ανοίξει τα βήματα των gay στο βραδινό κυνήγι του ζευγαρώματος. Γιατί τόση κοσμοσυρροή στο Πεδίον του Άρεως; Για πόσο κόσμο μιλάμε; Είναι το μεγαλύτερο στέκι ανοιχτού χώρου στη Αττική. Μιλάμε για πολλές εκατοντάδες άτομα που ψωνίζονται εδώ μέρα-νύχτα. Ο μόνος χώρος που μπορεί να συγκριθεί με το Πεδίον του Άρεως είναι ίσως με τα λιμανάκια της Βουλιαγμένης. Όμως η Βουλιαγμένη είναι πολύ μακριά· εδώ έρχεσαι με το μετρό, με τα πόδια , με το λεωφορείο, με το τρόλεϊ. Είναι μέσα στο κέντρο της πόλης και ταυτόχρονα απόκεντρο. Είναι ένας μεγάλος χώρος, εγκαταλελειμμένος με πολύ πυκνούς θάμνους... Είναι πολύ δημοφιλές μέρος. Από τότε μάλιστα που μεταφέρθηκαν στο Ζάππειο οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αυξήθηκε εκεί η αστυνόμευση, έρχονται ακόμα περισσότεροι εδώ. Τι είναι τελικά αυτό που ερεθίζει; Η ανωνυμία, το άγνωστο, ο κίνδυνος ίσως; Εδώ είναι ο ναός των ανθρώπων που ανήκουν στη σχολή dark room. Όλων αυτών που δεν τους ενδιαφέρει το πώς είσαι, αλλά το πόσο διαθέσιμος είσαι, πόσες φορές μπορείς να το κανείς, πόσα εκατοστά είναι. Το χαρακτηριστικό των χώρων που είναι σκοτεινοί είναι ότι εκεί καταφεύγουν άνθρωποι που ουσιαστικά δεν έχουν εξοικειωθεί με την ομοφυλόφιλη πλευρά του εαυτού τους. Τους ίδιους χώρους προτιμάνε και τα πάρα

πολύ γνωστά πρόσωπα, που δεν θέλουν να τους πάρει κανένα μάτι. Όλοι αυτοί έρχονται εδώ φορώντας τραγιάσκες, και σκούφους, απλώς και μόνο για να δοθούν, με την interactive έννοια. Επίσης είναι μια λύση για τους ανθρώπους που δεν έχουν λεφτά να πάνε σε μπαρ, γι’ αυτό και συχνάζουν εδώ πάρα πολλοί ξένοι. Και ο παράγων κίνδυνος; Υπάρχουν κάτι χαζά «παλικάρια» τα οποία έρχονται για να κλέψουν λεφτά για τη δόση τους. Το «χαζά» δεν πάει σε αυτούς που θέλουν να πάρουν τη δόση τους, πάει σε αυτούς που θέλουν να δείρουν μια αδερφή. Ναι, είναι επικίνδυνο - αν είσαι χαζός. Αν ουρλιάζεις και φοράς όλα τα κοσμήματα της οικουμένης μπορεί να γίνει επικίνδυνο, αλλιώς όχι. Αν όμως βρεθείς μπροστά σε κίνδυνο και φωνάξεις, υπάρχουν εκατό άνθρωποι γύρω γύρω που θα τρέξουν. Αν όμως επικρατήσει η ψυχολογία του τρόμου και της ντροπής, τότε δεν σε βοηθάει κανένας. Το θέμα είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι που έχουν πέσει θύματα της βίας κακοπροαίρετων ανθρώπων δεν έχουν το θάρρος να κάνουν μια καταγγελία ούτε για κακή συμπεριφορά κάποιων εγκληματιών ούτε για κακή συμπεριφορά αστυνομικών. Και αυτό φυσικά είναι ένα θέμα γενικότερο, δεν αφορά μόνο το Πεδίον του Άρεως. Ναι έχουν γίνει επεισόδια, έχουν σκοτωθεί και άνθρωποι. Είχα ένα φίλο τον οποίο τον εκτέλεσαν κανονικά. Εδώ, στο Πεδίον του Άρεως; Ναι, η μηχανή του είχε μείνει για χρόνια παρκαρισμένη έξω από το πάρκο. Ο υπόλοιπος κόσμος τι λέει; Υπάρχουν αντιδράσεις; Φυσικά υπάρχουν άνθρωποι που διαμαρτύρονται. Υπάρχει ακόμα ένα μεγάλο κομμάτι που αντιδρά έντονα. Όμως έχουν πια στρογγυλέψει το λόγο τους. Δεν λένε οι «εγκληματίες» ή οι «ομοφυλόφιλοι». Α, και να διευκρινίσω κάτι ακόμα. Είναι σαφές ότι δεν υπάρχει ενδιαφέρον αυτών που «ψωνίζονται» για τους περαστικούς και, κυρίως, για τις κυρίες. Οπότε από αυτήν την άποψη δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος - μην ανησυχείτε κυρίες μου.

Γίνεται ο βάτραχος πρίγκιπας; Το έργο της ανάπλασης έχει στόχο να μεταμορφώσει το βάτραχο σε πρίγκιπα. Το Πεδίον του Άρεως θα πρασινίσει, θα γεμίσει με ρυάκια, θα φωτιστεί επαρκώς και γενικώς η νέα του μορφή δεν θα θυμίζει σε τίποτα τον παλιό, μίζερο εαυτό του. Αν νομίζετε ότι αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα, κάνετε λάθος. Η μεγάλη πρόκληση θα είναι τα έργα της ανάπλασης να αντέξουν στο πείσμα του χρόνου, της αδιαφορίας που επιδεικνύουν συχνά οι αρμόδιοι φορείς και φυσικά της ανευθυνότητας του καθενός. Προς το παρόν, ας δούμε τις πιο σημαντικές παρεμβάσεις που θα γίνουν.

Μινωικός λαβύρινθος Στη πλευρά της λεωφόρου Αλεξάνδρας, κοντά στην είσοδο της Μπούσγου, θα δημιουργηθεί βοτανικός κήπος σε σχήμα μινωικού λαβυρίνθου. Η μελέτη προβλέπει τη φύτευση πολλών δένδρων, θάμνων και ποωδών φυτών. Στα 250 μέτρα του λαβυρίνθου θα εκτίθενται τα περίπου 35 είδη δένδρων, 40 είδη θάμνων και 130 είδη αγριολούλουδων που απαντούν στην αττική χλωρίδα.

Ροδώνας Ξαναζωντανεύει η σπειροειδής διαδρομή με τριανταφυλλιές σε όλα τα χρώματα που είχε δημιουργηθεί στο παρελθόν στη θέση της παλιάς Ιππικής Σχολής. Ο χώρος θα εμπλουτιστεί με πέργκολες και υδάτινες διαμορφώσεις.

Άγαλμα Αθηνάς- Χώρος skateboard Μια πίστα διεθνών προδιαγραφών που θα κατασκευαστεί κοντά στο άγαλμα της Αθηνάς θα επιτρέπει στους νεαρούς σκεϊμπορντάδες να επιδίδονται με ασφάλεια στο αγαπημένο τους άθλημα Το άγαλμα της Αθηνάς θα πλαισιωθεί με ελαιόδενδρα.

Πλατάνια- υδάτινη διαδρομή Μια μακριά υδάτινη διαδρομή, που θα ξεκινά από το υψηλότερο σημείο του πάρκου και θα καταλήγει στο χαμηλότερο, θα προσφέρει δροσιά και ταυτόχρονα θα προσανατολίζει τον περιπατητή.

Πρώην θέατρο Αλίκη - Θέατρο Άλσους Αποξηλώνεται ο εγκαταλελειμμένος χώρος τους υπαίθριου θεάτρου Αλίκη και δημιουργείται ένας νέος πολυσήμαντος χώρος. Το κτίριο του Θεάτρου Άλσους αποκαθίσταται και χρησιμοποιείται ξανά

Μνημείο Ιερού Λόχου Ο άξονας που οδηγεί στο μνημείο αλλάζει όψη και δημιουργείται μικρή ήσυχη πλατεία.

INFO:

Τα Τροχόσπιτα του Φεστιβάλ Αθηνών δίνουν στο Πεδίον του Άρεως τις εξής παραστάσεις: Γιώργου Νανούρη, Εδώ, στις 6 και 7 Ιουνίου, ώρα 21.00. Δημήτρη Βαρβαντάκη και Γρηγόρη Χατζάκη, Κάσπαρ Χάουζερ: Η ιστορία ενός ανθρώπου, στις 21 και 22 Ιουνίου, ώρα 21.00. Περισσότερες πληροφορίες στο επόμενο δισέλιδο.

τροχόσπιτο 1

34 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΠΑΡΚΟ «Δεν θα είναι απλά μια παράσταση, αλλά ένα πάρτι», λέει ο Γιώργος Νανούρης. Θα συμμετέχουν δυο χιπ χοπ συγκροτήματα μεταναστών που θα δίνουν, εναλλάξ, συναυλίες, οι Tang Ram και οι Jerome a.k.a the Source.

Γιώργος Νανούρης Ένα πάρτι για τους ξένους «Ελπίζουμε μ’ αυτή την παράσταση ν’ αλλάξει ο τρόπος που βλέπουμε τους μετανάστες. Αυτός είναι ο στόχος». Ο Γιώργος Νανούρης με το τροχόσπιτό του φέρνει στην καθημερινότητα των Αθηναίων το ζόρι του μετανάστη – του ανθρώπου που προσπαθεί να ζήσει μαζί μας χωρίς χαρτιά, συχνά και χωρίς τα στοιχειώδη δικαιώματα. Από τη Νατάσα Διαμαντοπούλου | Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

Και φέτος το Φεστιβάλ έχει τροχόσπιτο με παραστάσεις – όχι ένα, δύο. Το ένα, αυτό μιας ομάδας με επικεφαλής τον ηθοποιό και, επί του προκειμένου, σκηνοθέτη Γιώργο Νανούρη, θα γυρίσει την Αθήνα έχοντας ως επιβάτες του ανθρώπους που νιώθουν Έλληνες, αλλά που η πραγματικότητα δεν τους επιτρέπει να ζήσουν σαν Έλληνες. Τέσσερις πρωτοεμφανιζόμενοι ηθοποιοί δουλεύουν υπό τις οδηγίες του, φιλοδοξώντας να γίνουν οι φωνές μιας κατηγορίας πολιτών που στην Ελλάδα, συχνά, αγνοούμε προκλητικά. Πρόκειται για τις αληθινές ιστορίες μεταναστών, όπως τις διηγήθηκαν οι ίδιοι στον δημοσιογράφο Γκασμέντ Καπλάνι (και δημοσιεύθηκαν στην Athens Voice, το γνωστό free press της Αθήνας). Φανατικός αναγνώστης της συγκεκριμένης στήλης, ο Γιώργος Νανούρης αρχειοθετούσε κάθε εβδομάδα αυτές τις εξομολογήσεις. Διαβάζοντας τις μαρτυρίες των ανθρώπων όπως τις εμπιστεύτηκαν στο δημοσιογράφο «αισθάνθηκα ότι κάτι πρέπει να γίνει», λέει. Και όντως, κάτι έγινε. Ο Γιώργος Νανούρης συνεργάστηκε με μια ομάδα ηθοποιών, φίλων από τη δραματική σχολή – την Αννίτα

Καπουσίζη, τη Σοφία Κεφαλληνού, τον Βαγγέλη Κοντομού και την Άννα Ψαρρά. Παρότι έπρεπε να τους σκηνοθετήσει, δεν έχασαν ούτε μια στιγμή τη δυναμική της ομάδας. Και το κείμενο; Από προσωπικές αφηγήσεις έπρεπε να προκύψει μια αυτόνομη αφήγηση. «Προσπαθήσαμε να αντιμετωπίσουμε τις πραγματικές διηγήσεις σαν έργο, διατηρώντας όμως τον σεβασμό που αρμόζει σ’ αυτά τα πρόσωπα που είναι υπαρκτά”. Μετά, απλώς, άρχισε να χτίζεται το έργο. Κι ύστερα, η πρώτη εφηγηματική εκδοχή του είπαν οι συντελεστές να δοκιμαστεί στην πράξη «Αρχίσαμε με δέκα πρόβες ανοιχτές στο κοινό γιατί δεν θεωρούσαμε πως ήμαστε έτοιμοι. Οι δέκα πρόβες έγιναν δεκατέσσερις. Στην αρχή είχαμε 46 καρέκλες, καταλήξαμε να συνωστίζονται καμιά 150αριά, δεν είχαμε πού να τους βάλουμε», περιγράφει ο Γιώργος Νανούρης. Έχοντας παρακολουθήσει κι εγώ μια από τις πρόβες της ομάδας, τον ρωτάω για την απουσία επιτήδευσης στα εκφραστικά μέσα των ηθοποιών αλλά και για την κυριαρχία μιας λιτότητας στις αισθητικές επιλογές του (οι ηθοποιοί, παραδείγματος χάριν, φωτίζονται κυρίως από έναν φακό που

ρίχνει επάνω τους ο σκηνοθέτης). «Τα κείμενα ήταν πολύ δυνατά», εξηγεί ο σκηνοθέτης. «Αυτό που θέλαμε εμείς ήταν να ακουστούν. Τίποτ’ άλλο. Σε συνδυασμό, μάλιστα, με το low budget της παραγωγής...». Τον ρωτάω πώς επελέγησαν να συμμετάσχουν στο Φεστιβάλ. Μου λέει ότι, στην ουσία, οι ανοιχτές πρόβες που περιέγραψε λειτούργησαν εντέλει σαν οντισιόν. «Η “μαμά” του τροχόσπιτου, η Όλια Λαζαρίδου, είδε την δουλειά μας και εκείνη μας πρότεινε», εξηγεί. «Θεώρησε ότι το τροχόσπιτο που, σε διάφορα σημεία της πόλης, αναζητεί εκείνο τους θεατές του μπορούμε να το αναλάβουμε φέτος εμείς. Οι σκέψεις μας συναντήθηκαν». Ο Γιώργος Νανούρης δεν κρύβει τον ενθουσιασμό του. Με διαβεβαιώνει πως κάποια πράγματα έχουν αλλάξει από την τελευταία πρόβα. «Δεν θα είναι απλά μια παράσταση, αλλά ένα πάρτι», λέει. Θα συμμετέχουν δυο χιπ χοπ συγκροτήματα μεταναστών που θα δίνουν, εναλλάξ, συναυλίες, οι Tang Ram και οι Jerome a.k.a the Source. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αρχηγός των Τang Ram, Εμία, είναι ο αληθινός πρωταγωνιστής μιας εκ των οκτώ ιστοριών που ακούγονται στην παράσταση.

