WANDELROUTE

VAN EXCLAVE NAAR ENCLAVE EN TERUG Voor deze ‘wandeling in eigen land’ trekken we héél even de grens over. Baarle-Hertog is namelijk een exclave, ofwel een stukje België in Nederland. Tot dusver de eenvoudige uitleg, want ter plaatse blijkt de enclavesituatie nog een pak complexer. Welkom in de gekste gemeente ter wereld.

TEKST: BART DE LANDTSHEER BEELD: JOHANNES VANDE VOORDE

In onze wandelrubriek trekken we dit keer heel even de grens over, om uiteindelijk weer in België te belanden. We wandelen vanaf het noorden van de provincie Antwerpen naar BaarleHertog, een Belgische gemeente die omringd wordt door Nederland. De gemeente bestaat uit 22 enclaves, ofwel 22 lapjes grond die omgeven zijn door Nederlands grondgebied. BaarleHertog is, alle lapjes bij elkaar opgeteld, nauwelijks 748 hectare groot en dat betekent in de praktijk dat je hier al wandelend om de haverklap de grens oversteekt. Sterker nog: de landsgrenzen lopen dwars door tuinen en gebouwen heen, wat soms tot hilarische situaties leidt. Het Nederlandse gedeelte heet Baarle-Nassau en samen met Baarle-Hertog vormen ze Baarle, dat zowel aan Noord-Brabant in Nederland toebehoort als aan onze Belgische provincie Antwerpen. Om de situatie zo mogelijk nóg ingewikkelder

DE REGIO Baarle bestaat uit twee gemeentes: Baarle-Nassau in Nederland en Baarle-Hertog in België. Samen vormen ze een kluwen van enclaves, 30 in totaal. Deze enclaves creëren een uniek lappendeken dat nergens anders ter wereld zo versnipperd is. Zoom maar eens in op Google Maps; je gelooft je eigen ogen niet.

✂Knip mij uit en neem mij mee. Fietsroute op de achterzijde!

RESTAURANT DEN ENGEL Singel 3, Baarle-Nassau (NL) Spannender dan de menukaart is het feit dat de landsgrens hier nét langs het terras loopt. Parkeer je fiets in België en nuttig je lunch in Nederland. Vlak naast je fiets. Info: www.engel-schaluinen.nl GALERIJ KUNST VOL LEVEN Nieuwstraat, Baarle-Hertog (B) en Baarle-Nassau (NL) Ter hoogte van het Belgische huisnummer 3 en het Nederlandse huisnummer 33a bevindt zich een kunstgalerij waar de werken aan de ene kant aan een Belgische muur prijken en aan de andere kant aan een Nederlandse. Info: www.galeriekunstvolleven.be BAKKERIJ ADAMS Molenstraat 63, Baarle-Hertog (B) Belgische boterkoeken en Nederlandse worstenbroodjes schouder aan schouder in de vitrine, en daar bovenop een aanbod aan desembroden om u tegen te zeggen. De bakkerij is ‘open’, zodat je de bakkers live aan het werk kan zien. Info: www.bakkerijadams.be DE BIERGRENS Molenstraat 98 en 26, Baarle-Hertog (B) en Baarle-Nassau (NL) Het Belgische bier pluk je in België uit de rekken, de Hollandse jenever plaats je in Nederland in je winkelkar. En dat allemaal zonder de winkel te verlaten. Info: www.debiergrens.be

