Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΑΙΝΙΑ
55
όλον καθορίζεται και μεταβάλλεται ποιοτικά κάθε στιγμή σε αναλογία με τα επιμέρους, άρα δίνοντάς του έναν ορισμό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η σχέση μεταξύ των στιγμών αν τις κοιτάξουμε από μακριά. «Το πραγματικό όλον θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί μία αδιαίρετη συνέχεια»13, όπως αδιαίρετος είναι ο χρόνος που εγγράφεται στο καθετί που ζει. Α.Τ.: Η παρατήρηση είναι εκλεκτική· στην ταινία μένει μόνο ό,τι δικαιολογείται σαν αναπόσπαστο μέρος της εικόνας. Την εικόνα δεν μπορεί να τη χωρίσει και να τη διασπάσει κανείς χωρίς να παραβιάσει τη χρονική της φύση, δεν μπορεί να της αφαιρέσει τον τρέχοντα χρόνο. Η εικόνα γίνεται γνήσια κινηματογραφική όταν, μεταξύ άλλων, όχι μόνο ζει μες στο χρόνο, μα και ο χρόνος ζει μέσα σ’ αυτήν, μέσα σε κάθε κάδρο. Οποιοδήποτε “νεκρό” αντικείμενο –τραπέζι, καρέκλα, ποτήριαπομονωμένο σ’ ένα κάδρο, δεν μπόρει να παρουσιαστεί έξω από το πέρασμα του χρόνου, σαν να το βλέπουμε “εν απουσία χρόνου”.14 Είναι, άρα, αδύνατο να χωρίσουμε την ταινία σε μέρη από τη στιγμή που έχει ολοκληρωθεί, αφού πλέον ο χρόνος της είναι ο χρόνος της προβολής της. Η ταινία δίνεται στον θεατή σαν ένα ενιαίο κομμάτι χρόνου. Όταν αυτός την βλέπει, ταυτόχρονα την προσλαμβάνει αλλά και την παράγει, γιατί η ταινία δεν προϋπάρχει της εισόδου του στην αίθουσα, και αρκεί να κλείσει τα μάτια του για να την καταργήσει. Το μοντάζ που ενδιαφέρει την αναζήτηση της ποιητικής ταινίας, είναι το μοντάζ που κάνει το μάτι του θεατή. Το μοντάζ αυτό, διασπά τη συνέχεια, απομονώνει τις στιγμές και τις ιεραρχεί σε μία ασυνείδητη κλίμακα σπουδαιότητας, ανάλογη του συναισθηματικού φορτίου. Η θεωρία των φωτογραμμάτων μαρτυρά έναν τρόπο 13. Gilles Deleuze (2010), Η εικόνα- κίνηση, σελ. 26 14. Andrei Tarkovsky (1987), Σμιλεύοντας το χρόνο, σελ. 94