INFO:

Θέατρο σε τροχόσπιτο Γιώργου Νανούρη, Εδώ Σκηνοθεσία - Μουσική επιμέλεια: Γιώργος Νανούρης Δημοσιογραφική έρευνα: Γκαζμέντ Καπλάνι Ήχος: Αλέξανδρος Μητρούσης Ερμηνεύουν: Αννίτα Καπουσίζη, Σοφία Κεφαλληνού, Βαγγέλης Κοντομούς, Άννα Ψαρρά Συμμετέχουν οι Tang Ram και ο Jerome a.k.a The source Μουσείο Μπενάκη Ιούνιος & Ιούλιος 2008, 21:00 (ελεύθερη είσοδος) Η παράσταση θα παρουσιαστεί και σε διάφορους χώρους της Αθήνας στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών: 6 & 7 Ιουνίου, 21:00: Πεδίον του Άρεως 13 & 14 Ιουνίου, 21:00: Πάρκο Κολωνού 9 & 10 Ιουλίου, 21:00: Μουσείο Μπενάκη

τροχόσπιτο 2

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 35

ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΚΚΙΝΗΣΗ Ο Βαγγέλης Στρατηγάκος, ο Γρηγόρης Χατζάκης, και ο Δημήτρης Βαρβαντάκης, κάνουν πρόβες για την παράσταση Κάσπαρ Χάουζερ: Η ιστορία ενός ανθρώπου.

Γρηγόρης Χατζάκης Ποιος είναι ο Κάσπαρ Χαουζερ; Γιατί αφορά τους Αθηναίους του 21ου αιώνα ο θρύλος ενός άνδρα που ποτέ, κανείς δεν γνώρισε πραγματικά; Ο Γρηγόρης Χατζάκης και ο Δημήτρης Βαρβαντάκης δίνουν εξηγήσεις για την παράσταση Κάσπαρ Χάουζερ - Η ιστορία ενός ανθρώπου. Από τον Κωνσταντίνο Βατούγια | Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

Ο θρύλος του έχει εμπνεύσει από τον Πολ Βερλέν, έως τον Χέρμαν Μέλβιλ, τον Βέρνερ Χέρτζογκ και τον Πολ Όστερ. Ποιος ήταν ο Κάσπαρ Χάουζερ, ο άγνωστος που στοιχειώνει την ευρωπαϊκή φαντασία, εδώ και σχεδόν δύο αιώνες; Το ταξίδι εκείνου του αιώνιου ξένου, που ξεκίνησε από τη Νυρεμβέργη του 19ου αιώνα, περνάει τώρα από την Αθήνα του 21ου. Ο Κάσπαρ Χάουζερ είναι πάντα η ενσάρκωση της ετερότητας. Τον θρύλο του ξαναπιάνουν για χάρη του Φεστιβάλ Αθηνών ο Γρηγόρης Χατζάκης και ο Δημήτρης Βαρβαντάκης, γράφοντας την δική τους εκδοχή της ιστορίας του - ο Γρηγόρης Χατζάκης και σκηνοθετεί. Οι δύο άνδρες μας λένε γιατί ο Κάσπαρ Χάουζερ μπορεί να είναι ο άνδρας της διπλανής πόρτας. Μάιος 1828 στην Νυρεμβέργη. Ξεκινά η ιστορία του Κάσπαρ Χάουζερ… Γιατί νοιάζει τους Αθηναίους, 180 χρόνια αργότερα;

Γ.Χ.: Είναι η αρχέτυπη έννοια του ξένου. Μια μυθιστορηματική προσωπικότητα που όμως είναι κι ένας τόσο πραγματικός άνθρωπος. Έζησε εντελώς απομονωμένος και ξαφνικά εμφανίζεται από το πουθενά και προσπαθεί να ενταχθεί στην κοινωνία,, σε μια ηλικία πολύ προχωρημένη. Και όπως φαίνεται, η κοινωνία, με τα δικά της στερεότυπα, δεν δείχνει την κατανόηση που χρειάζεται ένα πρόσωπο σαν και αυτό. Φυσικά υπάρχουν πάντα κι οι εξαιρέσεις. Ξέρω ότι σας αρέσει πολύ ο κινηματογράφος. Από εκεί, από την ταινία του Χέρτζογκ, ξεκίνησε και η ιδέα για την ιστορία του Κάσπαρ Χάουζερ; Γ.Χ.: Σε ένα βαθμό, ναι. Βασικά ξεκίνησε από το Φεστιβάλ, όταν μας πρότειναν να σκεφτούμε κάτι που έχει να κάνει με τον ξένο. Έχοντας υπόψη την ταινία του Χέρτζοκ, μας

ήρθε η ιδέα να ψάξουμε αυτήν την ιστορία. Ο Κάσπαρ Χάουζερ, τόσο παράξενος και τόσο μοναδικός, είναι η τέλεια ενσάρκωση του ξένου, του διαφορετικού. Στην παράστασή σας, ένας υποδύεται τον Κάσπαρ Χάουζερ κι ένας ακόμα όλους τους ανθρώπους που συναντά. Ο δημοσιογράφος, το τρίτο πρόσωπο, τι ακριβώς κάνει; Δ.Β.: Είναι ένας ρεπόρτερ, ο οποίος καλύπτει τα γεγονότα σε πραγματικό χρόνο, στη σημερινή εποχή όμως, και εκφράζει κάποιες απορίες, οι οποίες, ίσως, βοηθούν τον θεατή να καταλάβει περισσότερα. Καλύπτοντας το γεγονός, συνδέει την εποχή μας με την εποχή εκείνη. Ουσιαστικά, είναι σαν να κάνουμε ένα ταξίδι στον χρόνο. Γ.Χ.: Μαζί με τον ρεπόρτερ, μπορούν και οι θεατές να υποβάλουν όποια ερώτηση θέλουν στους ήρωες.

Είναι η πρώτη φορά που συμμετέχετε στο Φεστιβάλ. Τι σημαίνει αυτό για σας; Γ.Χ.: Η πρόταση που μου έγινε ήταν πολύ ευχάριστη και τιμητική. Σε ένα Φεστιβάλ, μάλιστα, που βλέπεις πολύ ενδιαφέροντα πράγματα και ονόματα και ειδικά τα δύο τελευταία χρόνια, από τότε που ανέλαβε ο Λούκος. Είναι πλέον ένα ανταγωνίσιμο, τουλάχιστον, πανευρωπαϊκά φεστιβάλ. Μετά το Φεστιβάλ, διακοπές; Β.Σ.: Κύθηρα – Αντικύθηρα εγώ. Δ.Β.: Ελπίζω κάπου έξω. Νότια Αφρική. Όσο πιο νότια μπορώ. Ή Γαύδο. Γ.Χ.: Και η Γαύδος ωραία είναι, και η Αλάσκα εξισου ωραία...

INFO: Κάσπαρ Χάουζερ: Η ιστορία ενός ανθρώπου Τροχόσπιτο Κείμενο: Δημήτρης Βαρβαντάκης, Γρηγόρης Χατζάκης Σκηνοθεσία: Γρηγόρης Χατζάκης Σκηνογραφική / Ενδυματολογική επιμέλεια: Δανάη Χατζάκη Κοστούμια: Παύλος Κυριακίδης Σχεδιασμός Φωτισμών: Σάκης Μπιρμπίλης Κινησιολογική επιμέλεια: Έλενα Γεροδήμου Μουσική: neon Βοηθός Σκηνοθέτη: Δημήτρης Βαρβαντάκης Ερμηνεύουν: Βαγγέλης Στρατηγάκος, Γρηγόρης Χατζάκης, Δημήτρης Βαρβαντάκης.

21-22/6 Πεδίον του Άρεως 28-29/6 Πάρκο Κολωνού 5-6/7 Μουσείο Μπενάκη

36 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

καλοκαίρι 2008

Οδηγός επιβίωσης στο Φεστιβάλ Αθηνών

Είδαμε το πρόγραμμα του φεστιβάλ, ενημερωθήκαμε για τις εκδηλώσεις, διαλέξαμε αυτές που θα παρακολουθήσουμε και τώρα ήρθε η ώρα να προμηθευτούμε τα εισιτήριά μας. Αποφασίστε, λοιπόν, τι τύπος είστε και ανακαλύψτε ποιος είναι ο τρόπος με τον οποίο θα τα αγοράσετε. Μάθετε πώς θα είσαστε έγκαιρα στο χώρο των παραστάσεων ή των συναυλιών. Και πληροφορηθείτε για τις σημαντικότερες εκδηλώσεις του Φεστιβάλ, στόχος των οποίων είναι να γεμίσουν το ράθυμο καλοκαίρι σας με περιεχόμενο.

Aπο την Έλια Αποστολοπούλου

καλοκαίρι 2008

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 37

Εισιτήρια Είδαμε το πρόγραμμα του φεστιβάλ, ενημερωθήκαμε για τις εκδηλώσεις, διαλέξαμε αυτές που θα παρακολουθήσουμε και τώρα ήρθε η ώρα να προμηθευτούμε τα εισιτήριά μας. Αποφασίστε, λοιπόν, τι τύπος είστε και ανακαλύψτε ποιος είναι ο τρόπος με τον οποίο θα αγοράσετε τα εισιτήριά σας.

Η τεχνολογία μπορεί να εξελίσσεται, αλλά εμείς δεν λησμονούμε ποτέ την παλιά μας τέχνη. Τα κεντρικά εκδοτήρια του Ελληνικού Φεστιβάλ, που βρίσκονται στην οδό Πανεπιστημίου 39 –εντός της στοάς Πεσμαζόγλου) και λειτουργούν Δευτέρα έως Παρασκευή από 8:30 έως 16:00 και Σάββατο από 9:00 έως 14:00, είναι πάντα στη διάθεσή σας. Για όσους θέλουν να συνδυάσουν την αγορά των εισιτηρίων τους με μια βόλτα στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, μπορούν να ανηφορίσουν προς το Ωδείο Ηρώδου Αττικού. Το εκδοτήριο λειτουργεί καθημερινά από 9:00 έως 14:00 και από 18:00 έως 21:00. Ακόμη, το εκδοτήριο στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου λειτουργεί από Δευτέρα έως Πέμπτη από 9:00 έως 14:00 και από 17:00 έως 20:00, ενώ Παρασκευή και Σάββατο από 9:30 έως 21:30.

Τηλεφωνικός τύπος Το τηλεφωνικό κέντρο του Ελληνικού Φεστιβάλ είναι βρίσκεται καθημερινά στη διάθεσή σας από τις 9:00 έως τις 21:00. Στην περίπτωση αυτή η αγορά θα γίνει με τη χρέωση της πιστωτικής σας κάρτας.

Προχωρημένος – τηλεφωνικός τύπος Πρόκειται για μία παραλλαγή του προηγούμενου τύπου, αφού η μόνη διαφορά είναι ότι στην περίπτωση που εμπίπτετε σ’ αυτή την κατηγορία δεν θα υποστείτε την αναμονή κλήσης. Ενδείκνυται για ακουστικούς τύπους.