24 TOURING magazine de route ✂ te maken, bestaat Baarle-Nassau op zich nog eens uit 8 enclaves waarvan er 7 als sub-enclaves in de twee grootste wandelknooppunt komen we nog meer te weten over deze donkere periode uit onze geschiedenis, met dank aan het Belgische enclaves liggen. Kan jij nog infobord en de angstaanjagende replica volgen? Geen nood, de situatie is nu van het weerzinwekkende ‘dodenhek’. eenmaal complex. De rest van onze wandeling ligt – 17 KM Wie de ingewikkelde situatie beloofd – minder zwaar op de maag. IDEALE STARTPLAATS van nabij wil bestuderen, vindt op toerismebaarle.com een hoop inforVolgende halte: Baarle-Hertog. We wandelen via Zondereigen de NederNabij de Sint-Rumolduskerk in Zondereigen (knooppunt 24). Let wel, de lus hieronder is exclusief de enclavewandeling van pakweg 4 km in Baarle. Instructies over de enclavewandeling vind je in het bezoekerscentrum matie en gedetailleerde kaarten. Ter plaatse – in Baarle-Nassau – vind je in het bezoekerscentrum bij Toerisme landse grens over en zijn kort daarna opnieuw in België om nauwelijks 100 meter verder weer in Nederland bij Toerisme Baarle (nabij knooppunt 87). Haal je Baarle een museum dat eveneens meer te belanden. Het is slechts een gratis wandelkaart op aan de balie of surf naar uitleg verschaft, maar de meeste voorsmaakje van wat ons in Baarle toerismebaarle.com/wandelen/enclavewandeling. bezoekers laten het kluwen voor wat te wachten staat. Vanaf knooppunt 23 kiezen we De 4 km ervoor om de Zondereigensebaan tot het einde af te wandelen. We houden lange enclave- rechts aan en komen op de Gorpeind terecht, een weg die een paar honderd wandeling in meter verder overgaat in Heimolen. Na een paar minuutjes stappen komen Baarle brengt we op het kruispunt TommelMolenbaan en zien we voor het wandelaars eerst witte kruisjes op het wegdek, de markering van de landsgrens. 24 41 0 km 22 40 0,5 km 23 48 1 km 52 9 1,8 km tientallen keren de grens over Opmerkelijk: die landsgrens loopt in de lengte over de rijbaan, waardoor we rechts van de weg in België wandelen en aan de overkant van de straat in Nederland. We lopen de Molenbaan verder af en wandelen afwisselend door België en Nederland tot we aan de Pastoor de 2,1 km 3,7 km 4,6 km 5,5 km het is. En terecht, want je hoeft de Katerstraat zijn. We slaan rechtsaf en 47 59 79 86 enclaves niet in detail te kennen om voluit van Baarle te kunnen genieten. Onze wandeling van zo’n 17 km steken na minder dan 100 meter opnieuw de grens over. Vervolgens kruisen we het Bels Lijntje (een 5,8 km 6,1 km 6,4 km 6,9 km vertrekt in eigen land. We parkeren voormalige spoorlijn, vandaag een 87 7,2 km 32 8,9 km 23 12 km 86 80 30 7,5 km 8,3 km 8,5 km 34 70 18 9,8 km 10 km 11,6 km 22 24 12,5 km 13 km KNIP JE LIEVER NIET IN JE FAVORIETE MAGAZINE? onze auto aan de Sint-Rumolduskerk in Zondereigen (nabij knooppunt 24), een dorpje in het noorden van de provincie Antwerpen. Van hieruit wandelen we naar wandelknooppunt 22, zo’n 600 meter verderop. Op deze plek staan en worden we stil bij de verschrikkelijke ‘dodendraad’. Hier liep tijdens de Eerste Wereldoorlog een meer dan 300 km lange draadversperring die het bezette België scheidde van het neutrale Nederland. Een dodelijke elektrische spanning moest vluchtelingen en deserteurs op andere ideeën brengen. Nabij dit Hiernaast boven: voor de St. Remigiuskerk staat een getrouwe kopie van een officiële grenspaal die de grens tussen Nederland en België aanduidde. Sinds 1976 staat zij symbool voor alle internationale kruispunten in Baarle. Daaronder links: op diverse plaatsen in Baarle word je op deze manier op een grensovergang gewezen. Daarnaast: ook aan de vlaggetjes naast de huisnummers kan je zien in welk land je vertoeft. Deze code brengt jou naar het web waar we alle relevante informatie voor jou hebben klaargezet. ERRATUM FIETSROUTE MEETJESLAND: In onze reportage over Meetjesland, Touring Magazine 259, heeft onze routeplanner een fietsknooppunt over het hoofd gezien. Na knooppunt 88 moet je eerst naar knooppunt 4 om uiteindelijk naar knooppunt 1 te kunnen fietsen. Onze excuses.

populair fietspad), waar de weg overgaat in de Kerkstraat. De rest van het traject wordt stilaan voorspelbaar: iets verderop staan we opnieuw in België om uiteindelijk in het centrum uit te komen bij het bezoekerscentrum van Toerisme Baarle. In Nederland, als we goed hebben opgelet. Hier starten we onze enclavewandeling. Opmerking bij de routebeschrijving hierboven: wie gewend is om op basis van knooppunten te wandelen, kan vanaf de ‘dodendraad’ ook de bordjes 23-52-4140-48-9-47-59-79-86-87 volgen. Dit voornamelijk groene traject eindigt eveneens vlak bij het bezoekerscentrum.

Voor de enclavewandeling zelf verwijzen we naar het bezoekerscentrum. Pik aan de balie je gratis routeplan op en steek vervolgens gedurende 4 km tientallen keren de grens over. Voor alle duidelijkheid: er staan niet overal grenspalen en op sommige plaatsen zie je het verschil tussen België en Nederland alleen aan de huisnummers. Een Belgische vlag naast het huisnummer staat voor een huis op Belgisch grondgebied, een Nederlandse vlag wijst op Nederlands grondgebied. Dat levert situaties op waarbij een appartementsgebouw een ingang heeft in België en een andere in Nederland. Of wat dacht je van een terras waarbij je met je stoel achterover kan leunen tot in het ‘buitenland’? Er is zelfs een deur met twee verschillende huisnummers en twee bellen en er zijn winkels waar je onder één dak zowel in Nederland als in België shopt. En wat te denken van een appartementsgebouw waarbij het gelijkvloers in Nederland ligt en – om praktische redenen – de verdieping erboven in België? Of een bank met geheime gangen naar Belgische en Nederlandse kluizen? Neen, gekker dan dit kan je het zelf niet verzinnen. een weekendje weg SCHALUINENHOEVE Info: www.schaluinenhoeve.com DEN BONTEN OS Info: www.denbontenos.be DE WIELEWAAL Info: www.minicampingdewielewaal.nl www.cucinamarangon.be

TOURING MENU  60

APERITIEF prosecco “Jeio” brut Bisol met hapjes

CANNELLONI everzwijn & ricotta pompoen, rode ui, basilicum, mascarpone pecorino herfsttruffel witte wijn: Vermentino 2019 – I Lecci

EENDENBORST boschampignon- en aardappeltaartje “puntarelle” polentachips knolselderemulsie eendenjus natuur rode wijn: Chianti Classico 2015 – Tenuta Carobbio

NOGA-PARFAIT “Vin Santo”-peertje mousse van gianduja-chocolade amandelcakeje

Menu bevat 1 glas prosecco, 1 glas witte wijn, 1 glas rode wijn, espresso (of thee) en tafelwater Al meer dan 30 jaar verwennen Liana en Fabio Marangon hun gasten met Italiaanse passie in een statig herenhuis op een steenworp van de Turnhoutse marktplaats. Met terechte fierheid draagt het restaurant de naam van de chef: CucinaMarangon. De eenvoud van de Italiaanse regionale volkskeuken, van Veneto in het noorden tot diep in het zuidelijke Puglia, was de oorspronkelijke inspiratiebron voor Fabio. Die basis leerde hij nadien verfijnd afwerken, tijdens een aantal stages in gerenommeerde sterrenrestaurants. Door zijn vakmanschap én originele aanpak blijft zijn gastronomisch oeuvre ook na al die jaren voor een verrassende smaaksensatie zorgen. Gastvrouw Liana geniet ervan om ’s morgens zelf even mee achter het fornuis te staan. Maar nadien, tijdens de lunch en het diner, serveert deze Italiaanse schone met een flinke portie adrenaline in het bloed de culinaire creaties met flair aan haar gasten. Epicuristen die thuis nog wat willen nagenieten van deze mediterrane verwennerij moeten zeker ook even in de enoteca binnenstappen. In dit kleine paradijs vinden ze een select aanbod van wijnen,

CucinaMarangon Patersstraat 9 2300 Turnhout 014 42 43 81 olijfolie, rijst en andere Italiaanse producten.

Parkeren kan vlak bij het restaurant, in parking PP41, Patersstraat 41. Als extra service krijgen de gasten van CucinaMarangon een gratis uitrijticket. Gesloten: zondag en maandag

Reserveren met vermelding van Touring-menu is verplicht, telefonisch of via de website. Het Touring-menu wordt geserveerd tot 15 januari, niet op zaterdagavond. Jaarlijks verlof: van 25/12/20 tem 05/01/21

VOOR MEER details scan de QR-code. Extra inspiratie en bijzondere belevingen vind je op hiermoetjezijninbrabant.com. De VAN GOGH FIETSROUTE werd in 2016 uitgeroepen tot Europese Fietsroute van het Jaar. Het ultieme vertrekpunt is HET NOORDBRABANTS MUSEUM in ’s-Hertogenbosch, de enige museumlocatie in Zuid-Nederland met originele werken van Vincent van Gogh.

Klim na je bezoek aan het museum niet meteen in het zadel, want de stad heeft veel meer in petto. Maak een rondvaart over de BINNENDIEZE en beklim de imposante toren van de SINT-JANSKATHEDRAAL die je vanop 43 meter een prachtig panorama geeft over de middeleeuwse binnenstad.

Gastvrijheid en gastronomie zitten diep verankerd in het DNA van Brabant. Twee van de 21 sterrenrestaurants in de provincie bevinden zich hier, en dat is geen toeval. Foodies moeten beslist naar de Korte Putstraat, naar verluidt de gezelligste terrasstraat van Nederland.

MEESTERKOK SOENIL BAHADOER

Vanuit ’s-Hertogenbosch leidt de fietsroute je naar Eindhoven, met onderweg natuurgebieden als De Moerputten en de Vughtse Heide. In Eindhoven wacht alweer een hoogtepunt: het VAN GOGHROOSEGAARDE FIETSPAD dat uit duizenden lichtgevende steentjes bestaat en geïnspireerd is op het beroemde schilderij ‘De Sterrennacht’.