Διαδικτυακός τύπος Κάντε κλικ στο www.greekfestival.gr και κλείστε τα εισιτήριά σας online!

H ανανεωμένη ιστοσελίδα του Ελληνικού Φεστιβάλ είναι εύχρηστη ακόμα και για τους ερασιτέχνες του παγκόσμιου ιστού. Και για όσους ανησυχούσαν ότι θα χάσουν την ευκαιρία να επιλέξουν θέση, το Ελληνικό Φεστιβάλ προνόησε: για πρώτη φορά φέτος μπορείτε να ανατρέξετε στο πλάνο του θεάτρου και να διαλέξετε τη θέση σας. Η προπώληση των εισιτηρίων σταματάει στις 14.00 την ημέρα της παράστασης

Tips για όλους Η προπώληση των εισιτηρίων ξεκινάει τρεις εβδομάδες πριν την πρεμιέρα κάθε εκδήλωσης. Ωστόσο, η διαδικτυακή προπώληση των εισιτηρίων ξεκινάει στις 00.01, δηλαδή το προηγούμενο βράδυ! Επαγρυπνείτε, λοιπόν, μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή σας και στην επόμενη πρεμι-

Φωτογραφία: Βίκυ Γεωργοπούλου

Παραδοσιακός τύπος

έρα, ίσως καταφέρετε να είστε οι πρώτοι που θα κλείσετε εισιτήριο… Όπως κι αν αποφασίσατε τελικά να αγοράσετε τα εισιτήριά σας, θα τα παραλάβετε είτε από τα κεντρικά εκδοτήρια του Ελληνικού Φεστιβάλ είτε από αυτά των θεάτρων την ημέρα της παράστασης. Αν ανυπομονείτε να τα παραλάβετε και επιλέξετε να σας παραδοθούν με κούριερ, θα επιβαρυνθείτε με τα έξοδα αποστολής. Αν πάλι το αποφασίσατε τελευταία στιγμή, μπορείτε πάντα να επισκεφθείτε τα εκδοτήρια που υπάρχουν στους χώρους των εκδηλώσεων, αν βέβαια είστε τυχεροί και υπάρχουν διαθέσιμα εισιτήρια. Τα ταμεία ανοίγουν δύο ώρες πριν την παράσταση. Οι παραστάσεις σε όλους τους χώρους ξεκινούν στις 21.00, αν δεν αναγράφεται διαφορετικά στο πρόγραμμα. Μισή ώρα αργότερα, στις 21.30, θα προσέλθετε για τις μουσικές εκδηλώσεις στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου.

Μουσικές προσφορές! Εκτός από το φοιτητικό εισιτήριο, το φεστιβάλ φέτος φρόντισε και τους φανατικούς της μουσικής.

• Απολαύστε την ολοκληρωμένη παρουσίαση του συνόλου των κουαρτέτων του Μπέλα Μπάρτοκ από τέσσερα σπουδαία σύνολα (Κουαρτέτο Diotima – -19/6, Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο – -20/6, Κουαρτέτο Bartok – -25/6, Κουαρτέτο Chilingirian – 26/7) με έκπτωση 25% .

• Το Περίπτερο με τις Παιωνίες από την όπερα Κουν ξετυλίγει σε τρεις βραδιές μια μοναδική ιστορία αγάπης (12, 13, 14/6), συνοψίζοντας τις αισθητικές αξίες του κινεζικού πολιτισμού. Αγοράζοντας εισιτήρια για δύο βραδιές, το Φεστιβάλ σας προσφέρει την τρίτη δωρεάν.

• Κερδίστε 25% για κάθε δύο εισιτήρια όπερας: αγοράζοντας ένα εισιτήριο για την όπερα Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας του

Μπέντζαμιν Μπρίττεν (7, 9/7) ή ένα εισιτήριο για την όπερα Μπορίς Γκοντουνόφ του Μοντέστ Μούσοργκσκι (15, 16/7), έχετε έκπτωση 25% στην αγορά ενός εισιτηρίου για μία από τις τρεις βραδιές της όπερας Κουν, Το περίπτερο με τις παιωνίες (12, 13 ή 14/6).

• Αν θέλετε να παρακολουθήσετε τέσσερις συναυλίες (Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης – 30/6, ρεσιτάλ Ρενέ Φλέμινγκ – 3/7, Ορχήστρα του Παρισιού –11/7, Ορχήστρα θεάτρου Μπολσόι – 14/7) στο Ηρώδειο και αγοράσετε εισιτήρια για τις τρεις, το Φεστιβάλ σας προσφέρει την τέταρτη δωρεάν.

• Κερδίστε 25% αγοράζοντας εισιτήρια για τέσσερις εκδηλώσεις σύγχρονης μουσικής, επιλέγοντας τις συναυλίες του Ensemble intercontemporain (23/6) και του Ελληνικού Συνόλου Σύγχρονης Μουσικής & ΤΥΠΑΝΑ (24/6), καθώς και τις όπερες Το ποτάμι με τις τουρλίδες του Μπρίττεν (10, 11/7) και Πληγή, όπερα σε επτά γεύματα του Χαράλαμπου Γωγιού (21 & 22/7).

• Κερδίστε 25% αγοράζοντας δύο εισιτήρια: ένα εισιτήριο για τη συναυλία του γαλλικού συγκροτήματος Les Talens Lyriques – Κριστόφ Ρουσσέ (27/6) κι ένα εισιτήριο για την παράσταση στην Επίδαυρο της όπερας του Γκλουκ Ορφέας και Ευρυδίκη με το Μπαλέτο της Εθνικής Όπερας του Παρισιού και την Πίνα Μπάους (19, 20/7).

ΦΩΤΙΑ ΣΤΑ ΠΡΑΣΙΝΑ Στο γκισέ των εισιτηρίων, τα παιδιά που εργάζονται εκεί είναι έτοιμα να σας εξηγήσουν με υπομονή όλες σας τις απορίες για παραστάσεις και προγραμματισμούς.

ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΒΡΗΚΑΤΕ ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ ΣΤΟ ΓΚΙΣΕ

Η προπώληση των εισιτηρίων για τη Μήδεια(2) του Δημήτρη Παπαϊωάννου ξεκίνησε τη Δευτέρα 12/05 και το ίδιο μεσημέρι τα εισιτήρια είχαν εξαντληθεί. Όταν άνοιξε το τηλεφωνικό κέντρο τη Δευτέρα το πρωί, πολλά εισιτήρια είχαν πωληθεί διαδικτυακά από το εξωτερικό, αφού οι τυχεροί επωφελήθηκαν της διαφοράς της ώρας!

Προτάσεις συμμετοχής για το επόμενο φεστιβάλ Αν ενδιαφέρεστε να λάβετε μέρος στις εκδηλώσεις του επόμενου φεστιβάλ, μπορείτε να υποβάλετε τον φάκελο υποψηφιότητας από 21 Σεπτεμβρίου 2008 έως 31 Οκτωβρίου 2008 στα γραφεία του Ελληνικού Φεστιβάλ. Ο φάκελος υποψηφιότητας θα πρέπει να περιλαμβάνει τα βιογραφικά σημειώματα της ομάδας, υλικό προηγούμενων παραστάσεων (demo), κριτικές, αναλυτικό προϋπολογισμό, ημερομηνίες και προτεινόμενο χώρο.

καλοκαίρι 2008

38 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

Τα Highlights του καλοκαιριού Μαγκί Μαρέν Πειραιώς 260 (Η) 8-10 Ιουνίου Η Μαγκί Μαρέν επιστρέφει στον τόπο του εγκλήματος. Η φετινή της Turba λέει ότι αποθεώνει το ρυθμό που γεννιέται μέσα από το χάος. Και μόνο μια θεά μπορεί να οργανώσει το χάος.

ΡΕΝΕ ΦΛΕΜΙΝΓΚ Η πρώτη ελληνική εμφάνιση μιας απόλυτης ντίβας στις 3 Ιουλίου, στο Ηρώδειο.

Πολ Τέιλορ Ωδείο Ηρώδου Αττικού 11 Ιουνίου Ένα πρόσωπο οι χορογραφίες του οποίου θεωρούνται σταθμός για τον αμερικανικό μοντέρνο χορό έρχεται εδώ με την ομάδα του. 50 χρόνια (όχι φούρναρης) στο ταψί. Φέτος και στο φούρνο του ελληνικού καλοκαιριού. Γούστερ Γκρουπ Ελίζαμπεθ Λεκόντ, Άμλετ του Σαίξπηρ Πειραιώς 260 (Δ) 13-16 Ιουνίου Η δουλειά τους είναι η πρόκληση. Οι Γούστερ Γκρουπ έρχονται στην Αθήνα για τέσσερις παραστάσεις. Δεν φέρνουν μόνο την ιδιόρρυθμη γραφή τους. Υπό μάλης θα έχουν και μια κασέτα με τον κινηματογραφικό Άμλετ του 1964, όπου έπαιζε ο Ρίτσαρντ Μπάρτον (και, ναι, σκηνοθετούσε ο Τζον Γκίλγουντ, για όσους είσαστε φανατικοί του Σαίξπηρ και του κινηματογραφικού καλτ).

Synch. Παγκόσμια ελεκτρόνικα Τεχνόπολις 13-15 Ιουνίου Ελεκτρόνικα, άμπιεντ, αλτέρνατιβ... Η νέα σκηνή της μουσικής είναι στο... μυαλό των κομπιούτερ, λατρεύεται από τις νεότερες γενιές και έχει τα δικά της είδωλα. Θα είναι εδώ για κανά τριήμερο όχι μόνο στο Μπενάκη και στην Τεχνόπολη αλλά και σε διάφορα μέρη της Πειραιώς. Μπαλέτο του Τόκιο – Σιλβί Γκιλέμ, Ωδείο Ηρώδου Αττικού 16-17 Ιουνίου Πού πηγαίνουν οι χορευτές όταν πεθαίνουν; Ο Μορίς Μπεζάρ μετάγγισε τις χορογραφίες του στη Σιλβι Γκιλέμ – κι εκείνη φέρνει το πνεύμα της τέχνης του σε ένα χώρο στον οποίο συχνά εμφανιζόταν: στο Ηρώδειο… Έργα σύγχρονης τέχνης από τη συλλογή Σαντρέτο Ρε Ρεμπαουντένγκο, Μουσείο Μπενάκη 18 Ιουνίου – 16 Ιουλίου Μια συλλέκτρια από το Τορίνο που την έχει ζηλέψει ακόμα και η Πέγκυ Γκουγκενχάιμ. Έργα μερικών από τους σημαντικότερους εκφραστές της σύγχρονης πρωτοπορίας, αγορασμένα τότε που δεν πίστευαν παρά μόνο στις δυνάμεις τους. Και η πρώτη φορά που το Φεστιβάλ Αθηνών ανοίγεται στη σύγχρονη τέχνη. Θα ξετρελαθείτε. Λη Μπρούερ & Μπομπ Τέλσον, Γκόσπελ επί Κολωνώ Ωδείο Ηρώδου Αττικού 21 Ιουνίου Υποκριτική, τραγούδι και χορός σε μια ευαγγελική μουσική εκδοχή του Οιδίποδα. Η αρχαία ελληνική τραγωδία συναντά την αφροαμερικανική εκκλησιαστική παράδοση. Είτε Ζευς είτε Χριστός, σώζει. Στάθης Λιβαθινός, Μασκαράτα του Μιχαήλ Λέρμοντοφ Πειραιώς 260 (Δ) 25-27 Ιουνίου Ακόμα μια ρωσική ιστορία ενός χαρτοπαίκτη (μετά από αυτές του Πούσκιν, του Γκόγκολ, του Ντοστογέφσκι), που είχε απαγορευτεί από την τσαρική λογοκρισία. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με τη Μαρία Ναυπλιώτου στο ρόλο της Νίνας. Την πρωθιέρεια; Ναι, την πρωθιέρεια (και πολύ καλό κορίτσι).

ΤΡΙΣΑ ΜΠΡΑΟΥΝ Επειδή συνεχίζει να αγαπάει τις προκλήσεις, παρουσιάζει Foray Foret, If you couldn’t see me,12-13 Ιουλίου στην Πειραιώς 260.