Verder op de route ligt Nuenen, de stad waar Van Gogh twee jaar woonde en liefst een kwart van zijn werken maakte. Check de iconische OPWETTENSE WATERMOLEN, het Van Gogh kerkje en MUSEUM VINCENTRE. Je route afsluiten doe je in Brabant uiteraard aan tafel. Onze tip: restaurant De Lindehof, waar meesterkok Soenil Bahadoer met gerechten geïnspireerd door zijn Surinaams-Hindoestaanse roots niet één maar twee Michelinsterren in de wacht sleepte.

35% korting op al je tickets in de categorie ‘Individueel > 1m’.

Geldig op een openingsdag naar keuze en in het park van je keuze, of zelfs in meerdere parken!*

Tot 10 personen per Touring-lidkaart kunnen van deze korting genieten.

TEKST: BART DE LANDTSHEER BEELD: JOHANNES VAN DE VOORDE

Covid-19 houdt ons strak in het gareel, maar niet getreurd: de mogelijkheden om er in eigen land op uit te trekken zijn onuitputtelijk. Op zoek naar inspiratie? Deze 60 herfstwandelingen leiden je naar plekjes die al lang op je bucketlist staan of waar je nog nooit van gehoord hebt.

Dat het geen herfst is zoals anders, mag intussen duidelijk zijn. Maar dat we ons niet zomaar uit het lood laten slaan, is tijdens de voorbije zomer gebleken. We gingen massaal op ontdekkingstocht in eigen land en de komende weken is dat wellicht niet anders.

Voor dit artikel gingen we grasduinen in het overweldigende aanbod aan herfstwandelingen in eigen land. We selecteerden er 60, maar beseffen maar al te goed dat we de rijkdom van ons land hier oneer mee aandoen. Kortom, het overzicht op de volgende pagina’s is niet meer dan een smaakmaker.

Goed om weten: sommige uitgestippelde routes in dit overzicht kosten een paar euro’s, maar daar krijg je dan ook praktische informatie en een gedetailleerde kaart bij. Andere routes zijn gratis; je kan ze consulteren op internet en eventueel afdrukken als je graag iets tastbaars meeneemt. KALMTHOUTSE HEIDE

Bij Antwerpen denken we doorgaans aan de stad en in mindere mate aan het rijkgeschakeerde gebied eromheen. Onterecht, want het wandelaanbod is enorm. Wat niet wil zeggen dat een stadswandeling door Antwerpen of Mechelen geen goed idee is, integendeel. Geen inspiratie? Deze websites zullen jou vast inspireren: www.provincieantwerpen.be www.visitantwerpen.be www.visitmechelen.be www.kempen.be www.scheldeland.be www.toerismekleinbrabant.be www.toerismerupelstreek.be www.toerismezuidrand.be

TUSSEN VEER EN VLIET Deze route, met zowel een korte (6 km) als lange (12 km) wandeling, volgt niet helemaal de wandelknooppunten, dus je haalt er best de gratis brochure bij. Die brochure is handig als je onderweg met spoken en waterduivels geconfronteerd wordt. Welkom in Schelle en omgeving, de streek van volksverhalen en hardnekkige legendes. Info: www.toerismerupelstreek.be/wandelen/wandelen.asp

VAKANTIELAND SCHELDELAND Het Scheldeland is uitgebreid en beperkt zich niet louter tot de provincie Antwerpen. Om een goed idee te krijgen van de regio, kan je dit gratis vakantieboek aanvragen (of downloaden). Het boek is liefst 148 pagina’s dik en geeft niet alleen tips voor leuke uitstapjes, maar bevat ook 12 kant-en-klare fiets- en wandelroutes. Info: www.scheldeland.be/wandelen

WANDELNETWERK DE MERODE De kaart van het wandelnetwerk de Merode kost 8 euro en bevat naast een hoop inspiratie ook zes suggesties voor lusvormige wandelingen. De boswandelingen zijn grensoverschrijdend, want ze brengen jou tot in Vlaams-Brabant en Limburg. Tip: je kan vergelijkbare kaarten en suggesties bekomen via de toeristische diensten van Vlaams-Brabant en Limburg. Info: www.voorkempen.be HERFST KLASSIEKERS Eerste keer in de provincie, of simpelweg geen idee waar te beginnen? Met deze 3 bestemmingen zit je altijd goed. 1. Kalmthoutse Heide 2. Hobokense Polder 3. De Liereman

SINT-AMANDS, SCHELDELAND

Eerste keer in de provincie, of simpelweg geen idee waar te beginnen? Met deze 3 bestemmingen zit je altijd goed. 1. Het Centrumkanaal 2. Natuurpark van de Scheldevlaktes 3. De Abdij van Aulne

DE ABDIJ VAN AULNE

De Vlaamse Ardennen, het Pays des Collines, Waals Picardië, Thudinië, … het zijn maar een paar regio’s in Henegouwen die prat kunnen gaan op een overweldigend toeristisch aanbod. Laat je inspireren op de volgende websites: www.hainauttourisme.be www.visitwapi.be www.walloniebelgietoerisme.be www.braine-tourisme.be

SLAG BIJ STEENKERQUE 15.000 doden, dat is de pijnlijke balans van de Slag bij Steenkerque op 3 augustus 1692 tijdens de Negenjarige Oorlog. Het leger van Lodewijk XIV versloeg die dag de geallieerden onder leiding van Willem III van Oranje-Nassau. Een educatieve wandelroute met infoborden rond het voormalige slagveld houdt de herinnering levend. Info: www.braine-tourisme.be

MONT SAINT-AUBERT Zo’n 5 km van het centrum van Doornik bevindt zich het hoogste punt van de streek: Mont Saint-Aubert (147 meter). Van hieruit heb je een prachtig zicht op de beroemde torens van Doornik, maar ook op de Scheldevallei. Vanaf de kerk van Mont Saint-Aubert kan je beginnen wandelen of – als je een beetje getraind bent – de mountainbike op. Info: www.visitwapi.be

TOPOGIDS PAYS DES COLLINES Niet één maar tien uitgestippelde wandelingen (tussen 4 en 16 km) in deze nieuwe topogids met focus op het natuurpark van het Pays des Collines. Het gidsje kost 10 euro, maar is 150 pagina’s dik en biedt een hoop praktische informatie en een gedetailleerde knooppuntenkaart, goed voor ruim 350 km wandelplezier. Wellicht handig om te weten: het knooppuntennetwerk sluit ook aan op het wandelknooppuntennetwerk van de Vlaamse Ardennen. Info: www.visitwapi.be

Limburg staat bekend om zijn indrukwekkend fietsknooppuntennetwerk. Maar vergis je niet, want ook het aanbod aan wandelingen is niet min. Check onze selectie hieronder of ga zelf op zoek op de volgende websites: www.visitlimburg.be www.voerstreek.be www.nationaalparkhogekempen.be

DE VOERSTREEK De tijd lijkt stil te staan in de Voerstreek en er valt weinig beweging te bespeuren. Logisch ook, want de streek is een van de dunstbevolkte van Vlaanderen. Topper is de gratis Bronnenwandeling, ooit uitgeroepen tot de mooiste wandelroute van Vlaanderen. Startplaats: VCCV het Veltmanshuis in Sint-Martens-Voeren. Info: www.voerstreek.be

DE MECHELSE HEIDE De Mechelse Heide maakt deel uit van het Nationaal Park Hoge Kempen en garandeert natuurpracht zo ver het oog reikt. Maar in 1916 was de Mechelse Heide het oefenterrein van een Duitse ‘Minewerferschule’. Geïnteresseerden kunnen op 15 november aansluiten bij een wandeling onder begeleiding van een ranger die toelichting geeft bij de restanten. Mondmasker is verplicht, evenals vooraf inschrijven. Info: www.nationaalparkhogekempen.be/nl/kalender/ inschrijfformulier

DE SAHARA Niet in Afrika, maar in Limburg voor alle duidelijkheid. De uitgestrekte zandvlaktes worden afgewisseld met helderblauwe meertjes (bij goed weer), heidestroken en naald- en loofbossen. Er zijn drie routes – blauw, oranje en rood – van respectievelijk 3, 6 en 12 kilometer. Info: www.natuurenbos.be/bosland www.liegetourisme.be

Eerste keer in de provincie, of simpelweg geen idee waar te beginnen? Met deze 3 bestemmingen zit je altijd goed. 1. Nationaal Park Hoge Kempen 2. Duinengordel 3. De Wijers De provincie Luik is bijzonder rijk aan culturele bezienswaardigheden en ook de landschappen maken indruk. De provincie telt drie natuurparken, beschikt als enige over een heuse bergstroom (de Ninglinspo) en heeft een netwerk van 5.000 km aan wandelroutes. de volgende websites:

Voor meer informatie, check www.walloniebelgietoerisme.be www.ostbelgien.eu/nl www.terres-de-meuse.be www.spa-hautesfagnes.be www.ovatourisme.be www.paysdevesdre.be www.paysdeherve.be

DE BLAUWE LIJN Volg de blauwe lijn! Dat krijg je te horen bij de Dienst voor Toerisme in Spa als je net gevraagd hebt hoe je het best de stad bezoekt. De blauwe lijn start aan het toerismekantoor en loopt langs alle bezienswaardigheden van de stad. De wandeling is nauwelijks 2,6 km lang en is nagenoeg vlak. Toch liever het bos in? Vlak bij de Dienst voor Toerisme start de ‘Prinses Clementinawandeling’, een tocht van net geen 10 km door de bossen richting Balmoral en Spaloumont. Info: www.spatourisme.be