καλοκαίρι 2008

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 39

Σταμάτης Κραουνάκης, X SKHNHS – Αυτά που κάψαν το σανίδι Ωδείο Ηρώδου Αττικού 27-28 Ιουνίου Ο Σταμάτης Κραουνάκης μαζεύει τον... Βραδυποριακό και τον Ταλαιπωριακό του ελληνικού μουσικού θεάτρου (τους ηρωικούς παλαίμαχους, δηλαδή, από Καλουτά μέχρι Ζωζώ Σαπουντζάκη, από Μάρθα Βούρτση μέχρι Γιώργο Μαρίνο). Πολύ αίσθημα, λίγη νοσταλγία – αλλά με τη ματιά στο μέλλον. Εθνικό Θέατρο – Γιάννης Χουβαρδάς, Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης του Έντεν φον Χόρβατ, Πειραιώς 260 (Η) | 27-30 Ιουνίου Η βιεννέζικη κοινωνία την περίοδο της ναζιστικής ανόδου. Ο πετυχημένος πρώην διευθυντής του Αμόρε σε νέες περιπέτειες. Κι η υπόσχεση της ενηλικίωσης της κρατικής μας σκηνής – που δεν μπορεί πλέον παρά να συγκρίνεται με ό,τι συμβαίνει εκεί έξω. Ματίας Λάνγκχοφ, Φιλοκτήτης του Χάινερ Μίλερ Μικρό θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου 27-28 Ιουνίου Χατζησάββας, Βογιατζής, Λούλης – Φιλοκτήτης, Οδυσσέας, Νεοπτόλεμος. Ο Ματίας Λάνγκχοφ έχει γεννηθεί μέσα στο θέατρο, πολλοί Έλληνες τον έχουν... «αγαπήσει» για τις «αιρετικές» Βάκχες του (και σίγουρα θα τον ξαναθυμηθούν).

ΡΙΚΑΡΝΤΟ ΜΟΥΤΙ Ο νέος διευθυντής της Ορχήστρας του Σικάγο σε ένα θρησκευτικό αριστούργημα του Ροσίνι, 8 Ιουλίου στο Ηρώδειο.

ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ρόδου – Γιώργος Οικονόμου, Μη με λες Φωφώ του Βασίλη Αλεξάκη, Σχολείον (Α) 29-30 Ιουνίου Μετά Χριστόν προφήτης, ο συγγραφέας που διεκδικεί την άρση του αβάτου στο Άγιον Όρος, αναβιώνει τη Φαίδρα του Ευριπίδη στη σύγχρονη εποχή. Ξέρει να τον προσέχουν. Σαουμπίνε – Τόμας Όστερμαϊερ, Η λυσσασμένη γάτα του Τένεσι Ουίλιαμς Πειραιώς 260 (Δ) 30 Ιουνίου – 2 Ιουλίου

Χώροι Θέατρο Rex - Σκηνή Κοτοπούλη Πανεπιστημίου 48 Ωδείο Ηρώδου Αττικού Πεζόδρομος Διονυσίου Αρεοπαγίτου Πειραιώς 260 Χώροι Δ & Η

ΠΙΝΑ ΜΠΑΟΥΣ Εντυπωσιακός Ορφέας και Ευρυδίκη του Γκλουκ, με το Μπαλέτο της Εθνικής Όπερας του Παρισιού, στις 19 και 20 Ιουλίου, στην Επίδαυρο.

Μικροσκοπικό Θέατρο Δεξίππου & Ταξιαρχών 2 ____________________________

Το Synch φιλοξενείται: Τεχνόπολις Πειραιώς 100

Το Σχολείον Χώροι Α & Β Πειραιώς 52, Μοσχάτο

BIOS Πειραιώς 84, Κεραμεικός

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών Βασιλίσσης Σοφίας & Κόκκαλη

YOGA BALA Ρήγα Παλαμίδα 5-7, Ψυρρή

Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου Αρχαιολογικός χώρος Ασκληπιείου Επιδαύρου

Κ44 Κωνσταντινουπόλεως 44, Κεραμεικός

Μικρό θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου Παλαιά Επίδαυρος

MOTEL Δεκελέων 28, Κεραμεικός

Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου

Μουσείο Μπενάκη Κτίριο της οδού Πειραιώς

καλοκαίρι 2008

40 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

Οικογενειακή δυσλεξία, φοβίες, ενοχή, επιθυμία της εξουσίας και του χρήματος, σεξουαλική καταπίεση – από τον σπουδαιότερο γερμανικό θίασο. Υπάρχει τίποτα πιο επίκαιρο; Ρενέ Φλέμινγκ – Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, Γκαλά Όπερας Ωδείο Ηρώδου Αττικού 3 Ιουλίου Είτε Μότσαρτ είτε Χέντελ είτε η φωνή στο σάουντρακ του κινηματογραφικού Άρχοντα των δαχτυλιδιών, είναι η απόλυτη ντίβα της όπερας. Χιουμορίστρια και ακριβοθώρητη, κάνει την πρώτη ελληνική εμφάνισή της – αλλά θα επιδιώξουν να την ακούσουν και πολλοί Ευρωπαίοι. Εθνικό Θέατρο Μ. Βρετανίας Ντέμπορα Γουόρνερ, Ευτυχισμένες Μέρες του Μπέκετ Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 4-5 Ιουλίου Η Φιόνα Σο θα ξαναθαφτεί στο έδαφος, στο σκηνικό που εντυπωσίασε πέρυσι στην Επίδαυρο – στην παράσταση που, προσφάτως, ξετρέλανε και τους Νεοϋορκέζους. Πέρυσι, η επιτυχία της έμεινε ημιτελής λόγω των καταστροφικών πυρκαγιών, φέτος θα κάψει ακόμα μια χρονιά καρδιές (μόνο). Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ, Ματς Εκ, Άνα Λαγκούνα, Ντέιβιντ Νιούμαν, Τρία Ντουέτα, Πειραιώς 260 (Δ) 5-10 Ιουλίου «Δεν προσπαθώ να χορεύω καλύτερα από τους άλλους. Προσπαθώ να χορεύω καλύτερα από τον εαυτό μου». Ένας ζωντανός θρύλος στην Αθήνα. Συναυλία με τον Νίκο Πορτοκάλογλου Ωδείο Ηρώδου Αττικού 6-7 Ιουλίου Απ’ τους Φατμέ ίσαμε σήμερα, ο Νίκος Πορτοκάλογλου συνεχίζει να εκφράζει την ελληνική πραγματικότητα, μένοντας πάνω από την κρίση του τραγουδιού. Δύο βραδιές μαζί με τους φίλους του. Μην τρομάζετε, ίσως είναι και δικοί σας φίλοι (Αλεξίου, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Ζιώγαλας...).

Όπερα Μπολσόι, Μπορίς Γκοντούνοφ του Μούσοργκσκι Μέγαρο Μουσικής 15-16 Ιουλίου Η πορεία του τσάρου Μπορίς, από την εξουσία στην τρέλα και τελικά στο θάνατο. Αφήστε τους συνειρμούς: Μπορίς είναι ένας τσάρος από το παρελθόν (τότε που δεν υπήρχαν πετρέλαια και φυσικό αέριο). Και μια όπερα με παρελθόν που αναβιώνει τον παλαιό μύθο της. Ρενάτε Τζετ, Κουαρτέτο του Χάινερ Μίλερ Σχολείον (Β) 15-20 Ιουλίου Η Αυστριακή ηθοποιός και σκηνοθέτρια Ρενάτε Τζετ σκηνοθετεί ένα απροσδόκητο ελληνικό δίδυμο: την Μπέτυ Αρβανίτη και τον Χρήστο Στέργιογλου. Το κείμενο του Γερμανού Χάινερ Μίλερ στηρίζεται στις Επικίνδυνες σχέσεις του Γάλλου Λακλό. Διαπολιτισμικός διάλογος χωρών και εποχών.

TR Warszawa – Κριστόφ Βαρλικόφσκι, Krum του Χανόχ Λεβίν Πειραιώς 260 (Δ) 16-18 Ιουλίου Ο Κριστόφ Βαρλικόφσκι είναι ένας ταραξίας από την Πολωνία. Φέρνει μαζί του μια σύγχρονη εκδοχή του άσωτου υιού, σκηνοθετώντας στην ουσία το έπος της οικογενειακής ασημαντότητας. Λύκειον των Ελληνίδων, Ταλάντων, τυμπάνων και χορών εγκώμιον Ωδείο Ηρώδου Αττικού 18 Ιουλίου Ποτηράκια, ταψιά, κουτάλια και μασιές σε ρόλο κρουστών καλούν τον σύγχρονο θεατή σε μια τελετουργία μύησης. Ίσως το πιο καλτ θέαμα του καλοκαιριού.

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ, «ΒΑΤΡΑ-Χ» Κ. Μαρκουλάκης, Δ. Ματσούκα, Δ. Λιγνάδης, Στ. Γουλιώτη, Γ. Μαρίνος. Επίδαυρος, 11-12 Ιουλίου.

Σαουμπίνε – Τόμας Όστερμαϊερ, Άμλετ του Σαίξπηρ Πειραιώς 260 (Η) 7-9 Ιουλίου Παγκόσμια πρεμιέρα ενός αινιγματικού Άμλετ από έναν πυρετώδη, βαθύ και πάντα απροσδόκητο σκηνοθέτη που δηλώνει επηρεασμένος από τη σκέψη του Αντονέν Αρτό, του Αϊζενστάιν και του Μέγιερχολντ. Εθνική Όπερα της Λιόν, Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας του Μπρίτεν, Μέγαρο Μουσικής 7-9 Ιουλίου Το ποτάμι με τις τουρλίδες του Μπρίτεν Θέατρο Rex - Σκηνή Κοτοπούλη 10-11 Ιουλίου Μια από τις πιο φημισμένες όπερες της Ευρώπης, ένας άγνωστος στο ευρύ ελληνικό κοινό Βρετανός συνθέτης, ένας μαέστρος ελληνικής καταγωγής (ο Κωνσταντίνος Καρύδης) κι ο Άλαν Γούντμπριτζ. Μουσικός Φλωρεντινός Μάιος Ρικάρντο Μούτι, Τζοακίνο Ροσίνι, Stabat Mater Ωδείο Ηρώδου Αττικού 8 Ιουλίου Μεγάλη ορχήστρα, μεικτή χορωδία, τέσσερις σολίστ, μεταξύ των οποίων η διάσημη ρωσίδα μεσόφωνος Ολγα Μποροντίνα και ο τενόρος Μάριο Τσεφίρι σε ένα ένα «οπερατικού» χαρακτήρα θρησκευτικό αριστούργημα. Ο νέος διευθυντής της ορχήστρας του Σικάγου είναι το απόλυτο είδωλο των φίλων της σοβαρής μουσικής. Εθνικό Θέατρο – Δημήτρης Λιγνάδης, ΒΑΤΡΑ-Χ του Αριστοφάνη, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 11-12 Ιουλίου Δημήτρης Λιγνάδης και Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Αισχύλος και Ευριπίδης σε έναν δραματικό αγώνα υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του πρώτου. Frog show, λέει. (Κι όπως θα ελεγε ο Ζαμπέτας: «Όποιος κλαίει είναι βλαξ, βρεκεκεκέξ, κοάξ, κοάξ). Ομάδα χορού Τρίσα Μπράουν, Foray Foret, If you couldn’t see me Πειραιώς 260 (Δ) 12-13 Ιουλίου Η χορεύτρια και χορογράφος Τρίσα Μπράουν με περισσότερα από 40 χρόνια στο τοπίο του σύγχρονου χορού έρχεται να μας αποδείξει ότι συνεχίζει να αγαπά τις προκλήσεις. ΝΙΚΟΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΟΓΛΟΥ Απ’ τους Φατμέ στην αιωνιότητα, 6 και 7 Ιουλίου, Ηρώδειο.

καλοκαίρι 2008 Μπαλέτο της Εθνικής Όπερας του Παρισιού – Πίνα Μπάους, Ορφέας και Ευρυδίκη του Γκλουκ Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 19-20 Ιουλίου Μια αντιπροσωπευτική παράσταση απ’ τα παλιά. «Ο Ορφέας μου δεν είναι ήρωας, αλλά ένας άνθρωπος ευάλωτος από την αγάπη», λέει – και εξηγεί γιατί η αφηγηματική εκδοχή του Γκλουκ είναι πάντα η πρόφαση για ένα μεγάλο έργο από μια μεγάλη καλλιτέχνη. Θέατρο Τέχνης «Κάρολος Κουν», Όρνιθες του Αριστοφάνη Ηρώδειο 20-21 Ιουλίου Το 1959, στο Ηρώδειο, οι αναχρονισμοί της σκηνοθετικής ανάγνωσης του Καρόλου Κουν εξαγρίωσαν τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, ανάστησαν τη λογοκρισία – αλλά και έφτιαξαν σχολή στην ανάγνωση της αριστοφανικής κωμωδίας. Στις μέρες μας, επί Διαγόρα Χρονόπουλου, η παλιά εκείνη παράσταση ανέστη.

Mabou Mines – Λι Μπρούερ, Το κουκλόσπιτο του Ερρίκου Ίψεν Πειραιώς 260 (Δ) 21-24 Ιουλίου Μία παράσταση πέρα από την ευπρέπεια και τον καθωσπρεπισμό, με άντρες νάνους και γυναίκες δίμετρες –τουλάχιστον σε σχέση με τους άντρες. Φεμινίστριες, μην εξαγριώνεστε. Αφού είναι γνωστό. Ακόμα και οι νάνοι ξεκίνησαν μικροί. Χαράλαμπος Γωγιός, Πληγή, όπερα σε επτά γεύματα Πειραιώς 260 (Η) 21-22 Ιουλίου Νέος, τρομερός, ευρηματικός και παθιασμένος. Τις προάλλες, έσκισε με έναν τολμηρό Τροβα-

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 41

τόρε που ανέβηκε στον στενό χώρο του Bios. Tώρα διασκευάζει για τις ανάγκες της όπερας το μυθιστόρημα της Τζόζεφιν Χαρτ Μοιραίο πάθος. Είναι μοιραίο να μας απασχολήσει και φέτος – και στο μέλλον. Συναυλία με τη Νάνα Μούσχουρη Ωδείο Ηρώδου Αττικού 23 Ιουλίου Αποχαιρετώντας το ελληνικό κοινό, μια αναδρομή σε μακρά πορεία επιτυχιών. Από τον Μάνο Χατζιδάκι στην αιωνιότητα. Συναυλία με τη Λένα Πλάτωνος, Ωδείο Ηρώδου Αττικού 28 Ιουλίου Λιλιπούπολη, Σαμποτάζ, Καρυωτάκης, Γκάλοπ, Μάσκες ηλίου, Λεπιδόπτερα, τώρα και τα Ημερολόγια. Τη λένε Ελληνίδα Λόρι Άντερσον. Είναι πρωτοπόρος του ηλεκτρονικού ήχου, πολλοί βρίσκουν στον ποιητικό στίχο της την αντανάκλαση του άγχους του σύγχρονου ανθρώπου. Μια παραγνωρισμένη κυρία ανακαλύπτει την αξία της – κι αυτό της δίνει δύναμη. Θωμάς Μοσχόπουλος, Βάκχες, Α’ ανάγνωση Σχολείον (Α) 30-31 Ιουλίου Πειραματίστηκε στο Αμόρε – και τώρα που η διεκπεραίωση του οριστικού κλεισίματος του θεάτρου τελείωσε, ξαναβρίσκει το νήμα της δημιουργικότητας. Μια νέα ομάδα, ένα παλιό έργο, οι Βάκχες του Ευριπίδη, που πάντα χρειάζονται τη σύγχρονη ανάγνωσή τους... Συναυλία με τον Πάολο Κόντε Ωδείο Ηρώδου Αττικού 31 Ιουλίου Ο ιδιότυπος Ιταλός ερμηνευτής σε μία από τις σπάνιες εμφανίσεις του με τη συμμετοχή της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ. Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας Σλόμπονταν Ουνκόφσκι, Ορέστης του Ευριπίδη Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 1-2 Αυγούστου Παρωδία; Ψυχολογικό δράμα; Μαύρη κωμωδία; Αυτός ο Ορέστης (που ο Ευριπίδης ασχολείται μαζί του μετά το θάνατο της Κλυταιμνήστρας) έχει τα υλικά ενός σύγχρονου ήρωα. Ο Σλόμπονταν Ουνκόφσκι, που σκηνοθετεί, έτσι θέλει να τον προσεγγίσει. Λυδία Φωτοπούλου, Ναταλία Δραγούμη, Λάζαρος Γεωργακόπουλος, Κίμων Ρηγόπουλος, Αλέξανδρος Συσσοβίτης είναι επιπλέον κίνητρα. Εθνικό Θέατρο – Ρούλα Πατεράκη, Οιδίπους τύραννος, Οιδίπους επί Κολωνώ του Σοφοκλή, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 8-9 Αυγούστου Δύο Οιδίποδες σε συσκευασία ενός. Η Ρούλα Πατεράκη σκηνοθετεί τον Μιχαήλ Μαρμαρινό. Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Μάνια Παπαδημητρίου, Δημήτρης Πιατάς, συμπληρώνουν την απροσδόκητη διανομή. Όσοι ξέρετε πρόσωπα και πράγματα, προετοιμαστείτε και για άλλες εκπλήξεις.

ΠΟΛ ΤΕΪΛΟΡ Πενήντα χρόνια χορός από έναν εμβληματικά μοντέρνο σε μια νύχτα. 11 Ιουνίου, Ηρώδειο. ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ, «ΟΡΝΙΘΕΣ» Η παλιά σκανδαλιστική παράσταση του Κουν ξαναζεί. 20 και 21 Ιουλίου στο Ηρώδειο.

ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας – Ανατόλι Βασίλιεφ, Μήδεια του Ευριπίδη Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 15-16 Αυγούστου Κι αν η Μήδεια δεν εκδικήθηκε αλλά, απλώς, θυσιάστηκε; Ο θρύλος του ευρωπαϊκού θεάτρου Ανατόλι Βασίλιεφ συνεργάζεται με τη Λυδία Κονιόρδου – σε μια παράσταση που ήδη γαργαλάει την περιέργεια. Θέατρο Δωματίου Άντζελα Μπρούσκου, Αγαμέμνων του Αισχύλου Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 22-23 Αυγούστου Από το χώρο της εναλλακτικής θεατρικής σκηνής, η Άντζελα Μπρούσκου σκηνοθετεί για πρώτη φορά στην Επίδαυρο. Προσέξτε τη διανομή: Κλυταιμνήστρα η Αμαλία Μουτούση, Κήρυκας ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Αγαμέμνων ο Μηνάς Χατζησάββας, Κασσάνδρα η Παρθενόπη Μπουζούρη, Αίγισθος ο Μάξιμος Μουμούρης. Μερικές φορές το φχαριστιέσαι περισσότερο όταν δεν το περιμένεις.

Mπάλα-λάικα

42 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

Κάθε 15 ημέρες, μια στήλη για τα μεγάλα αθλητικά φεστιβάλ του καλοκαιριού

ΣΣΣΣσσσσςς, αρχίζει!

16 και σήμερα αδέλφια. Με άλλα λόγια, σήμερα, 22 Μαΐου, προλογίζουμε την 7η Ιουνίου. Ξέρω, ξέρω. Το μυαλό σας πήγε αμέσως στη Μήδεια του Παπαϊωάννου, στο Ηρώδειο που ένα χρόνο μετά ανοίγει ξανά με Τουραντότ από τη Λυρική, στον Όστερμαϊερ. Λάθος. Εδώ μιλάμε για μπάλα.

Aπο τον Κωστή Τούλη

Φανατικοί φεστιβαλιστές, «αβανγκαρντιστές», πρωτοποριακοί όλων των ηλικιών, φυλών, φύλων, απόψεων, αποχρώσεων, συρρέουν να συμμετάσχουν στη σημαντικότερη πολιτιστική δραστηριότητα της χώρας. Η δική μου όμως καρδιά χτυπάει – και μάλιστα αγχωτικά και ανυπόμονα – για κάτι «άλλο». Για την αντίπερα του Φεστιβάλ όχθη. Αυτή της κανιβαλικής υποκουλτούρας του οπαδού και ποδοσφαιρόφιλου εαυτού μου. Κάτι μου λέει πως δεν είμαι μόνος. Θυμάμαι όλα τα ρεμαλοειδή αρρωστάκια των διπλανών θρανίων (και μετά, εδράνων) να ανταλλάσσουν κάτω από το βιβλίο-φυλακή υπό την βασανιστικά βαρετή φωνή του δασκάλου-συνάδελφου τα φαντεζί χαρτάκια πανίνι για το ποδοσφαιρικό άλμπουμ. Προσμονή και υπομονή και, ανά δύο καλοκαίρια, ανείπωτη φαλλική χαρά. Κάθε τέσσερα χρόνια, παγκοσμιοποιημένη Μουντιάλ φιέστα και κάθε τέσσερα χρόνια το Euro του ανείπωτου ευρωκεντρισμού. Αυτό μας κάνει και 2 χρόνια ανάπαυλας ίνα καλυφθούν δεόντως όλα τα πολιτιστικά και πνευματικά κενά που ενδεχομένως νιώθουμε όσοι προσκυνούμε την στρογγυλή θεά. Αισθάνομαι τύψεις που προσπερνώ το φεστιβάλ, αλλά εφευρίσκω διάφορα άλλοθι εξαγνισμού της ιδιαιτερότητάς μου. Τολμώ και επιλέγω! Και λίγο πιο ποιητικά: - Απ’ τα σκαλάκια του Ηρωδείου και τη Φανή Αρντάν, διαλέγω Καραγκούνη και Ζινεντίν Ζιντάν.

- Ξεχνάω γραφή κι ανάγνωση στην μπύρα πέφτω μέσα κι αφήνομαι για σιέστα στου Euro τη φιέστα! Σύντροφοι ποδοσφαιρόφιλοι, η πρεμιέρα του 13ου Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Εθνικών Ομάδων αναμένεται να λάβει χώρα το Σάββατο 7 Ιουνίου 2008. Για δεύτερη φορά στην ιστορία του θεσμού, 2 χώρες αναλαμβάνουν τη συνδιοργάνωση της τελικής φάσης του Euro. Όπερ σημαίνει πως Αυστρία και Ελβετία, και συγκεκριμένα 7 πανέμορφες πόλεις με μια ακατάληπτη γοτθική και μπαρόκ αισθητική, ανάμεσα τους το Σάλτσμπουργκ και το Ίνσμπρουγκ, θα φιλοξενήσουν στα υπερσύχρονα κεντρο-ευρωπαϊκά στάδιά τους τις 16 συμμετέχουσες ομάδες που θα λαχανιάσουν για το τρόπαιο. Πρώτη φάση: τέσσερις όμιλοι των τεσσάρων ομάδων, με τις ομάδες που θα καταλάβουν τις 2 πρώτες θέσεις του κάθε ομίλου να παίρνουν το εισιτήριο για τα προημιτελικά. Χιαστί παιχνίδια γεμάτα ένταση και σασπένς, 90λεπτα που καθορίζουν την παράταση διαμονής ή την ανα-

χώρηση με την ουρά στα σκέλια προς πάτρια εδάφη. Κι ύστερα, από τους 8 πάμε στους 4 καλύτερους και από εκεί στον ένδοξο τελικό της Βιέννης, απ’ όπου το Εuro 2008 θα σαλπάρει για την ιστορία. Δυστυχώς για εμάς, ευτυχώς για τις φεστιβαλικές δραστηριότητες που θα δουν έναν ισχυρό ανταγωνιστή, ιδιαίτερα για τους δαρβινικούς άρρενες, να τελειώνει. Ακολουθεί μια μικρή ανάλυση των συμμετεχόντων ομάδων. Διασωληνωθείτε στον αφράτο καναπέ σας, φάτσα στην TV, απολαύστε μπάλα με τη σέσουλα και μην σας πτοεί τίποτα πέραν της στρογγυλής θεάς και της εξ αυτής πρωτόλεια έξαψης.

Η ταυτότητα του Euro Όμιλος Α’

Τσεχία: Απ’ τη βαριά βιομηχανία στο «τεχνικό κουτεπιέ» Όπως και να το κάνεις, η ομάδα της Τσεχίας έχει καθιερωθεί στη συνείδηση των ποδοσφαιρόφιλων ως μια ομάδα με υπερβολικό ταλέντο, ικανή να «σκορπίσει» στον αγωνιστικό χώρο κάθε αντίπαλο. Το αδύνατο σημείο; Πάντα κάπου… κόβει η μαγιονέζα. Στα κρίσιμα παιχνίδια εμφανίζονται κατώτεροι των προσδοκιών. Το 2004 ήταν οι Ολύμπιοι του Ρεχάγκελ αυτοί που έστειλαν τους άμοιρους Τσέχους πίσω στα κυβιστικά σπίτια τους στην Πράγα. Το αστέρι; Όσο και αν ξενίζει, ο καλύτερος ποδοσφαιριστής αυτής της ομάδας είναι ο τερματοφύλακας Πετρ Τσεχ, ίσως αυτή τη στιγμή ο καλύτερος γκολκίπερ στον κόσμο. Πορτογαλία: Τα παιδιά με τα πολλά απωθημένα Το φυσάνε και ακόμα δεν κρυώνει το κακό που τους βρήκε από τη στρατιά των Λακεδαιμονίων του Ρεχακλή πριν από τέσσερα χρόνια μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Οδηγός τους λοιπόν για την περιπέτεια του 2008 τα ανεξάντλητα απωθημένα τους για καταξίωση.

Mπάλα-λάικα

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 43

ΟΛΕ ΟΛΕ ΟΛΕΕΕ.... Φεστιβάλ πανηγυρισμού μετά την κατάκτηση του τροπαίου το 2004.

θο Ζινεντίν Ζιντάν. Το αστέρι; Ο «αθλητής» Τιερί Ανρί και το σνομπ αλλά αποτελεσματικό προφίλ του.