DE OOSTKANTONS Het knooppuntensysteem in de Oostkantons begint stilaan vorm te krijgen. Op go.ostbelgien.eu kan je zelf een wandeling uitstippelen, of je kiest voor een van de vooraf uitgestippelde routes. Op het terrein is de bewegwijzering al uitgevoerd in de vijf zuidelijke gemeentes Bütgenbach, Amel, Büllingen, Sankt Vith en Burg-Reuland. Info: go.ostbelgien.eu

KIDS ON TOUR Bij het ter perse gaan was ze nog niet beschikbaar, maar de nieuwe ‘Kids on Tour’ brochure zou op dit ogenblik klaar moeten zijn. Deze kindvriendelijke wandelgids focust op de Oostkantons en belooft spelelementen en leuke activiteiten onderweg. Info: go.ostbelgien.eu

HASPENGOUW, LIMBURG

Eerste keer in de provincie, of simpelweg geen idee waar te beginnen? Met deze 3 bestemmingen zit je altijd goed. 1. De Hoge Venen 2. De vallei van de Ninglinspo 3. Domein van Wégimont

BUTGENBACH, OOSTKANTONS

HET GROTE WOUD VAN SAINT-HUBERT

HERFST KLASSIEKERS Eerste keer in de provincie, of simpelweg geen idee waar te beginnen? Met deze 3 bestemmingen zit je altijd goed. 1. De Gaume 2. Fourneau Saint-Michel 3. Het Grote Woud van Saint-Hubert

De herfst is hét seizoen bij uitstek om te gaan luisteren naar de bosgeluiden in de Belgische Ardennen. Of om tot rust te komen aan de Ourthe, de Semois, de Lesse of de Salm. De mogelijkheden voor de occasionele wandelaar zijn legio, maar er lonken ook lange wandelingen voor wie er de kuiten voor heeft. Meer info vind je op de volgende websites: www.luxembourg-belge.be/nl www.walloniebelgietoerisme.be LUNA EN DE BESCHERMERS VAN DE BOSSEN Een spannend avontuur met de hele familie? Welkom in de wereld van ‘Luna en de beschermers van de bossen’, een bosspel dat je speelt met een smartphone of tablet. Het spel maakt gebruik van de nieuwste technologieën zoals augmented reality en speelt zich af in de volgende gemeentes: Bièvre, Gedinne, Vresse-sur-Semois, Bertrix, Bouillon, Paliseul, Florenville en Herbeumont. Elke gemeente heeft zijn eigen verhaal en Luna is jouw gids. Info: nl.lunaetlesgardiens.be

DE OEVERS VAN DE OURTHE Wie meer wil weten over de Ourthe en het leven in en langs de rivier, kan in Riveo in Hotton terecht, het Centre d’Interprétation de la Rivière. Hier kan je natuurtochten boeken onder begeleiding van een gids. Een bevertocht bijvoorbeeld, een wandeling die uitermate geschikt is voor families met kinderen. Info: www.riveo.be

KUNST IN HET NATUURGEBIED ORTI Op dit parcours van 3,5 km wandel je van het ene hedendaagse kunstwerk naar het andere. Elk van de 9 kunstwerken – gemaakt door kunstenaars uit de regio – wordt vergezeld door een woordje uitleg ter plaatse. Een fijne manier om de natuur in dit gebied te ontdekken. Vertrekpunt: Amberloup. Info: www.facebook.com/SainteOdeTourisme

HERFST KLASSIEKERS Eerste keer in de provincie, of simpelweg geen idee waar te beginnen? Met deze 3 bestemmingen zit je altijd goed. 1. Sambre-Orneau 2. Han-sur-Lesse 3. Park van Furfooz

DINANT

De provincie Namen ligt voor de meeste Belgen relatief centraal in ons land. Makkelijk bereikbaar dus voor wie tijdens deze mooie herfstmaanden een frisse neus wil halen. Wat de provincie allemaal te bieden heeft, vind je onder meer op de volgende websites: www.walloniebelgietoerisme.be www.valleedelameusetourisme.be www.provincedenamurtourisme.be/nl www.andennetourisme.be VALLEIEN VAN DE SMAKEN Het Maison du Tourisme Condroz-Famenne heeft voor de fervente wandelaar (en mountainbiker) een nieuwe wandelkaart klaargestoomd: ‘Promenades en Condroz’. De gids is de perfecte manier om de 7 gemeentes van de zogeheten ‘Vallées des Saveurs’ te ontdekken: Assesse, Ciney, Gesves, Hamois, Havelange, Ohey en Somme-Leuze. De kaart wijst de weg naar 340 km aan wandelpaden en biedt alleen al in Ciney en omgeving 21 verschillende wandellussen. Info: www.valleesdessaveurs.be/la-carte