Το αδύνατο σημείο; Υπερφλύαροι σε βαθμό κακουργήματος. Έχουν βλέπετε βραζιλιάνο προπονητή. Το αστέρι; Κριστιάνο Ρονάλντο. Σε απίστευτη φόρμα, με εκπληκτικά προσόντα αλλά και με μια δόση υπερβολής. Όταν ξεκινάει τα ανούσια κολπάκια του νιώθεις ότι θα μπορούσε να «βγει» μετά τις φώκιες στο Μεντράνο. Ελβετία: Αν δεν ήμασταν διοργανωτές… Ομάδα που κατά πάσαν πιθανότητα δεν θα συμμετείχε σε τελική φάση Euro, αλλά ως διοργανώτρια χώρα έχει το προνόμιο να αγωνιστεί μπροστά στο κοινό της και να διαψεύσει τον τίτλο του αουτσάιντερ που της έχουν χρεώσει. Το αδύνατο σημείο; Σχετική έλλειψη εμπειρίας από τελικές φάσεις διεθνών διοργανώσεων. Το αστέρι; Ο επιθετικός και δεινός σκόρερ Αλεξάντερ Φράι. Τουρκία: Απρόβλεπτα σερμπέτια Είναι ομάδα ικανή για κάθε αποτέλεσμα. Διαθέτει αξιόλογους ποδοσφαιριστές σε όλες τις θέσεις και αν εμφανιστεί σοβαρή μπορεί να αποτελέσει την έκπληξη του τουρνουά. Το αδύνατο σημείο; Απρόβλεπτη αστάθεια στην απόδοση. Το αστέρι; Χαμίτ Αλτιντόπ. Γαλουχήθηκε ποδοσφαιρικά στη γερμανική Μπουντεσλίγκα, είναι ένας σύγχρονος χαφ άνευ τεχνικής αλλά μετά σπουδαίας δύναμης και αντοχής.

Όμιλος Β’

Το αστέρι; Ο (εκ Παναθηναϊκού) δικός μας Αντρέας Ίβανσιτς για τη σπουδαία τεχνική του κατάρτιση. Κροατία: Η αποκάλυψη των προκριματικών. Το ότι πέταξαν έξω απ’ τα τελικά της διοργάνωσης τους υπερόπτες Άγγλους λέει πολλά για την ποδοσφαιρική τους αξία. Υπερβολικές δόσεις ταλέντου από μια σχολή που, αν μη τι άλλο, ξέρει από ποδόσφαιρο. Το αδύναμο σημείο; Η άμυνα μπάζει αρκετά. Το αστέρι; Ο επιθετικός Μλάντεν Πέτριτς και η εξαιρετική επαφή του με τα αντίπαλα δίχτυα. Γερμανία: Κάτι ατάλαντα Πάντσερ Δε λέω, μεγάλη και ιστορική δύναμη του παγκόσμιου ποδοσφαίρου, αλλά πολύ κουραστικό και μονόχνοτα γραμμικό ποδόσφαιρο. Σύστημα και σύστημα και σε παίρνει ο ύπνος. Το αδύναμο σημείο; Έλλειψη παίκτη ηγέτη. Το αστέρι; Μίροσλαβ Κλόζε. Πολωνία: Το ανατολικό μπλοκ του καθολικισμού Κατόρθωσαν να προκριθούν στα τελικά από νωρίς μια και είχαν σχετικά εύκολο προκριματικό όμιλο. Στα τελικά, όμως, ο όμιλος θα είναι δύσκολος και οι Πολωνοί ολίγον τι ποδοσφαιρικά ανεπαρκείς. Το αδύναμο σημείο; Άμυνα που μπάζει νερά. Το αστέρι; Εκ του αταξικού παρελθόντος: «Όλοι για έναν και ένας για όλους».

Όμιλος Γ’

Ιταλία: Κάτι ταλαίπωροι παγκόσμιοι πρωταθλητές Αν και κάτοχοι του Μουντιάλ, ζορίστηκαν ιδιαίτερα για να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή τους στο Euro 2008. Η ποιότητα όμως των παικτών της ομάδας είναι ικανή για θριάμβους. Και για φιάσκο βέβαια. Το αδύναμο σημείο; Ζητείται σκόρερ. Το αστέρι; Αυτή η ομάδα είναι κάτι σαν την Κασσιόπη, κάτι σαν τη Μεγάλη Άρκτο. Παντού αστέρια, ιδιαίτερα σε επίπεδα συμπεριφοράς.

Μικροαστίλα μας και μη μας αγαπάς. Το αδύναμο σημείο; Μας πήρανε χαμπάρι! Το αστέρι; Ότο Ρεχάγκελ. Ωσάν μέγας στρατηλάτης ετοιμάζεται να στήσει τα πιόνια του στη σκακιέρα του Euro.

Ολλανδία: Τουλίπες που μαραίνονται Απ’ το 1988 και την ομάδα που ανέβηκε στην κορυφή της Ευρώπης, έχουν αλλάξει πολλά. Περισσότερο απ’ όλα, κυριάρχησε μια βαθιά πεσιμιστική ατμόσφαιρα που την οδηγεί από αποτυχία σε αποτυχία. Το αδύναμο σημείο; Όλα καλά μέχρι τα δύσκολα. Το αστέρι; Ο μέσος Άριεν Ρόμπεν (όταν δεν είναι τραυματίας).

Ρωσία: Τα παιδιά του Πούτιν Δεν μιλάμε για τη σοβιετική, κρυστάλλινη υπερ-ομάδα που απείχε έτη φωτός από το καπιταλιστικό ντοπο-πάζαρο της σύγχρονης Δύσης, όπως διατείνεται κάθε αξιοπρεπής Κνίτης . Τώρα η μαφία κάνει κουμάντα. Όχι και τόσο αγνά θα έλεγα. Το αδύναμο σημείο; Δεν μοιάζει και πολύ «ομάδα». Το αστέρι; Αλεξάντερ Κερζακόφ, ένα καλάζνικοφ των γηπέδων.

Ρουμανία: Τα Καρπάθια δαγκώνουν Σοβαρή ομάδα και πολύ δύσκολος αντίπαλος. Στα προκριματικά έδωσε ένα μάθημα στους Ολλανδούς δείχνοντας ότι το μέλλον τής ανήκει. Το αδύναμο σημείο; Αστάθεια στην απόδοση. Το αστέρι; Άντριαν Μούτου. Σε καμία περίπτωση δεν είναι Γκεόργκι Χάτζι, αλλά ο νεαρός μέσος αν βρεθεί σε καλή μέρα είναι κίνδυνος-θάνατος.

Ισπανία: Οι Ίβηρες λούζερ Καταλανοί, Βάσκοι, Καστιγιάνοι, Γαλικιανοί. Πέραν των εθνικών της ιδιομορφιών, είναι με διαφορά η πιο ταλαντούχα ομάδα του τουρνουά. Αυτό όμως συνέβαινε σχεδόν ανέκαθεν. Άρα; Το αδύναμο σημείο; Μάλλον τους αρέσει να χάνουν. Το αστέρι; Φερνάντο Τόρες. Μετά το ποπ, δεν έχει στοπ. Σκοράρει κατά ριπάς.

Όμιλος Δ’ Ελλάδα: Άμπαλοι και Τροπαιούχοι (μια ποδοσφαιρική εκδοχή του Χάρολντ και Μοντ) Δεν θυμάστε; Ναι, εμείς είμαστε οι πρωταθλητές Ευρώπης και δηλώνουμε έτοιμοι να υπερασπίσουμε το στέμμα μας. Τα κριάρια του Ρεχάγκελ είναι πάλι έτοιμα να μας κάνουν να δακρύσουμε. Ε, ρε, λαμέ σημαία, κόρνα, περηφάνια και συγκίνηση που έχει να πέσει.

Σουηδία: Οι γενναίοι του Βορρά Ομάδα εντελώς απρόβλεπτη αλλά σταθερά συνεπής στα ραντεβού της με τις μεγάλες διοργανώσεις. Το αδύνατο σημείο; Μερικές φορές εμφανίζονται ιδιαίτερα άνευροι. Το αστέρι; Ζλάταν Ιμπραΐμοβιτς. Εξαιρετικός επιθετικός και δεινός σκόρερ.

Για να θυμούνται οι παλαιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι:

Χώρα Γερμανία Γαλλία

Αυστρία: Μόνο για στρούντελ Με διαφορά από τον επόμενο, η χειρότερη ομάδα της διοργάνωσης. Άνευρη και κουραστική ομάδα που θα βασιστεί στο εντός έδρας μομέντουμ για να μας διαψεύσει. Πολύ χλομό όμως. Το αδύναμο σημείο; Η ίδια η ομάδα φυσικά.

Γαλλία: Με την ευλογία της Κάρλα Μπρούνι Από πλευράς ρόστερ, ίσως η πληρέστερη ομάδα του τουρνουά. Ανανεωμένοι με πολλές υποσχέσεις για το μέλλον. Ίσως να ακούσουμε ξανά τη Μασσαλιώτιδα πολύ σύντομα. Το αδύναμο σημείο; Στα δύσκολα, όλοι ψάχνουν τον πρόσφατα αποχωρήσαντα ογκόλι-

Νικητές Euro

Φιναλίστ

1972, 1980, 1996

1976, 1992

1984, 2000

Σοβιετική Ένωση

1960

1964, 1972, 1988

Ελλάδα

2004

-

Δανία

1992

-

Ιταλία

1968

2000

Τσεχοσλοβακία

1976

1996 (ως Τσεχία)

Ολλανδία

1988

-

Ισπανία

1964

1984

Γιουγκοσλαβία

-

1960, 1968

Βέλγιο

-

1980

Πορτογαλία

-

2004

οι συγγενείς

44 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

Σταύρος Μπένος Πόσα αρχαία θέατρα γνωρίζετε; Περισσότερα από εκατό αρχαία θέατρα βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη την ελληνική επικράτεια. Μακριά από το υπουργείο Πολιτισμού πια, ο Σταύρος Μπένος ονειρεύεται πώς μια μέρα θα λειτουργούν όσο περισσότερα γίνεται. Με αυτήν ακριβώς τη φιλοδοξία συστάθηκε το σωματείο «Διάζωμα», μια κίνηση πολιτών με όραμα και μεγάλα σχέδια, που τον κάνει να δηλώνει «επιθετικά αισιόδοξος».

Φανταστείτε πως έρχεται ένα καλοκαίρι που όλα τα αρχαία θέατρα της χώρας ανοίγουν για να φιλοξενήσουν παραστάσεις και συναυλίες. Ας είμαστε ειλικρινείς. Οι περισσότεροι από εμάς δεν είμαστε καν σε θέση να απαριθμήσουμε όλα τα αρχαία θέατρα της χώρας. Μπορεί όμως ο Σταύρος Μπένος, ο οποίος και έχει βάλει μπρος να υλοποιήσει αυτό ακριβώς το όραμα: Την αναστήλωση και επαναλειτουργία όλων των αρχαίων θεάτρων της Ελλάδας – ή τουλάχιστον όσο περισσότερων γίνεται. Πρώτο βήμα ήταν η συγκρότηση του σωματείου «Διάζωμα», στα γραφεία του οποίου ξημεροβραδιάζεται τον τελευταίο καιρό. Ποια είναι η αποστολή του σωματείου «Διάζωμα» και ποιοι είναι οι άνθρωποι που έχουν αναλάβει να τη φέρουν εις πέρας; Το «Διάζωμα» είναι μια κίνηση πολιτών και η αποστολή μας είναι αφενός η αναστήλωση του συνόλου των αρχαίων θεάτρων της χώρας, αφετέρου η επαναλειτουργία τους, όπου βεβαίως αυτό επιτρέπεται από τις αρμόδιες αρχές, το ΥΠΠΟ και το ΚΑΣ. Η κίνηση αυτή έχει ρίζες σε όλη τη χώρα και εξαπλώνεται διαρκώς. Το «Διάζωμα» αποτελείται από τρεις μεγάλες οικογένειες: αυτή της επιστημονικής κοινότητας, που απαρτίζεται από κορυφαίους αρχαιολόγους και αρχιτέκτονες-αναστηλωτές, από την οικογένεια των καλλιτεχνών, των διανοούμενων και των δημοσιογράφων και από την οικογένεια των τοπικών κοινωνιών, δηλαδή από τους δημάρχους, τους νομάρχες και τους πολίτες των επιμέρους περιοχών. Ποιά είναι τα άμεσα σχέδια του σωματείου; Έχουμε ήδη καταγράψει 134 θέατρα, εκ των οποίων τα 30 έχουν τακτική, περιστασιακή χρήση. Το πρώτο βήμα θα είναι η συγκέντρωση της πληροφορίας και ο σχηματισμός του ηλεκτρονικού φακέλου του κάθε θεάτρου. Το δεύτερο κομμάτι της δουλειάς θα είναι η συστηματική παραγωγή ιδεολογίας γύρω από το μνημείο και τη χρήση του. Μέχρι σήμερα αυτός ο διάλογος δεν γίνεται συστηματικά και ανοιχτά, αλλά εντός των τειχών της