ZOEKTOCHT MET DE KINDEREN Op stap met de kinderen in het dorp Olloy-sur-Viroin (Viroinval). Saai? Absoluut niet, want de wandeling is vermomd als zoektocht en je hebt er een paar attributen voor nodig om ze tot een goed einde te brengen. Alles wat je nodig hebt, kost slechts 3 euro en is verkrijgbaar bij het vertrekpunt (het station van Olloy) of bij het VVV-kantoor in Nismes. Info: www.facebook.com/OTViroinval

GEOWANDELING BEAURAING Geopark Famenne-Ardenne heeft een reeks geowandelingen ontwikkeld die meer uitleg verschaffen over de uniciteit van een zogeheten geopark (UNESCO keurmerk). Je kan kiezen uit 8 wandelingen met verschillende lengtes en moeilijkheidsgraden, maar ze delen allemaal dezelfde geologische geschiedenis. Uniek, want België telt slechts één geopark! Info: www.geoparcfamenneardenne.be/nl

Zeggen de onderstaande wandelingen jou niks of heb je ze ooit al gedaan? Geen nood, want ook in Oost-Vlaanderen is het variatie troef. De volgende websites wijzen je de weg naar tientallen andere leuke wandelbestemmingen. Tip: neem een abonnement op Routen, een gratis toeristisch magazine van 80 pagina’s, op routen.be. www.scheldeland.be www.toerisme-leiestreek.be/nl www.waasland.be www.visitvlaamseardennen.be www.meetjesland.be www.routen.be

DRONGENGOEDBOS Geasfalteerde weggetjes, dat stapt lekker door. Maar als je echt dicht bij de natuur wil blijven, dan moet je zeker eens een ‘vlonderpad’ proberen. Vlonderpaden zijn slingerende wegen van planken die boven de begane grond uitsteken en daardoor ideaal zijn om drassig of kwetsbaar gebied te doorkruisen. Info: www.routen.be/drongengoedbos-wandelroute

WOUDLOPEN Krijg je maar niet genoeg van boswandelingen? Check ‘Woud Lopen’, een wandelgids met 5 ontspannende wandelingen in evenveel Oost-Vlaamse bossen. Het gidsje kost 6 euro, maar daarvoor krijg je naast gedetailleerde kaarten ook een hoop extra informatie en niet in het minst een rist lekkere adresjes en logeertips. Info: www.routen.be/wandelgids-woudlopen

DE RUPELMONDSE KREEK Deze wandeling start waar Gerardus De Creemer – beter bekend onder zijn artiestennaam Mercator – geboren werd. Daarna stap je van de kerk van Rupelmonde in één ruk door naar het stenen tijdperk en keer je terug naar de plek waar Mercator ooit in de cel werd gegooid. Zijn wetenschappelijke inzichten waren namelijk niet altijd in overeenstemming met het kerkelijk gezag. Info: www.waasland.be/wandelen-langs-de-rupelmondse-kreek

Eerste keer in de provincie, of simpelweg geen idee waar te beginnen? Met deze 3 bestemmingen zit je altijd goed. 1. Muziekbos 2. Ooidonk 3. Oude Durme Vlaams-Brabant kan zich beroemen op het Zoniënwoud, maar heeft daarnaast nog heel wat andere bosrijke omgevingen voor jou in petto. De provincie noemt ‘de wandelprovincie’. Op de volgende websites wordt duidelijk waarom: www.toerismevlaamsbrabant.be

zichzelf dan ook www.dewandelprovincie.be www.pajottenland.be

MEERDAALWOUD Aan de vooravond van de herfst werd de vernieuwde onthaalpoort De Torenvalk in Meerdaalwoud onthuld. Die staat nu meer dan ooit garant voor een authentieke natuurervaring. De Torenvalk is het ideale vertrekpunt om zowel het Meerdaalwoud als het Heverleebos te ontdekken. Info: www.natuurenbos.be/meerdaalwoud-en-heverleebos

WOESTIJNWANDELING Wandel door een van de meest schilderachtige plekken van Gooik en bezoek een unieke Geuzestekerij en het volksinstrumentenmuseum. Onderweg passeer je de kapel van het Heilig-Kruis, ook wel de Woestijnkapel genoemd. Vanwaar die naam? Dat verneem je ter plaatse. Info: www.toerismevlaamsbrabant.be/producten/wandelen/ woestijnwandeling

NORBERTIJNENWANDELING De abdij van Averbode spreekt bij veel Vlamingen tot de verbeelding. Neen, niet vanwege het abdijbier maar vanwege de vermaarde uitgeverij van educatieve tijdschriften. Kortom, een interessant start- en eindpunt van een wandeling door natuurgebied ‘Averbode Bos en Heide’ dat behalve uit heiden ook bestaat uit vennen, duinen, bossen en graslanden. Info: www.dewandelprovincie.be