επιστημονικής κοινότητας. Ως «Διάζωμα» έχουμε τη φιλοδοξία να απλώσουμε το διάλογο, ώστε να συνομιλήσουν και οι τρεις οικογένειες που προανέφερα. Κάθε χρόνο θα διοργανώνουμε 5-6 τέτοιες εκδηλώσεις στα επιτόπου σημεία, όπου θα μας απασχολούν θέματα σχετικά με τις έρευνες και τις μελέτες που πρέπει να εκπονηθούν, με τις εργασίες που πρέπει να γίνουν, για τους τρόπους με τους οποίους θα πάρει μέρος η τοπική κοινωνία στο όλο εγχείρημα και φυσικά για το πώς θα βρεθούν τα χρήματα που απαιτούνται για την αναστήλωση και την επαναλειτουργία του κάθε θεάτρου. Με ποιο τρόπο θα συγκεντρώσετε τα αναγκαία κονδύλια; Τα υπάρχοντα χρήματα είναι λίγα. Ωστόσο, δεν πρέπει να τα περιμένουμε όλα από το κράτος. Γι αυτό, το «Διάζωμα» θα στραφεί σε όλες τις οικονομικές δυνάμεις της χώρας, όπως είναι για παράδειγμα οι τράπεζες. Εν προκειμένω, αναφέρομαι συχνά στην περίπτωση της ΔΕΗ της Μεγαλόπολης που έχει τις εγκαταστάσεις της σε απόσταση τριών χιλιομέτρων από αρχαίο θέατρο της πόλης. Δεν θα έπρεπε η ΔΕΗ, ως ανταπόδοση της μεγάλης βλάβης που έχει υποστεί η περιοχή, να υιοθετήσει το θέατρο αυτό; Ταυτόχρονα θα στραφούμε στους απλούς πολίτες, με τη μορφή της λαϊκής χορηγίας. Πριν λίγες μέρες, εξάλλου, καταθέσαμε σε ένα Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα, από κοινού με το Πανεπιστήμιο της Πάτρας, μια πρόταση για την ένταξη σε αυτό του έργου της τεκμηρίωσης. Ποια πιστεύετε ότι είναι η σχέση μας, των Ελλήνων πολιτών, με τα αρχαία μνημεία; Η μεγίστη φιλοδοξία είναι να εισάγουμε τα μνημεία στην καθημερινότητα των πολιτών. Κάτι που πετύχαμε στην Καλαμάτα (σ.σ.: όπου διετέλεσε κατά γενική ομολογία πετυχημένος δήμαρχος). Τα μνημεία από «εχθρικό πράγμα» και «απειλή» στα στενά ή στα ευρύτερα συμφέροντα του πολίτη, έγιναν τελικά το πιο αγαπημένο του πράγμα, κυρίως μετά τους σεισμούς της Καλαμάτας. Γι’ αυτό είμαι

ΚΟΝΤΡΑ ΣΤΗ ΣΤΕΙΡΑ ΑΡΧΑΙΟΛΑΤΡΕΙΑ «Η μεγίστη φιλοδοξία είναι να εισαγάγουμε τα μνημεία στην καθημερινότητα των πολιτών», λέει ο πάντα οραματικός Σταύρος Μπένος.

επιθετικά αισιόδοξος. Ο Γιώργος Λούκος, από τα ιδρυτικά μέλη του «Διαζώματος», μου είπε μια μέρα: «Κάθε φορά που θα ολοκληρώνεται ένα θέατρο, το Ελληνικό Φεστιβάλ θα ετοιμάζει ένα δρώμενο εκεί. Μπορώ ήδη να φανταστώ τον κορυφαίο καλλιτεχνικό θεσμό της χώρας να συναντά τα κορυφαία μνημεία. Θα είναι μια συνάντηση που θα δίνει τον τόνο για τη χρήση τους: για το πόσο προσεκτικοί θα πρέπει να είμαστε με τη χρήση των μνημείων και για το πόσο ποιοτικές θα πρέπει να είναι οι εκδηλώσεις που θα φιλοξενούν. Το στοίχημα είναι σίγουρα πολύ μεγάλο. Επιτρέψτε μου να θυμηθώ τον ωραιότερο ορισμό της ουτοπίας, που έχω ποτέ μου συναντήσει: «Ουτοπία είναι μια πρόωρη αλήθεια».

«Έχουμε αρχαιολάτρες δημάρχους που επιδεικνύουν υπερβολική αγάπη, η οποία με τον τρόπο που εκδηλώνεται, αποδεικνύεται το ίδιο καταστροφική με την πλήρη απουσία ενδιαφέροντος».

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

ΦΤΙΑΞΕ ΛΟΓΟΤΥΠΟ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ «ΔΙΑΖΩΜΑ» Το σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ» έχει προκηρύξει διαγωνισμό με αντικείμενο τη δημιουργία του εμβλήματος-λογοτύπου του, με τρία βραβεία και τέσσερις επαίνους, που θα συνοδεύονται και από χρηματικά έπαθλα. Το 1ο βραβείο είναι ύψους 3.000 ευρώ, ενώ το 2ο και το 3ο βραβείο είναι ύψους 2.000 και 1.000 ευρώ αντίστοιχα. Ακόμα, το βραβείο για κάθε έπαινο είναι ύψους 500 ευρώ. Στο διαγωνισμό μπορούν να συμμετάσχουν άτομα, ομάδες ή νομικά πρόσωπα. Το φυλλάδιο με τους όρους συμμετοχής, η προθεσμία της οποίας λήγει στις 11 Ιουνίου 2008, μπορούν να προμηθεύονται οι ενδιαφερόμενοι από τα γραφεία του Σωματείου, στην οδό Μπουμπουλίνας 30, στα Εξάρχεια (τηλ. επικοινωνίας: 210-8254256, 210-8254257, πληροφορίες Άννα Δερβένη). Η επιλογή θα γίνει από εννεαμελή Κριτική Επιτροπή που απαρτίζεται από τον ομότιμο καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας Πέτρο Θέμελη, τον καθηγητή του ΕΜΠ, Μανώλη Κορρέ, τον συγγραφέα-μεταφραστή Χρήστο Λάζο, τον ομότιμο καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας Βασίλη Λαμπρινουδάκη, τον αρχιτέκτονα-αναστηλωτή Κωνσταντίνο Μπολέτη, το ζωγράφο-καθηγητή της ΑΣΚΤ Ζάφο Ξαγοράρη, το σκηνοθέτη Δημήτρη Παπαϊωάννου, την αρχιτέκτονα-σκηνογράφο Λίλυ Πεζανού και το δημοσιογράφο Παύλο Τσίμα. Για περισσότερες πληροφορίες: www.benos.gr

Φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

Από την Κατερίνα Κόμητα | φωτογραφία: Βασίλης Μαθιουδάκης

οι επιλογές σας στ’ άστρα

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008 | 45

STAR WARS

Η τύχη σου στα άστρα - λέμε τώρα... Από τον ΑΓΓΕΛΟ ΓΚΑΓΚΑΡΙΝ ΚΡΙΟΣ

ΤΑΥΡΟΣ

ΔΙΔΥΜΟΙ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ

ΛΕΩΝ

(21 Μαρτίου – 19 Απριλίου)

(20 Απριλίου – 20 Μαΐου)

(23 Αυγούστου – 22 Σεπτεμβρίου)

Τα φώτα των προβολέων είναι επάνω σου στο φουλ και ο δυναμισμός σου στο ζενίθ – επιτέλους! Νέες ευκαιρίες και ωραίες προοπτικές σκάνε μύτη σαν ανοιξιάτικα μανιτάρια σε κάθε τομέα. Μετά από τις δυσκολίες και τα αυτογκόλ της προηγούμενης περιόδου, ώρα να καταφέρεις αυτά που θέλεις, να βάλεις μία τάξη και τα πράγματα στη θέση τους. Το θέμα είναι να μην σε πιάσει η μανία που σε πιάνει καμιά φορά και πέσεις με τα μούτρα. Όχι βιασύνες και επιπολαιότητες λοιπόν. Κι ο έρμος ο Άμλετ αυτό δεν ήθελε; Να βάλει τάξη πήγε, αλλά από τον πολύ οίστρο τα έκανε γης μαδιάμ και είδαμε που κατέληξε. Πάρε το σιγά-σιγά λοιπόν, με προσοχή και σύνεση, και καλού κακού πήγαινε δες τον Άμλετ από το Γούστερ Γκρουπ στην Πειραιώς. Ως παράδειγμα προς αποφυγήν στη ζωή και χάρμα οφθαλμών στην τέχνη.

--Θέατρο: Άμλετ, Σαίξπηρ / The Wooster Group - Ελίζαμπεθ Λεκόντ 13- 16 Ιουνίου, Πειραιώς 260 (Χώρος Δ)

(22 Ιουνίου – 22 Ιουλίου)

(23 Ιουλίου – 22 Αυγούστου)

Αυτή είναι μια περίοδος που μπορείς (μπορείς λέω – το τι όντως θα κάνεις, στο χέρι σου είναι) να αξιοποιήσεις τις δυνατότητές σου στο έπακρο, να πετύχεις πολλά και ξεκαθαρίσεις κάθε είδους προβληματικές καταστάσεις που φέρνουν άγχος, λύπη ή βουλιμία. Γνωρίζω ότι και μόνο η λέξη αύριο σε αγχώνει σε βαθμό που αντί να σε κάνει παραγωγικό, σε κάνει να θες να σερφάρεις άσκοπα στο ίντερνετ σαν να μην υπάρχει αύριο. Όμως τα άστρα λάμπουν από πάνω σου και σε προτρέπουν να κλείσεις τον υπολογιστή, ν’ ανοίξεις το παράθυρο και να μυρίσεις την Άνοιξη. Ξέφυγε λίγο, διασκέδασε, άσε τις ντροπές στην άκρη και ζήσε το σήμερα – ή τουλάχιστον την ερχόμενη Πέμπτη! Γιατί όχι: Κάιλι Μινόγκ στη Μαλακάσα κι από δω πάν’ κι οι άλλοι!

--Συναυλία: Kylie X 2008 / Kylie Minogue 22 Μαΐου, Terra Vibe Park Μαλακάσας

(21 Μαΐου – 21 Ιουνίου)

Καταλαβαίνω ότι συμβαίνουν πολλά στη ζωή αυτή την περίοδο – τούτη η άνοιξη μοιάζει με κάρο φορτωμένο που ταρακουνάει στο χωματόδρομο κι όλο κάτι κινδυνεύει να πέσει. Όμως το ταίρι μας γιατί είναι εκεί, αν όχι για δύναμη, στήριξη και ομορφιά; Σε τέτοιες ακριβώς στιγμές είναι που δεν πρέπει να παραμελείς το έτερον ήμισυ, αλλά αντίθετα, να βάζεις περισσότερο ρομαντισμό και τρυφερότητα στην κατσαρόλα, που ούτως ή άλλως μαζί θα την αδειάσετε. (Για να σε προλάβω: η έλλειψη χρόνου ΔΕΝ είναι δικαιολογία.) Πήγαινε δες την Τουραντότ του Πουτσίνι στην Λυρική Σκηνή για να δεις τι πάει να πει αγάπη. Και θέαμα έχει, και ωραιότατα τραγούδια και αυτό που σου λείπει τώρα πιο πολύ: λυρισμό. (Ξαναλέω, η έλλειψη χρόνου δεν είναι δικαιολογία.)

--Όπερα: Τουραντότ, Πουτσίνι / Εθνική Λυρική Σκηνή 1 - 7 Ιουνίου, Ηρώδειο

Ώρα για σηκωμένα μανίκια, λέοντες, αν και αυτό το έχετε ήδη καταλάβει... Μετά τα αλλεπάλληλα λασπόλουτρα του παλιοΚρόνου που σας ταλαιπώρησαν τα μάλα τόσα χρόνια, ώρα για ανασυγκρότηση σε κάθε τομέα. Όμως, συν Αθηνά και χείρα κίνει. Αναρωτήσου: Γιατί έχουν πάει τόσο σκατά τα επαγγελματικά; Και καλά τα επαγγελματικά, τα αισθηματικά; Αμ τα υπόλοιπα; Όχι, δεν μπορεί να φταίνε πάντα οι άλλοι και η σκάρτη κοινωνία. Η απάντηση απαιτεί πολύ περισσότερο ψάξιμο και εσωτερικές ανασκαφές, αλλά θα φέρει όντως (και επιτέλους) την πολυπόθητη λύτρωση. Paso Doble για σένα στην Πειραιώς. Δυο άνθρωποι σκάβουν, τρυπούν, χτυπούν και σμιλεύουν δέκα τόνους υγρού πηλού – ένα δρώμενο για το φόβο αλλά και τον ενθουσιασμό. Ξέρω, ούτε παραγγελία να το είχες κάνει. Πες ευχαριστώ και κλείσε αμέσως θέση.

--Δρώμενο: Paso Doble / Μικέλ Μπαρσελό – Ζοζέφ Νατζ 1 - 3 Ιουνίου, Πειραιώς 260 (Χώρος Δ)

Έχεις γενικά μία τάση προς την υπερβολή. Καμιά φορά την δρομολογείς προς την τελειότητα διαπράττοντας έργο θεάρεστο, αλλά άλλοτε σου βγαίνει σε νευράκια επειδή τα πράγματα δεν πάνε όπως τα είχες σχεδιάσει. Οι απαιτήσεις σου σε κάνουν πιεστικό εκεί που δεν χρειάζεται, το ρίχνεις στις καταχρήσεις και γενικά στο αυτό-σαμποτάζ. ΟΚ, ανθρώπινο αυτό, αλλά λίγη προσοχή με τα νεύρα σου δεν βλάπτει. Δεν θες να πεις τα χειρότερα σ’ αυτούς που σ’ αγαπούν περισσότερο, έτσι δεν είναι; Διότι αν δεν βάζαμε λίγο φρένο στο άχτι μας, ούτε σχέσεις θα είχαμε, ούτε κοινωνία. Πήγαινε λοιπόν να δεις το Turba για να δεις πώς φτιάχνεται ρυθμός και μουσική μέσα απ’ το χάος. Κάτι θα σου πει ο Μπέκετ, κάτι ο Λουκρήτιος, κάτι και οι χειμαρρώδεις κλυδωνισμοί των κορμιών επί σκηνής. Εσύ άκου.

--Χορός: Turba / Ομάδα Χορού Μαγκί Μαρέν 8 - 10 Ιουνίου, Πειραιώς 260 (Χώρος Η)

ΖΥΓΟΣ

ΣΚΟΡΠΙΟΣ

ΤΟΞΟΤΗΣ

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ

ΥΔΡΟΧΟΟΣ

ΙΧΘΥΣ

(23 Σεπτεμβρίου – 23 Οκτωβρίου)

(24 Οκτωβρίου – 21 Νοεμβρίου)

(22 Νοεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου)

(22 Δεκεμβρίου – 19 Ιανουαρίου)

(20 Ιανουαρίου – 18 Φεβρουαρίου)

(19 Φεβρουαρίου – 20 Μαρτίου)

Πολύ χαίρομαι που το λέω: οι προσπάθειες που έχεις καταβάλλει τελευταία για βελτίωση σε διάφορους τομείς, σύντομα θα αρχίσουν να φέρνουν καρπούς και όλα θα φτιάξουν! Λίγη υπομονή και ψυχραιμία χρειάζεται μέχρι να περάσει η μπόρα, και η μετέπειτα νηνεμία θα είναι σκέτο χάρμα. Εν τω μεταξύ μπορείς ν’ αρχίσεις να το γιορτάζεις από τώρα, απελευθερώνοντας λίγη από την ένταση που σε έχει πια κατσιάσει, χωρίς όμως να αφήνεις το σημαντικότερο μάθημα της τελευταίας περιόδου να ξεχαστεί: να μπορείς να λες και όχι. Το Αυτός που λέει ναι – Αυτός που λέει όχι, είναι μια μουσικο-θεατρική παράσταση ειδικά για σένα, μην τη χάσεις. Μουσικές, παραμύθι, γιορτή και ο σφριγηλός λόγος του Μπρεχτ συνομωτούν μαγικά για το καλό σου. Ναι, το δικό σου καλό, όχι πάλι των άλλων – κι αυτό εντάξει είναι.

--Δρώμενο: Αυτός που λέει ναι – Αυτός που λέει όχι, Μπρεχτ / «18 Μποφώρ» - Όλια Λαζαρίδου 5 & 6 Ιουνίου, Το Σχολείον (Χώρος Β)

Η περίοδος αυτή είναι εξαιρετική για να βάλεις ένα τέλος σε καταστάσεις που σε ταλαιπωρούν καιρό. Αυτό που χρειάζεται απ’ τη μεριά σου είναι να αντιμετωπίσεις τα πράγματα με αποφασιστικότητα: δικό σου είναι το πεπρωμένο κι ό,τι θέλεις το κάνεις. Προχώρα με μικρά αλλά σταθερά βήματα, κι όλα θα πάνε καλά. Σκέψου θετικά (δεν έβλαψε ποτέ κανέναν) και θυμήσου την ποιότητα της αποφασιστικότητας που έχουν οι αρχαίες τραγωδίες. Σ’ αυτά τα έργα, οι μεγάλοι ήρωες βρίσκονται πάντα σε ακραίες καταστάσεις, μπρος σε σταυροδρόμια πελώρια, και προχωρούν κάνοντας διαρκώς ένα πράγμα: διαλέγουν. Όπου κι αν τους πάει η ζωή μετά, εκείνοι θα έχουν πια ολοκληρώσει όχι τη μοίρα αλλά το χαρακτήρα τους. Πήγαινε στο Σχολείον να σου διαβάσει Οιδίποδα τύραννο η Ασπασία Παπαθανασίου και δες τι λέω.

--Θέατρο: Αναγνώσεις / Ασπασία Παπαθανασίου 11 Ιουνίου, Το Σχολείον (Χώρος Β)

Οι μέρες αυτές είναι ό,τι πρέπει για σημαντικές αλλαγές – τις αλλαγές που τόσο χρειάζεσαι! Η ανάγκη που σε καίει να αναμορφώσεις την ίδια σου τη ζωή, μπορεί τώρα να γίνει όντως πραγματικότητα. Η ανανέωση όμως, όπως πάντα, ξεκινά από τα μέσα. Όπως μας θυμίζει και η κβαντική φυσική, ο κόσμος αλλάζει όταν αλλάζει ο τρόπος που τον κοιτάς. Για μια φρεσκάδα και ανανέωση στο βλέμμα (αλλά και στο αυτί), πήγαινε στο Synch. Εναλλακτικές μουσικές, εγκαταστάσεις, προβολές και ένα σωρό ωραία πράματα από Έλληνες και ξένους δημιουργούς. Η Τεχνόπολη είναι το τέλειο παράδειγμα που θα πρέπει να ακολουθήσεις: κράτησε τη δομή της, τους τοίχους και τις καμινάδες της και άλλαξε χρώμα, χρήση και αέρα. Κάποτε κάποιος είδε αλλιώς το εργοστάσιο γκαζιού στην Πειραιώς και εκείνο μεταμορφώθηκε σε μια ολόκληρη πολιτεία τέχνης.

--Μουσική: Synch / Πρωτοποριακή μουσική – Νέα μέσα – Εκπαιδευτικά προγράμματα 13 - 15 Ιουνίου, Τεχνόπολις, Μπενάκη

Ξεκόλλα λίγο από τα δικά σου και κοίτα γύρω σου. Καλό είναι να φροντίζεις τις ανάγκες και τις φιλοδοξίες σου, δεν λέω, αλλά όταν σε απορροφούν ολοκληρωτικά, τότε κάτι πάει λάθος. Μπορεί κάποιος να σε χρειάζεται και ίσως μόνο μία σου κουβέντα να τον βοηθήσει τρομερά… Το καλύτερο δε, είναι το εξής: συχνά, βγαίνοντας λίγο από το δρόμο σου για να προσφέρεις ένα χέρι βοηθείας, κερδίζεις και εσύ άλλο τόσο! Πήγαινε λοιπόν στο Ηρώδειο, τώρα που άνοιξε και ο καιρός, για να απολαύσεις τρεις ωραιότατες χορογραφίες του Πολ Τέιλορ. Λυρισμός, ρομαντισμός και χιούμορ σε συνδυασμό με τρομερή μουσικότητα – σκέτο δώρο! Μόνο που το δώρο δεν είναι μονάχα προς τον εαυτό σου. Τα έσοδα της παράστασης θα διατεθούν για τους σκοπούς της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας και Αποκατάστασης Αναπήρων Παίδων. Βλέπεις; --Χορός: Esplanade, Piazzolla Caldera, Promethean Fire/ Ομάδα Χορού Paul Taylor 11 Ιουνίου, Ηρώδειο

Έρχονται τα νέα ξεκινήματα, η δημιουργικότητα και το προχώρημα που αποζητάς και, εδώ που τα λέμε, απέδειξες ότι σου αναλογούν. Ξέρω, τα βρήκες σκούρα τελευταία, ζορίστηκες, ίδρωσες, ταλαιπωρήθηκες, με το που πήγαινες να πάρεις μια ανάσα όλο και κάτι άλλο σου κάθονταν στο λαιμό, αλλά – αυτό είναι το νέο που σου προαναγγέλλω – τελικά άναψε το φως στο βάθος του τούνελ! Οι δυσκολίες θα ξεπεραστούν σύντομα και τη θέση τους θα πάρουν αλλαγές, εκπληξούλες, και ευκαιρίες για την εκκίνηση ενός καινούργιου κύκλου. Και μιας και ευνοούνται και τα ταξίδια (άρα και η πολιτισμική ανταλλαγή), προτείνω να γιορτάσεις την νέα χαρμόσυνη εποχή σου με την όπερα Κούντσου. Είναι κάτι σαν κινεζικό Ρωμαίος και Ιουλιέτα, αλλά πιο εύθραυστο και πιο όμορφο – έρωτας, λουλούδια, μουσική και ακροβάτες στην Έκδοση για νεαρούς εραστές. Ωραίος αέρας!

--Όπερα: Το περίπτερο με τις παιωνίες/ Κινεζική όπερα Κούντσου 12-14 Ιουνίου, Μέγαρο Μουσικής (Αίθουσα Τριάντη)

Αν δοκίμαζες να αλλάξεις και να ανανεώσεις το περιβάλλον σου, αν έβαζες λίγο παραπάνω χρώμα και φαντασία στο χώρο σου, αν δοκίμαζες να λειτουργήσεις πιο ήρεμα και να ξεκουράσεις λίγο την ψυχούλα σου, τι είναι το χειρότερο που μπορεί να σου συμβεί; Θέλω να πω, αν νιώθεις ότι πεθαίνεις τότε ένας λόγος παραπάνω να κάνεις πράξη τη ζωή. Όπως εσύ την καταλαβαίνεις, βεβαίως, αλλά πάντως ενεργά. Τίποτε το θαυμαστό δεν προέκυψε ποτέ από ανθρώπους που περίμεναν στην ουρά. Ό,τι σε πνίγει είναι ό,τι αφήνεις να σε πνίγει και (ξέρω, λέω απανωτά κλισέ, αλλά είναι αλήθεια, για αυτό και έγιναν κλισέ) μην ξεχνάς πως τα κακώς έχοντα είναι πάντα περαστικά. Μην παρασύρεσαι λοιπόν σε άγχος και στεναχώριες. Ασχολήσου με κάτι άλλο. Πήγαινε ως την Πειραιώς και δες το Πεθαίνω σα χώρα. Μεγάλη η ουρά, πιο μεγάλη η χαρά.

--Θέατρο: Πεθαίνω σα χώρα, Δημήτρη Δημητριάδη / Theseum Ensemble – Μ. Μαρμαρινός 6 - 7 Ιουνίου, Πειραιώς 260 (Χώρος Δ)

Κάποια πράγματα χρειάζονται χέρι σταθερό και ήρεμη αντιμετώπιση, όχι πανικούς και βεβιασμένες κινήσεις. Μην υποκύπτεις, λοιπόν, στις πιέσεις, στην αναστάτωση και στο συναισθηματικό σου τσουνάμι της Πανσελήνου και, κυρίως, μην κλείνεσαι στον εαυτό σου όταν υπάρχει πρόβλημα. Μίλα σ’ αυτούς που θεωρείς δικούς σου για ό,τι σε απασχολεί. Μοιράσου αυτό που σου συμβαίνει και υπόσχομαι ότι κανένας δεν θα σε παρεξηγήσει. Αλλιώς, ξέρεις πως πάει: τα μαζεύεις μέσα σου, τα περιπλέκεις, φορτώνεις, θολώνεις, κι όποιον πάρει ο Χάρος. Αυτό ακριβώς συνέβη και στην Μήδεια. Αν τα είχε βάλει κάτω ψύχραιμα κι ωραία με μια φίλη της και τα είχε κουβεντιάσει μέχρι τελικής πτώσεως, θα είχε φτάσει να σφάξει τα παιδιά της; Πολύ αμφιβάλλω! Πήγαινε δες την παράσταση στην Πειραιώς και συλλογίσου.

--Χορός: Μήδεια(2) / Δημήτρης Παπαϊωάννου 1 - 5 Ιουνίου, Πειραιώς 260 (Χώρος Η)

TO TIP ΤΟΥ ΑΣΤΡΟΛΟΓΟΥ Για μια καλύτερη ζωή, προτείνουμε να διαβάζετε όλα τα ζώδια. Ο καθένας έχει το άστρο του, αλλά και όλοι έχουμε να κάνουμε ο ένας με τον άλλον.

ΠΑΡΘΕΝΟΣ

46 | ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΘΗΝΩΝ & ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ | #02 | 22 ΜΑΪΟΥ 2008

κόμικς του Χρήστου Δημητρίου