Eerste keer in de provincie, of simpelweg geen idee waar te beginnen? Met deze 3 bestemmingen zit je altijd goed. 1. Zoniënwoud 2. Hageland 3. Pajottenland

OUDE DURME, WAASMUNSTER

ZONIËNWOUD

Net als zijn Vlaamse tegenhanger VlaamsBrabant kan ook WaalsBrabant putten uit een breed toeristisch aanbod. Laat zijn bescheiden omvang – iets meer dan 1.000 km2 – je niet op het verkeerde been zetten en grasduin ter inspiratie al eens door de volgende websites: www.walloniebelgietoerisme.be www.destinationbw.be/nl www.hesbayebrabanconne.be www.tourisme-nivelles.be www.walloniebelgietoerisme.be

DE LEEUW VAN WATERLOO Een klassieker, maar Waterloo Toerisme heeft recent drie nieuwe routes toegevoegd die stuk voor stuk nieuwe perspectieven bieden om Waterloo te (her)ontdekken. Fervente wandelaars moeten zeker de vernieuwde ‘Promenade 1815’ overwegen, omdat die beter dan vroeger alle herinneringen aan de fameuze veldslag aan elkaar rijgt. Het traject is 14 km lang en kan ook gefietst worden. Info: www.waterloo.be/loisirs/tourisme/balades

FOLKLORE HÉLÉCINE Tijdens een wandeling door het hart van Hélécine en op weg naar Hampteau word je ondergedompeld in de plaatselijke folklore. Eveneens op de route: het bijzondere Kasteel van Hélécine en het museum van Armand Pellegrin dat je een unieke inkijk geeft in het schoolleven van vroeger. Af te stappen in een lus van 6 of 11 kilometer. Info: www.hesbayebrabanconne.be

DE VALLEI VAN DE GROTE GETE Ontdek het charmante Lumay in de vallei van de Grote Gete, met zijn stille heuvels en holle wegen. De wandeling brengt jou tot in Hoegaarden in Vlaanderen, het uitgelezen excuus om je op een terrasje terug te trekken achter een heerlijke ‘witte’. Info: www.hesbayebrabanconne.be

Eerste keer in de provincie, of simpelweg geen idee waar te beginnen? Met deze 3 bestemmingen zit je altijd goed. 1. Brabants Haspengouw 2. De Abdij van Villers-la-Ville 3. Braine-le-Château

Ook deze drie wandelingen zijn uiteraard maar een kleine greep uit het gigantische aanbod. Bij West-Vlaanderen denken we spontaan aan onze kust, maar ook het Brugse Ommeland, de Leiestreek en de Westhoek bulken van de wandelnetwerken en -lussen. Inspiratie vind je onder meer op de volgende websites: www.westtoer.be www.brugseommeland.be www.toerisme-leiestreek.be www.toerismewesthoek.be

HERFST KLASSIEKERS Eerste keer in de provincie, of simpelweg geen idee waar te beginnen? Met deze 3 bestemmingen zit je altijd goed. 1. Het Zwin 2. De Duinbossen 3. Landschapspark Bulskampveld KRATERS EN MIJNENWANDELROUTE In Wijtschate en omgeving werden op 7 juni 1917 maar liefst 19 dieptemijnen tot ontploffing gebracht. Anno 2020 draagt de streek nog altijd de sporen van die aanval op de Duitse stellingen. Een wandeling van 7 km toont je niet alleen de kraters die toen geslagen werden, maar vertelt ook het volledige verhaal. De wandelkaart kost 3 euro. Info: www.toerismewesthoek.be/nl/doen/kraters-en-mijnenwandelroute

LEIESPOTS IN ROESELARE Geen fan van drassige wegen of glibberige bospaden? Geen nood, de herfst is de ideale tijd van het jaar om je aan een stadswandeling te wagen. Denk daarbij niet meteen aan shopping, maar eerder aan cultuur, lekkere adresjes en – in het geval van Roeselare – een rist brouwerijen. Je kan een summier plannetje downloaden of de brochure met meer relevante informatie bestellen voor een luttele 3 euro. Info: www.toerisme-leiestreek.be/nl/doen/wandelroutes

TWEEBERGENWANDELROUTE Voor je naar je klimijzers grijpt: de hoogste berg op deze wandeling is nauwelijks 138 meter hoog. De wandeling vertrekt in Westouter, gaat meteen richting de Sulferberg (88 m) en vervolgens via het gelijknamige natuurreservaat naar de Rodeberg (138 m). Ideaal rustpunt tijdens deze wandeling zijn de ligzetels op het stiltepad op de Sulferberg. Bij helder weer staat je een mooi panorama te wachten. Info: www.westtoer.be/nl/doen/tweebergenwandelroute